Podcasts about stofnun

Í þættinum fjallar Halla um orðið aðventa og skyld orð í íslensku og öðrum tungum. Einnig fjallar hún um orðið jólafasta sem er eldra í málinu og virðist framan af hafa verið algengara en orðið aðventa.      ////////////////////////      Árni Björnsson. (1993). Saga daganna. Almenna bókafélagið. / Ásgeir Blöndal Magnússon. (1989). Íslensk orðsifjabók. Orðabók Háskólans. / Ásta Svavarsdóttir. (2022, 20. desember). aðventa eða jólafasta. Árnastofnun. https://www.arnastofnun.is/is/utgafa-og-gagnasofn/pistlar/adventa-eda-jolafasta / Barnhart, R. K. (ritstjóri). (1988). Chambers Dictionary of Etymology. Chambers / Guðrún Kvaran. (2018, 19. júní). aðventa. Árnastofnun. https://www.arnastofnun.is/is/greinar/adventa / Ordbog over det norrøne prosasprog (ONP). Aldís Sigurðardóttir (ritstjóri) o.fl. Institut for Nordiske Studier og Sprogvidenskab, Københavns Universitet. Sótt í nóvember 2024. / Ritmálssafn Orðarbókar Háskólans. Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. https://ritmalssafn.arnastofnun.is/. Sótt í desember 2024.

Í þættinum er fjallað um orðið kannski. Halla veltir fyrir sér grunnmerkingunni, segir frá hugmyndum um hvenær og hvaðan það kom inn í íslensku og skýrir frá breytingunni sem varð í orðinu á 19./20. öld.      ////////////////////////      Ásgeir Blöndal Magnússon. (1989). Íslensk orðsifjabók. Orðabók Háskólans. / Barnhart, R. K. (ritstjóri). (1988). Chambers Dictionary of Etymology. Chambers. / Eiríkur Rögnvaldsson. (2021, 8. júní). ske, máske - og kannski. Eiríkur Rögnvaldsson - uppgjafaprófessor í íslenskri málfræði við Háskóla Íslands. https://uni.hi.is/eirikur/2021/06/08/ske-maske-og-kannski/ / Jóhannes B. Sigtryggsson (ritstjóri). Málfarsbankinn. Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. https://malfar.arnastofnun.is/greinar/kannski Sótt í október 2024. / Kristján Árnason. (2005). Málhljóð íslenskunnar. Í Margrét Guðmundsdóttir (aðalritstjóri), Íslensk tunga I - Hljóð (bls. 135-137). Almenna bókafélagið. / Nielsen, N. Å. (1976). Dansk etymologisk ordbog – ordenes historie. Gyldendal. / Ordbog over det norrøne prosasprog (ONP). Aldís Sigurðardóttir (ritstjóri) o.fl. Institut for Nordiske Studier og Sprogvidenskab, Københavns Universitet. Sótt í september 2024. / Ritmálssafn Orðarbókar Háskólans. (2024). Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. https://ritmalssafn.arnastofnun.is/ / Þórdís Úlfarsdóttir (aðalritstjóri). ISLEX. Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. https://islex.arnastofnun.is/is/ord/23415/tungumal/DA Sótt í september 2024.

Í þættinum fjallar Halla um hljóðbreytinguna gn > n íslensku. Breytingin verkaði í mörgum orðum, t.a.m. lýsingarorðinu nógur (af gnógur), neisti (af gneisti) en einnig lifa tvímyndir í nútímamáli eins og gnísta – nísta og gnúpur – núpur. Halla fjallar einnig lítillega um aðrar áhugaverðar breytingar í íslensku og ensku, hvort tveggja í forn- og nútímamáli.      ////////////////////////      Ásgeir Blöndal Magnússon. (1989). Íslensk orðsifjabók. Orðabók Háskólans. / Barnhart, R. K. (ritstjóri). (1988). Chambers Dictionary of Etymology. Chambers. / Björn K. Þórólfsson. (1925). Um íslenskar orðmyndir á 14. og 15. öld og breytingar þeirra úr fornmálinu. Málvísindastofnun Háskóla Íslands. / Halldóra Jónsdóttir og Þórdís Úlfarsdóttir. Íslensk nútímamálsorðabók. Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. https://islenskordabok.arnastofnun.is/leit/gneisti Sótt í september 2024. / Haraldur Bernharðsson. (2011). Inngangur að sögulegum málvísindum. Reykjavík. / Kristján Árnason. (2005). Saga og forsaga íslenska hljóðkerfisins. Í Margrét Guðmundsdóttir (aðalritstjóri), Íslensk tunga I - Hljóð (bls. 363). Almenna bókafélagið. / Ordbog over det norrøne prosasprog (ONP). Aldís Sigurðardóttir (ritstjóri) o.fl. Institut for Nordiske Studier og Sprogvidenskab, Københavns Universitet. Sótt í nóvember 2024. / Ritmálssafn Orðarbókar Háskólans. Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. https://ritmalssafn.arnastofnun.is/ Sótt í nóvember 2024. 

Í þættinum er fjallað um mögulegan uppruna lýsingarorðsins líkur í íslensku og skyldleika þess við nafnorðið lík. Einnig verður stuttlega fjallað um önnur orð sem hafa sömu rót, s.s. nafnorðið líkami, lýsingarorðið slíkur og atviksorðið líka.       ////////////////////////      Ásgeir Blöndal Magnússon. (1989). Íslensk orðsifjabók. Orðabók Háskólans. / Barnhart, R. K. (ritstjóri). (1988). Chambers Dictionary of Etymology. Chambers. / Björn K. Þórólfsson. (1925). Um íslenskar orðmyndir á 14. og 15. öld og breytingar þeirra úr fornmálinu. Málvísindastofnun Háskóla Íslands. / Ritmálssafn Orðarbókar Háskólans. Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. https://ritmalssafn.arnastofnun.is/ Sótt í nóvember 2024. / Ordbog over det norrøne prosasprog (ONP). Aldís Sigurðardóttir (ritstjóri) o.fl. Institut for Nordiske Studier og Sprogvidenskab, Københavns Universitet. Sótt í nóvember 2024. 

Í þættinum í dag ræða Andri og Ólafur sögulegan aðdraganda stofnun Ísraelsríkis árið 1948, en stofnun þess ríkis átti heldur betur eftir að draga dilk á eftir sér og gerir enn.Síonisminn (eða Zíonisminn) er þjóðernishyggja Gyðinga, sem byggir á þeirri hugmynd að Gyðingar, sem öldum saman bjuggu innan um annað fólk í Evrópu, Asíu og í Afríku, ættu sér sögulegt heimaland í Palestínu og ættu að stofna þar til þjóðríkis. Í þessum fyrri hluta ræða Söguskoðunarmenn um Gyðinga frá fornöld og fram á 19. öld. Þá skaut klassískur síonismi rótum á meðal evrópskra Gyðinga og hugmyndin um stofnun ríkis í Palestínu varð skyndilega raunhæf með hruni Ottómanríkisins.Hlaðvarpið Söguskoðun má nálgast hér:Soguskodun.com | soguskodun@gmail.comEinnig á Facebook og Youtube. Hægt er að styrkja hlaðvarpið með því að bjóða okkur upp á kaffibolla.

Í þættinum í dag ræða Andri og Ólafur sögulegan aðdraganda stofnun Ísraelsríkis árið 1948, en stofnun þess ríkis átti heldur betur eftir að draga dilk á eftir sér og gerir enn.Síonisminn (eða Zíonisminn) er þjóðernishyggja Gyðinga, sem byggir á þeirri hugmynd að Gyðingar, sem öldum saman bjuggu innan um annað fólk í Evrópu, Asíu og í Afríku, ættu sér sögulegt heimaland í Palestínu og ættu að stofna þar til þjóðríkis. Í þessum síðari hluta ræðum við atburðina frá endalokum fyrri heimsstyrjaldar þegar Bretar fengu umboð til að stjórna Palestínu og þangað til Ísraelsríki var stofnað í kjölfar þess að Sameinuðu þjóðirnar samþykktu ályktun um skiptingu landsins árið 1947. Hlaðvarpið Söguskoðun má nálgast hér:Soguskodun.com | soguskodun@gmail.comEinnig á Facebook og Youtube. Hægt er að styrkja hlaðvarpið með því að bjóða okkur upp á kaffibolla.

Í þættinum er rætt við Rósu Þorsteinsdóttur rannsóknardósent hjá Stofnun Árna Magnússonar, þar sem hún sér um hljóðritasafn stofnunarinnar. Í þættinum segir Rósa frá upphafi hljóðritasafnsins, hvað þar er að finna og vinnunni við að gera það aðgengilegt á netinu.

Heimsglugginn fjallaði að þessu sinni um hlut utanríkis- og varnarmála í kosningabaráttunni fyrir Alþingiskosningarnar 30. nóvember. Bogi Ágústsson ræddi við Davíð Stefánsson og Piu Hansson. Davíð er formaður Varðbergs, samtaka um vestræna samvinnu og alþjóðamál og Pia er forstöðumaður Alþjóðamálastofnunar Háskóla Íslands en þau standa fyrir fundi um utanríkis- og varnarmál ásamt Stofnun stjórnsýslufræða og stjórnmála við Háskóla Íslands og Félagi stjórnmálafræðinga. Þar skýra 10 frambjóðendur stefnu flokka sinna og framboða. Einnig ræddu Bogi og Þórunn Elísabet Bogadóttir stuttlega um Kemi Badenoch, nýjan leiðtoga breska Íhaldsflokksins. Hún þótti nokkuð hvöss og fylgin sér í fyrirspurnatíma forsætisráðherra í gær. Þetta var í annað sinn sem hún tókst á við Keir Starmer forsætisráðherra en í síðustu viku var athygli allra á forsetakosningunum í Bandaríkjunum svo lítið var rýnt í frammistöðu hennar þá.

75 ár eru í dag síðan Atlantshafssáttmálinn var undirritaður og Atlantshafsbandalagið varð til. Af því tilefni ræddi Bogi Ágústsson við Björn Bjarnason, fyrrverandi ráðherra, um bandalagið og öryggis- og varnarmál. Fyrir 60 árum áttu Bítlarnir lögin í fimm efstu sætum bandaríska Billboard-vinsældarlistans. Lögin fimm voru leikin. Aðeins lítill hluti þess viðar sem hægt er að vinna úr skógum landsins er nýttur. Arnór Snorrason, skógfræðingur hjá Landi og skógi, segir mikla möguleika felast í skógarnytjum. Ég syng þennan söng - Ari Jónsson, Room full of roses - George Morgan, I can dream, can´t I - Andres sisters, Please please me - The Beatles, I want to hold your hand - The Beatles, She loves you - The Beatles, Twist and shout - The Beatles, Can´t buy me love - The Beatles, Norwegian wood - The Beatles.

Sérstakir táknmáls-tónleikar verða haldnir í Tjarnarbíói næstu helgi þar sem sviðsett verða ljóð á íslensku táknmáli og kannaðar verða nýjar slóðir í sviðslistum.Heyrnalausir og heyrandi sitja hlið við hlið á tónleikunum þar sem Döff ljóðlist og kórverk skapa áður óséðan samleik. Þau komu hingað Haukur Darri Hauksson og Elísabet Thea Kristjánsdóttir. . Í ár fagnar kvennakórinn Vox feminae 30 ára starfsafmæli . Í gegnum tíðina hefur Vox feminae lagt metnað sinn í að auka veg kvennakóratónlistar á Íslandi með því að fá íslensk tónskáld til að semja ný verk fyrir kórinn. Á þessu afmælisári mun kórinn frumflytja ný verk eftir tónskáldin Eygló Höskuldsdóttir Viborg svo og eftir Stefan Sand sem nýverið tók við stjórn kórsins. Við ræddum við þær Margréti Pálmadóttur sem stjórnað hefur kórnum lengst af og Þórdísi Guðmundsdóttur formann kórsins. Sigurlaug Dagsdóttir er verkefnastjóri vefsins Lifandi hefða hjá Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum og hún kom til okkar og sagði okkur aðeins frá tilgangi þessa vefs en einnig frá þeirri undirbúningsvinnu sem nú fer fram er tengist skráningu sundlaugamenningar á Íslandi inná vefinn. Sú vinna er veigamikið skref í undirbúningi að tilnefningu hefðarinnar á skrá UNESCO yfir óáþreifanlegan menningararf. Stuðmenn - Út í kvöld. Vox Feminae - Haustvísur til Maríu. Uppáhellingarnir, Sigríður Thorlacius - Augun þín blá.

Sérstakir táknmáls-tónleikar verða haldnir í Tjarnarbíói næstu helgi þar sem sviðsett verða ljóð á íslensku táknmáli og kannaðar verða nýjar slóðir í sviðslistum.Heyrnalausir og heyrandi sitja hlið við hlið á tónleikunum þar sem Döff ljóðlist og kórverk skapa áður óséðan samleik. Þau komu hingað Haukur Darri Hauksson og Elísabet Thea Kristjánsdóttir. . Í ár fagnar kvennakórinn Vox feminae 30 ára starfsafmæli . Í gegnum tíðina hefur Vox feminae lagt metnað sinn í að auka veg kvennakóratónlistar á Íslandi með því að fá íslensk tónskáld til að semja ný verk fyrir kórinn. Á þessu afmælisári mun kórinn frumflytja ný verk eftir tónskáldin Eygló Höskuldsdóttir Viborg svo og eftir Stefan Sand sem nýverið tók við stjórn kórsins. Við ræddum við þær Margréti Pálmadóttur sem stjórnað hefur kórnum lengst af og Þórdísi Guðmundsdóttur formann kórsins. Sigurlaug Dagsdóttir er verkefnastjóri vefsins Lifandi hefða hjá Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum og hún kom til okkar og sagði okkur aðeins frá tilgangi þessa vefs en einnig frá þeirri undirbúningsvinnu sem nú fer fram er tengist skráningu sundlaugamenningar á Íslandi inná vefinn. Sú vinna er veigamikið skref í undirbúningi að tilnefningu hefðarinnar á skrá UNESCO yfir óáþreifanlegan menningararf. Stuðmenn - Út í kvöld. Vox Feminae - Haustvísur til Maríu. Uppáhellingarnir, Sigríður Thorlacius - Augun þín blá.

Þrír stjórnendur hafa hætt störfum í Íslandsbanka eftir að í ljós kom hvernig staðið var að sölu bankans á bréfum í honum sjálfum. Þórður Snær Júlíusson, ritstjóri Heimildarinnar, fór yfir stöðuna í málefnum Íslandsbanka. Hann ræddi líka um samdrátt í kaupmætti, fjármagnstekjur og Alvotech. Þýski öfgaflokkurinn AfD mælist enn með mikinn meðbyr í skoðanakönnunum og mældist á dögunum með meira fylgi en stjórnarflokkur jafnaðarmanna SPD. Arthúr Björgvin Bollason var á línunni frá Berlín og sagði frá umdeildu viðtali sem vikuritið Stern birti við annan formanna flokksins, Alice Weidel. Í síðustu viku var greint frá því að Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum hefði móttekið tvö hundruð milljónir króna styrk frá danska sjóðnum A.P. Møller og Hustru Chastine Mc-Kinney Møllers Fond. Styrkurinn er ætlaður til að gera stafrænan gagnagrunn um fornbréf og skjöl úr safni ÁRna Magnússonar. Þórunn Sigurðardóttir rannsóknarprófessor fer fyrir þessu verkefni og var gestur Morgunvaktarinnar. Tónlist: The Boxer - Simon and Garfunkel Cecilia - Simon and Garfunkel Ein Sonderzug nach Pankow - Udo Lindenberg Skýjaglópur - Júníus Meyvant Umsjón: Vera Illugadóttir og Þórunn Elísabet Bogadóttir.

Þrír stjórnendur hafa hætt störfum í Íslandsbanka eftir að í ljós kom hvernig staðið var að sölu bankans á bréfum í honum sjálfum. Þórður Snær Júlíusson, ritstjóri Heimildarinnar, fór yfir stöðuna í málefnum Íslandsbanka. Hann ræddi líka um samdrátt í kaupmætti, fjármagnstekjur og Alvotech. Þýski öfgaflokkurinn AfD mælist enn með mikinn meðbyr í skoðanakönnunum og mældist á dögunum með meira fylgi en stjórnarflokkur jafnaðarmanna SPD. Arthúr Björgvin Bollason var á línunni frá Berlín og sagði frá umdeildu viðtali sem vikuritið Stern birti við annan formanna flokksins, Alice Weidel. Í síðustu viku var greint frá því að Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum hefði móttekið tvö hundruð milljónir króna styrk frá danska sjóðnum A.P. Møller og Hustru Chastine Mc-Kinney Møllers Fond. Styrkurinn er ætlaður til að gera stafrænan gagnagrunn um fornbréf og skjöl úr safni ÁRna Magnússonar. Þórunn Sigurðardóttir rannsóknarprófessor fer fyrir þessu verkefni og var gestur Morgunvaktarinnar. Tónlist: The Boxer - Simon and Garfunkel Cecilia - Simon and Garfunkel Ein Sonderzug nach Pankow - Udo Lindenberg Skýjaglópur - Júníus Meyvant Umsjón: Vera Illugadóttir og Þórunn Elísabet Bogadóttir.

Í þættinum er fjallað um sýningarverk sem Sifjuð tók þátt í að setja upp á HönnunarMars í samstarfi við Elínu Örnu Ringsted (https://handverk.cargo.site/Elin-Arna-Ringsted-Halla-Hauksdottir). Um er að ræða samansafn textílverka sem, hvert og eitt, er túlkun á íslensku orði; uppruna þess, þeirri hugmynd sem liggur því að baki og þar með eiginlegri merkingu þess. Í þættinum er fjallað um orðin sem verkin byggja á (bara, hvenær, alveg, ég og þú og hljóð) og viðtal tekið við Elínu Örnu sem lýsir samstarfinu og hönnunarferlinu. Þá er stutt viðtal tekið við Höllu Helgadóttur, framkvæmdastýru Miðstöðvar hönnunar og arkitektúrs, sem útskýrir þá tvímerkingu sem fólgin er í nafninu HönnunarMars.    ////////////////   Ari Páll Kristinsson, Halldóra Jónsdóttir og Steinþór Steingrímsson (ritstjórar). (2016). Málið. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://malid.is/ /// Ásgeir Blöndal Magnússon. (1989). Íslensk orðsifjabók. Reykjavík: Mál og menning. /// Halldóra Jónsdóttir og Þórdís Úlfarsdóttir (ritstjórar). (2013). Íslensk nútímamálsorðabók. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://islenskordabok.arnastofnun.is/ /// Harper, Douglas (ritstjóri). (2001). Online Etymology Dictionary. Sótt af https://www.etymonline.com/ /// Jón Hilmar Jónsson (aðalritstjóri). (2006). Íslenskt orðanet. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af http://ordanet.is/ /// Mattsson, Christian (aðalritstjóri). Svenska Akademiens ordbok. Stokkhólmur: Svenska Akademien. Sótt af https://www.saob.se/ /// Þórdís Úlfarsdóttir (aðalritstjóri). (2011). ISLEX. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://islex.arnastofnun.is/is/ /// Elín Arna Ringsted og Halla Helgadóttir

Kona með háan hita vegna veirusýkingar tekur bók eftir Paul Auster úr bókaskápnum heima hjá sér. Á saurblaðinu er áritun frá fyrrverandi kærustu. Minningarnar flæða fram og smátt og smátt kynnumst við fyrrverandi kærustunni betur, en líka sögumanni. Þetta er fyrsta portrettið af fjórum sem myndast í huga sögumannsins í Smáatriðunum eftir sænska rithöfundinn Iu Genberg. Smáatriðin hlaut August-verðalaunin í fyrra fyrir bestu skáldsögu ársins, hún kom nýverið út í íslenskri þýðingu Þórdísar Gísladóttur og við ræðum við hana hér rétt á eftir. Sundlaugahangs og laufabrauðsgerð, lifandi íslenskar hefðir sem mögulega gætu endað á yfirlitsskrá UNESCO yfir óáþreifanlegan menningararf mannkyns. Þjóðminjasafn Íslands og Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum héldu málþing fyrr í mánuðinum um þetta fyrirbæri. Það er heilmikil vinna sem fer í að komast á svona lista og getur skipt miklu máli fyrir menningarvarðveislu og sjálfsmynd þjóða. Við ræðum þessi mál við Vilhelmínu Jónsdóttur hjá Stofnun Árna Magnússonar. Og Eva Halldóra Guðmundsdóttir rýnir í Svartþröst eftir David Harrower sem frumsýnt var um liðna helgi í Borgarleikhúsinu.

Kona með háan hita vegna veirusýkingar tekur bók eftir Paul Auster úr bókaskápnum heima hjá sér. Á saurblaðinu er áritun frá fyrrverandi kærustu. Minningarnar flæða fram og smátt og smátt kynnumst við fyrrverandi kærustunni betur, en líka sögumanni. Þetta er fyrsta portrettið af fjórum sem myndast í huga sögumannsins í Smáatriðunum eftir sænska rithöfundinn Iu Genberg. Smáatriðin hlaut August-verðalaunin í fyrra fyrir bestu skáldsögu ársins, hún kom nýverið út í íslenskri þýðingu Þórdísar Gísladóttur og við ræðum við hana hér rétt á eftir. Sundlaugahangs og laufabrauðsgerð, lifandi íslenskar hefðir sem mögulega gætu endað á yfirlitsskrá UNESCO yfir óáþreifanlegan menningararf mannkyns. Þjóðminjasafn Íslands og Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum héldu málþing fyrr í mánuðinum um þetta fyrirbæri. Það er heilmikil vinna sem fer í að komast á svona lista og getur skipt miklu máli fyrir menningarvarðveislu og sjálfsmynd þjóða. Við ræðum þessi mál við Vilhelmínu Jónsdóttur hjá Stofnun Árna Magnússonar. Og Eva Halldóra Guðmundsdóttir rýnir í Svartþröst eftir David Harrower sem frumsýnt var um liðna helgi í Borgarleikhúsinu.

Við fjölluðum um Rússland. Ár er í dag síðan Rússar réðust inn í Úkraínu. En hver er staða Rússlands í dag meðal þjóða? Við veltum því fyrir okkur með Jóni Ólafssyni, prófessor við Háskóla Íslands, sem þekkir vel til Rússlands í sögu og samtíð. Því næst fjölluðum við um landsins gagn og nauðsynjar. Talsvert hefur mælst af hrygningarloðnu á landgrunninu norður af Húnaflóa. Loðnukvótinn verður aukinn og mikil verðmæti undir. Hörður Sævaldsson lektor við Háskólann á Akureyri kom til okkar og sagði okkur nánar frá þessari verðmætu fiskitegund. Að lokum forvitnuðumst við um eina af framúrskarandi stofnunum landsins. Við slógum á þráðinn til Árna Ólasonar, skólameistara Menntaskólans á Egilsstöðum, en skólinn hlaut nýlega nafnbótina Stofnun ársins árið 2022 samkvæmt könnun Sameykis, annað árið í röð. Tónlist: Saman á ný - Helena Eyjólfsdóttir Hotel California - Eagles Smooth Sailing - Ella Fitzgerald Einmunatíð - Guðmundur R. Umsjón: Gígja Hólmgeirsdóttir og Björn Þór Sigbjörnsson

Við fjölluðum um Rússland. Ár er í dag síðan Rússar réðust inn í Úkraínu. En hver er staða Rússlands í dag meðal þjóða? Við veltum því fyrir okkur með Jóni Ólafssyni, prófessor við Háskóla Íslands, sem þekkir vel til Rússlands í sögu og samtíð. Því næst fjölluðum við um landsins gagn og nauðsynjar. Talsvert hefur mælst af hrygningarloðnu á landgrunninu norður af Húnaflóa. Loðnukvótinn verður aukinn og mikil verðmæti undir. Hörður Sævaldsson lektor við Háskólann á Akureyri kom til okkar og sagði okkur nánar frá þessari verðmætu fiskitegund. Að lokum forvitnuðumst við um eina af framúrskarandi stofnunum landsins. Við slógum á þráðinn til Árna Ólasonar, skólameistara Menntaskólans á Egilsstöðum, en skólinn hlaut nýlega nafnbótina Stofnun ársins árið 2022 samkvæmt könnun Sameykis, annað árið í röð. Tónlist: Saman á ný - Helena Eyjólfsdóttir Hotel California - Eagles Smooth Sailing - Ella Fitzgerald Einmunatíð - Guðmundur R. Umsjón: Gígja Hólmgeirsdóttir og Björn Þór Sigbjörnsson

Kristján Kristjánsson stýrir skeleggri umræðu um þjóðmálin. Í þessum þætti: Gísli Sigurðsson prófessor við Stofnun Árna Magnússonar um uppruna Íslendinga og áhrif Kelta. Vilhjálmur Birgisson formaður Starfsgreinasambandsins og Stefán Ólafsson starfsmaður Eflingar um kjarasamninga og verkalýðsmál. Jón Ólafsson Prófessor við HÍ, sérfræðingur í málefnum Rússlands og Albert Jónsson fyrrverandi sendiherra og sérfræðingur í alþjóðamálum um Rússland og Úkraínu. Sigríður Á. Andersen fyrrverandi dómsmálaráðherra og Auður Jónsdóttir rithöfundur um samfélagsumræðuna.  

Skátahreyfingin á Íslandi fagnaði um helgina 110 árum frá upphafi starfs á Íslandi og 100 ára afmæli kvenskátastarfssins og auðvitað var það gert með afmæliskvöldvöku. Upphafið var 2. nóvember árið 1907, en þá komu saman nokkrir skátafélagar í Fjósinu, að baki Menntaskólans við Reykjavík. Harpa Ósk Valgeirsdóttir er skátahöfðingi Íslands og hún kom í þáttinn og fór aðeins með okkur yfir sögu skátahreyfingarinnar á Íslandi. Á laugardaginn heldur Félag um átjándu aldar fræði málþing undir yfirskriftinni - Af sjálfsævisögum frá átjándu og nítjándu öld í Þjóðarbókhlöðunni. Teknar verða fyrir fjórar íslenskar sjálfsævisögur frá átjándu og nítjándu öld og þær greindar með augum ævisöguritaranna. Skoðuð verða samskipti söguritaranna við annað fólk, hugmyndafræði sem birtist í sögum þeirra, sjálfsmynd svo og dómar þeirra um annað fólk. Mjög áhugaverð innsýn í lífið á 18. og 19. öld. Margrét Gunnarsdóttir, sagnfræðingur og skjalavörður á Þjóðskjalasafni Íslands og Svavar Sigmundsson, rannsóknarprófessor emeritus við Stofnun Árna Magnússonar, komu í þáttinn og sögðu frá. Elín Björk Jónasdóttir veðurfræðingur kom svo í sitt vikulega veðurspjall og í dag fjallaði hún um loftslagsmálin og COP27 loftslagsráðstefnuna sem stendur nú yfir í Egyptalandi. Tónlist í þættinum í dag: Ameríka / Valdimar Guðmundsson og Þorsteinn Einarsson, úr Hljómskálanum (Bragi Valdimar Skúlason og Magnús Eiríksson) Eitt lag enn / GÓSS (Hörður Gunnar Ólafsson og Aðalsteinn Ásberg Sigurðsson) Just the way you are / Billy Joel (Billy Joel) Aftur heim til þín / Eyþór Ingi og Lay Low (Jónína Guðrún Eysteinsdóttir og Baldur Hjörleifsson) UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Skátahreyfingin á Íslandi fagnaði um helgina 110 árum frá upphafi starfs á Íslandi og 100 ára afmæli kvenskátastarfssins og auðvitað var það gert með afmæliskvöldvöku. Upphafið var 2. nóvember árið 1907, en þá komu saman nokkrir skátafélagar í Fjósinu, að baki Menntaskólans við Reykjavík. Harpa Ósk Valgeirsdóttir er skátahöfðingi Íslands og hún kom í þáttinn og fór aðeins með okkur yfir sögu skátahreyfingarinnar á Íslandi. Á laugardaginn heldur Félag um átjándu aldar fræði málþing undir yfirskriftinni - Af sjálfsævisögum frá átjándu og nítjándu öld í Þjóðarbókhlöðunni. Teknar verða fyrir fjórar íslenskar sjálfsævisögur frá átjándu og nítjándu öld og þær greindar með augum ævisöguritaranna. Skoðuð verða samskipti söguritaranna við annað fólk, hugmyndafræði sem birtist í sögum þeirra, sjálfsmynd svo og dómar þeirra um annað fólk. Mjög áhugaverð innsýn í lífið á 18. og 19. öld. Margrét Gunnarsdóttir, sagnfræðingur og skjalavörður á Þjóðskjalasafni Íslands og Svavar Sigmundsson, rannsóknarprófessor emeritus við Stofnun Árna Magnússonar, komu í þáttinn og sögðu frá. Elín Björk Jónasdóttir veðurfræðingur kom svo í sitt vikulega veðurspjall og í dag fjallaði hún um loftslagsmálin og COP27 loftslagsráðstefnuna sem stendur nú yfir í Egyptalandi. Tónlist í þættinum í dag: Ameríka / Valdimar Guðmundsson og Þorsteinn Einarsson, úr Hljómskálanum (Bragi Valdimar Skúlason og Magnús Eiríksson) Eitt lag enn / GÓSS (Hörður Gunnar Ólafsson og Aðalsteinn Ásberg Sigurðsson) Just the way you are / Billy Joel (Billy Joel) Aftur heim til þín / Eyþór Ingi og Lay Low (Jónína Guðrún Eysteinsdóttir og Baldur Hjörleifsson) UMSJÓN: GUNNAR HANSSON OG GUÐRÚN GUNNARSDÓTTIR

Gísli Sigurðsson starfar sem rannsóknarprófessor á Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum og hefur um árabil sinnt farsælum rannsóknum á íslenskum fræðum og þjóðfræði. Í þættinum ræða Dagrún og Vilhelmína við Gísla um rannsóknir hans á munnlegri hefð og minnisfræðum. Gísli segir frá námsárum sínum og dvöl á Íslendingaslóðum í Kanada. Þar tók hann meðal annars viðtöl við Vestur-Íslendinga og hljóðritaði frásagnir þeirra. Þá segir Gísli frá rannsóknum sínum á fornbókmenntum, hvernig frásagnirnar og kvæði varðveittust í munnlegri geymd í lengri tíma áður en þau voruð rituð á skinn á 13. öld. Björn Jónsson reyndist svo áhrifavaldur í rannsóknum Gísla og vakti áhuga hans á himnafestingunni og heimsmynd fyrri tíma sem meðal annars birtist í Eddukvæðum.

Í þættinum er fjallað um hvernig veitingasala Háskóla Íslands, Háma, fékk nafn sitt og stutt viðtal tekið við orðsmiðinn, Grétu Guðmundsdóttur. Einnig er sagt frá verkefninu Gáma sem var starfrækt á Háskólatorgi um tíma.   ////////////////  Ari Páll Kristinsson, Halldóra Jónsdóttir og Steinþór Steingrímsson (ritstjórar). (2016). Málið. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://malid.is/ /// Félagsstofnun stúdenta. (2022). Háma. Sótt af https://www.fs.is/hama/ /// Halldóra Jónsdóttir og Þórdís Úlfarsdóttir (ritstjórar). (2013). Íslensk nútímamálsorðabók. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://islenskordabok.arnastofnun.is/ /// Jón Hilmar Jónsson (aðalritstjóri). (2006). Íslenskt orðanet. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af http://ordanet.is/ /// Munnlegar upplýsingar frá Grétu Guðmundsdóttur og Evu Hauksdóttur. 

Í þættinum fjallar Halla um z-una; hvernig hún var notuð, hvað hún stóð fyrir og hvernig það tengist orðsifjum.  ////////////////  Ari Páll Kristinsson, Halldóra Jónsdóttir og Steinþór Steingrímsson (ritstjórar). (2016). Málið. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://malid.is/ /// Arngrímur Ísberg. (1977, 9. janúar). Skýrleiki íslenzks ritmáls og z-stafsetning. Morgunblaðið.  Sótt af https://timarit.is/page/1482030#page/n31/mode/2upiabr=on#page/n30/mode/2up/search/%22Forseti%20%C3%8Dslands%20til%20veislu%20me%C3%B0%20200%22/inflections/true /// Ásgeir Blöndal Magnússon. (1989). Íslensk orðsifjabók. Mál og menning. /// Brynjólfur Þór Guðmundsson. (2019, 29. maí). Klukkutíma frá lengstu þingdeilum sögunnar. RÚV. Sótt af https://www.ruv.is/frett/klukkutima-fra-lengstu-thingdeilum-sogunnar /// Eiríkur Rögnvaldsson. Án ártals. Auglýsing um íslenska stafsetningu. Sótt af https://notendur.hi.is/eirikur/stafsreg.htm#2gr /// Emilía Dagný Sveinbjörnsdóttir. (2014, 28. mars). Hvaða reglur giltu um z í íslensku?  Sótt af https://www.visindavefur.is/svar.php?id=12456 /// Freysteinn Gunnarsson. (1929). Ritreglur. Útgefandi: Þorsteinn M. Jónsson. /// Guðrún Línberg Guðjónsdóttir og Kristján Friðbjörn Sigurðsson. (2019, 24. september). Zetan aldrei skapað annað en bölvað hringl. RÚV. Sótt af https://www.ruv.is/frett/zetan-aldrei-skapad-annad-en-bolvad-hringl /// Halldóra Jónsdóttir og Þórdís Úlfarsdóttir (ritstjórar). (2013). Íslensk nútímamálsorðabók. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://islenskordabok.arnastofnun.is/ /// Harper, Douglas (ritstjóri). (2001). Online Etymology Dictionary. Sótt af https://www.etymonline.com/ /// Jón Hnefill Aðalsteinsson. (1967, 29. apríl). Velvakandi. Morgunblaðið.  Sótt af https://timarit.is/page/1384386#page/n3/mode/2up /// Kristján Árnason. (2005). Hljóð. Í Kristján Árnason (ritstjóri ritraðar), Íslensk tunga: 1. bindi. Almenna bókafélagið. /// Stefán Karlsson. (2000). Stafkrókar. Háskólaútgáfan. /// Þórdís Úlfarsdóttir (aðalritstjóri). (2011). ISLEX. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://islex.arnastofnun.is/is/  

Í þættinum er fjallað um ýmis orð sem tilheyra hinsegin-orðaforðanum. ////////////////  Ari Páll Kristinsson, Halldóra Jónsdóttir og Steinþór Steingrímsson (ritstjórar). (2016). Málið. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://malid.is/ /// Ásgeir Blöndal Magnússon. (1989). Íslensk orðsifjabók. Mál og menning. /// Halldóra Jónsdóttir og Þórdís Úlfarsdóttir (ritstjórar). (2013). Íslensk nútímamálsorðabók. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://islenskordabok.arnastofnun.is/ /// Harper, Douglas (ritstjóri). (2001). Online Etymology Dictionary. Sótt af https://www.etymonline.com/ //// Hoad, T. F. (1990). The Oxford Library of Words and Phrases. Í T. F. Hoad (ritstjóri), Word Origins: 3. bindi. London: Guild Publishing. /// OTILA.is. (2022, 6. ágúst). Hinsegin frá Ö til A. Sótt af https://otila.is/ ///

Í þættinum er fjallað um uppruna og útbreiðslu orðsins bongóblíða og viðtal tekið við höfund þess, Halldór Gunnarsson. ////////////////  Ari Páll Kristinsson, Halldóra Jónsdóttir og Steinþór Steingrímsson (ritstjórar). (2016). Málið. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://malid.is/ /// Ásgeir Blöndal Magnússon. (1989). Íslensk orðsifjabók. Mál og menning. /// Fjórar nýjar hljómplötur í júlímánuði. (1988, 1. júlí). Morgunblaðið. Sótt af https://timarit.is/page/1684054?iabr=on#page/n43/mode/2up/search/bong%C3%B3bl%C3%AD%C3%B0a /// Guðrún Kvaran. (2017, 12. sept.). Hver er uppruni orðsins bongóblíða? Er að velta því fyrir mér í rigningunni. Sótt af https://www.visindavefur.is/svar.php?id=57236 /// Halldóra Jónsdóttir og Þórdís Úlfarsdóttir (ritstjórar). (2013). Íslensk nútímamálsorðabók. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://islenskordabok.arnastofnun.is/ /// Kristján Guðjónsson. (2017, 9. ág.). Halldór ber ábyrgð á bongóblíðunni. dv.is. Sótt af https://www.dv.is/fokus/folk/2017/08/09/madurinn-sem-ber-abyrgd-bongoblidunni-2agkdh/ 

Í þættinum er fjallað um orðið breakfast og aðra föstubrjóta. ////////////////  Ari Páll Kristinsson, Halldóra Jónsdóttir og Steinþór Steingrímsson (ritstjórar). (2016). Málið. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://malid.is/ //// Ásgeir Blöndal Magnússon. (1989). Íslensk orðsifjabók. Mál og menning. /// Breakfast. Wikipedia. Sótt af https://en.wiktionary.org/wiki/breakfast //// Harper, Douglas (ritstjóri). (2001). Online Etymology Dictionary. Sótt af https://www.etymonline.com/ //// Hoad, T. F. (1990). The Oxford Library of Words and Phrases. Í T. F. Hoad (ritstjóri), Word Origins: 3. bindi. London: Guild Publishing. //// Pétur Knútsson. (2001, 4. apr.). Var engilsaxneska á 14. öld lík þeirri ensku sem nú er töluð í Bandaríkjunum og Bretlandi?  Sótt af https://www.visindavefur.is/svar.php?id=1467 //// Simpson D. P. (1968). Cassell's Latin Dictionary. Houghton Mifflin Harcourt Publishing Company //// Snara. Sótt af https://snara.is/ 

Í þættinum er dregin fram eiginleg merking orða sem við notum í daglegu en veltum ekki endilega nánar fyrir okkur, fjallað er um tilhneigingu okkar til að túlka upp á nýtt hvar skiptingin í orði er og að lokum er litið á orð sem hefðu ekki orðið til ef túlkun okkar hefði ekki flækst fyrir. ////////////////  Ari Páll Kristinsson, Halldóra Jónsdóttir og Steinþór Steingrímsson (ritstjórar). (2016). Málið. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://malid.is/ /// Ásgeir Blöndal Magnússon. (1989). Íslensk orðsifjabók. Mál og menning. /// Bragi Halldórsson, Knútur S. Hafsteinsson og Ólafur Oddsson. (2005). Ormurinn langi. Bjartur. /// Campbell, Lyle. 2012. Historical Linguistics. An Introduction. 3. útg. Edinburgh University Press. /// Egill Helgason. (2019, 7. des.). Á slóðum Braga Kristjónssonar. dv.is. Sótt af https://www.dv.is/eyjan/2019/12/7/slodum-braga-kristjonssonar/?fbclid=IwAR3ts0H3SuLFFF58bi2nlL0gFn8iJ5QjuHvmh5HnCdXhtTUouaUJz1AH-fw /// Guðrún Kvaran. (2010, 29. nóv.). Af hverju segjum við ‘í morgunsárið‘? Sótt af https://www.visindavefur.is/svar.php?id=57236 /// Guðrún Helgadóttir. (1974). Jón Oddur og Jón Bjarni. Vaka-Helgafell. /// Harper, Douglas (ritstjóri). (2001). Online Etymology Dictionary. Sótt af https://www.etymonline.com/ /// Landsbókasafn Íslands – Háskólabókasafn o. fl. Án ártals. Tímarit.is. Sótt af https://timarit.is/

Í þættinum er sagt frá því hvernig sjónvarpsþátturinn Kryddsíld fékk nafn sitt. ////////////////  Ari Páll Kristinsson, Halldóra Jónsdóttir og Steinþór Steingrímsson (ritstjórar). (2016). Málið. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://malid.is/ /// Axel Taage Ammendrup. (1981, 17. jan.). Vigdís fær alls enga kryddsíld. Vísir.  Sótt af https://timarit.is/page/3502366?iabr=on#page/n30/mode/2up/search/%22Forseti%20%C3%8Dslands%20til%20veislu%20me%C3%B0%20200%22/inflections/true /// Ásgeir Blöndal Magnússon. (1989). Íslensk orðsifjabók. Mál og menning. /// Brynhildur Steinþórsdóttir. (1981, 28. jan.). Svo mörg voru þau orð. Morgunblaðið. Sótt af https://timarit.is/page/1536716?iabr=on#page/n28/mode/2up/search/%E2%80%9EForseti%20%C3%8Dslands%20til%20veislu%20me%C3%BF0%20200%E2%80%9C /// Forseti Íslands til veislu með 200 dönskum blaðamönnum. (1981, 13. jan.). Morgunblaðið. Sótt af https://timarit.is/page/1536161#page/n41/mode/2up /// Harper, Douglas (ritstjóri). (2001). Online Etymology Dictionary. Sótt af https://www.etymonline.com/ /// Kryddsíld (sjónvarpsþáttur). (2021, 31. des.). is.wikipedia.org. Sótt af https://is.wikipedia.org/wiki/Krydds%C3%ADld_(sj%C3%B3nvarps%C3%BE%C3%A1ttur) /// Lorentzen, Henrik (aðalritstjóri). Ordbog over det danske sprog. Kaupmannahöfn: Det Danske Sprog- og Litteraturselskab. Sótt af https://ordnet.dk/ods /// Markús Þ. Þórhallsson. (2021, 25. feb.). Þegar danska kryddsíldin sló rækilega í gegn. ruv.is. Sótt af https://www.ruv.is/frett/2021/02/25/thegar-danska-kryddsildin-slo-raekilega-i-gegn /// Útvarp (dagskrá). (1987, 22. des.). Morgunblaðið. Sótt af https://timarit.is/page/1671486?iabr=on#page/n15/mode/2up/search/krydds%C3%ADldarveisla /// Vigdís fær „kryddsíld“. (1981, 17. jan.). Dagblaðið. Sótt af https://timarit.is/page/3099468?iabr=on#page/n15/mode/2up/search/%E2%80%9EForseti%20%C3%8Dslands%20til%20veislu%20me%C3%B0%20200%E2%80%9C /// Þórdís Úlfarsdóttir (aðalritstjóri). (2011). ISLEX. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://islex.arnastofnun.is/is/

Ríkiskaup hlaut á dögunum titilinn ?Hástökkvari ársins? í könnuninni um Stofnun ársins. Titilinn hástökkvari ársins fær sú stofnun sem hefur bætt starfsaðstæður starfsfólks mest milli ára og gerðu Ríkiskaup sér lítið fyrir og stukku upp um 98 sæti á listanum. Sara Lind Guðbergsdóttir sviðsstjóri stjórnunar og umbóta hjá Ríkiskaupum kíkti til okkar og sagði okkur hvernig í ósköpunum maður fer að þessu. Nú er að ganga í garð sá tími árs sem mest er hætta á gróðureldum, sinubruna og svo framvegis. Það þýðir því ekkert að henda einnota grillinu beint á grasið á sumardaginn fyrsta og vona það besta. Við ræddum helstu forvarnir og viðbrögð fólks ef það kviknar í við Lárus Kristinn Guðmundsson settan varaslökkviliðsstjóra hjá Brunarvörnum Árnessýslu: Það vakti nokkra athygli um páskana hve mjög Guðmundur Guðmundsson landsliðsþjálfari í handbolta var harðorður um þá staðreynd að Íslendinga vantar þjóðarhöll í almennilegu standi fyrir inniíþróttirnar sínar. Við ræddum drauminn um þjóðarhöllina við Hannes S. Jónsson formann Körfuknattleikssambands Íslands sem segir tímann á þrotum í þessu máli. Við veltum við fyrir okkar máli málanna, sölunni á Íslandsbanka og nýjustu vendingum þar, en formenn ríkisstjórnarflokkanna tilkynntu í gær að þau hygðust leggja niður Bankasýslu ríkisins, sem vakti hörð viðbrögð. Forsætisráðherra, Katrín Jakobsdóttir var gestur í Kastljósi í gær að ræða þessi mál og svara fyrir það hvers vegna ekki sé fengin óháð rannsóknarnefnd með víðtækar rannsóknarheimildir til að rannsaka söluna hið snarasta. Við fáum til okkar Óla Björn Kárason formann þingflokks Sjálfstæðisflokksins og Þórhildi Sunnu Ævarsdóttur varaformann þingflokks Pírata til að ræða þessi mál. Kosningahlaðvarp RÚV fyrir sveitastjórnarkosningarnar 14. maí hóf göngu sína í síðustu viku. Í öðrum þætti hlaðvarpsins, sem kemur út í dag, verður farið yfir helstu ágreiningsmálin í hverjum landshluta og rætt við kjósendur um allt land. Við heyrum brot úr viðtali, en rætt var við Skafta Hallgrímsson, ritstjóra Akureyri.net, um það sem brennur á íbúum Norðurlands fyrir kosningarnar en á Akureyri var ákveðið að afnema minni- og meirihluta í bæjarstjórn fyrir tveimur árum og vinna í sameiningu að öllum verkefnum. Hljóðbækur njóta sívaxandi vinsælda og í dag verða hljóðbókaverðlaun Storytel afhent. Eva María Jónsdóttir stýrir verðlaunahátíðinni og við fengum hana til okkar í lauflétt spjall um þróun hljóðbóka og framtíðarmúsíkina í þeim efnum. Tónlist: Friðrik Dór - Bleikur og blár. Eagles - One of these nights. Vök - Erase you. Reykjavíkurdætur

Ríkiskaup hlaut á dögunum titilinn ?Hástökkvari ársins? í könnuninni um Stofnun ársins. Titilinn hástökkvari ársins fær sú stofnun sem hefur bætt starfsaðstæður starfsfólks mest milli ára og gerðu Ríkiskaup sér lítið fyrir og stukku upp um 98 sæti á listanum. Sara Lind Guðbergsdóttir sviðsstjóri stjórnunar og umbóta hjá Ríkiskaupum kíkti til okkar og sagði okkur hvernig í ósköpunum maður fer að þessu. Nú er að ganga í garð sá tími árs sem mest er hætta á gróðureldum, sinubruna og svo framvegis. Það þýðir því ekkert að henda einnota grillinu beint á grasið á sumardaginn fyrsta og vona það besta. Við ræddum helstu forvarnir og viðbrögð fólks ef það kviknar í við Lárus Kristinn Guðmundsson settan varaslökkviliðsstjóra hjá Brunarvörnum Árnessýslu: Það vakti nokkra athygli um páskana hve mjög Guðmundur Guðmundsson landsliðsþjálfari í handbolta var harðorður um þá staðreynd að Íslendinga vantar þjóðarhöll í almennilegu standi fyrir inniíþróttirnar sínar. Við ræddum drauminn um þjóðarhöllina við Hannes S. Jónsson formann Körfuknattleikssambands Íslands sem segir tímann á þrotum í þessu máli. Við veltum við fyrir okkar máli málanna, sölunni á Íslandsbanka og nýjustu vendingum þar, en formenn ríkisstjórnarflokkanna tilkynntu í gær að þau hygðust leggja niður Bankasýslu ríkisins, sem vakti hörð viðbrögð. Forsætisráðherra, Katrín Jakobsdóttir var gestur í Kastljósi í gær að ræða þessi mál og svara fyrir það hvers vegna ekki sé fengin óháð rannsóknarnefnd með víðtækar rannsóknarheimildir til að rannsaka söluna hið snarasta. Við fáum til okkar Óla Björn Kárason formann þingflokks Sjálfstæðisflokksins og Þórhildi Sunnu Ævarsdóttur varaformann þingflokks Pírata til að ræða þessi mál. Kosningahlaðvarp RÚV fyrir sveitastjórnarkosningarnar 14. maí hóf göngu sína í síðustu viku. Í öðrum þætti hlaðvarpsins, sem kemur út í dag, verður farið yfir helstu ágreiningsmálin í hverjum landshluta og rætt við kjósendur um allt land. Við heyrum brot úr viðtali, en rætt var við Skafta Hallgrímsson, ritstjóra Akureyri.net, um það sem brennur á íbúum Norðurlands fyrir kosningarnar en á Akureyri var ákveðið að afnema minni- og meirihluta í bæjarstjórn fyrir tveimur árum og vinna í sameiningu að öllum verkefnum. Hljóðbækur njóta sívaxandi vinsælda og í dag verða hljóðbókaverðlaun Storytel afhent. Eva María Jónsdóttir stýrir verðlaunahátíðinni og við fengum hana til okkar í lauflétt spjall um þróun hljóðbóka og framtíðarmúsíkina í þeim efnum. Tónlist: Friðrik Dór - Bleikur og blár. Eagles - One of these nights. Vök - Erase you. Reykjavíkurdætur

Ríkiskaup hlaut á dögunum titilinn ?Hástökkvari ársins? í könnuninni um Stofnun ársins. Titilinn hástökkvari ársins fær sú stofnun sem hefur bætt starfsaðstæður starfsfólks mest milli ára og gerðu Ríkiskaup sér lítið fyrir og stukku upp um 98 sæti á listanum. Sara Lind Guðbergsdóttir sviðsstjóri stjórnunar og umbóta hjá Ríkiskaupum kíkti til okkar og sagði okkur hvernig í ósköpunum maður fer að þessu. Nú er að ganga í garð sá tími árs sem mest er hætta á gróðureldum, sinubruna og svo framvegis. Það þýðir því ekkert að henda einnota grillinu beint á grasið á sumardaginn fyrsta og vona það besta. Við ræddum helstu forvarnir og viðbrögð fólks ef það kviknar í við Lárus Kristinn Guðmundsson settan varaslökkviliðsstjóra hjá Brunarvörnum Árnessýslu: Það vakti nokkra athygli um páskana hve mjög Guðmundur Guðmundsson landsliðsþjálfari í handbolta var harðorður um þá staðreynd að Íslendinga vantar þjóðarhöll í almennilegu standi fyrir inniíþróttirnar sínar. Við ræddum drauminn um þjóðarhöllina við Hannes S. Jónsson formann Körfuknattleikssambands Íslands sem segir tímann á þrotum í þessu máli. Við veltum við fyrir okkar máli málanna, sölunni á Íslandsbanka og nýjustu vendingum þar, en formenn ríkisstjórnarflokkanna tilkynntu í gær að þau hygðust leggja niður Bankasýslu ríkisins, sem vakti hörð viðbrögð. Forsætisráðherra, Katrín Jakobsdóttir var gestur í Kastljósi í gær að ræða þessi mál og svara fyrir það hvers vegna ekki sé fengin óháð rannsóknarnefnd með víðtækar rannsóknarheimildir til að rannsaka söluna hið snarasta. Við fáum til okkar Óla Björn Kárason formann þingflokks Sjálfstæðisflokksins og Þórhildi Sunnu Ævarsdóttur varaformann þingflokks Pírata til að ræða þessi mál. Kosningahlaðvarp RÚV fyrir sveitastjórnarkosningarnar 14. maí hóf göngu sína í síðustu viku. Í öðrum þætti hlaðvarpsins, sem kemur út í dag, verður farið yfir helstu ágreiningsmálin í hverjum landshluta og rætt við kjósendur um allt land. Við heyrum brot úr viðtali, en rætt var við Skafta Hallgrímsson, ritstjóra Akureyri.net, um það sem brennur á íbúum Norðurlands fyrir kosningarnar en á Akureyri var ákveðið að afnema minni- og meirihluta í bæjarstjórn fyrir tveimur árum og vinna í sameiningu að öllum verkefnum. Hljóðbækur njóta sívaxandi vinsælda og í dag verða hljóðbókaverðlaun Storytel afhent. Eva María Jónsdóttir stýrir verðlaunahátíðinni og við fengum hana til okkar í lauflétt spjall um þróun hljóðbóka og framtíðarmúsíkina í þeim efnum. Tónlist: Friðrik Dór - Bleikur og blár. Eagles - One of these nights. Vök - Erase you. Reykjavíkurdætur

Stjórnmálin með Bryndísi - 39. þáttur. Stofnun nýs ráðuneytis og nýjar áherslur. Umsjón: Bryndís Haraldsdóttir alþingismaður. Viðmælandi: Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir, háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðherra. Lýsing: Bryndís Haraldsdóttir alþingismaður fær til sín góða gesti og ræðir um ólík en áhugaverð málefni. Mál sem Bryndís hefur áhuga á og beitir sér fyrir á þingi. Þáttur frá 14. febrúar 2022.

Spegillinn 6. janúar 2022 Umsjónarmaður: Bjarni Rúnarsson Tæknimaður: Jón Þór Helgason Samfélagsmiðlar hafa nötrað í dag, eftir að fimm áhrifamenn í samfélaginu hættu störfum einn af öðrum, í kjölfar ásakana um kynferðisbrot. Mennirnir voru stjórnendur hjá sumum af stærstu fyrirtækjum landsins, virtir viðskiptamenn eða þekktir fjölmiðlamenn. Óveður með suður- og vesturströndinni er heldur að ganga niður. Búist er við minni ölduhæð í kvöld miðað við í morgun og í gærkvöld. Mannréttindastjóri Sameinuðu þjóðanna hvetur stríðandi fylkingar í Kasakstan til að gera út um deilur sín í milli með friðsamlegum hætti. Tugir lögreglumanna hafa fallið í átökum við mótmælendur og hundruð særst. Ríflega þriðjungur félagsmanna Einingar Iðju og Afls starfsgreinasambands neitaði sér um tannlæknaþjónustu á seinastliðnu ári. Bæjarstjórn Ísafjarðar vill fyrst sjá lausnir í orkumálum á Vestfjörðum áður en til stofnunar þjóðgarðs á kjálkanum kemur. Stofnun þjóðgarðs hefur staðið í stað síðan málinu var frestað í bæjarstjórn í júní á síðasta ári. Kristín Helga Gunnarsdóttir hlaut í dag viðurkenningu rithöfundasjóðs Ríkisútvarpsins fyrir ritstörf og tónlistarkonan Bríet hlaut Krókinn fyrir útgáfutónleika sína. Óróapúls er orð ársins 2021. Lengri umfjöllun: Almannavarnir reyna eftir fremsta megni að hvetja fólk af erlendum uppruna til þátttöku í bólusetningu við kórónuveirunni. Upplýsingar um gildandi takmarkanir, bólusetningu og stöðu faraldursins eru þýddar á ótal tungumál. Þá hafa almannavarnir einnig reynt að nálgast fólk í gegnum samfélagshópa eins og kirkjur. Bólusetningarbíll sem keyrir um götur borgarinnar með barmafullar sprautur af bóluefni hefur gefið ágæta raun, en ákveðinnar tortryggni gætir meðal erlendra verkamanna sem hafa ekki látið bólusetja sig. Bjarni Rúnarsson fjallar um málið og ræðir við Hildi Helgadóttur og Ragnheiði Ósk Erlendsdóttur Aðalsteinn Leifsson ríkissáttasemjari segir mikilvægt að aðilar vinnumarkaðarins byrji sem fyrst að tala saman á nýju ári til að undirbúa næstu kjarasamningslotu. Lífskjarasamningurinn sem skrifað var undir í apríl 2019 á almennum vinnumarkaði rennur út í byrjun nóvember. Spegillinn tók hús á ríkissáttasemjara. Kristján Sigurjónsson ræðir við Aðalstein Leifsson.

Spegillinn 6. janúar 2022 Umsjónarmaður: Bjarni Rúnarsson Tæknimaður: Jón Þór Helgason Samfélagsmiðlar hafa nötrað í dag, eftir að fimm áhrifamenn í samfélaginu hættu störfum einn af öðrum, í kjölfar ásakana um kynferðisbrot. Mennirnir voru stjórnendur hjá sumum af stærstu fyrirtækjum landsins, virtir viðskiptamenn eða þekktir fjölmiðlamenn. Óveður með suður- og vesturströndinni er heldur að ganga niður. Búist er við minni ölduhæð í kvöld miðað við í morgun og í gærkvöld. Mannréttindastjóri Sameinuðu þjóðanna hvetur stríðandi fylkingar í Kasakstan til að gera út um deilur sín í milli með friðsamlegum hætti. Tugir lögreglumanna hafa fallið í átökum við mótmælendur og hundruð særst. Ríflega þriðjungur félagsmanna Einingar Iðju og Afls starfsgreinasambands neitaði sér um tannlæknaþjónustu á seinastliðnu ári. Bæjarstjórn Ísafjarðar vill fyrst sjá lausnir í orkumálum á Vestfjörðum áður en til stofnunar þjóðgarðs á kjálkanum kemur. Stofnun þjóðgarðs hefur staðið í stað síðan málinu var frestað í bæjarstjórn í júní á síðasta ári. Kristín Helga Gunnarsdóttir hlaut í dag viðurkenningu rithöfundasjóðs Ríkisútvarpsins fyrir ritstörf og tónlistarkonan Bríet hlaut Krókinn fyrir útgáfutónleika sína. Óróapúls er orð ársins 2021. Lengri umfjöllun: Almannavarnir reyna eftir fremsta megni að hvetja fólk af erlendum uppruna til þátttöku í bólusetningu við kórónuveirunni. Upplýsingar um gildandi takmarkanir, bólusetningu og stöðu faraldursins eru þýddar á ótal tungumál. Þá hafa almannavarnir einnig reynt að nálgast fólk í gegnum samfélagshópa eins og kirkjur. Bólusetningarbíll sem keyrir um götur borgarinnar með barmafullar sprautur af bóluefni hefur gefið ágæta raun, en ákveðinnar tortryggni gætir meðal erlendra verkamanna sem hafa ekki látið bólusetja sig. Bjarni Rúnarsson fjallar um málið og ræðir við Hildi Helgadóttur og Ragnheiði Ósk Erlendsdóttur Aðalsteinn Leifsson ríkissáttasemjari segir mikilvægt að aðilar vinnumarkaðarins byrji sem fyrst að tala saman á nýju ári til að undirbúa næstu kjarasamningslotu. Lífskjarasamningurinn sem skrifað var undir í apríl 2019 á almennum vinnumarkaði rennur út í byrjun nóvember. Spegillinn tók hús á ríkissáttasemjara. Kristján Sigurjónsson ræðir við Aðalstein Leifsson.

Á laugardaginn, 13. nóvember, er afmælisdagur Árna Magnússonar handritasafnara og fræðimanns sem eins og frægt er fór um landið á sínum tíma og bjargaði dýrmætum handritum sem segja okkur svo margt um norræna menningu almennt. Handrit sem eru grunnur að öllu vísindastarfi í fornum íslenskum og norrænum fræðum. Stofnun Árna Magnússonar býður að venju upp á árlegan fyrirlestur þann dag og það hann flytur að þessu sinni Már Jónsson sagnfræðingur og professor í sagnfræði við Háskóla Íslands sem mun kalla erindi sitt Árni Magnúson, þriggja alda minning og framtíðarsýn. Og við fjöllum um annað afmælisbarn í þætti dagsins, sem einnig er frumkvöðull á sínu sviði. Í dag hefði ítalska tónskáldið Ennio Morricone orðið 93 ára. Morricone er sennilega eitt afkastamesta og áhirfamesta kvikmyndatónskáld allra tíma. Einföld og einstök tónlist sem heillar allan heiminn, segir ítalski gítarleikarinn Daniele Basini um tónsmíðar læriföður síns, en Daniele er hluti af Morricone tríóinu á Akureyri, sem efnir til veislu í Hörpu um helgina. Daniele hefur útsett tónlistina fyrir gítar, harmonikku og selló, og hann verður á línunni frá Akureyri í þætti dagsins. Gréta Sigríður Einarsdóttir fjallar um fyrstu skáldsögu Guðna Elíssonar, LJósgildruna og Snæbjörn Brynjarsson segir frá sýningunni Njála á hundavaði, sem Hundur í óskilum hefur sett á svið í Borgarleikhúsinu.

Víðsjá 31. ágúst 2021 Þorgrímur Jónsson bassaleikari er einn þeirra tónlistarmanna sem sendir frá sér nýja plötu þessa dagana, í tengslum við djasshátíð í Reykjavík sem nú stendur yfir. Þetta er önnur platan sem Þorgrímur sendir frá sér í eigin nafni með hjálp góðra manna, hún heitir Hagi og er innblásin af Vestfjörðum. Við hugum líka að ritþingi Gerðubergs sem fram fer á laugardaginn en það er stefnumót við Braga Ólafsson rithöfund og ber titilinn ?Á horni Bayswater Road og Lækjargötu?. Stjórnandi þingsins er Guðrún Lára Pétursdóttir og spyrlar eru Kristín Svava Tómasdóttir og Einar Falur Ingólfsson. Við heyrum í Kristínu Svövu og heyrum jafnframt brot úr óbirtu viðtali við Braga sem verður á dagskrá Rásar 1 í september í þáttaröðinni Börn tímans. Við kíkjum líka niður í miðbæ í galleríið Mutt, laugavegi 48, og ræðum við myndlistarmennina Kristínu Karólínu Helgadóttur og Kristínu Helgu Ríkarðsdóttur um sýningu þeirra í rýminu sem kallast Vinsamlegast bíðið. Á sýningunni er sýningarrýminu breytt í biðstofu og á veggjunum hanga ljósmyndir og eitt vídjóderk sem laga sig að fagurfræði biðstofunar og fjalla jafnframt um biðina. Og við sláum á þráðinn vestur í Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum, sértaklega til að spyrja út í liti miðalda. Víðsjá í umsjón: Guðna Tómassonar og Tómasar Ævars Ólafssonar kl. 16:05 á Rás 1.

Í byrjun ágúst barst Byggðasafninu í Skagafirði pakki frá Þýskalandi sem innihélt þrjá gamla muni. Engin útskýring fylgdi pakkanum og starfsmenn safnsins klóruðu sér í höfðinu yfir þessari dularfullu sendingu. Svo kom í ljós að munirnir í pakkanum reyndust vera safngripir sem hurfu af safninu fyrir ríflega 50 árum. Við hringdum í Ingu Katrínu Magnúsdóttur verkefnastjóra og forvitnuðumst um þetta athyglisverða mál. Nú er mikið um að vera í Vestmannaeyjum enda pysjutímabilið svokallaða hafið. Þá leitar fólk uppi villuráfandi lundapysjur sem sækja í ljósin á landi og kemur þeim til hafs. Marinó Sigursteinsson, eða Mari eins hann er gjarna kallaður, þekkir vel til lundans og pysjunnar og hann var á línunni hjá okkur frá Eyjum og sagði okkur frá lundum og söl. Helga Hilmisdóttir rannsóknardósent á Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum vinnur nú, ásamt teymi sínu, verkefnavinnu sem leggja á grunn að nýrri talmálsorðabók á netinu. Í orðabókinni verður lögð sérstök áhersla á orð og orðasambönd sem erfitt er að skilgreina með hefðbundnum orðabókarskýringum. Þar er átt við t.d. orð, eða orðræðuagnir, eins og sko, nú og ja. Við hringdum í Helgu og heyrðum af þessu forvitnilega verkefni. Rann­sóknar­boranir eru að hefjast í Þormóðsdal á vegum kanadíska náma- og endur­vinnslu­fé­lagsins St-Geor­ges Eco-Mining Corp sem er móður­fé­lag Iceland Resources ehf., en íslenska félagið hefur í sinni umsjá rann­sóknar­gögn og sýni úr fyrri gull­leitum á Ís­landi og hefur unnið að því að rýna þau gögn og rannsaka að nýju. Þórdís Björk Sigurbjörnsdóttir forstjóri Iceland Resources kom til okkar. Nú er Ólympíuleikunum lokið og okkar fólk á heimleið svo ekki hringjum við til Japans í þetta skiptið, en Helga Margrét Höskuldsdóttir hoppaði til okkar af íþróttadeildinni og spjallaði um lokadaga leikanna og fleira íþróttatengt frá helginni. Tónlist: Mannakorn - Samferða. Elvis Costello - Alison. Churces og Robert Smith - How not to drown. Hjalti og Lára Sóley - Eina nótt. Mö - Live to survive. Helgi Björnsson - Ekki ýkja flókið. Eiríkur Hauksson - Gull. Dua Lipa - Love again. Tómas R. og Ragga Gísla - Ávarp undan sænginni. Sigrid - Mirror. Ed Sheeran - Bad habits.

Gestur þáttarins er Svanhildur Óskarsdóttir handritafræðingur hjá Stofnun Árna Magnússonar. Umsjón: Brynja Þorgeirsdóttir.

Hjálmar er tæknifrumkvöðull og stofnandi 5 fyrirtækja. 3 þeirra voru seld með góðum hagnaði og það nýjasta, GRID, lauk nýverið 2 milljarða fjármögnun. Hjálmar talar um mýkri hliðar fyrirtækjareksturs og frumkvöðlamennskunar, að koma fram þrátt fyrir feimni (í hans tilfelli á fyrirlestri í Hvíta húsinu) og að finna persónulegar ástæður fyrir því sem maður tekur sér fyrir hendur. Einnig förum við yfir lykilþætti og forgangsröðun þeirra þegar kemur að fyrirtækjarekstri og leiðum spjallið inn á áhugasvið Hjálmars: tækni, þróun og fjölmiðlar.

Í Víðsjá í dag verður meðal annars fjallað um fræðimanninn, skáldið og þýðandann Hermann Pálsson en á morgun verða hundrað ár liðin frá fæðingu hans. Af því tilefni verður haldið málþing í Veröld - húsi Vigdísar - helgað Hermanni og mikilvægu framlagi hans til norrænna fræða. Hermann kenndi alla sína starfsævi við Edinborgarháskóla og óhætt að segja að fáir af hans kynslóð hafi haft jafn víðtæk áhrif á norræn fræði og hann gerði um sína daga. Rætt verður við Gísla Sigurðsson, sérfræðing á Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum, en hann er einn þeirra mörgu fræðimanna sem fjalla um Hermann og verk hans í Veröld á morgun. Einnig verður í Víðsjá í dag fjallað um nýja skýrslu nefndar um stofnun þjóðaróperu sem mennta- og menningarmálaráðuneyti birti fyrir síðustu helgi. Ólöf Gerður Sigfúsdóttir leggur í sjónlistapistli dagsins leið sína í Hvelfinguna, sýningarrými Norræna hússins, til að sjá sýninguna ?Í síkvikri mótun: vitund og náttúra?. Sýningin er framlag Listaháskóla Íslands til nýafstaðinnar ráðstefnu Háskóla norðurslóða, eða University of the Arctic, þar sem rætt var um loftslagsmál, grænar lausnir, vistkerfi sjávar og málefni íbúa á norðurslóðum. Og tónlistarhornið Heyrandi nær verður á sínum stað í Víðsjá. Í dag ætlar Arnljótur Sigurðsson að heiðra minningu sikileyska tónlistarmeistarans Franco Battiato, sem féll frá í síðustu viku eftir fjölskrúðugan feril sem spannaði ríflega hálfa öld.

Ráðherrafundur Norðurskautsráðsins er í Reykjavík í dag en hvaða fyrirbrigði er Norðurskautsráðið? Bogi Ágústsson og Björn Þór Sigbjörnsson ræddu það í Heimsglugga Morgunvaktar Rásar 1. Þá ræddu þeir bakgrunn deilu Palestínumanna og Ísraelsmanna sem rekja má tvö þúsund ár aftur í tímann. Norðurskautsráðið er samstarfsvettvangur ríkisstjórna þeirra landa sem liggja á eða að Norðurheimskautinu. Aðaláherslan í starfi ráðsins er á umhverfismál og sjálfbærni. Drög að slíku samstarfi voru lögð 1991 með Rovaniemi-ferlinu sem gengur út á samstarf um umhverfismál á Norðurslóðum. Norðurskautsráðið var síðan stofnað með Ottawa-yfirlýsingunni 1996. Ályktanir ráðsins hafa fyrst og fremst gengið út á umhverfismál, einkum loftslagsbreytingar, en á síðustu árum hefur verið rætt um að ráðið fjalli líka um álitamál varðandi nýtingu auðlinda og landakröfur á Norðurslóðum.  Björn Þór og Bogi ræddu hvernig samstarfið hefur gengið, hættuna á hernaðarátökum á svæðinu, yfirráð yfir svæðinu og hvernig Íslendingum hefur tekist til í tveggja ára formennsku í Norðurskautsráðinu.  Bakgrunn átaka Ísraelsmanna og Palestínumanna má rekja 2000 ár aftur til þess tíma er Rómverjar gerðu Gyðinga brottræka frá því svæði sem nú er Ísrael. Gyðingar máttu alla tíð sæta ofsóknum í þeim löndum þar sem þeir bjuggu en með síonismanum á síðasta hluta 19. aldar kom upp hreyfing um að þeir eignuðust heimaland í Palestínu. Hundruð þúsunda gyðinga fluttust til Palestínu á 20. öld og þar sköpuðust deilur og átök við Palestínuaraba sem bjuggu fyrir í landinu. Gyðingar nutu almennrar samúðar í heiminum eftir útrýmingarherferð nasista í síðari heimsstyrjöldinni og það má heita höfuðorsök þess að Allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna samþykkti að skipta Palestínu í nóvember 1947. Það var lagalegur grundvöllur stofnunar Ísraelsríkis í maí 1948. Í æviminningum Abba Ebans, sem var einn helsti leiðtogi Gyðinga og lengi utanríkisráðherra Ísraels, segir að Thor Thors, sendiherra Íslendinga hjá SÞ, hafi með ræðu sinni, þegar skipting Palestínu var rædd, haft mikil áhrif á aðra þingfulltrúa.

Ráðherrafundur Norðurskautsráðsins er í Reykjavík í dag en hvaða fyrirbrigði er Norðurskautsráðið? Bogi Ágústsson og Björn Þór Sigbjörnsson ræddu það í Heimsglugga Morgunvaktar Rásar 1. Þá ræddu þeir bakgrunn deilu Palestínumanna og Ísraelsmanna sem rekja má tvö þúsund ár aftur í tímann. Norðurskautsráðið er samstarfsvettvangur ríkisstjórna þeirra landa sem liggja á eða að Norðurheimskautinu. Aðaláherslan í starfi ráðsins er á umhverfismál og sjálfbærni. Drög að slíku samstarfi voru lögð 1991 með Rovaniemi-ferlinu sem gengur út á samstarf um umhverfismál á Norðurslóðum. Norðurskautsráðið var síðan stofnað með Ottawa-yfirlýsingunni 1996. Ályktanir ráðsins hafa fyrst og fremst gengið út á umhverfismál, einkum loftslagsbreytingar, en á síðustu árum hefur verið rætt um að ráðið fjalli líka um álitamál varðandi nýtingu auðlinda og landakröfur á Norðurslóðum. Björn Þór og Bogi ræddu hvernig samstarfið hefur gengið, hættuna á hernaðarátökum á svæðinu, yfirráð yfir svæðinu og hvernig Íslendingum hefur tekist til í tveggja ára formennsku í Norðurskautsráðinu. Bakgrunn átaka Ísraelsmanna og Palestínumanna má rekja 2000 ár aftur til þess tíma er Rómverjar gerðu Gyðinga brottræka frá því svæði sem nú er Ísrael. Gyðingar máttu alla tíð sæta ofsóknum í þeim löndum þar sem þeir bjuggu en með síonismanum á síðasta hluta 19. aldar kom upp hreyfing um að þeir eignuðust heimaland í Palestínu. Hundruð þúsunda gyðinga fluttust til Palestínu á 20. öld og þar sköpuðust deilur og átök við Palestínuaraba sem bjuggu fyrir í landinu. Gyðingar nutu almennrar samúðar í heiminum eftir útrýmingarherferð nasista í síðari heimsstyrjöldinni og það má heita höfuðorsök þess að Allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna samþykkti að skipta Palestínu í nóvember 1947. Það var lagalegur grundvöllur stofnunar Ísraelsríkis í maí 1948. Í æviminningum Abba Ebans, sem var einn helsti leiðtogi Gyðinga og lengi utanríkisráðherra Ísraels, segir að Thor Thors, sendiherra Íslendinga hjá SÞ, hafi með ræðu sinni, þegar skipting Palestínu var rædd, haft mikil áhrif á aðra þingfulltrúa.

Í þættinum er m. a. fjallað um orðin siesta, martröð og kríublundur og drepið á málfræðilega hugtakið 'umtúlkun orðhlutaskila'. ////////////////  Ari Páll Kristinsson, Halldóra Jónsdóttir og Steinþór Steingrímsson (ritstjórar). (2016). Málið. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://malid.is/ /// Ásgeir Blöndal Magnússon. (1989). Íslensk orðsifjabók. Reykjavík: Mál og menning. /// Biblían. Matteusarguðspjall 20:1-16 /// Cambridge Dictionary. Cambridge: Cambridge University Press. Sótt af https://dictionary.cambridge.org/ /// Guðrún Kvaran. (2012, 4. apríl). Hvernig fá menn sér kríu og hvað kemur krían því við?  Sótt af https://www.visindavefur.is/svar.php?id=64kr%C3%ADa13 /// Guðrún Kvaran. (2012, 8. okt). Hvaðan kemur orðatiltækið ‘á elleftu stundu‘?  Sótt af https://www.visindavefur.is/svar.php?id=6413 /// Harper, Douglas (ritstjóri). (2001). Online Etymology Dictionary. Sótt af https://www.etymonline.com/ /// Hoad, T. F. (1990). The Oxford Library of Words and Phrases. Í T. F. Hoad (ritstjóri), Word Origins: 3. bindi. London: Guild Publishing. /// Jón G. Friðjónsson. (1993). Mergur málsins. Reykjavík: Örn og Örlygur.  /// Snara. Sótt af https://snara.is/ /// Snorri Sturluson. (1944). Heimskringla. Í Steingrímur Pálsson (ritstjóri ritraðar), Heimskringla: 1. bindi.  Reykjavík: Helgafell.  /// Spanishetym: The Online Etymological Dictionary of Spanish. (2016). Sótt af https://www.spanishetym.com/ /// Þórdís Úlfarsdóttir (aðalritstjóri). (2011). ISLEX. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://islex.arnastofnun.is/is/

Í Víðsjá í dag ræðir Kristín Eiríksdóttir rithöfundur um höfundarrétt og fleira í tengslum við umræðu sem fram hefur farið undanfarna daga um líkindi milli sjónvarpsþáttaraðarinnar Systrabönd í leikstjórn Silju Hauksdóttur, sem sýnd er í Sjónvarpi Símans, og leikrits Kristínar, Hystory, sem leikhópurinn Sokkabandið frumsýndi í Borgarleikhúsinu árið 2015. Kristín hefur ekki tjáð sig opinberlega um þetta mál hingað til en hún gerir það í Víðsjá í dag. Víðsjá hugar einnig í dag að miðlun á einu mesta menningardjásni þjóðarinnar, Konungsbók Eddukvæða, þegar listakonan Steiney Skúladóttir og Eva María Jónsdóttir verkefnastjóri hjá Stofnun Árna Magnússonar, verða teknar tali. Þær segja frá verkefni sem snýst um að miðla efni Konungsbókar Eddukvæða til nýrra kynslóða. Verkefnið er hluti af hátíðahöldum í tilefni þess að á miðvikudag í næstu viku verða fimmtíu ár liðin frá því að danska varðskipið Vædderen kom með Konungsbók og Flateyjarbók til Reykjavíkur og handritin komu heim. Í dag er alþjóðlegur dagur listarinnar, sem að þessu sinni er tileinkaður myndlistinni. Að því tilefni flytur Haraldur Jónsson myndlistarmaður ávarp í Víðsjá í dag. Og Halldór Armand Ásgeirsson rithöfundur heldur áfram að tala um mótsagnir í sögu og samtíð. Í dag fjallar Halldór um The Great Reset, stóru endurræsinguna, og eftirplágusamfélagið.

Í þættinum er fjallað um orð tengd kórónuveirunni; veiruna sjálfa, sjúkdóminn sem hún veldur og ástandið í samfélaginu. ////////////////  Heimildir: Ari Páll Kristinsson, Halldóra Jónsdóttir og Steinþór Steingrímsson (ritstjórar). (2016). Málið. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://malid.is/ /// Atli Týr Ægisson (ritstjóri). 2017. Orðabókin.is. Sótt af http://ordabokin.is/ /// Ásgeir Blöndal Magnússon. (1989). Íslensk orðsifjabók. Reykjavík: Mál og menning. /// Biblían. Matteusarguðspjall 4:1-11. /// Eiríkur Rögnvaldsson. 7. apríl 2020. Í páskainnkaupunum í gær fór ég... Sótt af https://www.facebook.com/eirikurr/posts/10157413307823871 /// Harper, Douglas (ritstjóri). (2001). Online Etymology Dictionary. Sótt af https://www.etymonline.com/ /// Hoad, T. F. (1990). The Oxford Library of Words and Phrases. Í T. F. Hoad (ritstjóri), Word Origins: 3. bindi. London: Guild Publishing. /// Jón G. Friðjónsson. (1993). Mergur málsins. Reykjavík: Örn og Örlygur. /// Jónas Jónassen. (1884). Lækningabók handa alþýðu á Íslandi. Reykjavík: prentuð hjá Sigm. Guðmundssyni. /// Landsbókasafn Íslands – Háskólabókasafn o. fl. Án ártals. Tímarit.is. Sótt af https://timarit.is/ /// Ólafur Ragnarsson, Sverrir Jakobsson og Margrét Guðmundsdóttir (ritsjórar). (2000). Íslenskt þjóðsagnasafn: 3. bindi. Reykjavík: Vaka-Helgafell. /// Þórdís Úlfarsdóttir (aðalritstjóri). (2011). ISLEX. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://islex.arnastofnun.is/is/

Í þættinum er rakin ástarsaga Nonna og Palla. //////////////// Heimildir:  Ari Páll Kristinsson, Halldóra Jónsdóttir og Steinþór Steingrímsson (ritstjórar). (2016). Málið. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://malid.is/ /// Ásgeir Blöndal Magnússon. (1989). Íslensk orðsifjabók. Reykjavík: Mál og menning. /// Cambridge Dictionary. Cambridge: Cambridge University Press. Sótt af https://dictionary.cambridge.org/ /// Harper, Douglas (ritstjóri). (2001). Online Etymology Dictionary. Sótt af https://www.etymonline.com/ /// Hoad, T. F. (1990). The Oxford Library of Words and Phrases. Í T. F. Hoad (ritstjóri), Word Origins: 3. bindi. London: Guild Publishing. /// Salóme Lilja Sigurðardóttir. (2019). Ég er ekki að skilja þetta (Athugun á eðli og útbreiðslu útvíkkaðs framvinduhorfs í máli íslenskra ungmenna) Háskóli Íslands, Reykjavík. /// Snara. Sótt af https://snara.is/ /// Sölvi Sveinsson. (2004). Saga orðanna.  Reykjavík: Iðunn. /// Þórdís Úlfarsdóttir (aðalritstjóri). (2011). ISLEX. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://islex.arnastofnun.is/is/

Í þættinum er fjallað um orð og orðtök tengd áfengi og áhrifum áfengis. //////////////// Ari Páll Kristinsson, Halldóra Jónsdóttir og Steinþór Steingrímsson (ritstjórar). (2016). Málið. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://malid.is/ /// Ásgeir Blöndal Magnússon. (1989). Íslensk orðsifjabók. Reykjavík: Mál og menning. /// Eva María Jónsdóttir. (2019, 15. júlí). „Öl er annar maður“ – málsháttur í nokkrum handritum Grettis sögu [pistill]. Sótt af https://arnastofnun.is/is/utgafa-og-gagnasofn/pistlar/ol-er-annar-madur-malshattur-i-nokkrum-handritum-grettis-sogu /// Guðrún Kvaran. (2006, 2. júní). Hvaðan kemur orðið timburmenn?  Sótt af https://www.visindavefur.is/svar.php?id=5992 /// Harper, Douglas (ritstjóri). (2001). Online Etymology Dictionary. Sótt af https://www.etymonline.com/ /// Hoad, T. F. (1990). The Oxford Library of Words and Phrases. Í T. F. Hoad (ritstjóri), Word Origins: 3. bindi. London: Guild Publishing. /// Mattsson, Christian (aðalritstjóri). Svenska Akademiens ordbok. Stokkhólmur: Svenska Akademien. Sótt af https://www.saob.se/ /// Pfeifer, Wolfgang (ritstjóri). (1995). Etymologisches Wörterbuch des Deutschen. München: dtv Verlagsgesellschaft. /// Sölvi Sveinsson. (2004). Saga orðanna.  Reykjavík: Iðunn. /// Þórdís Úlfarsdóttir (aðalritstjóri). (2011). ISLEX. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://islex.arnastofnun.is/is/

Í þættinum rýnir Halla í dýraorð og dýraorðtök ásamt því að fjalla almennt um hvernig dýr geta komið fram í máli. //////////////// Ari Páll Kristinsson, Halldóra Jónsdóttir og Steinþór Steingrímsson (ritstjórar). (2016). Málið. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://malid.is/ /// Ásgeir Blöndal Magnússon. (1989). Íslensk orðsifjabók. Reykjavík: Mál og menning. /// Harper, Douglas (ritstjóri). (2001). Online Etymology Dictionary. Sótt af https://www.etymonline.com/ /// Hoad, T. F. (1990). The Oxford Library of Words and Phrases. Í T. F. Hoad (ritstjóri), Word Origins: 3. bindi. London: Guild Publishing. /// Jón G. Friðjónsson. (1993). Mergur málsins. Reykjavík: Örn og Örlygur. ///Landsbókasafn Íslands – Háskólabókasafn o. fl. Tímarit.is. Sótt af https://timarit.is/ /// Mattsson, Christian (aðalritstjóri). Svenska Akademiens ordbok. Stokkhólmur: Svenska Akademien. Sótt af https://www.saob.se/ /// Snara. Sótt af https://snara.is/ ///Svavar Sigmundsson. (2009). Orðasmíð Jónasar Hallgrímssonar. Í Bjarni E. Guðleifsson (ritsjóri), Heimaslóð: 9. hefti. Árbók hreppanna í Möðruvallarklaustursprestakalli (bls. 39-42). Akureyri. /// Sölvi Sveinsson. (2004). Saga orðanna.  Reykjavík: Iðunn. /// Þórdís Úlfarsdóttir (aðalritstjóri). (2011). ISLEX. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://islex.arnastofnun.is/is/

Í fyrsta tabúþætti hlaðvarpsins er fjallað um orð sem notuð eru yfir sjálfsfróun í íslensku, skandinavísku og ensku. ////////////////  Ari Páll Kristinsson, Halldóra Jónsdóttir og Steinþór Steingrímsson (ritstjórar). (2016). Málið. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://malid.is/ /// Ásgeir Blöndal Magnússon. (1989). Íslensk orðsifjabók. Reykjavík: Mál og menning. /// Biblían. Fyrsta Mósebók 38:1-11. /// Halldóra Jónsdóttir og Þórdís Úlfarsdóttir (ritstjórar). (2013). Íslensk nútímamálsorðabók. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://islenskordabok.arnastofnun.is/ /// Harper, Douglas (ritstjóri). (2001). Online Etymology Dictionary. Sótt af https://www.etymonline.com/ /// Hoad, T. F. (1990). The Oxford Library of Words and Phrases. Í T. F. Hoad (ritstjóri), Word Origins: 3. bindi. London: Guild Publishing. /// Landsbókasafn Íslands – Háskólabókasafn o. fl. Tímarit.is. Sótt af https://timarit.is/ /// Mattsson, Christian (aðalritstjóri). Svenska Akademiens ordbok. Stokkhólmur: Svenska Akademien. Sótt af https://www.saob.se/ /// Pfeifer, Wolfgang (ritstjóri). (1995). Etymologisches Wörterbuch des Deutschen. München: dtv Verlagsgesellschaft. /// Sjis, Nicoline van der (aðalritstjóri). (2010). Etymologiebank. Sótt af http://www.etymologiebank.nl/ ///  Snara. Sótt af https://snara.is/ /// Þórdís Úlfarsdóttir (aðalritstjóri). (2011). ISLEX. Reykjavík: Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Sótt af https://islex.arnastofnun.is/is/