Podcasts about turitg

  • 9PODCASTS
  • 65EPISODES
  • 50mAVG DURATION
  • 1MONTHLY NEW EPISODE
  • Feb 18, 2025LATEST

POPULARITY

20172018201920202021202220232024


Best podcasts about turitg

Latest podcast episodes about turitg

Noss chors
Hans Lavater

Noss chors

Play Episode Listen Later Feb 18, 2025 60:37


Il cumponist turitgais ha ina colliaziun stretga cun il Grischun e la Svizra rumantscha. Hans Lavater vegn or d'ina veglia famiglia da Turitg ed è naschì ils 24 da favrer 1885. Suenter il gimnasi ha el frequentà in studi da chemia. En ses temp liber ha el però fatg musica, emprendì da sunar clavazin e cello ed era gia empruvà da cumponer emprimas chanzuns. La finala è Hans Lavater sa decidì da daventar musicist da professiun. Dentant era sco cumponist è el sa profilà. El ha scrit passa 100 chanzuns cun texts tudestgs, franzos ed era rumantschs («Al pur grischun», «Ma chara val», «Ei tucca da notg»). Noss chors fa omagi a Hans Lavater ch'aveva er ina colliaziun stretga cun il Grischun. Dal 1932 fin il 1943 ha el dirigì il chor viril Ligia Grischa.

hans dal ei noss grischun svizra suenter turitg
Noss chors
Chant spagnol ed argentin

Noss chors

Play Episode Listen Later Feb 13, 2025 61:46


Cantapella Helvetica ed Americas Vocal Ensemble – ils dus chors preschentan musica spagnola ed argentina. «Cordoba» è il titel d'in disc cumpact che l'ensemble vocal Cantapella Helvetica ha publitgà avant 25 onns. Sin quest portatun sa chatta tranter auter musica spagnola da Antonio José e da Mario Tedesco Castelnuovo. En l'emissiun udin in concert da l'onn 2000 en la baselgia Grossmünster a Turitg. Il dirigent è Christoph Cajöri. Il segund ensemble vocal vegn dals Stadis Unids: Americas Vocal Ensemble. Quel è vegnì fundà il 1982 da la dirigenta Nelly Vuksic. Sin ses album dal 1988 «Serenata» preschenta l'ensemble chanzuns ed ovras da cumponists argentins sco Carlos Guastavino, Adolfo Peralta Dávila u Carlos Rausch.

Cuntrasts
Plevonessa Chatrina – musica e poesia per ina nova convivenza

Cuntrasts

Play Episode Listen Later Dec 22, 2024 25:14


Chatrina Gaudenz oriunda da Lavin è dapi quatter onns plevonessa a Turitg en la baselgia da Fluntern. En il film «Plevonessa Chatrina» dat ella in'invista a ses mintgadi. En il center stat il project «Exodus». In project inizià dad ella, in project cun students e studentas da musica e fugitivs. Communablamain elavuran els in'inscenaziun musical-poetica che raquinta da la dolur d'esser stgatschads, che raquinta dentant era da la speranza e dal resvegl. ------------------------------------------------------------------------------------------- Chatrina Guadenz, in Lavin geboren, ist seit vier Jahren Pfarrerin in der Kirche Fluntern in Zürich. Im Film «Plevonessa Chatrina» gibt die Pfarrerin Chatrina Gaudenz Einblicke in ihrem Arbeitsalltag. Im Zentrum steht dabei das von ihr initiierte Projekt «Exodus». Gemeinsam mit Musik-Studierenden und geflüchteten Menschen erarbeitet sie eine musikalisch-poetische Inszenierung, die vom Schmerz der Vertreibung, aber auch von Hoffnung und Aufbruch erzählt.

Cuntrasts
Art en dus – Arno Hassler e Daniela Keiser

Cuntrasts

Play Episode Listen Later Dec 1, 2024 26:57


L'artista Daniela Keiser che ha retschet l'onn 2017 il renumà Prix Meret Oppenheim e l'artist rumantsch Arno Hassler èn dapi var 30 onns in pèr. En quest temp han els adina puspè era realisà communablamain projects: art e construcziun en il spazi public. Dasperas lavuran els vi da lur atgnas ovras, en ateliers separads. Daniela Keiser per exempel lavura vi d'ina gronda incumbensa sin il palantschin d'ina baselgia barocca en il Giura a Bellelay. Arno Hassler sa deditgescha a la fotografia panoramica en il conturn urban, tranter las autostradas da Turitg. Ma tuttina sustegnan els in l'auter era durant quels projects. Il film raquinta da las diversas fassettas da la lavur artistica cuminaivla dad Arno Hassler e Daniela Keiser. Il focus central è la collavuraziun en il rom d'in nov project communabel d'art e construcziun per ina scola ad Affoltern, Turitg. Ina lavur cun il num «Rrring»: portas virtualas e coluradas duain manar las scolaras ed ils scolars en auters munds. Uschia na dat il pèr artistic betg mo colur a la construcziun da betun, mabain er a l'imaginaziun. ------------------------------------------------------------------------------------------- Daniela Keiser, Preisträgerin des renommierten Prix Meret Oppenheim 2017 und der rätoromanische Künstler und erfahrene Drucker Arno Hassler sind seit rund 30 Jahren ein Paar. In dieser Zeit haben sie immer wieder gemeinsam Werke realisiert: Kunst und Bau im öffentlichen Raum. Daneben arbeiten sie in separaten Ateliers an ihren eigenen Werken. Daniela Keiser etwa arbeitet an einem Grossauftrag auf dem Boden einer Barockkirche im Jura in Bellelay. Arno Hassler widmet sich der Panoramafotografie im urbanen Umfeld Zürichs zwischen den Autobahnen. Trotzdem unterstützen sie sich auch bei diesen Projekten gegenseitig. Der Film erzählt von den vielfältigen Facetten der gemeinsamen künstlerischen Arbeit von Arno Hassler und Daniela Keiser. Zentraler Fokus ist die Zusammenarbeit im Rahmen eines neuen gemeinsamen Kunst am Bau-Projekts für eine Schule in Affoltern, Zürich - eine Arbeit namens «rrring»: virtuelle, farbige Türen sollen die Schülerinnen und Schüler in andere Welten führen. So verleiht das Künstlerpaar einerseits dem Betonbau Farbe, andererseits soll die Arbeit die Vorstellungskraft und Fantasie der Schüler:innen wecken.

Profil
Pirmin Bundi: «Era sch'ins vegn pajà pon ins esser independent»

Profil

Play Episode Listen Later Oct 5, 2024 58:55


Co èsi da sa muventar tranter las linguas? Pirmin Bundi (36) sa co che quai è. El ha geniturs da la Surselva, è creschì si a Turitg, veva oz cun sia dunna ed il figl Laurin a Berna, lavura dentant en Svizra franzosa nua ch'el è professer a l'Universitad da Losanna. En l'emissiun «Profil» raquinta Pirmin Bundi da la sfida da navigar tranter las differentas culturas linguisticas, da clients che n'èn betg adina cuntents cun ils resultats da sias retschertgas e sia passiun per lamerican football, nua ch'el ha las hottas enta maun.

Marella
«Quai è in medium ch'entra en mintga stiva»

Marella

Play Episode Listen Later Sep 8, 2024 43:44


100 onns èn passads, dapi ch'ins ha udì per l'emprima giada rumantsch al radio – la «Marella» dat in sguard sin las entschattas da quest med da massa. «La staziun de radio a Turitg dat oz ina sera taliana e romontscha» annunzia la Gasetta Romontscha dals 11 da settember 1924 – probablamain è quai stada l'emprima giada ch'ins ha udì la lingua rumantscha al radio. En il Fögl d'Engiadina dal settember 1924 pudain nus leger: «Radio ais la parola del momaint. [...] Tuot la pressa svizzra discurrit da quaist enorm e grandius progress modern [...] chi po servir il pajais inter e chi pera già hoz dad esser il centro dad innumerabels apparats collios cun ella, da maniera ch'ella fuorma scu üna granda buocha chi clama tres l'intera Confederaziun.» Per celebrar questa sensaziun «ch'entra en mintga stiva», dat la «Marella» in sguard sin il cumenzament dal far radio per rumantsch; la dependenza tecnica dals studios da Turitg, l'elan che quest med da massa ha survegnì durant ils onns 1930 e 40, la muntada dal radio per l'encletga interidiomatica e las cundiziuns da lavur dals emprims redacturs rumantschs (tenor Tista Murk: «Fich, fich miserablas!»). Quest'emissiun lantscha dal reminent in focus tematic che dura dals 8 enfin ils 14 da settember.

Profil
Pia Valär: «Ina vita lucca sco illustratura independenta è in'illusiun»

Profil

Play Episode Listen Later Jul 27, 2024 56:58


Era sche Pia Valär po parter en ses temp da lavur sez, dovri ina gronda disciplina per ch'il quint va si la fin dal mais. Lillustratura engiadinaisa Pia Valär lavura dapi otg onns sco independenta en ses atelier a Turitg. Actualmain è ella handicapada. Ella sto purtar in chalzer aut vi dal pe sanester, suenter avair stgarpà gist duas giadas la tarschola d'Achilles. Il barat cun il rispli ed in fegl alv è il mintgadi da la dunna da 43 onns. Fin che l'illustraziun empustada è pronta sin palpiri dovri bler temp, persistenza ed inschign. Il temp da lavur possia ella parter en sezza, tut tenor las empustaziuns da la clientella. Da turnar ina giada en sia patria, l'Engiadina, na saja nagina opziun. Il ravugl d'amias ed amis chella haja a Turitg saja memia custaivel per bandunar la citad. Avant che Pia Valär ha fatg la scola d'art en Scozia, ha ella emprendì magistra ed è era stada a l'ester a lavurar. Tranter auter er a Catania, nua ch'ella ha fatg enconuschientscha cun la mafia.

Artg musical
Domenic Janett ha 75

Artg musical

Play Episode Listen Later Jul 14, 2024 58:57


Da Tschlin fin Wien, dals Fränzlis tar ils Engadiner Ländlerfründa. Domenic Janett è naschi ils 12 da fanadur dal 1949 a Tschlin e tar ils Janetts deva adina musica, er en lur ustaria Muttler cun la sala, il lieu per concerts, bals e festas. El è daventà musicist da professiun, è dachasa en blers geners da musica, suna tar ils Engadiner Ländlerfründa e surtut tar ils Fränzlis da Tschlin. Per ses engaschament ha el survegnì il 1991 la clav da violina d‘aur ed il 2016 il premi da cultura dal chantun grischun. In musicist universal, cun corp ed olma Cumenzà ha tut a Tschlin durant ils onns 50, là èn sias ragischs, là ha el fatg ses emprims pass musicals, ensemen cun ses frars. Suenter in emprendissadi da scrinari ha el fatg studis da musica a Turitg ed è daventà in musicist tschertgà. El ha sunà en divers orchesters, fa dapi ils onns 70 musica populara cun ils «Engadiner Ländlerfründa» - in clarinettist excepziunal, cumponist ed arranschader ch'ha participà en ina furma u l'autra tar la producziun da sur 150 discs. Ils Frars Janett e Caviezel – ed ils Fränzlis da Tschlin Cun il disc «Mattinadas» dals Frars Janett e Caviezel han els fatg reviver la musica populara tradiziunala da Fränzli Waser e ses musicants. Or da quella furmaziun èn lura sa furmads ils Fränzlis da Tschlin, l'emprim cun Domenic e ses frars Curdin e Duri e cun Flurin Caviezel e Men Steiner. La furmaziun actuala sa cumpona da Domenic e Curdin e lur unfants Anna-Staschia, Madlaina e Cristina ed els fan cun grond success concerts en Svizra ed en auters pajais. La musica è sia vita e muments senza na datti betg savens Domenic Janett ha cumponì ed arranschà nundumbraivels sauts, en stil tradiziunal ed er en furma pli moderna ed innovativa. Ses tocs expriman savens er in surrir, cun titels sco «Mécal gio per cuotscha», «Furmias aint il chül» ubain il «Valserin pel balin» - e ses «Güggel-Walzer» è in dals tocs ils pli enconuschents da la musica populara svizra.

Artg musical
Armin Caduff en purtret

Artg musical

Play Episode Listen Later Jul 7, 2024 57:27


Suenter il studi da clavazin è Armin Caduff sa perfecziunà en diriger. El ha frequentà dus semesters tar la Grischuna Sylvia Caduff che ha fatg gronda impressiun ad el. Er en chant ha el terminà il studi a Turitg ed è lura sa perfecziunà tranter auter tar la chantadura da Vienna Sena Jurinac ed ils tenors talians Gaetano Bardini e Mario Del Monaco. Dapli da sia vita e da sia musica datti en l'Artg musical.

er armin suenter turitg
Profil
Giancarlo Lozza – da cifras, uniuns e chant

Profil

Play Episode Listen Later Jun 8, 2024 58:07


El saja in da cifras raquinta Giancarlo Lozza. Ed uschia è il studi d'accounting and finance a l'Universitad da Son Gagl era stà in pass logic. Danunder che quest interess vegn raquinta il surmiran da 41 onns en il Profil. Logica è era sia via professiunala. Suenter il studi e la lavur sco revisur da quints tar ina gronda firma a Turitg, ha el fatg il pass enavos en il Grischun ch'ha manà el tar la controlla da finanzas dal chantun. Turnà en Grischun è el tranter auter era per s'engaschar en diversas uniuns. El è president dal Chor viril Surses, cassier da l'Uniun rumantscha da Surmeir ch'edescha la Pagina da Surmeir e commember era d'autras uniuns. Er da quella part da sia vita raquinta el en il Profil.

Noss chors
SKJF ed auter chant d'uffants e giuvenils

Noss chors

Play Episode Listen Later May 14, 2024 60:22


Il SKJF è vegnì fundà avant bunamain 10 onns a Turitg. Qua sa tracti d'ina uniun che promova il chant d'uffants e giuvenils. Tranter auter organisescha questa societad mintga pèr onns in festival da chant d'uffants e giuvenils. Il novavel festival ha avant dacurt gì lieu a Neuchâtel. En connex cun il SKJF che ha gì lieu quest onn a Neuchâtel ha Noss chors rimnà registraziuns da chors d'uffants e giuvenils da differentas regiuns da la Svizra. Cun frestgezza e schlantsch chantan las vuschs giuvnas chanzuns tradiziunalas da noss pajais ma era chanzuns en linguas estras. As laschai inspirar da la levezza e dal moviment dal chant giuven.

Profil
Corsin Derungs: «Jau fatsch quai en mia moda»

Profil

Play Episode Listen Later Apr 27, 2024 58:21


Corsin Derungs vul unir ils Rumantschs e las Rumantschas en la Bassa cun organisar occurrenzas culturalas. Naschi è el a Danis en Surselva, ma la pli gronda part da sia vita ha el passentà en la Bassa – là ha el lavurà en biro tar la polizia da persunas estras e sco intermediatur da persunal tar la firma ITech Consult AG. Ma sia vaira passiun è il chant: durant 40 onns ha el chantà en il Cor Rumantsch Zug – l'ultim cor viril rumantsch en la Bassa. Uss ha el ina nova missiun: unir ils Rumantschs e las Rumantschas en la Bassa cun organisar occurrenzas culturalas. Perquai ha el fundà d'atgna iniziativa l'uniun CRB – Cultura Rumantscha en la Bassa. En quest Profil raquinta Corsin Derungs da sia uffanza tranter minigolf ed uffants plazzads, da sia passiun per la musica da cors e dal siemi dad organisar in «festivalet» cun artists ed artistas rumantschas a Turitg. E tut quai fa el cun il motto: «Ubain che ti fas insatge, ubain che ti laschas star – jau fatsch!»

Minisguard
Minisguard dals 27.04.2024

Minisguard

Play Episode Listen Later Apr 27, 2024 11:45


Sgrattar e schubregiar il culiez ad ina tartaruga da Galapagos che paisa fin 200 kilos, controllar las nudaglias dals chauns da mar ubain preparar l'eucaliptus per ils coalas. Tut quai èn lavurs che la tgiradra d'animals Kim Manetsch fa dapi passa quatter onns adina puspè. Il Minisguard ha accumpagnà ella durant in di da lavur en il zoo da Turitg. E daco datti atgnamain zoos? Ina giada, avant passa 1'000 onns, eran zoos mo insatge dals imperaturs e dals retgs. Cun ils animals selvadis sco tighers ed elefants mussavan els lur pussanza e bainstanza. La glieud pli paupra dastgava be guardar ils animals d'occurrenzas spezialas. Co ch'i gieva cun ils animals interessava da lez temp anc strusch insatgi. Ils zoos sco che nus enconuschain els oz èn sa sviluppads pir bler pli tard. Il Minisguard declera co tut quai è capità

ils galapagos tut cun dals turitg minisguard
Telesguard
Telesguard dals 24.04.2024

Telesguard

Play Episode Listen Later Apr 24, 2024 11:52


Il 1980 ha HR Giger gudagnà in Oscar per ils megliers effects visuals. – Las differenzas da temperatura spossa ils avieuls. Nus avain visità l'apicultur Patrick Müller e dumandà co ch'i va cun ils avieuls e sche la racolta da mel è en privel. – Tina Deplazes è vegnida elegida sco co-presidenta da l'Allianza dal center dal chantun Turitg. La Turitgaisa è era rumantscha e politisescha cun ses 27 onns era en il Cussegl chantunal. Nus avain visità la politicra versada a Turitg.

Profil
Simon Denoth: «Lobbying fa part da noss sistem democratic»

Profil

Play Episode Listen Later Feb 3, 2024 61:24


Linguatgs, relaziuns internaziunalas ed la politica – quai èn trais chavazzins che descrivan pulit bain Simon Denoth. El ha 41 onns, el viva a Berna e per la lavur pendulescha el tranter Turitg ed Losanna. El è «Senior Vice President Public and Government Relations» da la SERV, la Segiranza svizra cunter las ristgas da lexport. En il Profil da RTR raquinta el co igl è vegnì a quella ch'el lavura ussa tar ina segiranza, era sch'el na vuleva atgnamain mai far quai, pertge ch'el na survegn betg ureglias cotschnas, sch'ins numna el in lobist e pertge che «tsundocu» è ses grond vizi.

Artg musical
Fritz Stüssi - in romanticher

Artg musical

Play Episode Listen Later Dec 17, 2023 58:29


Fritz Stüssi è naschì ils 6 d'avrigl 1874 a Huggenberg en il chantun da Turitg. Sia famiglia è oriunda dal chantun da Glaruna. Il 1894 ha el studegià in onn a l'institut da musica roial a Berlin, tranter auter cumposiziun tar Max Bruch. In onn pli tard è Stüssi returnà a Turitg ed ha surpiglià la direcziun da plirs chors ed orchesters da la regiun. Quest onn è cumparì sut il titel «A Swiss Romantic» in nov disc cumpact cun sias cumposiziuns. Ils interprets èn la Zürcher Singakademie e la Kammerphilharmonie Zürich, in orchester ch'il biadi da Stüssi ha fundà. 

Artg musical
Christian Poltéra suna Barber

Artg musical

Play Episode Listen Later Oct 1, 2023 64:25


Il cellist da Turitg cun ragischs grischunas suna il concert per cello dal cumponist american Samuel Barber ensemen cun il Berner Symphonieorchester. In dals tats da Christian Poltéra era emigrà da Rona a Turitg e Christian ha passentà bleras vacanzas da stad a Riom. 

barbers suna samuel barber riom christian polt turitg
Profil
Jolanda Rischatsch: «Qua es il mes lieu da mia vita»

Profil

Play Episode Listen Later Sep 16, 2023 57:02


L'onn 1974 èn Jolanda Rischatsch, ses um Giochen ed ils tschintg uffants sa chasads a Lai en il quartier Clois. Quel temp prosperava la conjunctura a Lai. Jolanda Rischatsch: «L'emprima giada ch'jau sun ida en stizun, hai jau gì il sentiment dad esser a la staziun da Turitg». 

Profil
Andri Mengiardi: «Esser stà radical munta da betg avair tema d'ir en ristgas»

Profil

Play Episode Listen Later Jul 8, 2023 57:55


Creschì si è Andri Mengiardi ad Ardez en l'Engiadina Bassa. Ma gia baud ha el sentì il desideri da bandunar la patria. Oz è Andri Mengiardi schef dad ina fatschenta d'informatica a Turitg, maridà e bab da dus uffants. Ins pudess dir: Cun 41 onns ha el cuntanschì quai che blers vulan en la vita. Malgrà quai di el: Pir las crisas persunalas hajan mussà ad el tge ch'è propi impurtant en la vita. Tge che ha manà el tar quella constataziun e pertge ch'el senta puspè il randulin en sasez raquinta Andri Mengiardi en il Profil da RTR.

Profil
Bettina Vital: «Cultura è in grond pled en mia vita»

Profil

Play Episode Listen Later May 6, 2023 57:19


La passiun per cultura, musica e lingua sa tira sco in fil cotschen tras la vita da la romanista independenta engiadinaisa. L'Engiadinaisa Bettina Vital viva cun sia famiglia ad Uetikon al Lai da Turitg. Là lavura la dunna da 41 onns sco romanista independenta, organisatura d'occurrenzas culturalas, traductura ed intermediatura da cultura en in pensum da radund 50%. Tranter auter organiseschan ella e ses um er la «Operetta sin plazzetta» ad Ardez. La coordinaziun da lavur e famiglia saja per ella e ses um, che è chantadur professiunal e dirigent, adina puspè ina sfida. «Noss model da famiglia è bler pli cumpatibel sco independents» Avant che Bettina Vital ha cumenzà a studegiar a l'Universitad da Turitg «cumparatistica», ha ella fatg ina storta sur il mund da la gastronomia cun cumenzar ina scolaziun sco hoteliera. La cultura, musica e lingua èn finalmain stadas la direcziun ch'ella ha instradà. Oz sa numna Bettina Vital er gugent «Crea-cultura» cun sias lavurs multifaras en differents lieus.

Cuntrasts
«Mia vita, mes mintgadi – viver cun impediment»

Cuntrasts

Play Episode Listen Later Feb 1, 2023 26:51


Per Emanuel Nay èn ses mauns ses instruments da lavur ils pli impurtants: «Cun mes mauns intermediesch jau savida ed jau sun fitg, fitg motivà da far quai», di il magister senza udida ch'instruescha a Turitg scolaras e scolars senz'udida. Tanja Zentriegen da Cuira ha in mintgadi tut different. Ella è avisada dapi 18 onns sin la sutga cun rodas. Grazia al sustegn da ses chaun d'assistenza «Bond» sa ella dentant tuttina viver da moda autonoma. En ils «Cuntrasts» dattan Tanja Zentriegen ed Emanuel Nay invista – en lur vita, lur mintgadi e co ch'igl è a viver cun in impediment. Ils ulteriurs trais purtrets da la seria «Mia vita, mes mintgadi – viver cun impediment», quels da Cilgia Nuotclà, Pascal Leinenbach e Matteo De Pedrini chattais Vus sin www.rtr.ch.

bond ils viver impediment vus cun cuira turitg cuntrasts
Profil
Profil 2022 – ina selecziun

Profil

Play Episode Listen Later Dec 31, 2022 59:30


En lemissiun Profil da RTR stat la persuna en il center. Ina selecziun da lonn nhai anc mai dà – las set redacturas e redacturs chenvidan mintgamai al Profil han tschernì mintgamai ina persuna per questa selecziun. Seraina Gaudenz raquinta da sia lavur sco guvernanta en in hotel da tschintg stailas, Bruno Cathomas dat invista en scenas sco actur, Erica Cavegn-Pfister raquinta dal grev temp suenter il suicidi da sia mamma, Arno Mainetti tradescha che ses erox èn las persunas a chasa cura ch'el va en muntogna, Giuanna Caviezel giavischa dapli chapientscha per il rumantsch, Sascha Weidner ha bandunà l'Universitad da Turitg per turnar en Engiadina ed Armin Duff è fascinà dad experiments en il Technorama.

Profil
Peder Plaz: «Cussegliar ed optimar»

Profil

Play Episode Listen Later Dec 3, 2022 59:43


Peder Plaz da Savognin è cussegliader d'interpresas e politica. Sco partenari d'ina firma da consulting a Turitg cusseglia el firmas pitschnas e mesaunas (IPM/KMU) e sustegna en spezial managers ed interprendiders tar analisas, projects d'investiziun ed innovaziun. Il turissem en general e spezialmain en las regiuns muntagnardas stattan a cor ad el. Sco mainafatschenta dal Forum d'economia dal Grischun è el collià passa 20 onns cun quel. Il bab da famiglia ha avant curt er scrit in cudesch da l'hotel Piz Mitgel a Savognin. Quai mussa in'autra vart da sia persuna – l'interess per l'istorgia locala ed il scriver.

forum quai peder sco plaz savognin grischun turitg
Six heures - Neuf heures, le samedi - La 1ere
Ici la Suisse – "Canorta Rumantscha Turitg"

Six heures - Neuf heures, le samedi - La 1ere

Play Episode Listen Later Nov 26, 2022 4:08


La "Canorta Rumantscha Turitg" est une crèche dʹun genre un peu spécial, lancée par les parents eux-mêmes, dans laquelle les enfants parlent… le romanche, la quatrième langue du pays. Pour Ici la Suisse, Camille Degott nous emmène visiter ce projet, logé en plein cœur de Zurich.

Marella
La pioniera Clementina Gilly

Marella

Play Episode Listen Later Nov 13, 2022 47:19


Ella è l'emprima autura rumantscha cun in'atgna collecziun da poesias. Purtret da l'autura putera Clementina Gilly (1858 – 1942). 80 onns suenter la mort da l'autura renda La Marella onur a Clementina Gilly. Tgi era quest'emprima dunna rumantscha ch'ha publitgà atgnas poesias? Pertge èn ses diaris scrits per gronda part en talian? Tge mument da sia biografia ha fatg ch'ella è daventada ina piuniera dal moviment feministic en l'Engiadina? Pertge ha ella pir cumenzà a publitgar cura ch'ella aveva 50 onns? Ed è sia lirica differenta da quella da ses contemporans masculins? In'emissiun cun Rico Valär (professer per cultura e litteratura rumantscha a l'Universitad da Turitg) e cun passaschas da texts da Clementina Gilly. «Traunter di e not» è ina publicaziun cun poesias, essais e raquints da Clementina Gilly. L'ediziun tgirada da Rico Valär cumpara il november tar la Chasa Editura Rumantscha.

tgi tge turitg pertge
Profil
Armin Duff – «Il Technorama è per mai in lieu magic»

Profil

Play Episode Listen Later Oct 1, 2022 57:49


Suenter il gimnasi a la Scola claustrala a Mustér ha Armin Duff, oriund da Sumvitg, studegià fisica a la ETH a Turitg e lura fatg il doctorat en neuroinformatica. Durant quel temp ha el lavurà a l'Universitad Pompeu Fabra a Barcelona. Dapi set onns lavura dr. Armin Duff al Swiss Science Center Technorama a Winterthur.

Profil
Gieri Maissen: «I numnavan mai il Gieri da tastas»

Profil

Play Episode Listen Later Jul 16, 2022 66:41


Cun ses 36 onns ha Gieri Maissen (Trun/Thalwil) gia fatg dubla carriera. Primo sco pianist: El ha studegià clavazin al conservatori a Feldkirch en l'Austria e silsuenter era fatg il diplom da concert. Secundo sco medi. El ha studegià medischina a Berna e dapi intgins onns lavura el sco medi a l'Ospital da la citad da Turitg. Pertge ch'el ha midà professiun, nua ch'el vesa las parallelas tranter medi e pianist e tge relaziun ch'el ha envers la vita e la mort raquinta Gieri Maissen en il Profil da RTR.

Minisguard
Minisguard dals 18.06.2022

Minisguard

Play Episode Listen Later Jun 18, 2022 11:12


Temas da quest'emissun: - Tge munta LGBTQI+? - Marco Giger davart esser omosexual - Dretgs per persunas ch'èn queer - Pride a Turitg

Profil
Erica Cavegn-Pfister: «Nus eran la Kelly Family da Schlans»

Profil

Play Episode Listen Later May 7, 2022 59:26


Sco giuvna da 6 uffants è ella creschida si a Schlans e ses giavisch era quel che er ses uffants creschian si in di uschia.  Ella ha studegià scienzia d'infurmaziun ed ha lavurà durant 6 onns en ina posiziun da cader en la biblioteca da la Scola politecnica federala a Turitg. Cun la naschientscha da ses segund uffant è la dunna da 38 onns dentant sa decidida per la famiglia e cunter ina carriera ed è returnada cun sia famiglia en ses vitg nativ. Oz è ella mamma da trais uffants, vice-presidenta da la vischnanca da Trun e lavura dapi dacurt puspè en in pensum pitschen en il Museum Sursilvan Cuort Ligia Grischa a Trun. 

Cuntrasts
Heinrich Schmid – Il bab dal rumantsch grischun

Cuntrasts

Play Episode Listen Later Apr 24, 2022 25:31


Sch'el n'avess betg interess vi dal relasch da Heinrich Schmid? Ina Whatsapp cun quella dumonda ha sveglià la mirveglia da l'autur Casper Nicca. Heinrich Schmid (1921-1999) era il professer da Turitg che ha creà la basa per il rumantsch grischun, quasi il bab dal rumantsch grischun. El è pia quel uman che ha influenzà la Rumantschia ils davos 40 onns sco paucs auters. Ma tgi era quel Heinrich Schmid? Partent dal relasch da Heinrich Schmid va Casper Nicca en il film per ils «Cuntrasts» a la tschertga dals fastizs dal professer prest emblidà. El discurra cun ils protagonists da lezzas uras, cun studentas ed enconuschents da Heinrich Schmid dal temp, cura ch'il rumantsch grischun è vegnì stgaffì. Ed el senta: il professer da la Bassa, ch'era in scheni da linguas, malgrà ch'el udiva mal, n'è betg emblidà ed el sveglia anc oz las emoziuns da quels che enconuschevan el.

heinrich schmid bassa grischun turitg cuntrasts
Profil
Gabriela Capeder: «Labels e diagnosas na m'interessan betg»

Profil

Play Episode Listen Later Apr 2, 2022 65:07


Giurisprudenza e schamanissem – co duess quai ir ensemen? Per Gabriela Capeder da Maiavilla èn questas duas disciplinas etappas en sia vita che nutreschan ina l'autra. Ella raquinta si‘istorgia che cumenza sco matta temusa a Casti, ans porta a Friburg tar in studi da giurisprudenza, a Turitg al Volksschulamt e finalmain a Maiavilla, nua che Gabriela Capeder ha sia pratica da coaching e lavur energetica. En quest Profil sfunsain nus uschia en l'univers da praticas e rituals schamans: «Labels e diagnosas na m'interessan betg – en il schamanissem è tut en il fluss.» Perquai sa focusescha Gabriela Capeder damain sin deficits, ma less adina vesair il potenzial. «Sche nus avain in iert e na nutrin betg quel, va el en. Lavurar cun e dar energia n'è nagut auter che nutrir.» Nus discurrin dad auta sensibilitad, dal sistem da scola e da las forzas dals quatter elements – e co che tut dependa a la fin da l'intenziun.

Marella
Siemis – la lunga notg da l'emancipaziun

Marella

Play Episode Listen Later Mar 27, 2022 29:00


Andri Caviezel, in autur giuven ch'è en ina crisa, vegn ospitalisà en la clinica psichiatrica Sonnenberg al Lai da Turitg. En ses siemis è el part da muments centrals da l'istorgia dal moviment feministic. Quai è il punct da partenza d'ina nova seria auditiva da RTR, d'ina istorgia fictiva scritta da Manuela Steiner. Suenter che nus avain tractà l'onn passà en connex cun ils 50 onns dretg da vuschar da las dunnas l'istorgia da l'emancipaziun feminina, vai qua per in um che sto definir da nov sia rolla. En clinica inscuntra Andri la psicologa Margarita Felix. Ensemen cun ella sto el sa confruntar cun ses nufs: qua fiss la ferida en connex cun la publicaziun da ses emprim roman sco era la relaziun cun sia amia Mirabai. Quest viadi daventa ina sfida betg mo per el, mabain era per sia terapeuta. En la «Marella» preschentain nus ensemen cun l'autur l'emprima da tschintg episodas.

Profil
Beat Manetsch: «Picturar in Carigiet n'è betg grev»

Profil

Play Episode Listen Later Feb 19, 2022 69:13


En stiva da Beat Manetsch savura da terpentin. Dapi sia pensiun sa deditgescha l'um da televisiun a la pictura. E returna uschia tar sias ragischs – la scola d'art ch'el ha frequentà a Basilea. Quella scolaziun saja stada la meglra preparaziun per far televisiun – quai è numnadamain quai che Beat Manetsch ha fatg durant bunamain 40 onns. Cun sia fatscha innocenta, ha el fatg ir si per las paraids ils politichers grischuns durant ses temp tar l'emissiun satirica «Muschkito», durant ils onns 90. Tar la partiziun da la cultura populara a Turitg tar SRF, ha el bainbaud purtà titels sco «Mister Fanacht» e «Mister Tattoo» ed era responsabel per las «grondas chistas». In culp dal tscharvè ha finì la carriera tar la televisiun pli baud che pensà – ma Beat Manetsch ha plans da la creaziun d'ina applicaziun fin tar in viadi senza destinaziun. En quest profil recapitulain nus a chaschun da sia pensiun sias aventuras tar la televisiun e discutain davart sia passiun per dronas, colur d'ieli e la garda americana.

Artg musical
La Stubete am See a Segl cun la chapella Nogler

Artg musical

Play Episode Listen Later Jan 2, 2022 57:50


La segunda part: ils concerts da la chapella Nogler e dal duo TOPF La «Stubete am See» è in eveniment che è mintg'onn la fin d'avust a Turitg. Per amaturas ed amaturs da la musica populara innovativa è quai in dals inscunters impurtants. Uss datti er en Engiadina ina «Stubete am See», ina occurrenza a Segl che vul preschentar furmaziuns e lur musica populara, cun tuns tradiziunals ed innovativs fin tar tuns surprendents ed improvisaziun. Il program da quests trais dis: divers concerts sin palcs en hotels e quatter represchentaziuns en la chasa da scola Champsegl. Questas avain nus registrà per preschentar en l'Artg musical. Oz udis ils concerts dal duo TOPF e da la chapella Nogler. La chapella Nogler: ina registraziun exclusiva cun sauts tradiziunals Quai è in quartet che è vegni furma sin basa dad ina fotografia veglia dal 1913, in purtret da la chapella da Johannes Nogler dArdez cun cuntrabass, dus gìas ed ina clarinetta pitschna. Lur sauts vegls chattads en in cudeschet cun notas è in vair stgazi da la musica populara engiadinaisa – e quels vegnan uss interpretads en ina nova furma da Peter Kosak, cuntrabass - Clarigna Küng e Johannes Gürth, violina – Florian Walser, clarinetta.

oz topf uss lur johannes g turitg
Profil
Ursina Schmid – La costumista da «Tschugger»

Profil

Play Episode Listen Later Dec 11, 2021 57:40


Ella è responsabla per il «vintage-look» da la nova seria da cult da SRF «Tschugger.» Ella ha lavurà per il «Bestatter,» per il «Tatort», per reclamas da la Migros ed era per films da kino sco l'actual «STÜRM.» Ursina Schmid è sa spezialisada sin la tecnica da «patinar» – ina metoda cun quella ch'ella sa dar a resti in look vegl. Co la Tuatschina da 36 onns che creschida si en Tumleastga e che viva a Turitg, ha chattà la via en il mund da la televisiun, teater e da l'opera, raquinta la mamma da dus buobs en il Profil.

Artg musical
La musica instrumentala viva

Artg musical

Play Episode Listen Later Dec 5, 2021 118:03


En l'Artg musical datti oz ina festa da musica instrumentala da duas uras. En in'emissiun communabla cun la SRF Musikwelle vegnin nus perditga che la scena da la musica instrumentala viva vinavant, era sche la pandemia ha procurà per blers pensiers. I dat da tadlar musica instrumentala or da diversas spartas e vus emprendais d'enconuscher giuvens talents. Mes collega da moderaziun da la SRF Musikwelle, Roman Portmann, ha visità duas societads da musica directamain en lur local d'emprova, cunquai che las mesiras da corona n'han betg lubì ad ellas da vegnir en il studio a Turitg. En l'emissiun preschentain nus las tschintg furmaziuns e faschain er intervistas. Envidada a l'emissiun è er stada Luana Menoud-Baldi, la presidenta da l'Uniun svizra da musica. Cun ella avain nus pudì discurrer davart las consequenzas da la pandemia sin las societads da musica e tge che l'USM po far per sustegnair la scena da musica instrumentala svizra.

mes la musica cun turitg srf musikwelle
Profil
Nina Albin – manadra da praschun

Profil

Play Episode Listen Later Nov 20, 2021 57:10


«Manar in manaschi da 24 uras ha adina fascinà mai». Ella ha fatg la scolaziun da hotellaria, siemiava dad ir en terras lontanas cun differentas culturas e differentas linguas. Dapi in onn na maina ella betg in hotel, mabain la praschun ad Affoltern am Albis en il chantun Turitg. E tenor la Sursilvana ch'è creschida si a Laax Murschetg datti senz'auter parallelas tranter quests dus manaschis. Sin sia via professiunala ha ella era lavurà cun patruns sco Reto Gurtner ed Andreas Caminada. Co che la dunna da 43 onns è sa tschentada en praschun, raquinta Nina Albin, che fa en ses temp liber bler sport, en il Profil.

Profil
Vitus Spescha: «Segirtad, punctualitad e schubradad èn il pli impurtant»

Profil

Play Episode Listen Later Nov 6, 2021 62:08


Sco conductur e chau-tren è Vitus Spescha (45) adina sin viadi. Quai ed il contact cun ils clients plascha ad el il pli fitg vi da sia clamada. Ch'el ha insumma chattà la via tar las Viafiers federalas svizras ha el era d'engraziar a sia mamma, raquinta el en il Profil da RTR. Sper quai gioga er il sport ina rolla fitg impurtanta en la en la vita da Vitus Spescha che viva cun sia dunna ed ils dus uffants datiers da Turitg. En il minigolf ha el dastgà festivar gronds success, è perfin daventà champiun mundial en la categoria da team. Ma il minigolf ha era purtà ventira privata. Sia dunna ha el emprendì d'enconuscher durant ses temp en la squadra naziunala.

Profil
Ursin Mirer – «Jau funcziunesch il meglier en il caos»

Profil

Play Episode Listen Later Oct 9, 2021 57:04


Tge è daventà or dal turbo-agent d'immobiglias dals onns 90? Analisar, sviluppar e vender sajan sias fermezzas, di l'interprendider da Trun che ha fundà gia cun 24 onns sia emprima atgna firma. Sco giuven e dinamic agent d'immobiglias ha el fatg furora e blers raps ils onns 90 en il Grischun. Oz è l'um da 59 onns sesent a Zug, lavura a Turitg ed è vid bajegiar si in segund lieu da domicil en Cuba. En il «Profil» raquinta il Sursilvan da sia carriera atipica svizra, dentant era da muments da crisa e da ses plans per il futur.

Artg musical
Klosters Music - Musica d'orchester e d'orgla

Artg musical

Play Episode Listen Later Sep 12, 2021 59:08


Per la terza giada è stà l'avust da quest onn il festival Klosters Music. Diversas furmaziuns èn sa deditgadas a la musica da la Boemia dal 18avel e 19avel tschientaner. L'entschatta avust hai dà il concert «Zeitlose Pracht» nua che l'orchester La Scintilla ha sunà ovras ord dal temp baroc. Sut la direcziun da la violonista Anna Gebert ha l'orchester oriund da Turitg dentant er accumpagnà las arias chantadas da Julie Fuchs. La Franzosa giauda gronda stima ed è adina puspè preschenta sin las tribunas internaziunalas.  In ulteriura part da l'emissiun Artg musical lascha resunar l'orgla. L'organist svizzer Rudolf Lutz ha sunà sin l'orgla da la baselgia Son Giachen a Claustra diversas ovras da la musica classica. Lutz è dentant er enconuschent per sias improvisaziuns. Ina da lezzas tadlain nus era.

Marella
Il Tatort da SRF – realistic u betg? In check dals facts cun policists

Marella

Play Episode Listen Later Jul 11, 2021 41:05


Dapi l'atun passà sa preschenta il Tatort da SRF cun in nov team, in team feminin. Entant han las cumissarias Isabelle Grandjean e Tessa Ott gia schlià dus cas e la terz'episoda è en producziun. Las duas cumissarias da la televisiun san spert, co che la victima è vegnida mazzada: cun in sajet or da curta distanza. Senza esser en possess da l'arma da delict san ellas ers precisar, da tge tip d'arma ch'il projectil deriva. È quai realistic? Quai ha la Marella vulì savair ed ha analisà cun trais collavuraturs da la polizia criminala dal Grischun in pèr scenas da l'emprima episoda dal Tatort che gioga a Turitg. Repetiziun da l'october 2020. Durant la stad preschenta la Marella er quest onn inquala perla radiofonica ord noss archiv.

Profil
«Rumantsch è ina lingua da cult»

Profil

Play Episode Listen Later Jul 10, 2021 57:42


I saja cool sch'ins è en la Bassa, vesia en las fatschas da la glieud ed audia a dir: «Uschè cool, quel sa rumantsch.» Quai di Roman Cantieni da Glion en il profil. A partir da l'avust 2021 è el il nov manader da la scola mercantila e da la scola media spezialisada a Glion. Nagins problems ha il giurist da dar tiers ch'el laschava encrescher per il Grischun. Suenter ses studi a Turitg e plirs onns a Berna ha el surpiglià ina lavur tar il chantun, in job betg uschè adattà per el. Ma il giavisch da turnar en il Grischun era pli grond ch'ils dubis ch'il job na saja betg il meglier. Dapi il 2014 lavura Roman Cantieni sco scolast a la scola mercantila e scola media spezialisada a Glion. El instruescha là dretg ed economia ed a partir da l'avust maina el la scola en in pensum da 50%. Sper sia lavur per la scola s'engascha Roman Cantieni er politicamain. Avant paucas emnas ha el decidì da midar partida, dad ir da la PCD tar la PS.

Artg musical
Christoph Cajöri – il chantadur e cumponist

Artg musical

Play Episode Listen Later Jun 27, 2021 58:01


L'Artg musical fa visita ad in dals impurtants musicists grischuns. «Jeu sun buca cumponist. Sche schon, lu in occasiunal. Jeu cumponel lu zatgei, cu jeu hai il sentiment – uss drova ei quei. E quei ei era stau aschia 2013 cu jeu hai scret Alpsegen per il Chor viril da Turitg. Il direger ei e resta mia pissiun, professiun», di Christoph Cajöri. Dapi il 2012 dirigia el la Ligia Grischa, bain il capochor viril grischun. Tgi è Christoph Cajöri? En dus Artgs musicals emprov jau da savischinar al dirigent, chantadur, arranschader e cumponist oriund da Tusaun, ami da nus Rumantschs. Uss en il segund stat Christoph – il chantadur e cumponist en il center. Nus tadlain sa chapescha sia cumposiziun Alpsegen scritta per solo, chor viril, quatter corns, clavazin, orgla e percussiun. Quai sper musica orchestrala e chanzuns chantadas e dirigidas dal maestro da Tusaun che abitescha a Fislisbach (AG) ed a Ziràn (GR). E cun quest Artg musical prend jau – suenter 38 onns – cumià da RTR, di grazia fitg per Vossa bainvulientscha durant tut quels onns. E per la davosa giada di jau: Schei ir bein cun vus, vies Giusep Giuanin Decurtins!

Marella
Il magliacudeschs: Turitg – Engiadina, retour

Marella

Play Episode Listen Later May 9, 2021 42:43


En il magliacudeschs discurra Esther Krättli cun giasts davart cudeschs che dattan en egl. Ils giasts dal Magliacudeschs èn questa giada Pia Honegger-Schmid e Gian Ramming. En il center da l'emissiun stattan dus cudeschs, ch'accumpognan dunnas sin lur vias fitg differentas vers la libertad. «Magdalenas Sünde» è in roman curt da la scriventa engiadinaisa Romana Ganzoni. El raquinta l'istorgia d'ina dunna, che banduna l'Engiadina per tschertgar sia libertad giu Turitg. En in mund plain violenza ed obsessiuns sexualas viva ella muments dad amicizia e da desideri d'amur. «2610 m ü. M.» èn las regurdanzas dad Irma Clavadetscher, ch'è stada blers onns guardiachamona si Coaz. Sco dunna ha el stuì chattar sia posiziun en in mund dad umens.

Profil
Anna R.Stoffel: «Mia fermezza è mia creativitad»

Profil

Play Episode Listen Later May 8, 2021 59:21


Ses maletg «la spusa dal pastur» ha procurà questa primavaira a Laax per in pitschen scandal.  Ella è in chau creativ cun agen biro da communicaziun e grafica a Cuira e Turitg. Fa auter che tut tschelLAs è sia devisa. Adina na saja quai betg simpel, ma per avair ozendi success dovria quai oravant tut creativitad. Ed il tema «creativitad» è lura er sia spezialitad. Sco emprima persuna insumma a la Scola auta turitgaisa d'art scriva ella actualmain ina lavur da master davart quest tema. Pertge ch'il «scandal» en connex cun ses maletg è stà per ella sco in «déja-vu» e pertge che autos e moda han era in plaz spezial en sia vita, raquinta la dunna ch'è creschida si a Laax en il Profil. 

Noss chors
Grischuns dal cor – chors rumantschs da la bassa

Noss chors

Play Episode Listen Later Mar 23, 2021 60:03


Sch'ins banduna la patria èsi bel da savair prender cun insatge che regorda vid il dachasa. Per bain inqual è quai la lingua ed il chant. Bleras Rumantschas e blers Grischuns bandunan lur patria. Saja quai pervia la scolaziun, la lavur, l'amur ubain be per far vacanzas. Sin lur viadis èn els savens era accumpagnads da l'encreschadetgna. Perquai è quai tema er adina puspè da chattar tar la musica rumantscha. In pitschen toc patria han ils Grischuns dal cor chattà en chors rumantschs da la bassa. En l'emissiun dad oz vulain perquai tadlar registraziuns da chors rumantschs e grischuns da Turitg, Berna, Lucerna, Son Gagl e Zug.

sin zug saja bassa lucerna chors turitg perquai rumantschs
Profil
Silvana Degonda – «Mintgatant ston ins simplamain seccar las ballas»

Profil

Play Episode Listen Later Feb 27, 2021 58:11


Rory da las Gilmore Girls è forsa la culpa che Silvana Degonda è daventada schurnalista. Precis sco la giuvna en la seria da televisiun siemiava Silvana Degonda gia da matta dina vita en ina chasa da medias. «Simpel nèsi dentant betg stà», raquinta ella. Per exempel sco praticanta en la redacziun da Der Spiegel a Hamburg, «nagin ha spetgà mai». Ma mintgatant ston ins simplamain ir en pau sin la gnerva per vegnir udida. Tuttina quant grev chigl è, ella haja emprais chi va adina enavant en la vita. Il pli dolurusamain haja ella stuì sentir quai suenter la mort da ses bab. Dapi bunamain tschintg onns lavura ella per la Schweizer Illustrierte a Turitg. Demprender ad enconuscher mintgemna novas persunas interessantas - da la cussegliera federala fin al survivent da lolocaust – è il job perfect per la dunna da 30 onns che di da sasezza chella saja en emprima lingia mirvegliusa.

Cuntrasts
Marco Cortesi – a la front

Cuntrasts

Play Episode Listen Later Jan 10, 2021 26:41


Cura ch’igl ha dà in mazzament, ina rapina u per exempel in grond brischament, sto el dar pled e fatg a las medias. Marco Cortesi, oriund da Samedan, è probablamain il pli enconuschent pledader da medias da la Svizra. En 28 onns ha l’anteriur policist dà millis e millis intervistas e quai adina tenor il medem credo: «Jau na di betg adina tut quai che jau sai, ma quai che jau di è vair». Ils «Cuntrasts» han tranter auter accumpagnà Cortesi e sias duas guardias persunalas ad ina demonstraziun. «Jau sun la fatscha da la polizia da la citad da Turitg e sun gia vegnì attatgà pliras giadas. Perquai na poss jau betg pli ir sulet a demonstraziuns», di Marco Cortesi che va en paucas emnas en pensiun.

front cura jau marco cortesi svizra turitg perquai
Cuntrasts HD
Marco Cortesi – a la front

Cuntrasts HD

Play Episode Listen Later Jan 10, 2021 26:41


Cura ch’igl ha dà in mazzament, ina rapina u per exempel in grond brischament, sto el dar pled e fatg a las medias. Marco Cortesi, oriund da Samedan, è probablamain il pli enconuschent pledader da medias da la Svizra. En 28 onns ha l’anteriur policist dà millis e millis intervistas e quai adina tenor il medem credo: «Jau na di betg adina tut quai che jau sai, ma quai che jau di è vair». Ils «Cuntrasts» han tranter auter accumpagnà Cortesi e sias duas guardias persunalas ad ina demonstraziun. «Jau sun la fatscha da la polizia da la citad da Turitg e sun gia vegnì attatgà pliras giadas. Perquai na poss jau betg pli ir sulet a demonstraziuns», di Marco Cortesi che va en paucas emnas en pensiun.

front cura jau marco cortesi svizra turitg perquai
Artg musical
Advent – Alexi e Marcus – Flurina e Janic Sarott

Artg musical

Play Episode Listen Later Dec 13, 2020 60:11


Il «Artg musical» – in magazin cun trais tematicas: Primo: Chant e musica per la terza dumengia d'advent. Nus udin: Chor dils Larischs, Basler Madrigalisten, Cor baselgia Müstair, Cerchel musical dalla Surselva e la BB Fröschl Hall cun Corsin Tuor. Secundo: Alexi e Marcus e lur patratgs davart il chantar en temp da corona.  Terzo: Flurina e Janic Sarott da Scuol e lur emprim disc cumpact. Patria, uschè sa numna quest disc, realisà ensemen cun RTR. Las registraziuns han gì lieu l'avust 2020 a Turitg en il studio da radio. Dapi onns sunan ils fragliuns Sarott era da cuminanza e quai sco duo: violina e percussiun. Il punct central da quest disc è il ciclus Patria, otg atgnas cumposiziuns per violina e marimbafon.

Marella
«Nus essan umans ed umans dovran schanzas»

Marella

Play Episode Listen Later Nov 15, 2020 46:18


En Svizra vivan 1,7 milliuns persunas cun in impediment. Quant grev èsi per quellas da fitgar pè en l'emprim martgà da lavur? Il 2014 ha er la Svizra suttascrit la convenziun da l'ONU davart ils dretgs da persunas cun impediment. Entras quai è ella tranter auter er s'obligada da procurar per in access inclusiv al mund da la lavur. Tant la teoria, ma co guardi ora en la pratica? Sche mintga tschintgavla persuna en Svizra viva cun in impediment, na stuess ins betg vesair la medema quota sin il martgà da lavur? Ils quatter chapitels da La Marella: * Visita a Rabius tar Arnold «Noldi» Maissen che raquinta, co ch'el n'ha d'in di sin l'auter betg pli pudì lavurar sco ortulan ed ha stuì reinventar sia vita professiunala. * Visita en la scola professiunala a Giuvaulta. Per giuvenils cun impediments cognitivs u impediments d'emprender n'èsi savens betg pussaivel d'absolver in emprendissadi tradiziunal. Ma tge lura? L'integraziun automatica en il segund martgà da lavur? En il Grischun propona il Center per pedagogia speziala Giuvaulta in'alternativa: l'emprendissadi pratic, adattà a las capacitads da l'individi. * Discurs cun Melina Maffei. Malgrà ch'ella ha terminà ses emprendissadi mercantil cun bunas notas, ha ella scrit passa 200 annunzias, avant da survegnir ina plazza tar la Pro Infirmis. Era sch'i na saja mai vegnì argumentà uschia, èsi cler per ella: «quai è pervia da mia sutga cun rodas!» * Visita a Turitg en l'Institut pedagogic Unterstrass. Qua datti dapi quatter onns il project «écolsiv», in project che vul pussibilitar a persunas cun in impediment cognitiv da far ina scolaziun che permetta pli tard da lavurar en scolas primaras. Dapli dal tema: Seria auditiva «1.7 milliuns»: En Svizra vivan varga 1.7 milliuns persunas cun in impediment (corporal, cognitiv ubain psichic). Quai è mintga 5avla persuna en Svizra! Quantas dad ellas èn propi integradas en il mund da la lavur, en uniuns, en activitads da temp liber, en films, en serias, en revistas da moda? Pensain nus ad ellas cura che nus construin trens, chasas ubain fatschentas ? Sa sentan ellas integradas? A chaschun dals 100 onns da la Pro Infirmis, preschenta RTR ina seria auditiva. Weitere Themen: - Episoda 1. Noldi Maissen – cura che l’entira vita sa mida - Episoda 2: Melina Maffei e sia vita cun ina «black box» - Episoda 3: Or da scola e nagina pussaivladad d’emprendissadi - Episoda 4: Cristina vul lavurar en in scola - Episoda 5: 100 onns Pro Infirmis - Episoda 6: Autonomia enstagl da tgira - Episoda 7: Co discurrer da e cun persunas cun impediment?

Marella
Umens exausts

Marella

Play Episode Listen Later Nov 8, 2020 35:35


Ils umens èn in problem. A questa conclusiun pudess ins vegnir, schins legia las suandantas statisticas: Trais quarts dals delicts en Svizra vegnan commess dad umens, tar bunamain 90% dals omicidis èn umens ils malfacturs Dentant han ils umens er blers auters problems. A quella conclusiun pon ins vegnir, schins legia la statistica davart suicidis: Trais da quatter suicidis vegnan fatgs dad umens. Èn quai problems genuins dad umens u reproduceschan umens be rollas che vegnan attribuidas ad els? Lexposiziun actuala en il Museum naziunal a Turitg porta il titel: «Der erschöpfte Mann». Lexposiziun sa fatschenta a moda ludica ed associativa als archetips e stereotips da lum – e co che quels sa midan en il decurs dals tschientaners da lerox musculus antic fin ad in sex fluid, bain savend chi na dat betg «il um». E co èsi oz cun ils umens? Nus avain discurrì cun ils curaturs da lexposiziun, Juri Steiner e Stefan Zweifel e davart il preschent er cun lincumbensà dal chantun Grischun per dumondas dad egualitad, Nicolas Zogg.

museum ils nus grischun svizra turitg
Profil
Cla Semadeni batta cunter il parc d’innovaziun a Dübendorf

Profil

Play Episode Listen Later Oct 31, 2020 57:03


Atgnamain pudess Cla Semadeni prender patgific. Dapi otg onns è l'anteriur planisader dal territori en pensiun. L'ultim temp ha el dentant lavurà pir che mai – numnadamain per in recurs cunter il parc d'innovaziun ch'il chantun da Turitg planisescha a la plazza aviatica militara a Dübendorf. I sa tracta d'in project da prestige da la regenza da Turitg. Il parc d'innovaziun sa derasass sin in spazi da var 50 plazzas da ballape e fiss pia quasi uschè grond sco in quartier d'ina citad. Fatg recurs cun success Cla Semadeni nè betg stà d'accord cun il plan da furmaziun, l'uschènumnà «Gestaltungsplan», chil chantun da Turitg ha fatg per quest project. El ha protestà atras pliras instanzas. L'emprima instanza vuleva adossar ad el ed a ses co-recurrent 50'000 francs custs da dretgira. Tuttina n'ha el betg cedì ed ha recurrì vinavant. La Dretgira administrativa da Turitg ha dà raschun ad el questa stad – il plan da furmaziun per il parc d'innovaziun è nunvalaivel. En il «Profil» raquinta Cla Semadeni da sias «scopertas» da sa dustar sco persuna privata cunter la regenza da Turitg cun ses project gigantic a Dübendorf. L'anteriur planisader da territori raquinta era da sia uffanza a Tschlin, Glion e Cuira u insumma da sia fascinaziun da la planisaziun da territori.

profil parc dapi cuira turitg
Marella
Il nov Tatort da SRF – realistic u betg? In check dals facts cun policists

Marella

Play Episode Listen Later Oct 18, 2020 43:57


Questa dumengia sa preschenta il nov Tatort da SRF cun in nov team, in team feminin. Las duas commissaras san spert, co che la victima è vegnida mazzada: cun in sajet or da curta distanza. Senza esser en possess da larma da delict san las duas commissaras er precisar, da tge tip darma chil projectil deriva. È quai realistic? Quai ha la Marella vulì savair ed ha analisà cun trais collavuraturs da la polizia criminala dal Grischun in pèr scenas da quest nov Tatort che gioga a Turitg.

Artg musical
Anny Roth-Dalbert (1900-2004) – ina vita per la musica

Artg musical

Play Episode Listen Later Oct 11, 2020 58:23


Avant 120 onns è Anny Roth-Dalbert naschida a Berna. La musica saja stada il motor da sia vita. Quai ha ella adina puspè confirmà. Anny Roth-Dalbert, magistra da clavazin, chantadura, dirigenta e cumponista. Naschida è ella ils 12 d'october 1900 a Berna – damai uss avant 120 onns. Ella ha fatg studis da musica a Turitg e quai sco ina da las emprimas dunnas al conservatori. Vivì ed operà ha ella il bler da sia vita en l'Engiadin'Ota. Morta è la musicista ils 16 da matg 2004 a Sent. L'october 2000 – per ses 100avel anniversari – ha RTR gì fatg ina visita ad ella a Sent. L'Artg musical repeta questa sentupada dal 2000. A pled vegnan era sia figlia Ursula Stohler-Dalbert, chantadura e Risch Biert, pianist ed ami da la famiglia Roth-Dalbert. E nus tadlain sa chapescha musica cumponida dad Anny Roth-Dalbert.

Artg musical
Giusep Sialm (1934-1985) – cumponist e dirigent

Artg musical

Play Episode Listen Later Oct 4, 2020 57:41


Avant 35 onns è Giusep Sialm mort a Therwil/BL. El ha vivì ed operà per gronda part en la Bassa. E tuttina: sia patria grischuna e rumantscha n'ha el mai emblidà. Da quai dattan perditga er intginas da sias cumposiziuns: Pictura, Retsina 2000, Quo vadis (rumantschia)? Ed ils marschs: Mistralia, Rätikon, Sonor. Ubain sias chanzuns per chor viril u maschadà. Giusep Sialm ha cumponì vers 100 ovras. El ha dirigi musicas da qualitad (d.a. Mustér, Cham, Birsfelden). El è stà commember da la cumissiun da musica da l'Uniun svizra da musica ed expert a festas. Tut quai sper sia occupaziun principala: magister da musica al gimnasi e manader da la scola da musica da Birsfelden. Giusep Sialm è naschì ils 7 da mars 1934 a Segnas/Mustér. El ha frequentà il gimnasi a Mustér ed il seminari da scolasts a Cuira. Lura suondan studis da magister secundar e da musica a Fribourg e studis da musica a Turitg, Vienna e Salzburg. Ils 19 da settember 1985 è Giusep Sialm mort a Therwil suenter curta e greva malsogna en la vegliadetgna da mo 51 onn. Redacziun: Giusep G. Decurtins

Profil
Tresa Capaul – Da la procurista a la barista

Profil

Play Episode Listen Later Oct 3, 2020 57:02


Ses cor batta per projects da cuminanza ch'èn socials e creativs. Ella avess savì far carriera sin banca, dapi questa primavaira è la Sursilvana dentant mainafatschenta d'in café a Turitg. In accident en famiglia ha midà dad in mument sin l'auter cumplettamain sia vista sin il mund. Respostas sin sias dumondas ha ella chattà en la cardientscha cristiana e satisfacziun dat a la dunna da 40 onns sia lavur sco ospitanta en ses café amez il Kreis 4.

Artg musical
Flurina e Janic Sarott – in concert

Artg musical

Play Episode Listen Later Sep 13, 2020 58:24


Ils fragliuns Sarott da Scuol han concertà a Samedan. Cun 8 onns ha Flurina (*1989) gì si'emprima lecziun da violina. 2013 ha ella terminà il studi Master of Arts in Music Performance a Berna. Dus onns pli tard lura il Master of Arts in Music Pedagogy a Turitg. Flurina instruescha a la Scola da musica Weinfelden e suna en divers orchesters (t.a. Tonhalle-Orchester ZH) ed en furmaziuns da chombra. Ses frar Janic (*1992) ha cumenzà cun 10 onns a dar la battaria. 2015 ha el terminà il studi Bachelor of Arts a Turitg. Suenter in praticum tar l'Orchester sinfonic dal Hessischer Rundfunk ha el accquistà il Specialized Master. Il mument è Janic engaschà tar il Tonhalle-Orchester ZH. Dapi onns sunan ils fragliuns Sarott er ensemen e quai sco duo: violina/percussiun. In punct central da questa lavur èn las atgnas cumposiziuns. En il concert dals 24 da fanadur/lügl 2020 a Samedan han els interpretà t. a. lur ciclus «Patria». RTR ha registrà quest concert e porta el en l'Artg musical.

Cuntrasts HD
Veni, vidi Vico – sin il 100avel da Vico Torriani

Cuntrasts HD

Play Episode Listen Later Sep 8, 2020 26:29


Cun ses hits «Silberfäden» u «Kalkutta liegt am Ganges» ha Vico Torriani procurà suenter la Segunda Guerra mundiala per buna luna. Durant sia carriera che ha durà passa 50 onns ha el vendì dapli che 16 milliuns portatuns, tants sco nagin auter interpret svizzer. Vico Torriani nascha il 1920 a Genevra, nua che ses bab grischun lavura. Sia uffanza e giuventetgna passenta Vico Torriani a San Murezzan en relaziuns simplas. Suenter l’emprendissadi da cuschinier cumenzan sias emprimas preschentaziuns en il Niederdorf a Turitg. En il film dals Cuntrasts «Veni, vidi, Vico – sin il 100avel da Vico Torriani» sa regordan ses uffants Nicole e Reto, sco er cumpogns sco Paola Felix dad el.

Cuntrasts
Veni, vidi Vico – sin il 100avel da Vico Torriani

Cuntrasts

Play Episode Listen Later Sep 8, 2020 26:29


Cun ses hits «Silberfäden» u «Kalkutta liegt am Ganges» ha Vico Torriani procurà suenter la Segunda Guerra mundiala per buna luna. Durant sia carriera che ha durà passa 50 onns ha el vendì dapli che 16 milliuns portatuns, tants sco nagin auter interpret svizzer. Vico Torriani nascha il 1920 a Genevra, nua che ses bab grischun lavura. Sia uffanza e giuventetgna passenta Vico Torriani a San Murezzan en relaziuns simplas. Suenter l’emprendissadi da cuschinier cumenzan sias emprimas preschentaziuns en il Niederdorf a Turitg. En il film dals Cuntrasts «Veni, vidi, Vico – sin il 100avel da Vico Torriani» sa regordan ses uffants Nicole e Reto, sco er cumpogns sco Paola Felix dad el.

Profil
«Jau sun optimistic ch’i dat in bun enviern, simplamain auter»

Profil

Play Episode Listen Later Aug 29, 2020 66:28


Oliver Nyffeler (35) ha emprendì rumantsch cura che sia mamma ha midà da la Bassa en lEngiadina. Ed il rumantsch stat anc adina fitg a cor ad el. Era schel viva e lavura ussa a Turitg. «Sch'jau discur cun glieud che ma dumondan da nua ch'jau sun e nus discurrin tudestg, lura din els adina ch'jau na tun betg sco in dal Grischun. E lura di jau adina che quai è cler. Jau na sun in Grischun, jau sun in Rumantsch.» El è stà part da la truscha da musica internaziunala, ha lavurà tar in label da musica, ha tgirà stars ed organisà concerts. Oz lavura el tar Svizra Turissem, fa reclama per las citads che nhan betg propi simpel el temp da corona. Ma el è in optimist, crai che sche laura è buna ed i dat avunda naiv vegn quai schon bun, simplamain auter ch'avant la pandemia.

Profil
Da viadi cun Viola Cadruvi

Profil

Play Episode Listen Later Aug 15, 2020 56:08


«Mia challenge: 147 kilometers en 5 dis» Ir a pe dal mises dal tat e la tatta a Con en Val Sumvitg fin a Turitg. Questa tura da tschintg dis ha fatg Viola Cadruvi avant dus onns. Mintga etappa ha manà ella en in lieu ch'è collià cun sia biografia. Ad Andiast ha ella emprendì da scriver rumantsch. A Glaruna ha ella badà, che schurnalissem n'è nagut per ella ed ad Uznach è ella creschida si. L'inspiraziun dad insumma far in tal viadi a pe, ha ella survegnì cun leger in cudesch. E cudeschs èn omnipreschents en la vita da la doctoranda. Viandant sfegliain nus en trais da quests cudeschs – notabene tuts scrits da Viola Cadruvi sezza.

ir questa turitg
Profil
Erika Andrea «Per vegnir enavant ston ins schon era sa muventar»

Profil

Play Episode Listen Later May 30, 2020 65:55


Sa muventar – quai ha Erika Andrea (61) fatg. Creschida si en il vitget da Pignia en la Val Schons ès ella ida en la Bassa per chattar ses cletg, è stada blers onns responsabla da persunal da las scolas professiunalas e da las scolas medias da Turitg. Ma cun 50 onns ha ella sentì ch‘ella dovra ina midada. «Jau sun ida sin in viadi en la China, sin la via da Saida. Ed en quel temp è quai vegnì pli concret.» Oz è Erika Andrea manadra da fatschenta da la Fundaziun Pestalozzi a Turitg e gida a giuvnas ed a giuvans da las regiuns da muntogna da realisar lur siemis per il futur. Da sias aventuras e dal rock'n'roll raquinta Erika Andrea en il Profil da RTR.

Marella
Lain sautar!

Marella

Play Episode Listen Later Mar 22, 2020 48:28


In'emissiun sur dal saut? En quests temps da crisa? Gea. Pli che mai! L'uman sauta dapi millennis. L'emprim era quai tgunsch in act natiral e spontan – pli tard lura cunzunt er in act da ritual. Lura è il saut daventà ina furma da sa divertir en cumpagnia u er in'expressiun artistica. Ma igl emporta pauc, sch'il saut è hobi, mastergn ubain terapia: igl è demussà che saut è bun per noss spiert e noss corp (cunzunt er per noss sistem d'immunitad). Perquai envida La Marella gist bel ed aposta ad in'emissiun che ans maina davent dad isolaziun sociala e pandemias. Nus sautain tras l'emissiun cun trais protagonistas: Eleni Casanova – passiunada da flamenco Cun tschintg onns ha Eleni Casanova vesì in placat da reclama per ina festa en Spagna. E dapi lura ha ella savì, ch'ella veglia in di sautar flamenco! Ussa va Eleni mintg'emna ad in curs da flamenco a Turitg e numna quest saut sia passiun, ma era sia terapia. Christina Thurner – professuressa per scienzas da saut En la Marella raquinta Christina Thurner da las entschattas dal saut, da sia impurtanza e funcziun ed ella declera er, pertge ch'ella pensa che nus Svizzers sautain memia pauc. Dina Sennhauser – sautunza e choreografa Per Dina Sennhauser (25), creschida si en Surselva e che viva oz a Berlin, è saut passiun e mastergn. L'atun passà ha ella fatg en Germania ses master en choreografia, avant ha ella studegià saut contemporan en Svizra. Pertge ch'ella è sa decidida per il saut enstagl ils skis, pertge ch'ella inscenescha gugent choreografias senza musica e tge plans ch'ella ha per ses avegnir sco artista independenta – tut quai tradescha ella en la Marella.

Artg musical
Toni Ragazzi – in chantadur passiunà

Artg musical

Play Episode Listen Later Mar 8, 2020 59:54


Ina vita senza chant – per Toni Ragazzi impussibel! Toni Ragazzi, oriund da Casti en Val d'Alvra, dapi bunamain 60 onns sesent a Turitg, um pensiunà, chantadur passiunà, fidaivel e fervent auditur dal Radio Rumantsch. Jau hai visità el a Turitg-Wollishofen e discurrì cun el davart ses hobis chantar ed ir cun skis. Passa 30 onns è Toni Ragazzi commember activ dal Männerchor Zürich e passa 20 onns chanta el en il Franziskuschor Zürich-Wollishofen. E mintg'onn frequenta el in'emna da skis en il Tirol dal Sid. Redacziun: Giusep G. Decurtins