L’Artg musical è in caleidoscop da tut quai che capita en la scena da musica en Svizra rumantscha, en il Grischun e sur ils cunfins da quel ora. Tadlai las pli novas registraziuns dal Radio Rumantsch, intervistas cun cumponists ed interprets e las istorgias da davant e davos ils palcs da concert.
Radiotelevisiun Svizra Rumantscha (RTR)
Quest onn è l'equipa da RTR s'installada a Meierhof/Sursaissa per porscher registraziuns a chors, musicas e chapellas. Dapi il 2023 porscha RTR a chors, musicas instrumentalas e chapellas da musica populara dal Grischun la pussaivladad da far registraziuns da tun e maletg. Suenter Flem e Zernez (2023), Savognin (2024) è il team da RTR s'installà il cumenzament da matg en la halla polivalenta a Meierhof/Sursaissa. Nus avain fatg videos da tuttas furmaziuns e registrà lur tocs e chanzuns.
L'uniun festivescha ses grond giubileum cun ina festa populara ed era cun anteriuras musicantas ed anteriurs musicants. Gia dapi in tschientaner e mez exista la Societad da musica Sedrun, motiv avunda da festivar quest giubileum. L'Artg musical purtretescha l'uniun ensemen cun il pli vegl commember activ, Giusep Decurtins. E natiralmain datti d'udir bleras registraziuns da la societad che s'engascha per la cultura musicala da la vischnanca Tujetsch.
Chors, musicas, furmaziuns pitschnas e grondas dal Grischun talian preschentan musica delle Valli. L'«Artg musical» fa in viadi en las valladas talianas dal Grischun. Furmaziuns da chant e musica dal Puschlav, da la Val Bregaglia, Mesauc e Calanca preschentan chanzuns popularas dal Grischun. La gronda part èn melodias popularas dal Grischun talian. La PGI (Pro Grigioni Italiano) ha deditgà l'onn 2008 a la musica ed ha vulì renconuscher l'engaschi da tuttas persunas che s'occupan cun chant e musica. Uschia è naschì il project d'in portatun, in album cun dus discs cumpacts cun il titel «Al sul e l'amur».
Bigna Guler e Paula Mia Cadonau: Duas giuvnas che han tschernì la musica sco via professiunala stattan en il center da l'«Artg musical». Cun chaschun dal di da la mamma din ellas duas GRAZIA cun musica … Grazia ad insatgi, grazia per in mument u simplamain grazia da pudair esser qua. Tocs instrumentals fitg calms e pensivs, chanzuns da rock dals onns 1970 ed anc bler auter procuran per in viadi musical plain tensiun e variaziun.
L'ensemble ö! e la Kammerphilharmonie Graubünden han preschentà ina nova cumposiziun svizra. Alfred Zimmerlin (musica) ed Andreas Neeser (text) han realisà cun «Nachts wird mir wetter» in'ovra che sa fatschenta cun ina famiglia che vegn bandunada dal bab suenter ina diagnosa tut remartgabla, el daventa lain. Set maletgs mussan staziuns ord la vita dal bab che suonda decisivamain dentant er nunvoluntariamain la via en l'interiuradad pura ed uschia la via en sia autoschliaziun. L'Artg musical porta ina versiun resumada e pli curta da l'ovra. L'entira represchentaziun datti però sco video sin PlayRTR.
Il 2025 festivescha la renumada chantadura grischuna ses giubileum da 30 onns sin tribuna d'opera. Gia da pitschen ensi è Maria Riccarda circumdada da musica, era musica populara, schlagher, chanzuns popularas ed operetta. Sco matta ha ella savens improvisà al clavazin, pli tard (a Cuira) ha ella survegnì instrucziun da clavazin. Sin vias main gulivas è Maria Riccarda suenter la matura vegnida sin l'idea da chantar professiunalman. Il 2006 ha ella festivà ses grond success a l'opera da Paris e dapi lura è ella ina chantadura tschertgada. L'Artg musical purtretescha la chantadura che viva dapi il 2022 puspè en il Grischun.
Jesus è levà da mort en vita – l'umanitad sa legra e lauda Dieu. Era la musica ed il chant da l'«Artg musical» fan quai. Atgnamain è Pasca la festa la pli veglia e la pli impurtanta dal cristianissem. Pasca vegn festivà pli fitg che la Passiun. En il mund da la musica è quai dentant gist il cuntrari. I dat massa ovras che tractan la passiun e be paucas ch'èn scrittas per la festa da Pasca. Trais da questas ovras datti en l'emissiun. Ultra da quai udis vus en l'emissiun er bler chant da laud rumantsch.
L'Ensemble vocal de Lausanne chanta ovras sacralas contemporanas d'ina cumponista svizra e da cumponists svizzers. In mument da reflexiun, in ensemble vocal, in'orgla, ina baselgia. Schebain ch'il context lascha supponer in concert da musica veglia, vegnis Vus ad esser surprais agreablamain, sche Vus scuvris la lingua musicala d'ina cumponista svizra e da quests cumponists svizzers dal 20avel e 21avel tschientaner. RTS ha registrà il concert da l'Ensemble vocal de Lausanne dal mars 2024 en la baselgia Saint-Gervais a Genevra.
L'Artg musical guarda 25 onns enavos sin la festa districtuala da chant dals districts Alvra e Valragn-Moesa. L' Artg musical lascha reviver oz la fiasta districtuala da chant dals districts Alvra e Valragn-Moesa. Quella è stada l'onn 2000 a Panaduz ed en tut han 33 chors prendì part. Ina grondiusa festa cun blers chors dal conturn. Igl è bel da guardar enavos e puspè ina giada tadlar chors dal Grischun central, Val Alvra, Tumleastga, Valragn e Mesauc.
L'orgelist, cumponist e fundatur da la chapella Oberalp è activ sco da giuven, er anc cun 75 onns. Arno Jehli è naschì ils 30 da mars 1950 a Seglias. Il plaschair vid la musica ha el gì gia baud e sia mamma ha perquai cumprà ad el in accordeon. Quel ha el cumenzà a sunar l'emprim a moda autodidacta cun sunar suenter ils schlaghers ch'el ha udì. Il 1968 ha el confundà la chapella Oberalp. Cun «sia» chapella suna el uss gia passa 50 onns ed il gust da far musica, sunar orgelin (u er accordeon) sco era cumponer è anc adina grond.
Cun 14 onns, durant ses temp al gimnasi da la claustra Mustér ha Flavio Bundi scrit sia emprima chanzun da chor. Suenter èn naschidas adina dapli cumposiziuns – principalmain musica vocala. L'Artg musical dà in sguard sin la musica e la biografia dal cumponist sursilvan. Cumenzà aveva tut, sco tar blers auters, cun instrucziun da flauta. Pli tard ha Flavio Bundi lura midà sin il cornet tar la Musica giuvenila Steilalva sut la direcziun da Clemens Christoffel. Cun 13 onns ha el lura cumenzà a sunar il clavazin tar Clau Scherrer ed uschè daventà organist tar la plaiv da la baselgia catolica a Flem. Sia passiun per il chant da chor ha el scuvert durant ses temp da gimnasi cun esser stà part dal Chor gimnasial sco era dal Chor da giuvenils grischun. Grazia a questas experientschas ha el lura sa deditgà pli e pli al cumponer. Sper il cumponer sa deditgescha el era al diriger. Per il mument diriga el il Chor mischedau Suraua e l'ensemble kontra.cant, in chor ch'el aveva fundà l'onn 2012 per ina retscha da concerts tenor il motto «cant da nadal».
Maria Riccarda Wesseling chanta arias da dunnas, mammas, strias, assassinas ord diversas operas enconuschentas. Per ses giubileum da 30 onns sin tribuna ha la chantadura grischuna Maria Riccarda Wesseling gì l'idea ch'ins pudessi ina giada metter il focus en in concert sin la rolla da la mamma en las operas e betg adina ils pèrs d'amur. Uschia è naschì il project ed ensemen cun la Kammerphilharmonie Graubünden ha ella realisà ina retscha da concerts sut il motto «Viva la mamma – mothers in opera».
Il mars 1875, pia avant 150 onns, è naschì il cumponist franzos. Sia pli enconuschenta ovra è segiramain il Boléro. L'emprima instrucziun da clavazin ha el survegnì cun set onns. Ditg ha Ravel ponderà da far carriera sco pianist, el n'aveva dentant betg las premissas optimalas. Decisiv per ses svilup musical era però l'inscunter cun l'impressiunist Claude Debussy. Er adina da sentir en la musica da Ravel è l'influenza da la folclora spagnola, las melodias bascas da las chanzuns da sia mamma. L'ovra la pli enconuschenta da Ravel è franc «Boléro».
Amur ed erotica tutgan tar l'art ed er il WDR Funkhausorchester è vegnì bitschà da la musa. L'Artg musical preschenta in concert cun bleras melodias d'amur ord ovras d'enconuschents cumponists. Cun ina maschaida sensitiva da classica, film e pop intermediescha quest concert in vair sentiment da primavaira. La chantadura Jana Maria Gropp ed il maister da concert dal WDR Rundfunkorchester Juraj Cizmarovic intganteschan cun chanzuns e songs ord films enconuschents.
Lviv National Philharmonic Orchestra of Ukraine suna l'emprima ovra da Gion Andrea Casanova per orchester. La chanzun populara dal salip e la furmicla è enconuschenta en l'entira Svizra rumantscha e questa chanzun ha inspirà Gion Andrea Casanova da scriver sia emprima ovra per orchester da chombra: «Omagi al salep e la furmicla». Ella è stada in dals puncts centrals dal concert festiv dals 29 da december 2024 en La Fermata a Falera. Il Lviv National Philharmonic Orchestra of Ukraine e ses dirigent Simon Camartin han dentant elegì per lur program anc ulteriuras capodovras. Uschia per exempel il «Concertante Nr. 1 für Bläserquintett und Orchester in B-Dur» da Peter Joseph von Lindpaintner.
Per ina giada datti in'entira emissiun per ils aderents da percussiun e quai cun quatter virtuos da l'Europa dal Nord. NPG (Nordic Percussion Group) è in nov ensemble da percussiun fundà e plain forza cun percussiunists da grond renum. Ils commembers èn David Hildebrandt (Danemarc), Johan Bridger (Svezia), Morten Friis (Danemarc) e Patrick Raab (Svezia). En quest inscunter cun quatter dals megliers percussiunists da l'Europa dal Nord pudais vus tadlar in concert musical unic. L'experientscha da tuns fantastics e dal plaschair da sunar magic tutga tut ils nivels.
Ils onns 1930 ha el attratg l'attenziun da la publicitad cun sia musica da chombra ed ovras per orchester. Nino Rota è naschì ils 3 da december 1911 a Milaun. Gia cun 12 onns ha el gì il num d'in «uffant genial» suenter che ses oratori «L'infanzia di San Giovanni Battista» (ch'el ha scrit cun 8 onns) è vegnì preschentà publicamain. Cun sia musica da chombra ed ovras per orchester ha Rota attratg l'attenziun ils onns 1930. Il cumponist imitava a moda remartgabla stils da musica pli vegls ed il success da sia musica da film sa basa sin sia relaziun geniala da musica e maletg. En total ha Nino Rota scrit la musica per 150 films, tranter auter per classichers sco «La Dolce Vita» (1960) da Federico Fellini e «Der Pate» (1972) da Francis Ford Coppola.
Per la 59avla giada ha gì lieu il schaner l'inscunter da chapellas da musica populara. Danovamain in eveniment tut aparti. L'inscunter da chapellas dal Grischun è probablamain marcà cotschen en las agendas da bleras furmaziuns da musica populara. L'emprim inscunter è stà il 1965 a Cuira ed ils 11 da schaner 2025 ha gì lieu la 59avla ediziun. Quest onn èn s'inscuntradas e sa preschentadas 14 furmaziuns en il Forum Landquart. Sper las furmaziuns grischunas sco per exempel Kapelle Oberalp, Prättigauer Power, Örgeliplausch vom Spycherweg ubain Kapelle Via Mala han ins era dumandà furmaziuns bernaisas e da la Svizra Centrala da vegnir en il Grischun. RTR ha registrà tut las preschentaziuns era sco video.
Il cornetist virtuos da Falera è stà durant 16 onns «Principal Cornet» da la BML (Bürgermusik Luzern). E quai senza studi e cun be paucas uras da cornet. La fin dal 2024 ha el chalà. Il schaner 1983 è naschì Duri Cathomen a Falera. Ensemen cun duas soras (Heidi e Sonja) ha el passentà ina giuventetgna «musicala» en ses vitg. Ses bab Risch era in fervent musicist en la musica da Falera ed ha dà vinavant l'amur per la musica da sturs a ses uffants. I na fa perquai betg surstar ch'era el ha tschiffà fieu per questa sparta da musica. El ha emprendì cornet ed è sa perfecziunà autodidacticamain, in talent natiral. Ses promoturs sper ses bab eran Albert Düggeli e Roman Caprez (dirigents da la musica da Falera). L'Artg musical purtretescha Duri Cathomen.
En duas emissiuns guardain enavos sin las producziuns e registraziuns che RTR ha fatg l'onn passà. En la segunda part repassain ils mais zercladur fin december. Sper la festa chantunala da musica a Claustra hai il zercladur era dà a Trun la festa districtuala da chant. E chant ha dominà la segunda mesadad da l'onn 2024 cun l'ensemble vocal incantanti (ch'è sa participà a la concurrenza da l'EBU) u er cun il project Convivenza a Vella. L'Artg musical porta dentant er registraziuns da furmaziuns da giuvenils che han dà concerts l'avust e l'october.
En duas emissiuns guardain enavos sin las producziuns e registraziuns che RTR ha fatg l'onn passà. En l'emprima part repassain ils mais schaner fin zercladur. Las emprimas registraziuns ha RTR fatg il 2024 l'entschatta da favrer. Lura è stà a Cuira il «Schweizer Chorwettbewerb» ed il medem mais ha era l'Orchestrina Chur dà ses concert da giubileum. La primavaira ha RTR pudì registrar concerts en connex cun 600 onns Ligia Grischa, 175 onns Chor viril baselgia Savognin e la festa chantunala da musica a Claustra.
Musicas instrumentalas, orchesters sinfonics, chapellas popularas ed era ina u l'autra furmaziun da surpraisa salidan l'onn nov cun ina vasta paletta da marschs. In marsch n'è betg simplamain in marsch. Tut tenor da tge epoca ch'el deriva u tge furmaziun ch'interpretescha el, po el esser da fitg differenta tempra. Cun dar in'invista en la gronda variaziun da quest gener da cumposiziun dat l'«Artg musical» il bainvegni al 2025. Cumposiziuns sco «Stars and Stripes forever» dal uschenumnà retg da la musica da marsch, John Philip Sousa, il «Radetzky-Marsch» da Johann Strauss, il bab u l'enconuschent «Florentiner-Marsch» da Julius Fucik, interpretà d'ina furmaziun dal tuttafatg speziala, procuran per in'ura da musica festiva per lantschar l'onn nov.
Ils sunadurs da sturs dal WDR Sinfonieorchester dattan concert cun musica festiva e divertenta e quai sin aut nivel. Cunquai ch'igl è l'ultima emissiun Artg musical dal 2024 hai jau quintà da dar adia a l'onn vegl e far bainvegni a l'onn nov cun musica festiva e pompusa. La secziun d'instruments da sturs dal WDR Sinfonieorchester suna sut la direcziun da Eric Crees. En lur program èn tranter auter d'udir ovras da Copland (Fanfare for the common man), Bach (Passacaglia und Fuge in c-moll u er la Toccata und Fuge in d-moll) u er Barber (Mutations from Bach).
Quest onn ha RTR envidà in quartet vocal, in quartet da brass, Janic e Flurina Sarott sco era la «Magd Greta» en il studio per registrar videos per il temp da Nadal. Il quartet vocal cun Sara-Bigna Janett (sopran), Gianna Lunardi (alt), Daniel Bentz (tenor) e Chasper Mani (bass) chantan chanzuns en tuttas trais linguas chantunalas dal Grischun. Enramadas vegnan lur chanzuns cun musica contemplativa da Janic Sarott (marimba) e sia sora Flurina (violina) ed era d'in quartet da brass ord la Surselva. Vitiers datti la fumitgasa Greta che raquinta ina paraula.
L'artg musical porta trais ovras main enconuschentas per la festa da Nadal. L' Artg musical per Nadal porta oz trais ovras pli grondas. La «Böhmische Weihnachtsmesse» u «Rybovka» sco il pievel da la Tschechia numna l'ovra dal cumponist Jakub Jan Ryba. Lu il «Weihnachtsevangelium» dal cumponist svizzer Adolf Brunner e sco ultima il «Weihnachtsoratorium» da Gottfried Heinrich Stölzel. Trais bellas ovras per festivar Nadal.
In concert per Nadal da la WDR Big Band era cun chanzuns tradiziunalas. En l'emissiun datti ina giada musica per ils fans da jazz, melodias da Nadal enconuschentas e tradiziunalas arranschadas per Big Band. Il bandleader Bob Mintzer e la WDR Big Band han mess ensemen in program da concert sut il motto «Jazzy Big Band Christmas». Igl è in concert ch'il Westdeutscher Rundfunk WDR ha registrà ils 14 da december 2023 en la Philharmonie Essen, e mess a disposiziun el a la European Broadcasting Union EBU. A quella fa er RTR part.
Sis musicas instrumentalas or da las quatter regiuns linguisticas dattan concert. Ils 30 da november èn sis musicas instrumentalas stadas envidadas a Berna. Sin la tribuna dal Theater National han ellas sunà in concert da divertiment. Mintga furmaziun ha sunà tschintg tocs ch'èn vegnids registrads en tun e maletg. Las sis musicas represchentan las quatter regiuns linguisticas. Las musicas instrumentalas: Filarmonica Unione Carvina (dir. Daniele Lazzarini), MG Konkordia Aedermannsdorf (dir. Rafael Camartin), Fanfare la Dixènce d'Hérémence (dir. Olivier Vergères), Musikverein Dietlikon (dir. Daniel Zeiter), Fanfare l'Ancienne de Courgenay (dir. Herminjard Clément) e la Musica da Domat (dir. Gian Stecher). Igl èn furmaziuns d'armonia e brass band e tuttas han sunà in program musical multifar, divertent e da buna e fitg buna qualitad. Tuttas musicas èn d'udir al radio, in'emprima part en il «Artg musical» dals 15 da december 2024 e la segunda part en «L'instrumentala» dals 18 da december 2014.
Gabriel Fauré e Giacomo Puccini – avant precis 100 onns èn els dus morts. L'«Artg musical» va perquai en tschertga d'in u l'auter fastiz da questas duas persunalitads ch'ans han relaschà numerus stgazis musicals. Sper Giuseppe Verdi vala Giacomo Puccini sco in dals pli impurtants cumponists d'opera da l'Italia. Ina tscherna da sias grondiusas arias sco era chant da chor, musica scenica e litteratura da clavazin dal cumponist franzos, Gabriel Fauré procuran per in'ura da musica plain cuntrasts e variaziun .
L' Artg musical porta in concert da gala d'in dals megliers orchester d'instruments a flad da la Svizra. La Civica Filarmonica di Lugano è vegnida fundada l'onn 1830 sin iniziativa da var ventg musicists amaturs da Lugano. In'uniun ch'è oz la pli veglia da la citad da Lugano. L'istorgia musicala da la band è caracterisada d'ina stenta permanenta da daventar adina meglra, Dapi decennis tutga la Civica tar ils megliers orchesters d'instruments a flad da la Svizra. Quai cumprovan er ils set titels ch'ella ha gudagnà a festas federalas da musica.
La flauta traversa vegn sunada en orchesters sinfonics, en musicas instrumentalas ed en furmaziuns da musica da chombra. L'instrument ha però ses plaz era en la musica da pop, jazz e schlagher. La flautista professiunala Riccarda Caflisch è vegnida en il studio RTR per preschentar la flauta traversa.
La Lumnezia è tranter las vischnancas gualseras Sursaissa e Val s. Pieder. In'ovra musicala descriva lur convivenza. Flavio Bundi (chant) e Remo Derungs (musica instrumentala) han cumponì communablamain l'ovra «Convivenza». In'ovra che sa deditgescha a las cuminanzas Lumnezia, Sursaissa e Val, lur lingua, lur cultura e lur modas da viver. Igl è l'ovra centrala d'in concert che la Musica giuvenila Surselva ed in chor ad hoc han dà ils 26 d'october 2024 en la halla plurivalenta a Vella.
Il motto «Tänze und Verklärung» dal concert dal «Jugendsinfonieorchester» ha persvadì il public. Dapi bunamain 30 onns fa il JUSI (Jugendsinfonieorchester Graubünden) mintg'onn in champ da musica. Durant in'emna il mais d'october unfreschan ils giuvenils in'emna da lur vacanzas d'atun per sunar communablamain ed exercitar in program da concert. Il JUSI 2024 è stada ina furmaziun exclusivamain d'instruments a corda.
L'oratori dad Edward Elgar raquinta en pliras episodas il viadi da l'olma suenter ch'ella ha bandunà il corp mort. «The Dream of Gerontius» (titel original, op. 38) è in oratori dad Edward Elgar che ha festivà sia primaudiziun l'onn 1900. L'ovra tutga tar las pli impurtantas ovras dal cumponist englais e giauda gronda popularitad en sia patria. Dals organisaturs dal «Birmingham Triennal Music Festival» dal 1900, il pli impurtant festival da chors da lez temp, ha Elgar survegnì l'incumbensa da scriver in'ovra per chor. En si'ovra sa basa Elgar sin la poesia dal cardinal John Henry Newman. El descriva en ina retscha d'episodas liricas e dramaticas il viadi da l'olma suenter ch'ella ha bandunà il corp mort. Tenor la teoria da la Baselgia catolica (Elgar era catolic) va l'olma tras pliras regiuns da l'auter mund, lura tras il purgatieri accumpagnà d'in anghel protectur per la finala pudair guardar la gloria da Dieu. In'ovra sco fatg per il Di da las olmas.
Da giuven ensi ha la musica giugà ina rolla impurtanta en la vita dad Arnold Spescha. Uschia èn la musica sacrala e la musica instrumentala daventadas l'emprim ardiment. Pli tard ha Arnold Spescha chattà l'ardiment per la musica classica ed oravant tut la tschintgavla sinfonia da Beethoven ha fascinà ed intganta anc adina el. L'anteriur professer da lingua a la scola chantunala ha dentant en giuvens onns cumenzà a scriver poesias. Sper l'interess per lingua e cultura ha el en sia lirica er mess en pled ses sentiments, sias ponderaziuns e reflexiuns davart la musica, l'aura e la lingua. Divers cumponists han mess en musica sias poesias. En l'«Artg musical» discurra Arnold Spescha da ses ardiments.
Il «Trio Räss» – in ensemble popular che serva gugent menus agens ed originals a lur public. Quest onn han els represchentà la Svizra al festival da folk da l'EBU a Rudolfstadt. L'«Artg musical» preschenta lur concert da festival plain viz e variaziun. Il «Trio Räss» cun Erich Fischer al vibrafon, Hannes Giger al cuntrabass e Belisa Mang da la Baviera a l'arpret è ina furmaziun dal chantun Argovia. Els èn sa scuntrads il 2002 durant l'Expo mundiala a Hannover cun far musica en il pavigliun svizzer. Il «Trio Räss» sa serva dal grond fundus da la musica populara svizra e bavaraisa. Schottischs, polcas ed anc blers auters sauts populars enritgeschan els cun improvisaziuns ed arranschaments unics ed originals.
Il pianist e cumponist polac tutga tar ils pli enconuschents virtuos da clavazin dal 19avel tschientaner ed ha, sco tal, entusiasmà betg mo il public en ils saluns da Paris. Ses emprim concert public ha el dà cun otg onns. Las gasettas han titulà il giuven sco «Mozart polac». Durant ses studi n'ha Chopin gì nagin'instrucziun da clavazin. El ha lavurà a moda autodidacta ed ha sviluppà ses agen stil da sunar clavazin che ha manà el sin in fitg aut nivel da virtuositad. Avant 175 onns è el mort e «l'Artg musical» lascha reviver sia vita e dat in sguard sin si'ovra.
Questa dumengia è il final da la concurrenza da chors europeica «Let the Peoples Sing», ina concurrenza da l'EBU chins pudess er titular sco l'ESC dals chors. Ensemen cun trais ulteriurs chors da l'Europa cumbatta l'ensemble vocal incantanti cun ses dirigent Christian Klucker per il premi «Silver Rose Bowl». Mintga chor chanta ses program en ses agen pajais e l'EBU collia ils lieus via las lingias da radio. Davent da las 18:30 pudais Vus tadlar la concurrenza en il radio. RTR emetta las producziuns da concurrenza directamain or da la baselgia S. Placi a Surrein.
Rameau è ina da las pli marcantas persunalitads dal temp da baroc. El era en Frantscha quai che Bach era en la Germania e Händel en l'Engalterra. Rameau ha festivà gronds success sco cumponist a la curt dal retg franzos Louis XV. Vitiers vala el sco innovatur da la musica da ses temp. El scriva numerusas ovras per la tribuna, metta sin palpiri teorias musicalas, tranter auter in'atgna teoria da las armonias e planisescha er da fundar ina scola da cumposiziun. L'expressiun «tonica» (tun fundamental d'ina scala da dur u mol) va enavos sin l'expressiun da Rameau «l'accord tonique». L'Artg musical purtretescha vita ed ovra da Jean-Philippe Rameau.
Per la 34avla giada ha lieu quest onn a Lucerna il Swiss Open Contest, la concurrenza da las meglras brass bands da la Svizra. Quest onn manca la defensura dal titel e victura da record, la Brass Band Treize Étoiles. Lezza è envidada al British Open che ha lieu curt avant. La cursa è pia averta e la tensiun auta. Dus dals gronds favurits èn sco quasi adina la Brass Band Berner Oberland e la Brassband Bürgermusik Luzern, ma er la Valaisia Brass Band u l'Ensemble de Cuivres Valaisan e tut las ulteriuras sis bands han schanzas realisticas. Decisiva è la prestaziun il mument che la band è sin tribuna. RTR porta las producziuns da las bands en l'«Artg musical» sco era en «l'Instrumentala» da mesemna, ils 25 da settember.
Quest onn festivass il cumponist romantic ses 200avel anniversari. Oz vala l'um austriac sco figura da grond'impurtanza. Quai n'è dentant betg adina stà uschia. Tgi era Anton Bruckner propi? L'«Artg musical» emprova da dar respostas a questa dumonda. «Dubis da sasez», «chau dir», «sinfonias monumentalas»: quai è Bruckner en trais chavazzins. Era sch'il cumponist ha cumbattì durant tut sia vita cun grondas malsegirtads, è el adina restà fidaivel a sias ideas musicalas. Uschia è daventà or d'in giuven organist da la champagna in grond cumponist sinfonic. Quest svilup ha procurà per blera sceptica, ma era per gronda admiraziun.
L'october 2020, durant las restricziuns da la pandemia da corona, ha Martina Linn envidà ad in concert en la baselgia da Segl. Ensemen cun Selina Cuonz (arpa) e Clemens Kuratle (percussiun e clavazin) ha ella chantà bleras chanzuns rumantschas ed er ina u l'autra da sias atgnas chanzuns per englais. L'artg musical lascha reviver la musicista ch'abitescha oz en la Bassa, ma che n'ha mai emblidà sias ragischs rumantschas, engiadinaisas. Er sin ses pli nov album (incl. cudesch) va ella «In tschercha da stizis».
In «Hoagascht» è in'expressiun tudestga e munta in inscunter da pliras musicas che sa preschentan durant ina saira. Ils «Ulrichsbläser Büchlberg», la «Möckenlohe Brass Band», il «Jugendblasorchester Marktobersdorf» e la «Brass Band Unterallgäu» ensemen cun il «Bayrisches Radiosinfonie Orchester» èn saparticipads ad in project extraordinari dal «Bayrischer Rundfunk». L'idea per il project ha gì il dirigent Simon Rattle. E per l'inscunter ha il cumponist Lorenz Dangel survegnì l'incumbensa da scriver in'ovra. Quella – ed er ulteriuras ovras – udin da las bunamain 300 musicantas e musicants che sunan communablamain.