Podcasts about samhna

Comhrá le Jake Mac Siacais de chuid Forbairt Feirste faoi 'Bang Mór na Gaeilge' - atá le bheith ar siúl le linn seachtain Oireachtais na Samhna i mbliana.

Ag iarradh cuiteamh do fheilimeacha ar déanamh damáiste mhór dhoibh I gceantar an Mháma agus an Lionnáin de bharr stoirm Bert a bhí ann I mí na Samhna seo caite.

Fáilte ar ais chuig eagrán nua de Ar An Lá Seo ar an 24ú lá de mí Feabhra, liomsa Lauren Ní Loingsigh. I 1983 tháinig tuairisc amach le staitisticí ann leis an fhad a raibh daoine gan aon phost. Tháinig sé amach go raibh sé níos mó ná dhá bhliain. I 1988 bhí pléasc mhór i mBéal Feirste agus mharaíodh saighdiúir UDR agus ghortaíodh a lán daoine eile. D'úsáid an IRA sliogán pollta armúir agus tharla an phléasc de bharr. I 1990 bhí a lán tí agus gnólachtaí millte de bharr an báisteach uafásach. D'iarr Teachta Dála Ahern ar an rialtas chun cabhrú leis na daoine ó thaobh airgeadais de. I 2014 tháinig stoirm mhór Darwin chuig an chontae agus bhí a lán damáiste déanta. Ní raibh leictreachas ag a lán daoine sa chontae agus ní raibh daoine ábalta taisteal de bharr go raibh na bóthair blocáilte. Sin Billy Ocean le Get Outta My Dreams – an t-amhrán is mó ar an lá seo I 1988. Ag lean ar aghaidh le nuacht cheoil ar an lá seo I 2000 bhuaigh Carlos Santana ocht ngradam ag na Grammys dá albam Supernatural. I 2016 thug Dolores O'Riordan 6 mhíle euro chuig carthanacht de bharr gur thug sí an cloigeann do Gharda. Gabhadh í ag Aerfort na Sionainne I mí na Samhna 2014 tar éis an eachtra. Agus ar deireadh breithlá daoine cáiliúla ar an lá seo rugadh Steve Jobs I Meiriceá I 1955 agus rugadh aisteoir Billy Zane I Meiriceá ar an lá seo I 1966 agus seo chuid de na rudaí a rinne sé. Beidh mé ar ais libh amárach le heagrán nua de Ar An Lá Seo.

Tabharfaidh Mícheál Martin cuairt ar Bhéal Feirste níos deireanaí inniu agus a chéad chruinniú ar an gcathair mar Thaoiseach ó toghadh é i mí na Samhna.

Rachaidh muid siar go dtí mí na Samhna 1975 nuair a labhair Timlín Ó Cearnaigh le file Ghaoth Bearra, Dónall Mac Diarmada agus ag deireadh an phíosa seo beidh an dán iomráiteach a chum sé féin, Gaoth Barra na dTonn le cloisteáil óna bhéal féin, mar a d'aithris sé é sa bhliain 1989 agus é 100 bliain d'aois.

Fáilte ar ais chuig eagrán nua de Ar An Lá Seo ar an 24ú lá de mí Feabhra, liomsa Lauren Ní Loingsigh. I 1983 tháinig tuairisc amach le staitisticí ann leis an fhad a raibh daoine gan aon phost. Tháinig sé amach go raibh sé níos mó ná dhá bhliain. I 1988 bhí pléasc mhór i mBéal Feirste agus mharaíodh saighdiúir UDR agus ghortaíodh a lán daoine eile. D'úsáid an IRA sliogán pollta armúir agus tharla an phléasc de bharr. I 1979 chuaigh na daoine a raibh ag obair in oifig an phoist ar stailc agus stop an tráchtáil sa chontae. Bhí timpeall 30 duine ar stailc in Inis. I 1983 bhí dhá robálacha in iarthar an chontae de dhaoine níos sine. Ghoid siad níos mó ná 6 mhíle punt. Bhí sé seo an dheichiú heachtra ón Nollaig. Sin Billy Ocean le Get Outta My Dreams – an t-amhrán is mó ar an lá seo I 1988. Ag lean ar aghaidh le nuacht cheoil ar an lá seo I 2000 bhuaigh Carlos Santana ocht ngradam ag na Grammys dá albam Supernatural. I 2016 thug Dolores O'Riordan 6 mhíle euro chuig carthanacht de bharr gur thug sí an cloigeann do Gharda. Gabhadh í ag Aerfort na Sionainne I mí na Samhna 2014 tar éis an eachtra. Agus ar deireadh breithlá daoine cáiliúla ar an lá seo rugadh Steve Jobs I Meiriceá I 1955 agus rugadh aisteoir Billy Zane I Meiriceá ar an lá seo I 1966 agus seo chuid de na rudaí a rinne sé. Beidh mé ar ais libh amárach le heagrán nua de Ar An Lá Seo.

Beidh oíche i gcuimhne ar Marius Lynch, a fuair bás i mí na Samhna, ar siúl in Ostán na Cúirte i nGaoth Dobhair ar an chéad lá den mhí seo chugainn le hairgead a bhailiú d'Ospís Dhún na nGall.

Fáilte ar ais chuig eagrán nua de Ar An Lá Seo ar an 10ú lá de mí Eanair, liomsa Lauren Ní Loingsigh. I 1987 tháinig an airm Iosraelach amach agus dúirt siad gur mharaigh siad saighdiúir Éireannach Dermot McLoughlin. Mharaíodh 21 saighdiúir Éireannach ar an misean sin. I 1997 chuaigh Frank Sinatra chuig an ospidéal in LA nuair a bhí taom croí aige. Tháinig sé amach as an ospidéal dhá lá roimhe do rud eile agus bhí sé san ospidéal I mí na Samhna an bhliain roimhe do niúmóine. I 1981 tofa Walton Empey mar Easpag den Eaglais na hÉireann de Luimneach agus Cill Dalua. I 1997 bhí ospidéal sa chontae ag fáil réidh do stailc do na haltraí. Bhí an stailc ann de bharr chúrsaí pá. Dúirt ceannairí an ceardchumann go mbeadh a lán cur isteach ar obair agus clinic na n-othar seachtrach. Sin The Spice Girls le 2 Become 1, an t-amhrán is mó ar an lá seo i 1997. Ag lean ar aghaidh le nuacht cheoil ar an lá seo I 1984 bhí Cyndi Lauper an chéad amhránaí baineann ó Bobbie Gentry I 1967, a raibh ainmnithe do cúig Grammy Awards. I 2003 bhí Maurice Gibb ó na Bee Gees ag streachailt leis an mbás tar éis taom croí a bheith aige tar éis obráid a fháil. Chuaigh sé chuig an ospidéal láithreach bonn tar éis a thit sé ina dteach I Florida. Agus ar deireadh breithlá daoine cáiliúla ar an lá seo rugadh George Forman I Meiriceá I 1949 agus rugadh amhránaí Rod Stewart sa Bhreatain ar an lá seo I 1945 agus seo chuid de a amhrán. Beidh mé ar ais libh an tseachtain seo chugainn le heagrán nua de ar an lá seo.

Nuacht Mhall. Príomhscéalta na seachtaine, léite go mall. * Inniu an tríochadú lá de mhí na Samhna. Is mise Barra Mac Giolla Aoláin. Tá muintir na hÉireann fós ag fanacht ar thorthaí an olltoghcháin a reáchtáladh Dé hAoine, inné. De réir na bpobalbhreitheanna, bhí an rás gob ar ghob idir na príomhpháirtithe polaitiúla, Sinn Féin, Fianna Fáil, agus Fine Gael. Tá súil ghéar ag an phobal agus ag lucht anailíse ar an chéad chomhaireamh, a chuirfear ar fáil i rith an deireadh seachtaine beag seo. Tá an córas aistrithe inmhalartaithe á úsáid mar is gnách, agus mar gheall air sin b'fhéidir go dtógfaidh sé roinnt uaireanta, nó fiú laethanta, na suíocháin dheireanacha a líonadh i gceantair thoghcháin níos casta. Bhí na ceisteanna móra amhail tithíocht agus an córas sláinte fós i gcroílár na díospóireachta polaitiúla agus beidh ar an rialtas nua na ceisteanna seo a réiteach. Tar éis an toghcháin cuirfear tús le cainteanna maidir le comhrialtas a fhoirmiú. Tá sos comhraic a aontaíodh idir Iosrael agus Hezbollah tar éis a bheith faofa le cabhair na Stát Aontaithe agus na Fraince. Tá sé seo mar bhua do thaidhleoireacht sa réigiún, a bhfuil cogadh ann le bliain. Dúirt arm na Liobáine go bhfuil sé réidh chun dul go deisceart na tíre chun an sos comhraic a chothabháil. D'iarr siad ar dhaoine gan filleadh ar dheisceart na tíre go dtí go mbeidh sé sábháilte. Fágfaidh arm Iosrael an Liobáin agus tuigtear freisin go bhfuil Hezbollah toilteanach gan dul níos gaire do theorainn Iosrael ná abhainn na Litani. D'fháiltigh an Tánaiste Micheál Martin an sos comhraic a aontaíodh idir Iosrael agus Hezbollah agus dúirt sé gur cheart a mhacasamhail a dhéanamh anois i gcás stráice Gaza. Fuarthas taisí daonna i gContae Mhuineacháin mar chuid de chuardach ar chorp duine atá ar iarraidh ó na Trioblóidí sa Tuaisceart. Tógadh na taisí as uaigh i reilig idir Baile na Lorgan agus Cluain Tiobrad. Deir an coimisiún atá ag fiosrú daoine a d'imigh gan tásc ná tuairisc le linn na dTrioblóidí go bhfuair siad fianaise ar ghníomhaíochtaí amhrasacha sa reilig sna 1970idí. Tagann an dáta leis an am a chuaigh Joe Lynskey ar iarraidh. Bhí sé ina bhall den IRA agus níl aon tásc ar a shlí ó bhí 1972 ann. Tá Lynskey ar dhuine de 16 duine atá fós faoi fhiosrúchán faoi fhuadach agus adhlacadh rúnda le linn na dTrioblóidí. Is éard atá i gceist ná go bhfuil an tIRA freagrach as seo. Beidh sé roinnt laethanta sula mbeidh aon eolas breise ar fáil faoi na taisí faighte i gContae Mhuineacháin. * Léirithe ag Conradh na Gaeilge i Londain. Tá an script ar fáil i d'aip phodchraolta. * GLUAIS gob ar ghob - neck and neck pobalbhreitheanna - polls faofa - approved taidhleoireacht - diplomacy taisí daonna - human remains fuadach - kidnapping

Nuacht Mhall. Príomhscéalta na seachtaine, léite go mall. * Inniu an tríú lá is fiche de mhí na Samhna. Is mise Sibéal Dempsey. Tá eagla ann go leathnófar an cogadh in oirthear na hEorpa tar éis do na Stáit Aontaithe agus don Ríocht Aontaithe cead a thabhairt don Úcráin diúracáin dá gcuid a theilgean ar an Rúis. Mar fhreagra, lainseáil na Rúisigh diúracán balaistíoch trialach nua – ar a dtugtar “Oreshnik” nó “an crann coill” -  agus bualadh saoráid mhíleata sa chathair Dnipro Déardaoin. Tá sé ráite ag Uachtarán na Rúise Vladimir Putin nach féidir an diúracán balaistíoch nua seo a stopadh, ach tá na hÚcránaigh ag obair ar bhealaí nua chun iad féin a chosaint ó aerionsaithe. I mBaile Átha Cliath, fuair giúiré san Ard-Chúirt go ndearna Conor McGregor ionsaí gnéasach ar Nikita Hand sé bliana ó shin agus bronnadh damáistí ceathrú milliúin euro ar Hand. Le linn na trialach, chualathas gur tharla an t-ionsaí tar éis cóisir Nollag agus gur tháinig neamhord strus iarthrámach, nó PTSD, ar Hand, nach raibh in ann filleadh ar an obair agus nár mhothaigh sábháilte ina ceantar dúchais, Droimneach. Shéan McGregor na líomhaintí ar fad, agus thacaigh cara dá chuid leis, ach dúirt dochtúir a scrúdaigh an bhean an lá dár gcionn sa Rotunda go raibh sé ar cheann de na cásanna ba mheasa a bhí feicthe aige.  Tuairiscíodh Dé hAoine go bhfuil an t-aisteoir mór le rá Cillian Murphy agus a bhean, an t-ealaíontóir Yvonne McGuinness, tar éis phictiúrlann a cheannach i nDaingean Uí Chúis. Osclaíodh The Phoenix sa bhaile Gaeltachta sa bhliain 1919 ach bhí ar na húinéirí roimhe seo é a dhúnadh trí bliana ó shin mar gheall ar éifeachtaí na paindéime, costais arda agus an líon beag custaiméirí. Dúirt Murphy go mbíodh sé féin, agus a athair roimhe, ag freastal ar an bpictiúrlann blianta fada ó shin agus iad ar saoire sa cheantar. Dúirt na húinéirí freisin go gcuirfí an Ghaeilge san áireamh agus iad ag pleanáil chlár na pictiúrlainne. * Léirithe ag Conradh na Gaeilge i Londain. Tá an script ar fáil i d'aip phodchraolta. * GLUAIS diúracán balaistíoch - ballistic missile crann coill - hazel tree saoráid mhíleata - military facility ionsaí gnéasach - sexual assault neamhord strus iarthrámach - post-traumatic stress disorder líomhaintí - allegations

Nuacht Mhall. Príomhscéalta na seachtaine, léite go mall. * Inniu an séú lá déag de mhí na Samhna. Is mise Alanna Ní Ghallachóir. Tá COP29 ar siúl san Asarbaiseáin faoi láthair agus dúirt uachtarán na tíre óstaí leis an chomhdháil aeráide gur “bronntanas Dé” iad an ola agus an gás. Rinne an tUachtarán Ilham Aliyev cáineadh ar “bhréagnuacht an Iarthair” faoi astaíochtaí na tíre, agus mhaígh nár cheart an locht a chur ar náisiúin, as stoc breoslaí iontaise a bheith acu. Tá pleananna ag an tír táirgeadh gáis a mhéadú sna deich mbliana atá romhainn. Go gearr ina dhiaidh sin, dúirt Ard-Rúnaí na Náisiún Aontaithe António Guterres, nach raibh bun ná barr leis an ghreim daingean ar úsáid a bhaint as bhreoslaí iontaise. Tá sé aontaithe ag ceannairí domhanda roimhe seo, go ndéanfar iarracht gan téamh domhanda a ligeann os cionn 1.5 céim Celsius níos teo faoi dheireadh na chéid, ach sáraíodh an teorainn sin cheana féin i mbliana. Chuaigh bean ar iarraidh ó Thrá na gCeann i gContae na Gaillimhe Dé Máirt. Ba dhuine de bheirt í a chuaigh amach ag snámh san uisce. Cuireadh scairt ar na seirbhísí éígeandála, nuair nár fhill an cumadóir aitheanta Johnny Duhan ar ais óna shnámh féin, agus fuarthas a chorp roinnt uaireanta ina dhiaidh sin. Bhí meascán seirbhísí ag tabhairt faoi chuardach na mná, na Gardaí, an Garda Cósta, an Chosaint Shibhialta, agus an RNLI ina measc, i dteannta le buíonta cuardaigh agus tarrthála as áiteanna éagsúla in Éirinn. Maidin Dé Sathairn, bhí an cuardach ag dul ar aghaidh ar muir agus ar tír, ón Spidéal go hÓran Mór agus soir go Cinn Mhara. Tharla sochraid Duhan, a bhí ceithre bliana is seachtó d'aois, ar an Chnoc Breac i gContae na Gaillimhe inné. Tá muintir Mháire Ní Fhátharta ag bailiú airgid ar líne chun cuidiú leis an chuardach, agus iad ag súil go mbeidh siad ábalta í a thabhairt abhaile. Aimsíodh fige 2,000 bliain d'aois i dtuaisceart Bhaile Átha Cliath ar na mallaibh agus dúradh gurb í an sampla is aosta de thorthaí andúchasacha a fuarthas in Éirinn. Thángthas uirthi i dtochailt seandálaíochta ag ceann tíre Dhroim Meánach, áit ina raibh stáisiún tradála tábhachtach de chuid na Romhánach lonnaithe, agus a aibhsíonn an seanstair trádála bia idirnáisiúnta in Éirinn agus an dúil sa bhia coimhthíoch. Tháinig na seandálaithe ar fhianaise ceardaíochta agus gníomhaíochtaí tí, earraí miotail agus criadóireacht as ceantair éagsúla in Impireacht na Róimhe: an Spáinn, An Ghaill, agus An Bhreatain. Mhair iarsmaí na fige agus bia eile a itheadh ann beagnach 2,000 bliain ó shin mar gur dódh iad agus dá réir sin leasaíodh iad. * Léirithe ag Conradh na Gaeilge i Londain. Tá an script ar fáil i d'aip phodchraolta. * GLUAIS comhdháil aeráide - climate conference stoc breoslaí iontaise - fossil fuel stock cumadóir - composer buíonta cuardaigh agus tarrthála - search and rescue groups torthaí andúchasacha - exotic fruits tochailt seandálaíochta - archaeological dig

Fáilte ar ais chuig eagrán nua de Ar An Lá Seo ar an 16ú lá de mí na Nollaig, liomsa Lauren Ní Loingsigh. I 2001 bhris Mary O'Rourke a rúitín nuair a thit sí ag teacht amach as a charr i mBaile Átha Luain. Fuair sí obráid air ag an ospidéil. I 2002 fuair bean níos mó ná 40,000 páipéir nuachta ina dteach I mBaile Átha Cliath óna 1940idí. Fuair sí iad nuair a fuair a tionónta bás. Bhí na páipéir nuachta I sé sheomra. I 2001 dhiúltaigh Willie Moloney nuair a dúirt an Clare Champion go raibh Comhairle Contae an Chláir nach mór bancbhriste. Dúirt sé go raibh an tuairisc mhífhreagrach agus míchruinn. I 2004 sheol daoine tairiscint chun stop a chur leis an scrios ar an chosán ag an Boirinn. Dúirt Paddy Maher, bainisteoir den Bhoirinn go mbeadh a lán oideachas ann do na cuairteoirí agus nach mbeadh sé go maith chun scrios a dhéanamh ar an chosán aolchloch. Sin Eminem le Lose Yourself – an t-amhrán is mó ar an lá seo I 2002. Ag lean ar aghaidh le nuacht cheoil ar an lá seo I 1993 chuir MTV suas an seisiún 'Unplugged' de Nirvana den chéad uair. Bhí an taispeántas taifeadta I Nua Eabhrac I mí na Samhna an bhliain sin. Bhí sé éagsúil leis an gcuid eile mar rinne siad taifeadta ar an rud ar fad I téic amháin. I 2004 tharla robáil ag teach Ozzy Osbourne agus ghoideadh diosca Black Sabbath ón teach. Tar éis seachtain fuair na nGardaí na diosca nuair a bhí siad á dhíol ar eBay. Agus ar deireadh breithlá daoine cáiliúla ar an lá seo rugadh amhránaí Cathal Coughlan I Corcaigh I 1960 agus rugadh amhránaí Zara Larsson sa tSualainn I 1997 agus seo chuid de a amhrán. Beidh mé ar ais libh amárach le heagrán nua de Ar An Lá Seo.

Fáilte ar ais chuig eagrán nua de Ar An Lá Seo ar an 18ú lá de mí na Samhna, liomsa Lauren Ní Loingsigh. I 1984, thóg siad na mílte Mars Bars ó gach siopa sa Bhreatain de bharr gur mhaígh gníomhaite go raibh nimh francach ann. Fuair na póilíní na barra seacláide le rudaí isteach ann, ach ní raibh aon truailliú ann. I 2006 bhí daoine cáiliúla sa Róimh do phósadh Tom Cruise agus Katie Holmes. Bhí daoine cáiliúla ann cosúil le David Beckham, Jim Carey agus Jennifer Lopez. Fuair an cúpla pósta I gcaisleán meánaoiseacha. I 1971 bhí contae Luimnigh ag iarradh an teoirainn a mhéadú. Dhiúltaigh Contae an Chláir é de bharr rátaí réadmhaoin áitiúla. I 2006 chuir údar Marian Keyes rud suas ar a shuíomh gréasáin. Dúirt sí go raibh Kenny's I Leath Inse a teach tábhairne is fearr sa domhain. Sin chaka Kahn le I Feel For You an t-amhrán is mó ar an lá seo I 1984. Ag lean ar aghaidh le nuacht cheoil ar an lá seo – I 2007 sháraigh buaiteoir X Factor Leona Lewis curraíocht sa Bhreatain don albam a dhíol is tapúla, darbh ainm Spirit. I 2017 fuair giotáraí Malcom Young bás ag aois 64. Bhí sé ina bhall bunaidh de ACDC. Agus ar deireadh breithlá daoine cáiliúla ar an lá seo, rugadh Ant McPartlin sa Bhreatain I 1975 agus is láithreoir é ar an teilifís. Agus rugadh aisteoir Owen Wilson I Texas I 1968 agus seo chuid de a rudaí a rinne sé. Beidh mé ar ais libh amárach le heagrán nua de Ar An Lá Seo.

Fáilte ar ais chuig eagrán nua de Ar An Lá Seo ar an 22ú lá de mí na Samhna, liomsa Lauren Ní Loingsigh. I 1989 dúirt an t-Ard Chúirt I Londain go mbeidh oidhre de Guinness ag fáil níos mó ná 200 milliún punt I gciste iontaobhais. Na daoine atá ainmnithe mar thairbhithe ná duine san Iodáil agus Maureen Guinness. I 1992 dúirt an IRA gurbh iad a bhí freagrach don dúnmharú de spiaire I nDoire. Tharla sé seo dhá lá roimh ar tháinig clár amach ar an BBC faoi bhrathadóir a fuair 150,000 punt I rith ceithre bliana. I 1992 bhí agóidí ann I mBaile na Caillí. Bhí tuismitheoirí á agóidíocht de bharr go raibh francaigh sna seomraí ranga agus de bharr sin bhí na bpáistí sa seomra na gcótaí. I 2010 bhuaigh Caisleán Drom Ólainn gradam sa éiceabhách fáilteachais. Bhuaigh siad an gradam don fheabhas seasta I rith an bhliain. Sin Rihanna le Only Girl In The World – an t-amhrán is mó ar an lá seo I 2010. Ag lean ar aghaidh le nuacht cheoil ar an lá seo – I 1968 tháinig The Beatles amach lena albam nua. Bhí dhá albam ann darbh ainm The White Album. I 1975 chuaigh fear grinn Billy Connolly chuig uimhir a haon sna cairteacha le scigaithris den amhrán Divorce ó Tammy Wynette. Agus ar deireadh breithlá daoine cáiliúla ar an lá seo, rugadh aisteoir Scarlett Johansson I Nua Eabhrac ar an lá seo I 1984 agus rugadh aisteoir Jamie Lee Curtis in LA ar an lá seo I 1959 agus seo chuid de na rudaí a rinne sí. Beidh mé ar ais libh an tseachtain seo chugainn le eagrán nua de Ar An Lá Seo.

Fáilte ar ais chuig eagrán nua de Ar An Lá Seo ar an 21ú lá de mí na Samhna, liomsa Lauren Ní Loingsigh. I 1990 bhí deasghnáth ar siúl I rith an oscailt den taispeántas den Te Ao Maori I mBaile Átha Cliath agus ghlac Maire Geoghegan Quinn páirt. Bhí an taispeántas ann chun 1,000 bhliain a cheiliúradh de shinsear Maori I Nua-Shéalainn. I 2009 mhaígh taighdeoir gur fuair siad teastas adhlacfar Íosa. Ach d'easaontaigh scoláirí leis ag an am. I 1988 bhí Sarah Moloney ó An Fhiacail ag ceiliúradh a 100 breithlá san ospidéal I Ráithín. Bhí sí ag damhsa lena chlann agus fuair sí glaoch guthán ó Uachtaráin Patrick Hillery. I 2009 Bhí a lán báisteach tar éis titim in Inis agus de bharr sin bhí a lán tuile sa chontae. Bhí 105 duine á lonnú sa West County Hotel. Sin The Righteous Brothers le Unchained Melody – an t-amhrán is mó ar an lá seo I 1990. Ag lean ar aghaidh le nuacht cheoil ar an lá seo I 1981 chuaigh amhrán Olivia Newton John chuig uimhir a haon I Meiriceá. Bhí an t-amhrán Physical a cheathrú shingil a shroich uimhir a haon agus dhíol sí 2 milliún cóipeanna den amhrán. I 1983 tháinig fís amach d'amhrán Thriller ó Michael Jackson. Bhí an fhís nach mór 14 nóiméad ar fad. Agus ar deireadh breithlá daoine cáiliúla ar an lá seo rugadh Michael Strahan – imreoir peil Mheiriceánach I Houston I 1971. Agus rugadh amhránaí Carly Rae Jepson I gCeanada I 1985 agus seo chuid de a amhrán. Beidh mé ar ais libh amárach le heagrán nua de Ar An Lá Seo.

Fáilte ar ais chuig eagrán nua de Ar An Lá Seo ar an 20ú lá de mí na Samhna, liomsa Lauren Ní Loingsigh. I 1986 labhair Ronald Reagan ar an teilifís faoin scannal a bhí ann maidir le h-airm a dhíol siad. Bhí a lán conspóid ann faoi sin – de bharr gur dhíol siad airm chuig Iran. I 2008 bhaineadh cor coise as na húdaráis Francaigh don chás den dúnmharú Sophie Toscan du Plantier I 1996. Ní bhfuair siad aon fhianaise nua. Bhí frustrachas ar na póilíní ón Fhrainc mar ní raibh na nGardaí ag comhroinnt na gcomhad a bhí acu. I 1974 cháil Bridget O'Reilly ó Inis don bhean an tí den bhliain. Bhuaigh sí dearbhán de 25 punt. Bhí an ceannas I mBaile Átha Cliath agus bhí cúig iomaitheoir ann. Fuair an buaiteoir dearbhán do 100 punt ag an deireadh. I 1986 nach mór bháig ceithre fhear ó Parteen nuair a d'iompaigh a bhád nuair a bhí siad ag féachaint do Chiarán O'Sullivan. Tharrtháil iad timpeall an tSionainn ón mbriogáid dóiteáin ó Luimneach. Sin Berlin le Take My Breath away – an t-amhrán is mó ar an lá seo I 1986. Ag lean ar aghaidh le nuacht cheoil ar an lá seo I 1984 fuair Michael Jackson réalt ar an Hollywood Walk of Fame os comhair amharclann Mann's Chinese I Los Angeles. Bhí Michael Jackson an 1,793 duine a fuair réalt ag an am. I 2004 gearradh fíneáil 40,000 punt ar Liam Gallagher tar éis a bhí sé I dtroid in óstán sa Ghearmáin. Gabhadh Liam Gallagher chomh maith le Alan White agus triúir fhear eile ón bhanna ceol. Agus ar deireadh breithlá daoine cáiliúla ar an lá seo, rugadh Robert F Kennedy ar an lá seo I 1925 agus rugadh amhránaí Michael Clifford san Astráil I 1995 agus seo chuid de a amhrán. Beidh mé ar ais libh amárach le heagrán nua de Ar An Lá Seo.

Fáilte ar ais chuig eagrán nua de Ar An Lá Seo ar an 27ú lá de mí na Samhna, liomsa Lauren Ní Loingsigh. I 1997 dúirt Jim McDaid go mbeidh linn snámha, timpeall 50 méadar tar éis stocaireacht ar feadh cúpla bhliain Dúirt sé go mbeadh an linn snámha réidh chun úsáid roimh na gCluichí Oilimpeacha I Sydney I 2000. I 2017 sheas Prince Harry agus a fiancée Meghan Markle I gcomhair pictiúir I Londain. Rinne siad é sin chun a fháinne gealltanais a thaispeáin. Dúirt siad gur chur Harry cheist uirthi I rith dinnéar sa bhaile. I 1996 chuir sagart I Leath Inse Fr. Eoghan O'Leary stop le daltaí a bheith mar bhall de Father Ted. Ach fuair na daltaí cead ó na tuismitheoirí, mar sin ghlac siad páirt ag déanamh píosa aisteoireacht agus ag imirt peil leis an fhoireann. I 2017 fuarthas Jarlath Mitchell ciontach I ngach cúiseamh de ghadaíocht ag an chúirt chuarda in Inis. Thóg sé €120,000 iasacht amach in ainm a nia chéile. Sin Camilla Cabello le Havana – an t-amhrán is mó ar an lá seo I 2017. Ag lean ar aghaidh le nuacht cheoil ar an lá seo I 1970 tháinig George Harrison amach lena albam All Things Must Pass. Bhí an t-albam an t-albam a dhíol an chuid is mó d'amhránaí ó The Beatles. I 1991 bhí sochraid Freddie Mercury ar siúil I gcóir 35 duine, lán de dhaoine a bhí sa chlann agus cúpla chara cosúil le hElton John agus na buachaillí eile ó Queen. Agus ar deireadh breithlá daoine cáiliúla ar an lá seo rugadh aisteoir Bruce Lee I Hong Cong I 1940 agus rugadh amhránaí Fiachna Ó Braonáin I mBaile Átha Cliath I 1965 agus seo chuid de a amhrán. Beidh mé ar ais libh amárach le heagrán nua de Ar An Lá Seo.

Fáilte ar ais chuig eagrán nua de Ar An Lá Seo ar an 28ú lá de mí na Samhna, liomsa Lauren Ní Loingsigh. I 1999 tháinig a lán daoine cáiliúla chuig Dún Dealgan chun ómós a thabhairt chuig Jean Corr. Fuair Jean Corr bás I Newcastle nuair a bhí sí ag fanacht I gcóir trasphlandú scamhóige. I 2000 bhí Bill Clinton cinnte go mbeidh sé ag taisteal chuig Éirinn roimh an Nollaig, an tríú cuairt chuig Éirinn I cúig bliana. Cheap daoine go n-úsáidfidh Bill Clinton an chuairt chun cabhrú leis an phróiseas síochána. I 1998 bhí Seamus Power ón chontae an chéad lúthchleasaí chun an idirchontae náisiúnta a buachaint don cheathrú uair I gcomharbacht. I 2000 bhí an tsochraid de Patrick Whelan ar siúil I Toomevara. Fuair sé bás in ospidéal Cahercalla. Bhí sé mar shagart I gCill Dalua do 49 bhliain. Sin Leann Rimes le Can't Fight The Moonlight – an t-amhrán is mó ar an lá seo I 2000. Ag lean ar aghaidh le nuacht cheoil ar an lá seo I 1991 rinne Nirvana taifead don chlár teilifís Top Of The Pops I Londain. Chuireadh cheist orthu chun beol bheachtaigh a dhéanamh do Smells Like Teen Spirit. De bharr sin rinne Kurt Cobain agóid ag canadh ochtach níos lú. I 1992 shroich Whitney Houston uimhir a haon ar na cairteacha I Meiriceá lena amhrán I Will Always Love You ón scannán The Bodyguard. Scríobh Dolly Parton an t-amhrán. Agus ar deireadh breithlá daoine cáiliúla ar an lá seo rugadh Sonia O Sullivan I Corcaigh I 1969 agus rugadh amhránaí Randy Newman I gCalifornia I 1943 agus seo chuid de a amhrán. Beidh mé ar ais libh amárach le heagrán nua de Ar An Lá Seo.

Fáilte ar ais chuig eagrán nua de Ar An Lá Seo ar an 29ú lá de mí na Samhna, liomsa Lauren Ní Loingsigh. I 1971 tharla troid idir na póilíní agus oibrithe ECC sa Bhruiséil. Bhí siad ag labhairt faoina fadhbanna ECC iascach. I 1978 cáineadh Rialtas na hÉireann de bharr a dhearcadh cearta daonna. Níor shínigh Éire chúpla páirt den Dearbhú Uilechoiteann do na Cearta Daonna agus ní raibh Amnesty International sásta faoi sin. I 1968 chuireadh suas na chéad soilse tráchta I Sionainn ar bóthair an t-aerfort. Cheap na daoine áitiúla ní raibh gá leo. I 1978 bhí bád nua darbh ainm The Shannon Willow á úsáid ag The Shannon Ferry. Tháinig sé ó Albain isteach chuig Cill Rois. Sin Boney M le Mary's Boy Child – an t-amhrán is mó ar an lá seo I 1978. Ag lean ar aghaidh le nuacht cheoil ar an lá seo I 2001 fuair giotáraí ó The Beatles George Harrison bás in LA. Fuair sé bás ó ailse scamhóg ag aois 58. I 2009 chuaigh albam Susan Boyle chuig uimhir a haon sna cairteacha. Dhíol sí níos mó ná 400,000 cóipeanna den albam I Dreamed A Dream. Agus ar deireadh breithlá daoine cáiliúla ar an lá seo rugadh Howie Mandel I gCeanada I 1955 agus rugadh aisteoir Anna Faris I Meiriceá I 1976 agus seo chuid de na rudaí a rinne sí. Beidh mé ar ais libh an tseachtain seo chugainn le heagrán nua de Ar An Lá Seo.

Fáilte ar ais chuig eagrán nua de Ar An Lá Seo ar an 26ú lá de mí na Samhna, liomsa Lauren Ní Loingsigh. I 1995 bhí an feachtasóir 'níl' ag ullmhú dúshlán breithiúnach tar éis an reifreann colscaradh. Bhuaigh an feachtas 'sea' le 0.6% den vóta. I 2014 tháinig Katie Taylor abhaile chuig Baile Átha Cliath tar éis an chraobhchomórtas dornálaíochta a bhuachaint don cúigiú am. I 1995 chuir Bill Clinton an turas chuig an chontae ar ceal. Bhí díomá ar a lán daoine sa chontae. Bheadh an chuairt go hiontach don réigiún. I 2012 chuir comhairleoir I Luimneach Joe Leddin cheist ar an HSE chun an rannóg timpistí agus éigeandála a oscailt in Inis arís chun an bhrú a laghdú san ospidéal I Luimneach. Sin Band Aid 30 le Do They Know Its Christmas – an t-amhrán is mó ar an lá seo I 2014. Ag lean ar aghaidh le nuacht cheoil ar an lá seo I 1976 tháinig the Sex pistols amach lena chéad singil darbh ainm Anarchy in the UK. I 1991 chuir Garth Brooks cheist ar a lucht leanúna deich gcanna lán de bhia a thabhairt chuig siopa mar chúiteamh do chlúdach litreach, agus bhí ticéid I roinnt de na gclúdach do cheolchoirm Garth Brooks. Agus ar deireadh breithlá daoine cáiliúla ar an lá seo rugadh amhránaí Rita Ora I gCosaiv I 1990 agus rugadh amhránaí Tina Turner I Tennessee I 1938 agus seo chuid de a amhrán. Beidh mé ar ais libh amárach le heagrán nua de Ar An Lá Seo.

Fáilte ar ais chuig eagrán nua de Ar An Lá Seo ar an 25ú lá de mí na Samhna, liomsa Lauren Ní Loingsigh. I 2011 bhí Rihanna mar óstach do dhinnéar Lá an Altaithe do timpeall 100 duine ag teach tábhairne O'Donoghue's I mBaile Átha Cliath roimh a cheolchoirm. Bhí sé seo rud maith a rinne sí I gcomparáid leis an eachtra a tharla I gContae an Dúin nuair a chuir feirmeoir cheist uirthi éadaí a chuir uirthi nuair a bhí sí á dtaifead fís dá amhrán nua. I 2013 dúirt Mary Lou McDonald bhí sí ag iarradh a bheith mar cheannaire do Shinn Féin. Bhí sí ag iarradh é sin de bharr an chorraíl poiblí leis an nasc idir an IRA agus Gerry Adams. I 2011 rinne iarscoláire Coláiste Scairbh rud mór. Thaifead zó-eolaí Laila an chéad fhís de African Gold Cat mar chuid de a obair chun cosain an speiceas neamhchoitianta. Thaifead sí an fhís I gcoill sa Ghabúin. I 2013 thaisteal seisear den fhoireann iománaíocht an Chláir chuig Shanghai. Chuir an chlub peil Ghaelach I Shanghai fáilte rompu nuair a leaindeáil siad. D'imir siad cluiche iománaíochta don chéad uair sa tSín. Sin Lily Allen le Somewhere Only We Know – an t-amhrán is mó ar an lá seo I 2013. Ag lean ar aghaidh le nuacht cheoil ar an lá seo I 1992 tháinig an scannán The Bodyguard amach le Whitney Houston agus Kevin Costner. Ag an am bhí sé an dara scannán is mó a thug airgead isteach an bhliain sin. Ag an am chomh maith bhí an fuaimrian an ceann is mó ar an domhain nuair a dhíol sé níos mó ná 42 milliúin cóip. I 2003 fuair amhránaí Meat Loaf obráid chroí I Londain. Thit sé ar an stáitse nuair a bhí sé ag canadh ar an 17ú de mhí na Samhna sa Wembley Arena I Londain. Agus ar deireadh breithlá daoine cáiliúla ar an lá seo rugadh aisteoir Christina Applegate I gCalifornia I 1971 agus rugadh láithreoir teilifís Maura Higgins in Éirinn I 1990 agus seo chuid de a rudaí a rinne sí. Beidh mé ar ais libh amárach le heagrán nua de Ar An Lá Seo.

Fáilte ar ais chuig eagrán nua de Ar An Lá Seo ar an 19ú lá de mí na Samhna, liomsa Lauren Ní Loingsigh. I 1972 ghabhadh Seán MacStiofáin I mBaile Átha Cliath tar éis a agallamh conspóideach a rinne sé ar RTÉ. Cuireadh sa phríosún é ar feadh sé mhí de bharr a bhallraíocht den IRA. I 1985 d'éirigh Mary Robinson ón bPáirtí an Lucht Oibre de bharr nach raibh sí ábalta tacaíocht a thabhairt chuig an Chomhaontú Angla-Éireannach. I 1972 chuaigh níos mó ná 600 duine ón chontae chuig an 15ú dinnéar agus damhsa bliantúil den chumann Clár I Londain. I 2007 níos mó ná bliain tar éis, bhí an dealbh Icarus fós sa chlós comhairle. Bhí daoine ag déanamh cinneadh an raibh siad chun é a cur ar ais san áit chéanna nó cur é in áit difriúil. Mhol Brian Meaney chun é a cur ar timpeallán nua mar shainchomhartha nua. Sin Leona Lewis le Bleeding Love - an t-amhrán is mó ar an lá seo I 2007. Ag lean ar aghaidh le nuacht cheoil ar an lá seo I 1964 – bhí an banna cheol The Supremes an chéad bhanna ceoil lán de mhná a raibh amhrán a chuaigh chuig uimhir a haon le Baby Love. Chuaigh an t-amhrán chuig uimhir a haon I Meiriceá chomh maith. I 2016 dhíol litir a scríobh John Lennon chuig Paul McCartney díreach tar éis a scair The Beatles. Dhíol an litir I gcóir 30 míle dollars chuig duine I Dallas. Bhí an litir dhá leathanach, lámhscrite ag John Lennon. Agus ar deireadh breithlá daoine cáiliúla ar an lá seo, rugadh Calvin Klein I Nua Eabhrac I 1942 agus rugadh aisteoir Adam Driver I gCalifornia I 1983 agus seo chuid de a rudaí a rinne sé. Beidh mé ar ais libh amárach le heagrán nua de Ar An Lá Seo.

Nuacht Mhall. Príomhscéalta na seachtaine, léite go mall. * Inniu an naou lá de mhí na Samhna. Is mise Gwyneth Nic Aidicín Ní Loingsigh. Bhuaigh Donald Trump toghchán uachtaránachta Stáit Aontaithe Mheiriceá ar son an Pháirtí Phoblachtánaigh oíche Dé Máirt. Fuair sé an ceann is fearr ar Kamala Harris ón bPáirtí Daonlathach, atá ina Leas-Uachtarán reatha. Tá 270 vótá ó na coláistí toghcháin de dhíth chun tromlach a fháil agus leanann an comhaireamh ar feadh na laethanta, ach bhí sé soiléir go luath i ndiaidh an toghcháin go mbeadh an líon vótaí sin faighte ag Trump. Cé go bhfuil lucht na heite deise ag ceiliúradh, is toradh díomách atá ann do na milliúin daoine i Meiriceá agus thar lear, agus imní acu faoin éifeacht a bheidh ag an rialtas ar cearta na mban, daoine LADTA, daoine de dhath, agus ar an timpeallacht. Seo an dara téarma uachtaránachta ag Trump, tar éis a chéad téarma ó 2017-2021. Táinsíodh Trump dhá uair le linn a chéad téarma agus bhí ciontú coiriúil ina choinne i mbliana.  Lánscoireadh Dáil Éireann Dé hAoine, agus olltoghchán socruithe don naoú lá is fiche de mhí na Samhna. Maidir le deireadh téarma an rialtais seo, caithfear an Dáil a lánscor roimh mhí Feabhra 2025 agus bhí ráflaí agus brú go leor ann le déanaí maidir le teacht luath an chinnidh. Tar éis leideanna ón Tánaiste Mícheal Martin agus ó Roderic O'Gorman ón gComhaontas Glas, ceannairí eile an Chomhrialtais, d'fhógair an Taoiseach Simon Harris ar Nuacht RTÉ tráthnóna Dé Céadaoin go mbeadh sé ag lorg lánscor na Dála ón Úachtarán Michael D. Higgins Dé hAoine. Dúirt sé go raibh siad ag fánacht leis an mBille Airgeadais a chur tríd ar dtús. Beidh brú ón bpobal maidir le ceist na Palaistíne agus tithíocht go háirithe sa toghchán seo. Is í an Mháirt bheag seo an lá deireanach is féidir clárú le haghaidh vótála.  Tharla an chéad taispeáint Éireannach den scannán Gladiator II i mBaile Átha Cliath oíche Déardaoin, ag an bpictiúrlann The Lighthouse i Margadh na Feirme. Ba é Ridley Scott a stiúr an scannán, agus tá Paul Mescal sa phríomhpháirt, agus leanann an scéal eachtraí an scannáin ráthúil Gladiator ón mbliain 2000. Is ról mór i scannán domhanda é do Mescal, a bhfuil ag éirí leis ina ghairm le roinnt blianta anuas, ach i gcláracha agus scannáin neamhspleácha den chuid is mó. Tá sceitimíní agus bród ar an lucht féachana Éireannach chun scannán chomh mór a fheiceáíl agus príomhaisteoir Éireannach ann. Roimh an taispeáint bhí comórtas na leathcheann nó “lookalike” Paul Mescal i Margadh na Feirme. Spreagtha le heachtra i gCathair Nua Eabhrac an seachtain seo caite bunaithe ar Timothee Chalamet, dúirt an t-eagraí go raibh sé ag lorg píosa spraoi a chruthú agus an oiread sin drochnuachta le cloisteáil na laethanta seo. * Léirithe ag Conradh na Gaeilge i Londain. Tá an script ar fáil i d'aip phodchraolta. * GLUAIS coláistí toghcháin - electoral colleges tromlach - majority an Dáil a lánscor - to dissolve the Dáil ráflaí - rumours taispeáint - showing eachtraí - events, adventures

Fuair Síofra Juidín Ní Fhlatharta agus Ciara Ní Mháille ó Scoil Sailearna an chéad duais sa gcomórtas agallamh beirte do dhaoine óga idir 4 bliana agus 8 mbliana d'aois ag Oireachtas na Samhna i mbliana.

Fuair Clíona an chéad áit sa gcomórtas amhránaíochta ar an sean-nós do dhaoine óga idir 12 agus 13 bliain d'aois ag Oireachtas na Samhna i mbliana.

Saoirse Ní Neachtain agus Éle Nic Conaill as Cois Fharraige a fuair an dara duais sa gcomórtas agallamh beirte do dhaoine óga idir 8 agus 9 mbliana d'aois ag Oireachtas na Samhna i mbliana.

Agallamh a rinne Rónán Mac Aodha Bhuí le Gearóidín Breathnach ar an cheathrú lá de mhí na Samhna 1996 i ndiaidh di Corn Uí Riada a bhaint den chéad uair ag Oireachtas na Samhna a bhí ar siúl i nGaoth Dobhair.

Fáilte ar ais chuig eagrán nua de Ar An Lá Seo ar an 14ú lá de mí na Samhna, liomsa Lauren Ní Loingsigh. I 1982 rinne Fidel Castro caife Éireannach ag aerfort na Sionainne, moladh a thabhairt chuig uisce beatha Éireannach. Labhair sé faoi éachtaí Cúba, agus léirigh sé a meas d' Éire nuair a throid siad dá neamhspleáchas. I 2000 sheol Liam Neeson ceant do charthanacht lena lightsaber ó Star Wars chun troid I gcoinne AIDS san Aifric. Bhí an t-imeacht ann chun airgid a bhailiú do dhrugaí chun coisc a dhéanamh ar traschur HIV idir mná agus leanbh, leis an airgead ag dul chuig UNICEF. I 1979 bhí a lán imní faoin cuir siar ar an phlean forbairt don ospidéal sa chontae. Bhí ach sé leaba bhreise curtha iseach san ospidéal ón lá a d'oscail sé. Bhí an chomhairle contae ag iarradh níos mó spás do leaba bhreise. I 2000 bhí an plean ceadaithe ag Comhairle Contae an Chláir d'fheirm ghaoithe. Bhí sé tuirbín gaoithe cóngarach d'Inis Díomáin. Chosain sé 7 milliúin punt agus bhí sé in ainm a bheith ábalta níos mó ná 10,000 tí a rop. Sin Eddy Grant le I Don't Wanna Dance, an t-amhrán is mó ar an lá seo I 1982. Ag lean ar aghaidh le nuacht ceoil ón lá seo – I 1987 chuaigh George Michael díreach go uimhir a haon sna cairteacha lena chéad albam aonair 'Faith'. Scríobh sé an t-albam ar fad ar a aonair. Bhí grá ag na criticeoirí don albam nua agus bhuaigh sé Gradam Grammy d'Albam den bhliain. I 2006 chuaigh Led Zeppelin isteach sa Dámhachtain na Laochra ó Roger Taylor ó Queen. Ghlac Jimmy Page an gradam ós comhair 3,000 duine I rith an searmanas a bhí ar siúil ag Alexandra Palace I Londain. Agus ar deireadh breithlá daoine cáiliúla inniu, rugadh King Charles I Londain I 1948 agus rugadh Travis Barker, amhránaí Blink 182, I gCalifornia I 1975, agus seo chuid de a amhrán. Beidh mé ar ais libh amárach le eagrán nua de Ar An Lá Seo.

Fáilte ar ais chuig eagrán nua de Ar An Lá Seo ar an 12ú lá de mí na Samhna, liomsa Lauren Ní Loingsigh. I 1969 fógraíodh gur chríochnaigh an stailc ag calafort Baile Átha Cliath. Chuaigh gach duine ar ais chuig an obair. Ghlac na píolótaí moladh nua agus de bharr sin tháinig stad leis na bpicéad agus tháinig 41 fear ar ais ag obair. I 2002 d'éirigh capall Alex Ferguson, Rock of Gibralter, as rásaíocht capall agus bhí sé chun a lán airgead a fháil de bharr. Bhí an capall 3 bhliain a d'aois agus bhí sé chun a bheith ina chónaí ag Coolmore Stud I gcontae Tiobraid Árann. I 1973 d'fhoilsigh plaic á gcomóradh Séan Lemass ag Aerfort na Sionainne. Déanta as cré-umha, in ómós do thaispeánadh Lemass, spreag sé sin forbraíocht an t-aerfort. I 2002 bhí madraí ag rith timpeall reilig I Sionainn. Dúirt Tony Mulcahy go raibh damáiste déanta don reilig. Cháin sé na húinéirí mífhreagrach mar bhí comhartha ann ag rá níl cead peataí sa reilig. Dúirt sé go raibh sé chun dlí a thabhairt isteach chun cosc a chur ar na madraí. Sin Westlife le Unbreakable – an t-amhrán is mó ar an lá seo I 2002. Ag lean ar aghaidh le nuacht cheoil ón lá seo – I 2001 bhuail Ringo Starr, Paul McCartney agus George Harrison ag óstán I Nua-Eabhrac. Bhí sé sin a uair dheireanach a bhuail an triúir acu le chéile mar fuair George Harrison bás de bharr ailse dhá sheachtain tar éis. I 2016 fuair Robbie Williams curiarracht dhomhanda a bhí ag David Bowie don mhéid is mó albam a chuaigh chuig uimhir a haon d'amhránaí aonair Briotanach. Tháinig sé amach leis an albam nua The Heavy Entertainment Show. Agus ar deireadh, breithlá daoine cáiliúla ar an lá seo, rugadh aisteoir Ryan Gosling I 1980 I gCeanada agus rugadh amhránaí Neil Young I 1945 I gCeanada chomh maith agus seo chuid de a hamhrán. Beidh mé ar ais libh amárach le eagrán nua de Ar An Lá Seo.

Fáilte ar ais chuig eagrán nua de Ar An Lá Seo ar an 13ú lá de mí na Samhna, liomsa Lauren Ní Loingsigh. I 1992 bhí Mary Robinson ar scairdeitleán agus bhí orthu stop a chur leis an tuirlingt I Marseilles. Bhí an scairdeitleán ar an mbealach ón Aifric go dtí Meiriceá agus níor dhúsaigh Mary Robinson suas I rith an eachtra. I 2003 bhí imreoir sacair Éireannach Paul McGrath I gcúirt. Cúisíodh é as an tsíocháin a bhriseadh. Gabhadh é taobh amuigh teach a chéad bhean chéile ach phléadáil sé neamhchiontach. I 1978 d'oinigh Donal E.J. MacNamara, lena thuismitheoirí ón Fhiacail agus Leath Inse, ón United Jewis Appeal de bharr gur thug sé comhairle do phóilíní agus phríosún in Iosrael. I 1992 bhris tine amach I bhfoirgneamh ar sráid Parnell in Inis de bharr tocht a chuaigh trí thine. Tháinig dhá inneall dóiteáin chun an foirgneamh agus mhúchadh an tine. Bhí a lán damáiste deatach sna foirgnimh timpeall air. Ní raibh an trácht ábalta bogadh ar feadh uair a chloig I rith an eachtra. Sin Boyz II Men le End of the Road – an t-amhrán is mó ar an lá seo I 1992. Agus ag lean ar aghaidh le nuacht cheoil ón lá seo, I 1999 dúradh go raibh na Spice Girls an banna ceoil a thuill an chuid is mó I rith na 90's lena chéad albam 'Spice'. Dhíol siad níos mó ná 20 milliúin chóipeanna. I 2015 rinneadh ionsaí I bPáras I rith ceolchoirm Eagles of Death Metal. Bhí an banna ceoil sábháilte ach maraíodh 89 duine ar an oíche. Agus ar deireadh breithlá daoine cáiliúla inniu ná aisteoir Gerard Butler a rugadh in Albain I 1969 agus aisteoir Whoppi Goldberg a rugadh I Nua-Eabhrac I 1955 agus seo chuid de a obair a rinne sí. Beidh mé ar ais libh amárach le eagrán nua de Ar An Lá Seo.

Fáilte ar ais chuig eagrán nua de Ar An Lá Seo ar an 15ú lá de mí na Samhna, liomsa Lauren Ní Loingsigh. I 1983 bhuaigh Sheila Rohan ó chontae Ciarraí bean an tí den bhliain agus bhuaigh sí 1,000 punt dá pearsantacht agus a scileanna cócaireachta. I 2004 thacaigh le Taoiseach Bertie Ahern do chearta daoine aeracha le cáin agus oidhreacht. I 1977 bhí tuirlingt éigeandála ag Aerfort na Sionainne ar Air India Boeing 747 le 189 paisinéir tar éis bagairt buama. Bhí an t-eitleán ag eitilt ó Nua-Eabhrac go Londain. Nuair a tháinig sé chuig Aerfort na Sionainne chuardaigh an fhoireann slándála an t-eitleán ach ní raibh aon bhuama ann. I 1983 bhí bleachtaire agus feirmeoir ceangailte le teip ar fhuascail ar capall darbh ainm Shergar. Rinne na nGardaí fhiosrú den ngadaíocht agus fuair siad 80,000 punt ó charr sa chontae. Sin U2 le Vertigo, an t-amhrán is mó ar an lá seo I 2004. Ag lean ar aghaidh le nuacht ceoil ón lá seo – I 2007 chuaigh Jay-Z chuig uimhir a haon lena albam 'American Gangster'. Ag an am bhí an méid céanna albam a chuaigh go dtí uimhir a haon ag Jay-Z agus Elvis Presley. Ag an am bhí The Beatles an banna cheoil leis an méid is mó albam a chuaigh go dtí uimhir a haon. I 1980 fuair Blondie a cúigiú singil a chuaigh chuig uimhir a haon agus a tríú singil an bhliain sin le 'The Tide Is High'. Scríobh John Holt an t-amhrán a raibh uimhir a haon I Meiriceá chomh maith. Agus ar deireadh breithlá daoine cáiliúla inniu, rugadh aisteoir Shailene Woodley I 1991 I gCalifornia agus rugadh amhránaí ó Nickelback Chad Kroeger I gCeanada I 1979, agus seo chuid de a hamhráin. Beidh mé ar ais libh an tseachtain seo chugainn le eagrán nua de Ar An Lá Seo.

Fáilte ar ais chuig eagrán nua de Ar An Lá Seo ar an 11ú lá de mí na Samhna, liomsa Lauren Ní Loingsigh. I 1987 bhí Éire ag ceiliúradh a bhua I gcoinne Albain an lá roimh ar cháiligh siad don Chraobhchomórtas Sacair na hEorpa don chéad uair de bharr gur scóráil Gary Mackay cúl. I 2015 shínigh reachtaíocht a thug cead do lánúin chomhghnéis pósadh tar éis reifreann comhionannas pósta a tharla I mí na Bealtaine an bhliain sin. I 1976 fógraíodh Joe Bolan go raibh trealamh próiseáil sonraí Comhairle Contae an Clár as dáta agus bhí sé ag iarradh ríomhaire a úsáid go práinneach. I 1987 léirigh Comhairle Contae an Clár a fuath leis an bhuamáil a tharla in Inis Ceithleann a tharla an deireadh seachtain roimhe. Maraíodh an IRA 11 duine. Sin Adele le Hello – an t-amhrán is mó ar an lá seo I 2015. Ag lean ar aghaidh le nuacht ceoil ón lá seo – I 1999 bhuaigh Britney Spears ceithre ghradam MTV. An t-amhránaí baineann is fearr, an t-amhránaí popcheol is fearr, an t-amhrán is fearr le Baby One More Time agus an t-amhránaí fhionnachtain is fearr. I 2004 tharla an chéad ghradam Dámhachtain na Laochra sa Ríocht Aontaithe le Robbie Williams, The Rolling Stones, Queen, Michael Jackson agus Cliff Richard mar ionduchtaí insealbhú. Chuir siad cheist ar an lucht leanúna chun vóta a chaitheamh cé a bhí mar ionadaí maith ó chúig deicheanna roimhe. Agus ar deireadh breithlá daoine cáiliúla inniu ná Demi Moore – aisteoir a rugadh I Meiriceá I 1962 agus Leonardo DiCaprio – aisteoir a rugadh I Meiriceá I 1974 agus seo chuid de a rudaí a rinne sé. Beidh mé ar ais libh amárach le eagrán nua de Ar An Lá Seo.

Fáilte ar ais chuig eagrán nua de Ar An Lá Seo ar an 5ú lá de mí na Samhna, liomsa Lauren Ní Loingsigh. I 1985 bhí an teachta Des O'Malley ag téarnamh san ospidéil tar éis timpiste carr mór i gCill Dara nuair a chuaigh a carr isteach chuig cúil leoraí a raibh páirceáilte. I 1999 tháinig an scannán 'The Magical Land of the Leprechaun' amach le Colm Meany agus Whoppi Goldbeg sa scannán. Bhí a lán conspóid ann de bharr an léargais cultúr Éireannach leis na criticeoirí ag rá go raibh sé maslach do steiréitíopaí Éireannach. I 1970 bhí daoine cáiliúla cosúil le Dusty Springfield agus Shirley Bassey ag réiteach le fanacht i gCaisleáin Drom Ólainn do sheoladh an scannán Bloomfield a stiúir Richard Harris a rugadh i Luimnigh. I 1999 toghadh Doctúir Mary Upton chuig an Dáil. Chuaigh sí chuig Coláiste Mhuine in Inis agus bhuaigh sí síocháin i mBailte Átha Cliath Deisceart le 28% den vóta. Sin Coolio le Gangstas Paradise – an t-amhrán is mó ar an lá seo i 1999. Ag lean ar aghaidh le nuacht ceoil ón lá seo – i 1967 bhí Robin Gibb, a bhí sa bhanna ceoil Bee Gees, ar an traein a bhí i dtimpiste i Londain. Maraíodh 49 duine agus gortaíodh 78 duine. I 2000 chuaigh albam U2 'All That You Can't Leave Behind' chuigh uimhir a haon ar na cairteacha. Bhí sé sin an 8ú halbam chun dul chuig uimhir a haon. Agus ar deireadh breithlá daoine cáiliula ar an lá seo ná Kris Jenner a rugadh an lá seo i 1955 agus rugadh Bryan Adams i gCeanada ar an lá seo i 1959 agus seo chuid de a amhráin. Beidh mé ar ais libh amárach le eagrán nua de Ar An Lá Seo.

Fáilte ar ais chuig eagrán nua de Ar An Lá Seo ar an 6ú lá de mí na Samhna, liomsa Lauren Ní Loingsigh. I 1973 bhí cíor thuthail ann timpeall Éire mar go raibh gearradh cumhachta agus cur isteach ar seribhísí phoiblí de bharr aighneas tionsclaíoch. I 1993 fógraíodh go mbeidh an lucht tacaíochta is lú ag an fhoireann sacair Éireannach sa Chorn Domhanda I gcoinne Tuaisceart Éireann le níos lú ná 50 duine ag an gcluiche. Rinne an FAI an cinneadh nach raibh siad chun 400 ticéid a dhíol de bharr sábháilteacht. I 1978 d'éalaigh triúir robálaithe armtha le timpeall 10,000 punt tar éis an AIB a robáil I Sionainn. I 1993 fógraíodh Comhairle Contae an Chláir agus an comhlacht forbartha na Sionainne Ionad Cuairteoirí nua is fiú 3 milliún punt d'Aillte an Mhothair. Sin John Travolta le Sandy – an t-amhrán is mó ar an lá seo I 1978. Ag lean ar aghaidh le nuacht ceoil ón lá seo – I 1977 bhí ABBA uimhir a haon ar an UK cairt lena singil The Name Of The Game a raibh uimhir a haon I gcóir ceithre seachtaine. Bhí sé sin an 6ú singil a shroich uimhir a haon. I 2005 fuair Madonna a 36ú hamhráin dá gcuid is mó ar an Billboard Hot 100 lena amhrán Hung Up. Ag an am bhí Elvis Presley an t-amhránaí leis an gcuriarracht is mó do singil nua. Agus ar deireadh breithlá daoine cáiliúla inniu ná Siobhán Mcarthy a rugadh an lá seo I 1957 I mBaile Átha Cliath agus is aisteoir í. Rugadh Emma Stone ar an lá seo I 1988 I Arizona agus is aisteoir í chomh maith agus seo chuid de a rudaí a rinne sí. Beidh mé ar ais libh amárach le eagrán nua de Ar An Lá Seo.

Fáilte ar ais chuig eagrán nua de Ar An Lá Seo ar an 7ú lá de mí na Samhna, liomsa Lauren Ní Loingsigh. I 1975 dúisigh Éire suas go dtí an nuacht de lámhach marfach den bhall den UDR a raibh 59 bliain a d'aois in Ard Mhacha nuair a bhí na dTrioblóidí ar siúil. I 1991 tháinig Joss Lynam abhaile tar éis crith talún – fuair timpeall 1,500 duine bás. Ní raibh sé ábalta na Himiléithe a dreapadh. Bhí díomá air ach dúirt sé go raibh faoiseamh air go raibh sé sábháilte. I 1979 bhí conspóid ann nuair a diúltaíodh an cead pleanála d'fhorbairt ar an Trá Bán is fiú 2 milliúin punt. Bhí an pobal feargach de bharr nach mbeidh aon phost nua le fáil sa chontae. I 1991 bhí tacaíocht ó thuismitheoirí ó Inis do bhunscoil comhoideachas I suirbhé. Ag an am bhí ach dhá bhunscoil comhoideachas sa bhaile. Sin ABBA le Gimmy Gimmy Gimmy – an t-amhrán is mó ar an lá seo I 1978. Ag lean ar aghaidh le nuacht ceoil ón lá seo – I 1963 sheinm The beatles don chéad uair in Éirinn ag pictiúrlann Adelphi I mBaile Átha Cliath. I 2016 fuair amhránaí Leonard Cohen bás ag aois 82. Na hamhráin is cáiliúla a bhí aige ná Suzanne agus Hallelujah. Agus ar deireadh breithlá daoine cáiliúla inniu ná Rio Ferdinand a d'imir peil do Shasana – rugadh é I Maidrid sa Spáinn I 1978. Agus rugadh Lorde ar an lá seo I 1996 I Nua Shéalainn agus seo chuid de a amhráin. Beidh mé ar ais libh amárach le eagrán nua de Ar An Lá Seo.

Fáilte ar ais chuig eagrán nua de Ar An Lá Seo ar an 8ú lá de mí na Samhna, liomsa Lauren Ní Loingsigh. I 1968 dúirt Edward McAteer níor dhiúltaigh sé go mbeidh an tír ar fad rialaithe ó Bhéal Feirste ar deireadh. I 1981 fuair teachta dála Frank Sherwin bás ag aois 76. Bhí cuimhne air mar chosantóir de na daoine bochta agus throid sé ar son na cearta do na daoine a bhí faoi mhíbhuntáiste. I 1968 rinneadh banríon de Ann Minihan ó Chill Rois ag Macra na Feirme i dTulach Mhór. Bhí sí an chéad bhean chun an teideal a bhuachaint agus bhí súil uirthi go mbeidh níos mó mná ag glacadh páirt. I 2005 bhí an chontae ag caoineadh báis de thriúir fear i Dúlainn. Bhí na triúir acu i jíp agus thit sé isteach san fharraige ag Doonagore Bay. Sin Westlife le You Raise Me Up – an t-amhrán is cáiliúla an lá seo i 2005. Ag lean ar aghaidh le nuacht ceoil ón lá seo – I 1975 bhí David Bowie ar an teilifís don chéad uair i Meiriceá. Chan sé an t-amhrán 'Fame' ar an chlár teilifís 'Cher' a raibh sí mar óstach den seó ilsiamsa. I 2005 gabhadh ceithre fhear tar éis a rinne na póilíní ruathar ar teach i Londain de chuid Amy Winehouse. Gabhadh iad de bharr cás a bhí Blake Fielder-Civil – fear céile Amy Winehouse. Agus ar deireadh breithlá daoine cáiliúla inniu ná Gordon Ramsay a rugadh in Albain i 1966 – is chef mór le rá é. Agus rugadh SZA – amhránaí R&B i Meirceá ar an lá seo i 1989 agus seo chuid de a amhráin. Beidh mé ar ais libh an tseachtain seo chugainn le eagrán nua de Ar An Lá Seo.

Agallamh beirte 'Clinic an Daingin' le Eibhlín Uí Iarlaithe a bhuaidh an chéad duais ag Oireachtas na Samhna i gCill Áirne san aois ghrúpa faoí 16.

Bhuaidh Liam Mac Gearailt Corn Dáithí Ó hÓgáin ag Oireachtas na Samhna an deireadh seachtaine seo as a scéal- 'Jimín agus an Máistir'

Bhuaidh Conlaoch agus Cathal an chéad duais don agallamh beirte d'iomaitheoirí fé 11 ag Oireachtas na Samhna. 'Na scoláirí' cumtha ag Seán Ó Muineacháin a bhuaidh an duais dóibh

Fáilte ar ais chuig eagrán nua de Ar An Lá Seo ar an 4ú lá de mí na Samhna, liomsa Lauren Ní Loingsigh. I 1980 bhuaigh Ronald Regan an toghchán don Uachtarán Meiriceá. Bhí sé i gcoinne uachtarán daonlathach Jimmy Carter. I 2001 tháinig Harry Potter and The Philosopher's Stone amach agus bhí an seoladh ar siúil san Odeon i Leicester Square i Londain. Bhí an phictiúrlann tionscanta mar Hogwarts. I 1967 bhí an Clár fós ag ceiliúradh tar éis a tháinig bean ó Quin Mrs. B. Ryan sa cheathrú háit sa Uile – Éireannach Craobhchomórtas Treabhadh i gCeatharlach. I 1980 bhí tuaisceart an Clár buailte le spéirling agus fuarlach báistí. Seo an bháisteach is troime a bhí ag an chontae riamh mar go raibh a lán damáiste déanta sa chontae agus bhí tuile fhorleathan ann. Bhí an damáiste déanta chuig Ardnaculla agus Inis Díomáin. Sin Mary J Blige le Family Affair – an t-amhrán is mó ar an lá seo i 2001. Ag lean ar aghaidh le nuacht ceoil ón lá seo – i 1997 sheol Shania Twain a albam Come on Over. Bhí 12 singil san albam cosúil le – You're Still The One, From This Moment, That Don't Impress Me Much agus Man I Fee Like A Woman. I 2013 – chuaigh Rihanna isteach sa ghrúpa le The Beatles agus Elvis Presley mar amhránaí le hamhrán is mó seacht n-uaire i seacht mbliana. Chuaigh a amhrán The Monster le Eminem chuig uimhir a haon an bhliain sin. Agus ar deireadh breithlá daoine cáiliúla inniu ná Kathy Griffin a rugadh an lá seo i 1960 i Illinois agus is aisteoir í. Rugadh Matthew McConaughey an lá seo i 1969 i Texas agus is aisteoir é chomh maith agus seo chuid de a rudaí a rinne sé. Beidh mé ar ais libh amárach le eagrán nua de Ar An Lá Seo.

Nuacht Mhall. Príomhscéalta na seachtaine, léite go mall. * Inniu an dara lá de mhí na Samhna. Is mise Niall Ó Siadhail. Cailleadh níos mó ná dhá chéad duine sa Spáinn an tseachtain seo nuair a bhuail tuilte lár, oirthear agus deisceart na tíre, go háirithe sa réigiún València. Tharla na tuilte i ndiaidh fearthainn an-trom ar fad, agus scriosadh feithiclí, droichid agus soilsí sráide le linn na tubaiste. Ní fios cé mhéad duine atá fós ar iarraidh ach is léir gurb iad seo na tuilt e is measa agus is marfaí sa Spáinn i stair na linne seo. Tá tarrthálaithe ag dianchuardach na gceantar a bualadh agus tá an rialtas náisiúnta i ndiaidh cúig mhíle saighdiúir a sheoladh isteach chun cuidiú leis na hiarrachtaí seo. Tá rabhadh aimsire oráiste fós i bhfeidhm in València agus sa Chatalóin. Scríobh Uachtarán na hÉireann Micheál D. Ó hUiginn litir chomhbhróin ar son mhuintir na hÉireann chuig Rí Felipe VI sa Spáinn. Tugadh bata agus bóthar do bhainisteoir Manchester United Erik ten Hag ag tús na seachtaine, i ndiaidh dhá bhliain go leith sa phost. D'éirigh réasúnta maith leis ar dtús, agus dhá chorn buaite aige, ach níor thóg sé United ar ais go barr na sraithe agus ba léir nach raibh úinéirí ná lucht leanúna an chlub sásta leis. Ba é ten Hag an cúigiú bainisteoir buan a bhí ag an chlub ó chuaigh Alex Ferguson ar scor sa bhliain 2013, ach is iad a gcomharsana Manchester City atá chun tosaigh na laethanta seo. Bhí laoch an chlub agus comhthíreach ten Hag Ruud van Nistelrooy i gceannas ar an fhoireann le haghaidh cluiche amháin, ina bhfuair siad an bua ar Leicester City le scór 5-2, ach tá bainisteoir buan nua tagtha isteach anois, Rubén Amorim as an Phortaingéil, a bhain rath amach mar bhainisteoir den chlub Sporting i Liospóin. Tá Oireachtas na Samhna ar siúl i gCill Airne an tseachtain seo, agus Gaeil ó gach cearn den domhan bailithe le chéile chun an teanga agus an cultúr a cheiliúradh. Seoladh an fhéile Dé Céadaoin le hóráidí ó Uachtarán an Oireachtais Pádraig Mag Fhearghusa agus Aire Stáit na Gaeltachta, Spóirt & Corpoideachais, Thomas Byrne TD. Bronnadh duaiseanna Chomórtas Liteartha an Oireachtais agus Gradaim Chumarsáide an Oireachtais ar an lá céanna. I measc imeachtaí eile, bhí seoltaí leabhair, díospóireachtaí, comórtais amhránaíochta agus damhsa, agus seoladh nuachtán clóite nua, An Páipéar, atá ar fáil ar bhonn seachtainiúil ó thús na míosa seo. Beidh Oireachtas na Samhna ag dul ó thuaidh go Béal Feirste an bhliain seo chugainn, den chéad uair ó bhí 1997 ann. * Léirithe ag Conradh na Gaeilge i Londain. Tá an script ar fáil i d'aip phodchraolta. * GLUAIS tarrthálaithe - rescuers rabhadh aimsire oráiste - orange weather warning litir chomhbhróin - letter of condolence comhthíreach - fellow countryman nuachtán clóite - print newspaper ar bhonn seachtainiúil - on a weekly basis

Seolfar an closleabhar nua Mise Gráinne ag Oireachtas na Samhna i gCIll Airne i mbliana.

Cuirfear tús le himeachtaí Oireachtas na Samhna i gCill Airne amárach. Tá suas le míle iomaitheoir le bheith páirteach sna comórtais stáitse - an líon is mó ariamh.

Beidh teacht le chéile ag Bánú ag Oireachtas na Samhna tráthnona de hAoine i gCill Áirne.

Especially for púcaí season, listen to seven stories from míolseanchas na hÉireann – the lore of Irish creatures.You'll hear aboutna sióga – the fairiesan bhean sí – the bansheean púca – the pookaan chailleach – the witchan síofra – the changelingan mhaighdean mhara – the mermaidan fathach – the giantYou can find even more stories like this at dúchas.ie, the online home of the National Folklore Collection of Ireland.https://www.bitesize.irish/blog/scealta-samhna/Go to offer.irish for 10% discount from monthly or annual membership of Bitesize Irish.Support the showGo to www.bitesize.irish/links to find out more about courses and membership #GaeilgeGachLá

Aoife Ní Chonghaile, OPT Gaeilge ABC ag labhairt faoi imeachtaí a bheas ar bun acu d'fhéile na Samhna.

Seolfar nuachtán Gaeilge clóite ag Oireachtas na Samhna ag tús na míosa seo chugainn.

Tá an spriocdháta do chomórtais ardáin Oireachtas na Samhna ann amárach an 4ú lá de Dheireadh Fómhair. Eolas ag Máirín faoin dóigh le cur isteach ar na comórtais.

Tugadh le fios ag cruinniú do Chomhairleoirí Bardasacha Chonamara a bhí ann le gairid go mbeidh na teorainneacha luais ar na bóithre beaga bailte uilig i gConamara dhá laghdú ó 80 ciliméadar go dtí 60 ciliméadar san uair roimh dheire mhí na Samhna.

Aréir i Philadelphia chuir Kamala Harris Tim Walz i láthair an phobail mar a rogha do phost an leas-uachtaráin don Pháirtí Daonlathach i dtoghchán mhí na Samhna. Is é Walz Gobharnóír stat Minnesota.