Podcasts about tunus'ta

Tunus'ta Nahda Hareketi lideri Râşid Gannûşî'nin üç yıl hapis cezasına çarptırıldığı haberini Fas seyahatim sırasında almıştım. Tunus'a da yakın zamanda bir ziyaret yapmış olduğum için, Mağrib coğrafyasının farklı ülkelerindeki siyasî atmosferi sahada değerlendirme ve ülkeleri birbiriyle kıyaslama imkânı buldum. Üstelik Gannûşî'yi daha önceki Tunus seyahatlerimden birinde evinde ziyaret etmiş, kendisiyle mülakat yapmıştım. (O mülakatta, Arap Baharı'nın gidişatına dair sorularıma öylesine ümitvar ve iyimser cevaplar vermişti ki, şaşırmaktan kendimi alamamıştım.) Yıllardır izlediğiniz ve nihayet şahsen de tanıştığınız biri, âhir ömründe tamamen politik ve sübjektif bir davada mahkûm olduğunda, hem onun bütün siyasî serüveni ve hayat çizgisi gözünüzde belirginleşiyor hem de duygularınız -ister istemez- işin içine dâhil oluyor. Rabat sokaklarını adımlarken, 2011'den bugünlere, Râşid Gannûşî'nin Tunus'ta hangi adımları attığını düşündüm: Cumhurbaşkanı Zeynelâbidin Bin Ali'nin devrilmesinin hemen akabinde, Tunus laiklerinin köpürttüğü “İslâmcılar, kimseye hayat hakkı tanımayacak!” tezviratları eşliğinde, yıllardır yaşadığı sürgünden ülkesine dönmüştü. Bütün dünyanın gözü “Arap Baharı'nın beşiği” sayılan Tunus'un üzerindeyken düzenlenen seçimler Nahda Hareketi'ni iktidara taşımış, ancak Gannûşî herhangi bir resmî görev almak yerine, kenarda durarak “âkil adam” pozisyonunu korumuştu. Ekonomik kriz, sosyal bunalım ve rekor boyutlardaki işsizlikle boğuşan Tunus'ta büyük beklentilerle başlayan Nahda iktidarı, kısa süre sonra hoşnutsuzluklara yol açmış; eş zamanlı olarak ülkenin önde gelen solcu liderlerinden ikisi suikasta kurban gitmiş, terör saldırıları da turizmi bitme noktasına getirmişti. Gidişatı derin bir ferasetle okuyan Gannûşî, 2014 genel seçimlerinden sonra partisini “ülkeyi yöneten koalisyon ortaklarından biri” olarak konumlandırmıştı. Nahda'yı “İslâmî hareket” çerçevesinden çıkararak, artık “Müslüman demokrat” olduklarını ilân eden Gannûşî, 2019 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde “hukuk adamı” kimliğiyle bilinen Kays Saîd'i desteklemiş, Nahda ve diğer ana akım partilerin teveccühünü kazanan Saîd, yüzde 70'in üstünde oy oranıyla cumhurbaşkanı seçilmişti. Sonrası malum ve trajik: Hukuka riayet edeceği zannıyla desteklenen Saîd'in içinden tam bir otokrat despot çıktı ve Tunus'ta demokratik kuralları tamamen askıya alarak, kendi hâkimiyetini tesis etti. Ülke, Bin Ali devrine geri döndü.

Mağrip ülkelerinin yani Fas, Tunus, Cezayir mutfaklarının böreği “brik” kolay ama özen isteyen bir tarif. Kelime olarak bizim börek sözcüğünden gelme. Genellikle içine bir çiğ yumurta konuyor. Maharet o yumurtayı patlatmadan “brik” yapmakta, öyle ki yumurtanın akı tam pişecek, sarısı ise akışkan kalacak. Katlama biçimi de ülkeden ülkeye değişebiliyor. Örneğin Tunus'ta brik üçgen katlanıyor. Cezayir'de ise tıpkı paçanga gibi dikdörtgen veya kare bohça şeklinde katlanıyor. Harcı ise genellikle top balığı konservesi oluyor. Ton balığı üçgen veya kare biçimde ortası çukur kalacak şekilde hamura yerleştiriliyor, ortadaki boşluğa yumurta kırılıyor. Elbette kıymalı harç da yapılıyor ama bol soğanlı bol maydanozlu patates kavurmalı yapmayı seviyorum.    

Mağrip ülkelerinin yani Fas, Tunus, Cezayir mutfaklarının böreği “brik” kolay ama özen isteyen bir tarif. Kelime olarak bizim börek sözcüğünden gelme. Genellikle içine bir çiğ yumurta konuyor. Maharet o yumurtayı patlatmadan “brik” yapmakta, öyle ki yumurtanın akı tam pişecek, sarısı ise akışkan kalacak. Katlama biçimi de ülkeden ülkeye değişebiliyor. Örneğin Tunus'ta brik üçgen katlanıyor. Cezayir'de ise tıpkı paçanga gibi dikdörtgen veya kare bohça şeklinde katlanıyor. Harcı ise genellikle top balığı konservesi oluyor. Ton balığı üçgen veya kare biçimde ortası çukur kalacak şekilde hamura yerleştiriliyor, ortadaki boşluğa yumurta kırılıyor. Elbette kıymalı harç da yapılıyor ama bol soğanlı bol maydanozlu patates kavurmalı yapmayı seviyorum.

Uçağımız Kartaca Havaalanı'na doğru alçalırken, son olarak 2019'da ziyaret ettiğim Tunus'u nasıl bulacağımı merak ediyordum doğrusu. O zaman –her şeye rağmen– hâlâ kendi ayakları üzerinde durmaya çalışan bir Tunus vardı karşımda. Sonrasında ise cumhurbaşkanlığı seçimlerinden ezici bir üstünlükle çıkan Kays Saîd, önce parlamentoyu feshedip hükümeti görevden almış, ardından da Nahda Hareketi lideri Râşid Gannûşî'nin hapsedilmesine giden süreç yaşanmıştı. Bunun elbette siyasî, sosyal ve ekonomik yansımaları olmalıydı. 31 Mayıs Çarşamba sabahı erkenden, Tunus'un başkenti Tunus'u (Arapçadaki telaffuzuyla: Tûnis) adımlamaya başladık. Mekânlarla ilgili notlarımı aktarmadan önce, Tunus şehrinin tarihindeki bazı önemli dönüm noktalarını hatırlatmak isterim: Tunus, Müslüman fatihlerin Kuzey Afrika'yı fetih hareketleri çerçevesinde, 600'lü yılların sonunda İslâm toprağı haline gelmiş. Bizans İmparatorluğu'yla zorlu bir çekişmeye mal olan bu dönem, 732'de şehrin kalbini teşkil eden Zeytûne Camii'nin inşasıyla resmen sona ermiş. 800-909 arasında bugünkü Tunus'un tamamına hâkim olan Arap Ağlebî hanedanı, şehrin tarihinde bir dönüm noktasına işaret ediyor. Zeytûne başta olmak üzere bütün tarihî eserleri elden geçiren ve sağlam biçimde restore eden Ağlebîler, Hanefî mezhebinin Tunus'taki tohumlarını da atmışlar. Tarih akıp giderken Tunus'tan Fâtımîler (909-972), Zîrîler (972-1062), Horasânîler (1062-1159), Muvahhidler (1160-1228) ve Hafsîler (1228-1574) geçmiş. Nihayet 1574'te Tunus'ta Osmanlı asırları başlamış: Osmanlılar, Akdeniz'deki diğer İslâm ülkelerinde olduğu gibi, Tunus'ta da yerel unsurlarla iş birliğini öne çıkarmış. Bu çerçevede “dayı” lakabını taşıyan bir askerî yönetici fiilî idareyi elinde tutarken, 1613'ten 1702'ye kadar Tunus'u Murâdî hanedanı, 1705-1957 arasında da Hüseynî hanedanı yönetmiş. 1881'de Fransız “himaye” yönetimi başladıktan sonra Osmanlı Tunus'tan resmen çekildiğinde bile, yerel hanedanlar iktidarlarını korumuşlar. 20 Mart 1956'da Fransa'dan bağımsızlığını kazanan Tunus, 1987'ye kadar Habib Burgiba, 2011'e kadar da Zeynelabidin bin Ali tarafından yönetilmiş. Şehrin ara sokaklarından yürüyerek Zeytûne Camii'nin önüne geldiğimizde, öğle namazının vakti girmek üzereydi, ancak cami kapalıydı. Mağrib bölgesinde camilerin namaz vakitleri dışında kapalı olmasına alışkındım, ama buradaki durum daha dikkat çekiciydi: Zira Zeytûne, 2011'den sonra eski faal durumuna döndürülmüştü. Şimdi yeniden “sosyal hayatın kalbi olma” misyonundan uzaklaştırıldığı görülüyordu. Tunus çarşılarını çok ıssız ve sakin buldum. Türkiye'den geldiğimizi fark edip “Erdoğan'ın yeniden seçilmesi” sebebiyle bizi tebrik eden esnafın sıcakkanlılığı, bu manzarayı bir nebze hafifletse de, ülkenin içinde bulunduğu ekonomik krizin en net göstergelerinden biri ara sokaklardı:

Tunus Cumhurbaşkanı Kays Saîd, yayınladığı özel bir kararnameyle, Tunus Cumhuriyeti Başmüftülüğü'ne Şeyh Hişâm bin Mahmûd'u (81) atadı. 2019'da göreve başladığından bu yana birbirinden tartışmalı kararlara imza atan Saîd, son olarak, 25 Temmuz 2021'de hükümete el çektirerek seçilmiş parlamentoyu feshetmişti. Saîd'in çağrısıyla 17 Aralık 2022'de düzenlenen genel seçimlere ise katılım oranı yüzde 11'de kalmış, böylece ülkede siyaset mekanizması tümüyle kilitlenmişti. Böyle bir atmosferde, Şeyh Hişâm bin Mahmûd'un müftülüğe atanması, elbette birçok tartışmayı da beraberinde getirdi. Ki bunların başında Şeyh Hişâm'ın yaşı ve kendisini atayan iradenin halk nezdindeki meşruiyeti meselesi geliyor. İslâm dünyasında “nev'i şahsına münhasır” bir ülke olarak dikkat çeken Tunus'ta, siyasetle doğrudan bağlantısı sebebiyle, müftülük makamı önemini hep korudu. Uzun Osmanlı asırları boyunca herhangi bir gerilimin konusu olmayan müftülük, 1950'lerden sonra ise bu göreve getirilenler açısından adeta “ateşten gömleğe” dönüştü. 1574'te bugünkü Tunus ve çevresi Osmanlı İmparatorluğu'nun hâkimiyeti altına girdiğinde, halkın ekseriyeti Mâlikî mezhebine mensuptu. Yönetimi üstlenen Murâdîler hanedanı, Hanefîliği de ülkede yaygınlaştırarak dinî hayata resmî bir düzen getirdi. 1600'lü yılların başından itibaren Tunus'ta biri Hanefî diğeri de Mâlikî olmak üzere iki müftü vazifelendirildi. Müftülük makamını dolduran zat, zaman içinde “müftî-i ekber”, “başmüftü”, “şeyhülislâm” gibi unvanlarla anıldı. 1881'de Tunus'ta başlayan “Fransız himayesi” dönemi, müftüler açısından ilk ciddi sıkıntıların baş gösterdiği bir zaman dilimiydi. Gördükleri siyasî baskıların yanı sıra, halkın “himaye” yönetimi sırasında yaşadığı çok çeşitli problemlerin çözümü yine müftülerin sorumluluğundaydı. Fransız tesirlerine karşı İslâm kültür ve ahlâkının müdafaası da müftülerden beklenen bir görevdi. Tüm bunları aynı anda ve mükemmel bir biçimde yerine getirmenin zorluğu ise malumdu. Keza, siyasî dengeler sebebiyle, süreç içinde Mâlikî müftü sayısının dörde kadar çıkması, dikkat çeken bir ayrıntıydı. Tunus, 1956'da Fransız sömürgesinden kurtulup bağımsız bir cumhuriyet olarak tarih sahnesine çıktığında, Paris'te eğitim gören ve Fransız tipi jakoben laikliği benimseyen Habib Burgiba, ülkede gerçekleştirdiği “modern” reformlar bağlamında müftülük makamını da kontrolü altına aldı. Müftülükteki çok başlılık ortadan kaldırıldı, “Tunus Cumhuriyeti Başmüftüsü” siyaset tarafından atanan bir memura dönüştürüldü. Muhammed Abdulazîz Cuayt (1886-1970), müftülük makamına getirilen ilk isim oldu. 1957-1960 arasında koltuğunda oturan Cuayt'tan sonraki müftüler sırasıyla şunlardı: Muhammed Fâzıl Bin Âşûr (1909-1970, görev: 1962-1970), Muhammed Hâdî Belkâdî (1905-1979, görev: 1970-1976), Muhammed Habîb Belhûca (1922-2012, görev: 1976-1984), Muhammed Muhtâr Selâmî (1925-2019, görev: 1984-1998), Kemâleddîn Cuayt (1922-2012, görev: 1998-2008), Osman Battîh (1941-2022, görev: 2008-2013 ve 2016-2022), Hamde Saîd (d. 1940, görev: 2013-2016). Bu isimlerden Muhammed Fâzıl Bin Âşûr, Tunuslu meşhur âlim Muhammed Tâhir bin Âşûr'un, Kemâleddîn Cuayt da ilk müftü Muhammed Abdulazîz Cuayt'ın oğluydu. Habib Burgiba'nın İslâm'la kurduğu “Fransız tipi” münasebet sebebiyle, 1956'dan sonraki Tunus müftüleri ciddi sınavlarla karşı karşıya kaldılar. Burgiba, devlet memurlarına orucu yasaklamayı düşünecek kadar uçlarda gezinen bir devlet başkanıydı. “Aşırılıkla mücadele” adı altında İslâmî şiarların tamamına cephe alan ve din adamlarını da bu çizgide yürümeye zorlayan Burgiba'nın 1987'de kendi başbakanı Zeynelâbidîn bin Ali tarafından emekliye sevk edilmesi, müftüleri yine tam anlamıyla rahatlatmadı. Ancak görev yaptıkları sürelerin uzamasından da anlaşılacağı üzere, siyaset kurumuyla dinî müesseseler arasındaki gerilim azaldı.

13 sene önce Tunus'ta başlayan ve bütün Arap dünyasında domino etkisiyle gelişen olaylarda bir olağanüstülük görüntüsü vardı. Bu da bu işlerin ancak dışardan bir müdahale ile olabileceği kanaatini oluşturuyordu. Oysa bu ülkelerin hepsinde birbirinden etkilenerek, esinlenerek hareketlenmeye hazır çok ciddi sosyolojik koşullar vardı. Bunlar Avrupa'da 1968'de bütün Avrupa'yı etkisi altına alan gelişmelere çok benzer özelliklere sergiliyordu. Bütün bu süreçleri her zaman baştan itibaren kontrol eden bir gücün varlığını düşünmek çok ayartıcı çünkü çok kolay bir düşünme biçimi ve zihnimizde kök salmış “süper güç” vehimlerimizden besleniyor. Dünyada gerçekten çok güçlü ve dünyanın bütün gelişmelerini kontrol altına almak isteyen güçlerin olmadığını söylemek elbette safdillik olur. Ancak ne kadar güçlü bir kontrol arzusu olsa da çoğu zaman sosyal hadiseler kontrol dışında gelişir. Bu büyük güçlerin en büyük marifeti olayları başlatıp istedikleri istikamette sürüklemek değil, çoğu kez başka türlü başlamış olayları kendi kontrollerine alma maharetlerinden gelir. Arap Baharı, iddialarıyla ve vaat ettikleriyle bu güçlerin hiçbir şekilde önayak olabilecekleri bir süreç değildi. Bilakis süreç onların baştan beri tezgahlamış oldukları sistemi tehdit edecek potansiyeller içeriyordu. Mevcut dünya düzeni Müslümanların, kendi aralarında Arapların ve Araplarla Türklerin hiçbir şekilde birleşmemelerini temin etmek üzere kurulmuştur. İslam Dünyası'na mevcut düzeni empoze eden şartlar I. Dünya savaşı sonrası oluşmuştur ve halen devam etmektedir. Bugün Ortadoğu'da yaşanan bütün sıkıntılar bu birleşmeye zorlayan doğal sosyolojik gelişmelere karşı uluslararası siyasi düzenin direncinden kaynaklanıyor. Halklar birbirine çekiyor, bütünleşmeyi istiyor, ama arada bu birleşmeye karşı konulmuş gözetleme kuleleri dikkatle çalışıyor. Arap Baharı çok zorlama müdahalelerle durdurulmayıp başladığı gibi devam etmiş olsa bugün çok daha farklı bir Arap Dünyası, Ortadoğu ve Türkiye ilişkileri olurdu. Arap Baharı'nın durdurulması meselesi tabii ki bazı Arap monarşilerinin basitçe yaşadıkları demokrasi korkusundan ibaret değildir. İslam dünyasındaki demokrasi korkusu sadece Arap monarşilerinde veya bazılarının oligarşilerinde yok, daha büyüğü ABD, İsrail ve Avrupa ülkelerinde var. Çünkü onlar için demokratikleşmiş bir İslam dünyası onların kontrollerinden çıkmış ve Ortadoğu için kendilerince uygun görmüş oldukları düzenin bitmesi demektir. Ortadoğu'da halk-devlet bütünleşmesini sağlamış gerçek bir demokrasi herkesten önce İsrail'in bugünkü varlık şeklini tehdit eder. Çünkü İsrail bugünkü bütün işgalci, yayılmacı ve ihlalci varlığını parçalanmış, halklarıyla kopuk rejimlere borçludur.

17 Aralık tarihi son 13 yıldır biri bütün dünya için biri de Türkiye için dönüm noktası oluşturan iki önemli olay dolayısıyla takvimde özel bir gün olarak yerini aldı. Arap Baharı denilen süreç Tunus'ta 2010 yılının 17 Aralık ayında bir seyyar satıcının kendisine haksızca muamele eden zabıtayı protesto için kendisini yakmasıyla başlamıştı. Bu süreç Arap dünyasının en az yüz yıldır maruz kaldıkları sömürge ve sömürge-sonrası istibdat şartlarından çıkış yapmak üzere ayaklanmaya başladıkları tarihti. Tunus'ta başlayan bu hareket kısa süre içinde Mısır, Libya, Yemen ve ardından Suriye'ye sıçradı. Ürdün, İran ve Fas'ı da yokladı. Bu Azizi'nin yaktığı bir kıvılcımın bütün bu ülkelere bir alev olarak sıçraması hepsinin üzerinde çöreklenmiş bir gazın patlaması, hepsinde var olan derin rahatsızlıkların birbirinden cesaret bularak ifadesi, toplumsal bir enerji birikiminin dışa vurmasıydı.

Bugünkü Libya'yı oluşturan üç bölgeden biri olan Trablusgarp (diğer bölgeler Bingazi ve Sirenayka idi) Osmanlı Devleti'ne 1559'da bağlandı ve Akdeniz'deki üç Garp Ocağı'ndan ikincisi (birincisi Cezayir'de, üçüncüsü Tunus'ta idi) Trablusgarp'ta oluşturuldu. Bölge uzun süre “Dayı” denen yerel beylerle yönetildi ama bölgedeki aşiretlerin gerektiğinde birbirlerine karşı Avrupalılarla bile işbirliği yaptığı fark edilince, bölgenin idaresi ve güvenliği için merkezden asker gönderildi. Ağırlıklı olarak Aydın, İzmir, Manisa, Muğla gibi Batı Anadolu'dan toplanan çoğu devşirme levendlerin ve yeniçerilerin evlenmeleri yasaktı. Ancak bu yasak zamanla delindi ve Osmanlı-Arap-Bedevi karışımı Kuloğulları denen toplumsal kesim ortaya çıktı.

Tunus'ta 25 Temmuz'da yapılan referandumda “evet” oyu alan yeni anayasa ile Cumhurbaşkanı Kays Said nasıl bir yönetim tarzı hedefliyor? 2011'deki devrim öncesine dönülüyor mu? Marmara Üniversitesi'nden Dr. Muhammed Hüseyin Mercan ile konuştuk.

Tunus'ta cumhurbaşkanına sınırsız yetki veren ve her türlü tasarrufuna kanunî koruma sağlayan yeni anayasa, pazartesi günü düzenlenen referandumla kabul edildi. Yeni anayasa metni, cumhurbaşkanını hem hükümet hem de yargı üzerinde mutlak otorite mevkiine yükseltirken, meclisi de sembolik bir konuma indirgiyor. Geçtiğimiz yıl temmuz ayında parlamentoyu kapatarak hükümeti görevden alan Cumhurbaşkanı Kays

Tunus'ta bir yıl önce Meclis'i fesheden Cumhurbaşkanı Kays Said'in vaat ettiği yeni anayasa bugün halk oyuna sunuldu. Peki yeni anayasa neleri değiştirecek? Yeni anayasaya kimler, neden karşı çıkıyor? Anadolu Ajansı Tunus Muhabiri Mehmet Akif Turan anlatıyor.

Dila Ak Türkiye'de ve dünyada kadınların haklarına yapılan saldırıları ve mücadeleleri anlatıyor. - Çalışma hayatında şiddete sıfır tolerans çağrısı - Gülistan Doku nerede? - Tunus'ta ilk kadın motorsiklet grubu - Hijyenik ped ve tamponda KDV %18'den %8'e indirildi

Rusya'nın Ukrayna'ya saldırılarının 14. günü. Dış Politikada Kadınlar İnisiyatifi‘nin üyesi, uluslararası ilişkiler alanında çalışan üç kadın, Prof. Dr. Zeynep Alemdar, Dr. Hürcan Aslı Aksoy ve Dr. Serpil Açıkalın, üçüncü haftasına giren Rusya'nın Ukrayna saldırısının şimdiden görülen ve öngörülebilir sonuçlarını değerlendirdi. 09.03.2022 00:00 Giriş 02:30 Prof. Zeynep Alemdar Dış Politikada Kadınlar İnisiyatifini anlatıyor 04:30 BMGK 1325, kadınlar, barış ve güvenlik 11:00 Rusya'nın Ukrayna saldırısı Avrupa'yı nasıl değiştirdi? 12:30 Dr. Hürcan Aslı Aksoy Almanya'nın "yeni" dış politika önceliklerini anlatıyor 14:00 Rusya-Ukrayna savaşı ve Almanya'nın enerji politikaları 15:30 Avrupa'da militarizm 16:30 Avrupa'nın yeşil enerji gündemi 20:20 Rusya'nın Ukrayna saldırısı Kuzey Afrika ve Ortadoğu'yu nasıl etkiledi 21:56 Dr. Serpil Açıkalın savaşın petrol üreten ülkelerin tutumlarını etkisini değerlendiriyor 24:00 Enerji arzı açısından Cezayir ve Libya'nın tutumları 30:50 Prof. Zeynep Alemdar kadınların barış ve ateşkes görüşmelerine katıldıklarında yarattıkları farkı örneklerle anlatıyor 35:30 Kadınların arabuluculuk süreçlerinde yarattıkları farklar 41:00 Dr. Hürcan Aslı Aksoy Türkiye'nin Rusya-Ukrayna savaşına ilişkin tutumunu değerlendiriyor 41:50 Savaş Türkiye'nin bölge ülkeleriyle ilişkilerini nasıl etkileyebilir? 43:44 Almanya'da ilk kez "milli güvenlik" kavramı tartışılıyor 51:16 Dr. r. Serpil Açıkalın Tunus'ta geçiş dönemi adaleti sürecini anlatıyor 52:37 Tunus'ta ekonomi ve siyaset 53:50 Rusya-Ukrayna savaşı ve Mısır ekonomisine etkileri 54:30 Bir siyasi sembol olarak ekmek 55:52 Rusya'nın Ukrayna saldırısının Fas'taki yansımaları 58:00 Kapanış

Geçen yıl Temmuz ayından beri ülkenin yönetimini tek elde toplamaya çalışan Cumhurbaşkanı Kays Said'in bir yandan en yüksek yargı organını devreden çıkarmaya çalışırken diğer yandan en güçlü siyasi hareket Nahda'ya baskı kurması nasıl karşılanıyor? Dokuz yıl önceki çifte suikastla Nahda'nın ilgisi var mı? Parti ne diyor? Said'in söz verdiği seçimin hazırlığı yapılıyor mu? AA Tunus Muhabiri Mehmet Akif Turan ile konuştuk.

“Arap Baharı” diye akıllara kazanan devrim dalgasının başladığı, Tunus'ta rejim değişikliğinin meydana geldiği 14 Ocak'ın yıldönümünde Dr. Muhammed Hüseyin Mercan ile rejimin değiştiği veya statükonun isyana direnip devam ettiği bölge ülkelerini Tunus'la karşılaştırdık.

Bereket Kar Ile Gündem Ortadoğu | Tunus'ta Neler Oluyor by Artı TV

Lelma&Thuise'in bu bölümünde Hilal ve Başak "Tunus'ta Bir Divan" filmi üzerine sohbet ediyorlar. Keyifli dinlemeler dileriz!

Arap baharı olarak da nitelenen protesto dalgasına start veren Tunus'ta otoriter rejimin yıkılması sonrası başlayan demokratikleşme süreci Cumhurbaşkanı Kays Said'in 25 Temmuz'da meclisin yetkilerini askıya almasıyla sekteye uğradı. Stanford Üniversitesi'nde doktora sonrası araştırmacısı, siyaset bilimi doktoru Aytuğ Şaşmaz ile Tunus'taki son gelişmeleri konuştuk. Şaşmaz, Tunus'un demokratikleşme yolculuğunun kesintiye uğramasında ise siyasi partilerin örgütsel genişlemeye ve kurumsal gelişime yatırım yapmayışlarının önemli etkisi olduğunu anlatıyor.

Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said, ülkenin anayasasını değiştirmeye hazırlandığının sinyallerini verdi. Gökçe Çiçek Kösedağı'nın sorularıyla, “Nuray Mert ile Soru-Cevap” programında bu hafta gündem, Tunus'ta yaşanan son gelişmelerdi.

Tunus'ta demokrasinin sonu mu? - Konuk: Nebahat Tanrıverdi

DUVAR- Prof. İlhan Uzgel ve Dr. Mühdan Sağlam'ın hazırladığı Küresel Gündem'de Tunus'ta yaşanan gelişmelerin geniş Ortadoğu coğrafyasında siyasal İslam için ne anlama geldiği ele alındı.

Tunus'ta yaşanan “sivil darbe“, ülkenin en güçlü siyasi partilerinden Ennahda ve onun lideri, şu anki Tunus Meclis Başkanı Raşid el Gannuşi'yi bir kere daha gündeme taşıdı. 22 yıl İngiltere'de sürgün yaşayan Gannuşi, demokrasiyi savunan ender İslamcı düşünür ve siyasetçilerden biri olarak biliniyor. Onun yaşadıklarıyla, yine İslamcı hareketten gelen Recep Tayyip Erdoğan'ın yaşadıklarını İslamcı hareketler/demokrasi ilişkisi bağlamında karşılaştırmak ilginç olabilir.

Cumhurbaşkanı Kays Said'in başbakanı azledip meclisin yetkilerini elinden alması ardından Tunus, Arap Baharı'ndaki kazanımlarını kaybederek bir otoriter rejime mi dönüşecek, yoksa uzlaşma kültürü mü galip gelecek? Marmara Üniversitesi'nden Dr. Muhammed Hüseyin Mercan'la Said'in seçeneklerini konuştuk.

Siyonist Başkan Joe Biden, ABD'nin Ankara Büyükelçiliği için Jeff Flake'i değil de, Hürriyet'in bir nevi diplomatı Sedat Ergin'i aday gösterse emin olun şaşırmazdık. Hürriyet'i yönettiği dönemde, Mister Ergin'in ABD'nin Ankara Büyükelçisi John Bass'i gazete merkezinde nasıl ağırladığını anlatırken; şöyle yazmıştık: “Farzımuhal bir yanlışlık eseri hatlar karışsa, Sedat Ergin ABD'nin Ankara Büyükelçisi, John Bass de Hürriyet'in Genel Yayın Yönetmeni olsa inanın pek bir şey değişmez!” (22 Eylül 2015) BATICI AYARLAR “Gölge CIA” Stratfor'un 323 plakalı elemanı Sedat, epeyce bir süredir Türkiye'nin “geleneksel dış politikaya dönmesinin” hayaliyle yaşıyor. Bunun en güncel örneğini “Ankara, Tunus'ta geleneksel bölge politikasına mı dönüyor?” başlıklı yazısında (31 Temmuz) görmek pekâlâ mümkündür. Tunus'ta yaşanan darbeyle ilgili Ankara'nın tavrını ele aldığı bu yazıda; Türkiye'nin, Ortadoğu ve Doğu Akdeniz politikasında “fabrika ayarlarına dönmesinin” işaretlerini arıyor! Böyle bir ihtimali temenni ettiği için “bağlantı kurmaya” çalışıyor. Mister Ergin'in sözünü ettiği “fabrika ayarları” mı; aslında Batıcı ayarlardır... ABD'nin Türkiye'deki Fahri Büyükelçisi Sedat Ergin için “kötü bir haberimiz” var: Türkiye'nin Batıcı ayarlara dönmesi mümkün değil!

Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said, önce Başbakan Hişam el-Meşişi'yi, ardından Adalet ve Savunma Bakanlarını görevden aldı. Seçilmiş Meclis'in yetkilerini donduran Cumhurbaşkanı Said seçilmiş milletvekillerinin dokunulmazlık haklarını da askıyı aldı. Said Anayasa'ya uygun davrandığını iddia etse de bu bir “darbe”. Nitekim Meclis Başkanı Raşid el-Gannuşi ve vekillerin Meclis'e girme girişimleri de güvenlik güçleri tarafından zor kullanılarak engellendi. Kays Said'in Anayasa'ya dayanmayan bir “güç gaspı”na yöneldiği açıkça görülüyor. Said, ekonomik koşulların kötüleştiği gerekçesiyle hükümete yönelik protesto gösterilerini güç gaspı için en uygun an olarak gördü. Aslında yaşananlar sürpriz değil. İngiltere'de yayınlanan “Middle East Eye(Ortadoğu'nun Gözü)” adlı haber sitesi Mayıs ayı sonlarında Kays Said'in darbe hazırlığı yaptığına dair bir plânı yayınlamıştı. Kartaca Sarayı planın varlığını reddetmişti. Tunus'ta yaşananlar “Middle East Eye” sitesinde yer alan bilgileri teyit edecek şekilde gelişti. Tunus “Arap Kışı”na döndürülen

Nabız'da bu hafta, Ayyüce Dalkılıç konuğu Nebahat Tanrıverdi Yaşar ile Tunus'ta yaşananlar üzerine konuşuyor!

Tunus'ta Cumhurbaşkanı Kays Said'in milletvekillerinin dokunulmazlığını askıya alma kararı sonrasında, bağımsız milletvekili Yasin el-İyari ve Onur Koalisyonu milletvekili Mahir Zeyd gözaltına alındı.

Medyascope'un her hafta dünya gündeminin meşgul eden bir konunun enine boyuna incelendiği podcast programının 16'ıncı bölümünde bu hafta, Tunus'ta yaşanan siyasi krizi ele aldık. Arap Baharı'nın çıkış yeri ve yegane başarılı hikayesi olarak bilinen Tunus'ta itibaren neler yaşanıyor? Cumhurbaşkanı Kays Said ne yapmaya çalışıyor? Nahda Hareketi, Said'in açıklamalarına ne tepki verdi? Ülkede bu sürece gelene kadar neler yaşandı? Uluslararası toplum nasıl tepki verdi? Tunus'taki siyasi kriz, ülkedeki kırılgan demokratik düzeni sonlandırır mı? Olası senaryolar neler? Bu bölümümüzde bu sorulara yanıt aradık.

Tunus'ta yaşananın bir darbe olup olmadığı üzerindeki tartışma, Türkiye'den bakınca çok anlamsız görünüyor. Ne de olsa kılıktan kılığa girip, farklı şekillerle yapıla bilen darbelere, darbelerin binbirsuratına aşina bir nesiliz. An gelir halkın orduya çıkardığı davetiye ile asker tanklarıyla herşeye müdahale eder (1960, 1971, 1980), an gelir medya, STK ve bazı “derin devlet” operasyonlarıyla demokrasiye balans ayarı verilen

TVNET Ekonomi Şefi ve Z Raporu dergisi Yazı İşleri Müdürü Semra Karabaş'ın Parapolitik adlı programında, gazetemizin Ekonomi Müdürü İbrahim Acar, Tunus'ta yaşananlarla ilgili şöyle bir karşılaştırma yaptı: “Sokakta, halkta bir büyük ikilem oluşmuş vaziyette. Türkiye'nin 15 Temmuz'da yaşadığı gibi halk, ‘Hayır, biz demokrasi istiyoruz. Bu çağda darbe mi olur?!' diye karşılarına dikilmedi.”

Akdeniz'i kuşatan İslam coğrafyası dinamik bir dönem yaşıyor. Arap Baharı Tunus'ta başlamıştı. Daha ilk günden itibaren çok önemli bir döneme girdiğimizi biliyorduk. Peşin yargılar tarihin çöplüğüne atıldı. Çoğu kimse Tunus'ta başlayan olayları büyük bir kurgunun parçası olarak görmekteydi. Tarihe kim ne kadar müdahale edebilir sorusuna farklı cevaplar verilebilir fakat Doğu ve Batı ilişkileri bakımından ele aldığımızda Tunus'ta başlayan olaylardan sonra tahmin edilmeyen sonuçların ortaya çıktığını söyleyebiliriz. Batılı değerleri pazarlayarak Doğu üzerinde hegemonya kurma dönemi bu olaylarla birlikte sona erdi. Daha önce de Cezayir'in Fransa'ya direnişi ile büyük bir değişimin kapıları aralanmıştı. Dünyayı sarsan 68 Mayıs'ındaki olayların kökeninde Cezayir bağımsızlık savaşı da vardı. Cezayir'de Fransız kolonyalizmi mağlup edilmişti ve bu başarı bütün dünyayı etkiledi. Tunus için de benzer fikirler ileri sürebiliriz. Türkiye'nin müstemleke aydınları Tunus'taki İslamcı yönetime karşı ayağa kalktığını zannediyor. Bu sebeple Tunus'un yerle bir edilmesinde sakınca görmüyor. ABD ve diğer emperyalist devletler Irak'ı işgal ettiğinde de içten içe sevinmişlerdi. Tunus'ta darbe ile “Batı'yı hoşnut etmeyen adamlar” iktidardan uzaklaştırılınca sevinçlerini daha açık gösterdiler. Emperyalist devletleri hoşnut etmeyen adamlar Türkiye'de konuşlanmış müstemleke aydınları için de sorundu. Fakat ilk işaretler onları memnun etmeyecek düzeydedir. Tunuslular açıktan 15 Temmuz'da Türk milletinin ortaya koyduğu iradeyi örnek aldıklarını söylemeye başladılar.

Tunus son derecede kritik günler yaşıyor. Cumhurbaşkanı ve ordu üzerinden bir karşı devrim, bir “darbe” girişimi tezgâhlanıyor. Henüz durum vuzuha kavuşmuş değil. Ama kuvvetli ihtimâllerden birisi de bu tezgâhın başarılı olacağı istikâmetinde. Tunus Arap Baharı'nın başladığı yer. Dahası, düne kadar şöyle, böyle “Bahar'ın” devâm ettiği yer olarak biliniyordu. Eğer Tunus'ta darbe başarılı olup, başta Ennahda ve Gannûşi olmak üzere karşı çıkan unsurları sindirirse, 2021 Temmuz sonu îtibârıyla, zâten Mısır'daki darbeden ve Suriye savaşının kördüğümünden sonra zaten hayli zayıflamış olan Arap Baharı'nın nihâyete erdiğini söyleyebileceğiz. Tabiî ki bu gidişâtın Türkiye açısından da çok mühim neticeleri olacağını en başta kestirmek zor değil. Arap Baharı'nın mütecânis bir hareket olduğunu iddia etmiyoruz. Elbette Bahreyn ve Yemen ile Tunus, Mısır, Libya, hattâ Suriye çizgisinde yaşananlar farklıydı. Ama Türkiye îtibârıyla ikinci çizgide yaşananlar daha mühimdi. Eğer başarılı ve tutunumlu olsaydı, bugün bambaşka bir Ortadoğu'yu konuşuyor olacaktık. Öyle olmadı. Evet Hüsnü Mübârek, Kaddafi ve Zeynel Âbidin gibi BAAS kalıntısı diktatörler devrildi. Ama neticeten Libya kaosa sürüklendi. Mısır'da ise kısa vâdeli bir İhvân iktidârı Sîsi tarafından kanlı bir şekilde tasfiye edildi. Kaos Sûriye'ye sıçradı. Esad çok yıpransa da ayakta kalmaya muvaffak oldu. Ayakta kalan tek unsur Tunus'tu. Ümit vermeye devâm ediyordu. Türkiye'nin Libya operasyonu, ilk bakışta çok berrak görülmese de, sırtını Tunus'a dayamaktaydı. Son gelişme, kabûl etmeliyiz ki Türkiye'nin bu ileri hamlesini zora sokacak bir potansiyel taşıyor. Hafter güçleri ve Sisî durumdan çok mes'ud olsa gerekir. Zâten belirsizliğe sürüklenen Cenevre süreçleri, yakın zamanda bir topyekûn hesaplaşmayı gündeme koyuyordu. İşbu gelişmeyle berâber bu kuvvetli ihtimâlin daha da öne çekilebileceğini tahmin etmek zor olmasa gerekir.

Türkiye'de bazı medya organlarının ve gazetecilerin ABD ve Avrupa Birliği ülkeleri tarafından fonlanması bize gazetecilik dışında vahim şeyler anlatıyor. Gazetecilik etiği dışında her ülke için milli güvenlik sorununa dönüşen, toplumsal birliği ve ülke bütünlüğünü tehdit eden bu örtülü operasyona yoğunlaşılması acil bir durumdur.

Tunus'ta siyasi kriz var. Arap Baharı'nın görece başarılı ülkesinde sokaklar gergin. Ülke nasıl bu noktaya geldi? Darbe girişimi nasıl sonuçlanacak? Türkiye'nin bölge politikaları nasıl etkilenecek? Deniz Kilislioğlu soruyor, ORSAM Başkan Yardımcısı İsmail Numan Telci Beşte Beş'te anlatıyor. (27 Temmuz 2021)

Tunus'ta Cumhurbaşkanı Kays Said, “ülkenin içinde bulunduğu olağanüstü şartları” gerekçe gösterip, resmen darbe yaptı. Seçilmiş meclisin tüm yetkilerini dondurduğunu, seçilmiş milletvekillerinin dokunulmazlığını askıya aldığını, seçilmiş Başbakan Hişam el-Meşişi'yi görevden aldığını ve kendi atayacağı bir başbakanla yürütmeyi devralacağını duyurdu. Adına darbe denilen şeyin tek türünün tankların, tüfeklerin caddelere çıkmasından ibaret olmadığını yakinen bilen bir ülkede yaşadığımıza göre, Tunus'ta bu yapılana da neden darbe denmesi gerektiğini uzun uzun anlatmaya gerek yok. Zaten, iki ay kadar önce yayınladığı belge ile bu son gelişmeleri önceden haber veren Middle East Eye isimli ünlü internet sitesi de, daha o günlerde Tunus'un başına gelecek olan şeyin tanımını ‘darbe hazırlığı' olarak yapmış. Evet evet, pek çok muadilinde olduğu gibi Tunus'ta yapılan darbe girişimi de, göstere göstere, ayak sesleri duyula duyula gelmiş. “Tunus'ta neler oluyor” diye sorduğum bir Dışişleri Bakanlığı yetkilisinin söylemesiyle haberdar oldum ben de.

Gökçe Çiçek Kösedağı‘nın sorularıyla “Nuray Mert ile Soru-Cevap” programında bu hafta, yurtdışından fon alan medya kuruluşları, bağımsız medya tartışmaları ve Tunus'ta yaşananlar konuşuldu.

Arap Baharı'nın başladığı ve tek başarı hikayesi olarak görülen Tunus, son on yılın en büyük siyasi krizine sahne oluyor. Cumhurbaşkanı Kays Said'in pazar günkü (25 Temmuz) açıklamasında, ülkedeki siyasi krizi zirveye taşıdığı gerekçesiyle parlamentoyu 30 gün boyunca askıya aldığını duyurdu ve Başbakan Hişam Meşişi'yi görevden aldı. Tunus Meclis Başkanı ve parlamentonun en büyük partisi konumundaki Nahda Hareketi'nin lideri Raşid Gannuşi, Cumhurbaşkanı Said'in bu hamlesini “darbe ve demokrasiye saldırı” olarak tanımladı. Tunus'ta yaşanan son gelişmeleri, siyasi krizin nedenlerini ve bundan sonraki süreçte yaşanabilecek olası senaryoları Middlebury College Öğretim Üyesi Dr. Şebnem Gümüşçü ile konuştuk.

İslâm dünyasında hâlihazırda geçerli iki siyaset tarzı, iki siyaset ekseni var. Birincisi demokratikleşme yanlısı, halkların iradesini öne çıkaran bir siyaset tarzı. Diğeri de otokratik rejimlere dayalı, özellikle demokrasi süreçlerini karşı-devrimlerle, darbelerle boğmaya çalışan bir tarz-ı siyaset.

Tunus'ta Cumhurbaşkanı Kays Said'in Başbakan Hişam el-Meşişi'yi görevden alması ve 30 gün boyunca meclisin yetkilerinin dondurmasının yankıları gün boyunca devam etti. Avusturya Başbakanı Kurz'un açıklamalarına Dışişleri Bakanlığı'ndan yanıt verildi. Bugünün bülteni Duru Pratik destekleriyle ulaşıyor. Fotoğraf: AFP / Fethi Belaid

Sade, net haberlerle Kısa Dalga Bülten yayında... AKP, sosyal medyada dezenformasyona hapis cezası önerdi. LGS, sonuçları açıklandı. Öğrencilerin en başarısız olduğu ders matematik oldu. Meteoroloji Karadeniz için sel, Marmara, Ege ve Akdeniz için aşırı sıcak uyarısı yaptı. Tunus'ta cumhurbaşkanı Meclis'in yetkilerini dondurdu. Afganistan'da bu yıl en az 1600 sivil öldürüldü. Uzmanlara göre, Türkiye'de vaka sayıları eylül başında 40 bini bulabilir...

Tunus'ta siyasi kriz yaşanıyor. Cumhurbaşkanı Kays Said, başbakanı görevden aldı. Meclisin yetkilerini dondurdu. Nahda hareketinin lideri Raşid Gannuşi kararı darbe olarak niteledi. Sokaklar hareketlendi. NTV dış haberler koordinatörü Ahmet Yeşiltepe Tunus'ta yaşanan hareketli geceyi yorumladı..

AA'dan Enes Canlı, generalleri yanına alan cumhurbaşkanının meclisi devreden çıkardığı, güvenoyu almış başbakanı azlettiği Tunus'taki gelişmeleri ve arka planını anlattı.

Tunus'ta bir gencin gözaltına alındıktan sonra ölümüyle başlayan protestolar bir haftayı geride bırakırken, gösterilerin güvenlik reformu talebiyle sınırlı kalıp kalmayacağı tartışılıyor. Yazan: Ala Hammudi Seslendiren: Sefa Şengül

Bu hafta İslam dünyasında; BAE'nin Katar Emiri'nin annesi ve Michelle Obama üzerinden yürüttüğü 'siber savaş”, İranlı nükleer bilimci Muhsin Fahrizade'nin İran'a parça parça sokulan bir tonluk silahla öldürülmesi, 'Mısır Ulusal Güçler Birliği' adı altında rejim karşıtı yeni bir örgütlenmeye giden Mısırlı muhalifler, Tunus'ta devletin zirvesindeki kriz, Suriye'de rejim güçlerinin İdlib'i hedef alan saldırısı, İran'dan nükleer bilimci Fahrizade suikastında ordudan bir kişinin parmağı var açıklaması, Suriye'nin İdlib ilinde sığındığı kampta çadırdan oyuncak dükkanı açan Muhammed Kıteyş, İslami Cihad Hareketi'nden Filistin seçimlerine katılmayacağız açıklaması ve Myanmar'da günlerdir süren darbe karşıtı protestolar haberleri öne çıktı.

14 Ocak 2021Dünya Tarihinde Bugün Yaşananlar1539- Küba, İspanya'nın sömürgesi oldu. 1814- İskandinav ülkelerinden Norveç uzun süre Danimarka'ya bağlı kalmıştı. Norveç 14 Ocak 1814 tarihinde Kiev Antlaşması uyarınca İsveç'e bağlanma kararı aldı. Bu beraberlik 1905 yılına kadar sorunsuz devam etti. Hatta ayrıla esnasında da herhangi bir sorun çıkmadı.1900- Giacomo Puccini'nin Tosca operası Roma'da ilk kez icra edildi.1923- Londra - New York arası ilk telefon görüşmesi yapıldı.2011- Tunus'ta bir kişinin kendini yakmasıyla başlayan gösterilerin ardından, Devlet Başkanı Zeynel Abidin Bin Ali ülkeden kaçtı, geçiş hükûmeti kuruldu. Türkiye Tarihinde Bugün Yaşananlar1863- Darülfünun Açıldı Günümüzde İstanbul Üniversitesi olarak hizmet veren köklü yüksek eğitim kurumunun ilk adımı olarak nitelenebilecek Dar'ül Fünun, 14 Ocak 1863'te eğitim hayatına başladı.1866- Türk Tarihinin İlk Resimli Gazetesi ÇıktıTürk Tarihinin ilk resimli gazetesi ‘'Ayine-i Vatan'' 14 Ocak 1866'da yayın hayatına başladı. Sahibi Eğribozlu Mehmed Arif Bey'dir.1923-Zübeyde Hanım ÖldüMustafa Kemal Atatürk'ün annesi Zübeyde Hanım 1922 yılında geldiği Ankara'nın sert iklimine alışamadı ve tedavi için gittiği İzmir'de 14 Ocak 1923 yılında öldü. Mezarı İzmir Karşıyaka'dadır.1987- Vehbi Koç, Uluslararası Ticaret Odası'nca, “Dünyada Yılın İşadamı” seçildi.1995- İlk kez düzenlenen Uluslararası Nazım Hikmet Şiir Ödülü, İstanbul'da yapılan bir törenle Lübnanlı şair Adonis'e verildi.BUGÜN DOĞANLAR1850- Fransız romancı Pierre Loti doğdu.1861- Osmanlı'nın son padişahı Mehmet Vahideddin1970- Türk piyanist ve besteci Fazıl say dünyaya geldi.BUGÜN ÖLENLER1898- Alice Harikalar Diyarında" adlı fantastik romanıyla ünlü İngiliz yazar, matematikçi ve mantıkçı Lewis Carroll dünyaya veda etti.1944- Milli Şair olarak anılan Türk şair ve milletvekili Mehmet Emin Yurdakul hayata veda etti.1998- Türk sanat müziği sanatçısı Safiye ayla vefat etti.1957- ABD'li sinema oyuncusu Humphrey Bogart hayatını kaybetti.

Tarihte Bugün:06/01/1921-Yunan birliklerinin Eskişehir ve Afyon doğrultusundaki taarruzuyla I. İnönü Savaşı başladı. 6-9 Ocak 1921 tarihleri arasındaki muharebeler, örtme ve emniyet kuvvetleri harekatı şeklinde sürmüştür. İnönü mevzilerindeki muharebeler 10 Ocak 1921 tarihinde başlamış, Yunan kuvvetlerinin taarruz çıkış hatlarına çekildiği 11 Ocak 1921 tarihine kadar sürmüştür.- 06/01/1969- Ortadoğu Teknik Üniversitesi'ni (ODTÜ) ziyaret eden Amerikan Büyükelçisi Robert Komer'in makam otomobili öğrenciler tarafından yakıldı.- 06/01/1983- 10 kişi Bakanlar Kurulu kararıyla vatandaşlıktan çıkarıldı. Vatandaşlıktan çıkarılanların arasında Yılmaz Güney ve Cem Karaca da vardı.06-01-1984 - Tunus'ta, ekmek fiyatlarının %125 oranında artması üzerine ayaklanma başladı; 75 kişi öldü, sıkıyönetim ilan edildi.- 06/01/1998-Anayasa Mahkemesi Başkanlığı'na Ahmet Necdet Sezer seçildi. Sezer daha sonra Türkiye Cumhuriyeti'nin 10. Cumhurbaşkanı da oldu.06-01-2015 - İstanbul Sultanahmet'te bomba patladı, canlı bomba ile yapılan saldırıda bir polis hayatını kaybederken, bir polis de yaralandı.