Stosunkowo Bliski Wschód

Od tygodnia rebelianci w Syrii dokonują spektakularnych sukcesów w zdobywaniu kolejnych terytoriów kraju, a armia Baszara al-Asada nie była w stanie powstrzymać ofensywy na strategiczne miasta jak Aleppo, Hama czy Daraa. Rebelianci nie zatrzymują się i niedługo mogą być w stanie odciąć syryjskiego dyktatora od potencjalnej pomocy z Iranu. Dotychczasowi sojusznicy Baszara al-Asada zdają się jednak nie być w stanie lub nie chcieć pomagać prezydentowi z Damaszku. Czy to już moment, w którym powinniśmy mówić o końcu syryjskiego prezydenta? Kogo w regionie i poza nim powinny cieszyć sukcesy Hajat Tahrir asz-Szam? Jakie jeszcze możliwości ma Baszar al-Asad? O tym opowiada mi Marcin Krzyżanowski, ekspert Instytutu Badań nad Turcją i wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego.

W ubiegłym tygodniu między Izraelem a Hezbollahem ogłoszono zawieszenie broni, które w założeniu miało przerwać trwające od kilku tygodni walki w Libanie i Izraelu. Zawieszenie broni zostało jednak obłożone warunkami, które pokazują, że obie strony pozostają w gotowości do walki. Co więcej, już po jego wprowadzeniu w życie dochodziło do wymiany ognia między walczącymi stronami. Dlaczego do tego zawieszenia broni doszło w tym momencie? Czy Izraelczycy osiągnęli deklarowane cele strategiczne i taktyczne swojej operacji na terytorium północnego sąsiada? Czy Hezbollah jest na tyle osłabiony, że libańska armia będzie w stanie kontrolować całe terytorium kraju cedrów? O tym opowiada mi dr Agnieszka Bryc z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Odcinek zaczynamy jednak od rozmowy o sytuacji humanitarnej w Libanie i działalności Polskiej Akcji Humanitarnej. Prowadzone od kilku lat centrum GLOW świadczące przede wszystkim usługi edukacyjne dla młodszego pokolenia Libańczyków zostało uszkodzone wskutek działań wojennych. Jak to wpłynie na działalność PAH w kraju i jak PAH i inne organizacje humanitarne przygotowują się do nadchodzącej wielkimi krokami zimy? O tym mówi mi Helena Krajewska, rzeczniczka prasowa Polskiej Akcji Humanitarnej.

W ostatnich tygodniach Izrael utrzymuje inicjatywę i przeprowadził kilka ataków i operacji przeciwko Hezbollahowi w Libanie. W izraelskich bombardowaniach Kraju Cedrów zginęło kilkaset osób, a kilka tysięcy zostało ranych. Co więcej, wskutek wzajemnych ostrzałów łączna liczba zmuszonych do opuszczenia domów Izraelczyków i Libańczyków wynosi nawet kilka tysięcy osób. Nad Libanem wisi też groźba izraelskiej inwazji lądowej, przypominająca mieszkańcom ponure czasy wojny w 2006 roku czy nawet wojny domowej, tym bardziej, że izraelscy wojskowi i media spekulują na temat możliwości utworzenia "strefy buforowej" w południowej części Libanu, co de facto oznaczałoby powrót do okupacji, która zakończyła się w roku 2000. Hezbollah potwierdził także, że w nalocie na szyicką dzielnicę Bejrutu zginął Hassan Nasrallah, sekretarz generalny Hezbollahu prowadzący organizację od 1992 roku. O sytuacji w Libanie, roli Hezbollahu w libańskiej polityce i systemie politycznym Kraju Cedrów rozmawiam z Sarą Nowacką, analityczką Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych. Rozmowa nagrywana była w piątek 27.09, więc w dalszej kolejności usłyszycie mój komentarz do doniesień o zabójstwie Nasrallaha. Komentarz również powstał jeszcze przed potwierdzeniem śmierci przez Hezbollah, niemniej jednak jego treść pozostaje aktualna. O definicji agresora, prawie do okupacji, legalności tworzenia stref buforowych i tym, czy izraelska operacja wysadzenia pagerów, którymi posługiwali się bojownicy i politycy Hezbollahu może mieć znamiona działalności terrorystycznej rozmawiam z dr Mateuszem Piątkowskim z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego. *** Jeśli uważasz ten odcinek za wartościowy możesz dołączyć do grona osób, dzięki którym Stosunkowo Bliski Wschód powstaje! 1. Postaw mi wirtualną kawę na ⁠https://buycoffee.to⁠/stosunkowobliskiwschod 2. Dołącz do Patronek i Patronów na https://patronite.pl/stosunkowobliskiwschod 3. Subskrybuj ⁠https://katulski.substack.com⁠

Geert Wilders chce aby holenderski parlament uznał Syrię za kraj bezpieczny, aby do niego deportować syryjskich azylantów. To nie pierwszy raz, kiedy Wilders stawia na retorykę antyimigrancką, ale wiele wskazuje na to, że kontrowersyjnemu politykowi udaje się przekonać do swoich wizji coraz szerszą grupę Holendrów. Patryk Kulpok z podcastu Polderownia opowiada mi o kontekście najnowszego pomysłu Wildersa, a także o wielu fascynujących anegdotach dookoła, w których nie brakuje wątków związanych z Turcją czy izraelskim wywiadem. *** Jeśli uważasz ten odcinek za wartościowy możesz dołączyć do grona osób, dzięki którym Stosunkowo Bliski Wschód powstaje! 1. Postaw mi wirtualną kawę na ⁠https://buycoffee.to⁠/stosunkowobliskiwschod 2. Dołącz do Patronek i Patronów na https://patronite.pl/stosunkowobliskiwschod 3. Subskrybuj ⁠https://katulski.substack.com⁠ Dziękuję!

Minął już miesiąc od śmierci Fuada Szukra w Bejrucie i Ismaila Hanijji w Teheranie, po których zarówno Hezbollah, jak i Iran zapowiedziały dotkliwą zemstę na Izraelu. Do zemsty wciąż jednak nie doszło, ale Izrael dokonał "ataku wyprzedzającego" na pozycje Hezbollahu w Libanie. Według izraelskich przywódców, Hezbollah w Izrael miał wymierzone setki wyrzutni rakiet, z których lada chwila miał nastąpić atak. W odpowiedzi szyicka milicja dokonała ataku rakietowego i przy pomocy dronów. Kilka dni i licznych gróźb później wciąż jednak nie jest jasne, czy uwikłane we wzajemne przepychanki strony są skore wejść w otwarty konflikt. A może wolą się ograniczyć do przechwałek, prztyczków w nos i pokazów siły, by ratować swój honor, ale nie ryzykować poważnych strat? Czy ta gra w cykora może się ciągnąć w nieskończoność? Kto rzeczywiście jest zainteresowany, albo chociaż jest w stanie zaryzykować regionalną wojnę dla realizacji własnych interesów politycznych? O tym wszystkim rozmawiam w najnowszym odcinku podcastu z Michałem Czechowskim! *** Jeśli uważasz ten odcinek za wartościowy możesz dołączyć do grona osób, dzięki którym Stosunkowo Bliski Wschód powstaje! Postaw mi wirtualną kawę na buycoffee.to, dołącz do Patronek i Patronów na Patronite.pl lub subskrybuj katulski.substack.com Dziękuję!

Izrael dokonał w mijającym tygodniu dwóch brawurowych ataków w Bejrucie i Teheranie. W libańskiej stolicy w ataku rakietowym zginął między innymi Fuad Szukr, jeden z dowódców wojskowych Hezbollahu. Krótko po tym do mediów dotarły informacje o zamachu na życie Ismaila Haniji, szefa biura politycznego Hamasu. Zwłaszcza śmierć tego drugiego, uczestniczącego w negocjacjach rozejmowych między Izraelem a Hamasem, jest szeroko komentowana w mediach i między analitykami, a regionalni przywódcy polityczni, w tym Mohammed ibn Abdulrahman as-Sani, premier Kataru gdzie mają miejsce negocjacje, w wątpliwość podaje intencje Benjamina Netanjahu. Nad Bliskim Wschodem zawisło widmo wojny regionalnej. Czy na to właśnie postawił premier Netanjahu? Czy izraelskie władze mają polityczną wolę doprowadzenia do końca wojny w Gazie i uwolnienia przebywających tam od 7 października ubiegłego roku zakładników? O tym właśnie będzie dzisiejszy odcinek podcastu Stosunkowo Bliski Wschód, w którym rozmawiam z dr Agnieszką Bryc z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. *** Stosunkowo Bliski Wschód to podcast wspierany przez patronki i patronów. Jeśli uważacie, że treści pojawiające się w odcinka podcastu są wartościowe, możecie pomóc w powstawaniu kolejnych materiałów stawiając mi wirtualną kawę na buycoffee.to/stosunkowobliskiwschod lub decydując się na stałe wsparcie przez Patronite.pl. Zapraszam też do subskrybowania mojego substacka, gdzie możecie przeczytać publikowane przeze mnie teksty.

Iran znalazł się w trudnej sytuacji po niedawnej śmierci prezydenta Ebrahima Raisiego w katastrofie helikoptera. Wywodzący się ze środowiska twardogłowych duchowny i polityk kojarzony jest na Zachodzę przede wszystkim z brutalnym tłumieniem protestów po śmierci Mahsy Żiny Amini, które zakończyło się śmiercią przynajmniej 500 demonstrujących w ciągu roku i wieloma tysiącami aresztowań. Dzisiaj prezydentem Iranu jest jednak Masud Pezeszkian, polityk kojarzony ze środowiskiem reformistów, bliski współpracownik Prezydenta Hassana Rouhaniego i ministra spraw zagranicznych Mohammada Dżawada Zarifa, którzy doprowadzili do wprowadzenia w życie JCPOA, znanego szerzej jako umowa nuklearna z Iranem. Czy to oznacza, że za prezydentury Pezeszkiana można spodziewać się podobnych gestów? Czy w relacjach Iranu z Zachodem nadchodzi odwilż? Jaką realną władzę w Islamskiej Republice ma środowisko reformistów i jakie reformy chcieliby wprowadzić w kraju wciąż odwołującym się do dziedzictwa rewolucji z 1979 roku? O tym opowie mi i Wam dr Jakub Gajda, ekspert Fundacji im. Kazimierza Pułaskiego. SBW jest podcastem powstającym dzięki wsparciu Patronów. Jeśli uważacie ten projekt za wartościowy możecie pomoc w jego powstawaniu na kilka sposobów! 1. Stawiając mi wirtualną kawę na https://buycoffee.to/stosunkowobliskiwschod 2. Decydując się na stałe wsparcie przez https://patronite.pl/stosunkowobliskiwschod 3. Wykupując subskrypcję i pełen dostęp do moich tekstów na https://katulski.substack.com

Przedstawiciele arabskiej mniejszości w Izraelu funkcjonują w skomplikowanej rzeczywistości społeczno-politycznej. Już na poziomie samoidentyfikacji, gdzie lawirują między tożsamością palestyńską a izraelską, przez trudniejszą sytuację ekonomiczną jednostek i całej społeczności, aż po politykę, której częściej stają się przedmiotem niż podmiotem. Życie tej społeczności ma wiele zalet, zwłaszcza gdy porównują się z Arabami w innych krajach lub na Zachodnim Brzegu i w Strefie Gazy, ale ma też liczne cienie, którym warto się przyjrzeć. Choć mieszkający w Izraelu Arabowie często utożsamiają się z palestyńskimi sąsiadami, może nawet krewnymi, dzisiaj nie wychodzą na ulice tak tłumnie, jak w 2021, kiedy również trwała eskalacja konfliktu izraelsko-palestyńskiego. Wówczas jednak działania Izraela były o wiele mniej intensywne. Dlaczego więc dzisiaj arabscy obywatele Izraela nie protestują przeciwko działaniom izraelskich wojsk, choć tego spodziewało się wielu analityków i publicystów? O tym właśnie będzie mowa w dzisiejszym odcinku podcastu. *** Jeśli uważasz ten odcinek za wartościowy możesz wesprzeć powstawanie kolejnych poprzez postawienie mi kawy na buycoffee.to/stosunkowobliskiwschod lub decydując się na stałe wsparcie przez patronite.pl Zapraszam również do czytania katulski.substack.com Montaż odcinka: Norbert Lew Intro: Miłosz Kozioł

Niedawno w polskich mediach wybuchła wrzawa, gdy dziennikarze przekonywali, że emir Tamim ibn Hamas as-Sani, nie powinien podejmować prezydenta Andrzeja Dudy "w klapkach". Dziennikarze dopatrzyli się w tym geście afrontu, wręcz demonstracji tego, jak prezydent Duda jest nieważny dla katarskich władz. W istocie jednak tradycyjne sandały noszone przez emira Kataru, jak i wiele innych głów koronowanych regionu, są elementem tradycyjnego stroju i wręcz wymogiem lokalnego protokołu dyplomatycznego. Czy w Polsce mamy braki w edukacji dotyczącej tradycji i zachowań przywódców innych regionów? Jak o kulturze kształcą dostępne podręczniki z zakresu protokołu dyplomatycznego? Czy różnice kulturowe mogą być wartością w relacjach międzynarodowych? Aby rozstrzygnąć te kwestie zaprosiłem ambasadora Krzysztofa Płomińskiego, doświadczonego dyplomatę i byłego ambasadora Polski w Arabii Saudyjskiej i Iraku. *** Podobał Ci się ten odcinek? Możesz mnie wesprzeć stawiając mi wirtualną kawę na buycoffee.to/stosunkowobliskiwschod lub decydując się na stałe wsparcie przez patronite.pl/stosunkowobliskiwschod Do końca maja roczny dostęp do wszystkich moich tekstów publikowanych na katulski.substack.com możliwy jest za jedyne 20 złotych!

W ostatnich dniach dochodziło do wymiany gróźb i ostrzeżeń między przywódcami Iranu i Izraela, a oba kraje zdawały się szykować do otwartej wojny. Nie jest to jednak pierwszy raz w niedawnej historii, gdy podobne groźby padają, zwykle jednak na groźbach i ostrzeżeniach się kończy, a rywale nie zderzają się otwarcie. Dlaczego tak się dzieje? O to zapytałem Marcina Krzyżanowskiego, eksperta Warsaw Institute i Uniwersytetu Jagiellońskiego, który rzuca światło na potencjał militarny Iranu, często pomijany w relacjach zachodnich dziennikarzy, którzy chętnie jednocześnie opowiadają o zdolnościach bojowych i wyposażeniu izraelskich żołnierzy. Która ze stron dysponuje lepszym sprzętem bojowym, a która potrafi lepiej wykorzystać to co wystawia na pole bitwy? Jakie są słabe i mocne strony sił zbrojnych obu krajów? Czy Izraelczycy rzeczywiście są tak bardzo doświadczeni w boju, jak sugerowałby medialny przekaz, czy może Irańczycy im dorównują lub wręcz ich deklasują? Na te i wiele innych pytań odpowiada mój gość! *** Jeśli uważasz moją pracę za wartościową, możesz ją wesprzeć stawiając mi wirtualną kawę na ⁠buycoffee.to/stosunkowobliskiwschod⁠ lub zdecydować się na stałe wsparcie na ⁠patronite.pl/stosunkowobliskiwschod

Z dr Mateuszem Piątkowskim z Uniwersytetu Łódzkiego rozmawiam o śmierci wolontariuszy World Central Kitchen w Gazie i rezolucji Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych w sprawie zawieszenia broni. Oba przypadki polaryzują opinię publiczną i wywołują falę komentarzy i liczne żądania ze strony przywódców państw. Polskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych oczekuje, że Izraelscy śledczy będą współpracować z polską prokuraturą, która już wszczęła śledztwo w sprawie zabójstwa Damiana Sobola, 36-letniego wolontariusza WCK. Z kolei Waszyngton, po dopuszczeniu do przegłosowania rezolucji RB ONZ, dzisiaj przekonuje ustami swoich urzędników i dyplomatów, że w istocie rezolucja nie jest aktem wiążącym prawnie. Jaka ochrona przysługuje pracownikom humanitarnym? Czy rezolucje Rady mogą być jedynie opiniami, a nie źródłami prawa? Jakie narzędzia może wykorzystać polski rząd, by wymusić na Izraelu współpracę z polskimi śledczymi? O tym wszystkim usłyszycie w podcaście! Jeśli uważasz moją pracę za wartościową, możesz ją wesprzeć stawiając mi wirtualną kawę na buycoffee.to/stosunkowobliskiwschod lub zdecydować się na stałe wsparcie na patronite.pl/stosunkowobliskiwschod

W minionym tygodniu podczas konferencji prasowej Benjamin Netanjahu powiedział, że nie jest zainteresowany powstaniem państwa palestyńskiego w żadnym powojennym scenariuszu. Te słowa wywołały poruszenie - dla wielu okazały się być dowodem na to, że Izrael nie jest zainteresowany pokojem, a ponadto być może dokumentują rzeczywiste zamiary wobec Gazy. Ale Netanjahu nie jest pierwszym izraelskim politykiem ani osobą z funkcją publiczną, który odrzuca rozwiązanie dwupaństwowe, choć ono nadal widziane jest jako złoty standard dla rozwiązania konfliktu izraelsko-palestyńskiego. Takie słowa mogą jednak być brane pod uwagę także na sali sądowej w Hadze, gdzie sędziowie Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w najbliższym czasie będą decydować, czy działania Izraela w Gazie noszą znamiona ludobójstwa, czy też są innym rodzajem zbrodni wojennej. Moją rozmówczynią jest dr Agnieszka Bryc z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Jeśli podobał Ci się ten odcinek, możesz mi pomóc w tworzeniu kolejnych stawiając mi wirtualną kawę: buycoffee.to/stosunkowobliskiwschod lub zostając patronem: patronite.pl/stosunkowobliskiwschod Patroni wspierający Stosunkowo Bliski Wschód na Patronite otrzymują dostęp także do bonusowych nagrań video - wśród nich do mojej rozmowy z dr Agnieszką Bryc o tym, dlaczego partia Razem zwraca się do Ministra Spraw Zagranicznych z pytaniem o to, czy Polska eksportuje broń do Izraela i jaka może być wartość tego eksportu. *** Do końca stycznia pełen dostęp do Substacka za -75%: katulski.substack.com/nowyrok

Iran dokonał ataków rakietowych na cele w Iraku i Syrii, przekonując, że w ten sposób walczy z bazami szpiegowskimi Izraela w regionie. Dla Iraku sprawa jest na tyle poważna, że zgłaszają skargę do Rady Bezpieczeństwa ONZ. Jednocześnie w Jemenie Amerykanie z Brytyjczykami dokonują bombardowań na pozycje ruchu Hutich, wspieranej przez Teheran milicji walczącej w jemeńskiej wojnie domowej, po tym jak Huti zaczęli atakować międzynarodowe statki zmierzające do izraelskich portów. Czy ta eskalacja oznacza, że Iran jest gotowy do prowadzenia otwartej wojny ze Stanami Zjednoczonymi? Dlaczego tak istotne jest, że pocisk wystrzelony z Iranu przeleciał do Idlib aż 1200 kilometrów? Czy można się spodziewać kolejnych operacji ze strony ruchu Hutich? O tym wszystkim dzisiaj w komentarzu na gorąco. Jeśli podobał Ci się ten odcinek, możesz mi pomóc w tworzeniu kolejnych stawiając mi wirtualną kawę: buycoffee.to/stosunkowobliskiwschod lub zostając patronem: patronite.pl/stosunkowobliskiwschod Do końca stycznia pełen dostęp do Substacka za -75%: katulski.substack.com/nowyrok

Palestyńczycy od lat przekonują, że jedną z głównych przeszkód w procesie pokojowym jest żydowskie osadnictwo na Zachodnim Brzegu Jordanu. Dzisiaj znowu o osadnikach mówi się więcej, nie tylko jednak o budowanych na terytoriach okupowanych domach. Część rządu związana jest obecnie z najbardziej radykalną frakcją ruchu osadniczego - tzw. "młodzieżą ze wzgórz", oskarżaną o prześladowanie palestyńskich cywilów czy wręcz dokonywanie pogromów. Hasło "młodzież ze wzgórz" nabrało popularności w mediach także po śmierci Juwala Kestelmana, cywila który niedawno zastrzelił zamachowców z Hamasu na obrzeżach Jerozolimy, po czym sam zginął ze strony Awiada Fridży, żołnierza związanego z radykalnym ruchem. Jak liczny jest ten odłam ruchu osadniczego? Czy ich działalność jest na rękę rządowi Izraela, czy może jest widziana przez polityków jako zagrożenie? Jak zmienia się oblicze izraelskiej armii pod wpływem osadników? O tym wszystkim opowiada mi Jarosław Kociszewski, redaktor naczelny portalu Nowa Europa Wschodnia i ekspert Fundacji Stratpoints. Zachęcam też do przeczytania https://magazyn.new.org.pl gdzie możecie przeczytać o tym, jak Izrael przesuwa się politycznie w prawo. *** Uważasz Stosunkowo Bliski Wschód za wartościowy podcast? Możesz wesprzeć moją działalność przez Patronite.pl/stosunkowobliskiwschod lub buycoffee.to/stosunkowobliskiwschod

W holenderskich wyborach parlamentarnych zwyciężyła Partia Wolności Geerta Wildersa prowadząc w trakcie kampanii antyimigrancki i antymuzułmański dyskurs. Co więcej, kwestia polityki wobec imigrantów miała być jedną z trzech najważniejszych dla holenderskich wyborców. Padły w niej choćby obietnice zamknięcia szkół muzułmańskich, które według politycznych przeciwników Wildersa są niezgodne z holenderską konstytucją. Jednocześnie od początku obecnej eskalacji konfliktu izraelsko-palestyńskiego na ulicach holenderskich miast regularnie dochodzi do dużych demonstracji pokazujących poparcie dla jednej lub drugiej strony konfliktu. Co mogą zmienić niedawne wybory? Czy Geert Wilders zamknie szkoły muzułmańskie, jeśli uda mu się zbudować rząd? Jakie tematy są dzisiaj najważniejsze dla Holendrów? O tym opowiada w moim podcaście Patryk Kulpok z podcastu Polderownia! Zachęcam do zaobserwowania Polderowni na Spotify: https://open.spotify.com/show/7txzXT2oR8zh2zwE5gmBEW?si=5258a5f0787541cb I na portalu X: https://twitter.com/polderownia

4 grudnia wziąłem udział w zamkniętej projekcji montażu nagrań ze zbrodni Hamasu z 7 października 2023 zorganizowanej przez Ambasadę Izraela w Polsce. Czy w nagraniu zobaczyłem coś nowego? Jak wyglądała sama projekcja? Czy zmieniło się moje postrzeganie konfliktu? Zapraszam Was do wysłuchania moich przemyśleń po tej projekcji.

Palestyńczycy są skrajnie frustrowani i lista powodów do tego ciągle się wydłuża. Korupcja, przedłużający się proces pokojowy bez nadziei na zmianę, dramatycznie trudna sytuacja, rozczarowanie politykami to tylko wierzchołek góry lodowej, który sprawia, że sympatię palestyńskiej ulicy zaskarbiają sobie radykalne ugrupowania, takie jak rządzący Strefą Gazy Hamas. Zaprosiłem prof. Jarosława Jarząbka z Instytutu Nauk Politycznych i Bezpieczeństwa Uniwersytetu Wrocławskiego, by wspólnie z nim porozmawiać o palestyńskich aspiracjach niepodległościowych, procesie pokojowym i relacjach Palestyńczyków z ich reprezentacją polityczną. Czy Hamas naprawdę możemy porównać z Państwem Islamskim, czy jest to zestawienie jedynie na potrzeby propagandy? Jak naprawdę wyglądały propozycje pokojowe, które odrzucili Palestyńczycy? Ilu Palestyńczyków wspiera dzisiaj Hamas i dlaczego przyciąga ich ta organizacja? Na wszystkie pytania i jeszcze więcej odpowiada mój gość! Stosunkowo Bliski Wschód to podcast wspierany przez słuchaczy. Jeśli cenisz moją pracę, możesz ją wesprzeć na Patronite.pl lub buycoffee.to.

Niemal od początku trwającej eskalacji konfliktu między Izraelem a Hamasem dochodzi także do ostrzałów północnego Izraela przez Hezbollah z terytorium Libanu. Wciąż jednak nie słychać o tym, by na pograniczu libańsko-izraelskim doszło do wojny na pełną skalę, choć obie strony odgrażają się od kilku tygodni, jeśli nie nawet lat. Hezbollah nie jest już jednak Hamasem i Izrael może się obawiać konfliktu. Szyicka milicja jest o wiele bardziej liczna, bardziej profesjonalna, dysponuje lepszym uzbrojeniem, finansami, szkoleniem i doświadczeniem. Wystarczającym, by stać się istotnym czynnikiem odstraszającym, lub nawet zadać Izraelowi poważne straty, lecz niewystarczającym do pokonania go. Czy może właśnie dlatego Hezbollah nie włączył się wciąż w pełni do walki? Czy wpływ Teheranu na Hezbollah jest przeceniany w zachodnich mediach? Jak szyicka milicja wpływa na dzisiejszy Liban? O tym wszystkim opowiada mi prof. Rafał Ożarowski z Wyższej Szkoły Administracji i Biznesu im. Eugeniusza Kwiatkowskiego w Gdyni.

Recep Tayyip Erdogan zasugerował, że tureckie wojska mogą w najbliższym czasie pojawić się w Strefie Gazy, krytykując Izrael za łamanie praw człowieka i prawa międzynarodowego, a Zachód oskarżając o hipokryzję, która doprowadziła do kryzysu humanitarnego. Turcja stara się pozycjonować w roli państwa, które dysponuje mocą udzielania pomocy humanitarnej na dużą skalę, stąd też zapowiedziano, że do Gazy wysłani zostaną lekarze, środki niezbędne do przeżycia i produkty medyczne. Podczas gdy duża część zachodniej opinii publicznej domaga się od Izraela natychmiastowego wstrzymania działań w Strefie Gazy, Turcy przekonują, że mogliby stać się mediatorami między izraelskim rządem a Hamasem, korzystając z dobrych, lub chociaż przyzwoitych, relacji z obiema stronami konfliktu. Czy Turcja może odegrać istotną rolę w mediacji między Izraelem a Palestyńczykami? Dlaczego pomoc humanitarna odgrywa tak ważną rolę w tureckiej polityce zagranicznej? Do kogo w istocie Recep Tayyip Erdogan kierował swoje słowa o tureckich żołnierzach w Strefie Gazy? O tym wszystkim opowiada mi dr Karolina Wanda Olszowska, pracowniczka naukowa Instytutu Historii UJ, prezeska Instytutu Badań nad Turcją i twórczyni podcastu W Szpilkach Dookoła Świata. Wesprzyj mój podcast na Patronite.pl lub postaw mi wirtualną kawę na buycoffee.to

Od kilku miesięcy do mediów docierały informacje o potencjalnym porozumieniu normalizującym relacje Arabii Saudyjskiej i Izraela. Wygląda na to, że trwający konflikt w Gazie je utrudni, ale czy całkowicie uniemożliwi w najbliższym czasie? Wiele wskazuje na to, że nadal zależy na nim nie tylko Joe Bidenowi i Benjaminowi Netanjahu, ale także Księciu Koronnemu Muhammadowi ibn Salmanowi, który przyjął ambitny plan reformy swojego królestwa. Czy Arabia Saudyjska wspiera Hamas czy Fatah? Jak rywalizacja Rijadu z Dohą odbija się na polityce regionu? W jakie kwestie najchętniej inwestuje czas i pieniądze Muhammad ibn Salman? O tych sprawach opowie mój gość - Krzysztof Płomiński, były ambasador Polski w Iraku i Arabii Saudyjskiej, doradca dyplomatyczny Krajowej Izby Gospodarczej.

Dzisiaj jasnym się już wydaje, na podstawie samych tylko doniesień medialnych, że podczas trwającej eskalacji konfliktu izraelsko-palestyńskiego doszło do zbrodni wojennych. Mówimy o stosowaniu odpowiedzialności zbiorowej, okupacji terytorium, blokowaniu dostępu do wody pitnej i elektryczności, potencjalnych ludobójstwach i terroryzmie, lecz jak te kwestie widzi prawo międzynarodowe? Które statuty mówią o ochronie ludności cywilnej podczas konfliktów zbrojnych? Czy prawo międzynarodowe ma w ogóle zastosowanie, czy jednak, w myśl politycznego realizmu, liczy się tylko prawo siły? O tym opowiada mi dr Tomasz Lachowski z Katedry Prawa Międzynarodowego i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Łódzkiego. Stosunkowo Bliski Wschód do podcast, który powstaje przy wsparciu Patronów. Jeśli cenisz moją pracę, możesz ją wesprzeć w serwisie Patronite.pl lub postawić mi wirtualną kawę przez buycoffee.to!

W szpitalu al-Ahli w Strefie Gazy doszło do eksplozji, która zabiła kilkaset osób. Palestyńczycy winą obarczają Izrael, który z kolei przekonuje, że to w istocie rakieta Palestyńskiego Islamskiego Dżihadu miała spaść na budynek. Niezależni weryfikatorzy próbują dojść do prawdy, choć trudno to zrobić jedynie na podstawie dostępnych publicznie danych. Bez międzynarodowego śledztwa będzie trudno. Takie jednak trwa od 2021 roku, uruchomione przez Międzynarodowy Trybunał Karny w Hadze, na wniosek Palestyńczyków. Izrael nie uznaje jednak haskiej jurysdykcji. Czy może jednak zmieni zdanie w obliczu obecnych wydarzeń? Do Gazy wjechały też pierwsze transporty pomocy humanitarnej, 37 ciężarówek ze środkami medycznymi, higienicznymi i jedzeniem. To jednak ledwie kropla w morzu potrzeb odciętej od dostaw Gazy, do której zwykle przyjeżdżało 500 ciężarówek dziennie. Sytuacja grozi pogłębieniem kryzysu humanitarnego, a Amerykanie obawiają się nawet epidemii. Jeśli cenisz moją pracę, możesz ją wesprzeć na patronite.pl/stosunkowobliskiwschod lub stawiając mi wirtualną kawę na buycoffee.to/stosunkowobliskiwschod

Nie jest tajemnicą, że palestyński Hamas ma mocne związki z Iranem, a także wspólne interesy, wśród których wyliczyć można choćby destabilizację Izraela. Czy jednak palestyńska organizacja jest w istocie marionetką Teheranu, czy może samodzielnym aktorem, niezależnie decydującym o swojej polityce? Czy Iran znał szczegóły planów operacji Hamasu, czy może nie został wtajemniczony, by zminimalizować ryzyko przecieków docierających do izraelskiego wywiadu? Na ile wsparcie finansowe z Teheranu wypełnia finansowe potrzeby Hamasu, który przecież oprócz walki zbrojnej z Izraelem, ma na głowie także świadczenie usług społecznych na rzecz dwóch milionów mieszkańców Gazy? O tym wszystkim i wielu innych tematach rozmawiam z iranistą Marcinem Krzyżanowskim.

Izrael w sobotę rano został zaskoczony zmasowanym atakiem Hamasu, w którym doszło do ostrzału południa i centrum kraju, a także masowych infiltracji miejscowości przygranicznych. Dlaczego wojsko nie przewidziało tego ataku, i czy oznacza on, że upada mit niezwyciężonej izraelskiej armii i potężnych służb wywiadowczych? Dlaczego Hezbollah nie włączył się do walki po stronie Hamasu? Czy za sytuacją mogła stać rosyjska inspiracja? O tym rozmawiam z dr Agnieszką Bryc z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Izrael został zaskoczony przez Hamas zmasowanym atakiem, podczas którego nie tylko ostrzelano izraelskie miasta, ale również siły Hamasu wkroczyły na terytorium Izraela. Hamas przejął kontrolę nad częścią obszarów przygranicznych, pojmał kilkudziesięciu Izraelczyków, a wielu zostało też rannych lub zginęło w działaniach organizacji. Izraelczycy odpowiedzieli bombardowaniem Strefy Gazy i starają się odzyskać kontrolę nad utraconymi obszarami.Jak potoczy się dalej ta eskalacja konfliktu? O tym w dzisiejszym komentarzu na gorąco!

W małym uzupełnieniu do mojego niedawnego występu w podcaście Dwie Lewe Ręce Jakuba Dymka i Marcina Giełzaka, odpowiadam na Wasze zapotrzebowanie i mówię o palestyńskiej lewicy! Czy w palestyńskiej polityce dominuje islamizm, nacjonalizm czy socjalizm? Kto nadaje ton palestyńskiej lewicy? Czy organizacje lewicowe mogą jeszcze kiedyś dominować w lokalnej polityce? O tym wszystkim usłyszycie w krótkim przedwakacyjnym felietionie!

Benjamin Netanjahu zapowiedział delegacji Kongresu Stanów Zjednoczonych, że otrzymał zaproszenie do Chin i ma zamiar zjawić się w Pekinie jeszcze w lipcu. Wywołało to niemałe poruszenie na świecie, gdyż Netanjahu nie został nadal zaproszony do Białego Domu po wygranych przez niego wyborach w Izraelu (co ma związek z planowaną reformą sądownictwa, którą opozycja uważa za zamach na demokrację), a kilka tygodni wcześniej z Pekinu wrócił palestyński prezydent Mahmud Abbas, który przywiózł od Chińczyków zapewnienia, że Chiny wesprą palestyńską walkę niepodległościową i będą chciały mediować między Izraelem a Palestyną. Niektórzy uważają, że wyjazd Netanjahu do Pekinu w takiej sytuacji stanowi zagrożenie dla szczególnych relacji amerykańsko-izraelskich. W tym odcinku podcastu staram się odnieść do tych obaw, opowiedzieć o tych relacjach i zastanowić się, jaka może być przyszłość tego "strategicznego partnerstwa" i na co mogą liczyć też Palestyńczycy.

Mahmud Abbas po raz piąty podczas swojego urzędowania odwiedza Pekin, gdzie Xi Jinping przyjmuje go z pełnymi wojskowymi honorami. Efektem wizyty są liczne zapewnienia i obietnice, wśród których znalazło się potwierdzenie chińskiego przywiązania do palestyńskiej walki wyzwoleńczej, czy też, ze strony Abbasa, obrona chińskich działań wobec muzułmańskich mniejszości w Chinach. Czy jednak słowa zostaną poparte działaniami i Chińczycy rzeczywiście będą chcieli nie tylko pomóc Ramallah w uzyskaniu pełnego członkostwa w Organizacji Narodów Zjednoczonych, ale też wywrzeć presję na Izrael, by wreszcie rozwiązać konflikt izraelsko-palestyński? A może jest to jedynie element gry, którą Pekin toczy z Waszyngtonem coraz mocniej obejmując Globalne Południe, gdy jego przedstawiciele są już wyraźnie rozczarowani Zachodem? Dlaczego przywódca Palestyńczyków broni represji wobec Ujgurów, choć jego naród również często mówi o trudnych doświadczeniach, jakie go spotykają? Staram się odpowiedzieć na te wszystkie pytania zgodnie ze swoją wiedzą i intuicją. W dalszej kolejności Michał Czechowski opowiada mi o tym, jaki dzisiaj jest Irak, korzystając z niedawnego wyjazdu do Bagdadu i innych miast kraju. Co Irakijczycy mówią dwadzieścia lat po amerykańskiej inwazji, która obaliła Saddama Husajna, ale przyczyniła się też do zdestabilizowania regionu i wzmocnienia organizacji terrorystycznych i poszczególnych milicji? Czy Irak rzeczywiście jest tak zdewastowany wojną, jak pokazują to zachodnie media? Jak Bagdad radzi sobie z odbudową w porównaniu z Damaszkiem? O tym wszystkim usłyszycie w odcinku!

Na szczycie Ligi Państw Arabskich pojawił się Baszar al-Asad, pieczętując tym samym powrót Damaszku do głównego nurtu arabskiej polityki, po międzynarodowej izolacji Syrii wskutek wojny domowej. W tym samym miejscu pojawił się również Wołodymyr Zełeński, który do arabskich przywódców miał przesłanie krytykujące ich neutralną postawę wobec rosyjskiej agresji na Ukrainę. To bezprecedensowe wydarzenie było szeroko komentowane przez zagranicznych obserwatorów, bardziej chyba niż wcześniejsze szczyty Ligi Państw Arabskich. Po czyjej stronie stają teraz Arabowie? Czy powrót Asada do Ligi jest klęską prawa międzynarodowego i zachodniej strategii międzynarodowej? Czy wypada dzisiaj organizować międzynarodowe szczyty, na których nie porusza się kwestii Ukrainy? O tym wszystkim rozmawiam z prof. Łukaszem Fyderkiem z Instytutu Bliskiego i Dalekiego Wschodu Uniwersytetu Jagiellońskiego

Z Francji co rusz napływają obrazy zamieszek i wieści o dzielnicach, do których nie wchodzi nawet policja i gdyby wierzyć niektórym doniesieniom, cała Francja pogrążona jest w anarchii i chaosie. Być może to przesadzony obraz, lecz czasy nad Sekwaną z pewnością nie są spokojne. Winą za to obarcza się imigrantów z byłych francuskich kolonii i ich niechęć wobec francuskiej kultury i systemu Republiki, lub przeciwnie, kolonialną przeszłość Paryża i instytucjonalny rasizm. Zaprosiłem Marcina Giełzaka, dziennikarza i publicystę, jednego z autorów podcastu "Dwie lewe ręce", by zapytać go o przeszłość Francji, jej relacje z byłymi koloniami i politykę migracyjną, a także by rozstrzygnąć, czy rzeczywiście zasadne jest dzielenie Francuzów na tych "prawdziwych" i "nieprawdziwych", jak zdarza się to komentatorom w mediach społecznościowych i publicystom.

Recep Tayyip Erdogan i Kemal Kilicdaroglu zmierzyli się w pojedynku wyborczym, który zapowiadany był przez zachodnie media jako najważniejszy w całym 2023 roku. Choć w Europie uważa się, że najważniejszym motywem tych wyborów jest przyszłe miejsce Turcji w rywalizacji mocarstw rozgrywającej się między Stanami Zjednoczonymi a Rosją, to dla Turków zupełnie inne kwestie okazały się grać pierwsze skrzypce. Żeby porozmawiać o kampanii, przebiegu wyborów i nadchodzącej drugiej turze zaprosiłem dr Karolinę Wandę Olszowską, prezeskę i założycielkę Instytutu Badań nad Turcją.

W grudniu 2020 roku wspólnie z Dominiką Zębalą przeprowadziliśmy wywiad z Pawłem Smoleńskim, reportażystą, którego książki o Izraelu wychowały całe pokolenie osób, chcących lepiej zrozumieć Bliski Wschód, Izraelczyków i Palestyńczyków.  Dzisiaj przypominam Wam ten wywiad, z nadzieją, że zachęci on Was do sięgnięcia po książki Smoleńskiego, nawet jeśli już je wszystkie macie pochłonięte.

Ajatollah Abbas Ali Solejmani zginął 26 kwietnia, gdy odwiedził bank w irańskim mieście Babolsar. Napastnik oddał do niego kilka strzałów z broni palnej, po czym został zatrzymany przez ochronę placówki. Od tego momentu media zaczęły się prześcigać w informowaniu jak ważną postacią w irańskiej polityce i szyickim islamie był Solejmani, często dodając przy tym, że był bliskim przyjacielem, czy wręcz prawą ręką Najwyższego Przywódcy ajatollaha Alego Chameneiego. Marcin Krzyżanowski opowiada mi o wydarzeniach w Babolsarze, a także odpowiada na moje pytania o szyicką hierarchię duchowną. Kim w zasadzie jest ajatollah? Jakie są relacje między duchownymi z Iranu, a duchownymi szyickimi z innych krajów świata? Dlaczego stopień ajatollaha noszony przez Chameneiego jest tak kontrowersyjny? Czy komentatorzy wydarzeń politycznych w innych regionach świata zawsze muszą dopatrywać się w nich sprawczości obcych mocarstw i agentur, nawet jeśli mowa o sprawach typowo kryminalnych? O tym wszystkim usłyszycie w podcaście!

Od kilku dni w Sudanie trwają walki między armią pod przywództwem gen. Abdela Fattaha al-Burhana a paramilitarnymi Siłami Szybkiego Wsparcia, którymi dowodzi Mohamed Hamdan Dagalo, szerzej znany jako Hemeti. To zaskakujące tym bardziej, że obie formacje działały ramię w ramię, kiedy w 2021 roku obalały legalny rząd Abdalli Hamdoka. Dzisiaj jednak daleko im do porozumienia. Czy można więc już mówić, że w Sudanie trwa wojna domowa? Kogo w tym konflikcie wspierają przeciętni Sudańczycy? Czy konflikt w Sudanie jest przedłużeniem europejskich działań Rosji, jak sugerują niektórzy publicyści? O tym opowiada mi dr Jędrzej Czerep z Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych! Jeśli cenicie moją pracę i chcecie pomóc mi w rozwoju podcastu, możecie postawić mi wirtualną kawę: https://buycoffee.to/stosunkowobliskiwschod

W ostatnim czasie oziębiły się stosunki Iranu z Azerbejdżanem. Baku oskarża Teheran o próbę zabójstwa parlamentarzysty Fazila Mustafy, który został postrzelony na koniec marca przed swoim domem. Iran podejrzliwie spogląda na otwarcie ambasady Azerbejdżanu w Izraelu, od lat uważanym za największego wroga Islamskiej Republiki w regionie. W obrazie pojawiają się też tacy gracze jak Turcja, Armenia i Rosja, którzy dodatkowo komplikują sytuację. Z drugiej jednak strony Azerbejdżan i Iran są dla siebie istotnymi partnerami handlowymi, a w samym Iranie drugą największą grupą etniczną są Azerowie. Jak więc układają się relacje między tymi państwami i czy to możliwe, że w najbliższym czasie ich armie się ze sobą zetrą? O tym rozmawiam z Marcinem Krzyżanowskim, ekspertem Warsaw Institute. A w dalszej kolejności opowiadam o święcie Pesach, które jest centralną osią tożsamości religijno-narodowej Żydów. Jak jest celebrowane? Czy między poszczególnymi gałęziami judaizmu występują znaczne różnice? Kto nie obchodzi święta Pesach według kalendarza hebrajskiego, czekając zamiast tego aż dojrzeją ziarna jęczmienia? Tego dowiecie się słuchając odcinka do końca!

Dr Karol Wasilewski opowiada mi o neoosmanizmie, koncepcji politycznej, która od bez mała dwóch dekad dominuje w tureckiej polityce zagranicznej. Czy neoosmanizm jest odwrotem od republikańskiej koncepcji kemalizmu, czy też może jakąś jej fuzją z tęsknotą za Imperium Osmańskim? Jak w tureckie państwo wpisują się mniejszości, które nie są etnicznymi Turkami? Czy geografia rzeczywiście tłumaczy wszystko i daje nam asumpt do wiary w wielką rolę, jaką Turcja ma odegrać w przyszłości, jak wierzą geopolitycy? O tym wszystkim rozmawiam z autorem książki "Sen o potędze", która ukazała się nakładem wydawnictwa Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych. A w drugiej rozmowie gości u mnie Izabela Czechowska, członkini Najwyższego Kolegium Muzułmańskiego Związku Religijnego RP. Opowiada mi o tym, dlaczego Ramadan jest najważniejszym miesiącem w muzułmańskim kalendarzu religijnym, z czym wiąże się post, jak często zdarza się muzułmanom ten post złamać i czego życzyć znajomym, którzy właśnie przeżywają Ramadan.

W perski nowy rok w mam dla Was odcinek, w którym składam Wam życzenia na Nouruz, a następnie opowiadam o ostatnich wydarzeniach w kwestii trwających w Izraelu protestów. To jednak nie wszystko! W dalszej kolejności w podcaście gości Marek Pietrzykowski, inżynier który przez wiele lat pracował w Bagdadzie przy projektach związanych z wojskowością, a także odbył kilka podróży samochodowych na Bliski Wschód. Opowiada o swoich wrażeniach z regionu i tym, jak wyglądała jego praca, po to by zachęcić do lektury wydanej niedawno autobiografii. A w Językowym Bałaganie rozmawiamy z Michałem Czechowskim o nadchodzącym wielkimi krokami Ramadanie! Co oznaczają terminy, którymi posługują się muzułmanie w czasie tego święta i dlaczego wyznawcy islamu, których pierwszym językiem nie jest arabski nie dostosowali terminów do swojej mowy? O tym właśnie usłyszycie!

Liczne media zdziwiły się na wieść o zalążku porozumienia między Iranem a Arabią Saudyjską, wedle którego po kilkuletniej przerwie w stolicach obu krajów mają się ponownie otworzyć ambasady. To istotny przełom w relacjach, który może zmienić oblicze trwającej od dekad rywalizacji między tymi krajami. Pozostawia też wiele pytań, zwłaszcza w obliczu istotnego udziału Chin w procesie negocjacyjnym. Czy to próba wyciągnięcia Rijadu z tradycyjnej strefy wpływów Waszyngtonu? Jak porozumienie może wpłynąć na konflikt w Jemenie, w który zaangażowane są po przeciwnych stronach Arabia Saudyjska i Iran? Czy za politycznym porozumieniem pójdzie też porozumienie między narodami? Na moje pytania odpowiada dr Jakub Gajda z Fundacji im. Kazimierza Pułaskiego. A po wywiadzie z moim gościem usłyszycie także mój komentarz, dotyczący wpływu tego porozumienia na sytuację polityczną w Izraelu. Benjamin Netanjahu w kampanii wyborczej obiecywał, że wciągnie kolejne kraje do porozumień abrahamowych. Głównym kandydatem dotychczas zdawały się Oman i Arabia Saudyjska. Dzisiaj wygląda na to, że te porozumienia się odsunęły, a Netanjahu jest twarzą kryzysu w wewnętrznej polityce izraelskiej, gdzie opozycja go oskarża o to, że zajmuje się niepotrzebną reformą sądownictwa zamiast budowaniem pozycji kraju na arenie międzynarodowej. Na sam koniec rozmawiam z Michałem Czechowskim i w Językowym Bałaganie kontynuujemy naszą opowieść z ubiegłego tygodnia. Tym razem przyglądamy się zapożyczeniom z języka arabskiego w języku hebrajskim, zarówno w slangu jak i wulgaryzmom! Jeśli chcecie wiedzieć, jaki jest mój ulubiony wulgarny zwrot i jakie są ulubione słowa slangowe Michała, to ten odcinek jest dla Was!

W Izraelu wciąż dochodzi do masowych demonstracji przeciwko planowanej przez rząd Benjamina Netanjahu reformie sądownictwa. W sobotę 4 marca na ulice Tel Awiwu wyszło 160 tys. ludzi, by wykrzyczeć swoje racje i przekonywać, że rząd zagraża demokracji w kraju. Do tego w ostatnim tygodniu doszło do aktów przemocy w palestyńskiej wiosce Huwara, gdzie żydowscy osadnicy podpalili kilkadziesiąt domów i samochodów w akcie zemsty, po tym jak na pobliskiej autostradzie nieznany napastnik zastrzelił dwóch Izraelczyków. Becalel Smotricz wezwał otwarcie do wymazania wioski z mapy, czym ściągnął na siebie głosy krytyki izraelskiej opozycji, Autonomii Palestyńskiej, Stanów Zjednoczonych i Unii Europejskiej. Przyglądam się temu trudnemu i kryzysowemu momentowi po to, by znaleźć odpowiedź na pytanie, które od ostatnich wyborów wciąż mnie męczy. Czy Benjamin Netanjahu rzeczywiście rządzi krajem, czy karty rozdają jednak jego radykalni koalicjanci z ugrupowania Religijnych Syjonistów. A w Językowym Bałaganie wspólnie z Michałem Czechowskim rozmawiamy o zapożyczeniach z języka arabskiego, których używamy codziennie, choć czasem wydaje nam się, że te słowa od zawsze były w zachodnich językach.

Minął właśnie rok wojny w Ukrainie, zaprosiłem więc Krzysztofa Płomińskiego, byłego ambasadora Polski w Iraku i Arabii Saudyjskiej, by porozmawiać o tym, co ten rok powiedział nam o Bliskim Wschodzie i jego polityce. W długiej rozmowie poruszamy wiele istotnych kwestii. Czy sojusze Zachodu z monarchiami naftowymi i Izraelem są tak niezachwiane i oczywiste, jak się nam dotychczas wydawało? Jak przebiega normalizacja Baszara al-Asada? Na ile Bliski Wschód związany jest z Europą w kwestii bezpieczeństwa dostaw żywności? Czy transakcje sprzedaży udziałów w rafinerii Lotosu Saudi ARAMCO są transparentne? Jak polski rząd powinien patrzeć na Arabię Saudyjską w kwestii jej mieszania się w jemeńską wojnę domową? Na te i jeszcze wiele innych pytań odpowiada mój gość!

Po potężnym trzęsieniu ziemi w Gaziantep liczba ofiar w Turcji i Syrii wciąż rośnie. Za wcześnie jeszcze, by w pełni ocenić odpowiedź tureckich władz, lecz po licznych ofertach międzynarodowej pomocy oczy świata zwróciły się na ten kraj. Rozmawiam z Karoliną Wandą Olszowską z Instytutu Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, by dowiedzieć się o tym, jak Turcja historycznie radziła sobie z trzęsieniami ziemi, czy pomoc międzynarodowa może wpłynąć na relacje Turcji z Zachodem i czy chociaż na chwilę zatrzymała się kampania przed ogłoszonymi na maj wyborami generalnymi.

Izraelczycy wychodzą na ulice, by protestować przeciwko zaproponowanej przez ministra Jariwa Lewina reformie sądownictwa, która ma zmienić sposób wybierania sędziów Sądu Najwyższego i wprowadzić mechanizm umożliwiający parlamentowi odrzucanie jego wyroków. Jedni przekonują, że taka reforma oznaczać może koniec izraelskiej demokracji, inni twierdzą, że to właśnie demokrację uchroni przed państwem w państwie. O tym rozmawiam z Jarosławem Kociszewskim, twórcą podcastów Free Range Productions, ekspertem fundacji Stratpoints i redaktorem naczelnym portalu Nowa Europa Wschodnia. W Iranie z kolei doszło niedawno do ataku przy pomocy dronów na warsztat pracujący dla Ministerstwa Obrony w Isfahanie. Szkody z ataku okazały się niewielkie, ale wywołał niemałe poruszenie, zwłaszcza w zachodnich mediach. Czy stał za nim Izrael, kurdyjscy separatyści, czy może jeszcze ktoś inny? Jak w tę sytuację wpisują się trwające protesty po śmierci Mahsy Amini? Na moje pytania odpowiada Marcin Krzyżanowski, ekspert Warsaw Institute i wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego. A w Językowym Bałaganie rozmawiamy z Michałem Czechowskim o różnicach w nauczaniu języków arabskiego i hebrajskiego. Czy może być tak, że nauka dwóch na raz jest w istocie łatwiejsza? Zapraszam do wysłuchania!

Wojna w Ukrainie stała się zjawiskiem globalnym, które dotknęło nie tylko Europę, ale także odległe zakątki, dobitnie pokazując, że świat jest systemem naczyń połączonych. Nie dziwi więc, że jest ona obecna także w dyskursie w mediach społecznościowych Afryki i Bliskiego Wschodu. Sara Nowacka i dr Jędrzej Czerep z Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych przyjrzeli się dyskusjom na ten temat i wyjaśnili kolejne zagadnienia i tematy w opublikowanym niedawno na stronie PISM raporcie. Zapraszam do wysłuchania rozmowy z autorami! A w "Językowym bałaganie" z Michałem Czechowskim zasiadamy nad "Faudą"! Na Netflixie pojawiła się właśnie czwarta odsłona tego izraelskiego hitu, z którym warto się zapoznac, choćby ze względu na to, jak istotnym społecznie i kulturowo zjawiskiem okazał się ten serial. My jednak zastanawiamy się nad tym, czy Doron rzeczywiście uszedłby na Zachodnim Brzegu za Palestyńczyka, czy też szybko zostałby zdekonspirowany. Ciekawi Was to? Zapraszamy do wysłuchania rozmowy!

Wspólnie z prof. Łukaszem Fyderkiem z Instytutu Bliskiego i Dalekiego Wschodu Uniwersytetu Jagiellońskiego przyglądam się wydarzeniom, jakie zdominiwały prekaz medialny o Bliskim Wschodzie w ubiegłym roku. Rozmawiamy o sportowych emocjach, protestach, śledztwach i podmiotowości producentów ropy.

Po przerwie wraca podcast Stosunkowo Bliski Wschód. Tym razem z Marcinem Krzyżanowskim przyglądam się wciąż trwającym na irańskich ulicach protestom, które rozpoczęły się trzy miesiące temu po śmierci Mahsy Amini. Czy to nadal jedynie demonstracje, czy już rewolucja? Kto stoi za masowymi wystąpieniami przeciwko Republice Islamskiej? Dlaczego protesty wciąż nie wygasły, a rządowi nie udało się uspokoić nastrojów? Odpowiedzi padają w rozmowie! A następnie z Michałem Czechowskim w Językowym Bałaganie rozmawiamy o mitach dotyczących języków arabskiego i hebrajskiego. Czy są one trudne? Czy naprawdę w Izraelu polski mógł stać się językiem urzędowym? Czy fusha jest bezużyteczna? Tego wszystkiego dowiecie się słuchając podcastu do końca!

Po wakacyjnej przerwie wraca podcast Stosunkowo Bliski Wschód! Tym razem wspólnie z Marcinem Krzyżanowskim przyglądam się śmierci Mahsy Amini, 22-letniej irańskiej Kurdyjki, która została zatrzymana przez policję w Teheranie za "niewłaściwe zakrycie głowy" i przewieziona na komisariat, gdzie zmarła. Według policji zatrzymaniu miała ulec akcja jej serca, wskutek wrodzonej wady, według rodziny Mahsa została brutalnie pobita i umarła od ciosów funkcjonariuszy. A w Iranie wybuchły gwałtowne protesty, które skalą przewyższają te z lat poprzednich. Podczas nich słychać nie tylko wezwania o sprawiedliwość, ale także hasła domagające się obalenia Republiki Islamskiej. A w Językowym Bałaganie rozmawiam z Michałem Czechowskim o tym, jak zróżnicowana dialektalnie jest Jordania, zdawałoby się niewielki kraj, który jednak wcale nie jest homogeniczny językowo.

W Dżeddzie w meczu rewanżowym zmierzyli się bokserzy wagi ciężkiej Ołeksandr Usyk i Anthony Joshua. To najgorętsza walka pięściarska tego sezonu, reklamowana pod nazwą „Furia na Morzu Czerwonym”. Dla miłośników sportów walki prawdziwa gratka, gdyż obaj bokserzy są dzisiaj gwiazdami światowego formatu, lecz także aspekt polityczny organizacji walki akurat w saudyjskim mieście daje wiele do myślenia o tym, jak Rijad przez sport stara się poprawić swój wizerunek. Czemu Usyk walczył z Joshuą akurat w Dżeddzie? Dlaczego mocno kontrowersyjny okazał się werdykt sędziów po dwunastu rundach? Czy możemy powiedzieć, że organizacja takich wydarzeń sportowych to jedynie sportwashing, czy może coś więcej? O tym opowiada mi Jakub Biłuński, dziennikarz portalu Bokser.org. Rijad prowadzi jednak nie tylko sportowe działania. Niedawno Centrum Pomocy Humanitarnej im. Króla Salmana ogłosiło wyasygnowanie 10 milionów dolarów na pomoc ukraińskim uchodźcom w Polsce. Arabia Saudyjska zwykle nie jest nad Wisłą kojarzona z pomocą humanitarną, stąd też media informację przekazywały przede wszystkim zaskoczonym tonem. Czy rzeczywiście udzielanie pomocy przez  Rijad jest czymś nadzwyczajnym? Jak to działanie ma wpłynąć na wizerunek Arabii Saudyjskiej? Czy Polska jest istotnym krajem dla Saudyjczyków? Na moje pytania odpowiada Witold Śmidowski, były ambasador Polski w Arabii Saudyjskiej. A na koniec łączę się z Michałem Czechowskim i w Językowym Bałaganie rozmawiamy o arabskich zwrotach, które mogą się przydać każdemu turyście, który zechce latem odwiedzić Bliski Wschód! Wysłuchajcie podcastu do końca!

W ubiegłym tygodniu Izrael dokonał uderzenia wyprzedzającego na Palestyński Islamski Dżihad w Strefie Gazy. W konsekwencji palestyńscy bojownicy rozpoczęli ostrzał Izraela. W ciągu trzydniowej operacji zginęło 49 Palestyńczyków i rannych zostało dwóch izraelskich żołnierzy. W tle tych wydarzeń trwa jednak dłuższa operacja zwalczania Palestyńskiego Islamskiego Dżihadu przez izraelskie wojsko na Zachodnim Brzegu, a także kampania wyborcza, która rozstrzygnie, czy Benjamin Netanjahu wróci na fotel premiera, czy też na stałe zagrzeje na nim miejsce Jair Lapid. Dlaczego izraelskie wojsko teraz intensyfikuje walkę z Palestyńskim Islamskim Dżihadem? Czy możemy jasno określić zwycięzcę tych walk? Dlaczego Hamas nie wsparł Islamskiego Dżihadu, choć zwykle jest organizacją wiodącą w walce z Izraelem? Na moje pytania odpowiada Michał Wojnarowicz, analityk Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych. Stosunkowo Bliski Wschód to podcast wspierany przez słuchaczy za pośrednictwem Patronite.pl. To właśnie dzięki Waszej pomocy mogę trzymać rękę na pulsie i co tydzień przyglądać się wydarzeniom na Bliskim Wschodzie, wraz z zaproszonymi gośćmi. Serdecznie Wam za to dziękuję!

Tunezyjski prezydent Kais Saied zorganizował referendum konstytucyjne, w którym obywatele mogli zagłosować nad przyjęciem nowego projektu ustawy zasadniczej. Przy rekordowo niskiej frekwencji zdecydowana większość Tunezyjczyków zagłosowała na „tak” decydując o przyjęciu dokumentu, który wprowadzi fundamentalne zmiany w systemie politycznym kraju, jaki wprowadzony został po Arabskiej Wiośnie i obaleniu dyktatury prezydenta Zajna Al-Abidina ibn-Alego w 2011 roku. Czego dotyczą zmiany zaproponowane przez Kaisa Saieda? Dlaczego opozycja zbojkotowała referendum? Czy o tunezyjskiej demokracji powinniśmy mówić już w czasie przeszłym? O tym wszystkim rozmawiam z Mariuszem Borkowskim z Collegium Civitas, byłym korespondentem polskich mediów i BBC na Bliskim Wschodzie. Przyjrzymy się też historii i teraźniejszości idei, która znacząco wpływa na Bliski Wschód, od końca XIX wieku. Syjonizm, pogląd według którego Żydom należy się własne państwo, wcale nie jest takim monolitycznym prądem myślowym , jak często się wydaje. Ruch przechodził rozmaite rewolucje i nawet dzisiaj, gdy przyjrzeć się izraelskim partiom politycznym, reprezentują one inne poglądy nie tylko na sprawy bieżące, ale także na sposób tworzenia państwa i relacje z Palestyńczykami. Jakie są główne prądy myśli syjonistycznej? Jakie są ich podstawowe założenia? Który z nich dominuje dzisiaj w izraelskiej polityce?  O tym rozmawiam z dr Dominikiem Flisiakiem, autorem książek, badaczem relacji polsko-żydowskich i żydowskiej myśli politycznej. A w „Językowym Bałaganie” łączymy się z Michałem Czechowskim, żeby porozmawiać o języku judeo-arabskim, którym w średniowieczu władała większość społeczności żydowskiej. Czy powinnismy mówić o jednym języku, czy raczej o jego dialektach? Jak bardzo zbliżony jest on do klasycznego języka arabskiego? Dlaczego dzisiaj tak niewielu Żydów się nim posługuje? Tego dowiecie się, słuchając podcastu do końca. Stosunkowo Bliski Wschód to podcast wspierany przez słuchaczy za pośrednictwem Patronite.pl. To właśnie dzięki Waszej pomocy mogę trzymać rękę na pulsie i co tydzień przyglądać się wydarzeniom na Bliskim Wschodzie, wraz z zaproszonymi gośćmi. Serdecznie Wam za to dziękuję!

W połowie czerwca Muktada as-Sadr, szyicki duchowny i przywódca polityczny, wyprowadził swój blok polityczny z irackiego parlamentu. 73 parlamentarzystów zostało już zastąpionych innymi twarzami a Sadryści wyszli na ulice, by protestować przeciwko korupcji w irackim procesie politycznym. Jednak nie tylko oni podgrzewają atmosferę w kraju. Doszło także do ostrzału kurortu na północy kraju. Irak oskarża o niego Turcję, która broni się twierdząc, że odpowiedzialna za niego jest Partia Pracujących Kurdystanu. Czy po wyjściu Sadrystów z parlamentu wzmocnią się wpływy Iranu w kraju? Dlaczego Turcy mieliby ostrzelać północny Irak? Jak będzie wyglądała najbliższa przyszłość kraju? Na moje pytania odpowiada dr Witold Repetowicz, dziennikarz i ekspert Defence24 i Fundacji Pułaskiego. W Teheranie odbył się szczyt polityczny, na którym prezydent Ebrahim Raisi gościł Władimira Putina i Recepa Tayyipa Erdogana. Przywódcy mieli rozmawiać między innymi o sytuacji w Syrii i Ukrainie, a Erdogan liczył, że otrzyma zielone światło do kolejnej operacji wymierzonej w Kurdów z Rożawy. Wizyta Erdogana w Iranie jest jednak kontrowersyjna, gdyż trwa właśnie próba międzynarodowej izolacji Rosji, co daje kolejny powód do podważania lojalności Ankary wobec NATO. Jaki był cel zorganizowanego w Teheranie szczytu? Czy Turcję mogą spotkać konsekwencje, jeśli zdecyduje się na kolejną operację przeciwko Kurdom? Czy Iran znajduje się w rosyjskiej strefie wpływów? O tym rozmawiam z Marcinem Krzyżanowskim, ekspertem Warsaw Institute. A na koniec usłyszycie o tym, jak izraelski dziennikarz wykorzystał wizytę Joe Bidena na Bliskim Wschodzie by dostać się do Mekki i przygotować z ukrycia materiał o Hadżdżu. Stosunkowo Bliski Wschód to podcast wspierany przez słuchaczy za pośrednictwem Patronite.pl. To właśnie dzięki Waszej pomocy mogę trzymać rękę na pulsie i co tydzień przyglądać się wydarzeniom na Bliskim Wschodzie, wraz z zaproszonymi gośćmi. Serdecznie Wam za to dziękuję!

Zakończyła się podróż Joe Bidena na Bliski Wschód, podczas której amerykański prezydent odwiedził Izrael, Palestynę i Arabię Saudyjską, spotykając się przy okazji z przywódcami innych państw regionu. Wśród poruszanych tematów znalazły się kwestie wsparcia wojskowego i politycznego dla Izraela, rozwiązania dwupaństwowego, budowy antyirańskiej koalicji, zapewnienia światu bezpieczeństwa energetycznego i wiele innych. Cele, jakie postawiła sobie amerykańska administracja były ambitne i dopiero czas pokaże, czy wizyta odniesie pożądane skutki.   Czy podróż Bidena na Bliski Wschód rzeczywiście była tak ważna, jak sugerują media? Czy dla Waszyngtonu deklarowane przywiązanie do praw człowieka przestało być istotnie? Jak należy rozumieć „antyirańską koalicję” w świetle starań o reaktywację porozumienia JCPOA? O tym wszystkim rozmawiam z Krzysztofem Płomińskim, byłym ambasadorem Polski w Iraku i Arabii Saudyjskiej. A następnie zdzwaniamy się z Michałem Czechowskim, by w „Językowym Bałaganie” porozmawiać o rdzeniach w językach semickich. Jak budowane są słowa w językach arabskim i hebrajskim? Czy możemy porównać semickie słowotwórstwo z indoeuropejskim? W jaki sposób skutecznie uczyć się rdzeni? Tego dowiecie się, słuchając podcastu do końca. Stosunkowo Bliski Wschód to podcast wspierany przez słuchaczy za pośrednictwem Patronite.pl. To właśnie dzięki Waszej pomocy mogę trzymać rękę na pulsie i co tydzień przyglądać się wydarzeniom na Bliskim Wschodzie, wraz z zaproszonymi gośćmi. Serdecznie Wam za to dziękuję!