Radio Proza

Dobicie do trzydziestki zwykle wiąże się z pewnym ciężarem emocjonalnym, skłania do podsumowań, może nawet zwiastować wejście w wiek dojrzały. Chyba że mowa o trzydziestym odcinku podcastu – wtedy sprawy mają się inaczej. My traumy związanej z trzydziestym odcinkiem Bełkotu literackiego nie mamy, ba, wręcz przeciwnie, jesteśmy dumni, że do tego miejsca dojechaliśmy. Ale na podsumowania przyjdzie może czas pod koniec roku, teraz skupiamy się na „Głowie węża. Przemytnicy z Chinatown i amerykański sen”, potężnym (gabarytowo i merytorycznie) reportażu autorstwa Patricka Raddena Keefe'a, który na język polski przełożył Jan Dzierzgowsk, a opublikowało Wydawnictwo Czarne. W 2025 Czarne wypuściło na nasz rynek książkę, która w Stanach premierę miała dość dawno temu, bo w 2009. Ale po tych 16 latach widzimy, że problemy migracyjne, które Keef tutaj opisuje, stały się jeszcze bardziej aktualne. Oczywiście książkę można czytać na różne sposoby, poza wydźwiękiem uniwersalnym, jest też tu po prostu skrupulatnie opisana brawurowa historia, którą słusznie Dariusz Rosiak (Raport o stanie świata) określa mianem thrillera politycznego. Dość powiedzieć, że wyszedł nam jeden z najdłuższych odcinków, a i tak o książce moglibyśmy rozmawiać jeszcze dłużej.  Odcinek nagrywaliśmy w składzie: Kasia Janusik, Rafał Komorowski i Waldek Mazur. Tradycyjnie już za realizację odpowiadał Piotr „Piciu” Pflegel. Dobrego słuchania!

Według Agaty Passent, córki Agnieszki Osieckiej, biografia „Osiecka. Rodzi się ptak" napisana przez Karolinę Felberg jest „skandalicznie przenikliwa”. Magda Umer: „biografia totalna”. Paulina Małochleb: „Felberg zagląda w ciemność – w domowe korzenie, dzieciństwo, młodość, prywatne życie, ukryte pragnienia, niewypowiedziane ambicje swojej bohaterki”. Ktoś zainteresowany książką „Osiecka. Rodzi się ptak" (Znak Literanova)? My byliśmy bardzo, dlatego zaprosiliśmy autorkę do naszego klubu Proza, a teraz mamy dla was rozmowę o tej książce w formie podcastu.O  biografii „Osiecka. Rodzi się ptak” z autorką rozmawiała literaturoznawczyni i tłumaczka Małgorzata Kolankowska. Udanego słuchania!

Swoimi poprzednimi książkami Robert Małecki zdążył przyzwyczaić czytelników, że jest autorem mistrzowsko operującym gatunkami literackimi. W „Rumorze” nie jest inaczej. Thriller łączy się tutaj z powieścią sensacyjną, jest zagadka kryminalna, lecz tym razem rozwiązywana przez bohatera, który bardzo różni się od dobrze znanych nam z poprzednich książek autora śledczych z Archiwum X czy komisarza Grossa. A do tego znajdziemy tu jeszcze motywy true crime, krytykę współczesnych mediów i zmowę milczenia. Tak, zgodnie z zapowiedziami wydawcy, „Rumor” to książka inna od dotychczasowych serii kryminalnych Małeckiego.My zapraszamy do wysłuchania rozmowy z autorem, którą podczas Międzynarodowego Festiwalu Kryminału 2025 przeprowadził nasz redakcyjny kolega Waldek Mazur. Udanego słuchania!

Z Ewą Lipską, laureatką Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius za całokształt pracy twórczej (2019 rok), o poezji i nie tylko rozmawia Krzysztof Siwczyk (także laureat Silesiusa).

Z początkiem czerwca i z okazji trzeciej odsłony Salonu „Notatnika Literackiego” Wrocław odwiedził Krzysztof Varga, znakomity pisarz, popularny felietonista (niegdyś „Gazeta Wyborcza”, obecnie „Newsweek”), który w tym roku wrócił do czytelników z książką „Śmiejący się pies” (Wydawnictwo Czarne). O tę właśnie powieść, o zmagania z rzeczywistością, samotność, krytyczne spojrzenie na otaczającą nas rzeczywistość i o kilka innych mało optymistycznych spraw, autora pytał redaktor naczelny „Notatnika Literackiego” Irek Grin.Udanego słuchania!

Bohatera dzisiejszego odcinka raczej nikomu przedstawiać nie trzeba. Debiutował w roku 2012 książką “Podpalacz”, w której po raz pierwszy pojawił się komisarz Mortka, a już w roku 2024 świętował milion sprzedanych egzemplarzy swoich książek. Wojciech Chmielarz, bo o nim oczywiście mowa, w maju po raz kolejny gościł na Międzynarodowym Festiwalu Kryminału Wrocław 2025, tym razem z okazji premiery 7 części cyklu o komisarzu Mortce pt. “Rytuał”.Z autorem rozmawiała Dorota Oczak-Stach. Dobrego słuchania!

Dzisiaj, po bardzo długiej przerwie, wracamy z pasmem wykładów. W tym odcinku nie skupimy się na konkretnym pisarzu/pisarce czy też książce, ale porozmawiamy o pewnym typie bohaterów - zwłaszcza często pojawiających się w literaturze kryminalnej, ale - co jeszcze bardziej niepokojące - też w prawdziwym życiu. Mowa o psychopatach i narcyzach. Osoby z tymi zaburzeniami osobowości znacznie częściej zadają cierpienie innym ludziom. Dlaczego tak się dzieje? Jakie mechanizmy nimi kierują? Co prowadzi do rozwoju psychopatii, socjopatii i narcyzmu? Czy partnerzy lub współpracownicy takich osób powinni się bać? Opowiada o tym Maciej Klimarczyk – doktor nauk medycznych, psychiatra, seksuolog oraz pisarz. Wykład odbył się w ramach Międzynarodowego Festiwalu Kryminału Wrocław 2025. Zapraszamy do słuchania!

„Tatuś” Moniki Helfer, austriackiej autorki m.in. nagrodzonej Literacką Nagrodą Europy Środkowej Angelus „Hałstry”, podbił serca osób biorących udział w nagrywaniu tego odcinka „Bełkotu literackiego”, tj.: debiutującej u nas Jadwigi Czeskiej-Kosiby oraz Szymona Horały i Emilii Konwerskiej. Emilia od początku deklaruje się jako ultra fanka twórczości Helfer, pozostała dwójka nie wstępuje wprawdzie do klubu ultrasów, jednak gdyby Helfer była drużyną piłkarską, nosiliby z dumą jej szaliki. Co sprawia, że drugi tom autobiograficznego tryptyku rodzinnego, który zapewnił Monice Helfer status literackiej gwiazdy, zachwyca? Posłuchajcie opinii Emilii, Jadwigi i Szymona. A po odsłuchaniu odcinka zachęcamy do sięgnięcia po książkę. Kto wie, może też dołączycie do fanklubu? „Tatusia”, podobnie jak „Hałastrę” kongenialnie przetłumaczył Arkadiusz Żychliński, a wydało Wydawnictwo Filtry.

Zapraszamy do wysłuchania zapisu z premierowego spotkania wokół nowej książki poetyckiej Dariusza Sośnickiego. O najnowsze wiersze z tomu „Reprezentacja zwierząt” (Wydawnictwo Warstwy) autora pytał krytyk i literaturoznawca Jakub Skurtys.Dariusz Sośnicki – urodzony w 1969 roku, poeta, redaktor, autor tekstów o literaturze, okazjonalnie tłumacz. Absolwent filozofii na UAM w Poznaniu. Ogłosił jedenaście własnych książek poetyckich i dwie przekładowe. Redagował artzine „Już jest jutro” (1990–1994) i dwutygodnik literacki „Nowy Nurt” (1994–1996), prowadził dział polskiej prozy w Wydawnictwie W.A.B. (2005–2013), był redaktorem naczelnym Wydawnictwa Ossolineum (2015–2020). Pracuje w Wydawnictwie Filtry, gdzie zajmuje się literaturą polską, i prowadzi zajęcia ze sztuki pisania na poznańskiej polonistyce. Jego najnowszy tom poetycki, "Po domu" (2021), nominowano do Nagrody im. Wisławy Szymborskiej i Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius. Jest laureatem Stypendium im. Albrechta Lemppa za rok 2023. Mieszka w Poznaniu. Stale współpracuje z Dwutygodnikiem i „Czasem Kultury”.

Zapraszamy do wysłuchania odcinka będącego zapisem spotkania z Urszulą Chowaniec i Natalią Skoczylas, autorkami książki „Grubancypacja. O grubości bez przepraszania” (W.A.B.), które poprowadziła dr Zuzanna Kołodziejska-Smagała. Tematem rozmowy było ciało i niewidoczna dyskryminacja ze względu na jego rozmiar.O książce:Jak się żyje po drugiej stronie kultury diety? Urszula Chowaniec i Natalia Skoczylas – niezmordowane pogromczynie mitów i aktywistki walczące o równe traktowanie – snują wielowątkową opowieść o tym, że bycie grubą osobą to żaden wstyd. Ta książka to grubancypacyjny elementarz, dzięki któremu spojrzysz inaczej na to, jak myślimy i mówimy o grubości, dostaniesz narzędzia do zmiany postrzegania ciała i dowiesz się, jak wygląda rzeczywistość osób doświadczających systemowej dyskryminacji z powodu rozmiaru ciała.

W Bełkocie literackim nr 28 rozmawiamy równocześnie o Japonii na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych oraz o Japonii w bliżej nieokreślonej przyszłości, bo bohaterką tego odcinka jest „Czwarta epoka” japońskiego pisarza Kōbō Abe, autora m.in. „Kobiety z wydm”. Napisana pod koniec lat 50. „Czwarta epoka” jest pierwszą japońską powieścią science fiction przetłumaczoną na języki zachodnie. Właśnie ten fantastyczno-naukowy charakter książki zwabił przed mikrofony dwóch bełkotowych nowicjuszy – Rafała Komorowskiego, który dotychczas w Radio Proza ograniczał się do robienia zdjęć, oraz Piotra „Picia” Pflegela, który z kolei zwykle pilnował tylko, by głosy uczestników dobrze się nagrały. Tym razem dołączyli do stałych bywalców – Kasi Janusik i Waldka Mazura, i w czwórkę zastanawiają się, czy Kōbō Abe to ta sama liga, co tworzący mniej więcej w tym samym czasie Stanisław Lem. Wydaje się, że w tym starciu japoński pisarz zajmuje mocne drugie miejsce, jednak wszyscy się zgadzają, że choć Lem jest lepszy, to i Kōbō Abe zasługuje na lekturę, bo jego wymyślona sześć dekad temu wizja świata przewidzianego przez maszynę prognostyczną niepokojąco przypomina świat, w którym przyszło nam żyć dzisiaj. A być może przypomina nawet bardziej niż się wydaje – jeśli możni tego świata coś przed nami ukrywają. Zaintrygowani? Zapraszamy do słuchania. „Czwartą epokę” (第四間氷期) Kōbō Abe przełożył Mikołaj Melanowicz, a wznowiło w 30 lat po polskiej premierze wydawnictwo Karakter. 

Dzisiaj będzie poetycko, jako że nasz najnowszy odcinek to zapis rozmowy, którą zarejestrowaliśmy podczas Salonu Silesiusa. W centrum dyskusji znaleźli się Anna Adamowicz i Jakub Pszoniak oraz oczywiście ich najnowsze książki. O poezję traktującą między innymi o miłości (to Adamowicz) i wojnie (to Pszoniak) pytała poetka i krytyczka Sonia Nowacka.  Udanego słuchania! 

Nie ma chyba osoby, która nie znałaby jego prac albo choć raz nie widziała któregoś z plakatów turystycznych przedstawiających m.in. Bałtyk, Podlasie, Tatry, Śnieżkę czy Wrocław Nadodrze. Mowa oczywiście o Ryszardzie Kai i jego twórczości, głównie o serii plakatów, które zainspirowały Beatę Szady do napisania książki poświęconej artyście. O reportażu „Polska według Ryszarda Kai” i historii niezwyczajnego twórcy z autorką rozmawiał dziennikarz Jacek Antczak. Udanego słuchania!

Anda Rottenberg, kuratorka wystaw, krytyczka sztuki, pisarka, wieloletnia dyrektorka Galerii Sztuki „Zachęta” przez całe życie pisze dziennik. Efektem tej systematycznej pracy są książki, w tym ta najnowsza „Schyłek. Dziennik 2019–2022”. Autorka podejmuje w niej temat starzenia się, zbliżania się do końca życia. Opisuje trudy zmagania się z dolegliwościami, niekończącymi się wizytami lekarskimi, samotnością, na którą się zdecydowała. Stara się robić porządki, przygotować się na śmierć. O te niełatwe tematy, o których mało kto decyduje się mówić publicznie, Rottenberg pytała Jana Karpienko. Spotkanie odbyło się w ramach Salonu „Notatnika Literackiego”. Zapraszamy do słuchania!

W Bełkocie literackim nr #27 rozmawiamy o rzeczach ostatecznych, a to za sprawą ostatniej powieści jednego z najsłynniejszych pisarzy amerykańskich przełomu wieków – Paula Austera (1947–2024). „Baumgartner” w anegdotycznym, bardzo austerowskim stylu opowiada historię starszego profesora filozofii, nowojorczyka oczywiście (jak to u Austera), który od dekady próbuje ułożyć sobie życie po tragicznej śmierci ukochanej żony. Zmagania z codziennością i starzejącym się własnym ciałem, wylegeające z wszystkich kątów bolesne wspomnienia, nieśmiałe próby budowania nowych relacji – wszystko to brzmi, przygnębiająco, prawda? Tymczasem z rozmowy, w której udział wzięli Kasia Janusik, Jana Karpienko i Waldek Mazur, wyłania się zupełnie inny odbiór tej powieści – dużo bardziej optymistyczny i zniuansowany.„Baumgartnera” na język polski przełożyła Maria Makuch, opublikowało Wydawnictwo Znak. A odcinek zrealizował Piotr „Piciu” Pflegel.Zapraszamy do słuchania! 

Dzisiejszy odcinek poświęcimy reportażowi totalnemu - bo tak określana jest najnowsza książka Artura Domosławskiego pt. „Rewolucja nie ma końca. Podróże w krainie buntu i nadziei” (Wydawnictwo Literackie). Na niemal 900 stronach autor podsumowuje 20 lat swojej pracy repirterskiej, w trakcie ktotej z bliska obserwował burzliwe przemiany zachodzące w Ameryce Łacińskiej. Sprawdza legendy, nie dowierza utartym opiniom, podważa propagandowe mity. Przygląda się marzycielom, idealistkom, naprawiaczom świata; wielkim reformatorskim projektom i małym rewolucjom.Nic dziwnego, że rozmowa wokół książki, która odbyła się we Wrocławskim Domu Literatury, również była wielowątkowa – Waldek Mazur pytał Artura Domosławskiego o kwestie polityczne i społeczne, o najważniejszych latynoamerykańskich przywódców, argentyńskiego papieża - ale i potencjał rewolucyjny idoli piłkarskich. Zapraszamy do słuchania!

21 marca, a więc w Światowy Dzień Poezji, premierę miała nowa książka poetycka Macieja Roberta - poety, eseisty, krytyka literackiego. W tomie „mniejsza o ludzi”, opublikowanym przez Wydawnictwo Warstwy, autor pokusił się o refleksję nad naszą cywilizacją, zadaje pytania o początek, jednocześnie wypatrując nieuchronnego końca. Dziś zapraszamy was do wysłuchania rozmowy z okazji premiery książki, którą poprowadził literaturoznawca Paweł Mackiewicz. Było oczywiście sporo o nowym tomie (i sporo czytania wierszy z niego), ale rozmowa dotykała niemal całej twórczości Roberta, w tym wydanej dwa lata temu książki „śnieg”, która dla autora jest szczególnie ważna. Zapraszamy do słuchania!

Dziś zapraszamy do wysłuchania rozmowy rozpiętej gdzieś między współczesnym Krakowem a starożytnym Rzymem. Może trudno w to uwierzyć, ale spotykają się one w jednej książce - “Wrogu” Łukasza Orbitowskiego. Przez wiele osób uważana za jedną z najlepszych w dorobku autora (z czym on się trochę zgadza), jest próbą opowiedzenia historii jednego z najczarniejszych charakterów w historii cywilizacji - cesarza Nerona - z jego perspektywy. Czy Orbitowskiemu udało naruszyć ugruntowany wizerunek znany choćby z literatury Swetoniusza czy Sienkiewicza? I co łączy okrutnego cesarza i nieszczęśliwego strażaka z Krakowa? O tym z autorem w klubie Proza rozmawiała Marta Mizuro. Zapraszamy do słuchania!

Bohaterem dzisiejszego odcinka jest Tomasz Pindel, tłumacz i znawca literatury hiszpańskojęzycznej, który gościł we Wrocławskim Domu Literatury w ramach cyklu spotkań “W przekładzie”. Autor opowiadał o swojej książce „Śmierć i inni święci. Ameryka Łacińska i jej wierzenia”, o tym w co wierzą mieszkanki i mieszkańcy Argentyny, Kuby, Meksyku i Peru, i w jaki sposób przenikają się w tych krajach rdzenne wierzenia z wpływami europejskimi. Było też o łączeniu pracy pisarza z pracą tłumacza oraz o motywacjach stojących za wyborem przez niego hiszpańskiego obszaru językowego jako głównego kręgu swoich zainteresowań. Rozmowę poprowadziła Magdalena Barbaruk. Zapraszamy do słuchania!

W Bełkocie literackim nr 26 po raz pierwszy przekroczyliśmy Bałtyk i odwiedziliśmy Finlandię, a stało się tak za sprawą powieści „Korzenie” autorstwa Miiki Nousiainena. Książkę na polski przełożył Sebastian Musielak, z kolei za ukazanie się jej nad Wisłą odpowiada Wydawnictwo Książkowe Klimaty. „Korzenie” to opowieść o rodzinnej podróży, która zaczyna się w gabinecie dentystycznym, by z kolejnymi rozdziałami pokonywać granice krajów i strefy czasowe. Nie jest to rzecz, którą należy traktować śmiertelnie poważnie, nie obcujemy tu też humorem, który trafi do każdego. Ale ma też w sobie ta historia pewien urok. O „Korzeniach” rozmawialiśmy w składzie: Szymon Horała, Kasia Janusik i Waldek Mazur. Odcinek realizował Piotr „Piciu” Pflegel.Udanego słuchania!

Przeglądając pierwsze tegoroczne nowości poetyckie, wracamy myślami do Międzynarodowego Festiwalu Poezji Silesius 2024, kiedy to dużo miejsca poświęcono premierowym tomom i ich autorkom i autorom. Dziś przypominamy spotkanie z Katarzyną Szaulińską i Marcinem Czerkasowem. O ich nowe książki („Kryptodom” Szaulińskiej i „Mountain View” Czekrasowa) i wiele innych ważnych, ale i zabawnych spraw pytał ich poeta i redaktor Wojciech Bonowicz. Dobrego słuchania!

Po długiej przerwie wracamy z wykładami Radio Proza, czyli nieco historyczno-literackim cyklem na naszym kanale, w którym przypominamy ważne dzieła i osoby w historii literatury. Tym razem zagłębiamy się w najmroczniejszą powieść Władysława Reymonta – „Wampira”. Profesor Przemysław Czapliński rzuca światło na tę nieco już zapomnianą historię grozy, odsłaniając zarówno kulisy jej powstawania, jak i konteksty społeczne, które wpłynęły na jej kształt. Co skłoniło autora „Chłopów” do napisania gotyckiego horroru? Jakie lęki i niepokoje przełomu XIX i XX wieku znalazły tu swoje odbicie? Między innymi tego dowiecie się z naszego wykładu.Dobrego słuchania!------------------Dofinansowano ze środkówMinistra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego CentrumKultury: Reymont. Interwencje.

W 199 odcinku naszego podcastu donosimy, że Marek Bieńczyk powrócił z nową książką! „Rondo Wiatraczna” to wieloznaczna proza, której narrator, podatny na objawienia, krąży ulicami warszawskiego Grochowa, drogami własnych natchnień i wyobraźni. Trudno powiedzieć, co tu jest czystą fantazją, co mistyfikacją, a co śladem pamięci; jak poważny jest każdy żart i jak żartobliwa jest powaga. „Bieńczyk, uwolniony z gatunkowych więzów, kapryśnie przemierza czasy i przestrzenie, szuka ładnych zdań i obrazów, mitologizuje, ale i (wbrew deklaracjom) trochę socjologizuje; często kpi, ale o drogę nie pyta, bo każdy zaułek zna jak własną kieszeń” – tak o nowej książce Bieńczyka w „Gazecie Wyborczej” pisze Marcin Sendecki.U nas o tej warszawsko-podróżniczej i melancholijnej książce z autorem porozmawiał Irek Grin. Zapraszamy do słuchania!

W 2024 roku poznaliśmy siedemnastą już laureatkę w najbardziej prestiżowej kategorii Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius, czyli za całokształt pracy twórczej. Do grona, w którym znajduje się m.in. Tadeusz Różewicz, Urszula Kozioł, Darek Foks czy Joanna Mueller, dołączyła Marzanna Bogumiła Kielar. Dziś zapraszamy do wysłuchania rozmowy z laureatką, która odbyła się we Wrocławskim Domu Literatury. Poprowadził ją przewodniczący jury Silesiusa, Piotr Śliwiński, który tak podsumował twórczość Kielar: „O poezji współczesnej rzadko mówi się, że jest piękna, ale o poezji Marzanny Bogumiły Kielar wręcz wypada to mówić”. Miłego słuchania!

Dyskusja poświęcona twórczości Marzanny Bogumiły Kielar, z udziałem członków jury nagrody Silesius: Moniki Glosowitz, Pawła Mackiewicza i Piotra Śliwińskiego.Rozmowa o poezji laureatki odbyła się w klubie Proza Wrocławskiego Domu Literatury w maju 2024 roku.

Czy można przegrywać we własnym stylu? Jak czerpać satysfakcję z porażki i przekuwać ją w zmianę społeczną? Jaką moc może mieć bezsilność i dlaczego w świecie, który stawia na sukces, warto zwrócić uwagę na to, co słabe i nieznaczne.W drugim marcowym odcinku naszego podcastu zapraszamy do wysłuchania zapisu spotkania z Agnieszką Daukszą, autorką książki „Ludzie nieznaczni. Taktyki przetrwania” (Wydawnictwo Karakter), w której bada ona wywrotowy potencjał bezsilności i odkrywa strategie oporu. Spotkanie poprowadziła Alina Szeptycka.Udanego słuchania!

W 2025 Wrocławski Dom Literatury oraz Kino Nowe Horyzonty ponownie łączą siły, w efekcie czego wraca cykl Dom w Kinie, w którym to film spotyka się z literaturą, a pokazom towarzyszą chwytające za gardło dyskusje. Tym razem może nawet wpijające się w gardło, jako że najpierw oglądaliśmy „Nosferatu” Roberta Eggersa, by zaraz po pokazie zasiąść do dyskusji i film porównać między innymi z nieoficjalnym pierwowzorem literackim, czyli „Draculą” Brama Stokera.A rozmawialiśmy w gronie wampiryczno-eksperckim, czyli były z nami Nina Anna Trzaska, Patrycja Pichnicka-Trivedi i Łukasz Kozak.  Udanego słuchania! O osobach dyskutujących:

Na koniec miesiąca kolejna rozmowa z zeszłorocznego Międzynarodowego Festiwalu Poezji Silesius – zatytułowana Żywe awangardy. Jej pomysłodawcą i prowadzącym był Jakub Kornhauser, który do dyskusji zaprosił Martę Baron-Milian, Elizę Kącką i Marcina Mokrego. Było o futuryzmie, konstruktywizmie i surrealizmie jako punktach wyjścia do dyskusji o poezji współczesnej. O tym, ile awangard jest dzisiaj, jaki mają kształt i gdzie je odnaleźć. Czy odradzają się w trendach tekstowo-materialistycznych, czy raczej w eko-, bio- i transpoetykach (i jak to robią? i dlaczego?). Dobrego słuchania!

„Błękitny fin de siècle. Kolor niebieski w kulturze i literaturze Młodej Polski” autorstwa Justyny Bajdy (Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego) to książka, która zabiera nas w niezwykłą podróż, opisując fenomen koloru niebieskiego w kulturze młodopolskiej. Przenosi błękitną atmosferę przełomu wieków XIX i XX z Francji do Polski, ukazując funkcjonowanie błękitu w wybranych przestrzeniach życia i sztuki. Historia znaczenia koloru i jego użycia jest pretekstem do przyjrzenia się wybranym dziełom Gabrieli Zapolskiej, Kazimierza Przerwy-Tetmajera i Stanisława Wyspiańskiego.O książce z autorką rozmawiał Mariusz Urbanek. Udanegosłuchania!

W roku 2024 udało nam się zgromadzić naprawdę pokaźną bazę rozmów o książkach, którymi, tak nam się wydaje, jeszcze jakiś czas będziemy się z wami dzielić. I tym oto sposobem dzisiaj cofamy się do ubiegłorocznego Bruno Schulz. Festiwalu, gdzie Mariusz Urbanek rozmawiał z Grzegorzem Gaudenem o jego najnowszej ksiażce „Polska sprawa Dreyfusa. Kto próbował zabić prezydenta”. Sprawa Alfreda Dreyfusa, żydowskiego oficera armii francuskiej fałszywie oskarżonego o szpiegostwo, obnażyła francuski i światowy antysemityzm u progu XX wieku. Podobnie rzecz ma się ze sprawą Stanisława Steigera, która nie doczekała się jednak takiego rozgłosu. Polski Żyd został wskazany jako sprawca zamachu na prezydenta RP Stanisława Wojciechowskiego w 1924 roku. I mimo że do zamachu przyznali się ukraińscy nacjonaliści, prasa narodowa rozpoczęła nagonkę na Steigera, który ledwo uniknął kary śmierci. Jak wyglądała praca nad ta książką. Między innymi o tym opowiada Grzegorz Gauden. Udanego słuchania! 

Dziś kolejna rozmowa o przekładach, tym razem tych najtrudniejszych, bo poetyckich. Podczas ostatniego Festiwalu Poezji Silesius prezentowana była seria „Wygłosy” Wydawnictwa Ossolineum, w której ukazują się przekłady wybranych tomów z różnych języków i tradycji. I tak oto Jerzy Jarniewicz opowiadał o Zejściu do wraku słynnej amerykańskiej poetki i eseistki Adrienne Rich, z kolei Justyna Czechowska - o Osebolu Marit Kapli, ośmiusetstronnicowym tomie złożonym wyłącznie z wypowiedzi mieszkańców pewnej szwedzkiej wsi. O książki i pracę nad nimi tłumaczy pytała poetka Agata Puwalska. Zapraszamy do słuchania i zachęcamy też do odwiedzania innych bliskich nam miejsc w przestrzeni internetowej:➡️ kanał YT Dom Literatury: ⁠https://www.youtube.com/@wroclawskidomliteratury⁠    ➡️ FB Radio Proza:⁠ https://www.facebook.com/radioproza ⁠  ➡️ Ig Radio Proza: ⁠https://www.instagram.com/radio_proza/

Naszego wejścia w rok 2025, przynajmniej bełkotowo, nie można nazwać lekkim, łatwym i przyjemnym. Przyczyniła się do tego w dużym stopniu chińska pisarka Can Xue, a także jej polski wydawca – Państwowy Instytut Wydawniczy. To oni – przy współudziale tłumaczki Katarzyny Sarek – serwują nam lekturę, którą z pewnością można nazwać wymagającą. Na czym polegają trudności w odbiorze „Tajemniczego pociągu”? I czy warto się z nimi zmierzyć? O tym rozmawiamy w składzie Szymon Horała, Kasia Janusik i Waldek Mazur. Jest też między innymi o potencjalnym Noblu dla Xue, jej nietypowej metodzie pisarskiej i dzieciństwie, którego chyba nikt jej nie zazdrości. Realizacja odcinka: Piotr „Piciu” Pflegel.  Zapraszamy do słuchania!

W stosunkowo wciąż jeszcze nowym roku zapraszamy dowysłuchania pierwszej rozmowy w ramach cyklu, jaki chwilę temu ruszył we Wrocławskim Domu Literatury – „W przekładzie”. W jego ramach czekają nas rozmowy z tłumaczkami i tłumaczami o ich pracy, tej międzyjęzykowej i tej międzykulturowej, o przekładowych premierach i wciąż mocno obecnej klasyce, o roli i pozycji tłumaczy. W styczniu w klubie Proza pojawił się literaturoznawca, tłumacz i eseista Łukasz Musiał, który kilka lat temu przełożył na nowo „Dzienniki” Franza Kafki, a ostatnio wziął na warsztat jego najbardziej znane opowiadania. O tomie „Kary” opublikowany przez Wydawnictwo Officyna z Łukaszem Musiałem rozmawiał krytyk literacki Jakub Skurtys. Dobrego słuchania!Zachęcamy też do odwiedzania innych bliskich nam miejsc wprzestrzeni internetowej:➡️ kanał YT Dom Literatury: https://www.youtube.com/@wroclawskidomliteratury    ➡️ FB Radio Proza: https://www.facebook.com/radioproza   ➡️ Ig Radio Proza: https://www.instagram.com/radio_proza/

Jul Łyskawa i jego „Prawdziwa historia Jeffreya Watersa i jego ojców” (Wydawnictwo Czarne) królowali w licznych końcoworocznych rankingach i literackich podsumowaniach (w naszym także ten duet się pojawił) i aż trudno uwierzyć, że premiera książki miała miejsce raptem kilka miesięcy temu, a autor jest długo wykluwającym się debiutantem. A jednak. Dziś zapraszamy was do powrotu do początku tej literackiej historii (jak wspomnieliśmy, nie tak długiej historii), a dokładnie do wysłuchania drugiego w życiu spotkania autorskiego Jula Łyskawy, które odbyło się we Wrocławiu podczas Bruno Schulz. Festiwalu. Rozmowę poprowadził nasz redakcyjny kolega Waldek Mazur. Kim jest Jeffrey Waters i skąd się wziął? Jakie tajemnice kryje amerykańskie miasteczko Copperfield? I jak napisać w Polsce debiut porównywany do książek Davida Fostera Wallace'a? Zapraszamy do słuchania! Choć na jedno z tych pytań rozmowa nie udziela odpowiedzi. Ale i tak warto posłuchać.

Bełkot literacki wchodzi w trzeci rok regularnego nadawania (hoho!) z podsumowaniem roku minionego. Tradycyjnie już, chciałoby się rzec (skoro to nasze drugie podsumowanie), uciekamy od topek i mniej lub bardziej subiektywnych rankingów, za to dzielimy się swoimi odkryciami, zaskoczeniami, rozczarowaniami itd. - jednym słowem literackimi emocjami 2024. Pojawiają się nobliści, sukcesy i skandaliki, no i oczywiście adaptacje filmowe, bez których nie umiemy żyć. Rozmawialiśmy w składzie: Kasia Janusik, Jana Karpienko, Emilia Konwerska i Waldek Mazur. Dobrego słuchania!

Bohaterką 188 odcinka w naszym pasmie głównym podcastu Radio Proza jest Bożena Keff i jej książka „Nieśmiertelny”. Usłyszymy w niej echa najważniejszych sporów ideowych naszej współczesności, zobaczymy bohaterów rozdartych między katolickim pesymizmem a oświeceniową wiarą w lepszy świat. Ale „Nieśmiertelny” to też książka o dążeniu do spójnej, ale niezamkniętej tożsamości. O pragnieniu wewnętrznej integracji. A także o tym, co tę integrację utrudnia czy wręcz uniemożliwia.  O tych wszystkich sprawach z autorką podczas Bruno Schulz. Festiwalu rozmawiał Irek Grin. Zapraszamy do słuchania!

W 187 odcinku naszego pasma głównego raz jeszcze wracamy na ubiegłoroczny Bruno Schulz. Festiwal, tym razem, by przypomnieć rozmowę z Martą Sawicką-Danielak, autorką książki „Oko tygrysa. Opowieść o bestii, którą stworzył człowiek”. O ludzkiej fascynacji tygrysami, o narosłych wokół nich stereotypach i o tym, jak antropomorfizacja szkodzi naturze z autorką rozmawia Olga Maria Szelc. Zapraszamy do słuchania!

Rok 2025 rozpoczynamy „Czytaniem Ameryki”, czyli pasmem spotkań autorskich, które w listopadzie ubiegłego roku realizowaliśmy we Wrocławskim Domu Literatury jako wydarzenia towarzyszące 15. edycji American Film Festivalu. Wtedy to przy wykorzystaniu literatury eksplorowaliśmy historię, kulturę i politykę Wielkiego Brata, zastanawialiśmy się, jak kształtował się amerykański sen i jakie współczesne zagrożenia mogą go zamienić w koszmar. Naszymi gościniami i gośćmi byli:

Rok 2025 rozpoczynamy „Czytaniem Ameryki”, czyli pasmem spotkań autorskich, które w listopadzie ubiegłego roku realizowaliśmy we Wrocławskim Domu Literatury jako wydarzenia towarzyszące 15. edycji American Film Festivalu. Wtedy to przy wykorzystaniu literatury eksplorowaliśmy historię, kulturę i politykę Wielkiego Brata, zastanawialiśmy się, jak kształtował się amerykański sen i jakie współczesne zagrożenia mogą go zamienić w koszmar. Naszymi gościniami i gośćmi byli:

Rok 2025 rozpoczynamy „Czytaniem Ameryki”, czyli pasmem spotkań autorskich, które w listopadzie ubiegłego roku realizowaliśmy we Wrocławskim Domu Literatury jako wydarzenia towarzyszące 15. edycji American Film Festivalu. Wtedy to przy wykorzystaniu literatury eksplorowaliśmy historię, kulturę i politykę Wielkiego Brata, zastanawialiśmy się, jak kształtował się amerykański sen i jakie współczesne zagrożenia mogą go zamienić w koszmar. Naszymi gościniami i gośćmi byli:

Rok 2025 rozpoczynamy „Czytaniem Ameryki”, czyli pasmem spotkań autorskich, które w listopadzie ubiegłego roku realizowaliśmy we Wrocławskim Domu Literatury jako wydarzenia towarzyszące 15. edycji American Film Festivalu. Wtedy to przy wykorzystaniu literatury eksplorowaliśmy historię, kulturę i politykę Wielkiego Brata, zastanawialiśmy się, jak kształtował się amerykański sen i jakie współczesne zagrożenia mogą go zamienić w koszmar. Naszymi gościniami i gośćmi byli:

Rok 2025 rozpoczynamy „Czytaniem Ameryki”, czyli pasmem spotkań autorskich, które w listopadzie ubiegłego roku realizowaliśmy we Wrocławskim Domu Literatury jako wydarzenia towarzyszące 15. edycji American Film Festivalu. Wtedy to przy wykorzystaniu literatury eksplorowaliśmy historię, kulturę i politykę Wielkiego Brata, zastanawialiśmy się, jak kształtował się amerykański sen i jakie współczesne zagrożenia mogą go zamienić w koszmar. Naszymi gościniami i gośćmi byli:

W 181 pierwszym odcinku naszego pasma głównego, a zarazem w ostatnim odcinku w 2024 roku, zapraszamy do wysłuchania zapisu ze spotkania realizowanego we Wrocławskim Domu Literatury w ramach cyklu „Bliżej kultury”. Ostatniego, znowu, przynajmniej w 2024 roku. Tym razem gościnią była znakomita reporterka Magdalena Grzebałkowska, która w swojej najnowszej książce, „Dezorientacje. Biografia Konopnickiej”, odkrywa zaskakujące oblicze jednej z najbardziej rozpoznawalnych polskich pisarek. Maria Konopnicka okazuje się postacią pełną kontrastów: artystka, która dla poezji zostawiła rodzinę, społeczniczka podejmująca kontrowersyjne decyzje. Grzebałkowska zdejmuje z niej pomnikowy blask, odsłaniając kobietę z krwi i kości – buntowniczkę, feministkę, a może nawet współczesną ikonę. Czy coś jeszcze może nas w niej zaskoczyć? Spotkanie z Magdaleną Grzebałkowską poprowadziła Jana Karpienko – tłumaczka, pisarka, asystentka Olgi Tokarczuk. Zapraszamy do słuchania! ----------------------------------------------------------------------- „Bliżej kultury” to projekt obejmujący atrakcyjną, różnorodną i włączającą ofertę kulturalną, na którą składają się: spotkania literackie z pisarkami i pisarzami, pokazy filmowe z dyskusjami oraz czytania sensoryczne literatury współczesnej w wykonaniu znanych i lubianych aktorek i aktorów. Kluczowym założeniem projektu jest rozwijanie aktywności kulturalnej i integracja wszystkich mieszkanek i mieszkańców Wrocławia oraz zapewnienie dostępności wydarzeń możliwie jak najszerszemu gronu zainteresowanych osób. Stąd też zastosowanie takich rozwiązań jak: audiodeskrypcja, napisy, tłumaczenie migowe, pętle indukcyjne i transmisje online. Organizator: Wrocławski Dom Literatury Partnerzy: Fundacja Katarynka, Kino Nowe Horyzonty, Fundacja Olgi Tokarczuk ------------------------------------------------------------------ Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.

W 180 odcinku podcastu Radio Proza przypominamy rozmowę z Ewą Mańkowską, która w swojej książce postanowiła wyciągnąć z cienia dwie kobiety. „Hanna i Dorota” to opowieść o przyjaźni dwóch malarek, jednych z pierwszych polskich artystek malujących zawodowo: Hanny Rudzkiej-Cybisowej i Doroty Seydenman, o przyjaźni na śmierć i życie. Ta opowieść, podważająca narrację o męskiej dominacji w sztuce, to mocny głos za uznaniem wagi kobiet w jej współtworzeniu, gest upominający się o uzupełnienie luk w prawdziwym obrazie historii polskiego malarstwa. To jednocześnie opowieść, prezentująca wiele nieznanych faktów z historii pokolenia malarek i malarzy, którzy 100 lat temu nazwali się grupą kapistów. Zapraszamy do słuchania!

Tuż przed Świętami Bożego Narodzenia mamy dla was odcinek extra (czyli w zasadzie prezent pod choinkę). Tym razem nie rozmowę o książce, a głośne czytanie jej fragmentów. Chwilę zastanawialiśmy się, która poycja z oferty Wydawnictwa Warstwy – które tak jak Radio Proza, działa w strukturach Wrocławskiego Domu Literatury – najlepiej do tego może się nadawać, i ostatecznie nasz wybór padł na „Tamtą dekadę. Teatr Polski we Wrocławiu w latach 1990–2000” autorstwa Jolanty Kowalskiej. Jest to rzecz monumentalna, w sposób znakomity ukazująca rozwój jednej z najciekawszych scen teatralnych w Polsce po roku 1989. Jesteśmy przekonani, że ta książka zwróci uwagę nie tylko osób, które interesują się teatrem.   Do przeczytania fragmentu książki zaprosiliśmy aktora doskonale znanego publiczności wrocławskiej, choćby z wystawienia „Dziadów” w Teatrze Polskim, Cezarego Łukaszewicza. Zapraszamy do słuchania! Książkę dobędziecie między innymi na stronie Wydawnictwa Warstwy: https://wydawnictwowarstwy.pl/strona-glowna/199-tamta-dekada-teatr-polski-we-wroclawiu-w-latach-1990-2000-9788365502728.html O książce: „Ostatnie dziesięciolecie XX wieku zapisało się w dziejach Teatru Polskiego we Wrocławiu jako czas nadzwyczajnego rozkwitu. Ów wzlot zbiegł się z trudnym dla polskiej kultury okresem transformacji. „Terapia szokowa” zaaplikowana krajowej gospodarce odcisnęła swoje piętno także na życiu teatru. Galopująca inflacja, kurczące się dotacje i masowy odpływ publiczności doprowadziły wiele polskich scen na skraj zapaści” – pisze Jolanta Kowalska we wstępie do swojej książki. Ale „Tamta dekada. Teatr Polski we Wrocławiu w latach 1990–2000” to też zupełnie inna opowieść. Autorka portretuje okres wyjątkowego wzrostu popularności wrocławskiej sceny, eksplozji talentów i niełatwych kompromisów. Jolanta Kowalska snuje opowieść o budowaniu się zespołu, głośnych spektaklach Jerzego Grzegorzewskiego, Krystiana Lupy, skandalach i artystycznym fermencie. „Tamta dekada” to opowieść o miejscu, które rozwijało się na przekór pożarom, powodziom i trudom transformacji w barwnych latach 90. i w mieście, które właśnie zaczynało odzyskiwać swój dawny blask. ----------------------------------------------------------------------- Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.

W poniedziałek, 9 grudnia w Kinie Nowe Horyzonty w ramach projektu „Bliżej kultury” odbył się pokaz filmu dokumentalnego „Simona” w reżyserii Natalii Korynckiej-Gruz. Produkcja z 2022 roku przedstawia fascynującą postać Simony Kossak – biolożki, obrończyni przyrody i popularyzatorki nauki. Po seansie odbyło się spotkanie z reżyserką filmu oraz Anną Kamińską, autorką książki „Simona. Opowieść o niezwyczajnym życiu Simony Kossak”. Rozmowę poprowadziła Dorota Oczak-Stach. I właśnie w 179 odcinku naszego podcastu zapraszamy was do wysłuchania zapisu z tego spotkania. Są emocje i bardzo rzeczowa dyskusja. Udanego słuchania! ------------------------------------------------------------------ Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.

Dzisiaj mamy dla was odcinek, który powstał na bazie pierwszego wydarzenia filmowego w ramach cyklu „Bliżej kultury”. Z końcem listopada Wrocławski Dom Literatury zaprosił na pokaz filmu „Chłopi” z 2023 roku w reżyserii DK Welchman i Hugh Welchmana, który jest trzecią pełnometrażową adaptacją noblowskiego dzieła Władysława Reymonta. Po seansie odbyła się rozmowa, w której udział wzięli: Łukasz Kozak – badacz historii kultury, autor książki „Upiór. Historia naturalna” oraz Kacper Pobłocki – antropolog, pisarz, autor „Chamstwa” i wykładowca na Uniwersytecie Warszawskim. Spotkanie poprowadziła Antonina Tosiek – badaczka diarystyki chłopskiej, autorka cyklu o pamiętnikach chłopskich w „Czasie Kultury”. ----------------------------------------------------------------------- „Bliżej kultury” to projekt obejmujący atrakcyjną, różnorodną i włączającą ofertę kulturalną, na którą składają się: spotkania literackie z pisarkami i pisarzami, pokazy filmowe z dyskusjami oraz czytania sensoryczne literatury współczesnej w wykonaniu znanych i lubianych aktorek i aktorów. Kluczowym założeniem projektu jest rozwijanie aktywności kulturalnej i integracja wszystkich mieszkanek i mieszkańców Wrocławia oraz zapewnienie dostępności wydarzeń możliwie jak najszerszemu gronu zainteresowanych osób. Stąd też zastosowanie takich rozwiązań jak: audiodeskrypcja, napisy, tłumaczenie migowe, pętle indukcyjne i transmisje online. Organizator: Wrocławski Dom Literatury Partnerzy: Fundacja Katarynka, Kino Nowe Horyzonty, Fundacja Olgi Tokarczuk Autorką identyfikacji graficznej jest Żaneta Strawiak-Pulkowska. ------------------------------------------------------------------ Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.

Czy Roman Polański czeka na nasze przebaczenie? Czy powinno się kochać ludzi, których się nie zna? I czy każdy facet z gołą klatą i w skórzanych spodniach jest geniuszem? Zapraszamy na dyskusję o książce Claire Dederer „Potwory. Dylemat fanki” (Wydawnictwo Filtry) w przekładzie Doroty Konowrockiej-Sawy. W nowym odcinku Bełkotu Literackiego Szymon Horała, Emilia Konwerska i Agata Matkowska rozmawiają o cancel culture, męskości, dobrych fankach i złych idolach. Zapraszamy!

Zapraszamy do wysłuchania odcinka będącego zapisem z premierowego spotkania wokół nowej książki poetyckiej Adama Kaczanowskiego. O tom „Co kradnie złodziej wołający ratunku” (Wydawnictwo Warstwy) jednego z najbardziej oryginalnych rodzimych poetów współczesnych pytała Sonia Nowacka. Udanego słuchania! O książce: „Co kradnie złodziej wołający ratunku” to poemat wcieleniowy, gdzie każdy chce być bohaterem. Możesz zostać strażakiem albo kosmonautą. Musisz kimś zostać, nie masz wyjścia. Autor zaprasza nas do udziału w eksperymencie, porzuca wątki, a potem do nich wraca, przypomina nam o czymś, o czym nie chcemy pamiętać. Wszystko jest tu refrenem przerwanym w połowie zdania. Adam Kaczanowski żongluje popkulturą, intymnością i metafizyką. Pytania graniczne spotykają się tu z fantazją i brutalną codziennością. Czy bohater zbiorowej wyobraźni mógłby oddać mocz w windzie? Czego boi się ekipa ze „Scooby-Doo”? I jak to możliwe, że Aaron Carter – symbol słodkiego dzieciństwa – nie żyje? A my żyjemy? Świat Kaczanowskiego jest jak wyścig zbrojeń. Dorosłość może być puentą, w której wszyscy jesteśmy lepsi albo gorsi. Wersy Kaczanowskiego pędzą w nieustającym galopie, zmuszają, żeby czytać je na głos, krzyczeć. Radosny bieg w stronę braku złudzeń i końca. Bo wszystko się kończy. Jednak.

Dziś zapraszamy do wysłuchania odcinka naprawdę wyjątkowego, który realizowany był w ramach cyklu Bliżej kultury. Otóż ogromna większość naszych rozmów dotyczy literatury dla (raczej) dorosłych, co nie znaczy, że nie czytanej przez młodzież. Tym razem jednak zanurzyliśmy się w świat (a może i wszechświat) literatury young adult, która w ostatnich latach zdobywa niezliczone rzesze czytelniczek i szczyty list bestsellerów. Naszą gościnią była Katarzyna Barlińska vel. Herytieria, vel. Pizgacz, która zadebiutowała w wieku 15 lat na platformie Wattpad, a obecnie znajduje się w pierwszej dziesiątce najlepiej zarabiających polskich pisarzy i pisarek. Jak zdradziła w jednym z niedawnych wywiadów, pierwszy milion na koncie ujrzała jeszcze przed 20 urodzinami.   O specyfice literatury young adult, potrzebie pisania, relacjach z czytelniczkami i wielu, wielu innych sprawach z autorką rozmawiał Paweł Gołębski. ----------------------------------------------- Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.

Wrocławski Dom Literatury zaprasza na kolejny odcinek podcastu realizowany w ramach cyklu Bliżej kultury. Tym razem spotkaliśmy się ze Szczepanem Twardochem, a pretekstem do rozmowy była jego najnowsza książka, która ukazała się w czerwcu tego roku nakładem Wydawnictwa Literackiego. „Powiedzmy, że Piontek” to dwunasta powieść w dorobku autora. Czego możemy spodziewać się tym razem? Na pewno wielu niejednoznaczności, eksperymentu, ironii, odniesień do polityki, filozofii i tekstów kultury, nawiązań do historii Śląska i śląskości, i z całą pewnością niejednej niespodzianki. Rozmowę z pisarzem poprowadziła literaturoznawczyni, tłumaczka i wykładowczyni w Katedrze Judaistyki im. Tadeusza Taubego Uniwersytetu Wrocławskiego – Joanna Degler. Zapraszamy do słuchania! ---------------------------------------------- Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.