Podcast o mózgu

Kortyzol – hormon stresu, czarny charakter współczesnego well-beingu. Winny wszystkiemu: zmęczeniu, problemom ze snem, rosnącym brzuchom i życiowemu wypaleniu. Ale... czy słusznie? W rzeczywistości kortyzol nie jest naszym wrogiem. To hormon przetrwania – stary jak ludzkość. Pomagał naszym przodkom walczyć lub uciekać, zwiększając uwagę i dostępność energii. Problem mamy my, bo w naszym życiu kortyzol się "nie pojawia". On się "panoszy". https://www.urszuladabrowska.pl Wesprzyj na: https://buycoffee.to/podcastomozgu Subskrybuj na: https://www.youtube.com/@podcastomozgu.urszuladabro3983 https://www.instagram.com/podcast_o_mozgu/

Co potrafi mózg, gdy nie wyciskamy go jak cytrynę? Spokojny mózg może robić różne rzeczy. Może smakować życie. Może przetwarzać głęboko informacje. Może wchodzić w empatyczny kontakt z drugim człowiekiem. Może poświęcić się refleksji i może też być bardzo twórczy, zobaczyć powiązania między rzeczami, które na co dzień wydają się zupełnie odległe. Tych wszystkich wspaniałych rzeczy nasz mózg niestety nie może robić w pędzie. A tak się składa, że większość życia zapraszamy go właśnie do takiego zabieganego trybu pracy. https://www.urszuladabrowska.pl Wesprzyj na: https://buycoffee.to/podcastomozgu Subskrybuj: Subskrybuj na: https://www.youtube.com/channel/UC6o9NaDtY5H2JmHKvXjIMig https://www.instagram.com/podcast_o_mozgu/

Wstyd to obok złości i strachu jedna z najsilniejszych i najbardziej dokuczających ludziom emocji. Jednocześnie jest to emocja najmniej rozumiana i jeszcze mniej oswojona. Wstydzimy się wstydzić i wstydzimy się mówić o tym, co nas zawstydza. No i tak zamyka się błędne koło. W tym odcinku wstyd jest głównym bohaterem i wreszcie możemy się mu porządnie przyjrzeć. Uwaga, to nie jest miły widok. Ale odwracanie głowy nie pomoże. Bo wstyd, o którym się nie mówi potrafi zrobić w naszym życiu spustoszenie. https://www.urszuladabrowska.pl Wesprzyj na: https://buycoffee.to/podcastomozgu Subskrybuj: Subskrybuj na: https://www.youtube.com/channel/UC6o9NaDtY5H2JmHKvXjIMig https://www.instagram.com/podcast_o_mozgu/

Bliskie relacje, związki, rodzicielstwo, przyjaźnie - tematy powszechne i wydaje się podstawowe. Raczej nic nowego w życiu Homo sapiens. A jednak to obszary, w których co i raz się potykamy. Ciągle jakby "za mało, za dużo albo nie tak jak potrzeba". Bliskość z drugim człowiekiem to coś fundamentalnego, a jednocześnie bywa bardzo trudna. Dlaczego? Odpowiedzi można szukać w wielu miejscach. Na pewno część problemów ma swoje źródło we wczesnym dzieciństwie. Tyle przynajmniej wiemy z badań nad rozwojem człowieka i jego mózgu.

Dołek, kryzys, chandra, depresja, wyczerpanie. Różne są stopnie gorszej formy. I różne sposoby radzenia sobie. Ale co do tego prowadzi? Czasem wystarczy szarość listopada. I ignorowanie siebie. Dziś w podcaście opowiadam o tym, jak siebie zaniedbujemy. Siedem obszarów, które wpływają na dobrostan. Albo zły stan, gdy są zaniedbane.

"Dzień bez przyjaciela jest jak dzbanek, w którym nie ma nawet kropelki miodu." Słowa Kubusia Puchatka z książki A. A. Milne'go to głęboka prawda życiowa. Nie ma co. Przyjaciele nadają naszemu życiu smak i podobnie jak miód są bardzo zdrowe. A jeśli nie przekonuje Cię życiowa mądrość misia-łasucha, to może przekonają argumenty ewolucyjne i biologiczne? https://www.urszuladabrowska.pl Wesprzyj na: https://buycoffee.to/podcastomozgu Subskrybuj na: https://www.youtube.com/channel/UC6o9NaDtY5H2JmHKvXjIMig https://www.instagram.com/podcast_o_mozgu/ https://www.facebook.com/podcastomozgu

Mówimy: rozwój - myślimy: cywilizacja i postęp techniczny. Ale w przypadku ewolucji człowieka dużo ciekawsze rzeczy wydarzały się wewnątrz jego czaszki. Musiało upłynąć wiele czasu, aby nasz umysł mógł pojąć pozornie podstawowe rzeczy. Oczywiste oczywistości były dla naszych przodków nie do pomyślenia. Ale z epoki na epokę człowiek zyskiwał coraz to nowe intelektualne umiejętności. W tym odcinku przedstawiam pięć niesamowitych zdobyczy ludzkiego umysłu. https://www.urszuladabrowska.pl Wesprzyj na: https://buycoffee.to/podcastomozgu Subskrybuj: Subskrybuj na: https://www.youtube.com/channel/UC6o9NaDtY5H2JmHKvXjIMig https://www.instagram.com/podcast_o_mozgu/

Wiadomo: łezki, buzia w podkówkę i ogólnie niefajnie. Kojarzy się - i słusznie - z najgorszymi chwilami w życiu. Smutek to emocja, której nie chcemy i nikomu nie życzymy (najwyżej w dawkach homeopatycznych, np. przy słuchaniu rockowych ballad). Ale jednak się pojawia. I dobrze wiedzieć, jak tę emocję obsługiwać. Tak by nam służyła, a nie tylko dołowała.

Wielki, a jednak podzielony. Prawą i lewą półkulę mózgu łączy zaledwie niewielki "most". Dlaczego Matka Natura uznała, że pewne sprawy muszą być obrabiane zupełnie w różny sposób? I co to za sprawy? Kreatywność i rozum? Logika i artyzm? Nie do końca. Działanie lewej i prawej półkuli się różnią, ale różnica jest dużo bardziej zasadnicza. https://www.urszuladabrowska.pl Wesprzyj na: https://buycoffee.to/podcastomozgu

Ilość nie zastąpi jakości. Ale o dziwo w drugą stronę działa to podobnie. W przypadku ludzi w naszym środowisku społecznym obie te reguły mają zastosowanie. W tym odcinku porozmawiamy o sprawie bardzo konkretnej, choć rzadko omawianej: ilu ludzi potrzebujemy w życiu? I jak gęste powinny być nasze kręgi bliskich i dalszych znajomych. https://www.urszuladabrowska.pl Wesprzyj na: https://buycoffee.to/podcastomozgu

Trauma, nałogi i psychoterapia. A na pierwszym miejscu jak zawsze mózg. W tym roku tematy mroczne, ale za to z optymistycznym przesłaniem: bywa źle, ale może być lepiej.

Samoregulacja to nie samokontrola. Obie są ważne, ale o tej pierwszej mało się mówi. Za mało. Bo umiejętność samoregulacji pozwala ukoić nerwy, uspokoić układ nerwowy i wrócić do optymalnego funkcjonowania. Tak, aby po każdej wewnętrznej burzy mogło zaświecić przyjemne słoneczko.

Co dzieje się w mózgu, gdy próbujemy się czegoś nauczyć? I jak optymalizować ten proces? Przepis jest prosty, bo przyswajanie wiedzy opiera się na czterech filarach: To uwaga, zaangażowanie, testowanie i konsolidacja.

Ach te nerwy! Kto z nas choć raz nie wpadł w szał? A prawie każdego dnia: irytacja, zniecierpliwienie, wzburz i oburz. Czasem się tego wstydzimy, czasem udajemy, że to nas nie dotyczy. Ale jest. Złość to jedna z podstawowych emocji. Powinna nam służyć jak wszystkie. Więc, czemu tego nie robi?

Myślimy "bliskość", mówimy "rozmowa". Ale to nie jedyny sposób budowania relacji. Z punktu widzenia mózgu rozmowa to ewolucyjna nowinka. Ludzie i nasi przodkowie długo dawali sobie radę bez mowy. A jednak skutecznie budowali sieci społeczne. Czasem nawet sprawniej niż my.

Czuły, wrażliwy, delikatny, subtelny - czy taki może być mózg? Owszem. Szczególnie jeśli jest to mózg osoby wysoko wrażliwej (WWO). Okazuje się, że taki mózg jest przy okazji bardzo zapracowany i niezwykle pożyteczny. Także dla wszystkich dookoła.

Odruchy, rutyny, nawyki, instynkty. Czy my właściwie jesteśmy panami swojego życia? Czy to jednak natura rządzi naszymi działaniami, myślami i emocjami? Odpowiedź, jak często, brzmi: "to zależy".

Wszyscy staramy się utrzymywać dobrą kondycję, w tym kondycję psychiczną. Marzy nam się niewyczerpana kreatywność, odporność na stres, a do tego doskonały humor. Żeby to osiągnąć, jemy, pijemy i robimy różne rzeczy. Nie zawsze zdrowe, nie zawsze legalne. Zamiast tego proponuję coś bardzo prostego: spacer. Wytrych do optymalizacji pracy mózgu.

Inteligentny i skuteczny. Czasem bardzo charyzmatyczny, niekiedy skrajnie niebezpieczny. Psychopata, czyli człowiek, który żyje kosztem innych. Jak pasożyt albo gorzej - jak drapieżnik.

Empatia, pomoc i altruizm. To z pewnością najszlachetniejsze wymiary człowieczeństwa. W tym odcinku przyglądam się empatii od strony ewolucji i neuronauki. Okazuje się, że empatię ludzie dostali w spadku po ssakach, ale dołożyli od siebie coś ekstra.

Dlaczego śnimy? Co robi mózg, gdy my bezczynnie leżymy? Po co nam te wszystkie halucynacje i mentalne filmy zwane potocznie snami. Jaki związek ma sen ze sprzątaniem, emocjami, silną wolą i kreatywnością?

Mózg starzeje się tak jak ciało. Można ten proces spowalniać albo nawet zatrzymać. Nie ma cudownego eliksiru wiecznej młodości, ale są sposoby, by intelektualną sprawnością cieszyć się do późnej starości.

Dlaczego śpimy? I czy naprawdę trzeba spać 8 godzin na dobę? Jak to się dzieje, że robimy się senni i co robi mózg, kiedy my tracimy kontakt z otoczeniem? Spanie to ważna sprawa. Ale właściwie dlaczego?

Ewolucja. Ssaki. Siła woli. Zaburzone umysły. Tajemnice mózgu... Grudniowe podsumowanie, czyli 10 popularnonaukowych książek, które towarzyszyły mi w 2021 r. Pierwszy (ale na pewno nie ostatni) ranking w Podcaście o Mózgu.

Cząsteczka Szczęścia. Prawdopodobnie najbardziej popularna neuro-molekuła. Znajdziesz ją na koszulkach, kubkach, w tytułach powieści, filmach i memach. Skąd wzięła się jej wszechobecność? I czy to nie pora, aby Królowa w końcu zeszła z tronu?

Co się dzieje z mózgiem, gdy umysł medytuje? Zmienia się. To na pewno. Na chwilę albo na dłużej. Te zmiany są raczej w porządku, skoro miliony ludzi regularnie poświęca czas, żeby przez określony czas "nic nie robić". Tak się im przynajmniej wydaje. W rzeczywistości mózg w tym czasie musi się nieźle napracować.

Potulni jak baranki? A może wilki w owczej skórze? Jaka jest ludzka natura - anielska, czy wręcz przeciwnie? Prawda leży gdzieś po środku, a doskonałe jej uzasadnienie daje nam ewolucja i tzw. hipoteza samoudomowienia człowieka.

Szok i irytacja. Złość i oburzenie. Trwoga, groza, furia albo przestrach. Najsilniejsze emocje to zwykle emocje negatywne. Za ich przeżywanie odpowiada dość niepozorna struktura w mózgu. Mała, ale może wiele. Czasem wręcz zbyt wiele.

Zachwyt pojawia się zwykle znienacka. Chwyta (bo przecież to "za-chwyt"), trzyma, a gdy puści, to jesteśmy już odrobinę odmienieni. Czemu? Skąd taka moc tego uczucia? I po co Matka Natura wyposażyła nas w zdolność doświadczania zachwytu?

Bycie samemu to nie to samo, co izolacja, a to nie równa się samotności. Te trzy rzeczy często pojawiają się razem. I w żuciu, i w mediach, a teraz w Podcaście o Mózgu. Natomiast mózg ma na temat samotności własne zdanie. I jest to zdanie zdecydowanie "na nie".

Czy mózg ma poczucie humoru? No a jakże by inaczej. Nie każdy żart wywołuje śmiech i nie każdy śmiech pojawia się na skutek humoru. Ale te dwa zjawiska są ze sobą ściśle związane. I mają jedną ważną funkcję: budowanie więzi. Przynajmniej tak to wygląda z punktu widzenia ewolucji.

Jeśli pracujesz głową, to praca na maxa oznacza maksymalny wysiłek twojego mózgu. Koncentracja to klucz do jakości działania. Mózg wie, jak to robić. Ma odpowiednie systemy do skupiania uwagi. Ale można pomóc swojej koncentracji. Tym bardziej, że dziś wszystko walczy o naszą uwagę. Nie zawsze to, co nam służy.

Wszyscy doświadczamy negatywnych konsekwencji stresu. Ale nie wszyscy radzimy sobie w ten sam sposób. Niektórzy regenerują się w czasie medytacji, inni wyciskają siódme poty na treningu, a duża grupa osób po prostu wygaduje się na ramieniu życzliwej osoby. I to ostatnie rozwiązanie jest tematem dzisiejszego odcinka. Jak zawsze z punktu widzenia nauki i ewolucji.

Liczenie to równie niesamowita zdolność ludzkiego mózgu jak język. Matematyka i mowa mają ze sobą wiele wspólnego i to nie tylko dlatego, że w tym odcinku mówię o mózgu matematycznym ;) Liczymy pieniądze, podatki i upływający czas. Ale jak to się stało, że jesteśmy w stanie to robić?

Ach, zakochanie! Te motyle w brzuchu, to zauroczenie, ta magia spojrzeń i dreszcz pierwszego dotyku. Poezja! A może jednak biochemia i neurobiologia? Pewnie wszystko na raz.

Właśnie ukazała się moja nowa książka pt. "Życie Towarzyskie Mózgu. 21 powodów, by być z ludźmi". Nie ukrywam, to dla mnie ważne wydarzenie. Dlatego dziś opowiadam, czemu zajęłam się tematem relacji międzyludzkich, bliskości i neuronauki społecznej.

Chcemy szybko się uczyć i nigdy nie mieć kłopotów z pamięcią. Nauka przynosi dużo wiedzy na temat wiedzy - tego, jak ją gromadzimy i jak przechowujemy. Nie ma niestety żadnej czarodziejskiej sztuczki, która pozwoliłaby załadować głowę informacjami. Ale są sposoby, żeby swojej pamięci pomóc.

Zużywa się, ale można ją trenować. Przydaje się nie tylko przy realizacji noworocznych postanowień. Siła woli jest nieodzowna za każdym razem, gdy chcemy zrobić coś wymagającego, długofalowego i nieautomatycznego. A to charakterystyka spraw nie tylko trudnych, ale przede wszystkim tych najbardziej wartościowych.

Czujemy się dobrze, gdy odpowiedni koktajl biochemiczny zalewa nasze mózgi i ciała. W różnych proporcjach i w różnym czasie na nasz nastrój wpływają hormony i neuroprzekaźniki. Jest kilka substancji, które można nazwać Cząsteczkami Radości. Ale każda z nich działa trochę inaczej. Dziś opowiadam o dopaminie, serotoninie, oksytocynie, a także o dwóch grupach cząsteczek: endorfinach i endokanabinoidach.

Gna jak szalony, albo ciągnie się miłosiernie. Na temat czasu mają swoje teorie fizycy i filozofowie. Natomiast neuronauka bada, jakie pojęcie o czasie ma mózg. Nie jest mu łatwo, ale świetnie sobie radzi. Mózg odmierza i śledzi upływ czas. Zapisuje to w pamięci, odtwarza. Ale to nie wszystko. Mózg jest nawet w stanie naginać czas! Przyspieszać jego bieg i spowalniać.

Czemu lubimy dawać prezenty? Czy jesteśmy altruistami? Czy to tylko zakamuflowany egoizm? A może i to, i to jednocześnie. Jedno jest pewne: dawanie bywa super przyjemne. I takie samo zdanie ma na ten temat nasz mózg.

Czasem w życiu jest za dużo stresu. Wtedy układ współczulny działa na całego. Ale dużo częściej cierpimy, bo za mało mamy prawdziwego, głębokiego odprężenia. Za mało pracy układu przywspółczulnego. Poradzimy sobie z tym pierwszym, gdy zadbamy to drugie.

Działania automatyczne, po części nieświadome, rutynowe to chleb powszedni naszych dni. Niosą nas przez życie i oszczędzają mnóstwo mentalnej energii. Są świetne, jeśli nam służą. Gorzej, gdy grają do naszej bramki. Na szczęście można nawyki zmieniać, modyfikować i dostosowywać do naszych potrzeb. Kluczem do zmian jest jak zawsze nasz mózg.

Przychodzą delikatnie albo zalewają nas jak wodospad. Czasem fajnie, że są. Innym razem wolelibyśmy się pozbyć. Zamiast tego możemy zacząć je lepiej rozumieć. Emocje nie tyle chcą nami rządzić, co raczej nam doradzać. Ale nie zawsze rozumiemy, o co im chodzi. Poznaj trzy języki emocji, a będzie to trochę łatwiejsze.

To pewnie najbardziej optymistyczna wiadomość w tym tygodniu. Mózg może się zmieniać, nic nie jest raz na zawsze ustalone. Przynajmniej w naszej głowie. Dzięki neuroplastyczności możemy uczyć się nowych rzeczy, zapominać stare i ciągle aktualizować nasze własne oprogramowanie.

Wytrzymałość, szybkość, siła, gibkość. Ruch daje naszemu ciału bardzo dużo. Ale to nie wszystko. Aktywność fizyczna to przede wszystkim dobra sprawa dla mózgu. A jak dla mózgu, to też dla naszego samopoczucia, resyliencji, odporności psychicznej i motywacji. Ruch sprawia, że stajemy się lepszymi ludźmi. Dla siebie i dla innych.

Temat zawsze na czasie. Dreszczyk emocji może jest i fajny, ale strachy i lęki to nic przyjemnego. Choć mają swoją rolę do odegrania, to jednak nikt za nimi nie tęskni. A może jednak? Może tak naprawdę lubimy się bać?

Instynkty i biologiczne porywy przybierają czasem dość romantyczny charakter. Ale nie wystarczy zrobić nowy egzemplarz, żeby Matka Natura przybiła nam piątkę. Kolejne cztery instynkty pomagają ssakom tworzyć i podtrzymywać najbliższe więzi z innymi.

Traktujemy siebie jak maszynki do myślenia. Ale zapominamy, że mamy też zwierzęcą dziką naturę. Instynkty kierują nami każdego dnia. I dobrze, bo nie są wcale takie głupie.

Ludzki mózg to niezłe cacuszko. W całym tym majstersztyku jest jednak obszar, który zasługuje na specjalne wyróżnienie. To płaty przedczołowe. Siedlisko ludzkiego geniuszu i topowych możliwości.

Najbardziej popularna cząsteczka Doliny Krzemowej. I ulubione paliwo wszystkich ambitnych, skutecznych oraz goniących za sukcesem. Zła czy dobra? To zależy. Na szczęście może nam służyć i nie musi nami rządzić.