Kampus Nauka

Komórkowy Flash Mob - jak życie wykorzystuje przejścia fazowe? Mitochondrium, chloroplasty, jądro komórkowe, może aparat Golgiego - trochę ich jest. Otoczone błoną organelle komórkowe o określonej funkcji. Co jeśli jednak mnóstwo zadań w komórce jest wykonywane przez organelle wyłaniające się znikąd? O białkach sznurówkach i ich zdolnościach do wykorzystywanaia zjawiska przejść fazowych opowiada Michał Białobrzeski z Instytutu Fizyki PAN w rozmowie z Kacprem Koźlukiem

Jak używać AI na studiach? Ze sztucznej inteligencji korzystają dziś niemal wszyscy studenci. Przyznają się do tego także wykładowcy. Jak to robić, nie tracąc przy tym efektywnej nauki i nie oszukując - o tym w rozmowie z Kubą Łasickim mówi dr Krzysztof Skonieczny z Wydziału Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego.

Jak zaplanować domowy budżet? Grudzień to czas świątecznych przygotowań i zwiększonych wydatków. O tym jak podejść do domowego budżetu i rozsądnie go planować mówi Małgorzata Darecka - Jędrzejewska z Banku Pekao S.A.

Zrównoważone rybołóstwo. Jak wybrać rybę na wigilię? U wielu z nas pośród 12 wigilijnych potraw znajdzie się ryba. Warto być świadomym, jaką drogę przeszła, zanim trafiła na talerze. O tym, jak świadomie wybrać rybę, problemach z przeławianiem ławic i certyfikacie zrównoważonego rybołóstwa Kuba Łasicki rozmawia z Tomkiem Zakrzewskim z organizacji MSC.

Skąd wzięli się Słowianie? Najnowsze badania genetyczne dają (częściową) odpowiedź Lech, Czech i Rus według legendy mieli dać początek narodom zachodnio- i wschodniosłowiańskim. Ile z tej opowieści wytrzymuje konfrontację z nauką? Skąd wzięli się Słowianie i kiedy pojawili się na terenach, które dziś zamieszkują? O wędrówkach ludów, pogrzebowych zwyczajach naszych przodków i najnowszych wynikach archeologicznych i genetycznych badań nad pochodzeniem Słowian opowiada prof. Małgorzata Kot z Wydziału Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. Rozmawia Maks Walewski

Czy miasta mają ministrów spraw zagranicznych? W jaki sposób miasta kształtują swój wizerunek i jak wpływa to na postrzeganie całego państwa? Politykę soft power w kontekście miast wyjaśnia dr hab. Tomasz Kamiński, prof. Uniwersytetu Łódzkiego z Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politologicznych. Pyta Kuba Łasicki.

Jak rozpoznać butelkę zwrotną? W prosty sposób można dać butelce drugie życie... a nawet dwudzieste! Nawet tyle rund w obiegu może ona wykonać od wytworzenia. O tym jak rozpoznać butelkę zwrotną, gdzie ją oddać i jakie korzyści płyną z domknięcia obiegu szklanych opakowań opowiadają Oliwia Tran i Artur Staszek z Grupy Żywiec. Rozmowę prowadzi Kacper Koźluk.

Mentalne podróże w czasie. Jak dobrze myśleć o przeszłości, przyszłości i teraźniejszości? Dlaczego myślami tak często jesteśmy gdzie indziej niż „tu i teraz”? Ludzka zdolność do myślenia o przyszłości to ewolucyjny fenomen, który oprócz oczywistych korzyści potrafi także przysporzyć niemało problemów. Jak bowiem osiągnąć równowagę, gdy zamiast wieczornego wyciszenia nasz umysł serwuje nam gonitwę planów i obaw? Zgodnie z nowymi badaniami to elastyczne przełączanie się między myśleniem o przyszłości, przeszłości i teraźniejszości jest jednym z kluczy do motywacji i dobrostanu. Maks Walewski rozmawia o tym z prof. Maciejem Stolarskim z Wydziału Psychologii UW — laureatem Nagrody Narodowego Centrum Nauki i autorem tych badań.

Jak rodzi się materializm? Psychologia małych (i dużych) materialistów Co sprawia, że dzieci w wieku przedszkolnym zaczynają porównywać się z innymi? Czy nierówności dochodowe mogą wpływać na ich poczucie własnej wartości i materialistyczne postawy? Opowiada o tym dr Agata Trzcińska z Katedry Psychologii Biznesu i Innowacji Społecznych na Wydziale Psychologii UW. Rozmawia Marta Boroń

Evidence-based Warsaw - jak dane pomagają dbać o zdrowie miasta? Czym oddycha Warszawa - i jak to wpływa na nasze zdrowie? Projekt „Evidence-based Warsaw's Health 3.0” tworzy nowy model zarządzania zdrowiem mieszkańców w oparciu o twarde dowody i inteligentne systemy. Opowiada o tym prof. dr hab. Mariusz Panczyk z Wydziału Nauk o Zdrowiu na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym. Rozmawia Marta Boroń

BAR - czyli randki dla osób w spektrum autyzmu Kamila Małyszczuk i Kinga Wojaczek, w rozmowie z Kubą Łasickim, przedstawiają innowację skierowaną do osób w spektrum autyzmu. Biuro Autentycznych Relacji (BAR) ma pomóc w odnalezieniu się im w relacjach romatycznych.

Igrzyska Olimpijskie w Warszawie. Czy to realne? Warszawa chciałaby zorganizować Igrzyska Olimpijskie w 2040 lub 2044 roku. Czy taka wizja dla miasta, w którym dziś brakuje podstawowej infrastruktury sportowej jest realna? Co musiałoby się zmienić i w jaki sposób zabiegać o to w Międzynarodowym Komitecie Olimpijskim? Na te i inne pytania Kuby Łasickiego odpowiedział dr Grzegorz Botwina - dyrektor Polskiego Centrum Studiów i Badań Olimpijskich Uniwersytetu Warszawskiego.

Kamil Kuć rozmawia z Piotrem Szutą z Zespołu Pieśni i Tańca SGH o tym, jak artyści odnajdują się w szkole biznesowej, co naprawdę dzieje się za kulisami międzynarodowych festiwali folklorystycznych i dlaczego ZPiT to nie tylko taniec, lecz także społeczność, przyjaźnie i kompetencje, które procentują w życiu zawodowym.

Nie tylko sowy i skowronki - o wyrazistości zegara biologicznego Chronotyp to nie wszystko. O nowym wymiarze zegara biologicznego - amplitudzie rytmu okołodobowego oraz o tym, co nasze „górki” i „dołki” energii mogą mówić o osobowości i zachowaniach, opowiada neurobiolożka Patrycja Ściślewska z Wydziału Biologii UW. Rozmawia Marta Boroń

Pisklę Smoka. Nowy rozdział w dziedzinie AI? Kolejne wersje LLM-ów obiecują coraz większą moc obliczeniową i coraz bardziej „ludzkie” odpowiedzi. Ale czy naprawdę stają się mądrzejsze? Polscy naukowcy ze startupu Pathway przekonują, że klucz leży w zdolności do uczenia się na bieżąco — w tak zwanej generalizacji w czasie. O tym, jak działa nowa architektura The Dragon Hatchling i co może zmienić w świecie AI, opowiada CEO Pathway i współtwórczyni projektu Zuzanna Stamirowska. Pyta Maks Walewski

Pośpiech zabija życzliwość? Zwolnij, zanim przestaniesz być miły O tym dlaczego spiesząc się, stajemy się mniej mili i jak pośpiech wpływa na naszą codzienną życzliwość. Czym różni się życzliwość od uprzejmości i dlaczego warto praktykować mindfulness. Opowiada dr Olga Białobrzeska z Centrum Badań nad Relacjami Społecznymi na Uniwersytecie SWPS w Warszawie. Rozmawia Marta Boroń

Kamil Kuć rozmawia z prof. Agnieszką Chłoń-Domińczak, prorektorką ds. nauki, oraz prof. Pawłem Wyrozębskim, dziekanem Szkoły Doktorskiej SGH, o programie „Młody naukowiec”. Dlaczego warto wspierać młodych badaczy, jak wygląda ich ścieżka rozwoju i co zyskuje na tym cała uczelnia?

Prawo sportowe w Polsce. Jakie są najważniejsze kwestie? Przed nami XII Ogólnopolska Konferencja Naukowa Prawa Sportowego "Prawo - Sport - Finanse". Michał Cegielski i Konrad Rychter z Koła Naukowego Prawa Sportowego Ius et Sport zapowiadają to wydarzenie i omawiają najważniejsze kwestie z tej dziedziny. Pyta Kuba Łasicki.

Wielki Głód na Ukrainie. Jak przebiegało stalinowskie ludobójstwo? W latach 1932-33 w wyniku sztucznie wywołanej klęski głodu na Ukrainie zmarło od trzech do prawie czterech milionów osób. Nazywana też Hołodomorem tragedia nie była dziełem przypadku. Jak przebiegały zdarzenia, które do dziś odciskają się w ukraińskiej pamięci? Jakie decyzje do nich doprowadziły i przede wszystkim — kto za nie odpowiadał? Stan wiedzy na temat Wielkiego Głodu przedstawia profesor Uniwersytetu Pomorskiego dr hab. Robert Kuśnierz. Pyta Maks Walewski

Rzeka pełna danych - polski WaterSense z wygraną w Konkursie Nagroda Jamesa Dysona Jak technologia może pomóc w ochronie środowiska? Urządzenie WaterSense, stworzone przez doktoranta Filipa Budnego, bada rzeki i jeziora w czasie rzeczywistym i przewiduje zmiany jakości wody. Jakie możliwości otwiera to rozwiązanie i czy WaterSense ma szansę być standardem w monitoringu wód na świecie? Wreszcie - jak wygląda droga od pomysłu do międzynarodowego wyróżnienia? Opowiada o tym sam autor wynalazku, który zwyciężył w Konkursie Nagroda Jamesa Dysona w kategorii zrównoważonego rozwoju. Rozmawia Marta Boroń

Kamil Kuć rozmawia z dr Anną Anetą Janowską, zastępczynią dyrektora Centrum Wspierania i Otwierania Nauki SGH, o tym, jak otwarta nauka zmienia publikowanie, edukację i całe środowisko akademickie. W rozmowie także o oligopolu wielkich wydawnictw, diamentowym open access oraz roli otwartych danych w budowaniu wiarygodnych badań.

Zaginione — odnalezione. Nowe rękopisy Karola Szymanowskiego w BUW-ie Najpierw długo uchodziły za zaginione. Teraz w Bibliotece Uniwersyteckiej zawitały odzyskane rękopisy Słopiewni, Rymów dziecięcych i Bunte lieder. Jak do BUW-u trafiły autografy Karola Szymanowskiego, a przede wszystkim — kim był uznawany za jednego z najlepszych polski kompozytor? O tym opowiada Piotr Maculewicz, pomysłodawca przedsięwzięcia i kierownik Gabinetu Zbiorów Muzycznych BUW. Pyta Maks Walewski

Młodzi nie oszczędzają na emeryturę. Dlaczego? Raport "Oszczędzanie i inwestowanie na cele emerytalne oczami młodego pokolenia" pokazuje, że doskonała więksość młodych ludzi nie oszczędza pieniędzy na emeryturę. Kuba Łasicki rozmawia z dr Iwem Augustyńskim z Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, który stroni od krytyki młodzieży i tłumaczy, z jakimi trudnościami ekonomicznymi mierzy się ta grupa społeczna.

Rosyjskie narracje w polskiej literaturze naukowej? Raport Centrum Mieroszewskiego Rosyjskie narracje mogą ukryć się nawet w naukowych tekstach i raportach. Najnowszy raport Centrum Mieroszewskiego ujawnia, jak często i w jakiej formie przekazy w duchu rosyjskiej propagandy znaleźć można w polskich publikacjach. O wynikach mówi współautor raportu i dyrektor Centrum Mieroszewskiego dr Ernest Wyciszkiewicz. Pyta Maks Walewski

Żaba z charakterem Czy kijanki i żaby mają osobowość? Co oznacza „śmiałość” u kijanek i jak na ich cechy osobowości wpływa środowisko? Dlaczego kijanka po przeobrażaniu w żabę staje się „czystą kartą”? O tym opowiada dr hab. Barbara Pietrzak z Instytutu Ekologii, Zakładu Hydrobiologii UW. Rozmawia Marta Boroń

Wróg, sojusznik, ofiara, świadek. Kryzys migracyjny z perspektywy puszczy Justyna Straczuk i Małgorzata Harasimowicz opowiadają o swoim projekcie, w którym z posthumanistycznej perspektywy opisują kryzys migracyjny na granicy polsko-białoruskiej. Czemu mówiąc o międzyludzkich wydarzeniach warto dostrzec rolę dzikiej przyrody? Jak Puszcza Białowieska wpływa na trwające od lat dramatyczne wydarzenia z okolic Białowieży? Rozmowę przeprowadził Bartosz Pergół.

Czy nowe zmiany w urbanistyce przyniosą wyczekiwany ład przestrzenny? Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego ustąpi wkrótce miejsca Planowi Ogólnemu. O tym co niesie za sobą zmiana jednego dokumentu na drugi, jaka jest między nimi różnica i jakich skutków możemy się spodziewać, opowiada Daniel Piotrowski, prezes Oddziału Warszawskiego Towarzystwa Urbanistów Polskich. Rozmowę prowadzi Kacper Koźluk.

Kamil Kuć rozmawia z prof. Marzenną Weressą, dyrektor Instytutu Gospodarki Światowej SGH, o najnowszym Raporcie o Konkurencyjności. W odcinku: 20 lat polskich zmian, rola innowacji, zagraniczne powiązania i „magiczny pięciokąt”, który pokazuje, gdzie naprawdę jesteśmy mocni – a gdzie mamy jeszcze sporo do nadrobienia.

Czy miłość z internetu jest inna? O relacjach online i offline Jak miejsce, gdzie się poznajemy wpływa na jakość relacji? Rozmawiamy o tym, czy pary z internetu różnią się od tych poznanych tradycyjnie. Dr Marta Kowal z Uniwersytetu Wrocławskiego opowiada o wynikach międzynarodowych badań nad miłością w czasach cyfrowych. Rozmawia Marta Boroń

Co zostanie po lodowcach? Lodowce cofają się w tempie nie pozostawiającym złudzeń co do przyszłości zarówno Arktyki, jak i lubianych przez narciarzy kurortów. Co jednak dokładnie czeka tereny pokryte jeszcze do niedawna grubą warstwą lodu? O przyszłości odsłanianych przez lodowiec skał i arktycznych krajobrazów mówią prof. Maciej Dąbski i Ireneusz Badura z Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych UW, którzy polodowcowe skały badają w ramach projektu grantowego Narodowego Centrum Nauki. Rozmawia Maks Walewski

Gaming a zdrowie psychiczne - o badaniu, które obala stereotypy Czy to game over dla stereotypów o gamerach? O tym, co tak naprawdę mówi nauka o relacji między graniem w gry a zdrowiem psychicznym opowiada dr hab. Łukasz Kaczmarek, profesor Wydziału Psychologii i Kognitywistyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, kierownik Laboratorium Psychofizjologii Gaming &Streaming. Rozmawia Marta Boroń

Czy nowy system kaucyjny w Polsce działa tak, jak powinien, i jakie błędy można było przewidzieć? O kulisach jego wprowadzenia, alternatywnych rozwiązaniach i realnym wpływie na gospodarkę obiegu zamkniętego opowiada dr hab. prof. SGH Zbigniew Grzymała z Instytutu Finansów SGH, prowadzący studia podyplomowe „Menadżer gospodarki cyrkularnej w przedsiębiorstwie”, w rozmowie z Kamilem Kuciem.

Matcha talk, czyli co o tej zielonej herbacie mówi nauka Co tak naprawdę wiemy o matchy? Czy to tylko modny napój z Instagrama, czy proszek o potwierdzonych prozdrowotnych właściwościach? Doktorantka Joanna Kika z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego tłumaczy, czym matcha różni się od zwykłej zielonej herbaty i kawy, jakie związki chemiczne się w niej kryją oraz co mówi nauka o jej wpływie na zdrowie. Rozmawia Marta Boroń

Złamać tabu. Historie polskich dzieci urodzonych z powodu wojny Doktor Jakub Gałęziowski opowiada o temacie tak starym, jak świat - ale do niedawna całkowicie przemilczanym. W książce "Niedopowiedziane biografie" pisze o polskich dzieciach urodzonych z powodu wojny - w skutku przemocy seksualnej, ale i różnych innych relacji intymnych między Polkami a żołnierzami radzieckimi, Niemcami z robót przymusowych czy nawet członkami wojsk alianckich. Warto poznać te historie - i zrozumieć coś więcej o tak, zdawałoby się, oswojonym w Polsce temacie, jak druga wojna światowa. Rozmawiał Bartosz Pergół.

Państwo Piastów wyrosło na handlu niewolnikami Państwo Piastów wyrosło na handlu niewolnikami i rozsypało się już kilka lat po śmierci pierwszego króla ‒ to dzieje częściowo zapomniane, a częściowo nieobecne w szkolnych podręcznikach. Swój wkład w badania nad początkami polskiego państwa wnoszą teraz badacze... błotnistych osadów z dna jezior i zachowanych w nich pyłków roślin. O obrazie wczesnego państwa Piastów w świetle najnowszych badań mówi prof. dr hab. Adam Izdebski, ekolog i historyk z Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Adama Mickiewicza. Pyta Maks Walewski

Czy AI to rewolucja, którą każdy powinien poznać, czy tylko kolejna bańka technologiczna? O kompetencjach przyszłości, edukacji w erze sztucznej inteligencji i pułapkach samodzielnej nauki mówią Tomasz Cergowski, menedżer programu „Umiejętności Jutra AI” w Google Polska, oraz prof. Bogumił Kamiński, dyrektor AI Lab SGH, w rozmowie z Kamilem Kuciem.

Od cząsteczki do galaktyki - młodzi badacze, wielkie projekty Od pomysłu do naukowych badań. Program „Od cząsteczki do galaktyki” pomaga młodym badaczom rozwijać naukowe marzenia i przekuwać w realne projekty. O tym, jak wygląda aplikacja do programu, na co można przeznaczyć grant i co wyróżnia najlepsze projekty opowiada Joanna Barbrich z Fundacji ORLEN. Rozmawia Marta Boroń.

Czy AI pisze dobre wiersze? Tysiąc małp z maszynami do pisania i nieskończony czas - czy napiszą Hamleta? A może prościej: jeden model AI, krótki czas, a do napisania prosty wiersz. Doktora Maja Stańko-Kaczmarek z Wydziału Psychologii i Kognitywistyki UAM w Poznaniu postanowiła porównać odczucia ludzi na temat wierszy wygenerowanych przy pomocy sztucznej inteligencji i tych napisanych przez ludzi. Ciekawi wyniku? Wpadajcie posłuchać rozmowy Kacpra Koźluka.

Neuronalne podstawy uczenia społecznego Zespół prof. Eweliny Knapskiej z Instytutu Biologii Doświadczalnej im. Marcellego Nenckiego w Warszawie opublikował pracę tłumaczącą kolejne elementy zjawiska komunikacji społecznej u myszy na najbardziej elementarnym, neuronalnym, poziomie. Pozbawione języka, małe gryzonie, wciąż są w stanie przekazywać sobie niespodziewanie złożone informacje samym zapachem czy zachowaniem. Rozmowę prowadzi Kacper Koźluk

Życie miejskich ptaków Jeśli wziąć pod uwagę długość ich ewolucji, to kilka ostatnich stuleci w dużych miastach jest dla ptaków zupełną nowością. Zmiana środowiska niesie za sobą konieczność dostosowania się do nowych warunków, o których w rozmowie z Kacprem Koźlukiem opowiada Ignacy Stadnicki z Laboratorium Biologii Antropocenu Uniwersytetu Warszawskiego.

Czym dziś jest akademicka tradycja i jak przekuć ją w inspirację do przyszłości? O jubileuszu 120-lecia SGH, refleksjach nad rolą uczelni we współczesnym świecie i znaczeniu hasła „Tradycja, która tworzy jutro” opowiada prof. SGH dr hab. Dorota Niedziółka, prorektor ds. rozwoju, w rozmowie z Kamilem Kuciem.

Ile mamy języków polskich? Skąd się wzięły języki kaszubski, śląski czy wilamowski, i jaka jest ich relacja z językiem polskim? Doktor Artur Jabłoński z Centrum Zaangażowanych Badań nad Ciągłością Kulturową Artes Liberales UW opowiada o językach mniejszości narodowych i etnicznych. Rozmowę prowadzi Kacper Koźluk.