Rozmowy na koniec świata

KRECIA ROBOTA

Czy archeolodzy naprawdę biegają w kapeluszach i obawiają się klątwy faraonów?

Zapraszamy na podróż do archeologicznego laboratorium.

Zapraszamy na niezwykłą rozmowę o książce Ale Archeologia! Niewiarygodne podróże po dziejach — pełnej fascynujących opowieści, które przybliżają młodym czytelnikom pracę archeologów i tajemnice przeszłości. W odcinku gościmy autorkę jednego z rozdziałów oraz jednego z redaktorów, którzy opowiedzą o kulisach powstawania tej publikacji. Na koniec mamy dla Was konkurs, w którym do wygrania są książki "Ale Archeologia!" oraz "Tam, gdzie mieszka wiatr". Sprawdźcie szczegóły i dołączcie do zabawy! Regulamin Konkursu Organizator: Konkurs organizuje właściciel kanału Poza Kontekstem. Zadanie konkursowe: Zasubskrybuj kanał, zostaw łapkę w górę oraz napisz w komentarzu odpowiedź na pytanie: dlaczego to właśnie do ciebie powinna trafić książka. Termin: Konkurs trwa od 03.12.24 do 10.12.24 do godziny ⁠20:00⁠. Nagroda główna: Egzemplarz książki Ale Archeologia! Niewiarygodne podróże po dziejach oraz Tam, gdzie mieszka wiatr. Archeologiczne zagadki Bliskiego Wschodu. Nagroda za miejsce drugie: Egzemplarz książki Ale Archeologia! Niewiarygodne podróże po dziejach. Nagrody nie podlegają wymianie ani zamianie na ekwiwalent pieniężny. Zwycięzca: Wyłonienie zwycięzców nastąpi na podstawie kreatywności odpowiedzi. Wyniki ogłosimy w komentarzu przypiętym pod filmem. Dane osobowe: Zwycięzca zostanie poproszony o kontakt mailowy. Dane osobowe będą przetwarzane wyłącznie w celu wysyłki nagrody i zostaną usunięte po jej realizacji. Kontakt: Pytania dotyczące konkursu prosimy kierować na kontakt@pozakontekstem.pl Udział w konkursie oznacza akceptację powyższych zasad. Konkurs nie jest sponsorowany ani organizowany przez YouTube. Przydatne linki: Książka Ale Archeologia! ⁠https://ksiegarnia.profil-archeo.pl/s...⁠ Stowarzyszenie Archeologia bez tajemnic ⁠  / stowarzyszeniearcheologiabeztajemnic  ⁠⁠https://bez-tajemnic.archeo.uj.edu.pl/⁠ Dziękujemy Massolit Books & Cafe w Krakowie za ciepłe przyjęcie i udostępnienie przestrzeni do nagrań. Oczywiście zapraszamy też na pyszną kawę oraz dobrą książkę. ⁠  / massolit-books-cafe-100064835312817  

Rozmowa z Łukaszem Majchrzakiem, współzałożycielem niezależnej "Grupy Badawczej Los valles de Barranca", na temat najnowszych odkryć tego zespołu dokonanych w Peru (w regionie Norte Chico) w ostatnich latach. Rozmowa uzupełniona jest fotografiami wykonanymi przez Różę Dziubińską i Łukasza Majchrzaka.

Rozmowa z dr. Karolem Dzięgielewskim z Instytutu Archeologii UJ na temat zwrotu zabytków znajdujących się w muzeach Europy i USA. Placówki muzealne często deklarują zwrot bezcennych eksponatów zagrabionych np. w czasach kolonializmu, ale poza tymi deklaracjami niewiele jak dotąd się wydarzyło. Chodzi tu przede wszystkim o instytucje, posiadające w swoich zbiorach zagrabione dzieła sztuki, artefakty i szczątki ludzkie, pochodzące z krajów będących ofiarami grabieży wojennych lub kolonializmu. Z rozmowy dowiesz się m.in.: ☛ Czym jest repatriacja i czym różni się od restytucji dóbr kultury? ☛ Jakie są argumenty za i przeciw repatriacji zabytków do krajów ich pochodzenia? ☛ Czy znamy przypadki zwrotu zabytków, które stanowią przykład dobrych praktyk w tym zakresie? ☛ Jak prawo europejskie, amerykańskie i polskie ujmuje kwestie związane ze zwrotem dóbr kultury? ☛ Jakie są kierunki działań instytucji muzealnych w kwestii repatriacji dóbr kultury? ☛ Dlaczego warto prowadzić działania edukacyjne na ten temat?

Rozmowa z dr. Łukaszem Miszkiem - archeologiem z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, współautorem projektu badawczego UJ na Cyprze. Dr Łukasz Miszk specjalizuje się w zagadnieniach urbanistyki i architektury miast antycznych ze szczególnym uwzględnieniem nowoczesnych metod prowadzenia badań terenowych. Ponadto, w jego kręgu zainteresowań leży problematyka interpretacji i rekonstrukcji życia codziennego w starożytności. Uczestnik badań wykopaliskowych na ponad 30 stanowiskach archeologicznych (stanowiska wielofazowe i wielokulturowe, ponad 40 miesięcy praktyki terenowej) przede wszystkim w roli kierownika prac terenowych. Członek zarządu Computer Application and Quantitative Methods In Archaeology Poland oraz członek Stowarzyszenia Archeologii Środowiskowej. Prowadzi zajęcia dydaktyczne na studiach z zakresu archeologii klasycznej z naciskiem na region wschodniego Basenu Morza Śródziemnego. Jest również współopiekunem studenckich ćwiczeń terenowych odbywających się na stanowisku Agora w Pafos na Cyprze. Jak doszło do rozpoczęcia krakowskich badań archeologicznych na Cyprze? Co badają polscy naukowcy z tym kraju? Jakie są największe cypryjskie odkrycia archeologów z UJ? Jakie metody i technologie są wykorzystywane w trakcie tych prac? Jak odkryto gabinet antycznego chirurga? Dlaczego w pewnym momencie zniknęli antyczni urzędnicy? Co jeszcze czeka na swoje odkrycie i jakie są plany badaczy na kolejne sezony wykopalisk? Więcej informacji o badaniach i działalności dr. Łukasza Miszka znajdziesz tutaj: ✅https://pcma.uw.edu.pl/2017/11/17/nea... ✅https://paphos-agora.archeo.uj.edu.pl/ ✅https://pl.caa-international.org/kont... ✅https://archeo.uj.edu.pl/lukasz-miszk ------------------------------------------------------------ Zapraszamy także na nasze media społecznościowe! Facebook: / pozakontekstemarcheo Instagram: / pozakontekstem Przygotowanie: Piotr Kołodziejczyk Wsparcie techniczne: Ola Wójcik, Bartek Klose Montaż: Piotr Kołodziejczyk

Rozmowa z Arturem Wójcikiem - historykiem z Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, autorem bloga "Sigillum Authenticum" i podcastu "Historie Arturiańskie". Artur Wójcik jest także współautorem wystawy "Wielka Lechia - wielka ściema" oraz autorem książki "Fantazmat Wielkiej Lechii. Jak pseudonauka zawładnęła umysłami Polaków". Jakie są główne wyzwania w popularyzowaniu historii wśród szerokiej publiczności? Po co to robić czy widać efekty takich działań? Jakie metody okazują się najskuteczniejsze w przyciąganiu zainteresowania ogółu naukami historycznymi? Jakie znaczenie ma osobiste zaangażowanie w popularyzację wiedzy historycznej? Czy istnieją jakieś projekty lub inicjatywy popularyzujące nauki historyczne, które inspirują? Jak można zachęcić młodzież do zainteresowania się historią i archeologią? Czy są jakieś specjalne strategie lub programy edukacyjne, które są w tym skuteczne? Czy popularyzacja nauk historycznych może wpłynąć na społeczne postrzeganie historii i jej znaczenia dla współczesności? ✅Książka "Fantazmat Wielkiej Lechii. Jak pseudonauka zawładnęła umysłami Polaków": https://tiny.pl/dcr91 ✅Blog "Sigillum Authenticum": https://sigillumauthenticum.pl/ ✅Podcast "Historie Arturiańskie": https://sigillumauthenticum.pl/podcast/ ✅Wystawa "Wielka Lechia - wielka ściema": https://tiny.pl/dcr96

Rozmowa z dr hab. Radosławem Palonką, prof. UJ - archeologiem z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, kierownikiem projektu badawczego w USA. Radosław Palonka zajmuje się archeologią, antropologią i historią kultur indiańskich Ameryki Północnej, ze szczególnym uwzględnieniem terenów Wschodniego Obszaru Leśnego oraz Południowego Zachodu. Uczestnik wielu projektów i badań archeologicznych w Polsce oraz Stanach Zjednoczonych, m.in. na stanowisku Cahokia Mounds (Illinois) oraz na stanowiskach kultury Pueblo w Kolorado, realizujących programy współpracy archeologów ze współczesnymi społecznościami indiańskimi. Od 2011 roku kieruje samodzielnym projektem badawczym w Kolorado, USA: Projekt Archeologiczny Sand Canyon-Castle Rock, który analizuje osadnictwo i zmiany kulturowe w społecznościach Indian Pueblo z XIII wieku n.e. z regionu Mesa Verde (pogranicze Utah-Kolorado).

Zapraszamy na małą dyskusję poświęconą wyzwaniom popularyzacji archeologii. Bazując na naszym doświadczeniu, zarysujemy kwestie, z którymi borykamy się przy popularyzacji oraz w zetknięciu z ludźmi niezwiązanymi z tematem.

Rozmowa z dr Joanną Dębowską-Ludwin (Instytut Archeologii UJ) na temat badań nad najstarszymi egipskimi grobowcami i piramidami. W rozmowie pojawiają się wyniki badań prowadzonych przez polskich archeologów i wiele ciekawostek na temat egipskich zwyczajów pogrzebowych i odkryć archeologicznych związanych z pierwszymi grobowcami i piramidami. Z rozmowy dowiesz się m.in.:

Rozmowa z Magdaleną Krzemień (doktorantka w Zakładzie Archeologii Nowego Świata, Instytut Archeologii UJ) na temat podwodnych badań archeologicznych prowadzonych przez nią i jej zespół w ramach "Petén Itzá Project - Underwater Archaeological Expedition to Guatemala". Z rozmowy dowiesz się m.in.

Rozmowa z drem Michałem Wojenką z Instytutu Archeologii UJ, poświęcona badaniom archeologicznym na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. W rozmowie pojawiają się wątki związane ze średniowiecznymi zamkami, ale także znaleziskami z okresu średniowiecza znajdowanymi w tajemniczych jurajskich jaskiniach. Z rozmowy dowiesz się m.in.:

Rozmowa z dr Joanną Malitą-Król z Instytutu Religioznawstwa UJ, poświęcona współczesnym pogańskim religiom i kultom w Polsce. W rozmowie poruszane są kwestie związane z religią i magią w życiu człowieka, obserwowane i badane z perspektywy kulturoznawcy i religioznawcy.

Rozmowa z prof. Jarosławem Bodzkiem (archeolog, Instytut Archeologii UJ, Gabinet Numizmatyczny Muzeum Narodowego w Krakowie) na temat historii pieniądza monetarnego i nowoczesnych badań numizmatycznych. Co to jest numizmatyka i czym się dziś zajmuje? Jakie miejsce w badaniach nad przeszłością zajmują analizy numizmatyczne? Co nam daje wiedza z zakresu numizmatyki, o czym mówią nam dawne monety? Kiedy rozpoczęła się produkcja pieniądza monetarnego, dlaczego on się pojawił, dlaczego właśnie w takiej a nie innej formie? Jak pozyskuje się i bada pieniądz monetarny ? Kolekcjonerstwo a numizmatyka – co je łączy? Numizmatyka a archeologia – jak te dwie specjalności ze sobą współpracują? Gabinet Numizmatyczny Muzeum Narodowego w Krakowie – co to za instytucja i jakie posiada zbiory? Jak pracuje nowoczesny numizmatyk? Czy są jakieś nowe nurty/metody badawcze w ramach numizmatyki? Czy rozwój technologii jest widoczny w badaniach numizmatycznych?

Rozmowa z Janem Ledwoniem (archeolog, Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych UJ) na temat dzisiejszych badań nad pożarami, które miały miejsce w odległej przeszłości, np. w epoce brązu. W rozmowie pojawiają się wątki związane z odkryciem ognia przez człowieka, sposobami jego ujarzmiania i tragediami, których ślady odnajdują dziś archeolodzy.

Rozmowa z Kamilem Karskim (archeolog, główny inwentaryzator w Muzeum KL Plaszow w Krakowie), na temat powstającego muzeum - miejsca pamięci po obozie pracy/koncentracyjnym KL Plaszow i śladów wydarzeń II Wojny Światowej w przestrzeni miejskiej Krakowa. "Choć nie zawsze sobie z tego zdajemy sprawę, Zagłada Żydów określa cały dzisiejszy system kultury, wszystkie pytania i dylematy ponowoczesności." [Maria Janion]

Rozmowa z dr. Dariuszem Niemcem (Instytut Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego) na temat archeologii miejskiej i krakowskich odkryć archeologicznych. W rozmowie pojawiają się informacje na temat najnowszych odkryć archeologicznych w średniowiecznych miastach (na przykładzie Krakowa) oraz niespodzianek jakie przynoszą poszukiwania śladów dawnego miasta.

Rozmowa z prof. dr. hab. Pawłem Valde-Nowakiem poświęcona epoce kamienia i najnowszym odkryciom naukowym dokonanym także w Polsce. W rozmowie poruszane są wątki dotyczące paleolitycznej magii i wierzeń oraz zagadek jakie wciąż wiążą się z tym bardzo długim i zróżnicowanym okresem.

Rozmowa z dr. Michałem Palaczem - historykiem z Oxford Brooks University - na temat ciemnej karty medycyny XX wieku. W rozmowie poruszane są wątki badań nad historią medycyny, funkcjonowania medyków w okresie nazistowskim i nieetycznych, nieludzkich praktyk stosowanych przez nazistowskich lekarzy.

Rozmowa z Katarzyna Tatoń (archeolożka, specjalistka wychowania muzycznego, współpracowniczka Zakładu Muzykologii Systemowej, Instytutu Muzykologii UW) na temat początków muzyki. W rozmowie pojawiają się wątki dotyczące najstarszych instrumentów i powodów, dla których człowiek zaczął je wykonywać. Słuchacze poznają także najciekawsze zagadki wiążące się z pierwszymi instrumentami. Kiedy ludzie zaczęli tworzyć instrumenty i muzykę? Jakie instrumenty starożytne znamy, czy wiemy jak je wykonywano i jak na nich grano? Czy mamy możliwość odtworzenia muzyki starożytnej? Co to jest archeo-muzykologia i archeo-akustyka? Co oni grali i śpiewali? Kiedy człowiek nauczył się zapisywać dźwięki? Czy znamy starożytnych i średniowiecznych twórców muzyki? Czy tamta muzyka miała walor rozrywkowy jak dziś, czy tylko ceremonialny, religijny itd.? Dlaczego niektóre grzechotki produkują ultradźwięki i czy służyły do odstraszania nietoperzy? Jak pracują dzisiaj archeo-muzykolodzy i archeo-akustycy i co udało im się ustalić?

Rozmowa z Dariuszem Grochalem - współautorem fascynującej książki o wyprawie Jerzego Jelińskliego (i jego towarzyszy) dookoła świata, która miała miejsce w latach 1926-1928. W rozmowie pojawia się wiele informacji na temat tego okresu i zapomnianej przygody XX-lecia międzywojennego. Skąd się wzięli harcerze? Dlaczego w odrodzonej po 1918 roku Polsce powstało harcerstwo, a nie skauting w wydaniu anglosaskim? Jaką rolę w międzywojennej Polsce odgrywało harcerstwo? Kim byli Jerzy Jeliński i jego koledzy, i dlaczego zdecydowali się na tak szalony pomysł jak wyprawa dookoła świata? Dlaczego takim środkiem lokomocji? Jak przebiegała ich podróż? Z kim się spotykali i jak ich przygoda relacjonowana była w ówczesnych mediach? Jakie były dalsze losy Jerzego Jelińskiego? Dlaczego w okresie powojennym ta historia nie była przypominana? Skąd wzięło się zainteresowanie autorów książki tym tematem? Jak „wpadli” na historię tej podróży? Jakie ślady po tej wyrwie są dziś dostępne i gdzie jest słynny samochód?

Rozmowa z drem Jackiem Karmowskim (Instytut Archeologii UJ) na temat jednego z najważniejszych osiągnięć ludzkości jakim jest miasto. W rozmowie omawiane są najnowsze odkrycia naukowe związane z miastami i sposoby ich badania. Czym jest miasto i jak nauka patrzy na definicje miasta? Kiedy i dlaczego pojawiły się pierwsze ośrodki miejskie? Jak wyglądały pierwsze bliskowschodnie miasta? Jak wyglądały relacje między miastami? Jak upadały pierwsze miasta i dlaczego? Jak archeolodzy badają i wizualizują najstarsze miasta?

Rozmowa z dr. Andrzejem Ćwiekiem (UAM i Muzeum archeologiczne w Poznaniu) na temat aktualnego stanu badań nad egipskimi piramidami. W rozmowie pojawia się kwestia pseudonaukowych teorii na temat budowy czy wykorzystywania grobowców faraonów w kształcie piramidy i przyczyn ich powstawania. Czy egipskie piramidy mają jeszcze jakieś tajemnice przed naukowcami? Skąd biorą się mity i pseudonaukowe teorie na ich temat? Co wiemy o wiedzy technicznej starożytnych Egipcjan? Jakie są dominujące naukowe teorie na temat budowania monumentalnych budowli przez Egipcjan? Jakie miejsce w egipskich wierzeniach odgrywały piramidy i pochówek faraona w okresie Starego i Średniego Państwa? Jaka jest geneza tego kształtu grobowca? Jakich informacji na temat piramid szukają dziś archeolodzy? Co trzeba jeszcze wyjaśnić? Kto prowadzi aktualnie badania i jakich odkryć się obecnie dokonuje jeśli chodzi o piramidy? Jak ten symbol/kształt funkcjonuje w kulturze i popkulturze?

Czy rolnictwo to najgorszy wynalazek człowieka? Nauka o początkach uprawy roślin i hodowli zwierząt. Rozmowa z drem hab. Markiem Nowakiem (prof. UJ, Instytut archeologii UJ) na temat najnowszych ustaleń dotyczących pierwszych rolników. Kiedy i dlaczego człowiek zaczął interesować się uprawą roślin i hodowlą zwierząt? Jak funkcjonowały grupy ludzkie przed wynalezieniem rolnictwa? Co zmieniło się w naszej diecie po zmianie modelu gospodarki, czy wchodząc na drogę rolnictwa zmniejszyliśmy repertuar znanych i wykorzystywanych roślin i zwierząt? Czy rolnictwo nauczyło nas lenistwa i zabiło kreatywność, będącą wcześniej efektem nieustannego poszukiwania żywności i walki o przetrwanie? Czy zmiany neolityczne, które zaowocowały pojawieniem się struktury i hierarchii społecznej zepchnęły nas w inny rodzaj walki – tym razem o zakwalifikowanie się do uprzywilejowanej grupy elity? Jak wyglądało pojawienie się rolnictwa na ziemiach polskich – kiedy i jakie społeczności rozpoczęły tę drogę, skąd przyszły pierwsze impulsy neolityzacyjne? Co wiemy o pierwszych społecznościach neolitycznych z naszej części Europy? Czy znamy ich strukturę społeczną, wierzenia, zwyczaje itd.? Czy wiemy jak przybysze potraktowali ludy, które tu zastali?

Rozmowa z Prof. dr hab. Wojciechem Blajerem (Instytut Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego) na temat tajemniczych znalezisk skarbów z Epoki Brązu i wczesnej Epoki Żelaza na terenie Europy. Co to jest skarb – jak archeolodzy definiują znalezisko zwane „skarbem”? Czy skarby odkrywane są zawsze przypadkowo, czy także w trakcie regularnych prac archeologicznych? Czy nauka jest nam w stanie powiedzieć o skarbach coś więcej niż tylko to, że były to przedmioty cenne dla właściciela? Czy mogły pełnić jakąś dodatkową funkcję? Jakie były inne motywy ukrywania zbiorów przedmiotów? Czy skarb jest śladem po dawnych zagrożeniach, wojnach, konfliktach, dramatach? Czy deponowanie przedmiotów w wodzie – zatopienie - oznaczać mogło świadomą rezygnację z powtórnego wydobycia lub było próbą zdobycia czy utrzymania wysokiej pozycji społecznej przez jednostki bądź grupy celowo pozbywające się cennych dóbr? Czy był to raczej wyraz wierzeń? Czy skarby mogą być pierwszymi śladami kolekcjonerstwa? Co możemy ustalić dzięki specjalistycznym analizom skarbów? Co mówią nam skarby o produkcji i handlu/wymianie przedmiotów, surowców itd. Jakie są najbardziej znane skarby odkryte na terenie Polski i Europy?

Rozmowa z dr. Dawidem Kobiałką (związanym z Instytutem archeologii i Etnologii PAN) na temat archeologii współczesnych konfliktów zbrojnych. Poruszamy w rozmowie problematykę wojen i konfliktów w XX wieku, i ich miejsca w pamięci i badaniach naukowych w Polsce. Czy i jak archeolodzy zajmują się badaniem XX-wiecznych konfliktów? Jakie problemy wiążą się z badaniami tego typu stanowisk, cmentarzy, obozów, umocnień, miejsc walk itd. Jakie ślady XX wiecznych konfliktów badają archeolodzy na terenie Polski? Jaką rolę w tych poszukiwaniach – badaniach odgrywają środowiska pasjonatów? Czy poszukiwacze z wykrywaczami stanowią problem czy można z nimi współpracować? Czy dziedzictwo I i II Wojny Światowej jest zapomniane i niechciane? Jak szybko znika? Dlaczego trzeba chronić to dziedzictwo i jaką rolę powinno odgrywać w edukacji i popularyzacji nauki? Czy tego typu badania stwarzają dylematy moralne – np. groby armii zaborczych, armii niemieckiej czy sowieckiej? Czy istnieje współpraca międzynarodowa w tym zakresie? Jak funkcjonują tego typu stanowisk i znaleziska w Polsce – czy powstają wystawy muzealne, publikacje, wydarzenia? Jakich odkryć dokonano w ostatnich latach w tzw. Dolinie Śmierci nieopodal Chojnic na Pomorzu?

Rozmowa z dr. Andrzejem Przychodnim (archeologiem, dyrektorem Muzeum Historyczno-Archeologicznego w Ostrowcu Świętokrzyskim) na temat niezwykłego, a czasami niedocenianego dziedzictwa archeologicznego regionu świętokrzyskiego. Jak wygląda dziedzictwo archeologiczne regionu świętokrzyskiego i jaka jest jego rola w naszej wiedzy o pradziejowej obecności człowieka na tym obszarze? Czym są pola górnicze i kopalnie krzemienia, jak działa muzeum Krzemionki i dlaczego znalazło się niedawno na liście światowego dziedzictwa UNESCO? Czy Krzemionki są zagrożone, czy mogą ulec zniszczeniu? Czy wpisanie ich na listę dziedzictwa UNESCO stworzy szansę na ich lepszą ochronę? Czy na terenie regionu świętokrzyskiego są aktywne grupy pasjonatów współpracujących z badaczami i muzealnikami? Czym są imprezy rekonstrukcyjno-edukacyjne takie jak Dymarki świętokrzyskie czy Żelazne Korzenie? Czy odtwarzanie dawnych rzemiosł, stylu życia ludzi np. w epoce żelaza czegoś nas uczy czy jest tylko ciekawą rozrywką? Jakie są plany i potrzeby dotyczące dziedzictwa przeszłości w regionie świętokrzyskim i plany Muzeum Historyczno-Archeologicznego w Ostrowcu Świętokrzyskim na kolejne lata?

Rozmowa z dr Marysią Woźniak (socjolożka, edukatorka seksualna, doradczyni HIV/AIDS, aktywistka) na temat postrzegania płci w kulturze. W rozmowie poruszane są kwestie badań i studiów genderowych w Polsce, edukacji seksualnej w polskich szkołach i innych zjawisk związanych z prawami kobiet i osób nieheteronormatywnych. Czym jest płeć społeczno-kulturowa? Dlaczego wpływ kultury na postrzeganie płci, choć z punktu widzenia nauki wydaje się oczywisty, budzi takie kontrowersje? Jak kultura kształtuje życie kobiet i mężczyzn? Jak budowane są role społeczne w procesie socjalizacji i jak wygląda to zjawisko w Polsce? Jak postrzegamy w naszej kulturze męskość i kobiecość? Jak wygląda sytuacja gender studies na polskich uczelniach? Dlaczego ta perspektywa badawcza jest ważna? Dlaczego problematyka edukacji seksualnej budzi nadal w naszym społeczeństwie wiele emocji i kontrowersji? Dlaczego edukacja seksualna jest potrzebna? Jak powinna wyglądać edukacja seksualna we współczesnej szkole? Jak podręczniki szkolne kształtują wiedzę o seksualności człowieka? Czy powielają mity i stereotypy? Jaką rolę w kwestiach tożsamości płciowej, płci kulturowej i edukacji seksualnej odgrywa język? Czy powinniśmy się uczyć mówić o tych sprawach w odpowiedni sposób, używając odpowiednich terminów?

Rozmowa z dr. Michałem Wasilewski (Instytut Archeologii UJ) na temat antropologii i psychologii kolekcjonerstwa. Rozmowa jest próbą odpowiedzi na pytania o to kim są kolekcjonerzy i jakie kierują nimi motywacje. Czy pierwsze kolekcje człowiek tworzył już w epoce kamienia? Kiedy człowiek rozpoczął kolekcjonowanie przedmiotów? Czym różni się zbieracz od kolekcjonera? Czy kobiety i mężczyźni kolekcjonują inaczej? Jakie są motywacje kolekcjonerów? Co zbierają współcześni kolekcjonerzy? Jakie są najdziwniejsze kolekcje? Czy kolekcjoner może zbierać wspomnienia lub wrażenia? Czy istnieje etyka kolekcjonowania? Czy każdy może być kolekcjonerem?

Rozmowa z dr. Jackiem Kołtanem (Europejskie Centrum Solidarności) na temat dziedzictwa wielkiego ruchu Solidarność, który obudził nadzieję i energię Polski i świata w 1980 roku. Czym była Solidarność z roku 1980 i czym jest „dziedzictwo Solidarności”? Czy można mówić o jednym „dziedzictwie Solidarności” czy raczej o wielu pamięciach o tamtych wydarzeniach? Jaka wizja Polski wyłania się z ruchu i dokumentów Solidarności w latach 80-81? Dlaczego idee, które zjednoczyły tak liczną grupę ludzi w latach 80-tych nie doprowadziły do celów, które przyświecały ich twórcom. Jaką rolę idee Solidarności odegrały w zmianach, które zaszły w Europie w latach 80tych i 90tych XX wieku? Czy pamięć o tamtych wydarzeniach jest rodzajem narodowego fantazmatu, marzeniem o państwie doskonałym, utopią niemożliwą do zrealizowania? Jak opowiadać o „Solidarności” i jej dziedzictwie i czy to jest możliwe bez wywoływania konfliktów? Co znaczy dziś, szczególnie dla młodego człowieka, bycie „spadkobiercą Solidarności”? Czy ten ruch, te idee nas do czegoś zobowiązują? Czy czeka nas ponowna potrzeba budowania ruchu wolnościowego na zwór Solidarności?

Rozmowa z drem Marcinem Czarnowiczem (Instytut Archeologii UJ) na temat frontu wschodniego I Wojny Światowej, który przebiegał przez tereny obecnej Polski. Walczyło i ginęło na nim wielu Polaków, żołnierzy armii zaborczych. Część z nich stała się kadrą Wojska Polskiego, odrodzonego po 1918 roku. Dziś miejsca walk i cmentarze wojenne z tamtego czasu pozostają w większości zapomniane. Dlaczego I Wojna Światowa jest tak słabo obecna w naszej zbiorowej pamięci? Czy to była "nasza" wojna? Ilu Polaków walczyło i zginęło na wschodnim froncie wielkiej Wojny? Jak wygląda upamiętnienie tych wydarzeń na terenie Polski? Kto dba o ślady tamtych wydarzeń i jak one wyglądają? Dlaczego tamte wydarzenia powinny być dla nas ważne i jak dbać o zachowanie pamięci o nich? Czy naukowcy badają ślady Wielkiej Wojny w Polsce? Co archeolodzy odkrywają podczas prac badawczych na dawnym froncie wschodnim I Wojny Światowej?

Rozmowa z dr. Wojciechem Ejsmondem (Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN, kierownik misji badawczej w Gebelein) na temat miejsca współczesnej egiptologii w nauce i pracy archeologów w Egipcie. Jaka jest różnica pomiędzy archeologiem a egiptologiem? Czym zajmują się dzisiaj badacze dziejów starożytnego Egiptu? Czy w Egipcie jest jeszcze coś do odkrycia? Jakie zagadki tamtej cywilizacji pozostają nierozwiązane? Jak wygląda polska obecność naukowa w Egipcie? Czy polscy archeolodzy odnoszą na tym polu sukcesy? Czy popkulturowy wizerunek archeologa-egiptologa pokrywa się z naukową rzeczywistością? Czego uczą nas dzieje starożytnego Egiptu? Jak zostać egiptologiem?

Rozmowa z dr Rozalią Sasor (kierowniczka Pracowni Studiów Katalońskich, Instytutu Filologii Romańskiej UJ) na temat historii i teraźniejszości Katalonii. Próba odpowiedzi na pytania o genezę i przyszłość katalońskiej walki o niepodległość. Co mówi nam historia Katalonii o katalońskiej tożsamości? Co to znaczy być Katalończykiem i jakie są elementy katalońskiej tożsamości. Dlaczego Katalończycy to odrębny naród? Dlaczego młodzi Katalończycy są bardziej aktywnie zaangażowani w walkę o niepodległość niż starsze pokolenia? Jak dba się w Katalonii o utrzymanie tożsamości i tradycji? Czy Katalonia znacząco różni się od Hiszpanii? Czy Katalonia będzie kiedyś niepodległym państwem? Jak Europa patrzy na Katalonię?

Rozmowa z dr Aleksandrą Powierską (Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie) na temat kondycji współczesnych mediów i ich roli w społeczeństwie. W rozmowie pojawiają się takie tematy jak wszechobecne fake newsy, brutalny i przerysowany przekaz czy manipulacje i pseudonaukowe teorie. Czy w świecie postprawdy jest miejsce na rzetelny przekaz medialny? Czy historia mediów to dzieje manipulacji i oszustw? Czy autorzy przekazu medialnego to genialny psycholodzy? Czy jesteśmy przygotowani by samodzielnie szukać w mediach prawdy? Kto jest winny brutalizacji przekazu medialnego? Jak zmieniło świat mediów pojawienie się internetowych mediów społecznościowych? Czy można być dobrym tzw. dziennikarzem obywatelskim? Jak w czasach pandemii nie zwariować korzystając z mediów?

Rozmowa z dr Pauliną Komar (Instytut Archeologii UKSW) na temat początków winiarstwa i kultury winiarskiej w starożytnym Rzymie. Badania nad pochodzeniem wina i handlem tym trunkiem stanowią dzisiaj jeden z najważniejszych i najciekawszych tematów naukowych, odpowiadających na pytania o antyczną ekonomię. Kto pierwszy rozpoczął produkcję wina? Czy wino w starożytnym Rzymie było napojem dla wszystkich? Jak transportowano, przechowywano i pito wino? Gdzie produkowano najbardziej cenione gatunki wina? Czy dzisiejsze wino przypomina to antyczne? Jak dzisiaj badane są ślady dawnego winiarstwa?

Rozmowa z dr Michałem Jackiem Baranowskim (Instytut Historyczny UW) na temat wydarzeń, które wstrząsnęły Imperium Romanum w III wieku n.e. Według niektórych naukowców zmiany klimatyczne, które miały mieć wówczas miejsce oraz epidemie i kryzys gospodarczy drastycznie zachwiały państwem starożytnych rzymian. Czy antyczny Rzym omal nie upadł w III wieku n.e.? Co mówią teksty z tego okresu o wydarzeniach jakie miały się wtedy rozgrywać? Czy tzw. Plaga Cypriana była rzeczywiście wielką epidemią? Czy od tego czasu Imperium Romanum chyliło się ku upadkowi? Dlaczego zginął cesarz Decjusz?

Rozmowa z dr Kamilem Kopijem (Instytut Archeologii UJ) na temat polityki w starożytnym Rzymie, w okresie republikańskim. Pojawiają się tutaj wyborcze oszustwa i przekupstwa, korupcja polityczna, manipulacje i prawne kruczki, a nawet zabójstwa polityczne. Czy rzymscy politycy różnili się od polityków obecnie? Jakie stosowano metody by zdobyć i utrzymać władzę? Czy kuszenie urzędami i przywilejami zawsze było narzędziem zdobywania poparcia w polityce? Jak do rządzenia wykorzystywano religię i prawne niejasności? Czy kobiety brały udział w antycznej grze politycznej?

Rozmowa z prof. dr hab. Andrzejem Bednarczykiem (ASP Kraków) na temat sztuki i artystów w czasach kryzysu i niepokoju. Próba zastanowienia się gdzie znajduje się obecnie sztuka i jaka jest rola artysty w czasach zachwiania i przewartościowania pojęć. Czy w czasach epidemii sztuka cierpi czy się rozwija? Czy jest tak, że kiedy społeczeństwo doświadcza kryzysu, to z reguły sztuka nie jest w kryzysie? Czy kryzys oznacza, że artysta ma na wyciągnięcie ręki poruszające tematy do opracowania i realizowania? Czy artysta ma pomagać nam wyjść z dołka? Czy internetowy zalew aktywności niektórych artystów jest zjawiskiem pozytywnym? Czy obecne problemy przywrócą sztuce jej ważne miejsce w kulturze ludzkiej?

Rozmowa z dr hab. Marcinem Przybyłą (Instytut Archeologii UJ) na temat ruchów migracyjnych w odległej przeszłości człowieka, dawnych i obecnych teorii na temat migracji, ich przyczyn i skutków. Czy migracje stanowiły zawsze element ważnych zmian kulturowych? Czy miały przyczyny naturalne czy raczej były spowodowane konfliktami miedzy ludźmi? Czy ruchy migracyjne niosą ze sobą zjawiska destrukcyjne czy też budujące i kulturotwórcze? Czego badacze przeszłości mogą się dowiedzieć obserwując dzisiejsze migracje i co mówi nam o stanie świata wiedza o dawnych przemieszczeniach ludzi? Jak ilustrują te zjawiska odkrycia w Maszkowicach i skąd przybyli budowniczowie tej niezwykłej osady?

Rozmowa z dr Agnieszką Fulińską (Instytut Historii UJ, autorka bloga Napoleon inaczej) na temat ciekawego epizodu w karierze Napoleona Bonaparte. W 1799 roku odwiedził on w Jaffie chorych na dżumę żołnierzy swojej armii, co zostało przedstawione na słynnym obrazie Antoine'a-Jeana Grosa. Czy ta historia wydarzyła się naprawdę? Czy ta historia to element marketingu politycznego genialnego stratega? Czy Napoleon bał się tej strasznej choroby i jak jego czasy odmieniły podejście do medycyny?

Rozmowa z dr Kamilem Kopijem (Instytut Archeologii UJ) na temat wielkich epidemii, które miały miejsce w starożytności, za czasów cesarstwa rzymskiego. Były to bez wątpienia wydarzenia traumatyczne dla ówczesnych mieszkańców rozległego państwa, a także dla jego gospodarki i polityki. Kiedy i dlaczego wybuchły wielkie epidemie, które wyniszczały państwo rzymskich cesarzy? Jakie ślady tych wydarzeń odkrywamy dzisiaj? Czy te katastrofalne wydarzenia przyczyniły się do upadku Imperium Romanum? Czy wzorce kulturowe z tamtych czasów funkcjonują do dziś?

Dr Łukasz Oleszczak (Instytut Archeologii UJ) opowiada o legendarnym i tajemniczym ludzie Scytów, którzy panowali na euroazjatyckich stepach od VIII wieku p.n.e., a także o swoich badaniach nad kultura ludów scytyjskich. Starożytni historycy opisywali Scytów jako wojowników, wśród których na największe poważanie mógł liczyć ten, który zabił największą ilość wrogów. Mieli także w zwyczaju pić krew swoich przeciwników. Byli perfekcyjnymi jeźdźcami i pasterzami, nie poddającymi się najeźdźcom. Jakie ślady ich obecności znajdujemy dzisiaj? Jak wyglądało życie koczowników w epoce żelaza? Czy Scytowie dotarli na ziemie polskie? Dlaczego Scytowie zniknęli?

Rozmowa z dr Agnieszką Fulińską (Instytut Historii UJ) na temat epidemii dżumy w XVII i XVIII wieku, w Europie i na ziemiach polskich. Tragiczne i mało znane epizody naszej historii, związane z zarazami dziesiątkującymi europejskie miasta i wpływającymi na postrzeganie świata przez naszych przodków. Czy dżuma pojawiała się często? Kogo posądzano o jej roznoszenie? Jak próbowano ją leczyć i jakie były najpopularniejsze teorie o jej pochodzeniu? Czy w XVIII wieku istniały ruchy anty-szczepionkowe? Jak zachowywali się ludzie i ówczesne władze miast w obliczu epidemii?

Rozmowa z drem Łukaszem Lamżą (Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych UJ, Tygodnik Powszechny) na temat roli naukowców w czasach pandemii i zmian, które mogą zajść w naszym świecie w jej wyniku. Czy naukowcy stali się nagle ważni i doceniani? Czy świat zrozumie rolę nauki i naukowców? Czy teraz nastąpi zwrot zainteresowania ludzkości w kierunku nauki? Czy naukowcy mają autorytet? Czy powinni alarmować czy uspokajać? Czy w momencie zagrożenia uciekamy do racjonalnej nauki czy raczej do religii ? Czy akt niszczenia jakim jest epidemia może być także aktem stworzenia czegoś nowego - co na to filozofowie przyrody?

Rozmowa z drem hab. Jarosławem Źrałką (Instytut Archeologii UJ) na temat upadku mezoamerykańskiej kultury Majów. Co mówi nauka o wydarzeniach, które doprowadziły do upadku największych królestw Majów? Czy kultura Majów tak naprawdę upadła? Gdzie dzisiaj można spotkać indiań z plemion Majów? Czy przetrwały tradycje i rytuały z czasów wielkich władców Majów?

Rozmowa z drem Przemysławem Nocuniem (Instytut Archeologii UJ) o średniowiecznych epidemiach i ich archeologicznych śladach. Skąd się wzięła zaraza zwana Czarną śmiercią? Dlaczego nie dotarła do niektórych części Europy? Jak zmieniła ówczesny świat i jakie jej ślady odnajdujemy dzisiaj?

Rozmowa z drem Rafałem Toczką (Katedra Filologii Klasycznej, Instytut Literaturoznawstwa UMK w Toruniu) na temat antycznych tekstów, w których znajdujemy opisy wielkich epidemii i ich skutków. Czy w starożytności zdarzały się wielkie i tragiczne epidemie? Czy ludzie w czasach zarazy zawsze chowali się pod skrzydłami religii? Czy takim wydarzeniom zawsze towarzyszą niepokoje społeczne i szukanie winnych?

Rozmowa z drem Michałem Wasilewskim (Instytut Archeologii UJ) na temat wielkich, naturalnych katastrof, które wpływały na losy całych społeczności. Czy wybuch Wezuwiusza zachwiał potężnym, starożytnym Rzymem? Czy fala tsunami została wykorzystana do walki z zakonem Jezuitów? Jak trzęsienia ziemi wprowadziły nas w epokę żelaza?