Hofburg Wiedeń – apartamenty cesarskie, Muzeum cesarzowej Sisi, Zbiory cesarskich sreber stołowych

www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Po upadku monarchii austro-węgierskiej w roku 1918 pozostawione ogromne części gospodarstwa dworu cesarskiego poukładano i podzielono na ekspozycję „sreber i zastaw cesarskich“. Od roku 1923 udostępniono je zwiedzającym wraz z eksponatami pochodzącymi ze zbiorów porcelany oraz dworskiej cukierni, piwnic, kuchni, jak i bieliźniarni. Zapraszamy Państwa do obejrzenia różnych przedmiotów, wchodzących niegdyś w skład gospodarstwa dworu cesarskiego oraz do zapoznania się z etykietą i kulturą stołową dynastii Habsburgów. Obecnie znajdujemy się przed kolekcją miedzianych brytfann, kotłów, garnków i foremek, dzięki którym możemy sobie wyobrazić wielość i różnorodność zadań, jakie stały przed personelem kuchni dworskiej: brytfanny na turbota, kotły na wodę, garnki na szparagi, garnki, w których gotowano pożywne buliony, zwane garnkami „olio“, garnki z żarem; pokrywki tych garnków mają zgłębienia na żarzący się węgiel, który opiekał potrawy z góry. Zbiór wszystkich tych naczyń świadczy o ogromie pracy, wykonywanej na dworze cesarskim przez prawie pięć tysięcy osób. W miedzianych foremkach przyrządzano na niezliczoną ilość sposobów galarety i galaretki, biszkopty, kremy, nugat. Ponadto służyły one również do wypieku cesarskiej babki zwanej Guglhupf. Foremki te są świadectwem wysokich umiejętności cesarskich cukierników. Ówcześnie naczynia miedziane były rozpowszechione w domach arystokracji i mieszczaństwa. Miały one tę zaletę, że utrzymywały ciepło. Natomiast ich wadą była trująca śniedź, powstająca po zetknięciu się miedzi z kwaśnymi potrawami. Dlatego naczynia miedziane powlekano cyną, a następnie stale sprawdzano, czy nie ma ubytków cyny. A teraz przechodzimy do pierwszego pomieszczenia ze zbiorami sreber. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

W pierwszym pomieszczeniu ze zbiorami sreber i ekspozycją zastaw stołowych wraz z dębowymi witrynami pochodzącymi jeszcze z czasów monarchii możemy zobaczyć pojedyncze sztuki lub części z zastawy starowiedeńskiej, a także z zastaw węgierskich i czeskich, jak również przykłady wyrobów z biało-złotej porcelany sanitarnej z Czech. Godne uwagi są piękne kolekcje kieliszków wykonanych ze szkła o różnych szlifach. Pochodzą one z wytwórni szkła Lobmeyra w Wiedniu. W zielonych kieliszkach podawano wina reńskie. W gablocie znajdującej się pośrodku sali możemy podziwiać srebrne sztućce, używane na dworze cesarskim. Jeszcze dziś jada się nimi podczas oficjalnych bankietów. Pierwszy zestaw sztućców na dwór dostarczył Stephan Mayerhofer jeszcze przed rokiem 1837. Następnie wykonawcą sztućców była firma Mayerhofer i Klinkosch, będąca kontynuatorem działalności Stephana Mayerhofera, aż wreszcie zlecenia przejął Joseph Karl Klinkosch, dostawca wyrobów na dwór cesarski. Sztućce odznaczają się wyjątkowym i do dzisiaj popularnym zdobieniem w formie żłobionych rowków. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

W środkowej gablocie znajdują się przedmioty ze zbioru bielizny stołowej. Do 1872 roku bieliznę stołową gospodarstwa dworu cesarskiego znakowano różnymi pieczęciami i żółtym kolorem; dopiero później pojawiły się haftowane monogramy i korony. Ręczniki, jak i bieliznę pościelową wyrabiano wcześniej tylko z białego, delikatnego lnu. Dopiero w końcu XIX wieku pojawiły się ręczniki wykonane z bawełny, a później również z angielskiego frotté. Różne serwisy porcelanowe, które możemy obejrzeć w witrynach, obrazują, jak z biegiem czasu zmieniał się gust. Na początku XIX wieku za panowania cesarza Franciszka I oraz Ferdynanda I wygląd zewnętrzny zastaw stołowych przeznaczonych do codziennego użytku nie ulegał szczególnym zmianom – była to skromna, biała porcelana o gładkich złoconych brzegach. Jedynie umieszczony na nich orzeł cesarski pozwala rozpoznać panującą w danym okresie modę lub pismo dekoratora porcelany. Teraz przechodzimy do witryny stojącej na lewo od przejścia do kolejnego pomieszczenia. Tutaj możemy zobaczyć już niektóre przedmioty z zastawy stołowej, na której jadano podczas oficjalnych bankietów. Do niedawna zastawy tej używano jeszcze jako serwisu reprezentacyjnego podczas uroczystych kolacji dla zagranicznych gości prezydenta republiki, ale o tym będzie mowa później. Na tej zastawie, nazywanej w czasach monarchii „Hofform“, kolacje jadała rodzina cesarska. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Zanim w 1876 roku cesarzowa Elżbieta jako pierwszy członek cesarskiego dworu poleciła urządzić sobie własną łazienkę odpowiadającą współczesnym wyobrażeniom, nie było jeszcze łazienek w dzisiejszym rozumieniu tego słowa. Również później większość członków dworu cesarskiego musiała się zadowolić zestawami do mycia, na które składały się miski i dzbanki na wodę, brodziki, mydelniczki i miseczki na przybory do golenia, nocniki itp. Zestawy te nie były jednolite – większość przedmiotów była wykonana z białej porcelany o złoconych brzegach i zdobionej złotym orłem. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Rarytas stanowi wyjątkowa angielska zastawa stołowa, którą cesarzowa Elżbieta podarowała cesarzowi Franciszkowi Józefowi jako prezent do pałacu myśliwskiego Offensee. Zastawę zaprojektował w 1870 roku William Coleman. W sposób naturalistyczny przedstawiono na niej owady, ptaki, zwierzęta morskie i rośliny. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Do najcenniejszych serwisów znajdujących się w cesarskich zbiorach sreber bez wątpienia należy zastawa o nazwie „Grand Vermeil“. Jest to główne dzieło francuskiej sztuki złotniczej, w skład którego początkowo wchodziły przedmioty na 40 nakryć. Około roku 1850 wiedeńscy złotnicy powiększyli serwis do 140 nakryć. Obecnie ta niezwykle wytworna zastawa składa się z 4500 części i waży ponad tonę. Wykonano ją ze specjalnie pozłacanego srebra, którego nazwa „vermeil“ pochodzi z języka francuskiego. Warto zwrócić uwagę na również ciekawą historię zastawy, która ściśle wiąże się ze świetnością i z upadkiem Napoleona. Wykonanie tej wyszukanej zastawy zlecił w roku 1808 prawdopodobnie Eugeniusz de Beauharnais, pasierb Napoleona. Wykonawcami zlecenia byli paryski złotnik Martin-Guillaume Biennais i złotnik z Mediolanu Eugenio Brusa. Zastawa była przeznaczona dla dworu w Mediolanie, gdzie Beauharnais w latach 1805-1814/15 piastował urząd wicekróla. Wprawdzie gotowa zastawa trafiła do Mediolanu, ale po upadku Napoleona Królestwo Lombardzko-Weneckie weszło w skład Cesarstwa Austriackiego. Zgodnie z postanowieniami kongresu wiedeńskiego cesarz Franciszek musiał odkupić zastawę od Eugeniusza de Beauharnais. Cesarz Franciszek ożenił się po raz czwarty – z okazji ślubu z Karoliną Augustą kazał w 1816 roku sprowadzić zastawę do Wiednia po wcześniejszym zastąpieniu wygrawerowanych herbów Napoleona jako króla Włoch herbem cesarza Franciszka I. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

W tym ostatnim pomieszczeniu starej części z ekspozycją sreber i zastaw stołowych w środkowej witrynie widzimy srebrne talerze, tace, półmiski, rondle i wazy do zup, dzięki którym można wyobrazić sobie wielkość srebrnej zastawy używanej codziennie na cesarskim dworze. Zastawy wykonane z masywnego srebra oznaczone są herbem cesarskim. Urzekają one prostotą oraz powściągliwą elegancją. Wielkość zastaw ze srebra była podyktowana faktem, iż na wiedeńskim dworze jadano wyłącznie na srebrnych lub złotych zastawach. Na porcelanie wytwarzanej w Europie od 1710 roku przez długi czas podawano tylko zupy i desery – pozostałe dania serwowano nadal na talerzach ze srebra. Dopiero w przeciągu XIX wieku podczas nieoficjalnych posiłków zaczęły przeważać serwisy porcelanowe. W witrynach po bokach przechowywane są ozdoby stołowe; pozłacane patery na słodycze oraz kandelabry z pozłacanego brązu należą do nowofrancuskich pater dekoracyjnych, które zobaczymy później. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Historyczna zastawa stołowa, zwana „Hofform“, której jeszcze długo po upadku monarchii aż do roku 2000 używano podczas oficjalnych bankietów, pochodzi z wiedeńskiej manufaktury porcelany. Srebrne talerze, na których wcześniej jadano na dworze, w czasach republiki służyły jedynie za podstawę pod talerz. Dania serwowano na porcelanowej zastawie do oficjalnych bankietów, jak nazwano ją w czasach republiki. Jest to zastawa o białym tle i delikatnym złotym pasku dekoracyjnym zdobionym w kropki z czarno-czerwono-złotym dwugłowym orłem. Pod względem wykonawstwa na szczególną uwagę zasługuje wynaleziona około 1855 roku metoda litograficznego nanoszenia złoceń i kolorów. Ręczne malowidła zostały zastąpione przez usprawnioną i wydajniejszą produkcję seryjną. Srebrne sztućce pochodzące z firmy J.C. Klinkoscha oraz kieliszki z wytwórni J. & L. Lobmeyra stanowią uzupełnienie tego serwisu. Ukoronowaniem całego nakrycia jest serwetka kunsztownie złożona “po cesarsku“. W obu bocznych fałdach serwetki znajdowało się pieczywo stołowe. W ten sposób złożone serwetki były częścią nakrycia tylko do tych posiłków, w których uczestniczył cesarz. Ponadto sam sposób składania serwetki „po cesarsku“ był utrzymywany w tajemnicy i przekazywany wyłącznie ustnie wybranym osobom. Również obecnie „po cesarsku“ układa się serwetki, tylko gdy obecne są koronowane głowy lub prezydenci państw. Tajemnicę tę znają zaledwie dwie osoby! www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Dla cesarzowej Elżbiety na greckiej wyspie Korfu wybudowano willę „Achilleon“. Na wyspę cesarzowa udawała się statkiem „Miramare“. W skład wyposażenia jachtu wchodziła specjalnie wyprodukowana zastawa i sztućce z alpaki, czyli wykonane z posrebrzanego metalu. Wzór kształtu zastawy pochodzi z popularnej około 1890 roku oferty fabryki wyrobów metalowych Arthura Kruppa w Berndorfie. Jedyną wskazówką, iż serwis przeznaczony jest dla cesarzowej, był wygrawerowany delfin noszący cesarską koronę. Po drugiej stronie witryny możemy zobaczyć inne przedmioty, zdobione sławnym delfinem, który stał się znakiem rozpoznawczym wszystkich przedmiotów przeznaczonych dla cesarzowej w czasie pobytów w Grecji. Tutaj widzimy również srebrne sztućce wykonane przez jednego z triesteńskich złotników i przeznaczone do użytku w willi „Achileon“. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Z okazji koronacji cesarza Ferdynanda na króla Lombardii i Wenecji w 1838 roku zamówiono w Mediolanie olbrzymie patery dekoracyjne. Jest to największa kompozycja znajdująca się w zbiorach sreber. Po ułożeniu wszystkich części, wchodzących w jej skład, ma ona długość 30 metrów wraz z paterami ustawionymi na zdobionych lustrach. W części środkowej możemy podziwiać przedstawiające Lombardię figury alegoryczne z koroną w kształcie murów i rogiem obfitości oraz figury z czapką dożów i lwem św. Marka przedstawiające Wenecję. Na brzegach tych zdobionych luster stoją na przemian figury przedstawiające tańczących geniuszy i świeczniki. Widok tych jakże imponujących pater, które przyozdabiano jeszcze bukietami kwiatów, jak również owocami i słodyczami, pozwala nam wyobrazić sobie przepych cesarskich uczt. Symboliczne, utrzymane w stylu klasycystycznym zdobienia pater nawiązują do barokowej tradycji dekorowania stołów. W zależności od okazji, z jakiej zasiadano do stołu, zdobienia nawiązywały do bóstw mitologicznych, sztuki wojennej lub do symboli miłości. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Na dworze cesarskim od wieków panowała tradycja obmywania stóp. Co roku w Wielki Czwartek cesarz i cesarzowa obmywali stopy 12 mężczyznom i 12 kobietom, nawiązując tym samym do pełnego pokornej miłości aktu obmycia stóp dwunastu apostołom przez Chrystusa. Uczestnikami ceremonii byli sędziwi i ubodzy ludzie, których uprzednio poddawano szczegółowemu badaniu lekarskiemu. Następnie porządnie umyci zjawiali się w Wielki Czwartek u bram dworu. Po ceremonii obmycia stóp oraz po posiłku składającym się z tradycyjnych potraw postnych wybrane osoby otrzymywały w prezencie gliniane kufle z wieczkiem wypełnione białym winem, srebrny kubek z wybitym podwójnym orłem i rokiem, jak również potrawy i sakiewkę z trzydziestoma srebrnymi monetami, które nawiązywały do judaszowych srebrników. Znajdujące się przed nami obydwa złote zestawy, składające się z tacy i dzbanka wykonano w XVIII wieku w najlepszych pracowniach srebra w Augsburgu. Używano ich podczas ceremonii chrztu Habsburgów, ceremonii mycia rąk na wydawanych ucztach oraz w czasie ceremonii obmycia stóp w Wielki Czwartek. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Serwis deserowy zwany wcześniej „serwisem laxenburskim“ zamówiono w wiedeńskiej manufakturze w 1824 roku z okazji ślubu arcyksięcia Franciszka Karola Habsburga z Zofią, córką króla Bawarii, rodziców późniejszego cesarza Franciszka Józefa. Pod koniec XVIII wieku cesarz Franciszek I, ojciec arcyksięcia, polecił wybudować w położonym niedaleko Wiednia Laxenburgu, gdzie znajduje się letni pałac rodziny cesarskiej, zamek „Franzensburg“ jako pomnik dynastii Habsburgów. Tamtejsze posągi, jak również obrazy, herby i witraże sławią historię rodziny. Tutaj zaś sami możemy się przekonać o tym, iż myśl o zajęciu przez dynastię poczesnego miejsca w historii objęła także zastawę stołową. Oprócz herbów i portertów wcześniej panujących władców z dynastii Habsburgów oraz i żon romantyczną wyprawę w przeszłość uzupełnia 60 tak zwanych „talerzy przedstawiających ruiny“ z widokiem zamków i pałaców należących do monarchii naddunajskiej. To nie przypadek, że neogotyckie formy zastawy kojarzą się z relikwiarzami, kielichami mszalnymi i innymi przedmiotami sakralnymi. Po rozpadzie Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego w roku 1806 cesarz Franciszek starał się zrównoważyć utratę godności sakralnej Cesarstwa Niemieckiego oraz ugruntować świętość i zapewnić trwanie dynastii Habsburgów w ustanowionej w Austrii monarchii dziedzicznej. Dlatego też nawet zastawa stołowa, dzięki przedstawionym na niej portretom przodków, otrzymała niemal liturgiczny charakter i odzwierciedlała ideę panowania Habsburgów po wieczne czasy. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Tę zastawę przywieziono do Wiednia z zamku Miramare koło Triestu, dawnej rezydencji arcyksięcia Maksymiliana Ferdynanda, późniejszego cesarza Meksyku. Był on młodszym bratem cesarza Franciszka Józefa. W roku 1854 został głównodowodzącym cesarsko-królewskiej marynarki wojennej. W 1864 roku przyjął godność cesarza Meksyku, lecz nie zdołał utrzymać się na tronie Polnisch meksykańskim. Został wzięty do niewoli przez przywódcę rewolucji liberalnej Benito Juareza, który w 1867 roku kazał rozstrzelać cesarza. Szczegóły tego wątku usłyszymy apartamentach cesarskich. Wytwórcą tej zastawy jest węgierska manufaktura porcelany Herend, która początkowo specjalizowała się w naśladowaniu chińskich wzorów. Cesarz Maksymilian zamówił tę zastawę do swojej meksykańskiej rezydencji w Chapultepek w 1865 roku. Właścicielowi manufaktury Moritzowi Fischerowi pozwolono pokazać ten serwis podczas paryskiej Wystawy Światowej w 1867 roku jako reklamę swoich produktów. Po zakończeniu wystawy cesarz Maksymilian już nie żył, dlatego też zastawa ta nigdy nie znalazła się w Meksyku. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Białozłoty serwis nabyto w 1851 roku dla cesarza Ferdynanda. Ferdynand, który od ludu otrzymał przydomek „Dobrotliwy“, w następstwie Wiosny Ludów w 1848 roku abdykował na rzecz swego młodszego bratanka Franciszka Józefa, a następnie opuścił Wiedeń, udając się do Pragi. Resztę życia spędził w odosobnieniu w Zamku Praskim, gdzie zmarł w 1875 roku. Na nowe wyposażenie jego siedziby w Pradze zamówiono w wytwórni porcelany hrabiego Thuna w miejscowości Klášterec w Czechach białozłotą zastawę stołową. Projekt wzoru tej zastawy był w ówczesnym czasie niezwykle modny. W połowie XIX wieku gust ogólnie przyjęty za standard uległ zmianie. Wyraźnie surowe, proste i klarowne kształty w stylu biedermeieru zostały zastąpione delikatniejszymi i płynniejszymi formami. Bogate, złote zdobienia stanowiły odpowiedź na rosnącą potrzebę feudalnego przepychu, obecną także na wiedeńskim dworze cesarskim. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Po Wiośnie Ludów w 1848 roku na tronie zasiadł cesarz Franciszek Józef. Jednym z pierwszych nabytków dla młodego cesarza były tak zwane „nowofrancuskie patery dekoracyjne“, które zamówiono w Paryżu w 1850/51 roku. Patery te wykonane z pozłacanego brązu nie mają sobie równych i wyróżniają się od pozostałych przepychem oraz bogactwem zdobień. Na ogromnych kandelabrach o kształcie bogato zdobionym ornamentami roślinnymi i muszlami umieszczono bawiące się amorki, skaczące zwierzęta łowne i fruwające ptaki, które mają ożywić całą konstrukcję. Patery tych rozmiarów stały się koniecznością, ponieważ młody cesarz Franciszek Józef zwykł regularnie gościć swoich doradców i ministrów. Pod wpływem arcyksiężnej Zofii na dwór powróciły elementy barokowe i stylu rokoko, widoczne przede wszystkim w umeblowaniu apartamentów. Ten powrót do feudalizmu objął również zastawy i patery. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Zastawa w zielone wstążki była wytwornym prezentem francuskiego króla Ludwika XV dla cesarzowej Marii Teresy symbolizującym rosnące zbliżenie pomiędzy obu krajami, Francją i Austrią, po wielu klęskach poniesionych w wyniku wojen sukcesyjnych. Wijące się zielone wstążki tworzą główną ozdobę części zastawy, której kształty nawiązują do barokowych wyrobów złotniczych. Pomiędzy nimi znajdują się finezyjne rokokowe sceny namalowane według płócien pędzla François Bouchera. Przedstawiają one alegorie miłości, poezji, muzyki, malarstwa i rzeźby lub nawiązują do literatury światowej począwszy od Homera, a skończywszy na Molierze. Zastawa z porcelany serwskiej stanowi okazały przykład wyjątkowo wytwornych wyrobów pochodzących z królewskiej francuskiej manufaktury porcelany w Sèvres, założonej 1738 roku. Wykonane zostały ze specjalnej, bardziej kruchej porcelany szklistej. Dzięki zastosowaniu niższych temperatur kolory uzyskały wyjątkową promieniującą jasność. Na krótko przed wykonaniem zastawy w manufakturze uzyskano tę soczystą, nasyconą zieleń. Tylko raz użyto jej do produkcji zastawy będącej podarunkiem dla Marii Teresy jako motywu w formie podwójnej wstążki. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

W roku 1777 cesarz Józef II złożył wizytę swojej siostrze, królowej francuskiej Marii Antoninie. Do Wiednia przywiózł z podróży w sumie 500 drogocennych porcelanowych przedmiotów z Sèvres, między innymi zastawę stołową w kolorze jabłkowej zieleni oraz cztery okazałe wazy, z których trzy przetrwały do dziś w zbiorach sreber. Okrągła waza przeznaczona na pożywną zupę, tak zwana waza „olio“, i dwie pozostałe wazy do zup stoją na giętych nóżkach na podstawkach. Na wazach widzimy pozłacane, żywe i barwne ozdoby w kształcie wiązek kłosów oraz namalowane na medialionie owoce, płody rolne, kwiaty, jajka, owoce morza, a także przyrządy służące do pracy w ogrodzie i w polu. Symbolizują one płodność, owoce pracy na roli oraz dary natury. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Sztuka składania serwetek ma długą tradycję, lecz niestety zanika. Skomplikowane sposoby ich składania w formie wachlarzy, ryb, muszelek, łabędzi, kaczek lub kwiatów stanowiły uzupełnienie dekoracji stołu przede wszystkim we wczesnym baroku. Tylko najwyższej jakości len i odpowiednia wielkość pozwalają ułożyć serwetki w tak wyszukany sposób. Spełniająca te wymagania serwetka cesarska ma wymiary 1 x 1 m. Istnieje jeszcze wiele innych wzorów składania pochodzących z XVII wieku, dzięki którym można uzyskać pełne artyzmu kreacje. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Złota zastawa stanowi najokazalszą zastawę na dworze cesarskim. Wszystkie poszczególne części tej zastawy stołowej, przeznaczonej dla dwunastu osób, pokryte są polerowanym złotem. Częściowo również środek, jak i spód są pozłacane. Subtelne, złocone amalgamatem ornamenty nawiązują do antycznych gzymsów. Złoty serwis, wykonany w 1814 roku, to mistrzowskie dzieło wiedeńskiej manufaktury porcelany. Zakup tego serwisu stał się nieodzowny, gdyż odpowiednia cesarska zastawa ze złota została przetopiona na monety podczas wojny przeciw Napoleonowi. Gdy w czasie pobytu cesarza Franciszka w Paryżu w 1814 roku powstał pomysł zorganizowania w Wiedniu wielkiego kongresu europejskich mocarstw, zamówiono ten serwis w wiedeńskiej manufakturze. Tym sposobem przynajmniej optycznie udało się zastąpić przetopioną na monety zastawę. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

W 1710 roku w Miśni założono pierwszą i przez długi czas najlepszą w Europie manufakturę porcelany. Tutaj widzimy zastawę miśnieńską, powstałą około 1775 roku, wyróżniającą się okazałymi malunkami kwietnymi. Kształty zaś są dobrym przykładem tak zwanego „klasycystycznego baroku“, gdyż pękate wazy z uchwytem w kształcie owocu zdają się nawiązywać jeszcze do okresu baroku; natomiast ażurowy koszyk na owoce już do klasycyzmu z upodobaniem czerpiącego z bogactwa form kultury antycznej. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Starofrancuskie patery dekoracyjne zostały zamówione w Paryżu w 1838 roku z okazji koronacji cesarza Ferdynanda na króla lombardzko-weneckiego w Mediolanie. Nieznany jest jednak wytwórca, ponieważ duże zamówienia za granicą na dworze zwykło się trzymać w tajemnicy lub załatwiać za pośrednictwem marszałka dworu, aby nie urazić wiedeńskich rzemieślników. Patery wykonano z pozłacanego brązu. Prostokątne lustrzane dna pater wieczorem odbijają światło ze świec kandelabrów. Symboliczne zdobienia, jak również delikatne, wijące się ornamenty roślinne sprawiają wrażenie niezwykłej okazałości. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Po miśnieńskiej manufakturze porcelany drugą najstarszą wytwórnię w Europie założono w 1718 roku w Wiedniu. Wprawdzie w ówczesnym czasie porcelana była ulubionym i drogim przedmiotem dla kolekcjonerów, ale na dworze cesarskim nie znalazła jeszcze uznania. Wyjątek stanowiły desery, które podawano na porcelanie. Fakt, iż około 1800 roku porcelanę uznano za godną stołu cesarskiego, wiąże się także z przetapianiem sreber cesarskich na monety potrzebne w czasach wojen. W 1803 roku cesarz Franciszek zamówił składający się ze 120 sztuk serwis porcelanowy, w tym między innymi 60 talerzy deserowych z widokiem i 24 tak zwane „talerze panoramiczne“ jedyne w swoim rodzaju pod względem jakości jako talerze głębokie. Wybrane w tym celu motywy miały zarówno charakter patriotyczny, jak i romantyczny. Między złotymi paskami dekoracyjnymi goście mogli patrzeć na ziejące lawą wulkany, krajobrazy lodowcowe lub na imponujące przykłady wiedeńskiej architektury – na każdym talerzu umieszczono po trzy widoki z Austrii, Szwajcarii i Włoch, wykonane według starych rycin przez najlepszych malarzy porcelany. Prace nad talerzami trwały pięć lat. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

W atrium ustawiono wykonane z pozłacanego brązu patery, które wypełnione słodyczami, zdobiły cesarski stół. Stanowią one część nowofrancuskich pater dekoracyjnych należących do młodego cesarza Franciszka Józefa. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Dzięki księciu Karolowi Aleksandrowi Lotaryńskiemu w zbiorach sreber stołowych znalazła się interesująca i bogata kolekcja wschodnioazjatyckiej porcelany z okresu około 1700 r. Karol Aleksander był młodszym bratem cesarza Franciszka Stefana, małżonka Marii Teresy. W 1744 r. poślubił on jedyną siostrę szwagierki, Marię Annę. Młoda para przeprowadziła się do Brukseli, gdzie Karol Aleksander objął godność namiestnika Niderlandów. Książę oddawał się namiętnie kolekcjonerstwu, co jednakże wpędziło go w znaczne długi. Po śmierci księcia zarządcą spadku został jego siostrzeniec, cesarz Józef II, który oddał większą część zbiorów zmarłego na aukcję w Brukseli. Cenna kolekcja porcelany imari znalazła się jednak na dworze wiedeńskim. Niektóre z zachowanych eksponatów są przykładem interesującej symbiozy między kulturą wschodnioazjatycką i europejską. Są to porcelanowe naczynia z Japonii i Chin, które europejscy złotnicy oprawili w srebro i zaadaptowali do dworskiego użytku. Do tego typu obiektów należą między innymi oprawione w srebro talerze i naczynia, ozdobione wzorami w kolorach niebieskim, czerwonym i złotym, typowych dla porcelany japońskiej owej epoki, której nazwa pochodzi od japońskiego portu Imari, gdzie dokonywano załadunku cennego towaru na statki. Zastawa stołowa przedstawiająca skalisty krajobraz jest prawodopodobnie dziełem wiedeńskich złotników. Przez otwory w srebrnym pniu drzewa wydobywały się pachnące opary, a także w owocach wykonanych z chińskiej emalii kryły się esencje, roztaczające przyjemne wonie. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Zachowany zestaw sztućców podróżnych należał do szczególnie osobistych przedmiotów cesarzowej Marii Teresy. Sporządzono go specjalnie dla władczyni, która nigdy się z nim nie rozstawała. Do zestawu należały: nóż, widelec, widelec do podawania mięs i łyżka oraz kubeczek na jajko, łyżeczka do jajka i do wydobywania szpiku z kości oraz puszeczka na sól. Sztućce te wykonane są ze szczerego złota i pochodzą z połowy XVIII wieku. Dopiero u schyłku XVIII wieku pojawiły się kompletne sztućce stołowe, zestawy przeznaczone dla 12, 24, 36 i więcej osób. Każdorazowa ilość odpowiadała liczbie apostołów lub była ich wieloczynem. Te zestawy o jednolitym wzornictwie zastąpiły osobiste, unikalne w formie sztućce cesarskiej rodziny. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Dlaczego nie zachowały się prawie żadne eksponaty dworskich sreber stołowych z wcześniejszych wieków? Z dwóch powodów: po pierwsze stołowe srebra przetapiano bez skrupułów i przerabiano na nowe zawsze wtedy, gdy były już podniszczone lub nie odpowiadały najnowszej modzie, lub gdy ich właściciel potrzebował pieniędzy. Jednak główną przyczyną przetapiania niemalże wszystkich srebrnych przedmiotów na monety w Austrii pod koniec XVIII wieku były wojny napoleońskie i związane z tym potrzeby finansowe cesarstwa. W tej sytuacji nie czyniono żadnych wyjątków i również dworskie srebra stołowe podzieliły ten los. Srebrne nakrycia zastąpiono porcelanowymi serwisami pochodzącymi z manufaktury wiedeńskiej. Dopiero w latach 1830-1835 zapoczątkowano na wiedeńskim dworze stopniowy powrót do srebrnych zastaw. Wykonanie serwisu zlecono Stefanowi Mayerhoferowi, a później Mayerhofer & Klinkosch względnie J.C. Klinkosch, zajmowali się uzupełnianiem i powiększaniem dworskiej zastawy, która znacznie rozrosła się po zaślubinach cesarza Franciszka Józefa z bawarską księżniczką Elżbietą w 1854 r. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Ten składający się ze 116 części serwis deserowy pochodził z angielskiej manufaktury porcelany Minton i należał do najwspanialszych eksponatów na Wystawie Światowej w Londynie w 1851 r. Nagrodzono go najwyższym wyróżnieniem za estetyczne wykonanie. Zakupiła go angielska królowa Wiktoria i następnie w dowód przyjaźni podarowała część serwisu cesarzowi Franciszkowi Józefowi. Tego kruchliwego dzieła sztuki, z ozdobnymi nieglazurowanymi figurkami biskwitowymi i małymi kubeczkami do angielskiego sosu jajeczno-śmietanowego, dwór wiedeński nigdy nie używał. Kruchliwość tworzywa spowodowała, że tego luksusowego wyrobu nie można było wykorzystać zgodnie z celem przeznaczenia. W tym pomieszczeniu kończy się trasa zwiedzania ekspozycji dworskich sreber stołowych. Proszę udać się teraz na główną kondygnację Hofburga, gdzie czekają na Państwa Muzeum cesarzowej Sisi oraz historyczne apartamenty cesarza Franciszka Józefa i cesarzowej Elżbiety. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Ozdobione przepysznymi lśniącymi sztukateriami i pozłacanymi wazami z brązu schody cesarskie prowadzą nas - jak niegdyś cesarza Franciszka Józefa - na główną kondygnację Hofburga. Hofburg był przez ponad sześć stuleci rezydencją Habsburgów i tym samym sercem Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego. Oprócz swojej funkcji jako siedziby władcy i centrum administracyjnego budowla ta była przede wszystkim zimową rezydencją rodziny cesarskiej - natomiast większość lata od XVIII wieku dwór spędzał w pałacu w Schönbrunnie. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

W kwietniu 1854 roku niespełna szesnastoletnia księżniczka Elżbieta Bawarska przybyła do Wiednia, aby poślubić swojego kuzyna, cesarza Franciszka Józefa. Po ceremonii zaślubin wprowadziła się do apartamentu w Hofburgu i tak rozpoczęło się jej życie w arystokratycznym świecie wiedeńskiego dworu. Zapraszamy Państwa do obejrzenia Muzeum cesarzowej Sisi – w kolejnych sześciu salach czeka na Państwa spotkanie z „Sisi – mytem i prawdą”. Prosimy o przestrzeganie zakazu fotografowania, który obowiązuje od tego miejsca na całej pozostałej trasie zwiedzania. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Dziesiątego września 1898 roku szokująca wiadomość rozeszła się po Europie: Zamordowano cesarzową Austrii Elżbietę! Tragiczna śmierć Elżbiety zakończyła burzliwe i nieszczęśliwe życie tej niezwykłej, osobowości, która wielokroć spotykała się z niezrozumieniem otoczenia. Śmierć ta miała jednak również decydujące znaczenie dla narodzin mitu, do którego przyczyniła się jeszcze za życia sama Elżbieta, odrzucając obowiązujące konwencje i hołdując własnym wyobrażeniom. Jak zatem narodził się ten mit? Spróbujmy więc znaleźć odpowiedź na pytanie, jaką osobą była cesarzowa Sisi? www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Na obu planszach widzimy wycinki z prasy. Spróbowano tu naświetlić wizerunek Elżbiety przedstawianego przez współczesnych jej dziennikarzy. Te fragmenty artykułów pokazują wyraźnie, że za życia Elżbieta nie była tą powszechnie lubianą, witaną wiwatami piękną cesarzową, wszechobecną na tytułowych stronach prasy. Faktem jest, że relacje o Elżbiecie, która już bardzo wcześnie stroniła od pełnienia swojej publicznej roli cesarzowej, a w ostatnich latach życia z rzadka bawiła w Wiedniu, były zatem sporadyczne. Ponadto ze względu na surową cenzurę, jakiej poddawano prasę w monarchii austro-węgierskiej, otwarta krytyka osoby cesarzowej była niemalże niemożliwa. O wiele ważniejszą rolę odgrywał tu cesarz Franciszek Józef, który jako „dobry, stary cesarz” zagościł na dobre w sercach swoich poddanych i to na jego osobie skupiała się cała sympatia ludności. Świadczą o tym głosy prasy po śmierci cesasrzowej, w których pobrzmiewa przede wszystkim współczucie dla cesarza, zmuszonego do uporania się z kolejnym, ciężkim ciosem losu. Dopiero po jej śmierci zaczęto stylizować Elżbietę na uwielbianą, altruistyczną i dobrą cesarzową, przekazując tym samym zafałszowany wizerunek następnym pokoleniom. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Unikająca ludzi i raczej „dziwna“ cesarzowa budziła za jej życia tylko niewielkie zainteresowanie – dopiero po jej śmierci doceniono możliwości komercjalizacji nieszczęśliwej, pięknej władczyni, która na dodatek zmarła w tragicznych okolicznościach, i rozpoczęto promocję jej osoby. Szybko pojawiły się niezliczone pamiątkowe obrazki, monety i inne przedmioty, kultywujące pamięć o cesarzowej. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Po śmierci Elżbiety wzniesiono zmarłej liczne pomniki. Dwa pierwsze konkursy na projekt pomnika Elżbiety odbyły się w Budapeszcie w 1901 i 1902 roku, wyprzedzając pod tym względem Wiedeń. Starania te i podobne inicjatywy w Salzburgu doprowadziły w Wiedniu do założenia komitetu pomnikowego. Podczas poszukiwania godnego miejsca pod pomnik ujawniła się znaczna rozbieżność zdań, zakończona decyzją cesarza, który wybrał wiedeński park zwany Ogrodem Ludowym (Volksgarten). www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Skromna stojąca postać przeznaczona dla Salzburga zainspirowała wiedeńskiego rzeźbiarza Hermanna Klotza, który wzbogacił ten wzorzec o element ruchu. „Krocząca w pełni godności cesarzowa” została wykonana w naturalnej wielkości oraz jako mała figurka. Ta interpretacja artysty spotkała się z wielkim uznaniem. Właśnie taka mała wersja tego pomnika zdobiła gabinet cesarza w pałacu w Schönbrunnie. Ustawiona w tym pomieszczeniu rzeźba naturalnej wielkości była darem arcyksięcia Franciszka Salwatora, zięcia cesarzowej, ofiarowanym austriackiej republice. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

ElżbietaDopiero filmy fabularne wykreowały wizerunek Elżbiety jako sławnej i ubóstwianej na całym świecie „Sissi”. Przyczyniła się do tego przede wszystkim filmowa trylogia poświęcona Sisi w reżyserii Ernsta Marischki z lat pięćdziesiątych XX wieku, któte przyniosły sławę młodziutkej Romy Schneider, grającej tytułową rolę. Filmy te ukształtowały i kształtują do dziś obraz młodej, milutkiej, bezpretensjonalnej „Sissi”, który jednak tylko w ograniczonym stopniu odpowiada prawdzie o osobie cesarzowej Elżbiety. A jaka była zatem naprawdę historyczna Elżbieta? www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Elżbieta przyszła na świat 24 grudnia 1837 roku w Monachium jako córka księcia Maksymiliana Bawarskiego z bocznej linii Wittelsbachów i bawarskiej księżniczki Ludwiki, córki króla Bawarii. W kręgu rodzinnym Elżbietę zwano pieszczotliwie „Sisi”. Pod wieloma względami podobna ona była do swojego ojca – niezważającego na arystokratyczne pochodzenie i popularnego wśród prostych ludzi, kochającego przyrodę, namiętnego jeźdźca i zapalonego podróżnika. Sisi dorasta w gromadce siedmiorga rodzeństwa w nieskrępowanym otoczeniu w Monachium i w pałacu Possenhofen nad jeziorem Starnberg, z dala od dworskiej etykiety, ceremoniału i sztywnych konwencji. Z młodszym o dwa lata bratem, Karolem Teodorem, zwanym w rodzinie „Kogucikiem” łączyły ją przez całe życie szczególnie mocne więzy. W lewej witrynie widzimy akwarelę, przedstawiającą oboje rodzeństwa. W tym pomieszczeniu widzimy replikę dziecięcej sukienki, którą nosi Elżbieta na tym obrazie. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

W lecie 1853 roku Sisi towarzyszy matce i starszej siostrze Helenie, zwanej Néné, do kurortu Bad Ischl, gdzie jej kuzyn, młody austriacki cesarz Franciszek Józef, będzie uroczyście obchodził dwudzieste trzecie urodziny. Prawdziwym powodem tej podróży były jednak plany małżeńskie, które przygotowały w tajemnicy matki jubilata i Sisi, nawiasem mówiąc - rodzone siostry. Franciszek Józef zakochał się od pierwszego wejrzenia w piętnastoletniej Sisi. Dziewiętnastego sierpnia odbywają się uroczyste zaręczyny. Uwaga wszystkich obecnych koncentruje się na osobie Sisi, którą ta sytuacja peszy i onieśmiela – natomiast Franciszek Józef jest w siódmym niebie. Matka narzeczonego, arcyksiężna Zofia, okazuje wyrozumienie dla spłoszonej Sisi i wbrew rozpowszechnionej wersji nie jest przeciwna wyborowi syna, lecz cieszy się z jego szczęścia. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Po zaręczynach w Ischl Sisi wraca do Bawarii, gdzie natychmiast rozpoczynają się przygotowania do ślubu. Między innymi trzeba przygotować Sisi do jej przyszłej roli cesarzowej Austrii – jednocześnie rosną obawy dziewczyny i jej lęk przed wiedeńskim dworem. Sisi czuje, że zaręczyny w Bad Ischl uczyniły z niej znaną powszechnie osobę na arenie światowych wydarzeń i że tym samym utraciła swoją osobistą wolność. Do naszych czasów zachowały się tylko nieliczne suknie Elżbiety. Jedną z nich jest tzw. suknia wieczoru panieńskiego, której replikę widzimy w witrynie. Oryginał znajduje się w wiedeńskim Muzeum Historii Sztuki, ale ze względów konserwatorskich nie udostępnia się go już publiczności. Prawdopodobnie Elżbieta nosiła tę unikalną suknię na wieczornym przyjęciu w przeddzień wyjazdu do Wiednia. Szczególnie interesujące są orientalne wzory na stoli, gdzie oprócz monografu sułtana wyhaftowano arabskie zdanie „O Panie, cóż to za piękny sen”. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Dzień zaślubin, 24 kwietnia 1854 roku, otwiera nowy rozdział w życiu Elżbiety. Sztywny ceremoniał tych uroczystości, spojrzenia obcych ludzi i wielkie oczekiwania w stosunku do jej osoby wyczerpały Elżbietę. Podczas pierwszego rautu, na którym pojawia się już jako cesarzowa, wyczerpana Sisi wybucha płaczem i opuszcza salę. Początkowo Elżbieta próbuje spełnić oczekiwania jej otoczenia. Cesarskiej parze rodzi się czwórka dzieci, ale najstarsza córka, Zofia, umiera już w wieku dwóch lat. Elżbieta popada w rozpacz, nie może jednak okazywać swoich uczuć, ponieważ na dworze cesarskim spełnianie reprezentacyjnych obowiązków jest ważniejsze niż osobiste nastroje. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Na ścianie widzimy obraz pędzla Georga Raaba, który powstał z okazji uroczystych obchodów srebrnego wesela cesarskiej pary w 1879 roku. Cesarzowa nosi słynną biżuterię z rubinów. Należała ona do nieistniejących już klejnotów koronnych Habsburgów. Obok obrazu w gablotce widzimy rekonstrukcję tych słynnych kosztowności. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Młoda cesarzowa cierpi coraz bardziej na bezsenność, brak apetytu i chroniczny kaszel. Lekarze doradzają Sisi wyjazd na Maderę, aby w ten sposób zapobiec chorobie płuc. Pierwszy raz od ślubu Sisi jest znów wolna od jakichkolwiek obowiązków i rozkoszuje się życiem z dala od dyktatu dworskiego protokołu. Po dwóch latach nieobecności na wiedeński dwór powraca zupełnie inna osoba. Urocza, lecz nieśmiała i melancholijna dziewczyna stała się pewną siebie, dumną pięknością. Z owego czasu pochodzą także słynne portrety pędzla Franza Xavera Winterhaltera. W tej sali widzimy bez wątpienia najsłynniejszy z tych wizerunków, namalowany w 1865 roku. Przedstawia on Elżbietę w przepysznej kreacji wieczorowej, w tzw. sukni gwiaździstej - we włosach cesarzowej połyskują słynne diamentowe gwiazdy. Elżbieta posiadała komplet składający się z 27 gwiazd, które później zapisała w spadku swojej wnuczce, arcyksiężniczce Elżbiecie, córce Rudolfa. W szklanej gablotce widzimy kopie tych diamentowych kosztowności. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Coraz częściej cesarzowa posługuje się także potężnym narzędziem osobistej piękności w celu przeforsowania swoich interesów. Aktywna polityka interesuje ją w niewielkim stopniu, tylko jeden jedyny raz miesza się do polityki i rządów cesarskiego małżonka, wstawiając się za Węgrami. Elżbieta odczuwa dużą sympatię dla ognistego i dumnego narodu węgierskiego, który od stłumienia rewolucji w 1849 roku jest rządzony twardą ręką. Elżbieta staje się gorącą rzeczniczką węgierskich interesów i nawiązuje ścisłe kontakty z wiodącymi reprezentantami Węgrów. Bez wątpienia miała ona duży udział w podpisanej w końcu przez Franciszka Józefa tzw. ugodzie z Węgrami, w której uznano historyczne prawa Węgier i w wyniku której powstała monarchia austro-węgierska. Finałem tych poczynań jest uroczysta koronacja cesarza na króla Węgier, która odbyła się w 1867 roku w Budapeszcie w kościele Św. Macieja i podczas której także Elżbiecie nałożono na skronia koronę węgierską. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Przed portretem Elżbiety jako królowej węgierskiej widzimy jej drugą suknię, a mianowicie kopię węgierskiej szaty koronacyjnej. Suknię tę skrojono w paryskiej pracowni Worth. Gdy po uroczystej koronacji Franciszek Józef i Elżbieta opuszczają kościół Św. Macieja, wielotysięczny tłum wiwatuje na cześć cesarskiej pary. Elżbieta udaje się jak najszybciej z powrotem na budapeszteński zamek, aby uwolnić się od ciężkiej szaty z trenem, którą zamienia na bezpretensjonalną suknię z miękkiego tiulu. Obok sukni widzimy w gablotce rekonstrukcję węgierskich klejnotów koronacyjnych - oryginały nie zachowały się do naszych czasów. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Z coraz większą niechęcią Elżbieta wypełnia obowiązki cesarzowej. Reprezentacja i dworski ceremoniał stają się dla niej prawdziwym brzemieniem, nie cierpi sztywnej dworskiej hierarchii i intryg wiedeńskiego dworu. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Uprawianie sportu, kult piękności i podróże to formy ucieczki cesarzowej od wiedeńskiego dworu. Od dzieciństwa Sisi namiętnie kochała jeździectwo. Już jej ojciec nauczył ją woltyżerki, a teraz jako cesarzowa ciężko trenuje i staje się znana jako jedna z najlepszych i najodważniejszych amazonek w Europie. Jej galopady par force graniczą nierzadko z szaleństwem – i ujawniają po raz pierwszy tę cechę osobowości Elżbiety, która manifestuje się w świadomym szukaniu granic własnych możliwości – między innymi w ekstremalnych osiągnięciach sportowych, przy czym Sisi także umyślnie prowokuje niebezpieczne sytuacje. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Elżbieta uważana była za jedną z najpiękniejszych kobiet tamtych czasów i oczywiście była świadoma tej sławy. Pielęgnacja urody zajmowała większość dnia cesarzowej. Szczególną dumą napawały cesarzową jej gęste, sięgające niemal do pięt włosy, a ich codzienne czesanie i układanie trwało od dwóch do trzech godzin. Dla zachowania powszechnie podziwianej urody Elżbieta próbuje niezliczonych środków, kosmetyków i receptur. Widzimy tutaj niektóre z takich oryginalnych przepisów. Jest święcie przekonana o skuteczności osobliwych metod, jak nocne maseczki z surowej cielęciny. Szczególną wagę przykładała Elżbieta do smukłej sylwetki. Przy wzroście 1,72 m ważyła 45-47 kilogramów. Godna podziwu była także jej zdumiewająco szczupła talia o obwodzie 51 cm. Poza tym Elżbieta eksperymentowała z przeróżniejszymi dietami, żeby utrzymać te wymiary. Do jej codziennego rytuału należało ważenie się, a z postępującym wiekiem coraz częściej odbywała ścisłe głodówki. Nieprawdą jest, iż odżywiala się surowym sokiem mięsnym. Surową cielęcinę wkładano pod praskę aż skruszało, sok mięsny przyprawiano i gotowywano, a nastąpnie wywar ten podawano cesarzowej. Również do niepotwierdzonych legend należy fama, że Elżbieta stale głodowała, żeby zachować szczupłą sylwetkę. Zachowały się rachunki z najprzeróżniejszych cukierni, gdzie Elżbieta zamawiała przede wszystkim słodycze i lody. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Wysportowana, dbająca o swoją sylwetkę cesarzowa znajduje się także pod stałą opieką lekarską. Zdaje sobie sprawę z faktu, że zdrowe ciało i piękna twarz to nie wszystko, równie ważne są zadbane zęby. Dowodem na regularne zabiegi stomatologiczne są zachowane instrumenty osobistego dentysty cesarzowej i listy jej powierniczki, hrabiny Ferenczy. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Po tragicznym samobójstwie jedynego syna Rudolfa w 1889 roku Elżbieta gorzknieje i zamyka się coraz bardziej w sobie, unika ludzi, izoluje się i nosi już tylko czarne suknie. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Wachlarze, woalki i parasolki przeciwsłoneczne stały się już bardzo wcześnie nieodłącznymi towarzyszkami cesarzowej, za pomocą których ukrywała swoją twarz przez ciekawskimi. Elżbieta nienawidzi gapiów. Mając pięćdziesiąt lat zapisuje: „Być może będę wtedy chodziła ciągle zawoalowana, aby najbliższe otoczenie nigdy więcej nie ujrzało mojej twarzy.“ Do żałobnych sukni Elżbieta zakłada żałobną biżuterię z czarnych szklanych pereł i gagatu. Zwyczajowo w okresie żałoby nie noszono biżuterii z kosztownymi kamieniami, aby prostota materiału podkreślała powściągliwy charakter stroju i ozdób. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.

Z czasem Elżbieta opanowuje sztukę przeforsowywania własnych interesów na dworze. Zaczyna prowadzić życie zgodne z osobistymi wyobrażeniami. Teraz robi wyłącznie tylko to, czego sama chce, odmawiając coraz częściej wypełniania obowiązków cesarzowej. Franciszek Józef i Elżbieta stają się dla siebie obcy. Elżbietę fascynuje w magiczny sposób bezkresność oceanu i marzy o wolności krążącej nad falami mewy: „Jam mewa, mnie nie trzyma Żaden brzeg ni kraina ...” Wytchnieniem są długie podróże. Elżbieta wyszukuje dla siebie ostoje, miejsca, gdzie czuje się wolna. Należą do nich węgierski pałacyk węgierski Gödöllö pod Budapesztem, Willa Hermesa w wiedeńskim parku leśnym Lainzer Tiergarten, a także rezydencja Achilleion na greckiej wyspie Korfu, pełna cennych antyków wspaniała willa w stylu pompejańskim, nazwana imieniem ulubionego bohatera Sisi z greckiej mitologii, urządzona przez cesarzową z wielką pasją. Jednak po ukończeniu budowy miotana coraz silniejszym pragnieniem ustawicznej zmiany miejsca pobytu cesarzowa przestała się interesować tą posiadłością i wystawiła ją na sprzedaż, która doszła do skutku jednak dopiero po śmierci Elżbiety. www.hofburg-wien.at | Download Tour-Guide (PDF)© by Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H.