DinoCast - de dinosauriër podcast met Maarten van Rossem en Gijs Rademaker

Alles over de nieuwe ontdekking van een Archaeopteryx.Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Welkom bij een nieuwe dinocast, die gaat over Tyrannosaurus rex - niet zozeer een tirannenkoning als wel gewoon een dier. Maar, laten we zijn naam met respect uitspreken. Want Tyrannosaurus was wel één van de meest geweldige roofdieren die ooit leefde. En vandaag hebben we het over een spectaculaire ontdekking, door drie tienerjongetjes. Liam, Jessin en Kaiden ontdekten een T. rex en die ontdekking, en de opgraving van het dier, zijn gefilmd. Het resultaat is een nieuwe grote Imax-film, die ze heel toepasselijk T REX hebben genoemd. Een mooie reden om onze grote T. rex aflevering uit seizoen 1 van Dinocast een vervolg te geven. Er is nog véél meer te vertellen over deze grote vleeseter. Want we weten bijvoorbeeld inmiddels dat T. rex hoogstwaarschijnlijk lippen had. En de koning wordt de laatste tijd ook een stuk dikker - hij staat in deze film zelfs met een buikje afgebeeld. Hoe komen ze daarbij? De bioscoopzaal van het Omniversum in Den Haag verandert in een Dinocast-opnamestudio en Gijs spreekt met T. rex - onderzoeker Pasha van Bijlert over deze nieuwe eigenschappen van T. rex. En, wat weten we inmiddels van die treurige kleine voorarmpjes? Waar gebruikte Tyrannosaurus die voor? Pasha heeft wel een suggestie: hij kon ermee 'opdrukken' en dat zien we aan de sporen die bij andere vleeseters gevonden zijn (zie de afbeelding). Een andere kwestie die we bespreken is de veren of haren op Tyrannosauriërs. De laatste tijd zie je geregeld T. rexen met plukjes haar, en stukjes vacht. Ook de rex in ons boek De dinorevolutie heeft ze, net zoals Trix in de Rexperience van naturalis. Is er enig bewijs voor zulke plukjes? Pasha snapt wel waar het idee vandaan komt. We bespreken Yutyrannus, een enorme gevederde vleeseter uit Azië. Is dat geen bewijs voor een gevederde T. rex? Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Gijs en Maarten in de ‘Rexperience' - achter de schermen bij TyrannosaurusMaarten en Gijs wagen zich voor deze aflevering in de dino-attractie van Naturalis! Het museum bouwde een beleving die niet zou misstaan in de Efteling of Disneyland. Bezoekers worden in een ruimteschip meegenomen naar de dinotijd, om Tyrannosaurus Trix in levende lijve te ontmoeten. Is zo'n attractie een slimme, eigentijdse manier om mensen naar een museum te trekken, of zou je dat toch beter anders kunnen doen? Hoe dan ook: het bouwen van een dergelijke attractie, middenin het museum is een geweldige operatie. In deze aflevering gaan we uitzoeken hoe ze dat gedaan hebben - we kijken achter de schermen, spreken met de ontwerper Daniel Ament over de keuzes die hij moest maken en de creatieve moeilijkheden die hij moest overkomen. Ashwin en Kris, de technici die de Rexperience bouwden leggen uit hoe je een gevaarte van enkele duizenden kilo's op een derde verdieping laat functioneren. En we vragen ons af: is dit nou een goede keuze, of moet je van een serieus museum geen pretpark maken? We zetten onze vooroordelen even opzij, laten we eerst die attractie maar eens ondergaan. En dat doen we met hulp van onze dino-steun- en toeverlaat Anne Schulp. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

In de laatste van drie specials over ‘Triceratops - de kudde', een samenwerking tussen Dinocast, Quest Magazine en Naturalis, opent de tentoonstelling na jaren van voorbereiden. Vanaf nu is het zover: na dik tien jaar opgraven, onderzoek en opbouwen kun je de vijf Triceratopsen in het echt komen bekijken in de nieuwe dinozaal van Naturalis. Dinocast was bij de opening, samen met de 50 grootste dinofans van Nederland. Dik 10 jaar lang zijn Nederlandse expeditieteams bezig geweest met opgraven, preparatieteams met uithakken, onderzoeksteams met bestuderen. Zo'n 100.000 werkuren gingen er voorbij. Dat maakt het voor deze bezoekers tot een prachtig moment, maar óók voor de hoofdrolspelers uit onze specials: Anne, Yasmin, Hanneke, Jimmy en al hun collega's en vrijwilligers.Gijs vraagt de allereerste bezoekers naar hun allereerste reacties over de kudde. Hij gaat ook op zoek naar de antwoorden op Triceratops-vragen die Quest-lezers en Dinocast-luisteraars hebben ingestuurd: Jimmy de Rooij en Anne Schulp geven antwoord.En Maarten en Gijs spreken met een hele bijzondere medewerker van Naturalis: eentje die gespecialiseerd is in dino-littekens, botbreuken en pus.Iemand die met een hele bijzondere blik naar deze vijf triceratopsen kijkt. Daan van Elzen specialiseert zich in de vreselijkste dingen die een dino kan overkomen, namelijk: ziekte en dood. Ze staat bekend onder de naam ‘dinodokter daan'. En ze is paleo-patholoog, wat is dat precies?Op Quest.nl/dino vind je tal van artikelen over de kudde en ook over andere dinosauriërs, neem daar vooral een kijkje! En bezoek vooral ook Naturalis om deze prachtige triceratopskudde in het echt te kunnen zien. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Aflevering 9: Triceratops: de kudde van Naturalis (deel 2)Dit is het tweede deel van onze speciale serie die gewijd is aan triceratops. Samen met Quest Magazine en Museum Naturalis vertellen we het verhaal van de meest bijzondere tentoonstelling over Triceratops die ooit werd gehouden: Triceratops, de kudde! In deze aflevering volgen we de laatste dag uit het leven van onze vijf Triceratopsen. En tegelijkertijd vertellen we je alles over hoe ze werden opgegraven, schoongemaakt en klaargemaakt voor het schouwspel dat te zien is in museum Naturalis. Puzzelen in het dinolabMaarten en ik bezoeken Yasmin Grooters, vriendin van de show en de beste dino-preparateur van Nederland, in het dinolab - een chaotische en luidruchtige omgeving. Daar is de afgelopen jaren met man en macht gewerkt om de vijf reuzendieren uit het steen te bevrijden. Zij vertelt ons hoe je dinobotten uit het steen hakt én hoe je weet welke botten bij welk dier horen - een puzzel waar ze met haar team vele maanden over deed. Leven en gedrag van de TriceratopsenEn de botten van vier van de vijf dieren zijn op tal van manieren onderzocht door Triceratops-expert Jimmy de Rooij. Hij heeft bijna negen jaar gewijd aan het opgraven en onderzoeken van deze kudde. Jimmy weet van alles over het leven dat deze dieren hebben geleid en legt ons uit hoe deze dieren zich bewogen, wat ze aten en dronken en hoe oud ze zijn. Hij weet dat omdat hij het tandglazuur en de botten van de dieren nauwkeurig heeft onderzocht en beschreven. Catastrofale doodEn natuurlijk vertelt hij ons zijn theorie over wat er met deze vijf gebeurd is - hoe zijn ze 67 miljoen jaar geleden zijn overleden, deze krachtige, vrije jonge dinosauriërs. Een catastrofale gebeurtenis doodde ze tegelijkertijd. Kijken en verder lezen?De Triceratopsen van Naturalis zijn vanaf 18 oktober 2024 te zien in Naturalis! Op Quest.nl/dino vind je ook tal van prachtige artikelen over dit dier.Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

In 2013 werden door een expeditieteam van museum Naturalis de eerste botten opgegraven van een triceratops. In de jaren die volgden werden dat er ruim 1200. Het team was gestuit op de grootste verzameling Triceratopsen die ooit is gevonden. 11 jaar later presenteert Naturalis ‘Triceratop: de kudde'. Dinocast presenteert samen met Quest Magazine een serie van drie podcast-specials. Dit is de eerste, waarin Gijs en Maarten het verhaal vertellen van deze bijzondere opgraving. Wat was Triceratops voor een dier? Wat kon hij met zijn hoorns en nekschild en hoe weten we dat? Hoe zijn deze vijf ontdekt en opgegraven? En, deze vijf zijn jarenlang bestudeerd door wetenschappers: wat hebben we daarvan geleerd over het leefgedrag van deze giganten? ‘Triceratoppers' in HaarlemIn de zomermaanden van 2024 krijgen we al een sneak preview van één van deze enorme planteneters. Maarten en Gijs gaan op bezoek in Haarlem, waar in de bibliotheek, één van onze vijf gigantische triceratopsen staat opgesteld. Deze bieb, maar ook die van Delft, Leeuwarden, Tilburg, en Maastricht hadden allemaal een eigen Triceratops op bezoek. Ze werden in Haarlem vergezeld door 2 triceratoppers: Brent en Hannah leiden als jonge vrijwilligers mensen rond. Anne Schulp verteltOok spreken we af met paleontoloog Anne Schulp, die erbij was toen de eerste botten werden opgegraven. Hij vertelt ons alles over de kenmerken van triceratops; van de immens hoorns en het massieve (?) nekschild, tot de tandenrijen van het dier. En, welke kleuren (en veren?) had Triceratops?Alles over de opgravingHanneke Jacobs is degene die de opgravingen jarenlang ‘regelde', zoals ze zelf zegt. Haar dinoliefde is zó groot, dat ze zowel T. rex als triceratops op haar armen heeft laten tatoeëren! Ze vertelt ons hoe je een triceratops opgraaft: hoe het haar en haar team is gelukt om in de brandende hitte van Wyoming de enorme beenderen bloot te leggen en naar Nederland te vervoeren. De tentoonstelling ‘triceratops: de kudde' in Naturalis opent vanaf 17 oktober 2024!Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

We weten het: dit lijkt wel een Disneyfilm, maar het is beter dan dat. Een aflevering van Dinocast, speciaal gewijd aan ‘kleine dinosauriërs'. Dit was een diepe wens van Maarten, omdat de meeste mensen alleen maar omhoog kijken - naar de grote indrukwekkende reuzendieren. Maar de wereld, betoogt Maarten, is breder dan dat. Welke dino's zijn juist klein? We bezoeken het oertijdmuseum in Boxtel en spreken met vriend-van-de-show, paleontoloog en museumcurator Jonathan Wallaard. Hij laat ons kennismaken met drie kleine dino's. De eerste is zo klein dat hij tussen ons in op tafel past: Compsognathus is één van de mini's onder de dinosauriërs, maar wel een van de grootste filmsterren uit de Jurassic Park films. Wat weten we van dit dier? Hoe snel was hij, waar kwam hij voor en was hij zo klein en kaal als in de films? In het boek Jurassic Park hebben de diertjes ook nog eens een giftige beet - is daar bewijs voor?Het tweede dier dat we bespreken is de officiële lievelingsdinosauriër van Maarten: een kleine, snelle vleeseter met de naam Bambiraptor, inderdaad vernoemd naar het kleine hertje uit de Disney-film. Maarten memoreert de eerste kennismaking met het dier, in het Black Hills Institute in South Dakota. Het laatste dier behoort tot de familie van de allergrootste dinosauriërs die ooit op aarde liepen, de titanosauriërs - denk aan enorme langnekken als Patagotitan. We hebben het over Magyarosaurus. Dit diertje heeft alle kenmerken van deze reuzen, alleen is het nog geen twee meter hoog. Je zou ze als huisdier kunnen houden! Het brengt ons op het verhaal van de ‘dwergdino's van Europa'. In de Krijtperiode bestond Europa uit een eilandenarchipel, bevolkt door tal van opvallend kleine dinosoorten. Waar de dieren elders in de wereld makkelijk 8 meter of langer werden, liepen hier dwergversies rond van 2 a 3 meter. Hoe dat kan, en waarom ‘dwergengroei' vaker plaatsvindt op eilanden, gaan we je uitleggen. Als laatste vertellen we je over de beroemde en bixzarre ontdekker van de Europese dwergdinossauriërs. Deze briljante dino-wetenschapper was tegelijkertijd een Transsylvanische baron, een vermaard spion voor de Oostenrijks-Hongaarse dubbelmonarchie, die ook nog eens bijna koning van Albanie werd. Hij was ook de allereerste vliegtuigkaper uit de geschiedenis, en een moordernaar. Maar bovenal is hij de ontdekker van de kleine dino's uit Oost-Europa en bedenker van de eiland-theorie: baron Franz Nopsca. We vertellen zijn verhaal en reizen af naar Londen, waar we zijn collectie met eigen ogen kunnen zien. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

De dino's van Crystal Palace ParkMaarten en Gijs bezoeken het allereerste dino-park ter wereld! Zo'n 170 jaar vóór Jurassic Park werd er in Zuid-Londen al een prachtig park aangelegd met enorme beelden van de eerste dinosauriërs die toen bekend waren. Historicus (en vriend van de show) Ilja Nieuwland leidt ze langs de beelden, die stammen uit 1854 en die bezoekers ‘levensechte' dinosauriërs moesten laten zien. De dieren zijn nu nog steeds diep indrukwekkend. Als je bij station Crystal Palace uitstapt, wandel je binnen vijf minuten een dinowereld in zoals ze in de negentiende eeuw dachten dat die eruit heeft gezien. Vanuit de vijvers word je gadegeslagen door prehistorische zeereptielen. Een grote vleesetende Megalosaurus staart de bezoeker vanaf een heuveltje aan. De echte pronkstukken zijn de iguanodons, die te herkennen zijn aan de hoorns op de neus. Natuurlijk bezaten ze die niet echt, maar in 1854 dacht men nog van wél.Kunstenaar Benjamin Waterhouse Hawkins die de beelden ontwierp, deed heus niet zomaar wat. Hij liet zich adviseren door de grootste wetenschapper uit die tijd: Richard Owen. We hebben het over zo'n dertig jaar na de ontdekking van het echtpaar Mantell, en evenveel jaren vóór de opgravingen in Bernissart. De Iguanodon ligt in 1854 niet meer met zijn buik op de grond als een soort leguaan, maar ziet er eerder uit als een fors uitgevallen neushoorn. Bij gebrek aan hard bewijs over uiterlijkheden van dino's baseerden ook wetenschappers hun voorstellingen vooral op de dieren die ze om zich heen zagen.De beelden in het park trokken in hun glorietijd honderdduizenden bezoekers. Alleen al bij de opening van het Geological Court, zoals het officieel heette, waren zo'n 40.000 mensen aanwezig. Kinderen en hun ouders vergaapten zich massaal aan de dieren uit een andere tijd, ver voor de bijbelse zondvloed. Ook nu nog zijn de Crystal Palace Dinosaurs bijzondere monumenten omdat hiermee letterlijk in steen gebeiteld is hoe mensen toen de oertijd zagen.Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Jarenlang stond Oviraptor bekend als een eierdief. Een wrede dinosaurus, die als eter van embryo's en baby's bovenaan de most wanted list stond. Het is tijd om de waarheid te onthullen over dit prachtige dier. En te praten over dino-eieren! Wat weten we daarvan, kunnen we zien wat erin zit zonder ze te slopen, en wat vertellen ze ons over het gedrag van de dieren die ze legden?Maarten en Gijs bezoeken de dino-eierspecialisten van Nederland: Maarten de Rijke en Tom van der Linden van het Oertijdmuseum. Dat heeft meer dan 150 eieren in de collectie, waaronder die van Oviraptor en Therizinosaurus (bekend van Jurassic World Dominion). Hoe kunnen we erachter komen wat er in de eieren zit zonder ze te breken - en hoe vaak bevat een dinosaurus-ei eigenlijk een 'kuikentje'? Een belangrijke vraag die we behandelen is niet die over wat er eerder was, de kip of het ei, want het is overduidelijk dat het ei miljoenen jaren voorlopig op de kip. Maar waarom leggen dieren eigenlijk eieren? Wat is het handige eraan - en als het zo handig is, waarom doen wij, de (meeste) zoogdieren, het dan niet? Ook praten we over de eiereschaal, en de noodzaak om die te kunnen breken. Dat zorgt ervoor dat dino-eieren niet kolossaal kunnen worden én dat ook dino-kuikens een speciale 'eiertand' hebben. En dan Oviraptor. Hoe komen we op het idee dat een dinosaurus de eieren van een ander zou stelen? Dat begint bij de ontdekking van de eerste botten van Oviraptor, zo'n 100 jaar geleden, door de beroemde Roy Chapman Andrews. We reizen terug naar die tijd en kijken hoe dit misverstand is ontstaan. Oviraptor is ook beroemd omdat één van de best bewaarde eieren ooit, van deze dino is. Bij de stad Ghanzou, China, werden eieren opgegraven waarin een geweldige ontdekking werd gedaan - een zeer compleet, opgevouwen kuikentje. Wat leert dit fossiel ons?Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Allosaurus is zonder twijfel één van de gevaarlijkste jagers die ooit op aarde heeft geleefd. Het lichte en snelle vleeseter met een langere, wendbare nek met een lichte kop en een bek vol scherpe, gekartelde tanden die door vlees kunnen sniden als een mes door de boter. We zijn deze week te gast bij Naturalis en spreken met onderzoeker Pasha van Bijlert. Over de grote verschillen tussen deze dinosaurus en T. rex - en waarom iedereen toch altijd weer over Rex begint. Maar Allosaurus is niet alleen lichter gebouwd, hij heeft ook nog eens grotere voorklauwen en kleine hoorntjes boven de ogen. We bespreken ook de tanden en hele bijzondere jachtechniek van Allosaurus, die zijn kop gebruikte ‘als een bijl met zaagtandjes'. En, is Allosaurus een eenzame jager of is hier sprake van een gezamenlijke jacht? We bespreken de vondst van een ware schat aan dinobotten, in de Cleveland-Lloyd groeve in de staat Utah in Amerika. De eerste opgravingen werden gedaan al in 1927, en in de afgelopen 100 jaar werden er - hou je vast - ruim 13.000 dinobeenderen geborgen. Dat is al een verbijsterende hoeveelheid natuurlijk, maar driekwart van alle 13.000 botten bleek afkomstig van Allosaurus. Wat deden zóveel Allosauriërs bij elkaar? En hoe kwamen ze om? Maarten vermoedt een vergadering, net zoals de kraanvogels op de Kuulaberg in zijn favoriete verhaal ‘Nils Holgersson'. Een vergadering van kraanvogels is niet zomaar een verhaaltje. Dat doen kraanvogels ook in het echt. Bijvoorbeeld in de Verenigde Staten. De sandhill cranes, bijvoorbeeld.En natuurlijk hebben we het over de bewegingen van Allosaurus en andere vleeseters. Want we hebben in de show één van de weinige wetenschappers die in staat is dinosauriërs digitaal écht tot leven te wekken: skeletten te bouwen en er spieren aan te hangen. Om dan vervolgens uit te rekenen wat ze kunnen. Hoe doe je dat, als je alleen maar wat versteende botten hebt?Als uitsmijter praten we met Harald Scheerlinck, schrijver van het boek Dino-manie over de meest bizarre dino-weetjes. Deze week beschrijft hij een… dronken dino-deal tussen Leonardo Dicaprio en Russell Crowe? Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Het zijn kleine, gouden tijdcapsules die ons regelrecht terugvoeren naar de dinotijd van wel 100 miljoen jaar geleden: druppels versteende boomhars. Dit barnsteen heeft het leven van toen exact vastgelegd: van de blaadjes en insecten tot zelfs de pluisveertjes van dinosauriërs, alles wat in de plakkerige hars bleef hangen. Maarten en Gijs bezoeken de bijzondere tentoonstelling in het oertijdmuseum in Boxtel, waar tientallen barnsteendruppels staan uitgestald. Curatoren - en bekende sprekers van Dinocast - Jonathan Wallaard en Maarten de Rijke leggen ons uit hoe barnsteen ontstaat en waarom het zo ontzettend bijzonder is. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

In deze aflevering vervolgen Maarten en Gijs hun zoektocht naar Spinosaurus. Was dit een lopende of vooral zwemmende dinosaurus? Samen met Spinosaurus-kenner Yasmin bezoeken ze het wereldberoemde Natural History Museum in hartje Londen. Daar, in de archieven van dat museum, vinden ze onverwacht iets heel bijzonders. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Spinosaurus is niet alleen de grootste rover, maar ook het grootste dino-mysterie van onze tijd. Ondanks al onze kennis en technologische sprongen van de laatste jaren, ruziën wetenschappers nog steeds over de ware identiteit van deze dinosaurus. Wat wás Spinosaurus voor een dier - de eerste écht zwemmende dinosaurus, of toch niet? Dat antwoord wisselt nog steeds. Maarten en Gijs duiken diep in het mysterie en gaan je alles vertellen wat we wél weten! Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Welkom bij de laatste van vier extra 'behind the scenes' afleveringen! We nemen je mee achter de schermen van onze tv-serie Dinojacht, die op Videoland te bekijken is. Vandaag geven we je een kijkje achter de schermen op misschien wel de meest spectaculaire plekken van de serie: een museum waar ze je serieus vertellen dat dino's mee gingen op de ark van Noach. En natuurlijk - eindelijk! - komen we aan bij de grote opgraving van het team van Naturalis. Niet alleen het opgraven was een hele operatie, maar... het filmen ook. Want natuurlijk ging er weer van alles fout, van ratelslangen tot grote regenstormen met dodelijke bliksem... We gaan je er alles over vertellen.Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Dit is alweer de derde aflevering van onze Dinocast-Extra serie, waarin we je meenemen achter de schermen van onze tv-serie ‘Dinojacht' die je kunt bekijken op Videoland. Vandaag aflevering 3, over geld. We zijn inmiddels beland in de totale middle of nowhere. Waag het niet dat tegen de locals te zeggen, die hebben het over 'Gods country'. Maar denk niet dat het alleen melk en honing is daar. We nemen je mee uit eten op een plek waar zelfs levensgenieter Maarten om genade smeekt. En we vertellen je precies wat er gebeurde met dino-cowboy Clayton Phipps. Maarten zat uren met hem in de auto en weet de smakelijke details. En er wordt geld verdiend met dino's, maar lang niet iedereen wordt er rijk van. Hoe zit dat? Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

We nemen je in deze aflevering mee achter de schermen van onze tv-serie Dinojacht, die op Videoland te bekijken is. Vandaag aflevering twee, over dino-wetenschap, waarin we ons begeven naar Canada, Montana en Ohio.We vertellen je het verhaal áchter de tv-opnames. Zorg dus dat je de serie al gezien hebt voordat je dit verder luistert. Over ons bezoek aan het kleinste dinodorpje met de grootste T-rex én het grootste dinomuseum ter wereld, in Canada. Wat vond Dino Dave nou écht van die rare Dutch filmcrew?Redacteur Carla vertelt over Witmers dinolab, en vooral over de helse tocht er naartoe, en de groep Mormonen die ons liefdevol opving midden in een storm. Zet je schrap voor het échte verhaal over onze reis!Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Welkom bij een speciale, extra Dinocast-aflevering! In een serie van 4 extra podcasts - tussen seizoen 2 en 3 in - geven Maarten en Gijs je een exclusief kijkje achter de schermen van de dino-tvserie 'Maarten en Gijs op Dinojacht' van Videoland, die we dit jaar van onze podcast hebben mogen maken!Die serie telt 4 afleveringen en dit is dan ook de eerste van 4 extra podcasts. En het is belangrijk dat je eerst aflevering 1 kijkt, voordat je deze ‘achter de schermen' aflevering luistert - anders zul je er weinig van begrijpen. De komende minuten kom je erachter wat Maarten het meest háát in de hele wereld. We gaan je vertellen hoe het filmen van deze aflevering totaal in de soep liep, en hoe we dat toch hebben weten te redden. Je leert alles over de mechanische T. rex van Jurassic Park en je weet zo meteen wat Maartens favoriete ontbijt, ijssmaak en fruit is! Dit is Dinocast! Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Eigenlijk houdt Maarten helemaal niet van zwemmen, maar vandaag móeten we het water in. In onze verbeelding dan, want we dalen af in de Nederlandse subtropische krijtzee van 70 miljoen jaar geleden. Wat zijn ammonieten precies en… wat zijn die grote zwarte schaduwen in het water?Een ondiepe zeeWant ja, in de dinotijd stond Nederland onder water: een ondiepe zee die bulkte van het leven. Koraal, zeegrassen, zee-egels, vissen en… drie zeedieren die we deze week bespreken. AmmonietenMaarten en Gijs bezoeken daarvoor het Natuurhistorisch Museum in Maastricht, dat tjokvol ligt met Nederlandse zeedieren uit de dinotijd. Paleontoloog John Jagt legt ons allereerst uit wat ammonieten precies zijn - die prachtige gekrulde ‘slakkenhuis' fossielen die je vast al eens tegenkwam. ZeeschildpaddenEn onze krijtzee werd ook bevolkt door reusachtige zeereptielen - gigantische vriendelijke zeeschildpadden, die meters lang konden worden. In het Maastrichtse museum staan er twee uitgestald en we vergapen ons echt aan de afmetingen ervan. Het lijken zulke suffe dieren, schildpadden. Waarom werden ze zo groot, en waarom overleefden zij de dinotijd wel en de (niet-vogel) dino's niet?MosasauriërsDan is het tijd voor de grootste zeemonsters die ons land ooit heeft gekend: bij Maastricht maakte de mosasaurussen jacht op zeeschildpadden en ander lekkers. We hebben in aflevering 6 van het eerste seizoen uitgebreid gepraat over mosasaurus, maar er valt nog veel moois te vertellen. Een Nederlandse dino?En dan… Nederland heeft wél een eigen dinosaurus! In Maastricht staat het skelet van een grote plantenetende hadrosauriër. Het is een reconstructie, aan de hand van enkele botjes die gevonden zijn bij Maastricht. Hoe ‘Nederlands' is deze dinosaurus precies en hoe maak je van enkele botjes een compleet skelet? En klopt het dan wel helemaal, wat we zien?Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

In dit tweede deel horen we hoe het verhaal van zoogdieren in de dinotijd verder gaat. Want in de schaduw van de ‘heersers van de wereld', de dinosauriërs, ontwikkelden zoogdieren zich razendsnel tot kleine heersertjes in de aarde, in bomen en te water. In de vorige aflevering hoorden we hoe onze hele verre voorouders zich ontwikkelden van onbetekenende onderkruipers tot metershoge giganten, en heersers over de wereld in het Perm-tijdperk… totdat zo ongeveer alle vulkanen ter wereld, tegelijk begonnen met uitbarsten. En het was een andere groep dieren die zich na deze ramp sneller ontwikkelde dan onze zoogdier-voorouders: de dinosauriërs. 'Jurassic Mole'Maarten, Gijs en paleontologe en zoogdierexpert Elsa Panciroli verbazen zich over de veelzijdigheid van zoogdieren in de dinotijd - van de eerste mol aller tijden, tot zweefvliegers en beverachtige zwemmers. Ze laten zien dat eigenschappen die de huidige zoogdieren - waaronder wijzelf - nu nog hebben, stammen uit de dinotijd. En wat is er waar van het clichébeeld dat dinosauriërs overdag de dienst uitmaakten, en zoogdieren vooral ‘s nachts?Zoogdiertandje in MaastrichtMaarten en Gijs bezoeken ook het Natuurhistorisch Museum te Maastricht - daar ligt een minuscule schat: een piepklein tandje van een zoogdiertje uit het Krijt: Maastrichtidelphys meurismeti. Paleontoloog John Jagt vertelt hoe dit tandje is ontdekt en waarom het erg bijzonder is. En hij legt uit hoe hij aan de hand van dat tandje weet hoe het hele dier er ongeveer heeft uitgezien. Zoogdieren overleven, dino's niet... waarom?En we bespreken met Elsa ook het overleven van de zoogdieren - enkele soorten overleven de inslag met de asteroïde en dankzij die paar muisachtige doorzetters lopen wij nu rond. Waarom haalden de zoogdieren het wel, en de (niet vogel-) dinosauriërs niet? Elsa laat zien dat die gedachte niet zo simpel is als hij lijkt…Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Zoogdieren? In een dino-podcast? JAZEKER. Vandaag glijdt onze blik omlaag, naar wat zich tussen de voeten van de reusachtige dinosauriërs afspeelt. Want als je dacht dat daar slecht kleine muisachtige zoogdiertjes zaten te trillen van angst, dan heb je het mis. Tussen de dinopoten was een revolutie gaande! Ons beeld van de dinotijd is niet compleet zónder naar de dieren te kijken die náást de dino's leefden - en dit zijn ook nog eens onze voorouders! Wat is hun verhaal? Maarten en Gijs strikten Elsa Panciroli, een Schotse paleontologe en één van de wereldtoppers in haar werkgebied, om de evolutie van zoogdieren te beschrijven. En tot Gijs' ergernis kunnen zij en Maarten het veel te goed met elkaar vinden: ook Elsa heeft een hekel aan T. rex en een grote voorliefde voor kakkerlakken. ‘Beasts Before Us'Panciroli schreef het boek ‘Beasts Before Us' om de vooroordelen tegen zoogdieren in met Mesozoïcum te weerleggen. Je bent geen ‘loser', verliezer van de evolutie, als je als antwoord op de dinosauriërs steeds kleiner wordt. Zoogdieren wisten zich op een prachtige wijze te verfijnen.‘Hyena-hagedis' AnteosaurusWe beginnen ons verhaal in het Carboon, ruim 300 miljoen jaar geleden, en schetsen hoe onze zoogdier-voorouders de wereldheerschappij bereiken - niet ná de dinotijd, maar al ervóór, in het Perm-tijdperk. De grootste vleeseter in die tijd was bijvoorbeeld Anteosaurus (let op: geen dino dus, ondanks de naam): stel je een 6 meter lange kruising voor tussen een gigantische hyena en een hagedis, met slagtanden en grote klauwen. MoschopsElsa's favoriete synapsid in deze aflevering is Moschops, een planteneter waarop waarschijnlijk veel gejaagd werd. Ze vergelijkt hem met een uitsmijter voor een nachtclub, en als je de afbeelding ziet snap je denk ik meteen waar ze het over heeft. Massa-uitstervingZoogdier-voorouders heersten over de wereld totdat er een uitsterving begon die zijn gelijke niet kent in de aardse geschiedenis. Het begon met aardbevingen en vulkaanuitbarstingen in Siberië, later overal op aarde, die minstens honderdduizenden jaren rook, hitte en giftige gaswolken de atmosfeer in stuwden. Deze uitbarstingen zetten kettingreacties in gang die het leven overal op de planeet vernietigden. Het had zelfs weinig gescheeld of de aarde was volledig ontdaan van alle levende wezens. Want 70% van al het leven op land - planten en dieren - kwam om, en zelfs 96% van al het leven in zee. De dinotijd begintToen de stofwolken letterlijk waren opgetrokken bleek de voorsprong en dominantie van onze zoogdiervoorouders verdwenen. Welke zoogdier-achtigen overleefden de ramp wél? Elsa ziet twee types: De eerste is lystrosaurus (zie afbeelding) een dier met een bizarre combinatie van slagtanden en een snavelachtige bek. De tweede soort is niet zo sexy, maar ja: de cynodonten, kleine hondachtige zoogdieren, zijn écht onze voorouders. Volgende week volgt deel 2 van dit verhaal en gaan Maarten, Elsa en Gijs kijken hoe het de zoogdieren in het Jura en Krijt vergaat. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

‘Het lijkt wel een engel' verzucht Gijs terwijl hij naar het kleine figuurtje tuurt dat vastzit in het steen, in Berlijn. De dunne pootjes zijn omgeven door een prachtige krans van veren. Vergeet T. rex maar, deze wereldberoemde Archaeopteryx is waarschijnlijk het duurste fossiel ter wereld. Wat weten we van deze dino-vogel? Vogels = dino's?Archaeopteryx is niet zo beroemd als T. rex of Triceratops, maar dit kleine dinovogeltje (zo groot als een raaf) is ontzettend belangrijk geweest voor ons beeld van dino's - en daarmee van vogels. In deze aflevering zoeken Maarten en Gijs uit waarom en ze krijgen hulp van de beste kenners uit het vak. Veren = vliegen?Samen met vriend van de show Ilja Nieuwland bezoekt Gijs in Berlijn het Museum für Naturkunde. Daar ligt, achter centimeterdik glas, het mooiste exemplaar van Archaeopteryx. En Maarten en Gijs praten met Dennis Voeten! Deze Nederlandse paleontoloog is dé expert die jaren onderzoek deed naar dit bijzondere vogeltje. Want hoe zit het nou met vogels en dino's? En betekent het verenpak van Archaeopteryx ook dat het diertje kon vliegen - en hoe kun je dat bewijzen, tientallen miljoenen jaren later?Zelf zien: Ostromia in TeylersEn tenslotte: als je een stuk van de beroemde dino-vogel met eigen ogen wil aanschouwen dan kan dat in Teylers Museum. Maarten en Gijs buigen zich ook daar over het glas. Alleen, heet dit exemplaar geen Archaeopteryx meer, maar is de naam veranderd in ‘Ostromia' - een nóg unieker dier! Hoe dat kan legt paleontoloog Anne Schulp aan ons uit. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

In de dinotijd brak de wereld in stukkenIn deze aflevering staan Maarten en Gijs stil bij de wereld waarin de dinosauriërs leefden. Dat was, bijna letterlijk, een heel andere dan die van nu. Want toen de eerste dinosoorten ontstonden konden ze namelijk nog lopend de hele aarde over. Alle werelddelen lagen bijeen geklemd in één groot supercontinent: Pangea. Maar dat bleef niet zo: tijdens de gehele dinotijd versplinterde Pangea en vormde de aarde zich naar de wereldkaart die we nu kennen. Een proces waarbij gigantische krachten vrijkwamen en wat ook grote gevolgen had voor de ontwikkeling van dino's overal ter wereld. Wie bedenkt dit?Gijs en Maarten gaan samen met paleontoloog en geoloog Melanie During terug in de tijd. Wie bedacht als eerste dat de continenten zelf in beweging waren, en wie onderzocht en bewees die theorie van ‘continental drift'? Melanie vertelt ons over de Duitse Alfred Wegener, die kwam met het idee, maar die niet geloofd en veel uitgelachen werd. ‘Girl talk' En we horen vervolgens hoe de Britse wetenschapster Marie Tharp de gegevens van sonarscans van de zeebodem analyseerde en hoe ze bewijzen vond voor beweging van de aarde. Maar óók zij werd lang niet geloofd: haar argumenten werden weggezet als ‘girl talk'. Reden voor de band The Amoeba People om een speciaal nummer aan haar leven te wijden. De weg van continentenInmiddels is de theorie van Wegener en Tharp algemeen geaccepteerd. Maar hoe wérkt ‘continental drift' en hoe weten we welke weg onze werelddelen de afgelopen jaren precies hebben afgelegd? Melanie laat ons zien hoe we dat exact kunnen terugvinden en bewijzen. Botenverhuur kan opdoekenEn natuurlijk gaan we terug naar de dinotijd en we leggen je uit wat er in de drie dinotijdperken Trias, Jura en Krijt precies veranderde. Maarten en Melanie gaan als toetje nog wat verder en vertellen welke mogelijke vulkanische rampen ons in de toekomst nog wachten, en waarom duikscholen en botenverhuur aan de middellandse zee over 50 miljoen jaar niet meer bestaan!Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Belgische mijnwerkers deden in de kolenmijn van het stadje Bernissart een geweldige ontdekking: er lag een kudde van tientallen Iguanodons begraven. Maarten en Gijs bezoeken deze reusachtige planteneters in Brussel en vragen zich af: hoe zijn deze dieren om het leven gekomen?Trots van België De Iguanodons zijn dé trots van België en van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen - een lange naam voor wat in feite het allergrootste dino-museum van Europa is. In Brussel dwaal je door een immense, klassieke zaal vol dinosauriërs - zo staan er een Allosaurus, T-rex en Diplodocus - maar de show wordt gestolen door de verstilde groep grote planteneters, die rechtop staan opgesteld, in de ‘kangoeroehouding'. Duimnagel als wapen?Zo hóren ze niet te staan, weten Gijs en Maarten inmiddels, maar paleontoloog Koen Stein legt uit waarom ze de Iguanodons toch in deze houding hebben gelaten. En hij vertelt ons van alles over het dier: van het eetgedrag - met ‘ruitvormige' tanden - tot het vreemde wapen dat Iguanodon tot zijn beschikking had: een spitse duimnagel ongeveer zo groot als je onderarm. Hoe stierven ze?Ook onthult Koen de theorie die Brusselse wetenschappers hebben over het overlijden van deze dieren. Dat is namelijk tegelijk gebeurd en er zijn genoeg aanwijzingen voor een bizar scenario. In deze aflevering nemen we je mee terug naar deze fatale gebeurtenissen. Over de historische ontdekkingDe ontdekking van deze dieren, diep in de kolenmijn, veroorzaakte een schok in België - een ‘jonge natie' die pas enkele decennia bestond. En historicus Shana van Hauwermeiren beschrijft ons wat er gebeurde van het eerste moment van ontdekking (de mijnwerkers dachten eerst dat ze goud hadden gevonden, zo is de legende) tot aan de bouw en opstelling in het museum in Brussel. De Iguanodons groeiden uit tot een spectaculaire publieksattractie, tot jaloezie van de Fransen. De mijn van Bernissart lag 20 km van de Franse grens verwijderd en zij zagen de hele kudde dus nét aan hun neus voorbij gaan.Iguanodons door de jaren heenEn… omdat Iguanodon één van de eerste dino's was die werd ontdekt, hebben wetenschappers al ruim honderd jaar lang geprobeerd hem af te beelden - samen met paleo-kunstkenner Esther van Gelder gaan we op reis langs al die afbeeldingen van Iguanodon: van een plompe, trage neushoorn tot het ranke dier in de verbeeldingen van nu. Hoewel, ‘rank'... daar zijn Maarten en Gijs het natuurlijk niet over eens. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Plateosaurus heeft geen grote kammen of tanden, maar toch is hij bijzonder! Want dit was één van de allereerste dinosauriërs ooit, één van de eerste planteneters ook, en als je beter kijkt dan zie je het begin van iets heel groots. Letterlijk. Want dit dier is het begin van de reusachtige langnekken die de rest van de dinotijd zouden rondlopen.In alle dinomuseaDe kans is groot dat je nog nooit van Plateosaurus hebt gehoord. En eigenlijk is het raar dat je hem niet kent, want hij staat gewoon in de meeste dino-musea. In Naturalis is het de eerste die je tegenkomt, en hij staat ook in het KBIN in Brussel. Alle reden om méér te weten te komen over deze dino.Dino-evolutieWant, altijd als we het over Tyrannosaurus, Diplodocus of Triceratops dan lijkt het net alsof die dieren plots ‘verschenen zoals ze waren'. In werkelijkheid komen deze dieren natuurlijk voort uit weer andere soorten. In de loop van miljoenen en miljoenen jaren veranderen dieren, botje voor botje, tand voor tand. En in zo'n hele vroege dinosaurus als Plateosaurus, die leefde in het Trias aan.Zuid-DuitslandOm het verhaal te vertellen van Plateosaurus kunnen we natuurlijk het beste afreizen naar de plek waar deze dieren massaal zijn opgegraven. Tussen de heuvels in het zuiden van Duitsland liggen de beroemde steengroeves van Trossingen en Tübingen. Daar worden al meer dan honderd jaar Plateosaurussen uit de rotsgrond gehakt. Gebroken ellebogenEn die werden bijvoorbeeld vervoerd naar het naburige Stuttgart. In het Naturkunde Museum Stuttgart gaan we spreken met paleontoloog Heinrich Mallisson. Hij is wereldwijd één van de grootste kenners van juist dit dier, en hij weet het antwoord op de vraag waarom wetenschappers decennia lang de ellebogen van deze arme dino hebben gebroken. Ook spreken we met de Nederlandse onderzoeker Joep Schaeffer, die (ook in Stuttgart) zich buigt over de oudste Plateosaurusbotten en -documenten die er zijn. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Toen de asteroïde 66 miljoen jaar geleden insloeg met de kracht van alle kernwapens op aarde en daarmee een einde maakte aan de dinotijd, waarom overleefden sommige dieren wel en andere niet? Onderzoeker Melanie During en haar team ontdekten dat T-rex, Triceratops en veel andere dino's op het moment van inslag al met 10-0 achterstonden. Melanie wist te achterhalen op welk moment de asteroïde insloeg: toen het lente was op het noordelijk halfrond. Zij ging verder waar onderzoeker Jan Smit (zie aflevering 8 van seizoen 1, de asteroïde) ophield. En dat doen wij ook in dit ‘vervolg': Maarten en Gijs spreken uitgebreid met Melanie over haar bijzonder ontdekking, die haar een publicatie in Nature opleverde.Dit bijzondere onderzoek voegt weer een nieuw puzzelstukje toe aan het mysterie van deze massa-extinctie - de vijfde grote in de geschiedenis van de planeet. En… wat zegt dit over de zesde: daar zitten wij nu middenin? De Verenigde Naties publiceerde laatst een video tegen klimaatverandering, waarin een Velociraptor-achtige dinosaurus de VN toespreekt. Hoe kijkt Maarten naar deze oproep van de VN? Wellicht niet zoals je verwacht…Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

'Als je zo ontzettend groot bent dat je kop op 12 meter hoogte zit, hoe sterk moet je hart dan wel niet zijn?' verzucht Maarten terwijl hij langs de nekwervels omhoog tuurt. Gijs wil vooral weten hoe deze gigant zich verdedigde. 'Waar mik je op als vleeseter?' vraagt hij zich af. 'Hoe haal je een sauropode neer?'De hoogte inEr is nog zóveel meer te vertellen over de wonderlijke langnekken dat we er nog een aflevering aan besteden. Maar waar het bij Diplodocus met zijn horizontale nek nog mogelijk was op de grond te blijven, moeten we bij Brachiosaurus echt de hoogte in. Samen met Jonathan Wallaard, paleontoloog van het Oertijdmuseum, klimt Gijs omhoog om het reusachtige dier in de ogen te kijken.VleesetersIn de vorige aflevering hebben we gehoord hoe sauropoden zó groot konden worden. Nu willen we weten waarom dit zo'n slimme strategie was. En hoe verdedigden ze zich tegen de grote roofdieren uit het Jura-tijdperk, zoals Allosaurus en Torvosaurus? Samen met sauropodenkenner Koen Stein van het KBIN te Brussel bedenken we methodes om zo'n langnek te vellen. En… wat is de smerige ‘flesh grazing' theorie?Hart zo groot als een miniOok het hart van Brachiosaurus wordt besproken: dat moet reusachtig zijn geweest, ‘zo groot als een mini'. En als je het bloed wel tien meter recht omhoog moet pompen, hoe zat het dan met de bloeddruk van dit dier? We komen erachter dat een simpele handeling als ‘water drinken' niet simpel moet zijn geweest.Lange tandenWat meteen opvalt aan Brachiosaurus zijn z'n lange tanden, die bijna als pennen in zijn bek steken. Wat betekende dat voor zijn voedsel? Daarvoor gaan we te raden bij Femke Holwerda, Neerlands trots bij het beroemde Royal Tyrrell Museum in Canada. Zij is een expert op het gebied van sauropodentanden. Ze vertelt Gijs en Maarten hoe haar onderzoek niet alleen van alles vertelt over het dieet van deze dieren, maar ook over hun gedrag. Jurassic Park: aaien?We eindigen deze aflevering met Jurassic Park. In de eerste film speelt Brachiosaurus een prachtige rol: “It's a veggie-saurus Lex, a veggie-saurus”. Alan Grant klimt met de beide kinderen een boom in, en ze aaien een Brachiosaurus over de neus. Hoe verstandig is dat eigenlijk? Ilja Nieuwland denkt er het zijne van…Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

We hebben al zoveel dinosauriërs gezien en besproken. En toch staren we in verbazing naar deze Diplodocus, meters hoog en tientallen meters lang. Het dier vult de hele museumzaal. Sauropoden, ‘langnekdino's' zoals deze zijn de grootste dieren die ooit op aarde rondliepen. Hoe kónden ze zó groot worden? Hun eigen gewicht dragen, die nek omhoog houden, zoveel eten? In deze aflevering proberen Gijs en Maarten daarachter te komen.Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

De beide Velociraptors zijn opgesteld in volle aanvalshouding: ieder moment kunnen ze Maarten en Gijs bespringen. “Het voelt als die keukenscene in Jurassic Park,” zegt Maarten. “Maar toch klopt er iets niet… zijn ze niet wat aan de grote kant?” Hoe groot wás deze roofdino eigenlijk precies?We trappen het tweede seizoen van Dinocast af met de dino die wereldberoemd werd door zijn acteerprestaties in Jurassic Park. Daarvoor had nog nooit iemand van Velociraptor gehoord, maar vanaf ‘de keukenscene' speelt iedere jonge dinofan met deze snelle en felle dino. We reizen naar het Oertijdmuseum in Boxtel, waar dino-kenner Jonathan Wallaard een schedeltje en een grote klauw tevoorschijn haalt en ons uitgebreid vertelt hoe de échte raptor eruitzag. We praten over zijn snelheid, zijn belangrijkste wapens - de klauw en tanden - en hoe de raptors gejaagd moeten hebben. Deden ze dat écht samen?Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Gijs en Maarten sommen in deze vooruitblik op het nieuwe seizoen alvast op wat voor heerlijks je te wachten staat de komende weken! We lopen de komende tien afleveringen even door en hebben voorpret over wat komen gaat. En we onthullen: in welk museum had Maarten corona (zonder dat hij dat wist natuurlijk), wat is zijn favoriete dino en wat eet hij het liefste tijdens de podcastopnames? (nee, géén pepermuntjes). Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Welkom bij deze extra aflevering van Dinocast, tussen seizoen 1 en 2 in! Die was hard nodig, want we riepen jullie aan het eind van iedere podcastaflevering op om vragen te stellen… en dat hebben we geweten. In deze speciale Q&A aflevering beantwoorden Gijs en Maarten samen met - natuurlijk - Anne Schulp de meeste belangrijke en originele vragen.Hieronder staan de vragen die we in de uitzending behandelen. Dino-ogenSicco wil graag weten of we iets kunnen zeggen over welke kleur ogen dino's hadden, en welke vorm die waren? Brullen, koeren, of iets anders?Myrthe was één van de vele luisteraars die meer wilde weten over de geluiden die dinosauriërs maakten. Brulden ze wel? Of was het een ander geluid? T-rex of Triceratops: wie was sneller?Corné wil graag weten of Triceratops snel genoeg was om een T-rex te ontlopen - en in algemene zin: hoe kun je onderzoeken hoe snel een dinosaurus liep? Is het ‘de T-rex' of gewoon T-rex?Luisteraar Sid had een héle originele vraag: waarom worden er bij dino's geen lidwoorden (de, het en een) gebruikt om ze aan te duiden? Hoe oud werden dinosauriërs gemiddeld?Leefden deze dieren ongeveer net zo lang als wij, zijn er grote verschillen - en hoe weten we dat? Vraagt Joelle zich af.De ‘rugvin'van Dimetrodon en SpinosaurusDe zevenjarige Aidan wil graag van ons weten waarom Dimetrodon en Spinosaurus grote rugzeilen hebben. Waar dienden die precies voor?De ‘Stegosaurus' van Angkor Wat“Als dinosauriërs miljoenen jaren geleden zijn uitgestorven, hoe verklaren jullie dan de uitgehakte Stegosaurus-afbeelding in een tempel in Angkor Wat in Cambodja?” vraagt Methan zich af. En hij vervolgt breder: “Hoe verklaren jullie überhaupt dat veel oude culturen over grote groene monsters en draken spreken? En dat terwijl mensen volgens de wetenschap nooit met dino's hebben geleefd.”66 Miljoen jaar, of ‘enkele tienduizenden'?Verschillende luisteraars vragen zich ook af hoe we zo exact kunnen weten hoe oud dinobotten zijn. 

We hebben het tot nu toe alleen maar over dieren gehad, maar hoe zag hun wereld er eigenlijk uit? Wat groeide er in de reusachtige tropische bossen van de dinotijd? Wat aten dinosauriërs precies? Planten hebben in die miljoenen jaren, net zoals dinosauriërs, óók enorme veranderingen ondergaan. Paleobotanica Han van Konijnenburg legt ons uit welke precies.PlantenfossielenJe kent ze vast wel: de donkere, scherpe afdrukken van planten in steen. De plantenfossielen op deze pagina behoren tot de collectie van Han zelf. Maar een plant bestaat alleen maar uit zacht materiaal - hij heeft geen botten, of nagels of tanden. Hoe wordt een plant dan eigenlijk een fossiel? Han legt ons uit hoe deze prachtige ‘afdrukken' in het gesteente ontstaan. DinodrollenOok gaat het veel over ‘coprolieten', wat een chique woord is voor ‘versteende poep'. Ook zulke dinodrollen zijn een prachtige bron voor paleobotanici, die er op die manier achter komen welke planten door welke dino's werden gegeten. Maar dat is een lastige klus, want je peutert ze niet zomaar open, en: hoe weet je van welke dinosaurus deze drol was?Yara, Jura en KrijtWe gaan met Han terug naar de twee belangrijkste periodes uit de dinotijd: het Jura en het Krijt. Ze beschrijft hoe de wereld er toen uitzag en welke veranderingen de planten hebben ondergaan. Vooral toen (waarschijnlijk) aan het begin van het Krijt de bloemplanten ontstonden betekende dat voor veel dinosauriërs een verandering van dieet. En ‘Yara'? Dat is het babypoesje dat bij Han in huis woont en onze opnames voortdurend prettig ontregelt!

Wat zou je ervan hebben gemerkt, als je een Tyrannosaurus of Triceratops was, 66 miljoen jaar geleden? Rustig rondsjokkend op een tropisch warme ochtend. Een uur later waren ze dood. Aardbevingen, een regen van gloeiende druppels glas, tsunami's van honderden meters hoog maakten een definitief einde aan de dinotijd. Maar... er ontstond ook ruimte voor nieuw leven.Bizarre verhalenGijs en Maarten bladeren door hun oude dinoboeken en constateren dat vroeger de meest bizarre theorieën de ronde deden over het uitsterven van de dinosauriërs: virussen, klimaatveranderingen, vulkaanuitbarstingen, zouden de oorzaak zijn. Ook kleine zoogdieren kregen de schuld: ze zouden massaal de dino-eieren hebben opgegeten. De echte oorzaakDe échte oorzaak is nu bekend en daar gaan we het over hebben: de asteroïde die met een geweldige klap insloeg op aarde. Inmiddels weten we waar dat gebeurde en ook wat er zich de dag van die inslag van uur tot uur moet hebben afgespeeld. Wereldwijde expertDaar praten we over met één van de grootste experts op dit gebied: professor Jan Smit. Hij is één van de ontdekkers van de oorzaak van dit ‘massa-extinctie-event', deed er 50 jaar onderzoek naar en verzamelde wereldwijd bewijzen. In Dinocast zet hij op een rij hoe hij erachter kwam dat een asteroïde de oorzaak was.De fatale dag van minuut tot minuutHoe kun je 66 miljoen na dato nog zien wat er zich op die fatale ochtend van minuut tot minuut afspeelde? Jazeker. Samen met Jan Smit ontrafelt Gijs wat er gebeurde op die fatale dag voor de dinosauriërs - maar tegelijkertijd de dag waarop de basis gelegd werd voor de dominantie van zoogdieren en uiteindelijk ook voor ons, de mens.Waarom de dino's stiervenSmit verklaart ook waarom de de ene groep (dinosauriërs, zwemmende of vliegende reptielen) uitstierf terwijl de andere (zoogdieren) overleefde. Want zo simpel als het misschien klinkt, is het niet.

‘Stel: hij wordt levend, wij staan hier met onze microfoons, en hij dreigt ons op te vreten,' vraagt Maarten terwijl hij de T-rex voor ons recht in de open bek staart. ‘Hadden we dan kunnen ontsnappen?' Het is één van de vele vragen die we op paleontoloog Anne Schulp afvuren. Want er valt veel te vragen over ‘Trix', de Tyrannosaurus rex van museum Naturalis - één van de meest complete en bijzondere t-rex skeletten op aarde. En: Anne's antwoorden gaan je absoluut verrassen!Een grote bek op pootjes De naam zegt het al: dit is de koning (latijn: rex')'van de dinosauriërs. En Tyrannosaurus was met zijn grootte, kracht en tanden als dolken ook de dominante dinosaurus op het hoogtepunt van de dinotijd. Maar zoals bij een echte koning vaak ook het geval is, is ‘T-rex' omgeven met mythes en legendes. Wat klopt er van jouw beeld van Tyrannosaurus? Had T-rex veren? Anne Schulp heeft de botten van ‘zijn' T-rex (samen met het team van Naturalis heeft hij Trix uitgegraven en naar Nederland gehaald) al jarenlang bestudeerd en komt met de laatste ontdekkingen over deze vleeseter: had T-rex veren of haren? Hoe joeg hij op zijn prooien, en deden de volwassen dieren dat op een andere manier dan ‘tieners'? En, hoe weet Naturalis eigenlijk dat Trix een vrouwtje is?Vechtsporen en (te) heftige seksWe komen te weten dat aan het skelet van Trix te zien is dat het dier in alle opzichten een veelbewogen leven heeft gehad: van vechtsporen tot botwoekeringen en - waarschijnlijk - zelfs sporen van (te) heftige seks. Ook bekijken we een 3d-scan van Trix' hersenen. Wat vertelt de vorm daarvan ons over haar gedrag?‘Monsterisering' van T-rex Al tientallen jaren lang bestaat er eigenlijk maar één plaatje van Tyrannosaurus rex: de ‘heerser van de dinowereld' die je met woeste ogen en wijdopen bek, brullend en kwijlend aanvalt. ‘We zien dinosauriërs graag als monsters en dat is geen goede zaak,' vertelt Esther van Gelder. In deze aflevering legt ze uit wat daar mis mee is.Hoofdrolspeler in Jurassic Park En vaste prik aan het einde van iedere aflevering: onze Jurassic Park review! T-rex is de absolute koning van de Jurassic Parkfilms en de hoofdrolspeler in de meest iconische filmscènes. Sterker nog: naar aanleiding van de fragmenten is veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar het uiterlijk en de prestaties van Rex. Gijs bespreekt samen met Anne en historicus Ilja Nieuwland de T-rex uit de eerste film. Kon hij werkelijk zo hard lopen dat hij een wegrijdende jeep inhaalde? En... waarom zijn in de film z'n beide voorpootjes gebroken?

‘Ze klinken als héle onaangename dieren, moet ik zeggen' onderbreekt Maarten van Rossem lachend het enthousiaste verhaal van paleontoloog Anne Schulp. En hij heeft gelijk: het is lastig sympathie op te brengen voor het meest gevaarlijke zeereptiel dat ooit op aarde zwom: de Mosasaurus. Maar fascinerend is hij wél. In deze aflevering hoor je er alles over.PronkstukMaarten en Gijs bezoeken Teylers Museum in Haarlem, waar het allereerste mosa-skelet wat ooit (in de wereld) gevonden werd nog steeds één van de pronkstukken is. Wat was er zo bijzonder aan dit zeeroofdier dat de concurrerende plesiosaurussen en ichthyosaurussen (bekend uit de vorige Dinocast-aflevering) wist te verdrijven? Anne Schulp beschrijft ons hoe dat de Mosasaurus lukte - hij deed zelf jarenlang onderzoek naar dit dier.T-rex van de zeeAnne beschrijft het dier als ‘de Tyrannosaurus rex van de zee' en dat is geen vreemde vergelijking. Want ook in de mosasaurus is alles afgestemd op die enorme bek, met meerdere uitklapbare kaken en tanden zo groot als kleine banaantjes. Door de Fransen gestolenDe oudste Mosa ligt in Teylers Museum, maar de beroemdste schedel, ook opgegraven in de Nederlandse mergelgroeve, ligt in… Parijs. De Fransen hebben de schedel gestolen en weigeren tot op de dag van vandaag hem terug te geven. Maarten en Gijs gaan dieper in op dit verhaal. Zou Nederland hem nogmaals moeten terugclaimen?Mosasaurus in Jurassic ParkEn vaste prik aan het einde van iedere aflevering: onze Jurassic Park review! In één van de iconische scènes van Jurassic World hapt een indrukwekkende mosasaurus van wel 40 meter lang een haai van een vishaak alsof het een snoepje is. Maar wat klopt er van de Mosa in de JW-films? Zijn afmetingen, zijn tanden, zijn kleur? We bespreken het met historicus Ilja Nieuwland.

In de aflevering van vandaag gaan we naar zee! Maar het is echt uitkijken in de tropische wateren van het Jura en Krijt. Want hier zwemmen zwaarbewapende reptielen rond. We bespreken er twee: de razendsnelle Ichthyosaurus, die de stroomlijn had van een dolfijn, maar zo groot kon worden als een walvis. En Plesiosaurus met zijn lange nek, wat bij nader inzien een slimme vishengel blijkt te zijn.Domineerden de wereldzeeënMaarten en Gijs bezoeken de fossielenzalen van Teylers Museum in Haarlem en bespreken samen met Anne Schulp de verschillen tussen beide dieren. Beiden domineerden ze tientallen miljoenen jaren al het leven in zee, maar ze deden dat op een hele andere manier: de één door zijn ongelooflijke snelheid, de ander met vier flippers en een hele lange nek.Bestaat ‘het monster van Loch Ness'?En we vragen ons deze aflevering ook af: zou het kunnen dat Nessie toch bestaat? (Om eerlijk te zijn vraagt Gijs zich dat af, voordat Maarten en Anne hem weghonen, maar dat terzijde). Als Anne uitgelachen is gaat hij toch even serieus in op het vraagstuk. Want na meer dan 1000 jaar is de legende nog springlevend. Nog steeds speuren duizenden toeristen per jaar de wateren van Loch Ness af op zoek naar een teken van leven van dat prehistorische monster met koosnaampje ‘Nessie'. En zelfs de afgelopen jaren gaan er nog ploegen wetenschappers op onderzoek uit.Eerste afbeelding ooit gemaaktEn zowel Ichthyosaurus als Plesiosaurus komen niet voor in de Jurassic Park films, maar ze komen beiden wél voor op de allereerste tekening van voorhistorische dieren ooit gemaakt: ‘Duria Antiquior'. Samen met paleokunst-expert Esther van Gelder bekijken we deze afbeelding en Esther vertelt ons het bijzondere verhaal wat erbij hoort: over de arme paleontologe Mary Anning, wiens leven recent verfilmd werd met Kate Winslet in de hoofdrol.

In deze aflevering kijken we omhoog: in het Trias, Jura en Krijt werd het luchtruim vooral bevolkt door pterosauriërs. We komen erachter hoe weinig we eigenlijk weten van deze vliegers - maar na deze aflevering is dat afgelopen! En... er blijkt een dier te zijn vernoemd naar Maarten van Rossem. Welk dier?Maarten en Gijs bewonderen de 'Nederlandse' ptero die in de dinozaal van museum Naturalis hangt, met de bijzondere naam: ‘Coloborhynchus Spielbergi' Gijs zoekt degene op die het dier zijn naam gaf: de Nederlandse ptero-expert André Veldmeijer.Aparte kammen en kleurenGijs reist af naar Drenthe en spreekt met paleontoloog André Veldmeijer - hij is in ons land de expert op het gebied van Pterosauriërs. Hij heeft een antwoord op al onze vragen - bijvoorbeeld: hoe vlogen deze dieren eigenlijk - en hoe kwamen ze van de grond? Hadden Pterosauriërs een vacht, en welke kleur? Broedden ze op eieren, zorgden ze voor hun jongen? We komen erachter dat er tientallen soorten zijn, ieder met hun eigen aparte kam op de kop. Waar dienden deze - soms werkelijk reusachtige - stellages voor? OntdekkingOok vertelt André Veldmeijer over zijn ontdekking van de ‘Coloborhynchus Spielbergi' als aparte soort. Hij is de enige Nederlander die een ptero mocht ‘vernoemen'. Hoe kwam hij erachter dat hij een unieke soort had ontdekt? En welke naam mag je het dier dan geven? Die van jezelf, je moeder, je partner. En… waarom koos hij dan voor Spielberg?Pterosauriërs in Jurassic Park En vaste prik aan het einde van iedere aflevering: onze Jurassic Park review! In Jurassic Park II, The Lost World lopen paleontoloog Grant en zijn metgezellen de immense ptero-kooi binnen, met noodlottige gevolgen. We bespreken die scenes met André: hoe beoordeelt hij de pteranodons? En ook in de Jurassic Worldfilms tillen pterosauriërs geregeld mensen op. Zouden ze dat écht hebben gekund?

Deze aflevering van Dinocast gaat over een reeks onopgeloste sterfgevallen. De lichamen lagen begraven op een woeste en eenzame plek. De boeren van wie dit land is, hadden lang geen enkel idee dat er zich op hun terrein een massagraf bevond. Hoe de slachtoffers zijn gestorven is een raadsel, maar we weten al wel: de lichamen zijn na hun dood nog verplaatst. Dit gaat natuurlijk niet over mensen, maar over Triceratopsen ;-)Cold case: Wat is er met ze gebeurd? Want de afgelopen jaren ontdekte een Nederlands onderzoeksteam het allergrootste graf van Triceratopsen in de geschiedenis: zo'n zeven dieren bij elkaar. Een unieke vondst van meer dan 1000 botten. Kouder dan dit worden Cold Cases niet, maar toch: samen met Triceratops-onderzoeker Jimmy de Rooij, die de dieren opgroef en onderzocht, proberen we uit te vinden wat er zo'n 66 miljoen jaar geleden moet zijn gebeurd.Op expeditieOok bespreken we hoe het is om dinosaurussen op te graven: jaarlijks gaat er een Naturalis-team van geschoolde vrijwilligers naar de VS om daar te graven en te onderzoeken. Jimmy vertelt ons hoe dat er allemaal aan toegaat.Jurassic Park: Dilophosaurus En vaste prik aan het einde van iedere aflevering: onze Jurassic Park review! Triceratops bespraken we de vorige aflevering al, dus deze aflevering kijkt Gijs met historicus Ilja Nieuwland naar de beroemde scene waarin de gezette ICT-er Nedry van de weg schiet en een Dilophosaurus tegen het lijf loopt.De Dilophosaurus in de film heeft een grote nekkraag waarmee hij Nedry angst aanjaagt, en spuugt grote klodders gif in zijn ogen. Maar... is er enige wetenschappelijke basis voor deze creatieve toevoegingen?

Iedereen kent deze driehoornige planteneter, maar… wat weten we écht van hem? Gijs vraagt zich af: Is het de ‘angstaanjagende en zwaarbewapende vechtmachine' zoals hij vaak omschreven wordt? Of is Triceratops eerder de goedaardige, sullige lobbes van de kinderboeken en cartoonseries? Maarten wil vooral ook weten hoe deze dino smáákte!Bewapening en kleurenPaleontologen Anne Schulp en Jimmy de Rooij nemen ons mee naar Dirk, de Triceratops die het Naturalis-team eigenhandig opgroef in de VS. We testen de bewapening van het dier: de hoorns en de grote nekkraag. We vragen ons af welke kleuren Triceratops had - en hoe kom je daar 66 miljoen jaar later nog achter? En, waarom zijn er eigenlijk vele tientallen schedels gevonden, maar verder nauwelijks andere resten?Jurassic ParkEn vaste prik aan het einde van iedere aflevering: onze Jurassic Park review! Hoe presteert de Triceratops in de verschillende Jurassic Parkfilms? Samen met Jimmy de Rooij bekijken en keuren we het beroemde fragment van het zieke dier in Jurassic Park 1. Is die neushoorn niet veel te groot? En die gigantische stapels poep… is dat reëel?

We trappen onze serie af met Stegosaurus, de bekende planteneter met twee rijen platen op zijn rug. Waar zijn die ‘klepdeksels', zoals Maarten ze steevast noemt, precies voor? Zelfs in de vreemde wereld van de dinosauriërs was Stegosaurus vast een bezienswaardigheid. Door die rugversieringen weet zelfs nu nog iedere kleuter, 150 miljoen jaar na uitsterven zijn naam. Een goeiige, wat dommige planteneter, die scharrelde op de vlakten van het Jura. Maar zó schattig was Stegosaurus niet: hij kon uithalen met een vervaarlijk staartwapen, met vier grote stekels. Waarom heeft dat wapen de bizarre naam ‘thagomizer'? En was de Stegosaurus écht zo dom dat hij een ‘tweede stel hersentjes' had bij zijn achterpoten?We vragen historicus Ilja Nieuwland ook naar die andere bekende Nederlandse Stegosaurus: het grote witte beeldhouwwerk in dierentuin Artis, wat in elkaar geknutseld werd door een bijzonder creatieve oppasser, die er beroemd mee werd: Boudewijn Bollee.En vaste prik aan het einde van iedere aflevering: onze Jurassic Park review! Hoe presteert de Stegosaurus in de verschillende Jurassic Parkfilms? In de film zien we een kudde stego's… hoort dat zo? En in Jurassic World blijkt het dier ineens lippen te hebben gekregen!

Deze eerste mini-aflevering levert het antwoord op de (enorm belangrijke) vraag: Hoe komen Maarten van Rossem en Gijs Rademaker in hemelsnaam bij een podcast over dinosauriërs? Spoiler: Philip Freriks blijkt de hoofdschuldige. Welkom bij deze opwarmer voor DinoCast seizoen 1!