Podcasts about kabalo

Nizozemski filozof judovskega rodu Baruch Spinoza, čigar misel tudi po skoraj štirih stoletjih predstavlja enega od temeljev zahodnoevropskega mišljenja, je najbolj poznan po svojem monumentalnem, posthumno izdanem delu Etika (1677), napisanem v latinščini, kot vsa druga njegova dela, in leta 1963 prevedenem v slovenščino. Spinoza, ki se je rodil leta 1632 v Amsterdamu, letos tako beležimo 390 let od njegovega rojstva, je izhajal iz premožne judovske družine. Oče ga je namenil za rabina, zato je študiral Talmud, srednjeveško judovsko filozofijo, pa tudi Kabalo. Pozneje je Spinoza živel odmaknjeno življenje, zato je svoja dela – med kateri je tudi Teološko-politična razprava, ki je tudi prevedena v slovenščino – napisal v podeželski tišini. Preživljal se je z brušenjem leč in zavračal ponudbe univerz za poučevanje, želel je namreč obvarovati svojo filozofsko neodvisnost. Več o tem pomembnem in zanimivem filozofu pa dr. Igor Pribac. foto: Slika Franz Wulfhagen iz leta 1664, vir: Wikimedia Common

Katika jimbo la Tanganyiko huko nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC mizozano baina ya jamii ya mji wa Kabalo sasa imesalia historia baada ya miradi ya uwezeshaji amii inayotekelezwa na mashirika ya  Umoja wa Mataifa kuleta siyo tu utengamano bali pia kuinua vipato vya wanajamii wakiwemo wajane. Flora Nducha na maelezo zaidi. (Taarifa ya Flora Nducha)

Le second tour des élections municipales à Villeurbanne verra s'opposer le 28 juin deux listes : l'une conduite par Cédric van Styvendael "Pour Villeurbanne en Commun" et qui réunit différentes formations de gauche et les écologistes, l'autre conduite par Prosper Kabalo (LREM). Après avoir reçu "CVS", nous avons interrogé Prosper Kabalo sur ses priorités et sur son sentiment sur la campagne. Ecoutez l'interview

Just finding ways to make use of this busy mind and loud mouth into good purpose. If you're up to some fun, nonsense statements, taglish, and hiligaynon. Welcome to Wala Ko Kabalo

Prosper Kabalo est candidat aux élections de dimanche.... A la fois tête de liste pour les municipale et métropolitaine, le premier adjoint sortant de Jean-Paul Bret est investi par En Marche pour les municipales. Le parti présidentiel n'a donné aucune investiture pour la circonsription de Villeurbanne, mais le candidat est soutenu par David Kimelfeld, président sortant de la Métropole. Ecoutez l'interview

Sulod among pinalanggang igsuon ug atong hisgotan ang mga ninglabay nga mga tuig sa atong kinabuhi. Dayon diri sa Episode 3 kung asa mangatawag mangawili ta sa mga estoryang 90s! Balikan nato ang mga 90s nga dula, uso, programa, eskwela, pilosopiya, pagtuo, ug mga estoryang naghulma kung kinsa man ang mga batang 90s karon. Kabalo ba ka nga nagdalag kaayohan sa atong lawas ug pagkatawo ang pagdumdom, paghandom, ug pagpamalandong sa atong mga kagahapon? Sulod na! Bilin sinelas, ha. #BrighterBisaya #MgaMuragKorek #BastaBisayaBrayt

LREM continue de se diviser à Villeurbanne... Prosper Kabalo, candidat officiellement investi, a confirmé sa candidature. Une réponse à la candidature dissidente du député LREM Bruno Bonnell. Léo Ballery a rencontré le candidat Prosper Kabalo... Ecoutez l'interview

C'è un'unica guerra di civiltà in corso. Ed è quella tra umanità e indifferenza.Qui si parla di ong, scafisti, ufficiali gentiluomini, ufficiali meno gentiluomini, trafficanti, avventurieri e pirati – di terra e di mare.Scritto da: Fabio GhelliProdotto da: Federico Bogazzi e Fabio GhelliMusiche:Hobocombo: www.hobocombo.bandcamp.comHimmelsrandt: www.himmelsrandt.bandcamp.com

Kumusta mga higala, lain na pud nga episode sa atong programa nga Bag-ong Dan-ag.Kini nga programa dedicated para sa pag-usbaw sa atong critical thinking (pagkamatukion nga pangisip) ug ang skepticism (pagkamadudahon) sa atong katilingbang Pilipinhon ilabi na gyud kitang mga Bisaya ug labaw pa gyud para sa atong mga kabatan-unan karon.Para ni ilabi na gyud sa kadtung mga batan-un nga gipangpugos ug pasimba sa ilang mga ginikanan. Gipangpugos ug pasilbi sa mga simbahan. Para inyo ni. Ayaw mo kahadlok, ayaw mo ka-ulaw ug tawag sa atong programa. Safe space ni para ninyo. Pangutana mo. Ipadayag ang inyong mga hunahuna, mga kabalaka ug uban pa kabahin sa mga pagtuotuo sa inyong mga pamilya. Anonymous man ta dinhi. Ayaw itug-an ang tinuod ninyo nga pangalan. Ayaw i-butyag ang inyong identity. Wala koy paki kung kinsa man galing mo. Ani-a ta dinhi aron pagtuki, paglantugi niining mga pagtuotuo sa atong katilingban.Ang Bag-ong Dan-ag kay Internet live show ni siya sa YouTube. Kung diin pwede maka-participate ang mga naminaw pina-agi sa pagtawag gamit sa computer o cellphone apan walay bayad. Libre kini. Kung kinsa tong ganahan motawag, mao ni ang link: http://bit.ly/danagtvcall. Ang atong live show kada semana ni siya matag adlaw nga Huwebes, sa alas 7am hangtud sa 8am.Padayun ta karon sa lain na pud nga sugilanon nga mabasa nato sa libro sa Genesis. Karong adlawa atong basahon ang sugilanon mahitungod sa karaang siyudad sa Sodoma ug Gomora (Sodom and Gomora). Kini atong mabasa sa Genesis 19. Apan sa dili pa na, ato usang basahon ang nahiunang kapitolo, kini apas sumpay sa estorya nga naglambigit kang Abraham ug kang Sarai.Genesis 18Usa ka Anak nga Lalaki ang Gisaad ngadto kang Abraham1Ang Ginoo mipakita kang Abraham didto sa sagradong mga kahoy ni Mamre. Naglingkod si Abraham sa pultahan sa iyang tolda sa udtong tutok. 2Sa- paglantaw niya sa unahan, nakita niya ang tulo ka tawo nga nagbarog. Busa midagan siya aron pagtagbo sa mga tawo ug mihapa siya sa yuta ug 3miingon, “Sir, andam ako sa pag-alagad kaninyo busa hapit intawon kamo sa akong balay. 4Tugoti nga magpakuha akog tubig aron makahimasa kamo ug makapahulay kamo dinhi ubos niining kahoy. 5Magkuha akog pagkaon aron mabaskog kamo ug makapadayon sa inyong panaw. Andam ako pag-alagad kaninyo kay mianhi man kamo sa akong balay.”Sila mitubag, “Kon mao kana, buhata ang imong giingon.”Ang ginoo mipakita kuno kang Abraham. Si Abraham kuno nakakita ug tulo ka tawo nga nagbarog. Mihapa kuno siya sa yuta og mihangyo kanila nga mohapit sa iyahang balay. So simple nga pagsabot, pasabot ba kini nga ang Ginoo kay usa sa tulo ka tawo nga nahimamat ni Abraham? Mingpakita man kuno ang ginoo kang Abraham, unya ang sumpay sa maong pagsaysay kay mao dayun kini, nga nakakita si Abraham ug tulo ka tawo. Medyo libog man ni ug pwede nga ma-interpret nato nga usa sa mga tawo ang ginoo, apan pwede ra pud nga dili. Kay basin humana ug pakita ang ginoo kang Abraham. Unya basin nga gipahimangnuan siya kabahin niining tulo ka tawo. Nga basin ming-ingon ang ginoo kaniya nga duna koy tulo ka tawo nga ipahimamat nako kanimo. Kay ngano man nga minghapa man dayun sa yuta si Abraham. Dili man tingali na mao ang customs sa kaniadto nga panahon, nga kung duna kay masugatan nga tulo ka tawo, nga mohapa ka dayun sa yuta! Medyo libog.6Midali si Abraham pagsulod sa tolda ug giingnan niya si Sara, “Pagkuhag usa ka sako sa imong labing maayong harina ug paglutog pan. Dalia kini paghimo.” 7Unya midagan si Abraham ngadto sa kahayopan ug nagpili siyag nating baka nga tambok ug humok pa ug gihatag niya kini sa iyang ulipon; gidali usab kini paghikay sa ulipon. 8Unya nagkuha si Abraham ug keso, lab-as nga gatas ug karne ug gidulot niya kini sa mga tawo. Samtang nagkaon sila, nagbarog siya duol kanila ubos sa kahoy.9Unya nangutana sila kaniya, “Hain man ang imong asawa nga si Sara?”“Anaa sa sulod sa tolda,” mitubag siya.10Ang- usa kanila miingon, “Isaad ko kanimo nga mobalik ako sa sunod tuig. Nianang panahona, ang imong asawa si Sara manganak ug batang lalaki.”Ma-abi-abihon kaayo si Abraham da! Unya ang usa sa mga tawo, mingsaad nga mobalik sunod tuig. Ug nga kuno, manganak anang panahona si Sara. Daghan ang mo-ingon nga mao ni ang ginoo. Ang ginoo gyud ang nagsakuban nga kuno tawo ang usa sa tulo ka mga tawo nga nahimamat ni Abraham. O ba kaha, manghuhula kining usa nila. Makakita tingali siya sa future. No? Manghuhula. Ug basin pa gani, mananabang pa gayud. Kay nganong mobalik man siya inig manganak na si Sara? Manghuhula ug mananabang pa gayud. Gamit ning tawhana.Si Sara diay namati didto sa pultahan sa tolda luyo kang Abraham. 11Si Abraham ug si Sara tigulang na kaayo ug si Sara wala na abti sa iyang binulan. 12Busa- mikatawa si Sara sa iyang kaugalingon ug miingon, “Karon nga tigulang na ako ug tigulang na usab ang akong bana, unsaon man namo pagpanganak?”13Unya nangutana ang Ginoo kang Abraham, “Nganong mikatawa man si Sara ug miingon, ‘Makabaton pa ba gud kog anak nga tigulang na man ako kaayo?’ 14Aduna- ba goy dili mahimo sa Ginoo? Sa sunod tuig mobalik ako kaninyo ug si Sara manganak ug batang lalaki.”15Gilimod kini ni Sara kay nahadlok man siya. Miingon siya, “Wala ako mokatawa, uy.”Apan ang Ginoo mitubag, “Mikatawa ka.”O, unsa man ning nakasulat dinhi? Ang ginoo nangutana kang Abraham! Apil gyud diay sa estorya ang ginoo?! Usa gyud tingali siya sa tulo? Lain na pud nga pagkadanghag sa author o sa editor niining libroha no. Nagdanghag lang gyud.Minglimud kuno si Sara. Ngano kaha nga nahadlok man siya? Kung wala sila nakabantay nga ginoo diay ning nangutana, nganong nahadlok man siya? Natural, kung ingon ana na ka katigulang, unya dunay mo-ingon nimo nga manganak ka, mokatawa ka gayud! Unya karon, minglimud siya kay kuno nahadlok siya.Laing problema: gi-unsa man paghibalo sa tagsulat niining maong libro nga ang ginoo diay to ang usa sa tulo ka mga tawo? Unya nakabalo pa gyud siya nga naminaw diay si Sara sa may pultahan.Nag-ampo si Abraham alang sa Sodoma16Unya mibiya ang mga tawo ug miadto sa usa ka dapit diin makita nila sa ubos ang Sodoma. Mikuyog si Abraham aron pagpagikan kanila. 17Ang Ginoo miingon, “Dili ko ikatago gikan kang Abraham ang akong buhaton. 18Ang iyang mga kaliwat mahimong dako ug gamhanang nasod ug pinaagi kaniya panalanginan ko ang tanan nga nasod sa kalibotan.+ 19Gipili ko siya aron sugoon niya ang iyang mga anak ug ang iyang umaabot nga panimalay sa pagtuman sa akong mga sugo pinaagi sa pagbuhat sa husto ug matarong. Kon buhaton nila kini, buhaton ko kaniya ang tanan nga akong gisaad.”20Unya miingon kang Abraham ang Ginoo, “Hilabihan na ang mga mulo batok sa Sodoma ug sa Gomora ug ang ilang sala dako kaayo. 21Busa moadto ako aron susihon kon tinuod ba ang mga mulo nga akong nadungog.”Ani-a na usab! Gi-unsa kaha paghibalo sa tagsulat niining maong sugilanon unsay gihunahuna sa ginoo? Gidiktar ni tanan sa ginoo ngadto sa tagsulat? Kung gidiktar man lang gani, nganong libog man kaayo ni pagkasulat? Ug nganong daghan man ug sayop ug mga nagkasumpaki nga mga bersikolo? O dili ba kaha, kathang-isip lamang kini. Mga estorya-estorya lang gud sa karaan. Mga legends, mga myths? Asa kaha niini ang mas duol sa tinuod? Isip isip mga kahigalaan.Ang ginoo kinahanglang nga magpakatawo ug mo-adto sa Sodoma ug Gomora aron pagsusi kung unsay kahimtang didto? Wala ba ang Bibliya mismo mag-ingon nga kuno ang ginoo anaa sa tanang dapit? Omnipresent? Present everywhere? Apan dinhi, pagkatawhanon gud ani? Mo-adto kuno siya ug susihon niya kung tinuod ba ang iyang mga nadunggan nga mga mulo?Tawhanon gyud kaayo ning ginooha. Matunglohon, propareha ug dagway nato, makalakaw, maka-estorya, makadungog ug makakita ug masayop pud. Tungod ba kaha kini kay mugnamugna lamang kini sa tawo? Kathang-isip lamang?22Unya mibiya ang duha ka tawo ug mipadayon paingon sa Sodoma apan nagpabilin ang Ginoo uban kang Abraham. 23Giduol ni Abraham ang Ginoo ug gipangutana, “Laglagon mo ba gayod ang mga matarong uban sa mga makasasala? 24Pananglit adunay 50 ka tawo nga walay sala didto, laglagon mo ba ang tibuok siyudad? Dili mo ba kini pasayloon aron lamang pagluwas sa 50 ka tawo? 25Sa walay duhaduha dili mo gayod patyon ang mga walay sala uban sa mga makasasala. Dili mo kana mabuhat! Kay kon buhaton mo kini, ang mga walay sala mahiagom sa silot uban sa mga makasasala. Dili kana mahitabo! Ang Maghuhukom sa tibuok kalibotan kinahanglang magbuhat sa angay gayod.”26Ang Ginoo miingon, “Kon makakaplag akog 50 ka tawo nga matarong didto sa Sodoma, dili ko silotan ang tibuok siyudad tungod lamang kanila.”27Unya miingon na usab si Abraham, “Ginoo, pasayloa nga mangahas ako pagpadayon sa pagpakigsulti kanimo. Tawo lamang ako ug walay katungod pagsulti bisan unsa. 28Apan tingalig aduna lamay 45 ka tawo nga matarong didto inay 50. Laglagon mo ba ang tibuok siyudad tungod lang kay kulang ug lima?”Ang Ginoo mitubag, “Dili ko laglagon ang siyudad kon makakaplag akog 45 ka tawo nga matarong.” 29Unya miingon na usab si Abraham, “Tingalig 40 ra ka tawo ang matarong.”Ang Ginoo mitubag, “Dili ko laglagon kini kon adunay 40 ka tawo nga matarong.”30Si Abraham miingon, “Ayaw intawon kasuko, Ginoo, nga mopadayon ako sa pagsulti. Pananglit 30 lamang ka tawo sila?”Ang Ginoo mitubag, “Dili ko laglagon kini kon makakaplag akog 30 ka tawo.”31Miingon si Abraham, “Pasayloa intawon ako, Ginoo, nga mangahas ako pagpadayon sa pagpakigsulti kanimo. Pananglit makakaplag ka lamag 20 ka tawo?”Ang Ginoo mitubag, “Dili ko laglagon ang siyudad kon makakaplag akog 20 ka tawo.”32Si Abraham miingon, “Ayaw intawon kasuko, Ginoo, niining kataposan kong pagsulti. Pananglit aduna lamay napulo nga imong makaplagan, unsa may mahitabo?”Ang Ginoo mitubag, “Dili ko kini laglagon kon adunay napulo.” 33Human siya makigsulti kang Abraham, mibiya ang Ginoo ug mipauli si Abraham.Kaning dapita kay ang pagka-drama lang gyud! Kung nakig-estorya ka sa ginoo, ingon ani kaha ang imong pagpakig-estorya? Murag unrealistic man kaayo ni uy! Gikan sa 50 hangtud naabot sa 10, parehas ra nga pangutana.Dili kuno laglagon sa ginoo kon dunay napulo ka matarong nga makaplagan sa ginoo. Pila man kaha diay ang limit? Unya ngano man pud nga dunay limit? Kung dunay limit sa maong siyudad, nganong sa kadto ra man pud nga siyudad? Nganong localized man kaayo ang panan-aw sa ginoo? Narrow ra kaayo? Nganong siyudad man? Dili barangay? Dili baryo? Dili nasud? Dili ang kalibutan? Nangita lang gyud siya ug bikil!? Nangita lang gyud siya ug excuse aron nga makapasakit ug tawo?Unya, sa unahan niining maong sugilanon, naa diay si Lot didto! Ang paryente ni Abraham! Kahinumdom mo ni Lot!? Naa diay siya didto. Unya atong mabasa unya nga matarong si Lot. Ug si Lot ug ang iyang asawa ug ubang paryente, gipa-eskapo sa ginoo. Ngano man?! Kay tungod matarong kuno sila! Uy duna pa diay matarong didto?! Ngano man nga gipadayon niya ang iyahang tantrums?! Nganong gilaglag man lagi niya ang mga tawo didto maskin tuod nga duna pay pipila ka matarong nga nahibilin?!Genesis 19Ang Pagkamakasasala sa mga Tawo sa Sodoma1Sa pag-abot sa duha ka anghel didto sa Sodoma nianang pagkagabii, naglingkod si Lot didto sa ganghaan sa siyudad. Sa pagkakita gayod niya sa duha ka tawo, mitindog siya ug misugat kanila. Mihapa siya sa ilang atubangan 2ug miingon, “Ania ako aron pag-alagad kaninyo. Kon mahimo hapit kamo sa akong balay. Makapanghimasa kamo didto ug adto matulog. Ugma sa buntag makapadayon ra kamo sa inyong panaw.” Apan mitubag sila, “Daghang salamat na lang. Anhi ra kami matulog dinhi.”3Apan mipadayon gayod si Lot sa pagdapit kanila ug sa kataposan miuban sila kaniya ngadto sa iyang balay. Nagpaluto si Lot ug pan nga walay patubo ug naghikayg maayong pagkaon alang kanila ug nangaon sila.Bisaya kaayo nga estorya no! Gi-agda sila ni Lot unya ming-ingon sila nga "thanks, but no thanks." Gipugos ni Lot hangtud nga mingsugot sila. Pagaka-bisaya gyud! Kung mo-ingon mo nga gi-dikta pa ni sa ginoo ambot nalang ninyo! Pagkamabaw gyud intawn sa inyong "bar" sa inyong "minimum limit" kung unsay tinuod ug unsay estorya-estorya lamang.4Sa wala pa manghigda ang mga bisita ni Lot, ang iyang balay gilibotan sa tanang mga lalaki sa Sodoma, batan-on ug tigulang. 5Gitawag- nila si Lot ug gipangutana, “Hain ba ang mga lalaki nga anaa matulog sa imong balay? Dad-a sila sa gawas aron makighilawas kami kanila.”6Si Lot migula ug gisirhan niya ang pultahan. 7Miingon siya kanila, “Mga higala, ayaw intawon ninyo himoa ang maong mangil-ad nga buhat! 8Kon gusto kamo aduna akoy duha ka anak nga dalaga. Dad-on ko sila nganha kaninyo ug kamo nay mahibalo kanila. Apan ayaw intawon ninyo hilabti kining mga tawhana kay mga bisita ko sila ug kinahanglan nga panalipdan ko sila.”Ani-a na mga higala, ang dako nga punto sa maong estorya! Gidiga ni Lot ang iyahang duha ka mga anak nga dalaga ngadto sa mga tawo. Iyang gipanalipdan ang mga bisita niya, mga tawo nga wala niya hi-ilhi. Ug iyang gilawg ngadto sa mga tawo ang iyang kaugalingong mga anak!Kung matarong, kung moral nga pagkatawo ang inyong tan-aw ni Lot?! Ambot ninyo! Maayo pag na-apil mo sa mga gipanglaglag didto sa Sodoma ug Gomora kung mao man galing! Kay pagka-imoral gyud sa gibuhat ni Lot! Unsa man kuno ang atong makutlo nga pagtulon-an niini?! Mao ni ang example sa morality sa Bibliya?! Basa mog Shakespeare uy! Mao ni ang giya sa pagpuyo sa kalibutan?! Ang Bibliya?! Purbida!9Apan miingon sila, “Ayaw pagpanghilabot sa among pagabuhaton. Dili ka baya taga dinhi. Kinsa ka ba nga magbuot kon unsay among himoon? Ayaw kamig babagi aron dili ka mahiagom sa labi pang mangil-ad nga kadaot.” Unya gitulod nila si Lot ug misaka sila aron gub-on ang pultahan. 10Apan gibira si Lot sa duha ka tawo nga didto sa sulod ug gisirhan nila ang pultahan. 11Unya- gibutaan nila ang tanang tawo didto sa gawas aron dili na sila makatultol sa pultahan.Ambot lang ninyo ha pero kung naa ko didto, kung usa ko sa mga nabutaan. Manuktok gihapon tingali ko sa pultahan. Gani, mahikapan ug makaplagan ra gihapon nako ang pultahan. Manghasi na hinuon ko gani ug samot kay ngano man kuno nga nabuta lang ko ug kalit. Mosamot na hinuon ko ug kalagot! Pero mao ni ang nahimong solution sa ginoo niining taknaa? Ginoo man kaha ka? Dili pwede maskig gibutangan ba ron niya ug babag nga dili makita aron dili makasulod kining mga tawhana?! O dili ba gipa-ulan ug kusog o bagyo ba kaha?! Gibutaan gyud?! Makasulbad kaha ni sa problema?! Hmm, mura mag tawhanon kaayo ni nga sulbad. O ba kaha, naive ra kaayo ang nagsulat niini nga nangutana siya hmm, unsaon kaha ni pagsulbad, ah butaan na sila human!Gibiyaan Nila ni Lot ang Sodoma12Si Lot gipangutana sa duha ka tawo, “Aduna ka bay kauban dinhi? Dad-a ang imong mga anak ug ang tanan mong mga sakop niining siyudad ug pamiya kamo dinhi 13kay laglagon namo kining dapita. Gidungog sa Ginoo ang makalilisang mga mulo batok sa katawhan niining siyudara ug gipadala kami niya aron paglaglag sa Sodoma.”14Unya giadto ni Lot ang mga pamanhonon sa iyang mga anak ug giingnan sila, “Biya kamo dayon niining dapita kay laglagon kini sa Ginoo.” Apan nagtuo sila nga nagtiaw lamang siya.15Sa pagkakaadlawon, giapura si Lot sa mga anghel pagbiya sa siyudad. Miingon sila, “Pagdali! Dad-a ang imong asawa ug ang duha mo ka anak nga dalaga ug biya kamo dinhi aron dili kamo maangin sa pagkalaglag sa siyudad.” 16Apan- naglanganlangan gihapon si Lot. Busa siya ug ang iyang asawa ug duha ka anak nga dalaga gipugos pagdala sa duha ka tawo ngadto sa gawas sa siyudad. Gibuhat nila kini kay ang Ginoo naluoy man kang Lot. 17Sa pagbiya na sa mga anghel kanila didto sa gawas sa siyudad, miingon ang usa ka anghel, “Dagan kamo aron kamo maluwas! Ayaw kamo paglingi ug ayaw paghunong sa walog. Dagan ngadto sa kabungtoran aron dili kamo mangamatay.”18Apan si Lot mitubag, “Kon mahimo dili kami moadto didto. 19Giila ko nga dako kag gikatabang kanako. Salamat kaayo sa pagluwas mo kanako. Apan layo kaayo ang kabungtoran ug hiapsan ako sa kadaot ug mamatay ako sa dili pa makaabot didto. 20Busa paadtoa ako nianang gamayng lungsod sa unahan aron maluwas ako.”21Ang anghel mitubag, “Uyon ako sa imong hangyo. Dili ko iapil paglaglag kanang lungsora. 22Hala, dagan na! Wala akoy mahimo sa dili ka pa moabot didto.”Kadtong lungsora gitawag ug Zoar kay giingon man ni Lot nga gamay ra kini.Nahadlok si Lot nga mahi-apsan kuno sa kadaot?! Kabalo diay siya kung unsay pagabuhaton sa ginoo sa maong siyudad? O laglagon kuno niya ang tanang molupyo didto, apan wala man tingali kalibutan si Lot kung sa unsa nga paagi? Matumba lang ba ug kalit? Mawad-an lang ug ginhawa? Kan-on ba ron sa yuta? Lunopan ba? Wala man tingali siya masayod?Unya kining kabahin sa Zoar, nga maoy gidaganan ni Lot. Gitawag ni ug Zoar kay kuno gitawag man ni Lot nga gamay ra kini. Kay sa Hebrew diay kuno, ang pulong nga "Tso'ar" nagpasabot man ug "gamay"; "insignificant." So mao kuno nga ang lugar gitawag ug Zoar. Sa ato pa, mao kintahay ni ang legend sa lungsod nga ginganlan ug Zoar. Alegre ani, kakataw-anan pud ani uy!Ang Pagkalaglag sa Sodoma ug sa Gomora23Sa pagsubang na sa adlaw ug nakaabot na si Lot sa Zoar, 24gipaulanan- sa Ginoo ug nagsigang asupre ang Sodoma ug ang Gomora. 25Gilaglag sa Ginoo kining mga siyudara ug ang tibuok walog lakip ang tanang mga tawo sa mga siyudad ug ang mga tanom niadtong dapita. 26Apan- ang asawa ni Lot nga nagsunod kaniya milingi ug nahimo siyang haligi nga asin.Mao ni mga kahigalaan, ang popular kaayo nga estorya no, nga minglingi ang asawa ni Lot, aron tingali nga makakita ug naunsa ang Sodoma ug Gomora, ug siya nahimo hinuon nga haligi nga asin.Ang mga magtutuo niining Bibliya mingdepensa, nga kuno nagmasupakon ang asawa ni Lot, wala siya mingtuman sa hingpit sa sugo sa ginoo, nga ikyas kamo ug ayaw ug lingi balik. Mao nga gisilutan siya. Ang silot, nahimo siyang haligi nga asin.Ang uban pud mingdepensa, nga kuno ang pulong sa Hebrew nga na-translate ug "look back" o lingi, kay kuno dili lamang nagahulogan ug "tan-aw balik" apan nagahulogan pud nga ang pag-igsapayan, pag-hunahuna; "to regard or to consider." Mura ba kuno ba ug nga gisayangan ang asawa ni Lot sa iyahang kinabuhi sa mang siyudad. O ba kaha wala pa siya naka-let-go. Mura bag konectado pa siya sa maong siyudad. Mao nga gisilotan siya sa ginoo. Ang silot, nahimo siyang haligi nga asin.Niining puntoha, dili na ko mahibulong, nga kining matunglohon ug putong nga ginoo, mingsilot sa asawa ni Lot tungod lamang sa paglingi. Kaning mga nagpatugatuga pa gyud ug esplikar kung unsay gipasabot niining maong sugilanon, kung unsay hunahuna sa ginoo nganong gibuhat kini niya, ayaw nalang mo uy. Undanga na ninyo. Dili na kinahanglan ug esplinasyon kay klaro na kaayo unsa ka hudlom kining maong ginooha! Genocidal maniac! Ganahan gyud ni siya nga duna siyay masilotan, duna siyay matunglo ug sa kani nga higayon, duna siyay mapatay!27Sayo sa pagkabuntag, midali pag-adto si Abraham sa dapit diin nagbarog siya uban sa Ginoo. 28Milantaw siya sa Sodoma ug sa Gomora ug sa tibuok walog ug nakita niya ang aso nga nag-utbo, sama sa aso nga gikan sa usa ka dako kaayong hudno. 29Apan sa paglaglag sa Dios sa mga siyudad sa walog wala niya hikalimti si Abraham ug gipaikyas niya si Lot sa kadaot.Kaluoy pud intawn ni Lot. Kung tinuod man galing nga nahitabo kining maong sugilanon, kaluoy pud intawn. Apan laing pangutana, nganong wala man minghisgut si Lot sa ginoo kabahin sa nahitabo sa iyahang asawa? Wala man lang gani siya nangutana? Mura man lang ug nakalimot siya unsay nahitabo? Wala ko matagbaw sa ending. Unsatisfactory para kanako ang ending dinhi. Walay explinasyon, wala tanan.Atong mahinumdoman nga gilunopan sa ginoo ang tibuok kalibutan aron pagpapas sa mga mangil-ad nga mga tawo sa panahon ni Noah. Gi-apil pa gani niya ang tanang mga mananap. Apan nawala ba ang kangil-ad sa tawo? Wala gayud. Dinhi sa sugilanon sa Sodoma ug Gomora, ani-a na pud. Ang ginoo naglagot na pud ug gipang-laglag niya ang mga tawo sa duha ka siyudad.Ngano kaha gyud, ngano kaha ug wagtangon lang diay sa ginoo ang kadautan dinhi sa kalibutan? Ang kangil-ad sa panghunahuna ug binuhatan sa tawo? Ngano man kaha diay ug pulos lang unta ta buutan?Mabasa nato sa Revelation 21:Ang Bag-ong Langit ug ang Bag-ong Yuta3Ug- nadungog ko ang usa ka kusog nga tingog nga nagsulti gikan sa trono, “Karon ang puloy-anan sa Dios ania na sa katawhan.+ Magpuyo na siya tipon kanila ug sila mahimong iyang katawhan. Ang Dios makig-uban kanila ug siya mahimo nga ilang Dios.+ 4Pahiran- niya ang ilang luha ug wala nay kamatayon o kasubo, paghilak o kasakit kay nahanaw na man ang daang mga butang.”Unsa may gihuwat niining ginooha? Makamugna man diay siya ug lugar o puluy-anan nga wala nay kamatayon o kasubo, wala nay paghilak o kasakit, unsa pa man iyang gipaabot? Nganong nagpuyo pa man gyud ang tawo niining kalibutana? Nganong duna may dautan o ngil-ad? Nganong gitugot man niya nga ang tawo magsakit ug magsubo ug maghilak ug mamatay? Nga pwede ra man diay unta nga wala lang kini? Aron lang gyud sa iyahang kalingawan? Malipay siya nga mag-apong sa mga tawo nga magsakit ug mag-agulo? Sadistaha pud ani gud niya?!Pagka-daghang pangutana!!Apan duna pay laing posibilidad mga higala. Dunay pa intawn lain nga posibilidad. Nga kining mga sugilanon sa Bibliya, pulos lamang kini kathang-isip sa mga tawo kani-adto nga mga mas ignorante pa kaysa kanato karon nga nangita lang intawn ug eksplinasyon sa kalibutan; sa pagpuyo nga kalibutanon. Nangita ug giya sa pagpuyo sa kinabuhi. Nangita ug giya ug unsaon nga makontrol ang katawhan ug nga magkahi-usa ang mga tawo. Para nako, mao kini ang mas lig-on nga posibilidad, mas logical, mas reasonable tungod kay dili lamang ang Bibliya ang mingtungha niining kalibutana apan duna pay daghang libro nga proparehas sa Bibliya. Dunay mga libro sa Vedas, sa ancient India. Dunay mga karaang mga panulat sa ancient China. Dunay mga karaang mga panulat sa ancient Egypt, sa Aztec, sa Nordic, ug uban pa.Lapas nas duha ka libo ka tuig, wala pa gihapon kitay lig-on nga proweba, o ebidensya man lang gani, nga napakita nga ang Bibliya mao basi sa nakasulat niini. Wala gyud. Kay kung naa pa, hagbay ra unta ni napahimutang nga isyu. Wala na untay isyu. Dili na unta ko kinahanglan pa mag-live-show dinhi. Sulbad na unta ang pangutana kung duna bay ginoo, asa aning mga ginooha ang tinuod, asa aning mga tuotuo o relihiyon ang sakto? Sulbad na unta.Mga higala, ayaw intawn mo pagpadala sa mga linlang sa ubang tawo. Mga estorya nga botbot. Pagkat-on kamo ug pagkamatuki-on nga pangisip ug ang pagkamadudahon. Ayaw itugot nga inyong igahin ang bililhon kaayo ninyo nga panahon, kadasig ug inyong salapi sa mga negosyo sa mga simbahan. Duna moy tagsa-tagsa ka mga utok, tagsa-tagsa ka pangisip, palihug, gamita intawn ninyo.Kini ug uban pa, ang atong hisgutan sa sunod nga mga episodes dinhi sa atong programa.Kung intersado mo sa pag explore niini, ayaw kalimot ug Subscribe ug share niini. Para ato ning tanan.Dinhi lang usa, hangtud sa sunod higayon. Daghang salamat.Question everything. 

Click Here to Watch on YouTube Genesis 1 - Story of creation      1 Sa sinugdan gibuhat sa Dios ang mga langit ug ang yuta.   2 Ug ang yuta awa-aw ug walay sulod; ug ang kangitngit diha sa ibabaw sa nawong sa kahiladman;ug ang Espiritu sa Dios naglihok sa ibabaw sa nawong sa mga tubig.1:2 - (the earth was without form and void) "Ug ang yuta awa-aw ug walay sulod" - formless? walay porma? unsaon man ni nato pag-imagine? Unya sa verse 2, "ug ang kangitngit diha sa ibabaw sa nawong sa kahiladman; ug ang Espiritu sa Dios naglihok sa ibabaw sa nawong sa mga tubig." Kung walay porma ang yuta, basin na mix sa tubig? Unsa lapok? Unya ang Espiritu sa Diyos naglihok sa ibabaw sa nawong sa mga tubig. So pag-mugna sa ginoo sa langit ug yuta, ang tubig bale ang iyang gibuhat ug una?      3 Ug miingon ang Dios: Mahimo ang kahayag: ug dina ang kahayag.   4 Ug nakita sa Dios ang kahayag nga kini maayo; ug gilain sa Dios ang kahayag gikan sa kangitngit.      5 Ug gihinganlan sa Dios ang kahayag nga Adlaw, ug ang kangitngit gihinganlan niya nga Gabii: ug dihay kahaponon ug dihay kabuntagon, usa ka adlaw.So mao ni nahitabu sa unang adlaw sa creation. Gimugna sa ginoo ang kahayag. Kahayag? Unsa may pasabot ani? Sa atong makita karon, ang kahayag (light), gikan man ug butang nga nag-buga ug "photons" no ang element of light. Diin ang adlaw, ang Sun, ang pinakahayag nato nga makita. Pwede pud ang bombilya nato, makabuga pud ni ug kahayag. Ang mga bitoon, duna puy kahayag maskin man lang gamay.Gimugna sa ginoo ang kahayag, pero dili ni ang adlaw, o Sun, tungod kay mabasa nato sa unahan niining unang capitolo sa Genesis, nga naghimo siya ug adlaw o Sun sa ika-upat nga adlaw sa creation. So kung dili ni ang Sun, unsa may pasabot sa verse 4, "gilain sa Dios ang kahayag gikan sa kangitngit?" Unya verse 5: "Ug gihinganlan sa Dios ang kahayag nga Adlaw, ug ang kangitngit gihinganlan niya nga Gabii" Unya human ang sumpay ani kay "ug dihay kahaponon ug dihay kabuntagon, usa ka adlaw."Usa ka adlaw? Kabalo man ta nga ang usa ka adlaw kay ang usa ka tuyok sa kalibutan sa iyahang axis. So ang usa ka parte sa kalibutan makatagamtam ug kahayag tungod kay ang maong parte mag-atubang man sa adlaw. Ug ang pikas side, ngitngit. Sa ngitngit nga side, mao na atong gitawag ug gabii.      6 Ug miingon ang Dios: Mahimo ang usa ka hawan sa taliwala sa mga tubig, ug pagabahinon niini ang mga tubig gikan sa mga tubig.      7 Ug gibuhat sa Dios ang hawan ug gilain ang mga tubig nga diha sa ilalum sa hawan gikan sa mga tubig nga diha sa ibabaw sa hawan; ug nahimo kini.      8 Ug gihinganlan sa Dios ang hawan nga Langit. Ug dihay kahaponon ug dihay kabuntagon, adlaw nga ikaduha.Kung basahon nato sa KJV, "And God said, Let there be a firmament in the midst of the waters, and let it divide the waters from the waters." Ang pulong nga firmament, gikan sa Latin firmamentum, nga sa mas karaan pa nga panulat, sa Hebrew nga word nga Rakhiya. Tungod sa karaang panahon, bale sa panahon kung kanus-a most likely gisulat ning libro sa Genesis, mingtuo ang mga tawo nga ang kalangitan, gahi ni siya nga structure. Diin gi-patapot ang mga bituon. Gani dunay karaan nga mga larawan nga atong makita nga kani-adto, nagtuo sila nga ang kalibutan murag rectangular ug flat nga lugar, gipalibutan ug mga dagat sa upat ka sides, ug dunay mga bung-bung sa palibut kung diin nag-support o gipatungan sa Rakhiya o firmament.Karon pina-agi sa Science, nakabalo na ta nga dili ni mao. Ang kalibutan spherical, dili perfectly round pero dili gyud flat. Ug walay gahi nga structure sa ibabaw kung diin gipatapot ang mga bituon. Kung naa man galing, wala pa ta naka abot niining maong firmament.So ang translation sa binisaya nga "hawan" murag dili mo-sakar sa karaan nga translation sa bibliya.Unya gilain kuno sa ginoo ang mga tubig nga diha sa ilalum sa hawan gikan sa mga tubig nga diha sa ibabaw sa hawan. Sa akong sabot, ang nagsulat ani, iya ning gisulat aron tingali pag-explain kung nganong dunay tubig sa yuta, ang mga dagat ug suba, unya dunay tubig nga gikan sa kalangitan - ang ulan. I think aron ni pag-explain kung nganong mag-ulan. Tungod siguro sa panahon nga gisulat ni, wala pa man tingali sila nakasabot kung nganong dunay ulan, unsay mechanism aron mahitabo ang ulan.Unya human, "dihay kahaponon ug dihay kabuntagon, adlaw nga ikaduha." Remember, wala pay Sun nga gimugna ang ginoo. So kaning dapita, ambot sa langaw unsay gipasabot niini nga dunay kahaponon ug dihay kabuntagon??? Mao daw to ang ika-duha nga adlaw.      9 Ug miingon ang Dios: Matingub ang mga tubig nga anaa sa ilalum sa mga langit ngadto sa usa ka dapit ug tumungha ang yuta nga mamala: ug nahimo kini.      10 Ug ang mamala nga dapit gihinganlan sa Dios nga Yuta; ug ang katilingban sa mga tubig iyang gihinganlan nga mga Dagat: ug nakita sa Dios nga kini maayo.Sa ato pa ang mga tubig, nagtigum sa usa lang ka dapit. Mao kuno ni ang mga Dagat. Apan ang mga lakes (danaw, linaw) diay? Ang mga suba? Natingub ang mga tubig sa usa ka dapit. Imagina daw na.          11 Ug miingon ang Dios: Magpaturok ang yuta ug balili, talamnon nga magahatag ug binhi;ug himunga nga mga kahoy nga magahatag ug bunga ingon sa ilang matang diin anaa kaniyaang iyang binhi sa ibabaw sa yuta: ug nahimo kini.      12 Ug ang yuta nagpaturok ug balili, talamnon nga nagahatag ug binhi, ingon sa ilang matang;ug mga kahoy nga nagahatag ug bunga, nga maoy binhi niini, ingon sa ilang matang, ugnakita sa Dios nga kini maayo.      13 Ug dihay kahaponon ug dihay kabuntagon, adlaw nga ikatolo.So sa ika-tulo nga adlaw, gimugna sa ginoo ang mga talamnon, mga kahoy, mga sagbot. Importante ni kay ato man ning i-sangga sa ubang mga berso sa creation story dinhi sa Genesis. So timan-i, sa ika-tulo nga adlaw, gipaturok sa yuta ang mga tanom, sagbot ug mga kahoy. Unya "dihay kahaponon ug dihay kabuntagon, adlaw nga ikatolo" -- kangilo gyud ani, kay dili gyud mo-make-sense ni -- unsa may gipasabot kaha ani?      14 Ug miingon ang Dios: Mahimo ang mga kahayag (???) sa hawan sa langit aron sa pagbulag sa adlaw gikan sa gabii; ug himoa sila nga alang sa mga ilhanan, ug alang sa mga panahon, ug alang sa mga adlaw ug sa mga katuigan;      15 Ug himoa sila nga mga kahayag sa hawan sa langit aron sa paghatag ug kahayag sa ibabaw sa yuta: ug nahimo kini.      16 Ug gibuhat sa Dios ang duruha ka dagkung mga kahayag: ang labing dakung kahayag sa paghari sa adlaw ug ang labing diyutay nga kahayag sa paghari sa gabii; gibuhat usab niya ang mga bitoon.      17 Ug gibutang sila sa Dios sa hawan sa langit, aron magaiwag sa ibabaw sa yuta,      18 Ug aron sa paghari sa adlaw ug sa gabii, ug aron sa pagbulag sa kahayag gikan sa kangitngit: ug nakita sa Dios nga kini maayo.      19 Ug dihay kahaponon ug dihay kabuntagon, adlaw nga ikaupat. Kahayag??? Sa bersikolo 3 sa milabay: (unsa gani toy naa didto?)      3 Ug miingon ang Dios: Mahimo ang kahayag: ug dina ang kahayag.      4 Ug nakita sa Dios ang kahayag nga kini maayo; ug gilain sa Dios ang kahayag gikan sa kangitngit.      5 Ug gihinganlan sa Dios ang kahayag nga Adlaw, ug ang kangitngit gihinganlan niya nga Gabii      Bersikolo 4 versus 14, 18 - pagbulag sa kahayag ug kangitngit.      So duruha ka dagkong mga kahayag ang gimugna sa ginoo. Sa akong sabot, mao ni ang Sun ug ang Moon. "ang labing dakung kahayag sa paghari sa adlaw ug ang labing diyutay nga kahayag sa paghari sa gabii; gibuhat usab niya ang mga bitoon."      Hmm... Hmm... Isip-isip! Di ba?!      Unya pa gyud, sa bersikolo 14 - "ug himoa sila nga alang sa mga ilhanan, ug alang sa mga panahon, ug alang sa mga adlaw ug sa mga katuigan;" (let them be for signs, and for seasons, and for days, and years:) Now, hinumdomi, nga sa kani nga mga panahon, sikat kaayo ang unsa man? Ang Astrology!! Di ba? Pagbansay-bansay nga mga bituon sa kalangitan (ug mga planeta) nga kuno maka-apektar sa pagpuyo sa mga tawo dinhi sa yuta.      Unsa man ning Astrology? Mga Zodiac signs! Horoscopes! Tarot reading ug mga psychic readings! Di ba? So sa bibliya mismo, gisulat dinhi "let them be for signs, and for seasons, and for days, and years".      Hmm... Hmm... Isip-isip!      19 Ug dihay kahaponon ug dihay kabuntagon, adlaw nga ikaupat.       Aahhh, now karon, tungod duna nay adlaw, kani mo-make-sense na ni. dunay kahaponon, ug dunay kabuntagon. Apan, take note, walay hisgut dinhi nga gipatuyok ang kalibutan. Karon kabalo man ta nga ang earth, nag-rotate sa iyahang axis. Mao ni nag-hatag sa epekto nga dunay buntag ug dunay gabii. Apan dinhi sa Genesis, walay hisgut sa tuyok sa kalibutan. Dili ba kaha ni tungod kay walay alamag ang nagsulat niing maong texto sa rotation sa earth?? Hmm... Hmm... Hmm... Isip-isip!?      So mao tong mga namugna sa ika-upat nga adlaw. Ang Adlaw (Sun), ang Moon ug ang mga bituon (stars). So kung unsa man galing tong kahayag nga gihisgutan sa bersikolo 3, ambot sa langaw unsa to?!      20 Ug miingon ang Dios: Dumagsang sa mga tubig ang duot sa mga binuhat nga buhi,ug manglupad ang mga langgam sa ibabaw sa yuta diha sa hawan sa langit.      21 Ug gibuhat sa Dios ang dagkung mga mananap, ug ang tanang mga binuhat nga buhi nganagalihok nga mitungha sa mga tubig, ingon sa ilang matang ug ang tagsatagsa ka langgam nga pak-an, ingon sa iyang matang: ug nakita sa Dios nga kini maayo.      22 Ug gipanalanginan sila sa Dios, nga nagaingon: Sumanay ug dumaghan kamo, ug punon ninyo ang mga tubig sa mga dagat, ug padaghanon ang mga langgam sa yuta.      23 Ug dihay kahaponon ug dihay kabuntagon, adlaw nga ikalima.      Sa ikalima nga adlaw, mga living things nga nagpuyo sa kadagatan, mga isda gagmay ug dagko. Ug mga langgam nga pak-an. Mga birds. Iya silang gi-bendisyonan -- whatever that means -- "Sumanay ug dumaghan kamo" -- mao ni ang popular kaayo nga "Be fruitful, and multiply, and fill the waters in the seas, and let fowl multiply in the earth." Pero sa kani nga parte, ang mga isda ug mga langgam ang gi-sultihan sa ginoo.      Mao to ang ikalima nga adlaw.      Karon ang musunod, ang kulbahinam nga parte.      24 Ug miingon ang Dios: Magpatubo ang yuta ug mga binuhat nga buhi ingon sa ilang matang, mga kahayopan, ug mga butang nga nakagamang sa yuta , ug mga mananap sayuta ingon sa ilang matang: ug nahimo kini. (Let the earth bring forth the living creature after his kind, cattle, and creeping thing, and beast of the earth after his kind: and it was so.)      25 Ug gibuhat sa Dios ang mga mananap sa yuta ingon sa ilang matang, ug ang kahayopaningon sa ilang matang, ug ngatanan nga mananap nga nagakamang sa ibabaw sa yuta ingonsa ilang matang: ug nakita sa Dios nga kini maayo.      26 Ug miingon ang Dios: Buhaton nato ang tawo sumala sa atong dagway, ingon sa kasama nato; ug magabuot sila sa mga isda sa dagat, ug sa mga langgam sa kalangitan, ugsa mga kahayopan, ug sa tibook nga yuta, ug sa tanan nga nagakamang sa ibabaw sa yuta.      27 Ug gibuhat sa Dios ang tawo sa iyang kaugalingong dagway, sa dagway sa Dios gibuhatniya sila, lalake ug babaye iyang gibuhat sila.      28 Ug gipanalanginan sila sa Dios, ug miingon ang Dios kanila: Sumanay ug dumaghan kamo, ug pun-on ninyo ang yuta, ug magagahum kamo niini, ug magbaton kamo sa pagbulotan sa ibabaw sa mga isda sa dagat, ug sa mga langgam sa kalangitan, ug ibabaw sa tanan nga binuhat nga buhi nga nagalihok sa ibabaw sa yuta. (Be fruitful, and multiply, and replenish the earth, and subdue it: and have dominion over the fish of the sea, and over the fowl of the air, and over every living thing that moveth upon the earth.)      29 Ug miingon ang Dios: Tan-awa, gihatagan ko kamo sa tanan nga balili nga nagahatag ug binhi, nga anaa sa ibabaw sa nawong sa tibook nga yuta, ug sa tanan nga kahoy nga may bunga sa kahoy nga nagahatag ug binhi, aron alang kaninyo kini mahimong kalan-on;      30 Ug sa tanan nga mananap sa yuta, ug sa tanang langgam sa kalangitan, ug sa tanang butangnga nagakamang sa ibabaw sa yuta, nga adunay kinabuhi, gihatag ko ang tanan nga balilinga lunhaw, aron ilang kan-on: ug nahimo kini.      31 Ug nakita sa Dios ang tanang butang nga iyang gibuhat, ug tan-awa, kini maayo kaayo. Ug dihay kahaponon ug dihay kabuntagon, adlaw nga ikaunom.      So sa ika-unom nga adlaw... daghang nahitabo dinhi. Gimugna sa ginoo ang mga kahayopan sa yuta. Nakita sa ginoo nga kini maayo. Every creeping thing, apil ang mga spiders, ulhipan, bitin -- kabalo ba mo nga dunay daghang mga poisonous ani nila? Yes, makapatay ug tawo! Matud sa ginoo, kini maayo.      "Buhaton nato ang tawo sumala sa atong dagway, ingon sa kasama nato" -- (Let us make man in our image, after our likeness) -- Us? Nato? Daghan diay sila? Sa milabay nga mga berso, "ang ginoo" ra man ang nakasulat. Daghan diay ni sila?      Unya gimugna ang tawo sumala sa ilang dagway ug kasama (in our image and likeness). So humanoid ang ginoo? Anthromorphic? Meaning human like ang nawng? Ang kamay-on?      "ug magabuot sila sa mga isda sa dagat, ug sa mga langgam sa kalangitan, ugsa mga kahayopan, ug sa tibook nga yuta, ug sa tanan nga nagakamang sa ibabaw sa yuta." -- kita ang pinaka-top sa food chain! But wait, there's more! Before ta mag-celebrate nga top ta sa food-chain.      "Tan-awa, gihatagan ko kamo sa tanan nga balili nga nagahatag ug binhi, nga anaa sa ibabaw sa nawong sa tibook nga yuta, ug sa tanan nga kahoy nga may bunga sa kahoy nga nagahatag ug binhi, aron alang kaninyo kini mahimong kalan-on" -- sa ato pa, walay labot ang mga kahayopan! Vegetarian dapat ang mga tawo. Matud pa diri, ang mga balili ug mga kahoy ra man. "aron alang kaninyo kini mahimong kalan-on" Uy hala, tigkaon biya kog isda. Labi nang buwad, hmmm, kalami biya ana. Tigkaon ko ug baka, kanding (hmmm kalderetas!), baboy (hmmm lechon!)... Sos dili diay ni pwede!? Mga tanom ra diay, mga balili ug mga kahoy o prutas tingali. Lisura pud kan-on ang kahoy.      Hmm... Hmm... Hmm... Isip-isip!?      "30 Ug sa tanan nga mananap sa yuta, ug sa tanang langgam sa kalangitan, ug sa tanang butangnga nagakamang sa ibabaw sa yuta, nga adunay kinabuhi, gihatag ko ang tanan nga balili nga lunhaw, aron ilang kan-on: ug nahimo kini." -- Haha, hasta pud diay ang mga mananap, "balili nga lunhaw" -- green herb -- ang ilang kalan-on. Butangi, sorry sa mga liyon, tigre, maskin iro ug iring, maskin mga langgam nga kinaon kay mga ulod, sorry, vegetarian pud diay sila dapat!            "31 Ug nakita sa Dios ang tanang butang nga iyang gibuhat, ug tan-awa, kini maayo kaayo. Ug dihay kahaponon ug dihay kabuntagon, adlaw nga ikaunom."      Unya molabang ta sa Genesis kapitolo dos.Genesis 2      1 Ug nahuman ang mga langit ug ang yuta ug ang tibook nga panon kanila.      2 Ug sa adlaw nga ikapito natapus sa Dios ang buhat nga iyang gihimo; ug mipahulay siya sa adlaw nga ikapito gikan sa tanan niyang mga buhat nga iyang nahimo.      3 Ug gipanalanginan sa Dios ang adlaw nga ikapito, ug nagbalaan niini; tungod kay niininagpahulay siya gikan sa tanan niyang buhat nga gibuhat ug nahimo sa Dios.      So gibalik-balik gyud dinhi no nga "diyos ang nagbuhat sa mga nahimo so far."      "2 Ug sa adlaw nga ikapito natapus sa Dios ang buhat nga iyang gihimo; ug mipahulay siya sa adlaw nga ikapito gikan sa tanan niyang mga buhat nga iyang nahimo."      3 Ug gipanalanginan sa Dios ang adlaw nga ikapito, ug nagbalaan niini; tungod kay niini nagpahulay siya gikan sa tanan niyang buhat nga gibuhat ug nahimo sa Dios."      Okay klaro, diyos ang nagbuhat, tanan nahimo sa diyos. Cge, walay contest.      Ang akong i-contest kay "ming pahulay????" Ang ginoo??? Ang ginoo, mingpahulay? Ang gamhanan sa tanan, nagmugna sa kalangitan, sa yuta, sa mga buhi sa tubig ug yuta, mingpahulay.      Dili ni gamay nga butang ha, tungod kay gibalaan niya ang ika-pitu nga adlaw tungod lagi kay mingpahuway siya.      Hmm... Hmm... Hmm...GENESIS 24 Kini mao ang mga sinugdan sa mga langit ug sa yuta, sa pagbuhat kanila, sa adlaw nga si Jehova nga Dios naghimo sa yuta ug sa langit. 5 Ug wala pay tanum sa kapatagan nga diha sa ibabaw sa yuta, ug wala pay tanum sa kapatagan nga misugod sa pagturok, kay si Jehova nga Dios wala pa magpaulan sa ibabaw sa yuta, ug wala pay tawo nga makauma sa yuta. 6 Apan dihay misaka nga gabon gikan sa yuta nga nagbubo sa tibook nga nawong sa yuta. 7 Ug giumol ni Jehova nga Dios ang tawo gikan sa abog sa yuta, ug gihuypan niya sa mga buho sa iyang ilong sa gininhawa sa kinabuhi, ug ang tawo nahimong kalag nga may kinabuhi. 8 Ug si Jehova nga Dios nagbuhat ng usa ka tanaman sa silangan sa Eden ug gibutang niya didto ang tawo nga iyang giumol.Now, sa sayon nga pagsabot niini, pasabot ba nga sa wala pay mga tanum ug mga kahoy, gibuhat na ginoo ang tawo? Pero ang explanation ani sa mga maayong laki sa mga simbahan, nga ang gi-focus dinhi kay ang garden of Eden man. Dili ang tibuok yuta.4 ¶ These are the generations of the heavens and of the earth when they were created, in the day that the LORD God made the earth and the heavens, 5 And every plant of the field before it was in the earth, and every herb of the field before it grew: for the LORD God had not caused it to rain upon the earth, and there was not a man to till the ground. 6 But there went up a mist from the earth, and watered the whole face of the ground. 7 And the LORD God formed man of the dust of the ground, and breathed into his nostrils the breath of life; and man became a living soul. 8 ¶ And the LORD God planted a garden eastward in Eden; and there he put the man whom he had formed.Klaro man tingali sa bersikolo 4 ug 5 nga ang “earth” ang tibuok yuta ang gihisgutan dinhi. Unya kay dili man mo make-sense, mao nga ang lusot dinhi, kay ang garden ra daw ang gi-focus.So walay higut nga formless ug void ang kalibutan.Sa GENESIS kapitulo uno, naa didto nga gibuhat sa ginoo ang lalake ug babaye ug dungan. Sila ang dunay gahum sa tanang mga mananap sa yuta, tubig ug sa mga langgam -- in fact, sa tanang binuhat nga dunay kinabuhi.Pero dinhi sa ika duha nga estorya sa creation, gibuhat ang tawo una. Wala pay mga tanom ug mga mananap. Unya dunay gimugna ang ginoo nga garden, ang Eden o eastward sa Eden. Medyo libog ko ani. Ug didto gibutang ang tawo. “Planted a garden” -- so nagtanom ang ginoo ug mga tanom?9 Ug nagpaturok si Jehova nga Dios gikan sa yuta sa tanan nga kahoy nga makapahimuot sa igtatan-aw, ug maayo nga kalan-on: ug ang kahoy usab nga sa kinabuhi diha sa taliwala sa tanaman, ug ang kahoy sa pag-ila sa maayo ug sa dautan. 10 Ug migula gikan sa Eden ang usa ka suba sa pagtubig sa tanaman ug gikan didto nabahin kini ug nahimong upat ka mga sanga. 11 Ang ngalan sa usa Pison: Kini mao ang nagalikos sa tibook nga yuta sa Habila nga didto adunay bulawan. 12 Ug ang bulawan niadtong yutaa maayo: didto usab may bdelio ug onyx nga bato. 13 Ug ang ngalan sa ikaduha ka suba Gihon: kini mao ang nagalikos sa tibook nga yuta sa Etiopia. 14 Ug ang ngalan sa ikatolo ka suba Hidekel: kini mao ang nagapadulong ngadto sa atbang sa Asiria. Ug ang ikaupat ka suba mao ang Eufrates. 15 Ug gikuha ni jehova nga Dios ang tawo ug gibutang siya tanaman sa Eden, aron kini iyang atimanon ug bantayan.Ang gihisgutan dinhi kay nagpaturok ang ginoo ug mga kahoy ug maayo nga kalan-on. Kalan-on para kang kinsa? Sa ginoo? Sa tawo most likely dili ba? Human sa taliwala sa tanaman, dunay kahoy sa kinabuhi ug kahoy sa pag-ila sa maayo ug sa dautan. (the tree of life also in the midst of the garden, and the tree of knowledge of good and evil.)Unya human naghisgut ug mga suba, aron tingali mapakita kung asa ni dapit ang Eden. Dili lang tani hisgutan sa pagkakaron. Pero sa bersikulo 15, kihuha sa diyos ang tawo ug gibutang sa tanaman. Abi ba nako sa bersikulo 8, gibutang na niya ang tawo sa tanaman. Murag wala man ni na-edit ug tarong uy. Kung ang ginoo ang nagdiktar ani sa tagsulat, balaa pud pagkadiktar. O nagtinanga lang ang tagsulat. Whichever noh, eitherway, murag wala nahapnig ug tarong, makakutaw sa atong libog.16 Ug si Jehova nga Dios nagsugo sa tawo nga nagaingon: Makakaon ka sa tanan nga kahoy sa tanaman: 17 Apan sa kahoy nga sa pag-ila sa maayo ug sa dautan, dili ka magkaon niini; kay sa adlaw nga mokaon ka niini, mamatay ka gayud.Ayaw, ani-a na, ang bantugan nga estorya sa unang tawo ug sa “tree of knowledge of good and evil.” Pero ang tree of life, pwede ra diay makakaon ang tawo adto, kay ang kahoy ra man sa pag-ila sa maayo ug sa dautan ang dili. Unya timan-i, niingon ang ginoo, sa adlaw nga mokaon ka niini, mamatay gyud ka.18 Ug miingon si Jehova nga Dios: Dili maayo nga ang tawo mag-inusara; pagabuhatan ko siya ug katabang nga angay kaniya. 19 Ug giumol ni Jehova nga Dios gikan sa yuta ang tanang mga mananap sa kapatagan, ug ang tanan nga langgam sa kalangitan, ug sila gidala niya kang Adam aron makita niya kong unsaon niya paghingalan kanila: ug ang tanan nga gihinganlan ni Adam sa mga mananap nga buhi, kana mao ang ngalan niini. 20 Ug gihatagan ni Adam ug mga ngalan ang tanan nga kahayopan ug ang mga langgam sa kalangitan ug ang tanan nga mga mananap sa kapatagan; apan alang kang Adam walay hingkaplagan nga katabang nga angay kaniya.So di-a, gimugna sa ginoo ang tanang mga mananap sa kapatagan ug mga langgam sa kalangitan ug gidala niya kang Adam. “Adam?” Diin man ni gikan? Gi-hapak ra dayun nato nga Adam ang ngalan sa tawo nga naa sa tanaman!? Pagka-bati gyud pagkasuwat niining estoryaha.Gidala ngadto kang Adam ang tanang mga hayop kay para unta makapangita ug katabang. Katabang? Sa pinas pa ni kay “helper!?” Daghan sa atong mga kababayan ninglangyaw sa laing nasud, nanilbihan isip domestic helper. Mao ni ang gipangita sa ginoo?Nakabuhat ang ginoo aning tanan, langit, yuta, adlaw, tawo -- pero wala siya kabalo unsay angay nga katabang sa tawo? Unsa man kaha kadugay ni nahuman? Tanang mga kahayopan gidala ngadto kang Adam human iyang gihinganlan. Unya unsay iyang gibunyag nga ngalan, mao na kuno to ang nahimong ngalan sa mananap. Pananglit, ikaw orange nga poisonous nga baki, dili ka angayan nga mahimong katabang nako, ug ang imong ngalan kay “baki.” Unya ang green nga baki, baki gyapon, ayayay.21 Ug gipahinanok ni Jehova nga Dios si Adam ug nahakatulog siya; unya mikuha siya ug usa sa iyang mga gusok ug gitakpan niya ang unod sa dapit niini. 22 Ug ang gusok nga gikuha ni Jehova nga Dios gikan sa tawo gibuhat niya nga usa ka babaye, ug iyang gidala siya ngadto sa lalake.Sa ato pa kulangan na ug gusok ang lalake. Sa pila nako na tuig sa Cathechism sauna, mao gyud ni ang gitudlo, nga kuno, kulangan ug gusok ang lalake. Dunay “floating rib” or “empty rib” ba to ang tawag nila, kalimot na ko. Pero mao ni ang gitudlo gyud, nga ang lalake, kulangan ug gusok. Apan kabalo naman ta karon, pina-agi sa science, nga ang lalake ug babaye, parehas ra kadaghan ug gusok. Hmm… hmm…Ka-brutal ba sad ani uy, gusok gikan sa lalake, gi-remold aron mahimong babaye. Kanumdom lang kos estorya sa Goddess Athena sa mga Greeks. Gi-ablihan ni Hephaistos ang ulo ni Zeus, gamit ang atsa, ug migula si Athena nga duna nay taming.Anyway, mao ni ang duha ka estorya sa creation sa Genesis.Kinsa mag ga-una? Mga tanom, kahoy ug kahayopan? O ang tawo?Sa unang estorya, gi-ingnan ang mga tawo, “be fruitful and multiply”. Pero dinhi sa ika-duha, ang lalake una. Human nangita ug katabang ang ginoo para niya, hangtud naabot siya ug mugna ug babaye. Duh! Unya walay be fruitful and multiply. Kung padayunon nato nig basa, gikasab-an pa gani sila sa ginoo.Human naa ning kahoy sa kinabuhi ug kahoy sa pag-ila sa maayo ug dautan. Wala man ni sa una nga estorya. Human namugna sa ginoo ang tanan nga gi-saysay sa Genesis kapitulo una, mingpahulay ang ginoo sa ika-pito nga adlaw. Done.Pero sa ika-duha nga estorya, Genesis kapitulo 2 sugod bersikulo 4, duna pay mga detalye nga nadugang ug daghang detalye nga wala, ug ang detalye nga common, nagkasumpaki man.Sa kanunay ang akong panguta mao ni: Unsaon man nato pagsuta kung ang mga nakasulat dinhi, tinuod ba? Sa pila na ka libo ka mga tuig nga milabay, wala gyuy lig-on ug igo nga ebidensya o rason nga makapamatuod sa mga nakasulat dinhi. Mao hangtud karon, naglalis lang gihapon ta bahin ani. Ang problema lang, maskin tuod walay lig-on ug igo nga rason nga motuo ta aning mga estoryaha, duna gyuy daghang mga tawo nga hugot ug dili matandog nga pagtuo niining mga estoryaha. Mga tawo nga by definition, unreasonable. O kung duna may rason, mga bad reasons sa pagtuo, in that case, mga gullible.Hmm… Hmm… Hmm… Isip-isip!

Click here to Watch on YouTubeWelcome sa lain na pud nato nga episode sa atong podcast nga gitawag ug Bag-ong Dan-ag. Kini nga podcast gi-dedicate ni nato para sa pag-promote ug critical thinking ug skepticism, especially na gyud sa atong mga kabatan-unan karon. Tungod kay nag dako ko sa Cebu as a Catholic, usa sa atong pinaka major nga topic kay ang religion, particularly ang Christian nga religion. So mag hisgut-hisgut kita bahin sa mga simbahan parehas sa Katoliko Romano, Saksi ni Jehovah, Sabadista ug uban pa.  Ang critical thinking ug skepticism dili lang para sa religion. Ma-apply ni nato sa lain-laing area sa atong kinabuhi. So mag hisgut pud ta pananglit sa financial, political, economics, health or medicine ug uban pa.So kung kinsa tong interesado nga mo explore niining mga butanga uban nako, palihug ug subscribe sa atong podcast, add mo sa inyong mga comments, questions, suggestions or mga reactions. Akong paninguhaon nga maka post ko dinhi regularly, at the moment kay weekly, matag adlaw nga Byernes o Sabado.So akong sumpayan ang milabay nato nga episode diin naghisgut ta ug mga common logical fallacies. Mga common nga argumento nga dunay depekto sa logic o reasoning nga gigamit.Argument from AuthorityLaing common kaayo nga logical fallacy kay kaning gitawag ug “Argument from authority.”Unsa man ning “authority” -- ato ra ning gitranslate sa binisaya ug “awtoridad.” Ang atong pasabot dinhi kay ang mga tawo o organisasyon ba kaha nga dunay dakong kahibalo o kaalam sa usa ka butang. Pananglitan ang usa ka medical doctor, pwede siya mamahimong “awtoridad” kung mashisgot kita ug mga butang bahin sa medisina. Tungod man kay mao man ni ang ihayang propesyon ug siguro nga duna siyay daghan ug lawom nga experyensya sa natad sa medisina.Ang logical fallacy nga “argument from authority” kay kung mo-conclude ta nga tinuod ang usa ka butang tungod kay mao may gisulti sa awtoridad. So sa atong example, kung mo-ingon ang doctor nga dapat unahon ug basa ang tiil kung maligo aron paglikay sa condition nga brain aneurysm. Tungod kay doctor man ang ningsulti niini, mo-ingon lang dayun ang uban nga tinuod ni.Apan sayop ni nga reasoning tungod kay ang ato rang gibasihan kay tungod lang doctor ang ningsulti niini. Kung duna tay usa ka butang nga consistent kaayo kung atong tan-awn ang history sa tawo, mao kini ang atong pagkamasaypanon; pwerteng dali-a ra gyud nato masayop. Ang history nato, gibaha ug mga sayop nato.Aron maka-conclude ta nga kung unahon ug basa ang tiil makapugong sa condition nga brain aneurysm, kinahanglan mapakita o ma-demonstrate nato kung ngano. Unsa may connection sa pagbasa sa tiil sa brain aneurysm? Unsa may ebendinsya niini? Unsa may mga studies nga gi-conduct para pagsupport sa maong claim?Ang doctor, sa kani nga example, igo lang nato gamiton as a resource. Ang ilahang kahibalo, atong gamiton aron sa pagsusi kung unsay tinuod. Kung mo-ingon sila nga unahon ug basa ang tiil, so nana tay pwede nga matan-aw. Nana tay “starting point” sa atong embestigasyon kung unsay maka-cause ug brain aneurysm. Kung akoy ka-estorya sa doctor, siguro mangutana ko kung ngano nakasulti siya niini. Palihug daw ug demonstrate ani doc!Syempre, dunay daghang higayon nga ang isulti sa usa ka awtoridad sa topic kay tinuod. Wala ko nag-ingon nga pulos dili kasaligan ang mga awtoridad. Ang ako rang gipasabot dinhi nga dili ta mo-conlude dayon nga sakto sila; nga tinuod ang tanan nilang gisulti tungod lang kay sila ang awtoridad sa mao nga topic. Wala ko nagsuggest dinhi nga dili na ta motuo sa atong doctor o mga experto sama sa mga scientists, abogado, engineers, professors ug uban pa. Ang point ra dinhi nga ato silang gamiton nga resources, mga pundo sa kahibalo. Apan dili ta dapat mo-conlude lang dayun nga ang tanan nilang i-sulti kay tinuod. Kinahanglan dunay igo nga supporta sa ebendinsya ug dunay igo nga demonstrasyon nga sakto ug tinuod ang ilahang gi-sulti.Sama ra gud sa korte pananglit, mo-tawag ang korte ug mga experto sama sa doctor, scientist, propesor, ug uban pa aron paghatag ug testimonya. Pero ang korte, igo rang dawaton isip “input” ang ilahang gipang-sulti. Hunahunaon ug balansihon gihapon ang mga ebedinsya ug testimonya aron pagkab-ut ug hukom. Dili ingon nga mo-uyon lang dayun ang korte kung unsay gi-sulti sa experto.Hinaut klaro na ni no ang argument from authority.Ad PopulumKaron mopadayon ta sa lain na pud nga common kaayo nga logical fallacy, kaning “argument to the people.” Usahay gitawag pud ni ug “band wagon” nga logical fallacy.Mao ni ang mga argumento nga ming conclude nga tinuod ang usa ka butang tungod kay mao may popular. Mao may gituhuan sa kadaghanan. Now, apas-sumpay sa atong discussion sa “argument from authority,” kabalo naman ta nga ang tawo masayop man. So akong balikon, dili kasaligan ang tawo o ang sulti sa ni bisan kinsa mahitungod kung unsay tinuod. Kinahanglan ta ug ebedinsya o proof o igo nga demonstrasyon aron pagsuta kung unsay tinuod.Ambi mao may gituhuan sa kadaghan, wala ni nagpasabot nga sakto sila. Pananglitan, sa usa ka high school ba ron, kung majority sa mga 15 year-olds mosigarilyo, kay para nila “cool” ang dating unya dili man kuno ni makadaut, nagpasabot ba na nga sakto sila? Tungod kay mao may gibuhat ug gituhuan sa kadaghanan? Dili di ba? Ambi ming sigarilyo ang maskin 90% pa sa mga 15 year-olds, wala ni nagpasabot nga sakto sila, ug mao mosigarilyo lang pud ka kung 15 year-old ka.Ang claim dinhi nga “cool” daw ang dating; kani kinahanglan pa tani susihon. Unsa may pasabot sa “cool ang dating?” Kung porma o hitsura lang ang atong taw-awn aron maka-ingon ta nga “cool ang dating” sa usa ka tawo, kinahanglan ba gyud manigarilyo? Dili di ba? Pwede nga nindot ug sinul-uban sa sinina. O di ba maayo mo adorno sa buhok ba ron. Bisan unsa nga maka-apekto sa hitsura nga nindot kung tan-awn, basin mao na ang pasabot sa “cool ang dating?” I-demonstrate usa dapat nga ang pagpanigarilyo ang requirement aron “cool ang dating.”Unya ming sumpay pa gyud nga dili man kuno makadaut ang pagpanigarilyo. Akong balikon, kinahanglan usa ni i-demonstrate nga tinuod ni. Nag-baha ang ebendinsya nga ang pagpanigarilyo na-link sa nagkalain-laing sakit ug balati-an sa tawo. Pwereteng daghanang demonstrasyon ug ebendinsya kung ngano ang nicotine ug uban pang toxins nga gikan sa tobacco maka-apektar sa tawo ug maka-mugna ug sakit o balati-an.Ambi maoy popular, dili ni tamdanan nga sakto ug tinuod ang usa ka butang o pagtuo.Laing example, dunay survey sa mga Muslim nga mga nasod kung uyon ba sila o dili nga kamatayon ang silot sa “apostasy” o ang pag-biya sa relihiyon nga Islam. Daghang mga nasod nga at least 80% sa mga tawo, ning-uyon nga kamatayon dapat ang silot sa mga mo-biya sa Islam.Ang Koran, ang basihanan sa relihiyon nga Islam, nagsagol ang gisulti niini bahin sa mga mo-biya sa relihiyon. Dunay nag-ingon nga patyon sila dapat, duna say parti nga nag-ingon nga si Allah ra ang magsilot nila. Duna say mga berso nga nag-ingon nga walay “compulsion” o ang pagpamugos sa relihiyon sa Islam. Mao nga dunay mag-interpret niini nga patyon ang mo-biya sa Islam, apan duna say mo-ingon nga ok ra, ang tawo pwede mo-pili sa iyahang dalan nga paga-agi-an. Si Allah ra ang bahala mo-hukom kaniya.Kung ang awtoridad sa Koran ang atong basihan, lisud ang pag-kab-ut ug decision kung patyon ba ang mo-biya sa relihiyon o dili. Nagsumpaki man gud ang mga berso. Syempre mo-ingon ang mga Muslim nga wala ni nagsumpaki, depende ra unsaon pag-interpret. Kana lagi kung atong gidawat ang awtoridad sa Koran. Nga tinuod ni nga gikan sa ginoo nga gipadayag ni Archangel Gabriel ngadto ni Muhammed.Apan, sama ra pud sa bibliya, unsaon man nato pag-demonstrate nga tinuod ni? Unsaon man nato pag-determine ang awtoridad sa Koran? Aron madawat nato ang awtoridad niini, ato usang i-demonstrate nga tinuod ni nga mga pulong sa ginoo.Syempre ang mga Kristyanos, dili man mo-tuo sa Koran, mao nga ang awtoridad sa Koran kay walay pulos.Isip society, ning-decide ta nga ang pagpatay ug tawo dili moral. Nagbaha ang ebedinsya nga ang pagpatay, ang kuha ug kinabahi, dili nindot nga experyensya. Kontra sa kung unsay natural. Ang buhi, magpadayun nga magpakabuhi -- mao ni ang natural. Kung mosupak ta niini, makita nato nga magsakit ang apektado. Maskin kita nga nagsaksi sa panghitabo, masakitan man pud gani. So ang ebedinsya murag klaro nga supak sa pagkuha ug kinabuhi sa laing tawo.Mao bitaw nga daghang mga nasud nga sauna dunay “death penalty” isip capital punishment, karon gi-abolish na. Naa pa gyapoy daghang nasud nga dunay “death penalty.” Kini tungod ba kaha sa “ad populum” nga argumento? Tungod kay maoy popular sa kadaghanan? Kabalo na ta nga logical fallacy na, so kinahanglan pa tag lig-on nga argumento bahin ani.Ang “ad populum” kay mao pud ni ang “basic fallacy” sa usa ka demokrasya. Sa demokrasya, ang tingug sa tawo ang mangulo sa nasud. Unsa may pasabot niini? Kung unsay butaran sa kadaghanan, mao kini ang mamahimong balaud. So kung mo-butar ang kadaghanan nga uyon sa “death penalty,” so mao na ang mamahimong balaud.Akong balikon, tungod lang kay maoy popular, wala ni nagpasabot nga sakto sila. Mao kini ang “dautan” sa demokrasya. Duna ba ni sulbad? Akong gikasubo nga murag wala. Murag magpabilin kini nga “feature” sa demokrasya. Ang ako lang paglaum nga ang sakto ug tinuod nga mga hunahuna ang mamahimong popular. Makab-ut ni nato hopefully kung ang kadaghanan dunay igo nga abilidad sa critical thinking ug skepticism. Kung ang kadaghanan nato magpadayun nga pa-uyon-uyon lang, sunod sunod lang sa sulog sa kadaghanan, maglisud gyud tag kombati sa mga bati ug ngil-ad nga mga hunahuna. Duha ray pwede mahitabo, either mo-decide ta nga mo-gamit sa atong kaugalingong pangisip, o i-tugot nato nga ang ubang tawo ang mo-decide para nato. Naa ninyo ang decision. Hinaut ang una nga option ang inyong pili-on.Question everything.

Click here to Watch on YouTubeWelcome sa lain na pud nato nga episode sa atong podcast nga gitawag ug Bag-ong Dan-ag. Kini nga podcast gi-dedicate ni nato para sa pag-promote ug critical thinking ug skepticism, especially na gyud sa atong mga kabatan-unan karon. Tungod kay nag dako ko sa Cebu as a Catholic, usa sa atong pinaka major nga topic kay ang religion, particularly ang Christian nga religion. So mag hisgut-hisgut kita bahin sa mga simbahan parehas sa Katoliko Romano, Saksi ni Jehovah, Sabadista ug uban pa.  Ang critical thinking ug skepticism dili lang para sa religion. Ma-apply ni nato sa lain-laing area sa atong kinabuhi. So mag hisgut pud ta pananglit sa financial, political, economics, health or medicine ug uban pa.So kung kinsa tong interesado nga mo explore niining mga butanga uban nako, palihug ug subscribe sa atong podcast, add mo sa inyong mga comments, questions, suggestions or mga reactions. Akong paninguhaon nga maka post ko dinhi regularly, at the moment kay weekly, matag adlaw nga Byernes o Sabado.So naghisgut ta ug argumento o pangatarungan sa mga milabay nato nga episodes. Naghisgut pud ta ug mga angay natong bantayan aron pagsuta kung lig-un ba o huyang ang usa ka argumento.Unfortunately, naay mga argumento nga medyo lisud i-determine kung sensible ba o dili. Kung reasonable ba o dili. Daghang mga argumento nga nindot paminawn ug lisud kontrahon ang conclusion tungod kay sa unang pagpaminaw nato, murag sakto man ang pangatarungan.So ang atong tan-awn sa kani nga episode kay ang laing meaning sa pangatarungan -- mao kini ang logic. Ang una nato nga gamit sa pulong nga “pangatarungan” kay ang argumento. Mao kini ang mga pagsaysay, ang mga statements kung diin makita nato ang mga permises ug ang conclusion.Ang ika-duha nato nga gamit sa pulong nga “pangatarungan” kay ang “logic” o “reasoning.” Mao kini ang mga prinsipyo o systema nga atong gigamit aron pagporma o paghatag ug rason. Gikan ni sa Greek word “logos” nga ang pasabot, “reason.”So sa atong mga argumento, naggamit ta ug logic aron pagconnect sa atong mga permises ug aron sa pagkab-ut sa atong conclusion.Unya kay dili man ta perfect. Sa daghang higayon mangasayop man ta, especially sa atong logic, sa mga prinsipyo nga atong gigamit aron pagmugna sa atong argumento o rason, mao nga usahay makahimo kita ug kaning atong gitawag ug “logical fallacy.” Mga argumento nga usually valid ug murag tinuod apan diay faulty o may depekto ang reasoning. So bale sayop ang logic o rason nga gigamit. Therefore, dili kasaligan ang argumento ug kadudahan pud ang conclusion.Sa study sa philosophy, gi-identify na ni nila ang mga lain-laing mga logical fallcies unya atong hisgutan diri karon ang pipila ka mga common kaayo nga mga logical fallcies.Kung naglibog pa kamo ug unsa ning logical fallacies, I hope nga paagi sa atong mga examples, mas maklaro ninyo kung unsay atong gipasabot ani.Ad HominemUna nga common nga logical fallacy kay kaning gitawag ug “Ad Hominem.” Nga nagahulogan literally ug “to the man.” Ang pasabot dinhi kay gi-attack ang tawo nga ning himo ug argumento aron pagmugna ug conclusion batok sa argumento. Sa Pilipinas, kay hilig man ta ug boxing, mao ni atong gitawag ug “hitting below the belt.” Atong hinumdoman nga kung mo criticize kita ug argumento, kinahanglan ang argumento ang atong attackon, dili ang tawo. Kinahanglan ang atong facts ug reasoning versus sa iyahang facts ug reasoning, dili versus niya isip tawo.Example:1. Well, wala man gud ka nakahuman ug high school mao nga wala ka kasabot.Dinhi gi-point out sa nagsulti nga wala daw nakahuman ug high school ang iyang kaestorya maong wala siya kasabot. Whether nakahuman ug high school o wala, dili man na relevant kung ngano wala nakasabot ang tawo. In fact, maskin pa gani ug pila na ka doctorate degrees ang makab-ut sa usa ka tawo, daghan pa kaayo siya’g mga butang nga dili masab-tan. Pananglitan sa sinultihan, bisan pag pila ka doctorate’s degree nimo, kung dili ka kamao mo-estorya ug Arabic, dili gyud ka makasabot kung naay mo-estorya nimo ug Arabic.Dili pud ta pwede mo-assume nga naay mga butang nga i-tudlo sa high school nga ang tanang tawo nga ming-agi ug high school, bisan asa pa sa kalibutan, kinahanglan makamao niini. Pananglit, sa Finland, magtudlo sila ug German as part sa foreign languages. So inig human nilag high school, makamao na ang uban mo-estorya ug German. Pero sa Pilipinas, maskin pag kapila ka mo-graduate ug high school, dili man na usual nga mo-tudlo ug German sa high school.Mao nga dili nato madawat ang iyahang logic nga wala nakasabot ang usa ka tawo tungod lang kay wala siya naka graduate ug high school.2. Dili man na tinuod kay si Dondon may nagsulti ana, bakakon man na siya.Sa kani nga example, dunay claim nga bakakon kuno si Dondon mao nga dili to tinuod ang iyahang gisulti, kung unsa man galing to. Kani klaro nga maskin namakak o wala si Dondon, dili na maoy magpatinuod o dili sa iyahang gisulti. In fact, aron masusi nato kung tinuod ba o dili, dili ta mo-focus ni Dondon. Kinahanglang ta ug external confirmation. Adto ta motan-aw outside ni Dondon. Tan-awn nato ang mga opinion o obserbasyon sa ubang tawo pananglit. O dili ba, tan-awn nato ang ebidensiya kung mo-support ba sa gisulti ni Dondon o dili. Ang pagka-tawo ni Dondon walay kalabutan sa kamatuoran. Pwede nga tanan niyang gipang sulti sukad pas gamay pa kay pulos bakak, pwede, pero kinahanlan pa nato ni susihon ug pamatud-an.So timan-i nga kung attackon na nato ang tawo aron paghimo ug argumento, ning gamit na ta ug “ad hominem” kung diin, faulty ang atong mamahimong conclusion. Kadudahan ang atong conclusion. Focus lang ta sa argumento ug mga facts o claims nga presentar, dili sa tawo nga nagsulti niini.Ad IgnorantiamAtong sunod nga example sa logical fallacy kay kaning “Ad Ignorantiam” o “to ignorance.” Ang mga argumento nga mo-ambak sa conclusion, nga either tinuod o dili tinuod tungod kay wala man napakita nga either tinuod o dili tinuod. Medyo libog to nga statement da. Sa laing pakasulti, argumento ni nga nag-ingon nga tinuod ang usa ka butang tungod kay wala man napakita o napamatud-an nga dili tinuod. Ug ang bali pud niini nga argumento nga nag-ingon nga ang usa ka butang dili tinuod tungod kay wala man napakita o napamatud-an nga tinuod.Ang laing variety pud ani kay ang pagkab-ut ug usa ka conclusion maskin duna pay daghang pwede nga mamahimong conclusion apan wala pa lang nahibal-an sa pagkakaron.Example:1. Taw-an ning balaya tungod kay kada tungang gabii, motukar lang ug kalit ang stereo maskin walay tawo. Wala may laing rason, taw-an gyud ni nga balay.Sa kani nga example, ang conclusion kay taw-an kuno ang balay. Ang rason, tungod kay wala na daw lain nga rason. Unya usually kung mangutana ta kung ngano nakab-ut ni nila nga rason, usahay balosan pud ta ug pangutana nga “unsa man diay rason bi kung ngano motukar lang ug kalit, kada tungang gabii pa gyud!” Unya kung wala pud ta kabalo kung ngano, mo-ingon gyud ug “ambot, wala ko kabalo.” So kani, nagpalig-un pa gyud, sa ilahang huna-huna, nga sakto ang ilahang conclusion nga taw-an ang balay. Tungod lagi kay wala man tay lain nga mabutyag nga rason.Defective kaayo ni nga reasoning. Tungod kay dunay daghang rason kung ngano motukar ug kalit ang stereo. Maskin tuod dili nato ma-pin-point gyud exactly kung unsay rason, duna tay pipila ka mga possible nga rason.Pananglit, basin naay timer ang stereo nga naka-set nga mo-on inig tungang gabii. O ba kaha, basin naay tawo nga nagbinuang nato nga nag wire ug switch nga pwede niya ma-switch sa gawas, unya inig tungang gabii, iyang gi-on. Lain pa gyud kay basin dautan ang maong stereo nga kada gabii, motukar lang kini. O ba kaha basin naay magician og gamhanan nga silingan na nagmagic sa maong stereo nga mo-on kada gabii.Kung wala ta kabalo unsay rason, ang sakto nga tubag niini kay, “ambot wala ko kabalo.” Ang maayo nato nga buhaton kay mag-lista ta ug mga possible nga rason aron maka-explain sa panghitabo. Pero until mapamatud-an nato ang sakto nga rason, dili ta dapat mo-conclude dayun. Ato usang susihon kung unsa sa atong lista ang most likely nga rason.2. Wala naka-explain ang doctor kung ngano naayo lang siya ug kalit sa iyahang sakit. Ang rason ra gyud ani kay tungod ni sa atong mga pag-ampo.Common kaayo ni no kung ang doctor o si kinsa ba nga expert, dili gani maka-explain sa panghitabo, mo-ambak lang dayun ang uban ug kab-ut ug conclusion; especially na gyud ning nag-involve ug supernatural parehas sa pag-ampo o baka tungod sa ginoo.Una, kabalo naman ta nga ang lawas dunay capacity nga mo-heal. Kung duna kay sakit o balati-an, usahay, pasagdan lang ni nimo, padayun lang ka sa imong kinabuhi, mo-kaon, mo-inom ka, matulog, magtrabaho. Unya human molabay ang pipila ka adlaw o semana ba kaha, mawala ang imong gibati. So kabalo na ta nga ang lawas mo-heal lang ug iyaha. Usahay motumar ta ug tambal nga maoy maka-ayo sa atong balati-an.Kabalo na pud kita nga lain-lain ta ug reaksyon sa sakit. Naay uban dali ra maayo, ang uban dugay. In fact, ang uban dili gyud maayo.So sa kani nga argumento nga naayo lang ug kalit ang pasyente unya wala naka explain ang doctor. Una, naayo ang pasyente, balikon nako, kabalo na ta nga ang lawas mo-heal, so dili ni talagsaon. In fact, mao ni ang common. Ika-duha, wala bitaw naka-explain ang doctor, pero wala ni nagpasabot nga kita, maghimohimo lang pud ug explanation.Sa kani nga example, tungod daw sa ilahang mga pag-ampo. Kung mao ni explanation, unsaon man nato pagdetermine nga tinuod, ang pag-ampo maoy hinungdan nga naayo siya? Kinahanglan usa nato i-demonstrate nga ang pag-ampo maoy rason. Dili kay ambi wala man tay rason nga nakit-an, mo-ambak lang dayun ta ug mugna-mugna ug rason.So akong balikon, kung wala ta kabalo unsay rason, ang sakto nga tubag kay, “ambot wala ko kabalo.” Mao ang honest nga tubag. Syempre dili man ta mahimutang usahay kung wala ta kabalo sa rason di ba. So atong imbistigaron kung unsa man kaha ang rason. Dili kay mo-ambak lang ta dayun sa atong himohimo nga rason.So kani lang usa para karon. Duna pay daghan pa kaayo nga logical fallacies nga atong hisgutan apan kaning duha, pwerte gyud ka-common ani nila. I hope nga mas-makabantay na mo ani nga mga argumento unya mas makamao na kamo mo-criticize aron mas makab-ut ninyo ang kamatuoran.Kini ug uban pa, ang atong hisgutan sa sunod nga mga episodes dinhi sa atong podcast.Kung intersado mo sa pag explore niini, ayaw kalimot ug Subscribe ug share sa atong podcast. Para ato ning tanan.Dinhi lang usa, hangtud sa sunod higayon. Daghang salamat.Question everything.