Lestin

Brynja Hjálmsdóttir horfði á nýja íslenska gamanþætti frá sónvarpi Símans sem heita Vesen og eru í leikstjórn Gauks Úlfarssonar. Jóhann Alfreð Kristinsson leikur vanhæfan helgarpabba sem safnar skuldum og klúðrar flestu sem klúðrað verður. Í þætti dagsins ætlum við að velta fyrir okkur Ríkisútvarpinu, við ræðum við blaðamenn, sem starfa innan rúv og utan þess. Eyrún Magnúsdóttir skrifaði nýverið grein í nýstofnaðan fjölmiðil, Gímaldið, þar sem hún leggur til hvernig nýta mætti innviði rúv betur. En við byrjum á sögulegu samhengi, prófessor emeritus, Þorbjörn Broddason rifjar upp hvers vegna almannaútvörpin voru stofnuð.

Þórður Ingi Jónsson leiðir okkur um bandarísku neðanjarðarsenu rappsins. Að þessu sinni kynnumst við rappara frá Bakersfield, sem kallar sig Kli9se. Áður en við heyrum um líf hans í Kaliforníu ræðum við við Ásgeir Brynjar Torfason um gervigreindina og bólur í hagkerfinu. Hver eru einkenni bólu? Er gervigreind bóla og mun hún springa?

Bergsveinnn Birgisson gaf á dögunum út bókina Hlaðan: Þankar til framtíðar. Hann hefur áður gefið út bækurnar Svar við bréfi Helgu, Landslag er aldrei asnalegt, Geirmundar saga heljarskinns svo eitthvað sé nefnt. Hlaðan er eins konar bréf sem hann skrifar til dóttur sinnar á meðan hann endurbyggir hlöðu afa síns á Ströndum. Á sama tíma veltir hann fyrir sér stöðu mannsins í heiminum og hvernig við skiljum okkur sjálf - og þar er það arfleifð húmanismans sem hann sækir mest í og ekki síst þýski 18. Aldar hugsuðurinn Friedrich Schiller. Hann flakkar semsagt milli heimspeki og hlöðugerðar. Þegar líður á bókina þá kemur að hugleiðingum um tæknina og hvernig hún er að breyta mannskilningi okkar - snjalltæki, samfélagsmiðlar og gervigreind. Þarna koma hugmyndafræðingar kísildalsins við sögu: Peter Thiel, René Girard, Marc Andreessen og fleiri.

Einn hápunkturinn á nýafstaðinni Iceland Airwaves hátíð voru tónleikar Knackered á Gauknum. Þetta er raftónlist með brotnum töktum og ýmiskonar takt-útúrdúrum, gáskafulla hljóðræna áferð. Það var svo smitandi gleði í framkomu listakonunnar Idu Schuften Jushl sem dansaði um sviðið um leið og hún sneri tökkunum - og brást við af stóískri ró þegar tæknin stöðvaði flæði tónlistarnnar tvisvar. Sömu helgi kom fyrsta plata hennar, fjögurra laga stuttskífan FYI. Við fáum Idu í heimsókn í Lestina. Það er komið ár frá því að litríka norna-söngvamyndin Wicked sló í gegn, hún var byggð á söngleik sem var byggður á skáldsögu sem var byggð á bíómynd sem var byggð á skáldsögu. Og nú er komin framhaldsmynd Wicked: for good í leikstjórn Jon M. Chu með þeim Ariönu Grande og Cynthiu Erivo í aðalhlutverkum. Kolbeinn Rastrick rýnir í myndina. Ævintýraleikurinn Echoes of the end kom út í ágúst, en íslenska tölvuleikjafyrirtækið Myrkur games hafa unnið að honum frá árinu 2016. Við ræðum við Halldór Snæ Kristjánsson framkvæmdastjóra fyrirtækisins um leikinn, dómana og viðbrögðin.

Í þætti dagsins endurflytjum við viðtal frá því í byrjun nóvember um valdboðshyggju og fasisma. Það eru ýmsar blikur á lofti varðandi stöðu lýðræðisins á Vesturlöndum. Leiðtogar sem tala gegn og grafa undan ýmsum stofnunum hefðbundins frjálslynds lýðræðis eiga upp á pallborðið í dag, bæði í Evrópu og auðvitað Bandaríkjunum. Í þættinum er rætt við Val Ingimyndarson, prófessor í sagnfræði. Hann þekkir vel til sögu fasismans, nasismans og þeirrar valdboðshyggju sem varð til fyrir um hundrað árum. Við pælum í stöðunni í dag og speglum í sögunni. Er fasisminn að snúa aftur? Hvað er eiginlega fasismi? Er þetta gamla hugtak kannski bara fyrir okkur þegar við reynum að skilja and-lýðræðislega strauma og valdboðshyggju í stjórnmálum nútímans.

Platan West End Girl kom nánast fyrirvaralaust inn á streymisveitur. Fyrsta plata bresku söngkonunnar Lily Allen í 7 ár, sem hafði sögu að segja. Söguna af því hvernig hjónaband hennar og bandaríska leikarans David Harbour fór í vaskinn. Lovísa Lára var gegntekin af plötunni þegar hún heyrði hana fyrst, við fáum að heyra hvers vegna. Svo förum við í Háskóla Íslands og ræðum við Rósu Magnúsdóttur, prófessor í sagnfræði. Hver var María Þorsteinsdóttir og hvað var tímaritið Novosti? Rósa mun flytja fyrirlestur um Maríu og baráttu róttækra kvenna í kalda stríðinu sem ber heitið „Sá heimur spyr engan um kyn, bara mann" á Þjóðminjasafninu á fimmtudaginn, í hádegisfyrirlestraröð RIKK.

Á dögunum kom nýjasta kvikmynd mexíkóska leikstjórans Guillermo Del Toro inn á Netflix, mynd byggð á hinni klassísku hryllingssögu Mary Shelley frá árinu 1818, Frankenstein. Einar Hugi Böðvarsson kemur í Lestina og ræðir það hvernig þessi sígilda skáldsaga sýnir þróun vestrænna vísinda á athyglisverðan hátt. Besta ljóðformið fyrir brandara og grín er limran. Hún kemur upphaflega frá Írlandi og kom ekki til Íslands fyrr en um miðja síðustu öld, en hefur notið mikilla vinsælda síðan þá. Við spjöllum um limrur og ljóðstafi við Ragnar Inga Aðalsteinsson, sem tók saman fyndnustu limrur síðustu ára í nýju limrusafni, Limruveislan. Lóa flytur hugleiðingar um áhrifavalda, smáhrifavalda, áreynslulausar auglýsingar og óeftirsóknarverðan sjampó-bröns.

Í lok október var tilkynnt að Universal Music Group hefði fallið frá lögsókn sinn gegn gervigreindarfyrirtækinu Udio sem hefur haldið úti einu vinsælasta spunagreindarforritinu á sviði tónlistar. Um leið og málið var látið niður falla tilkynntu fyrirtækin tvö að þau ætluðu í samstarf. Á næsta ári mun koma út forrit þar sem notendur geta búið til gervigreindartónlist, en tónlistin sem notuð til að kenna gervigreindinni verður ekki illa fengin, heldur notuð með leyfi rétthafanna og þeir munu þá fá hluta af ágóðanum. Íslenska útgáfufyrirtækið Alda Music er hluti af Universal Music Group og við spyrjum framkvæmdastjórann, Sölva Blöndal, um það hvort íslensk tónlist yrði hluti af þessu verkefni. Nú á dögunum fór inn á spilunarlista Rásar 2 lag sem var samið með spunagreind. Við ræðum við Matthías Már Magnússon, dagskrárstjóra, um áskoranirnar sem útvarpsstöðvar standa frammi fyrir á tímum gervigreindartónlistar. Svo ræðum við við leikstjóran Hilmar Oddsson um kvikmyndina Tár úr steini sem verður sýnd í Bíó Paradís um helgina. Myndin fjallar um Jón Leifs, tónskáld, og líf hans með Annie Leifs, dætrum þeirra Snót og Líf, á tímum nasismans í Þýskalandi.

Flest fólk er hætt að greina á milli gervigreindarsmíðaðrar og manngerðrar tónlistar. Gervigreindarlög klýfa stöðugt hærra upp vinsældalista og gervilistamenn fá samninga við stór plötufyrirtæki. Við skoðum nokkur af þeim gervigreindarlögum sem hafa náð hátt á vinsældalista í Evrópu og Ameríku undanfarið. Við rýnum í gamantryllinn The Chair Company frá HBO. Það er grínistinn Tim Robinson sem skrifar þættina og leikur aðalhlutverkið, mann sem fer í örvæntingarfulla leit að aðstandendum dularfulls stólafyrirtækis sem ber ábyrgð á vandræðalegu stólaslysi sem hann lenti í. Brynja Hjálmsdóttir segir frá. Að lokum hittum við myndlistarkonuna Kristínu Helgu Ríkharðsdóttur á Gerðarsafni, hún er í hópi listamanna sem taka þátt í sýningunni Skúlptúr skúlptúr performans. Hennar verk á sýningunni eru ljósmyndir af afa hennar Boga, sem hún andlitsmálaði, í anda þeirrar andlitsmálningar sem er í boði fyrir börn á 17. júní.

Á dögunum kom út fjórða breiðskífa spænsku tónlistarkonunnar Rosalia. 14 tungumál, sinfóníuhljómsveit, tólftu aldar nunna, óperusöngur, flamengó og Björk koma öll við sögu. Með plötunni LUX er Rosalia að stimpla sig rækilega inn sem einhvern merkilegasta popptónlistarmann samtímans. Friðrik Margrétar Guðmundsson mætir í Lestina til að kryfja til mergjar versta lag plötunnar (að mati Friðriks), fyrstu smáskífuna, Berghain. Við flettum svo í glænýrri íslenskri myndasögu, Larfur Lauks: lifandi og deyandi í Reykjavík. Myndasagan rekur ævintýri Larfs og vinahóps hans, sem er fjölskrúðugur hópur furðufugla og djammara. Einn þeirra er brauðsneið, enn er skjaldbaka sem selur hass og spilar Counter strike, sá þriðji missir óvart typpið í skyndikynnum á klósettinu á skemmtistað. Mennirnir á bakvið söguna eru teiknarinn og myndlistarmaðurinn Björn Heimir Önundarson og Tumi Björnsson, sem hefur gert garðinn frægan með myndböndum og stuttmyndum undir merkjum Kaupa Dót.

Við endurflytjum pallborðsumræður frá því í byrjun september um gagnrýni. Listgagnrýni hefur verið mikilvægur þáttur í menningarumræðunni svo öldum skiptir. En fjölmiðlalandslagið, umræðuvettvangurinn og menningin öll hefur breyst mikið á 21. öldinni. Internetið og samfélagsmiðlar áttu að lýðræðisvæða menningarumræðuna, en eru kannski að ganga að henni dauðri. Á pallborðið mættu þrír gestir sem hafa allir setið beggja vegna borðsins, verið gagnrýndir og starfað sem gagnrýnendur: Atli Bollason, Auður Jónsdóttir og Magnús Jochum Pálsson.

Misheppnaði helgarpabbinn Hrólfur er viðfangsefni nýrra íslenskra grínþátta, Vesen, á Sjónvarpi Símans. Mið-íslenska landsliðið í gríni er í aukahlutverkum en það er Jóhann Alfreð túlkar Hrólf. Leikstjóri þáttanna og handritshöfundar heimsækja Lestina, þau Gaukur Úlfarsson og Anna Hafþórsdóttir. Bugonia nefnist nýjasta kvikmynd gríska leikstjórans Yorgos Lanthimos, sem hefur áður vakið athygli fyrir skringimyndar sínar eins og The Favorite, Poor things, The Lobster og Dogtooth. Emma Stone, Jesse Plemons og Aiden Delbis eru í burðarhlutverkum í þessari mynd sem fjallar um sannfærða samsæriskenningasmiði sem ræna forstjóra stórfyrirtækis, sem þeir telja vera geimveru í dulargervi. Við bindum svo lokahnútinn á Iceland Airwaves umfjöllun Lestarinnar þetta árið með pistli frá þáttakanda í Fídbakk, tónlistarpennaverkefni Tónlistarmiðstöðvar og Reykjavík Grapevine. Francis Laufkvist Kristinsbur segir frá sinni upplifun af hátíðinni í ár.

Snorri Helgason veltir fyrir sér fólkinu sem lifir og starfar í Borgartúni á nýútkominni samnefndri plötu. Á tímapunkti sá hann lögin fyrir sér sem söngleikjalög, Borgartún: The Musical. Og hvað finnst Snorra um fólkið á íslenska Wall Street? Fríða Þorkelsdóttir gaf út pínulitla bók í sumar sem heitir Fjölskyldusaga, bókin er nógu smá til að passa í lófa. Kristján Guðjónsson hitti hana í sumar og var viðtalið fyrst flutt í Tengivagninum. Atli Bollason bindur hnút á pistlaröðina sína Ekki slá í gegn! Hvað snýst list og listsköpun um? Listin sem Atli sækir í gerir kröfu um að áhorfandinn staldri við.

Undanfarnar vikur hafa verið mótmæli nokkuð víða um heim sem hafa steypt nokkrum þjóðarleiðtogum eða allavega hrist upp í og ógnað valdakerfi sinna landa, mótmæli sem eru drifin áfram af ungu fólki og hafa þess vegna verið kölluð Z kynslóðar mótmælin. Ástæðurnar eru ólíkar og staðbundnar en mótmælin eiga ýmislegt sameiginlegt í Nepal, Marokkó, Madagascar, Perú og víðar. Dischord, rapptónlist og japönsk anime-sería koma meðal annars við sögu í yfirferð okkar um mótmæli Z-kynslóðarinnar. Við spjöllum við tvo meðlimi sviðslistahópsins Marmarabörn (eða Marble Crowd) um dans, Árið án sumars, samsköpun og hvað þeim finnst mest spennandi í leikhúsi.

Tónlistarblaðamenn Lestarinnar lögðu leið sína á Airwaves um nýliðna helgi. Katrín Helga Ólafsdóttir hefur þáttinn á pistli sínum um hátíðina. Davíð Roach fer því næst yfir sína hápunkta í samtali, að hans mati stóð hljómsveitin Mermaid Chunky upp úr. Á miðvikudag hefst svo næsta hátíð, danshátíðin Reykjavík Dance Festival. Þau Bertine og Leevi útskrifuðust af alþjóðlegu samtímadansbrautinni í Listaháskólanum í vor og sýna útskriftaverkin sín í tvíhleypu á Dansverkstæðinu á hátíðinni.

Hver er munurinn á því að gera rapp og danstónlist? Þórir Már (mistersir), Arnar Ingi (Young Nazareth) og Tatjana Dís (ex.girls) eru hljómsveitin Digital Ísland. Þau troða upp á Lemmy á laugardaginn á Iceland Airwaves sem hefst í dag. Kolbeinn Rastrick fór á Víkina í bíó, en það er nýr íslenskur spennutryllir í leikstjórn Braga Þórs Hinrikssonar. Og Brynja Hjálmsdóttir fer í saumana á þáttunum Felix og Klara sem eru sýndir í Ríkissjónvarpinu.

Við tökum stöðuna á Íslendingum sem búsettir eru í Bandaríkjunum og spyrjum þá hvað hefur breyst síðan Trump var kjörinn? Að hvað miklu leiti finna þau breytingar á eigin skinni? Hvaða áhrif hefur þetta haft á nærumhverfi þeirra? Svo ræðum við við rithöfundinn og heimspekingin Hauk Má Helgason um nýútkomina bók hans Staðreyndirnar. Upplýsingaóreiða og vitvélar koma við sögu í skáldsögu sem fjallar um flokksgæðingin Stein, sem hefur fengið vinnu á nýrri stofnun, Upplýsingastofu, sem hefur það hlutverk að þróa opinberan staðreyndagrunn sem á að vera aðalvopn stjórnvalda í baráttunni gegn upplýsingaóreiðu.

Hvaða áhrif hefur það á umhverfisbaráttuna að Greta Thunberg beini sjónum sínum frekar í aðrar áttir, og hvaða áhrif hefur endurkjör Donalds Trump á stöðuna í málaflokknum. Við pælum í umhverfispólitík með Þorgerði Maríu Þorbjarnardóttur, formanni Landverndar. Atli Bollason flytur okkur pistil þar sem hann veltir fyrir sér hugtakinu Sell-out sem þótti mikið skammaryrði í listakreðsum á árum áður. Atli vill að fleiri listamenn hundsi kröfuna um að slá í gegn. Er hægt að halda í látna ástvini með því að gera gervigreindarklón af þeim? Í einleiknum Dead Air, sem Álfrún Rós Gísladóttir sýndi á Edinburgh Fringe hátíðinni og verður sett upp í Tjarnarbíó um helgina, tekst hún á við sorgina að missa pabba sinn. Við ræðum dauðann og gervigreindarspjallmenni við Álfrúnu

Við í Lestinni erum að velta fyrir okkur stöðu lýðræðisins á Vesturlöndum. Það eru ýmsar blikur á lofti. Leiðtogar sem tala gegn og grafa undan ýmsum stofnunum hefðbundins frjálslynds lýðræðis eiga upp á pallborðið í dag, bæði í Evrópu og auðvitað Bandaríkjunum. Gestur þáttarins er Valur Ingimyndarson, prófessor í sagnfræði. Hann þekkir vel til sögu fasismans, nasismans og þeirrar valdboðshyggju sem varð til fyrir um hundrað árum. Við ætlum að pæla í stöðunni í dag og spegla í sögunni. Er fasisminn að snúa aftur? Hvað er eiginlega fasismi? Er þetta gamla hugtak kannski bara fyrir okkur þegar við reynum að skilja and-lýðræðislega strauma og valdboðshyggju í stjórnmálum nútímans.

Raphael úr hljómsveitinni La Dimension mætir og segir okkur frá suðuramerískri cumbia-tónlist og hátíðarhöldum á degi hinna dauðu. Við hringjum á Akranes í útvarpsmanninn Óla Palla og heyrum um afmælisbarn mánaðarins, Rokkland, sem fagnar 30 árum. Davíð Roach Gunnarsson segir frá bjargvættum indírokksins, Geese, og nýjustu plötu þeirra Getting killed.

Það verður tónlistarfókus í Lestinni þennan miðvikudaginn. Orðið Myasnoi þýðir kjöt á rússnesku. Þegar Yulia var 14 ára ákvað hún að þetta væri fullkomið hljómsveitarnafn. Seinna flutti hún til Íslands og byrjaði að gera tónlist með reykvísku listafólki. Nú er MC Myasnoi ein virkasta og hættulegasta sveitin í grasrótarsenunni. Sex af sjö meðlimum sveitarinnar koma í kaotískt viðtal. Rakel Sigurðardóttir gaf nýlega út sína fyrstu plötu, A place to be - en staðurinn sem titillinn vísar í eru æskuslóðir hennar Stað í Hrútafirði. Lóa spjallar við tónlistarkonuna. Og svo flytur Atli Bollason okkur annað innslag í pistlaröðinni Ekki slá í gegn.

Gréta Kristín Ómarsdóttir, leikstjóri og dósent í Listaháskóla Íslands, ræðir sviðslistir, samsköpun, bakslagið og verkið Skammarþríhyrninginn sem nú er á fjölum Borgarleikhússins. Og hvernig 1 plús 1 verður 3. Við byrjum á sama stað og vanalega, hvaða sviðslistaverk hreyfði síðast við þér. Þórður Ingi Jónsson er með pistil í tilefni Hrekkjavökunnar, hann hefur verið að sökkva sér ofan söguna um dularfullt leynifélag, Bræðralag Satúrnusar, Fraternas Saturni, sem hafði nokkur áhrif í Þýskalandi á millistríðsárunum.

Við rifjum upp hluta þáttar sem við gerðum í október 2023 sem fjallaði um stöðuna á leigumarkaði. Hvers vegna er svona erfitt að óska eftir meðleigjanda? var sennilega rannsóknarspurningin. Hvers vegna er það talið betra að eiga en að leigja á Íslandi og af hverju er það þannig? Við berum saman stöðu íslendinga og aðfluttra á leigumarkaðnum og ræðum við sérfræðinga. Og svo förum við inn í nútímann, er þetta jafn slæm staða, betri eða verri en fyrir tveimur árum? Við ræðum við Jónas Atla Gunnarsson hagfræðing hjá HMS. Kolbeinn Rastrick hefur þó leika á rýni í nýjustu mynd norska leikstjórans Joachim Trier, Sentimental Value.

Á tveggja vikna fresti kryfjum við popplag með Friðriki Margrétar Guðmundssyni, tónskáldi og tónlistarmanni. Að þessu sinni er það hrekkjavökuslagarinn Dracula með áströlsku sýrupoppsveitinni Tame Impala. Á morgun fer fram kvennaverkfall. Nokkrar konur hafa stigið fram undanfarna daga og gagnrýnt framtakið. Við fáum nokkrar konur til að velta fyrir sér tilganginum með kvennaverkfalli árið 2025.

Á morgun opnar myndlistarsýningin Tveir heimar í Iðu Zimsen. Þar verða sýnd verk sem Mouhamed hefur unnið að undanfarin 5 ár. Hann kemur frá Mauritaníu og hefur búið á Íslandi síðan 2010/11. Við ræðum við Mouhamed Lo og Láru Jónu Þorsteinsdóttur. Brynja Hjálmsdóttir, sjónvarpsrýnir Lestarinnar, rýnir í nýja íslenska sjónvarpsþætti sem koma úr smiðju Birkis Blæs Ingólfssonar og Harðar Rúnarssonar. Að lokum fáum við pistil frá Atla Bollasyni sem er með hugann við ferðamannastaðinn Taormina á Sikiley.

Ragnar Bragason heimsækir Lestina og spjallar um sjónvarpsþættina Felix og Klara sem eru sýndir á RÚV um þessar mundir. Jón Gnarr og Edda Björgvinsdóttir leika eldri hjón sem flytja í þjónustuíbúð fyrir aldraða. Við ræðum um óþolandi aðalpersónur, transendentalíska kvikmyndagerð og besta öldrunargervi í sjónvarpssögunni. Svo heyrum við um gjörninginn Viltu kvittun? þar sem skáldin Elín Edda og Guðrún Brjánsdóttir prenta ljóðabækur sínar, Gakk og Tími til neins, á pappírsrúllur sem eru yfirleitt notaðar fyrir kvittanir.

Lækkandi fæðingartíðni er reglulega í umræðunni þessa dagana, bæði hér á Íslandi og reyndar víða erlendis, og er að verða eitt af stóru menningarpólitísku deilumálunum í samtímanum. Prónatalismi, eða fólksfjölgunarhyggja, er orðin að stjórnmálalegu afli í Bandaríkjunum með Elon Musk, JD Vance og fleiri sem leggja áherslu á að bandarikjamenn eignist fleiri börn. Stjórnvöld í Ungverjalandi hafa orðið að leiðarljósi fólksfjölgunarsinna víðar með stefnum sem hampa barnmörgum hefðbundnum fjölskyldum. Í síðustu viku hér í Lestinni talaði varaformaður Miðflokksins um vonleysi og deyfð sem einkenndi Íslendinga í dag og hefði þau áhrif að þeir fjölguðu sér ekki. Við ræðum þessi mál við Sunnu Kristínu Símonardóttur, lektor í Háskólanum á Akureyri sem hefur rannsakað lækkandi fæðingartíðni og ástæður hennar. Katrín Helga Ólafsdóttir fór fyrir hönd Lestarinnar á listahátíðina State of the Art. Við fáum umfjöllun frá henni um hátíðina.

Steingrímur Teague er í hópi aðdáenda sem nú syrgja merkan listamann. D'Angelo féll frá í vikunni eftir baráttu við krabbamein aðeins 51 árs að aldri, en áhrif hans eru ómæld. Við ræðum við tónlistarmanninn Elvar sem átt eitt laga sumarsins, Miklu betri einn. Hann er í listakollektívunni flysouth og vinnur nú að sinni annari plötu í samstarfi við Loga Pedro. Kolbeinn Rastrick rýnir í taílensku kvikmyndina A Useful Ghost eða Ryksugudraugurinn sem nú er í sýningu í Bíó Paradís.

Í Lestinni undanfarna mánuði höfum verið að reyna að átta okkur á pólitískum breytingum á hægri væng stjórnmálanna bæði í Bandaríkjunum og hér á Íslandi. Nýja hægrinu svokallaða - sem leggur minni áherslu á frjálsan markað og meiri áherslu á íhaldssöm gildi. Hér á landi er mest áberandi andlit þessa nýja hægris líklega Snorri Másson, fyrrum blaðamaður, hlaðvarpari, og nýkjörinn varaformaður Miðflokksins. Við spjöllum við Snorra um þessa meintu íhaldsbylgju Z-kynslóðarinnar og hvernig hægristjórnmál líta út árið 2025. Leikhúsið og tvívera þess eftir Antonin Artaud kemur út á morgun í íslenskri þýðingu Trausta Ólafssonar. Við spjöllum við Trausta um leikhús grimmdarinnar - leikhús sem hefur þó ekkert með ofbeldi að gera.

Á næsta ári fagna Bandaríkjamenn því að 250 ár eru frá því að lýðveldi þeirra var stofnað. Margir sérfræðingar segja þó að staða réttarríkisins og lýðræðisins í þessu valdamesta lýðræðisríkis sögunnar hafi sjaldan ef aldrei verið í jafn mikilli hættu. Í þáttaröðinni okkar Konungssinnar í Kísildal kom Sveinn Máni Jóhannesson sagnfræðingur og talaði um stofnun Bandaríkjanna, en okkur langaði að fá hann til okkar aftur og nú til að greina stöðuna í dag, hvort amerískt lýðræði sé raunverulega í hættu. Við fjöllum svo um heimildarmyndina Paradís amatörsins sem var frumsýnd á Skjaldborgarhátíðinni í vor. Myndin notast meðal annars við mikið magn heimamyndbanda sem fjórir ólíkir menn birtu af hversdagslífi sínu á Youtube. Atli Bollason heldur svo áfram að velta fyrir sér frama og fegurð í pistlaröðinni Ekki slá í gegn! Nú finnur hann hetju í kvikmyndapersónunni Dude úr The Big Lebowski.

Það er tímabært að sækja til hægri sagði nýkjörinn formaður Sambands ungra Sjálfstæðismanna. En hvað þýðir það? Hvernig lítur það hægri út? Júlíus Viggó var á dögunum kjörinn formaður SUS og við ræddum hægrið, þjóðleg gildi, frjálslyndi og íhald. Og hvort það sé hægri sveifla hjá ungu fólki. Una Ragnarsdóttir er tiltölulega nýbúin að vera í menntaskóla hvar hún var látin lesa Laxness. Í kjölfar frétta um að bækur hans væru svo að segja að hverfa af námskrá framhaldsskóla hafði hún áhuga á því að ræða við nemendur skóla sem lesa og lesa ekki Halldór Laxness. Hvers vegna ættum við að lesa Sjálfstætt fólk? Vilja unglingar lesa Sjálfstætt fólk?

Lóa Björk og Hanna Sigþrúður Birgisdóttir kryfja internetfyrirbærið performative male, sem er allt í senn brandari, steríótýpa og fatastíll. Við rýnum í heimildarmyndina Jörðin undir fótum okkar eftir Yrsu Roca Fannberg þar sem fylgst er með lífi og dauða á hjúkrunarheimilinu Grund. Kolbeinn Rastrick segir frá myndinni. Og við ræðum af hverju læknanemar ættu að lesa skáldsögur og ljóðlist til að verða betri í starfi sínu. Guðrún Steinþórsdóttir bókmenntafræðingur kemur og ræðir læknahugvísindi.

Við kryfjum myndina One Battle After Another með Birni Þór VIlhjálmssyni. Myndin er í leikstjórn Paul Thomas Anderson og er byggð á skáldsögu Thomas Pynchon, Vineland. Leonardo DiCaprio fer með aðalhlutverkið í myndinni, leikur jónureykjandi pabba í náttslopp, sem er örvæntingafullur að leita að dóttur sinni, Willu. Brynja Hjálmsdóttir horfði á And Just Like That... sjálfstætt framhald af Sex And The City, en hve mikið tekst þessum nýju þáttum að halda í kjarna upprunalegu þáttanna, sem mótuðu nánast heila kynslóð kvenna.

Kristín Eysteinsdóttir er rektor Listaháskóla Íslands, leikstjóri og fyrrverandi Borgarleikhússtjóri. Lóa Björk fær Kristínu í samtal um framtíð sviðslista. Við hringjum á Ísafjörð og forvitnumst um kvikmyndahátíðina PIFF sem fer fram í fimmta sinn í dag. Atli Bollason heldur áfram að setja purningamerki við þrá nútímamannsins eftir viðurkenningu og ríkidæmi, í pistlaröð sinni Ekki slá í gegn.

Í síðustu viku kom út nýjasta plata Taylor Swift, Life of a Showgirl. Að venju var mikil eftirvænting eftir nýrri tónlist frá þessari skærustu poppstjörnu samtímans. Viðbrögðin hafa hins vegar ekki verið á einn veg, dómar frekar neikvæðir og sumir Swifties - sem eru þekktir fyrir að standa við bakið á sinni konu í blíðu og stríðu - hafa orðið fyrir vonbrigðum. Nína Hjálmarsdóttir, Swiftie og sviðslistakona, er ein þeirra sem er svekkt með sýningarstúlkuna. Við ræðum við Nínu. Rapparinn M Can hefur verið hálfgerður huldumaður í íslenskri rappsenu undanfarin fimm ár, en hann hefur gert tónlist með Birgi Hákoni og Yung Nigo Drippin svo einhverjir séu nefndir. Hann hefur tengingu við Tyrkland, Bretland og Ísland og rappar á ensku. Þórður Ingi Jónsson hitti á M Can og forvitnaðist um ferilinn og fyrstu plötuna hans, Paint a Picture.

Alþjóðlegri kvikmyndahátíð í Reykjavík, RIFF, lýkur um helgina. Gunnar Theodór Eggertsson rýnir í þrjár myndir: Sorry Baby, White Snail og All That's Left Of You. Stundum heyrist að #MeToo-hreyfingin heyri sögunni til, sé orðin úrelt og eigi ekki erindi við nútímann. Er þetta rétt? Á þriðjudag standa þátttakendur í rannsóknarverkefninu Flæðandi siðfræði: Femínísk siðfræði og #MeToo fyrir umræðufundi þar sem þessi mál verða rædd. Við forvitnuðumst um málið. Við höldum áfram umræðum sem hófust í síðasta þætti um lagið Elli Egils með Herra Hnetusmjör. Við förum yfir nokkur góð rapplög sem eru nefnd eftir raunverulegum lifandi Íslendingum. Og við frumflytjum nýtt lag sem er nefnt eftir tónskáldinu og poppkrufningarmanni Lestarinnar, Friðriki Margrétar Guðmundssyni. Það er Drengurinn Fengurinn sem samdi lagið og sendi okkur eftir þátt gærdagsins.

Bankareikingur með tuttugu og sjö og ég er bara tuttugu og sjö syngur Herra Hnetusmjör. Friðrik Margrétar Guðmundsson, poppsérfræðingur og tónskáld, kryfur lagið Elli Egils til mergjar. Brynja Hjálmsdóttir sjónvarpsgagnrýnandi rýnir í nýja þætti sem eru nú í sýningu á streymisveitu Sýnar, þættirnir Brjánn í leikstjórn Sigurjóns Kjartanssonar.

Hvers vegna er það strax orðið umdeilt val að Bad Bunny skuli hafi verið bókaður til að spila í hálfleiknum á Superbowl? Við kynnum okkur þennan Puerto Ríkanska tónlistarmann sem sló fyrst í gegn árið 2016 og hefur síðan orðið einn sá frægasti í heimi, þó hann sé ekki endilega öllum íslendingum kunnugur, en hann rappar einvörðungu á spænsku. Magnús Jóhann og Sverrir Páll segja frá State of the Art hátíðinni sem hefst eftir viku. Þar eru ólíkum tónlistarstefnum og tónlistarfólki stefnt saman og list sýnd í óhefðbundnum rýmum. Útkoman er eitthvað alveg nýtt og spennandi. Atli Bollason flytur pistil undir yfirskriftinni 'Ekki slá í gegn'.

Við rýnum í Alþjóðlega kvikmyndahátíð í Reykjavík sem hófst á fimmtudag. Gunnar Theodór Eggertsson, RIFF-rýnir, segir frá þremur myndum sem hann sá um helgina: Mömmusóló, Þríleikur um skipbrot, og Kim Novak's vertigo. Texas Jesús er snúin aftur. Þessi keflvíska sveit starfaði frá 1993 til 1996 og hljómar ekki eins og nein önnur hljómsveit: þetta er teiknimyndatónlist úr helvíti, krúttlegur mikki refur á sveppum. Við fáum til okkar tvo meðlimi þessarar költsveitar. Og við fylgjumst með gervigreindarbólunni springa smám saman. Lóa segir frá fúski fyrirtækisins Friend.com sem framleiðir óþolandi gervigreindarvin.

Við flettum í Riff-bæklingnum og förum yfir þær myndir sem við erum spennt að sjá. Kristján heimsækir Morgunblaðið í Hádeigismóum og skoðar nýjasta menningarvef landsins. Þau koma svo þrjú til okkar, Harpa Hjartardóttir, Brynjar Leó Hreiðarsson og Bergur Árnason, kvikmyndagerðarfólk ungt og upprennandi sem eru öll að sýna stuttmynd á Riff í ár.

Jón Atli Jónasson er höfundur fjölda leiksýninga en fæst nú aðallega við bóka- og sjónvarpsþáttaskrif. En hvers vegna gerir hann ekki leikrit lengur? Brynja Hjálmsdóttir spjallar við okkur um nýja sjónvarpsþætti sem eru með íslandstengingu. Ugla Hauksdóttir leikstýrir nokkrum þáttum af Alien: Earth.

Alþjóðlega söngvakeppnin Intervision fór fram um helgina og bar framlag Víetnama sigur úr bítum. Keppnin er andsvar Rússlands við Eurovision, keppni sem á að vera ópólitísk og hampa hefðbundnum fjölskyldugildum. Við kynnum okkur keppnina. Við spjöllum um stórtónleika Birnis í Laugardalshöllinni þar sem hljóð, mynd og ljós fóru fullkomlega saman í mögnuðu sjónarspil. Í dag hefst ný pistlaröð sem nefnist „Ekki slá í gegn.“ Atli Bollason setur spurningamerki við þrá nútímamannsins eftir viðurkenningu og ríkidæmi, hann veltir því fyrir sér hvernig áhersla á frama hefur áhrif á líðan okkar og sjálfsvirðingu, hann pælir í tilgangi sköpunarinnar, tilburðum markaðarins til að fletja allt út, og hvers vegna vinsældir og gæði fari svo sjaldan saman.