Podcasts about naukowcy

Człowiek to wiadomo, odczuwa całą gamę emocji, mniej lub bardziej zniuansowanych. A inne zwierzęta? Czy pies, który zjadł zeszyt z pracą domową (to się musi zdarzać, skoro tyle osób to raportuje!), zerka na człowieka, bo mu wstyd? A może to wyuczony odruch, który zmniejsza ryzyko kary?Naukowcy badają zwierzęta za pomocą nowoczesnych technologii (wyobraźcie sobie psa, który wchodzi do rezonansu magnetycznego i daje sobie obserwować aktywność mózgu), dzięki czemu wiemy, że podstawowe warianty emocji odczuwają prawdopodobnie wszystkie zwierzęta – nawet owady.W czwartym odcinku cyklu Radio Naukowe: Od Podstaw – Emocje skupiamy się na ewolucji emocji. Posłuchacie o tym, jak emocjami potrafią „zarażać się” nawet tak nieskomplikowane, zdawałoby się, zwierzęta jak ryby; o tym, dlaczego bardziej społeczne zwierzęta mają zwykle szerszy zasób emocji i jak w ogóle badać, co czuje wąż albo muszka owocówka.Od Podstaw to nowy, dodatkowy cykl odcinków Radia Naukowego – serie tematyczne, krótsze odcinki, naukowcy, których znacie i lubicie, którzy porządkują dla was fundamentalne kwestie w swoich dziedzinach.Działamy dzięki wsparciu na https://patronite.pl/radionaukowe. Dziękujemy i zapraszamy do dołączenia do społeczności Patronów!

Spodziewam się kolejnych napięć między Izraelem a USA, wszak administracja Trumpa przygotowywała się do kolejnej rundy negocjacji z Iranem - mówi korespondent wojenny, analityk portalu Defence24.

Gospodarka, środowisko, nauka! Za nami kongres TOGETAIR. Naukowcy i przedsiębiorcy rozmawiali m.in. inwestycjach w regiony, rolnictwie i transformacji energetycznej. Na naszych oczach zmieniają się takie branże jak logistyka. Posłuchajcie!

Naukowcy z Uniwersytetu Szczecińskiego, Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu i Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach chcą sprawdzić, czy drożdże zmodyfikowane przy pomocy genów niesporczaka, organizmu odpornego na ekstremalne warunki, mogą dostarczyć astronautom pożywienia w trakcie długotrwałych misji kosmicznych. Eksperyment "Yeast Tardigrade Gene" będzie jednym z trzynastu realizowanych przez Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego w ramach misji IGNIS na Międzynarodową Stację Kosmiczną. O jego szczegółach mówi w rozmowie z RMF FM prof. Ewa Szuszkiewicz, astrofizyk i astrobiolog z Uniwersytetu Szczecińskiego, członkini Komitetu Badań Kosmicznych i Satelitarnych Polskiej Akademii Nauk.

Naukowcy ostrzegają, że ekstremalne upały stanowią zagrożenie dla zdrowia psychicznego. Lekarze od dawna ostrzegają przed zagrożeniami związanymi ze stresem związanym z upałem. Obecnie badania sugerują, że rosnące temperatury mogą mieć wpływ na pogłębienie zaburzeń psychicznych i behawioralnych.

Miejsce, w którym spędzamy dużo czasu powinno działać uspokajająco na nasz układ nerwowy. Naukowcy i architekci podpowiadają, jakie materiały i formy lubi nasz organizm. W najnowszym odcinku podcastu Zdrowa rozmowa Natalia Olszewska, lekarka z wykształceniem z zakresu neuronauki i neuronauki stosowanej w projektowaniu architektonicznym, opowiada o wnętrzach, które wspierają dobrostan. Tłumaczy m.in.: Dlaczego obłe kształty są w domu lepsze niż ostre formy? Czym jest biofilia? Dlaczego okna są kluczowe przy ocenia mieszkania? Czy hałas podnosi ryzyko zawału? Na podcast zaprasza Kasia Staszak. Podcast jest częścią akcji Zaprojektowane po ludzku. Szczęśliwe sąsiedztwa. Więcej informacji: Wyborcza.pl/zaprojektowanepoludzku

(0:00) Wstęp(1:18) Izraelski rząd zapowiada kolejną ofensywę przeciwko Strefie Gazy i przesiedlenie jej ludności(2:52) Szefowa Komisji Europejskiej i prezydent Francji zamierzają przyciągnąć do Europy amerykańskich naukowców(4:16) Premier Rumunii zrezygnował ze stanowiska po sukcesie nacjonalisty w wyborach prezydenckich(5:04) Europejska chadecja ma prowadzić kampanię wymierzoną w organizacje pozarządowe(7:04) Kradzież kabla kolejowego w Hiszpanii mogła być aktem sabotażu(8:30) Amerykańskie cła obejmą zagraniczne produkcje filmoweInformacje przygotował Maurycy Mietelski. Nadzór redakcyjny – Igor Janke. Czyta Michał Ziomek.Mecenasi programu:Casa Playa:⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠https://casaplaya.pl/zakup-nieruchomosci-w-hiszpanii-pdf-pc-instruktaz/⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠AMSO - oszczędzaj na poleasingowym sprzęcie IT: ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠www.amso.pl⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠

Płatność spojrzeniem, wirtualna klinika leczenia niepłodności czy... zbiornik na pitną wodę drukowany w 3D. To wszystko innowacje które powstały w Polsce. Mimo to nadal wiemy o nich niewiele, co więcej, z niektórych codziennie korzystamy nie mając świadomości że zaprojektowali je polscy twórcy. Ten stan potwierdzają badania: mimo że w tym roku tempo wzrostu gospodarczego Polski wyniesie 3,5%, i będzie niemal dwukrotnie wyższe niż w gospodarkach rozwiniętych, to aż 41 proc. z nas uważa, że pod względem ogólnego rozwoju Polska pozostaje w tyle za innymi krajami Europy. Celem kampanii "We did it in Poland - zrobiliśmy to w Polsce" jest budowanie świadomości na temat krajowego rozwoju i innowacji a także wspieranie współczesnego patriotyzmu. Jakie są jej założenia i jak zostało wybranych 50 projektów, które się w niej znalazły, o tym w Drogowskazach opowiedziała Olga Kozierowska, prezeska Fundacji Włączeni Plus, pomysłodawczyni kampanii "We did it in Poland - zrobiliśmy to w Polsce. Do wysłuchania rozmowy zaprasza Aleksandra Galant.

Pierwszym tworzywem sztucznym był celuloid. Wynaleźli go bracia Hyatt, a kierował nimi lęk, że na świecie zabraknie… kości słoniowej, a więc klawiszy do fortepianów, kul bilardowych i innych przedmiotów codziennego użytku. Kiedy powstały inne sztuczne polimery, ludzkość zachłysnęła  się plastikiem. Lekki, wytrzymały materiał, któremu można nadać dowolny kształt – to był przełom w wielu dziedzinach. – Plastik dla materiałoznawcy jest tak naprawdę cudownym materiałem – opowiada dr hab. inż. Sandra Paszkiewicz, prof. Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technicznego.***Linki do serialu "Próg bólu" na Spotify - https://open.spotify.com/show/3rje2tJUupXjc7epjAchHCna Apple Podcasts - https://podcasts.apple.com/us/podcast/próg-bólu/id1806094116na TOK FM - https://audycje.tokfm.pl/premium/promo/progbolurn***Rozmawiamy dziś o „klasycznym” plastiku z ropy i możliwościach jego zastąpienia. No właśnie, bo pewnych spraw w tym zachwycie nie przewidziano: że plastik naprawdę będzie BARDZO wytrzymały, czyli będzie się niezwykle długo rozkładał. Trudno było też wyobrazić sobie, jak bardzo masowe stanie się to rozwiązanie. – To, co nam najbardziej przeszkadza, to ilość opakowań, która jest wyrzucana i każdego dnia trafia na wysypisko śmieci – tłumaczy prof. Paszkiewicz. Czyli największym problemem jest plastik jednorazowy i to, że wiązania między cząsteczkami węgla są w plastiku tak silne, że nie rozłożą ich żadne bakterie. Część potrafimy zrecyklować (ale robi się przez to droższy, a więc mniej popularny wśród konsumentów), część podlega tzw. recyklingowi energetycznemu (czyli jest spalana, by odzyskać energię – w profesjonalnych spalarniach z filtrami itd., nie w domowych piecach!). Stąd próby stworzenia alternatywy. Najbardziej popularną jest PLA, czyli polilaktyd, biodegradowalny polimer tworzony np. z kukurydzy. Naukowcy eksperymentują z różnymi półproduktami: liśćmi palmowymi, awokado, trzciną cukrową, a nawet syropem klonowym. Kluczowe, by półprodukt był pełen cukru. – Wszędzie, gdzie jest cukier, można by przerobić [na biopolimer], tylko trzeba by zobaczyć, na ile ta produkcja jest wydajna – opowiada materiałoznawczyni. Bo na razie potrzebnych jest 10 ton ziarna kukurydzy, żeby wyprodukować tonę polilaktydu. Do tego trzeba doliczyć koszty wody, środków ochrony roślin, transportu itd. – Ropa naftowa może być na razie niestety bardziej ekologiczna od kukurydzy – wskazuje prof. Paszkiewicz. Ale nie można składać broni: – Chcemy uzyskać taki materiał, który byłby i barierowy, i się rozkładał. I nad tym pracuje m. in. prof. Paszkiewicz razem ze swoim zespołem.Naukowczyni wskazuje też, że trzeba lepiej dobierać opakowania do produktów. – Jeżeli dany materiał dość szybko się rozkłada, to dajmy go do produktów spożywczych, które mają krótki termin przydatności. A nie polistyren, który rozkłada się przez 600 lat, wykorzystujemy do zapakowania serka wiejskiego, którego termin ważności mija po kilku tygodniach.Odcinek powstał w Szczecinie, w ramach XIV. podróży Radia Naukowego. Podróże są możliwe dzięki wspierającej nas społeczności Patronek i Patronów. Tutaj możecie do nich dołączyć: https://patronite.pl/radionaukowe#współpraca

(0:00) Wstęp(1:19) Unia Europejska po raz kolejny zapewniła o swoim wsparciu dla Ukrainy. Wspólne zadłużenie na cele obronne będzie przedmiotem dalszych dyskusji(3:22) Kraje europejskie chcą przejąć naukowców zwalnianych z amerykańskich instytucji po cięciach w wydatkach federalnych(5:14) Niemcy zachęcają Wielką Brytanię do utworzenia wspólnej unii celnej z Unią Europejską(7:02) Do tureckich aresztów trafili internetowi krytycy zatrzymania opozycyjnego burmistrza Stambułu(8:33) W Szwecji coraz większą popularnością cieszy się akcja bojkotu amerykańskich towarówInformacje przygotował Maurycy Mietelski. Nadzór redakcyjny – Igor Janke. Czyta Michał Ziomek.Mecenasi programu:Casa Playa:⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠https://casaplaya.pl/zakup-nieruchomosci-w-hiszpanii-pdf-pc-instruktaz/⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠AMSO - oszczędzaj na poleasingowym sprzęcie IT: ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠www.amso.pl⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠

Donald Trump, Elon Musk i J.D. Vance, czyli trzy najpotężniejsze osoby świata wyraźnie dały znać Europie, że skończyło się rumakowanie. Rozkręcająca się wojna handlowa z UE, połajanki i podważanie sensowności NATO płynące od liderów USA wyraźnie dały Staremu Kontynentowi impuls do zmian. Na pierwszy ogień idzie oczywiście bezpieczeństwo: militarne i komunikacyjne. A czy da się uniezależnić od amerykańskich rozwiązań technologicznych? I przede wszystkim: czy warto? Właśnie o tym opowiadamy w tym odcinku podcastu "Techstorie". Sprawdzimy, czym jest "efekt Trumpa", jakie Europa ma szanse i bolączki technologiczne i pokażemy, że jesteśmy świadkami nowego, nieoczekiwanego "drenażu mózgów". GOŚCIE ODCINKA: Sebastian Płóciennik, dyrektor Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej i profesor ekonomii w Instytucie Ekonomii Akademii Finansów i Biznesu Vistula Zuzanna Warso, wieloletnia ekspertka w Komisji Europejskiej i szefowa badań w Open Future Foundation Alex Krasodomski, dyrektor programowy brytyjskiego think tanku Chatnam House. NA SKRÓTY: 03:18 Technologiczne przebudzenie Europy 24:10 Militaria 27:00 Starlinki 31:13 Czy tylko Starlinki? 33:18 Chmura 37:58 Sztuczna inteligencja 40:35 Start-upy 46:55 Przeregulowanie 55:10 Naukowcy uciekają z USA ŹRÓDŁA: Wpis Elona Muska o Carlosie Simsie https://x.com/elonmusk/status/1882301283090190520 Musk o Kanadzie https://www.cbc.ca/news/politics/elon-musk-canadian-citizenship-1.7468330 O postulatach Sarah Knafo https://www.euractiv.pl/section/nowe-technologie/news/europa-na-cyfrowym-rozdrozu-suwerennosc-technologiczna-czy-amerykanska-dominacja/ Polecamy też inne odcinki "Techstorii" - zwłaszcza te z numerami 112 i 113.

Naukowcy z UW i innych uczelni na całym świecie przebadali poziom zaufania do naukowców oraz postrzeganie ich roli w społeczeństwie w 68 krajach. Wyniki wyjaśnia Ewa Zegler-Poleska z Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych Uniwersytetu Warszawskiego. Pyta Kuba Łasicki

Naukowcy z Uniwersytetu Śląskiego uzyskali formę jęczmienia cechującą się interesującymi mechanizmami obronnymi przed stresem suszy. Nasz gość, dr Agata Daszkowska-Golec opowie dziś w Szkole Bardzo Wieczorowej o tym, czym różni się nowa forma jęczmienia od wyjściowej, jakie mechanizmy wykorzystuje przy niedoborach wody oraz jaki wpływ na naszą bioróżnorodność mają rośliny inwazyjne. Na spotkanie z naukowczynią, która niedawno wróciła ze stypendium Fullbrighta w USA i o genomie wie wszystko- zaprasza Katarzyna Głuch-Juszkiewicz.

Czy polska nauka jest widoczna na europejskiej mapie badań? Jakie korzyści daje nam udział w międzynarodowych infrastrukturach badawczych? W tym odcinku prof. Agnieszka Chłoń-Domińczak opowiada o roli SGH w integracji polskich badaczy z europejskimi konsorcjami ERIC, nowo powstałym Międzykolegialnym Centrum Badań nad Rodzinami i Generacjami oraz kluczowych projektach, które pomagają zrozumieć procesy demograficzne i społeczne w Europie.

Jeden z najpoważniejszych problemów, z jakimi borykamy się jako ludzkość, to antybiotykooporność. Według WHO, globalne zużycie antybiotyków wzrosło o 65% od 2000 do 2015 roku. W samej Unii Europejskiej co roku 35 000 osób umiera na zakażenia bakteriami uodpornionymi na antybiotyki. Naukowcy prześcigają się w pracach nad alternatywnymi sposobami walki z infekcjami bakteryjnymi. Poważni kandydaci to: terapia bakteriofagami oraz bakteriocynami. Rozmawiam o nich z prof. Małgorzatą Łobocką i prof. Tamarą Aleksandrzak-Piekarczyk z Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN:***Zostań Patronem: https://patronite.pl/radionaukoweWesprzyj jednorazowo: https://suppi.pl/radionaukowePoznaj nasze wydawnictwo: https://radionaukowe.pl/wydawnictwoKup książki: https://wydawnictwoRN.plSkorzystaj z kodu na audiobooki: sluchamRN***Dużym sprawcą problemu jest przemysł spożywczy. Antybiotyki dodawano do pasz dla zwierząt w tak dużych ilościach, że są teraz obecne w naszym środowisku, w glebie czy ściekach. Są tam w niedużym stężeniu, co sprawia, że bakterie w kontakcie z nimi nie giną, a uodparniają się. – Najczęściej oporność nie rozwija się podczas stosowania w lecznictwie. Kiedy stosujemy duże dawki antybiotyku, bakterie nie mają szansy się uodpornić – wyjaśnia prof. Aleksandrzak-Piekarczyk. Po prostu w czasie leczenia zostają zabite (dlatego tak ważne jest, by zażywać antybiotyk tak długo, jak nam zaleci lekarz – duża dawka jest ważna!).Modyfikuje się znane antybiotyki, żeby bakterie nie umiały z nimi walczyć. Ewolucja bakterii jest jednak błyskawiczna, więc potrzebne są inne rozwiązania. Bakteriofagi to wirusy, które infekują tylko bakterie. Co ważne, szczególnie dobrze działają bakteriofagi gronkowcowe: potrafią infekować aż 90% klinicznych szczepów gronkowca, bardzo opornego na antybiotyki. Bakteriofag wygląda jak mały lądownik kosmiczny: główka na długich nóżkach plus ogonek. Przyczepia się do bakterii, robi dziurkę w jej osłonie komórkowej i wstrzykuje do środka swoje DNA, po czym się tam namnaża. Zainfekowana bakteria w końcu pęka i uwalnia kolejne bakteriofagi. W niektórych krajach, np. w Gruzji, od dawna stosuje się bakteriofagi w medycynie, np. w preparatach dermatologicznych. Stosuje się je też w przemyśle spożywczym, np. serowarskim. – Bakteriofagi są niesamowicie różnorodne – opowiada prof. Łobocka. Można je więc bardzo precyzyjnie dobrać do zwalczania konkretnych bakterii, a jednocześnie nie szkodzą innym (np. tym dobrym z naszego układu trawiennego).Inne możliwe rozwiązanie to bakteriocyny. To białka produkowane przez bakterie, łatwo degradowalne, więc nie ma ryzyka, że nagromadzą się w środowisku i spowodują antybiotykooporność. Stosuje się je w przemyśle spożywczym, np. konserwant E234 to nizyna, bakteriocyna produkowana przez bakterie kwasu mlekowego, dzięki której sery nie psują się pod wpływem bakterii masłowych. W medycynie nadają się do stosowania miejscowego na skórę, pracuje się też nad stosowaniem doustnym. Ich zaletą jest brak lub niewielka toksyczność dla ludzkich komórek. Posłuchajcie, to odcinek z pierwszej linii fontu nauki! Źródła statystyk: https://www.ecdc.europa.eu/sites/default/files/documents/AMR%20brief%20-%20EAAD%202023_PL.pdf https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/kiedy-antybiotyk-nie-leczy

Naukowcy nie mają wątpliwości, że w nowym roku badania z wykorzystaniem sztucznej inteligencji staną się jeszcze powszechniejsze. Na praktyczne zastosowania, na przykład w postaci nowych leków, trzeba będzie jednak jeszcze poczekać - mówi RMF FM dr Jan Kosiński z Europejskiego Laboratorium Biologii Molekularnej w Hamburgu. W rozmowie z Grzegorzem Jasińskim przyznaje, że metody AI, na przykład wyróżniona ubiegłoroczną Nagrodą Nobla metoda przewidywania kształtu białek, nie zastępują do końca eksperymentu. W jego laboratorium program AlphaFold2 pomaga m.in. w badaniach dużych kompleksów białkowych i analizie oddziaływań białek wirusa grypy z białkami człowieka.

Pandemia koronawirusa z Wuhan była jednym z największych w ostatnich latach wyzwań dla świata nauki. W zracjonalizowanym do granic możliwości świecie nagle pojawiło się nowe, nieznane zagrożenie, a społeczeństwa oczekiwały od naukowców sprawnego rozwiązania problemu. To, jak dużym niebezpieczeństwem dla ludzi rzeczywiście był COVID-19 i jaka była tego społeczna percepcja, starałem się pokazać w moim poprzednim tekście Pandemia COVID-19 – wielkie zagrożenie czy wielkie nieporozumienie?. Tym razem spróbuję poszukać odpowiedzi na inne pytania: Czy naukowcy i eksperci podołali wyzwaniu szybkiego opisania wirusa i wywoływanej przez niego choroby? Czy odpowiednio zakomunikowali swoje odkrycia społeczeństwom? Pozostałe artykuły możesz czytać na

W audycji mówimy o badaniach opublikowanych w czasopiśmie naukowym "Lancet", z których wynika, że długość życia znacznie wzrosła w ostatnich dwóch dekadach. Najdłużej żyją Azjaci. Naszym gościem jest Juliusz Szymczak-Gałkowski, wiceprezes Fundacji „Pomoc Polakom na Litwie”, z którym rozmawiamy o wsparciu udzielanym Polonii w Brazylii. w programie również Radiowy Magazyn Kuriera Galicyjskiego – audycja pokazuje życie Polaków we Lwowie i w Ukrainie. 

Poznaj wstrząsającą opowieść o japońskiej Jednostce 731, gdzie pod przykrywką badań medycznych w czasie II Wojny Światowej przeprowadzano najbardziej nieludzkie eksperymenty w historii. W tym odcinku przedstawiam przerażającą prawdę o laboratorium śmierci, które pochłonęło życie tysięcy niewinnych ludzi. Najgorsze jest to, że mordercy nie odpowiedzieli za swoje grzechy, a o sprawie zapomniano na wiele lat. Pora odkryć makabryczne szczegóły. PS: Jeżeli chcesz usłyszeć więcej strasznych historii, słuchaj i obserwuj Krzyk Horror Podcast. Bardzo proszę, wystaw również ⭐⭐⭐⭐⭐. To pozwoli mi dotrzeć do kolejnych słuchaczy. Dziękuję.

Jaka terapia leczy najlepiej? Czy w ogóle psychoterapia leczy? Czy psycholog pomoże w każdej chorobie psychicznej? Posłuchaj rozmowy o ogromnym badaniu wykonanym przez naukowców z różnych ośrodków, w tym z PAN. dr Joachim Kowalski – adiunkt w Pracowni Psychopatologii Eksperymentalnej Instytutu Psychologii Polskiej Akademii Nauk. Z wykształcenia jest psychologiem. Doktorat obronił na Uniwersytecie Warszawskim pod kierunkiem dr hab. Małgorzaty Dragan. Jego zainteresowania naukowe dotyczą skuteczności i mechanizmów psychoterapii oraz poznawczych i metapoznawczych modeli zaburzeń psychicznych. Prowadzi badania dotyczące mechanizmów halucynacji oraz efektów treningu uwagi u osób doświadczających halucynacji oraz skuteczności i mechanizmów CBT prokrastynacji. Szkolił się w podejściu poznawczo-behawioralnym, pracował terapeutycznie m.in. w warszawskim Stowarzyszeniu Pomost oraz Centrum Pomocy Psychologicznej UW. Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Terapii Poznawczej i Behawioralnej. Pełnił funkcję koordynatora projektu w trakcie przygotowywania raportu.

Bałtyk był podczas Drugiej Wojny Światowej miejscem zaciekłych walk, a ich pozostałości do dziś leżą na morskim dnie. Konwencjonalna amunicja i broń chemiczna zalegają w wielu miejscach. Także u polskich wybrzeży. Naukowcy z Polskiej Akademii Nauk opracowują plan zabezpieczenia tej potencjalnej ekologicznej bomby. O tym, jak trudno oczyścić morze, dlaczego Polska będzie musiała przyznać się do posiadania broni chemicznej, oraz jaką rolę może odegrać uzbrojony w działo neutronowe robot, rozmawiamy z prof. Jackiem Bełdowskim z Instytutu Oceanologii PAN.

Wiry kwantowe to nanostruktury wirującej energii, które powstają na powierzchni nadprzewodników. Polskim naukowcom udało się nie tylko usprawnić proces ich wytwarzania, dzięki mierzeniu temperatury superczułym nanotermometrem, ale także ich kontrolowania. Jak to działa i na co może pozwolić w przyszłości? Odpowiedział nam w podcaście prof. Maciej Zgirski. 

Naukowcy opracowali narzędzie AI do wykrywania raka skóry.https://medicalxpress.com/news/2024-10-ai-skin-cancer.html Ludzie wolą kontakt z ludźmi w opiece zdrowotnej od sztucznej inteligencji.https://medicalxpress.com/news/2024-10-patients-medical-ai-human-biases.html Lekarze spędzają nadmierną ilość czasu na zadaniach administracyjnych, co powoduje wypalenie zawodowe i nieefektywność.https://news.mit.edu/2024/ambience-equips-doctors-with-ai-co-pilots-1016 Dyrektorzy ds. informatyki przedsiębiorstw są ostrożni w kwestii generatywnej AI.https://techcrunch.com/2024/10/17/with-11-9-million-in-funding-dottxt-tells-ai-models-how-to-answer/ Odwiedź www.integratedaisolutions.com

Monitorowanie snu i treningów to pestka. Tymczasem monitorowanie diety pozostaje mordęgą. Wprowadzanie naszych posiłków do elektronicznych dzienniczków i aplikacji potrafi zająć tyle samo czasu co zjedzenie obiadu. Jest jednak szansa, że wkrótce to się zmieni. Naukowcy z Uniwersytetu w Waterloo w Kanadzie używają AI do rozpoznawania nie tylko jedzenia, ale również wielkości porcji na naszych talerzach oraz łyżkach i widelcach. Oznacza to, że monitorowanie diety może stać się bajecznie łatwe. Haczyk? Trzeba jeść w obecności kamery. Kto chętny? Vadim Makarenko z firmy Statista rozmawia o tym z Natalią Makowską, dietetyczką kliniczną i właścicielką poradni dietetycznej Flowfit. Więcej tekstów i rozmów o przyszłości znajdziesz w najnowszej edycji programu "Jutronauci": https://wyborcza.pl/jutronauci

W mediach, gdy mowa o przyszłości AI i człowieka w XXI wieku, często dominuje hurraoptymizm albo hurrapesymizm. A co, gdy poprosimy o wypowiedź kilka tysięcy ekspertów, którzy faktycznie współtworzą tę dziedzinę nauki? Otrzymamy sporo ciekawych, nieintuicyjnych wyników i nieco pogłębiony obraz tego, co jest niemal pewne, co możliwe, a co raczej mało prawdopodobne, jeśli chodzi o przyszłość sztucznej inteligencji i naszą.W swoim nowym cyklu Łukasz Lamża, dziennikarz naukowy „Tygodnika”, patrzy w przyszłość doby antropocenu trzeźwo, bez paniki i bez naiwności, na podstawie liczb, nauki i zdrowego rozsądku.

Mózg to chyba najbardziej tajemniczy z ludzkich organów. Naukowcy sporo wiedzą o jego budowie, ale trochę mniej o działaniu – wielu mechanizmów nie ma jak dokładnie zbadać, pozostaje stawiać hipotezy oparte na obliczeniach lub badaniach nad zwierzętami. Mój dzisiejszy gość, dr hab. Jan Kamiński z Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, kieruje jedynym w Polsce projektem, który ma na celu pogłębienie wiedzy o skomplikowanych mechanizmach neuronalnych w mózgu poprzez obserwację aktywności pojedynczych neuronów u pacjentów.Zacznijmy od podstaw. Z komórek nerwowych, czyli neuronów, zbudowany jest mózg. Każdy z nas ma takich komórek około 85 miliardów. Mają pewną wyjątkową cechę: łączą się w wielką sieć neuronalną, w której odbierają i przekazują impulsy elektryczne. Co nam to daje? – Możemy myśleć, mamy umysł, możemy przetwarzać informacje, możemy czuć – wylicza mój gość. Neurony różnią się od siebie kształtem i wielkością, ale wszystkie działają na tej samej zasadzie.Badania neuronaukowe zawsze niosą ze sobą pewne problemy natury etycznej. Naukowcom nie wolno inwazyjnie badać mózgów ludzi, pozostaje stawianie hipotez na podstawie badań mózgów zwierząt. Bywają jednak sytuacje, w których ingerencja w mózg to konieczność kliniczna. Tak jest przy leczeniu epilepsji lekoopornej: lekarze implantują w mózgu kilka elektrod, by sprawdzić, która jego część nie funkcjonuje prawidłowo (taki fragmencik mózgu można potem wyciąć, by ataki epilepsji ustały). Taki scenariusz to szansa dla naukowców – większość elektrod zbiera sygnały ze zdrowych części mózgu, to są informacje bezcenne z naukowego punktu widzenia. Można na przykład dowiedzieć się więcej o mechanizmach działania pamięci roboczej. To ta, która pozwala nam skupić się na kilku rzeczach naraz, podtrzymać rozmowę lub zapamiętać kod, który trzeba gdzieś wpisać. – Wiemy, że w pamięci roboczej jesteśmy w stanie utrzymać więcej niż jedną informację – opowiada dr hab. Kamiński. Do tego nasz mózg nadaje informacjom w pamięci roboczej wagę: jedne są główne, inne poboczne. Z badań wynika, że informacje są kodowane dzięki aktywności sieci neuronalnej: mózg reaguje na zwiększoną aktywność neuronów odpowiedzialnych za przekazanie konkretnej informacji.W odcinku usłyszycie też o tym, co pomaga utrzymać neurony w formie (aktywność fizyczna!), skąd się biorą impulsy elektryczne w naszym mózgu i czym jest tzw. komórka Jennifer Aniston.

Merkury, Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun. Planety Układu Słonecznego wyliczają już przedszkolaki. Ale dla naukowców wciąż nie jest do końca jasne: jak wyglądał proces ich powstawania? Jak to się dzieje w innych układach planetarnych?  Opowiada nam o tym dr Joanna Drążkowska, astrofizyczka, która w Instytucie Badań Układu Słonecznego Maxa Plancka w Getyndze zajmuje się właśnie tym zagadnieniem.– Na początku był obłok molekularny, czyli po prostu materia, która wypełniała przestrzeń międzygwiazdową w naszej galaktyce – opowiada dr Drążkowska. Ziarenka pyłu w takich obłokach są maleńkie, mikrometrowe. Mogą zlepiać się w agregaty pyłowe (tzw. pebbles, kamyczki), niewielkie, zaledwie parucentymetrowe. W pewnych warunkach takie agregaty zbierają się i tworzą grawitacyjnie związane chmury, które zapadają się potem do planetozymali, niedużych (do 100 km średnicy) obiektów, przekształcających się następnie w planety. Brzmi prosto, ale ten proces do dziś zawiera mnóstwo niewiadomych i jest przedmiotem intensywnych badań.W przypadku Słońca ok. 4,5 miliarda lat temu ta materia zaczęła się zapadać pod wpływem własnej grawitacji. W pobliżu musiało się wydarzyć coś gwałtownego, by obłok materii międzygwiazdowej drgnął i zaczął się zapadać. Astrofizycy obstawiają, że mógł to być wybuch pobliskiej supernowej. Coraz mniejszy obłok zaczął coraz szybciej krążyć wokół własnej osi i stworzył dysk akrecyjny, z którego elementów powstały planety i inne elementy Układu Słonecznego. Naukowcy są niemal pewni, że Jowisz powstał jako pierwszy. – Jowisz i Saturn były potrzebne, by napędzać zderzenia planetozymali bliżej Słońca – wyjaśnia dr Drążkowska. Ich grawitacja wpływała na orbity planetozymali, dzięki czemu mogły powstać planety tak masywne jak nasza Ziemia. Jowisz przydaje się nam do dzisiaj: chroni wewnętrzny Układ Słoneczny przed pierwiastkami z zewnątrz. Dzięki niemu na Ziemi jest na przykład w sam raz wody do życia – pierwiastki z kosmosu mogłyby sprawić, że byłoby jej za dużo.Wiemy, że ponad połowa gwiazd ma jakieś planety, układy podobne do naszego zdarzają się dość często. Naukowcy wciąż szukają innej planety typu ziemskiego. – Najbardziej popularnym typem planety w naszej galaktyce jest coś, czego my nie mamy w naszym Układzie Słonecznym, czyli planety typu super-Ziemia i mini-Neptun – opowiada astrofizyczka. To planety o masie pomiędzy Ziemią a Neptunem, z gęstszą atmosferą. Niewykluczone, że na nich też może być życie. Jak mówi dr Drążkowska, wśród naukowców panują nastroje, że ślady istnienia życia pozaziemskiego możemy znaleźć w ciągu 5-10 najbliższych lat! Wskazówką będą konkretne pierwiastki w atmosferze: życie zmienia jej skład, tak jak na Ziemi.W odcinku posłuchacie też o cennych informacjach pochodzących z badania meteorytów, jak badać planety bez pobierania z nich próbek oraz dlaczego Merkury jest taki gęsty, a Mars ma rzadką atmosferę.

Naukowcy ostrzegają, że do Australii, w ciągu kilku miesięcy, może dotrzeć wyjątkowo zaraźliwa i śmiertelna odmiana ptasiej grypy. Szczep wirusa H5N1 zniszczył dziką faunę na całym świecie, a eksperci twierdzą, że Australia nie jest przygotowana na jego przybycie.

Naukowcy uważają, że pod powierzchnią Marsa może znajdować się ogromna ilość wody. Odkrycie to opiera się na analizach przeprowadzonych przez NASA Insight Lander, który zarejestrował wibracje sejsmiczne w głębokich warstwach Czerwonej Planety.

— Poszukiwanie życia pozaziemskiego to jest poszukiwanie wody. Najłatwiej znaleźć życie, najbardziej prawdopodobne, że je znajdziemy, kiedy znajdziemy wodę. Życie to woda. Przynajmniej takie, jakie znamy — tłumaczył prof. Robert Olszewski w rozmowie z Mikołajem Kunicą w "Onet Rano".

Naukowcy odkryli go już w chmurach, lodowcach czy na Mount Everest – a jeszcze 20 lat temu nie wiedzieliśmy o jego istnieniu. Gościem tego odcinka jest prof. Richard Thompson z Uniwersytetu Plymouth, który jako pierwszy dostrzegł problem i w 2004 roku stworzył termin „mikroplastik”.To jeden z najpoważniejszych problemów, jakie sobie zafundowaliśmy. Mikroplastik to maleńkie, nawet niewidoczne gołym okiem odłamki tworzyw sztucznych. Prof. Richard Thompson z Uniwersytetu Plymouth opowiada o tym, czy jako ludzkość musimy całkowicie zrezygnować z plastiku, który jest przecież w wielu sytuacjach bardzo pożyteczny, i co trzeba zrobić, żebyśmy zaczęli z niego korzystać odpowiedzialnie.„Martwię się, że w miarę wzrostu populacji ludzkiej, wyzwania środowiskowe, z których jeszcze nie zdaliśmy sobie sprawy, a które zaczną pojawiać się na horyzoncie, będą atakować nas o skalę wielkości szybciej, niż wyzwania związane z azbestem, tytoniem czy tworzywami sztucznymi. Będziemy musieli nauczyć się, jak działać szybciej i jak wydawać budżety na naukę do czasu, kiedy osiągniemy zgodę co do tego, że faktycznie mamy problem i powinniśmy zacząć działać – mówi prof. Thompson. – W przypadku tworzyw sztucznych już się spóźniliśmy. Powinniśmy byli zacząć działać 20 lat temu, kiedy problem był już jasny”.

Naukowcy próbują na nowo przemyśleć sposób, w jaki pozbywamy się zwłok wielorybów docierających do wybrzeży Australii. Usuwanie martwych wielorybów musi odbywać się w sposób bardziej zrównoważony pod względem środowiskowym.

Naukowcy zajmujący się fauną i florą oceanu zachęcają nas do uznania ważnej roli, jaką oceany odgrywają w naszym życiu - nawet jeśli nie mieszkamy nad wodą. Ale najsłynniejszy skarb Australii, Wielka Rafa Koralowa, może ulec zniszczeniu. Ostatnio głośno jest o projekcie edukacyjnym, którego celem jest wykorzystanie turystów i przewodników jako sprzymierzeńców raf koralowych.

Promowanie wymiany kulturowej i nauki w atmosferze wzajemnego szacunku oraz stała współpraca z ludnością Pierwszych Narodów jest sercem nowego centrum badań o rdzennych mieszkańcach, które zostanie uruchomione na Uniwersytecie La Trobe. Poprzez działania Uniwersytetu La Trobe, centrum ma na celu promowanie badań społecznych oraz zapewnienie bezpiecznej przestrzeni dla naukowców pochodzących z Pierwszych Narodów. Naukowcy mają na celu wspieranie projektów społeczności Pierwszych Australijczyków, a także zapewnienie kontynuacji badań. Profesor Julie Andrews jest dyrektorem wirtualnego centrum badawczego, które będzie korzystać z materiałów kampusów Uniwersytetu La Trobe w Melbourne i regionalnej Wiktorii.

Naukowcy z całego świata obserwują, jak ewoluuje ptasia grypa H-5-N-1 i jakie ryzyko stwarza dla człowieka. Chociaż w Australii nie wykryto jeszcze ptasiej grypy, naukowcy ostrzegają, że jej nadejście jest nieuniknione...

Hej, w 1956 roku w wiosce Nausta w Szwecji wybuchł potężny ładunek wybuchowy, a eksplozję słychać było w promieniu kilkuset kilometrów. Naukowcy wspólnie z wojskowymi przeprowadzili testy, które miały przybliżyć ich do zbudowania szwedzkiej bomby atomowej. Sztokholm dzięki potężnej broni chciał odstraszyć Związek Radziecki przed ewentualnym atakiem. W tym czasie Szwecja nie zamierzała dołączać do NATO ponieważ jej politycy uznali, że Amerykanie w przypadku inwazji ze wschodu nie pomogą im w wystarczającym stopniu. Dlatego prace nad bombą atomową miały wysoki priorytet - szczególnie w latach 50-tych. Sztokholmski rząd przeznaczał na ten cel ogromne środki. Dlaczego więc Szwecja ostatecznie nie stworzyła ładunku nuklearnego do obrony? Tego dowiecie się słuchając najnowszego odcinka serii Powojnie. Jednocześnie jak wskazują dokumenty odtajnione przez szwedzki rząd nasi północni sąsiedzi byli niezwykle blisko skonstruowania bomby jądrowej. Zabrakło im w zasadzie kilku miesięcy.

12 marca w Konsulacie Generalnym RP w Nowym Jorku odbyła się prezentacja specjalnego raportu "Promocja kultury polskiej za granicą" i dyskusja z badaczami z Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie poświęcona upowszechnianiu kultury polskiej zagranicą.Naukowcy w składzie: Mariusz Dzięglewski, Aldona Guzik, Paulina Rojek-Adamek oraz Andrzej Dąbrowski opowiedzieli o swoich doświadczeniach z badań przeprowadzonych w Nowym Jorku, Londynie, Berlinie i Polsce.Zespół badaczy z Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie przez klika tygodni obserwował wydarzenia upowszechniające polską literaturę, film i sztuki wizualne, przeprowadził ponad 80 wywiadów, przeanalizował portale internetowe, media społecznościowe i dokumenty strategiczne. Jest to pierwsze tego typu badanie, które ma zapoczątkować poważną debatę na temat roli upowszechniania kultury w budowaniu marki Polski na arenie międzynarodowej.Wnioski płynące z tego raportu dla Polonii amerykańskiej, mówiące m.in. o tym, że Polonia ze sobą nie współpracuje, a oferta kulturalna jest niewidoczna i niedostosowana do lokalnych gustów, przedstawił w wywiadzie dla Radia RAMPA profesor Mariusz Dzięglewski z Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.

Naukowcy z Melbourne twierdzą, że wynaleźli łatwy w recyklingu akumulator wodny, który może być bezpieczniejszą alternatywą dla istniejących akumulatorów. Niedawny pożar w centrum recyklingu uwydatnił potrzebę produkowania bezpiecznych akumulatorów i baterii.

Można Pięknie Żyć *---Witajcie w serii podcastów "Można Pięknie Żyć"! W ramach tej serii skoncentrujemy się na kluczowym aspekcie naszego zdrowia – metabolizmie. Przeanalizujemy, jak Terapeutyczne Ograniczanie Węglowodanów może wpływać pozytywnie na zdrowie metaboliczne. Pamiętajcie, zdrowie zaczyna się od wiedzy, a my jesteśmy tu po to, aby dostarczyć Wam cennych informacji i inspiracji. Zaczynamy! Pamiętajcie, zdrowie zaczyna się od wiedzy... Witajcie w dzisiejszym odcinku, w którym opowiemy Wam o ciekawych badaniach naukowych w świecie diety niskowęglowodanowej. Naukowcy nie próżnują, a my dziś sięgniemy po jedno z fascynujących badań. Rozpoczniemy od stwierdzenia, że węglowodany są jednym z makroskładników odżywczych, dla którego nie istnieje ustalone minimalne zapotrzebowanie. To otwiera fascynujące pytanie: jeśli węglowodany nie są niezbędne do przeżycia, to jak powinna wyglądać ich ilość i rodzaj w naszej diecie? Zbadamy, co mówi nam historia i ewolucja człowieka na ten temat. Odkryjemy, czy istnieje złoty środek, jeśli chodzi o ilość węglowodanów, które powinniśmy spożywać. Dodatkowo, odpowiemy na kilka Waszych pytań, aby jeszcze bardziej rozwiać wątpliwości i pomóc Wam zrozumieć świat low carb. Rozpoczynamy!Dołącz do NIEZALEŻNIE MYŚLĄCEJ i pięknie żyjącej społeczności

Naukowcy twierdzą, że europejski orbiter Mars Express mógł znaleźć pod powierzchnią Czerwonej Planety ogromne złoża wody lodowej.

Naukowcy przebadali nasze społeczeństwo i okazuje się, że Polacy to najbardziej straumatyzowany naród świata. Jest to związane z wojną i komunizmem. Mamy za sobą dramatyczną przeszłość i każdy z nas nosi w sobie jakąś poruszającą opowieść. Beata Skrzypczak to influencerka wydawnicza pod marką „opowiemci”. Ciekawa, uśmiechnięta kobieta, która napisała debiutancką powieść ujawniając żydowskie dzieje. Na kanwie rozmowy o jej książce pokazujemy, jak zmieniają się rodzinne relacje, jeśli wyciągniemy na światło tajemnice naszych rodzin. Co zrobić z dramatyczną przeszłością? O tym mówi Beata i moim zdaniem warto tego posłuchać! Plan rozmowy: 0:00 – Początek 0:30 – Zapowiedź 1:36 – Beata Skrzypczak o sobie 3:19 – Jak i dlaczego Beata napisała książkę? 6:34 – Książka Beaty jest o każdym, kto żyje w Polsce 7:27 – Też mam taką historię 11:22 – Boimy się opowiedzieć swoją historię 13:52 – Polacy to najbardziej straumatyzowany naród świata 17:10 – Już się nie katuję, czuję wolność i świeżość 19:52 – Przerwanie zmowy milczenia 21:54 – Skąd fascynacje Hiszpanią? 24:32 – Ból debiutanta 25:05 – Hanuka czy Boże Narodzenie? 27:01 – Decyzja o blogowaniu to wystawienie się na publiczną krytykę 30:40 – Pozytywne patrzenie na świat i problemy 33:44 – Źródło życzliwości Beaty 35:33 – Podsumowanie 36:49 – Życzenia świąteczno-noworoczne 38:04 – Fragment utworu – Beat Mekanik – Welcome to Fortuna Strona internetowa Beaty Skrzypczak – https://tiny.pl/cs1lv Instagram Beaty Skrzypczak, opowiemci – https://tiny.pl/cs14h Osiem dekad po wojnie Polacy to najbardziej straumatyzowany naród świata – https://tiny.pl/cs14q Moja recenzja książki Beaty Skrzypczak – https://tiny.pl/cs14m Muzyka użyta w odcinku: Beat Mekanik - Welcome to Fortuna – https://freemusicarchive.org/music/beat-mekanik/single/welcome-to-fortuna/

Transkrypcja na https://radionaukowe.pl/Kanał działa dzięki: https://patronite.pl/radionaukowe***- To mogła być zwrotnica ewolucyjna – mówi w Radiu Naukowym prof. Paweł Stankiewicz, genetyk z Baylor College of Medicine w USA. Razem z prof. Anną Gambin, bioinformatyczką z Uniwersytetu Warszawskiego zajmują się badaniem redukcji liczby chromosomów z 48 do 46 – kluczowej w historii naszej ewolucji.Redukcja spowodowała powstanie definitywnej bariery reprodukcyjnej między liniami ewolucyjnymi naczelnych (nie możemy mieć płodnego potomstwa z gorylami), mogła się przyczynić również do rozwoju intelektualnego i smuklejszej postawy. - Nastąpiła w wyniku połączenia się dwóch chromosomów, które wciąż są obecne u naczelnych: chromosomu 2A i 2B, w wyniku tzw. fuzji. Analizując miejsce tej fuzji w genomie człowieka w różnych populacjach stwierdziliśmy, że jest on wszędzie takie samo. Metodami bioinformatycznymi i molekularnymi udowodniliśmy, że to zdarzenie wystąpiło w historii naszej ewolucji tylko raz – tłumaczy prof. Stankiewicz.Naukowcy zaproponowali model, w którym źródłem tej zasadniczej zmiany był jeden samiec. Redukcja doprowadziła u niego do 47 chromosomów. Ten następnie miał potomstwo z wieloma samicami, które miały klayscznie 48 chromosomów. W kolejnym pokoleniu dochodziło do poronień lub potomstwa z 48 lub 47 chromosomami. Ze względu na krzyżowanie się kuzynów, w trzecim i kolejnych pokoleniach pojawiały się osobniki z 46 chromosomami. Tutaj zobaczycie schemat: https://molecularcytogenetics.biomedcentral.com/articles/10.1186/s13039-016-0283-3– Błysk w oku, wysportowana sylwetka, mogli zwracać uwagę… - żartuje, ale tylko trochę prof. Gambin, sugerując, że osobniki ze zmniejszoną liczbą chromosomów mogły się ze sobą chętniej krzyżować.Kiedy to się stało? - Naprawiliśmy błąd matematyczny, który był w istniejącej metodzie i z poprawionych rachunków otrzymaliśmy datę mniej więcej 900 tys. lat temu – wyjaśnia prof. Anna Gambin. Ustalenia prof. Gambin i prof. Stankiewicza były cytowane w niedawnej pracy w Science. Autorzy pracy szacują, że właśnie około 900 tys. lat temu mieliśmy do czynienia z początkiem ewolucyjnego „wąskiego gardła” – na Ziemi miało żyć nieco ponad 1200 osobników naszych przodków, zdolnych do reprodukcji. I to przez 100 tys. lat. Zmiana mogła się dzięki temu utrwalić. – To mógł być tak zwany efekt założyciela – dodaje prof. Stankiewicz.Prace: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36008753/https://www.science.org/doi/10.1126/science.abq7487Jednocześnie oboje przyznają, że ich datowanie nie jest (bo nie może być) stuprocentowo pewne. Do fuzji mogło dojść wcześniej. Zagadką pozostaje to, ile chromosomów miał np. Homo erectus, zaliczany do rodzaju Homo, a żyjący już 2 miliony lat temu. Póki co jednak odpowiednio zachowanego materiału genetycznego, żeby móc to rozstrzygnąć.Samą rozmowę zaczynamy od wyjaśnienia zjawiska zmian genomowych – dotyczących całych sekwencji genów, a nie mutacji pojedynczego genu. Takie duże zmiany z jednej strony mogą być przyczyną wielu chorób genomowych, z drugiej prawdopodobnie miały ogromne znaczenie w naszej ewolucji, jako nośnik względnie szybkich zmian. Pojęcie chorób genomowych zaproponował w latach 90. i przez kolejne dekady rozwijał, prof. James Lupski, amerykański genetyk. Prof. Stankiewicz od lat z nim współpracuje.W odcinku posłuchacie też o tym, czy ewolucja ludzi dzieje się nadal, dlaczego należy wyrzucić do kosza określenie „śmieciowe DNA”, dlaczego tak kluczowa jest regulacja genów (patrzcie na motyla i gąsienicę – przecież obie formy mają ten sam zestaw genów!), o ile tysięcy lat można się pomylić w modelowaniu przeszłości (i jak to ograniczać), a także dlaczego Amerykanie chętnie współpracują z informatykami z Polski.

W tym roku nie było transmisji live z ceremonii wręczenia IgNobli, więc jest podcast na ten temat. Zapraszam do wysłuchania podcastu. Linki do książek: Bartków

Wiemy, że człowiek wyewoluował w Afryce. Gdzie dokładnie? Kiedy? Tu ostrych granic nie ma. – Nie możemy się brać od jednego Adama i jednej Ewy – mówi dr Martyna Molak-Tomsia z Laboratorium Paleogenetyki i Genetyki Konserwatorskiej w Centrum Nowych Technologii Uniwersytetu Warszawskiego.– Ludzie mają potrzebę prostych odpowiedzi, ale w biologii to tak nie działa – dodaje. Wiemy natomiast, i to coraz więcej, o tym, że człowiek zaczął w końcu kolonizować pozostałe kontynenty. I o tym w odcinku rozmawiamy. Nasi przodkowie prawdopodobnie pod wpływem zmian klimatycznych wyszli z Czarnego Kontynentu ok. 70 tysięcy lat temu. – W czasach, kiedy ludzie stamtąd wychodzili, prawdopodobnie było też połączenie na południowej części Morza Czerwonego, czyli z Półwyspem Arabskim. Zakłada się, że właśnie to była prawdopodobnie droga przejścia z Afryki do reszty świata – wyjaśnia moja gościni. Część udała się przez Azję Środkową, a następnie na obszar całej Europy i Azji. Inni ruszyli południowym wybrzeżem Azji i dotarli aż do Australii (prawdopodobnie używano już wtedy jakiegoś rodzaju łodzi). Grupa, która zawędrowała do Chin, ruszyła następnie na północ i przez cieśninę Beringa (wówczas ląd) przeszła do Ameryki Północnej. Około 15 tysięcy lat temu ludzie zasiedlali już wszystkie kontynenty.Czy homo sapiens sapiens był pierwszym gatunkiem, który porwał się na coś takiego? Otóż nie. Wcześniej w świat powędrował również Homo erectus, który wyewoluował w inne gatunki ludzi: neandertalczyków, denisowian, hobbitów i być może jeszcze inne, które dopiero odkryjemy. Wiemy, że te grupy się mieszały. Jak bardzo? – Tak naprawdę wszyscy ludzie, którzy nie są subsaharyjskimi Afrykanami, są w jakiś stopniu potomkami neandertalczyków – wyjaśnia dr Molak-Tomsia.Wiele nowych informacji w tym temacie w ostatnim czasie pojawiło się dzięki zaangażowaniu genetyków, takich jak dr Molak-Tomsia. Zdarza się, że zachowują się fragmenty genomu, które pozwalają prześledzić przodków wiele pokoleń wstecz, zaś sekwencjonowanie całego genomu umożliwia oszacowanie, kiedy dane populacje żyły i jak się przemieszczały. Dowiecie się też, która część człowieka najlepiej przechowuje DNA (ucho wewnętrzne!), jak się pobiera próbkę prehistorycznego szkieletu (wiertełkiem) i jak duże przesunięcia zachodzą w naszej historii dzięki nowym metodom badawczym (bagatela, 100 tysięcy lat).

Opis Podcast z prof. Markiem Demiańskim kontynuuje temat teleskopu Jamesa Webba, wystrzelonego na daleką orbitę w 2021 roku. Teleskop o średnicy 6,5 metra i 18 elementach jest technologicznym cudem, pozwalającym na obserwacje w podczerwieni. Dzięki pięciowarstwowej osłonie o rozmiarze kortu tenisowego może utrzymać niskie temperatury. Porównując go z Hubblem, który był bardziej dostępny dla napraw, podkreśla, że Webb, na odległości miliona km, to technologiczny unikat. Obserwacje w podczerwieni przynoszą odkrycia dalekiego Wszechświata i młodych galaktyk z masywnymi czarnymi dziurami. Zdjęcia Webb'a zapewniają cenne dane i frapujące informacje dla astronomii. Opis wygenerowany na podstawie transkypcji przez chat GPT Zapowiedź: James Webb Space Telescope, w skrócie JWST a po polsku Kosmiczny teleskop nazwany na cześć dyrektora NASA James Webb jest już dziewiątym teleskopem w przestrzeni kosmicznej, a trzecim umieszczonym w punkcie Lagrange'a L2. Naukowcy dostają gigantyczne ilości danych a media co chwilę rozbrzmiewają nowymi sensacjami. Za wyjątkiem teleskopu Hubble'a, który wyniesony był na orbitę 33 lata temu żaden z nich nie cieszył się tak dużym zainteresowaniem. Można nawet posłuchać obrazów przesyłanych przez ten teleskop. O nadziejach związanych z eksploracją kosmosu przy pomocy tego teleskopu rozmawiam z prof. Markiem Demiańskim, z którym w Nauce XXI wieku spotykamy się już siódmy raz. Zapraszam, Borysław Kozielski Wesprzyj Naukę XXI wieku Darowiznę można przekazać poprzez: Patronite: https://patronite.pl/boryskozielski PayPal: https://www.paypal.com/donate Bezpośrednio na moje osobiste konto w Mbank: 37 1140 2004 0000 3702 4218 5268 W Bitcoinach: bc1qe86lzdnjrv7tv36xcge5det0shgfhupjpyr09u Opis odcinka na licencji CC0, a odcinek dostęny jest na licencji CC-BY dostępnej pod adresem https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/ Zdjęcia i szczegóły w newsletterze. Zapisz się http://nauka.podkasty.info/#newsletter

Naukowcy i eksperci ostrzegają przed skutkami niekontrolowanego rozwoju sztucznej inteligencji i porównują zagrożenia z nią związane do pandemii i wojny nuklearnej. Czy rzeczywiście rozwój technologii związanej ze sztuczną inteligencją może wymknąć się spod kontroli, a może już się wymknął? I jak regulować system, który zmienia się w błyskawicznym tempie? Czy w ogóle prawo jest w stanie nadążyć za rozwojem sztucznej inteligencji? Spadki cen paliw w ostatnich tygodniach, nadpodaż energii ze źródeł odnawialnych i ciepła wiosna - czy Zachód znalazł sposób na uniezależnienie od rosyjskich surowców? W Kosowie nowe starcia między Serbami a Albańczykami z udziałem sił rozjemczych NATO. Dlaczego w tym kraju nie ma spokoju? Jak wojna w Ukrainie zmienia układ sił w Azji? W programie rozmowa z koreańskim politologiem. Chiny wysyłają kolejną misję na stację kosmiczną Tiangong. W jej składzie jest pierwszy w historii chińskich lotów kosmicznych cywil. Rozkład jazdy:  (1:39) OMD - Enola Gay (5:21) Aleksandra Przegalińska o zagrożeniach AI (26:29) Marta Szpala o niepokoju w Kosowie (44:18) Apocalyptica, Joakim Brodén, Sabaton - Live or Die (47:58) Podziękowania (53:34) Szymon Kardaś o niezależności energetycznej Zachodu (1:19:05) Adrian Bąk i Wooyeal Paik o wpływie wojny na Azję (1:34:22) Michał Bogusz o kolejnej chińskiej misji kosmicznej (1:47:42) Do usłyszenia (1:48:54) Hołownia, Jaros, Zubek – W Kawiarence Sułtan

Naukowcy ostrzegają, że grozi nam katastrofa klimatyczna i jeśli chcemy jej uniknąć, już dziś musimy dążyć do neutralności emisyjnej.  O nowych kierunkach rozwoju w gospodarce energetycznej i niskoemisyjności przemysłu Jerzy Telesiński rozmawia z Mirosławem Bendzerą, prezesem firmy Grenevia. Z podcastu dowiemy się, jak zmienia się prawo i przepisy legislacyjne, czy w ślad za tymi zmianami podążają inwestycje w zieloną energię i jak z transformacją energetyczną radzą sobie polskie firmy. Zapraszamy do słuchania.  Na podcast zaprasza Grenevia To jest podcast komercyjny, w którym prezentujemy firmy, instytucje oraz partnerów, a także oferowane przez nich produkty i usługi. Rozmowy powstają w ramach współpracy z partnerami i są przez nich inspirowane. W przypadku każdej z rozmów w opisie podcastu znajduje się informacja o partnerze.

Naukowcy ogłosili, że udało się zidentyfikować gen występujący u samców, który po zablokowaniu powoduje, że plemniki tymczasowo są pozbawione zdolności do zapładniania. To duży krok na drodze do wyprodukowania pierwszej pigułki antykoncepcyjnej dla mężczyzn. Tylko czy mężczyźni są gotowi przejąć od kobiet więcej odpowiedzialności za antykoncepcję? A gdyby się tak stało, to jakie poniesie za sobą konsekwencje?