Kampus Nauka

Co na zlocie polskich astronomów piszczy? Z okazji 200-lecia Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytet Warszawski gości 42. Zlot Polskiego Towarzystwa Astronomicznego. Jakie są dziś najważniejsze problemy polskiej astronomii, a jakie największe powody do dumy? Podczas inauguracji Zlotu dyrektor OA UW, prof. Tomasz Bulik opowiada Bartoszowi Pergołowi o historii Obserwatorium; o sukcesach polskiego projektu badawczego OGLE mówi jeden z jego twórców i tegoroczny laureat Medalu im. Bohdana Paczyńskiego, prof. Michał Szymański. Na koniec relacji prof. Marek Sarna opowiada o wyjątkowym wydarzeniu tegorocznych obchodów - nadaniu jednej z planetoid imienia wybitnego polskiego astrofizyka, Jurka Madeja.

Beton vs. zieleń. Od czego zależy temperatura w mieście? Temperatura w mieście potrafi znacznie różnić się między bliskimi sobie obszarami. Zazielenianie centrum Warszawy ma być jednym ze sposobów walki z upalnymi nocami. Badania w tym zakresie prowadzi m. in. dr hab. Magdalena Kuchcik, prof. IGiPZ, z którą na ten temat rozmawiał Kuba Łasicki.

Dawne życie mieszkańców doliny Biebrzy Bagnista dolina Biebrzy, otoczona ochroną przyrodniczą, zakonserwowała w swoich głębinach niezwykłe świadectwa historii życia swoich dawnych mieszkańców. O tym, co można stamtąd wykopać i co te wykopane przedmioty mówią o swoich właścicielach opowiadają dr Michał Przeździecki z Wydziału Archeologii UW oraz Adam Wawrusiewicz z Muzeum Podlaskiego w Białymstoku. Rozmowę prowadzi Kacper Koźluk.

Co chemik może wyczytać z manuskryptu Fryderyka Chopina? Potwierdzenie autentyczności nowoznalezionego dokumentu znanego muzyka to zawsze wyzwanie dla ekspertów. Dziś, konserwatorzy zabytków mają w zanadrzu więcej narzędzi i sięgają choćby po analizę chemiczną. O tym, ile chemii jest w XVIII-wiecznych dokumentach, jak potwierdzić ich autentyczność i jak dbać o dobrą kondycję opowiada prof. Barbara Wagner z Wydziału Chemii i Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych Uniwersytetu Warszawskiego. Rozmawia Kacper Koźluk.

Dzieci kontra HCV - o badaniu PANDAA-PED WZW C przez lata było uznawane za chorobę dorosłych. Dziś wiemy, że nosicielami wirusa mogą być dzieci, często bezobjawowymi, ale z ryzykiem powikłań w przyszłości. Badanie PANDAA-PED daje szansę na całkowite wyeliminowanie wirusa HCV u dzieci. Dlaczego jeszcze jest takie przełomowe? O tym opowiada prof. Maria Pokorska-Śpiewak z Kliniki Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego WUM. Rozmawia Marta Boroń.

Jak działa system naukowy w Polsce? Wiemy już, że niedofinansowany, ale co dalej? Z prof. Adamem Gendźwiłłem z Wydziału Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego rozmawiamy o źródłach i sposobach finansowania polskiej nauki i jakie niesie to skutki dla jakości badań, struktury zatrudnienia czy mobilności specjalistów i międzynarodowego transferu wiedzy. Rozmawia Kacper Koźluk.

Jak Rosja dezinformuje w Polsce i o Polsce? Dwa raporty Instytutu Myśli Politycznej im. Gabriela Narutowicza opowiadają o rosyjskiej propagandzie. Pierwszy analizuje obraz Polski tworzony w kierowanej do zachodniego czytelnika agencji medialnej Sputnik, drugi: opowieść o naszym kraju promowaną na jednym z rosyjskojęzycznych kanałów na Telegramie. Czego o Rosji, wojnie hybrydowej i dezinformacji uczą nas te raporty Bartoszowi Pergołowi opowiada autorka, dra Katarzyna Kwiatkowska-Moskalewicz.

Czy w polskich bibliotekach osoby LGBTQ+ znajdą siebie? Zu Sendor (BUW, UW) opowiada o badaniach dostępności literatury z wątkami queerowymi w publicznych polskich bibliotekach. Czy, w szczególności w dawnych "strefach wolnych od LGBT", młodzi dorośli mogą znaleźć na półkach książki opowiadające o ich doświadczeniu? I jak reagują bibliotekarki i bibliotekarze, gdy poprosić ich o pomoc w takim poszukiwaniu? Pyta Bartosz Pergół.

Mikrobiom sportowców pod lupą Czy to, jaką aktywność fizyczną podejmujemy może wpływać na to, co dzieje się w jelicie? Rozmawiamy o tym, jakie różnice są wśród osób trenujących rekreacyjnie, siłowo i wytrzymałościowo. Czy mikrobom może pomóc w regeneracji i wydolności oraz czy możliwe jest jego świadome trenowanie? O tym opowiada dr Kinga Zielińska z Małopolskiego Centrum Biotechnologii UJ. Rozmawia Marta Boroń.

Kryzysu męskości nie ma, jest tylko ciągła zmiana. "Mężczyznologia" prof. Katarzyny Wojnickiej Czy mężczyźni wyłącznie korzystają z patriarchatu i odpowiadają za całe zło tego świata? A może odwrotnie: upokorzeni przez feministki, cierpią przez nierówności o których się nie mówi? Katarzyna Wojnicka przekonuje w swojej socjologicznej (choć napisanej z popularnonaukowym sznytem) "Mężczyznologii" że oba aktywistyczne obrazy są fałszywe. No to jak jest z dzisiejszymi mężczyznami? Profesorkę o książkę i wieloletnie badania nad płcią pyta Bartosz Pergół.

Telewizja vs. streamingi. Jak zmieniają się media? Kto w czasach stremingów ogląda jeszcze telewizję? Tradycyjne media muszą się postarać, by nie wypaść z wyścigu o widza. Jaka przyszłość czeka telewizję i nowe formy audiowizualne tłumaczy dr Jacek Mikucki z Wydziału Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii UW.

Małe cząsteczki, wielki wpływ. Jak beta-glukany wspierają terapię NChZJ? Przyglądamy się roli żywienia w leczeniu i wspieraniu pacjentów z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit (NChZJ). Na szczególną uwagę zasługują β-glukany - polisacharydy o wielu właściwościach. Jak działają? Co o nich wiemy i kto o nich wie? Opowiada mgr Alicja Zalecińska - dietetyczka i doktorantka w Szkole Doktorskiej Instytutu Nauk o Żywieniu Człowieka SGGW w Warszawie. Rozmawia Marta Boroń

Sportowcy w powstaniu warszawskim Nawet w czasach wojny w Warszawie znajdywano czas na uprawianie sportu. Mecze piłki nożnej były odskocznią od nędznej rzeczywistości. Choć oczywiście wszystko odbywało się na innych zasadach i... nie było przeznaczone dla Polaków. O warszawskim sporcie w czasie II Wojny Światowej opowiada dr hab. Robert Gawkowski. Pyta Kuba Łasicki.

Gniewko i Panicz wylecieli z gniazda! Sokoły wędrowne z Pałacu Kultury W maju w gnieździe na Pałacu Kultury wykluli się Gniewsko i Panicz. Jak wyglądają pierwsze kroki i loty młodych sokołów wędrownych, dlaczego upodobały sobie one akurat miejską dżunglę i gdzie można podglądać te drapieżne ptaki, opowiada Janusz Sielicki ‒ wiceprezes Stowarzyszenia na Rzecz Dzikich Zwierząt „Sokół”. Pyta Maks Walewski.

Jak wyglądała Warszawa w czasach odbudowy? Warszawa w latach 40. i 50. była jednym wielkim placem budowy. O realiach funkcjonowania miasta w czasie odbudowy i głównych założeniach urbanistycznych Kuba Łasicki rozmawia z dr Krzysztofem Mordyńskim.

Choć akwaforta dawno już straciła swoje praktyczne zastosowania, to wykonane przy użyciu tej techniki prace wciąż inspirują. Do niej ‒ i do twórczości włoskiego mistrza akwaforty Giovanniego Battisty Piranesiego ‒ nawiązuje trzeci już Konkurs Graficzny im. Jana Feliksa Piwarskiego „Ślady”. O szczegółach konkursu, planowanej wystawie rycin Piranesiego i trwalszych niż atrament śladach, które pozostawiły po sobie wytrawione kwasem matryce, opowiada Urszula Dragońska z Gabinetu Rycin Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego. Pyta Maks Walewski

Dla szesnasto- i sześćdziesięciolatków. Uniwersytet Otwarty UW to kilkaset kursów językowych i naukowych prowadzonych przez zespół naukowców-zajawkowiczów z UW! O otwierajacej się właśnie rekrutacji na kolejny trymestr Bartoszowi Pergołowi opowiada dyrektor UOUW, dr Katarzyna Lubryczyńska-Cichocka.

Prawie dwumetrowy kwiat, który pojawia się nawet raz na dziesięć lat - i to tylko na jeden, dwa dni. Zapach gnijącego mięsa, zepsutej ryby i spoconych skarpet. Nawet stukilogramowa bulwa a w międzyczasie - całe lata, kiedy roślina schowana w ziemi daje się pomylić z pustą doniczką. Prawdziwa gwiazda Ogrodu Botanicznego UW zakwitnie po raz drugi w ciągu siedmiu lat! O dziwacznym Dziwidle Olbrzymim Bartoszowi Pergołowi opowiada jego dumny opiekun, kurator kolekcji roślin szklarniowych Ogrodu, Piotr Dobrzyński

Komisja Zdrowia poparła rozwiązanie, aby dzieci od 13-ego roku życia mogły bez zgody rodzica skorzystać z pomocy psychologa. Jakie są argumenty stron za i przeciw oraz jak działa to dzisiaj, tłumaczy Olga Ślepowrońska - psycholożka i prezeska Stowarzyszenia Mudita. Rozmowę prowadzi Kuba Łasicki.

Zajrzyjmy za kulisy pracy tłumacza konferencyjnego - zawodu wymagającego nie tylko perfekcyjnej znajomości języków, ale też szybkiego myślenia, odporności na stres i rozumienia kontekstów kulturowych. Jak wygląda kształcenie tłumaczy? Z jakimi wyzwaniami mierzą się w kabinie i poza nią? Jak AI wpływa na ten zawód? O tym opowiada prof. Małgorzata Tryuk - kierowniczka Zakładu Badań nad Przekładem Ustnym i Audiowizualnym oraz prof. Agnieszka Biernacka - kierowniczka studiów podyplomowych European Masters in Conference Interpreting oraz dyrektor Instytutu Lingwistyki Stosowanej UW. Rozmawia Marta Boroń

Sławosz Uznański-Wińsniewski, wraz z całą załogą misji Axiom-4, wrócił na Ziemię z Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Logistykę lotu powrotnego tłumaczy Adrian Buczek z Laboratorium Mechatroniki i Robotyki Satelitarnej Cetrum Badań Kosmicznych PAN. Pyta Kuba Łasicki.

Dr inż. Anna Bacciarelli-Ulacha z Politechniki Łódzkiej tłumaczy, jak działa recykling tekstyliów. Jej projekt AIdesignTEX ma pomóc w rozwoju tej dziedziny. Pyta Kuba Łasicki.

Wśród eksperymentów, które w ramach misji IGNIS wykona w kosmosie polski astronauta, są dwa mające swoje źródło na Wojskowej Akademii Technicznej z Warszawy. O szczegółach jednego z nich Kubie Łasickiemu opowiedziała dr n. med. Alicja Trębińska-Stryjewska z Centrum Inżynierii Biomedycznej WAT.

Algi (albo po prostu: glony) to nie tylko znane nam znad morza wodorosty czy prozdrowotne dodatki do napojów, ale też coraz bardziej realne źródło biopaliw. Drążymy temat glonów ekstremofilnych – organizmów wyjątkowo odpornych na wysokie zasolenie, kwasowość, a nawet promieniowanie jonizujące. O możliwościach jednokomórkowych krasnorostów i roli, jaką te „pancerne” glony mogą odegrać przygotowaniach do kolonizacji kosmosu, opowiada Grzegorz Wałpuski, doktorant Międzydziedzinowej Szkoły Doktorskiej Uniwersytetu Warszawskiego. Pyta Maks Walewski

Kamil Kuć rozmawia z dr. hab. Piotrem Wachowiakiem, Rektorem SGH, o mijającym roku akademickim – jego największych sukcesach, ambitnych projektach i tym, na czym uczelnia skupi się w przyszłym roku akademickim.

W 1933 Fritz Zwicky zaproponował istnienie ciemnej materii dla wyjaśnienia wyjątkowo szybkiego ruchu galaktyk z gromady Coma. Później, w latach 70., niezależne dowody dostarczyła astronomka Vera Rubin. Czym jednak jest ciemna materia i energia? Na zbadanie tego, co niewidzialne dla teleskopów i – co równie ważne – niemal ciągły monitoring południowego nieba ma pozwolić uruchomione właśnie Obserwatorium im. Very Rubin w Chile. O nowym obiekcie, stojących przed projektem wyzwaniach i nadziejach, jakie wiążą z nim naukowcy, mówi prof. Paweł Pietrukowicz z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego. Pyta Maks Walewski

Zaburzenia odżywiania i ortoreksja są dużym zagrożeniem dla profesjonalnych piłkarzy. Wśród zawodników Ekstraklasy i 1. Ligi, a także polskich piłkarek, około połowa wykazywała objawy. Swoje badania na ten temat, w rozmowie z Kubą Łasickim, przedstawiła dr n. o zdr. Wiktoria Staśkiewicz-Bertecka ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego.

Młodzi dorośli między 18 a 24 rokiem życia coraz rzadziej mają problem ze spłatą zaległości finansowych. Jednak ich łączny dług to wciąż 800 mln zł! Jakie są źródła takich problemów i z czego wynikają te statystyki tłumaczy dr hab. Waldemar Rogowski, prof. SGH - główny analityk grupy BIG InfoMonitor. Pyta Kuba Łasicki.

Warszawskie ZOO chwali się w mediach społecznościowych narodzinami wielu nowych zwierząt, ale także wymianą m.in. goryli z innymi ogrodami zoologicznymi. O kulisach takich działań, pod względem rozwoju zwierzęcych rodzin, Kubie Łasickiemu opowiedział Dawid Bogdański z warszaskiego ZOO.

Choć na pierwszy rzut oka wyładowanie atmosferyczne z rzeką nie ma nic wspólnego, to łączy je wyjątkowa zdolność do transportu materii i energii. Co dokładnie ma wspólnego piorun z naczyniami krwionośnymi i czemu w zasadzie sieci transportowe są nam do życia niezbędne? Wreszcie, jak sieci dostosowują się do konkretnych warunków i wymaganych od nich funkcji? O tym wszystkim opowiada Stanisław Żukowski ‒ fizyk i doktorant z Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Paryskiego. Rozmowę prowadzi Maks Walewski.

Kamil Kuć rozmawia z dr. Danielem Kaszyńskim z Instytutu Ekonometrii SGH o tym, jak wyglądał hackathon Mastercard „od kuchni” i czym zajmuje się jednostka AI Lab na SGH. Sztuczna inteligencja, innowacje i studencka energia w praktyce.

Nie trzeba jechać do lasu, żeby spotkać kleszcza - wystarczy spacer w warszawskim parku. Dlaczego jest ich coraz więcej? Czy są aktywne tylko latem? Oto małe kompendium wiedzy na temat tych nielubianych przez ludzi pajęczaków. Opowiada doktorantka Dagmara Wężyk z Zakładu Eko-Epidemiologii Chorób Pasożytniczych Wydziału Biologii UW. Rozmawia Marta Boroń

Billboardy, reelsy, ulotki. Reklama jest w prawie każdym możliwym miejscu dookoła nas. Jak marketingowcy charakteryzują pokolenia i co zmieniło się przez ostatnie 20 lat? O tym opowiada dr Paweł Wójcik w rozmowie z Marianną Paradowską.

Trauma nie kończy się w głowie - jak się okazuje zespół stresu pourazowego może wpływać również na gospodarkę cukrową. Dr hab. Monika Stojek z Instytutu Psychologii Uniwersytetu Śląskiego wyjaśnia jak przewlekły stres może prowadzić do insulinooporności, czy zaburzeń odżywiania. Rozmawia Marta Boroń.

Choć start Sławosza Uznańskiego znów został przesunięty, to temat polskiej obecności w kosmosie jest bardziej aktualny niż kiedykolwiek. Kamil Kuć rozmawia z prof. dr hab. Elżbietą Marciszewską – pełnomocniczką rektora SGH ds. Akademickiej Sieci Kosmicznej – o tym, jaką rolę może odegrać SGH w eksploracji kosmosu i dlaczego kosmos to nie tylko rakiety, ale też gospodarka, dane i strategie.

Symbol lata, słodyczy, dzieciństwa. Dlaczego truskawki są takie zdrowe? Czy mrożone są tak samo wartościowe i czy wyrzucanie szypułek to błąd? O tym opowiada Radosław Bogusz - doktorant Szkoły Doktorskiej SGGW. Rozmawia Marta Boroń

W podcaście Kampus Nauka dr Marcin Kosman, badacz komunikacji radykalnej i skrajnej prawicy w Polsce opowiada o historii i horyzontach Konferacji, PiS-u i ugrupowania Grzegorza Brauna. Pyta Bartosz Pergół

Choć z miejskiej zieleni korzystamy wszyscy, rzadko myślimy o niej jak o pracowniku na etacie. Jakie konkretne usługi świadczą nam drzewa? Ile można „zarobić” na przydomowym cisie, a ile – na topoli przy ruchliwej ulicy? O ekonomicznej wartości zieleni i narzędziach, które pomagają ją wycenić, opowiada dr Zbigniew Szkop, ekonomista z Wydziału Nauk Ekonomicznych UW i dyrektor Warszawskiego Ośrodka Ekonomii Ekologicznej. Rozmowę prowadzi Maks Walewski.

O tym, jak wygląda współpraca gospodarcza Polski z Japonią i gdzie drzemie niewykorzystany potencjał, rozmawia Kamil Kuć z prof. Arkadiuszem Kowalskim – kierownikiem Katedry Badań Gospodarki Wschodniej i zastępcą dyrektora Instytutu Gospodarki Światowej SGH.

Studenci i doktoranci Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego wygrali zawody Econometric Game 2025, pokonując drużyny z najlepszych uczelni świata. Członkowie zwycięskiej drużyny - Eliza Hałatek, Kuba Bandurski i Adam Łaziński - zdradzili szczegóły w rozmowie z Kubą Łasickim.

W Kampusie Nauka Bartosza Pergoła odwiedza Antek Zając -- literaturoznawca, doktorant w Szkole Doktorskiej Nauk Humanistycznych UW i od kilku dni stypendysta programu START Fundacji Nauki Polskiej! Badacz opowiada o Leo Lipskim: polskim pisarzu żydowskiego pochodzenia, wojennym emigrancie, afatyku -- i autorze niesamowitych tekstów, które po latach doczekują się ponownych wydań i krytycznego opracowania.

W dzisiejszym odcinku Bartosz Pergół rozmawia z dr hab. Karoliną Ćwiek-Rogalską, kulturoznawczynią z PAN. Czy "Ziemie Odzyskane" to jednolity obszar, czy różnice między Pomorzem, Mazurami a Dolnym Śląskiem nie dają się zebrać pod jednym parasolem? Skąd Polacy (i nie tylko) przyjeżdżali na te tereny w pierwszych latach powojennych, i jak ta kilkumilionowa migracja wpłynęła później na ich tożsamość? I czym w końcu są "duchy", które w Koszalinie, Giżycku czy Głogowie bada autorka książki "Ziemie. Historie odzyskiwania i utraty"?