Podcasts about focl

Bhí Liam Óg Ó hAnnaidh, nó 'Mo Chara' as Kneecap mar is fearr aithne air, os comhair na cúirte in Westminster Shasana inniu. ­Tá sé curtha ina leith gur thaispeáin sé brat Hezbollah agus é ar stáitse i Londain anuraidh, agus go raibh sé sin ina chomhartha tacaíochta don eagraíocht thoirmiscthe. ­D'fhoilsigh Kneecap ráiteas ar na meáin shóisialta inar shéan siad go ndearnadh aon choir agus gheall siad go ndéanfaidís cosaint ar “a gcearta” go fíochmhar. ­Thug siad le fios gur “ionsaí polaitiúil” é seo ón stát Bhriotanach atá dírithe orthusan mar “ealaíontóirí ó phobal faoi chois”. Ar Seachtain, míníonn an t-iriseoir Ciarán Dúnbarrach cad a thit amach inniu, taobh istigh den chúirt agus taobh amuigh de. ­ ­Foclóir: ­ Bratach: Flag ­ Léirigh: To convey or demonstrate ­ Mídhleathach: Illegal ­ Dodhéanta: Impossible ­ Stát sceimhlitheoireachta: Terrorist State ­ Abhcóide: Barrister ­ Neamhchoitianta: Uncommon ­ Achrann: Agro ­ Ionchúisitheoir: Prosecutor ­ Blaiseadh: Flavour ­ Comhghuaillíocht: Alliance ­ In aghaidh an dlí: Against the law ­ Cosantóirí: The defence ­ Mearbhall: Bafflement ­ Comhghleacaí: Colleague ­ Aineolas: Ignorance ­ De réir dealraimh: ApparentlySee omnystudio.com/listener for privacy information.

Tá Comhairle Chontae Mhaigh Eo ag earcú Comhordaitheoir Ar Thithe Folmha sa Ghaeltacht, agus beidh dualgais acu sna Gaeltachtaí fud fad na tíre. ­ Ach, an bhfuil aon fhiúntas leis an ról agus an ndéanfaidh sé rud ar bith chun dul i ngleic leis an ghanntanas tithíochta? ­ Thug iriseoir Gaeltachta Seachtain, Áine Ní Bhreisleáin, leargás ar an cheapúchán úr. ­ Foclóir: ­ Tithe folmha: Vacant homes ­ Tréigthe: Abandoned ­ Fadhb ar leith: A particular problem ­ Folláin: Healthy ­ Go sainiúil: Uniquely ­ Suntasach: Considerable ­ Éileamh: Demand ­ Seal: A period of time ­ Go buan: Permanently ­ Deontas: Grant ­ Earcú: Hiring ­ Farsing: Extensive ­ Cónaitheacht: Residency ­ Fo-oifigigh: Junior OfficersSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Tá Gaelcholáiste nua beartaithe do lár na cathrach agus tá na doirse le hoscailt i mí Mheán Fómhair 2026, ach is iomaí dushlán atá fós le sárú leis sin a chur i gcrích. Ach, le os coinn 90% de mhúinteoirí na scoile i gcoinne Synge Street CBS a aistriú go Ghaelcholáiste, agus le tuismitheoirí go fóill gan mórán eolais faoin Ghaelcholáiste nua, an bhfuil baol ann nach dtarlóidh sé? Cad iad na dushláin atá os comhair meánscoil lán-Ghaeilge a bhunú i lár na cathrach, agus, cén fáth nach bhfuil achan duine sásta faoi? Labhraíonn Julian de Spáinn, ón fheachtas Gaelcholáiste 2,4,6,8 faoin phlean le ceathrú Gaeltachta a chruthú i gcroílár na cathrach. Foclóir: Soláthar: Supply Roinn: Department Éileamh: demand Ilchreidmheach: Multi-faith Liosta feithimh: Waiting list Taighde: Research Gar: Close Tuairimí: Opinions Iarratas: Request Tairiscint: Offer Maíomh: Boast Ailtirí: Architects Teagasc: Teaching Earcaíocht: Recruitment Cumarsáid: Communication Ceathrú: Quarter See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tá clú agus cáil ar áilleacht chósta iarthar na hÉireann agus meallann sé turasóirí ó chian agus ó chóngar. Tá go leor daoine in Éirinn agus thar lear a bhfuil teach saoire acu sna ceantracha ghalánta seo, na Gaeltachtaí san áireamh. Ach leis na fadhbanna atá á gcruthú do dhaoine áitiúla de bharr na dtithe saoire seo, is léir go bhfuil práinn le cur leis an soláthar tithíochta fad-téarmacha do mhuintir na háite ar chósta na hÉireann. Labhair Colm Mac Eachmharcaigh, Oifigeach Pleanála Teanga i nGaeltacht Acla i gContae Mhaigh Eo faoi chás na Gaeltachta ansin. Foclóir Folamh: Empty Scaipthe amach: Spread out A mheas: Estimate Easpa tithíochta: A lack of housing Cothú: Cultivate Luach: Value Le dul i ngleic leis: To tackle or to address it Bagairt: Threat Tuairimí: Ideas Casta: Complex Muintir: Family or people Taobh Thiar: The west side Cíos: Rent Cothromaíocht: Balance Go buan: Permanently Tá siad ag cur fúthu sa Ghaeltacht: They're living in the Gaeltacht See omnystudio.com/listener for privacy information.

Cothrom an lá seo deich mbliana ó shín anois chuaigh muintir na hÉireann i mbun vótála i reifreann stairiúil suntasach. Reifreann chun pósadh a leathnú amach d'achan duine – chun go mbeadh an rogha ag daoine duine den inscne chéanna pósadh. Sa deireadh, bhí 62% againn i bhfabhar Bunreacht na hÉireann a athrú. Labhair an Dr John Walsh faoin athrú a tháinig ar an tír ó thréimhse chorrach na nOchtóidí go dtí an lá atá inniu. ­ Foclóir: ­ Aerach: Gay ­ Ní hionann sin: It doesn't mean ­ Díspóireacht: Debate ­ Ginmhilleadh: Abortion ­ Feiceáileacht: Visibility ­ Coiscthe: Banned ­ Cúngaigeanta: Narrow-minded ­ Claonadh gnéis: Sexual orientation ­ Feachtasaíocht: Campaigning ­ Goilleann sé orm: It bothers me ­ Leochaileach: Vulnerable ­ Bagrach: Threatening ­ páirtnéireacht shibhialta: Civil partnership ­ Tháinig sé aniar aduaidh orainn: It took us by surprise ­ Comhionannas: Equality ­ Aischothú: FeedbackSee omnystudio.com/listener for privacy information.

‘Caith do chuid airgid i do cheantar féin', manna a bhí in úsáid le linn na dianghlasála, aimsir Covid-19. Ach bíonn ceantair iargúlta ag súil le turasóirí chun airgead a tharraingt isteach. I gcás Iorras Aithneach, go dtí cúpla bliain ó shin– bhí na turasóirí seo ag cur in Óstán Chuan Charna, nó an Carna Bay Hotel, mar ab fhearr aithne air. Ach bhí casadh sa scéal - thosaigh cogadh i bhfad ón bhaile san Úcráin sa bhliain 2022 agus glacadh leis an gcinneadh tearmann a chur ar fáil do theifigh a bhí ag éalú ó fhórsaí na Rúise. Trí bliana ar aghaidh – anois tá an t-óstán i mbéal an phobail – ach cén fáth? Le haghaidh an scéal seo a mhíniú agus dearcadh muintir na háite a roinnt linn tá Meadhbh Ní Ghaora.... Foclóir: Ag impigh - implore Dianghlasáil - lockdown Úinéir - owner De réir mo thuairime - according to my opinion Go tráthúil - topical Arna mhárach - the following day Cógaslann - chemist Glan an fírinne - the plain truth Baol - threat Go géar - critically I bponc - stuck Scriosadh - spoiling Díbir - expel Critéar - criteria Brabús - profit Áiseanna - facilities See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tá béim láidir ar an dátheangachas na laethanta seo agus pléitear go maith na buntáistí a bhaineann leis. Ach cé chomh deacair is atá sé páiste a thógáil trí Ghaeilge, go háirithe nuair atá siad timpeallaithe ag an Bhéarla? Cuireann Siún Ní Dhuinn an spotsolas ar na deacrachtaí atá le sárú mar thuismitheoir agus í ag tógáil páiste le Gaeilge agus na ceachtanna atá foghlamtha aici ar an bhealach. Foclóir: Ag streachailt: Struggling A chur in iúl: To express Oiriúnach: Appropriate Modh: Method Ullmhúchán: Preparation Feighlí linbh: Baby-sitter Amscaí: Awkward Constaicí: Hurdles Cinneadh: Decision Scáileán: Screen Cathanna: Battles Foirfe: Perfect Diabhal: Devil Tréimhse: Period of time Slí bheatha: Career Na maidí a ligean le sruth: To take your eye off the ball See omnystudio.com/listener for privacy information.

Le blianta beaga anuas, tá cuid mhór cainte ann faoin eite fíordheis. Trasna na hEorpa tá méadú tagtha ar líon na Páirtithe ar an eite fíordheis atá ag dul i mbun cumhachta. Tá na grúpaí seo ag bailiú nirt, ach ní gluaiseacht nua é seo in Éirinn. Amharcann na hiriseóirí Ciarán Dunbar agus John Downing siar ar an faisisteachas i stair na tíre seo. Foclóir: Ábhartha: Relevant An eite fhíordheis: Far-right Faisisteachas: Fascism Daonlathas: Democracy Leasainm: Nickname Círéibeacha: Riots Cine: Race Iomarcach: Excessive Docht daingean: Firm Coimeádach: Conservative Eisceachtúil: Exceptional Féiniúlacht: Identity Leagan: Form Ciníoch: Racist Dornán: Handful See omnystudio.com/listener for privacy information.

1.⁠ ⁠Operation Sindoor: India Strikes Back In a dramatic pre-dawn move on May 8, India launched Operation Sindoor, striking nine terror camps across Pakistan and Pakistan-occupied Kashmir, including key Lashkar and Jaish hubs in Bahawalpur, Kotli, and Muzaffarabad. The operation was a direct response to the Pahalgam terror attack that killed 26 civilians on April 22. Executed using fighter jets, loitering munitions, cruise missiles, and tri-service precision, the strikes were conducted entirely from Indian airspace and targeted only terrorist infrastructure. India described the operation as “focused, measured, and non-escalatory,” avoiding Pakistani military installations while showcasing significant firepower and coordination across the Army, Navy, and Air Force. 2.⁠ ⁠Pakistan Responds: “This Won't Go Unanswered” Reacting to the strikes, Pakistan's military issued a stern warning. The Inter-Services Public Relations (ISPR) stated, “India's temporary pleasure will be replaced by enduring grief,” vowing retaliation at a time and place of its choosing. Pakistan confirmed strikes in three locations and mobilized its air force, while closing its airspace for 48 hours. Tensions along the Line of Control have since intensified, with reports of heavy artillery exchanges. 3.⁠ ⁠IAF Combat Drills & Civil Defence Readiness Parallel to Operation Sindoor, the Indian Air Force began a major combat readiness exercise across the western sector, involving fighter jets, drones, helicopters, AWACS, and refuellers in Rajasthan, Gujarat, Haryana, and UP. Though termed “routine,” the timing—post-Pahalgam—adds strategic weight. Simultaneously, India conducted nationwide civil defence drills across 244 districts, the largest since 1971. These drills tested air raid sirens, evacuation plans, blackout protocols, and communications, sending a clear message: India is prepared for all scenarios. ⸻ 4.⁠ ⁠India, UK Seal Historic Free Trade Deal In a major diplomatic win, India and the UK signed a long-awaited Free Trade Agreement after three years of negotiations. The deal unlocks a $45 billion trade corridor, addresses visa access for Indian professionals, and introduces the Double Contribution Convention to ease social security obligations for cross-border workers. While hailed as a boost for textiles, automotive, and seafood exports, concerns remain over the UK's upcoming carbon tax that could hurt Indian steel and cement exports. Still, the FTA is expected to double bilateral trade to $100 billion by 2030, marking a new chapter in India's global trade diplomacy. 5.⁠ ⁠SEBI Exposes IPO Scam at Synoptics In a first-of-its-kind action, SEBI has cracked down on Synoptics Technologies and its merchant banker, First Overseas Capital Ltd, for misusing over ₹19 crore from IPO proceeds. The money was diverted to shell entities a day before listing, with ₹2 crore used to buy Synoptics shares and artificially inflate demand. SEBI called the misuse “shocking and stunning,” banned FOCL from handling any new IPOs, and barred Synoptics' promoters from the market. A deeper probe has been launched into 20 other IPOs managed by FOCL. The message is clear: tampering with public money won't go unpunished. 6.⁠ ⁠India to Overtake Japan as 4th Largest Economy According to the IMF's April 2025 Outlook, India is projected to surpass Japan in 2025 with a GDP of $4.187 trillion, becoming the world's fourth-largest economy. This rise reflects India's resilience, reforms, and growing domestic demand—even as growth cools to 6.2% in FY25. Challenges persist: trade tensions, including recent US tariffs, and slowing momentum may test the climb. But India's long-term trajectory remains upward, with Germany next in its sights.

Is mion minic a bhfeictear Kneecap i lár conspóide, ach an ndeachaigh siad thar fóir an uair seo? Ó cuireadh teachtaireachtaí frith-Iosrael in airde ar scáileán mhór ag a gceolchoirm ag Coachella coicís ó shín, tá súile an domhain ar an mbanna ceol, agus tá fiosrúchán ar bun ag póilíní frithsceimhlitheoireachta sa Bhreatain. An bhfuil ráitis agus físeáin Kneecap ag cothú gríosú chun fuatha nó an agóid pholaitiúil é? Agus cad é an tionchar a bheith aige seo ar an bhanna ceoil amach anseo? Labhraíonn an tuairisceoir Róisín Ní Mhaoláin faoi Kneecap agus an chonspóid is déanaí. Foclóir: Conspóid: Controversy Cáineadh: Criticism Tost: Silence Líomhaintí: Allegations Coireacht: Crime Úrlabhraí: Spokesperson Ag béicíl: Shouting Frithsceimhlitheoireacht: Counter-terrorism Cúlghair: Revoke Baol: Jeopardy Lucht leanúna: Fans Fulaingt: Suffering Saoirse cainte: Free speech See omnystudio.com/listener for privacy information.

Is tréimhse ciúin í an sos Cásca sna seomraí nuachta go minic. Leis an Dáil agus na scoileanna ar saoire ag an am seo bliana, ní bhíonn iriseoirí leath comh gnóthach is a bhíonn de ghnáth. Ach is léir nach amhlaidh an Cháisc seo. Ar an bpodchraoladh, tugann Gearóid Ó Muilleoir, eagarthóir Seachtain, agus an t-iriseoir Ciarán Dunbar, spléachadh ar mhórscéalta an nuachtáin. Foclóir: Ar shlí na fírinne: Departed or passed away I lár an aonaigh: In the spotlight Tórramh: Funeral Agóidíocht: Protesting Béim: Emphasis Mí-úsáid: Abuse Íospartaigh: Victims Árasán: Apartment Mianta: Desires See omnystudio.com/listener for privacy information.

Le os coinn 100 bliana tá saothar nach beag déanta leis an Ghaeilge a chur chun cinn. Bunaíodh Gaelscoileanna, TG4, Raidió na Gaeltachta agus Roinn na Gaeltachta, gan trácht ar an iliomad rudaí eile ar an liosta mór fada. Ach go minic, déantar dearmad ar na mná a d'imir tionchar nach beag ar na gaiscí seo. Insíonn an leachtóir Katie Whelan dúinn faoi thionchar cheithre bhean cheannródaíocha a d'fhág a lorg féin ar shaol na Gaeilge. ­ Foclóir: Crann taca: Pillar or anchor ­ Soláthar: Provision ­ Seicteach: Sectarianist ­ Gaisce: Achievement ­ Lonnaíocht: Settlement ­ Acmhainní: Resources ­ Cumhacht aibhléise: Electricity ­ Iarmhairt: Consquence ­ Oiliúint: Training ­ An lorg a d'fhág siad: The mark they left ­ Ceardaíocht: Craftwork ­ Cuideachta: Company ­ Fostaíocht: EmploymentSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Tá tús curtha le ré nua trádála, ré tharaifí Donald Trump. Tá luach stocmhargaidh an domhain tar éis titim go tobann is go domhain. Creideann Trump go gcuirfidh na taraifí borradh faoi gheilleagar na Stát, ach tá eacnamaithe ag tabhairt rabhadh go ndéanfar damáiste do chúrsaí eacnamaíochta timpeall na cruinne. Mar sin, cé acu a bhfuil an ceart acu? Labhair Ciarán Dunbar le Caoimhín Ó Tiománaigh, léachtóir eacnamaíochta agus príomheacnamaí leis an gcomhlacht Davy. Foclóir: Intíre: Domestic Géarghá: Urgent Comhlachtaí cógaisíochta: Pharmaceuticals Easpórtáil: Export Cinnteacht: Certainity Géilleadh: Conceed Rabhadh: Warning Idirbheartaíocht: Negotiation Luach: Value Caiteachas: Spending Geilleagar: Economy Táirgí: Products In ainneoin: Despite Olltáirgeacht intíre: Gross domestic product Brabús: Profit See omnystudio.com/listener for privacy information.

Níl mórán scéalta a bhaineann siar as iriseoirí a bhfuil taithí na mblianta acu, ach sin go díreach an rud a tharla ar Aoine an Chéasta na bliana seo caite. Gabhadh ceannaire an DUP, Sir Jeffery Donaldson agus a bhean chéile, Lady Eleanor Donaldson, go luath maidin Déardaoin 28ú Márta 2024 i dtaca le líomhaintí cionta gnéasach a tharla i bhfad roimhe seo. Baineann na 18 gcúiseamh i gcoinne Jeffrey Donaldson le héigniú, le hionsaí mígheanasach agus gníomh ró-mhígheanas - séanann sé na líomhaintí go léir. Ar Seachtain, amharcann Ciaran Dunbar siar ar an ghéarchéim seo i bpolaitíocht Thuaisceart Éireann. Foclóir: Gabh: Arrest Dearbhaigh: Ascertain Cúisíodh é: He was charged Ráiteas: Statement Cionta: Offences An-aitheanta: well known Baineadh siar as: He was taken aback Cráifeach: Religious Cuireadh ar fionraí é: He was suspended Líomhaintí: Allegations Dualgas: Obligation Íospartach: Victim Gearánaí: Complainants Leochaileach: Vulnerable Aontachtach: Unionist Tionól: Assembly Clis: Break down Ag feidhmiú: Functioning See omnystudio.com/listener for privacy information.

Cé nach bhfuil Gaeltacht ar bith ann i gContae Bhaile Átha Cliath – tá an líon is airde de Ghaeilgeoirí laethúla lonnaithe anseo. Ach le heaspa deiseanna leis an teanga a úsáid, cad é is féidir leis na húdaráis a dhéanamh leis na Gaeilgeoirí seo a chothú? Ar Seachtain, leagann Daithí de Buitléir, Clárbhainisteoir Gaeilge 365, agus Caitríona Kenny, Oifigeach Pobail agus Forbartha Sóisialta le Comhairle Contae Bhaile Átha Cliath, amach an fhís atá acu don ardchathair. Foclóir: Leasuithe: Reforms Ag dul i meath: To decline Leathnú - Expand Feachtas: Campaign Fonn: Desire Splanc: Spark Teifigh: Refugees Tírdhreach: landscape Drogall: Reluctance Rogha: Choice See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tá sí ar an cheoltóir aonair is mó rath as Éirinn riamh le os coinn 85 milliún album díolta aici. Tá clú agus cáil bainte amach ag Enya ó thosaigh sí ag ceol siar ag tús an 1980óidí lena teaghlach sa bhanna ceoil Clannad. Ina dhiaidh di an ghrúpa a fhágáil tar éis dá bhliain, bhain sí a ‘big break' amach i 1988. Amharcann an leachtóir Katie Whelan siar ar na conspóidí, na bagairtí agus an saol cúlánta a chruthaigh sí. Foclóir: Osnádúrtha: Otherworldly Ceirnín: Record D'aon ghnó: Deliberately Ráth: Success Aineolas: Ignorance A bhuí le: Thanks to Bua: Gift or attribute Camchuairt: Tour Achrann: Acrimony Cúinsí: Circumstances Ag tús na mílaoise: At the turn of the millenium Uchtú: Adopted Íospartaigh: Victims De réir dealraimh: Apparently Géilleadh: To cave or to yield Fuaimrian: Soundtrack Faoi cheilt: To conceal Bean aimsire: Maid See omnystudio.com/listener for privacy information.

Agallamh le Seathrún Sardina, Gaeilgeoir líofa ó na Stáit Aontaithe, faoina foclóir nua i nGaeilge; Scéalta nuachta le ExtraG.ie agus na nathanna cainte.

Tá obair mhór os chomhair Uachtarán nua Chonradh na Gaeilge agus é ag cur tús lena aistear sa ról. Toghadh Ciarán Mac Giolla Bhéin, gníomhaí teanga as Iarthar Bhéal Feirste, mar Uachtarán Chonradh na Gaeilge ag an deireadh seachtaine. Labhair sé le Seachtain faoin fheachtas ‘Gaelcholáiste BÁC 2,4,6,8' agus an peirspictíocht éagsúil “Feirsteach” atá aige agus conas a imreoidh sé tionchar air sa ról amach anseo. Láithreoir; Tessa Fleming, Aoi; Ciarán Mac Giolla Bhéin Foclóir: Corraithe: Agitated Cuimsithe: Embodied Constaicí: Obstacles Naimhdeas: Animosity Cur i gcéill: Bluff/ Masquerade Cos ar bolg: Oppress Cur i gcrích: Accomplish Deartha: Designed Uaillmhianach: Ambitious. Borradh: Boom Meicníocht: Mechanism Timthriall: Cycle Cuí: Appropriate Inacmhainne: Affordable An Bhreatain Bheag: Wales Critéir: Criteria Pobalbhreith: Opinion poll See omnystudio.com/listener for privacy information.

Beidh mór-réalta an cheol Gaeilge faoin spotsolas ag na Gradaim Nós an deireadh seachtain seo. Tá 30 ceoltóir ainmnithe i naoi rannóg, Amhrán na Bliana, Albam na Bliana (Nuacheol) agus Físeán na Bliana ina measc. Labhair eagarthóir na hirise, Conor Torbóid agus bunaitheoir na hirise, Tomaí Ó Conghaile faoi na ceoltóirí atá mar chuid den renaissance ceoil atá ag tarlú i saol na Gaeilge. Foclóir: Borradh as cuimse: Massive growth Ag gréasánú: Networking Ag suanbhruith: Simmering Claibín: Lid Bolgáin: Bubbles Eisigh: Release Tá sé deacair é a shárú: It's hard to beat him In imeacht na mblianta: in previous years Cneasú: Healing San iomaíocht: In competition Gníomhaí: Activist Ag saothrú: Cultivate Nuatheachtaí: Newcomers Maoiniú: Funding Inbhuanaithe: Sustainable Foinse: Source Beag beann ar: Regardless ofSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Tá tobar saibhir béaloidis in Éirinn ina bhfuil scéalta ann atá bunaithe ar eachtraí ársa a bhí foréigeanach, tubaisteach, draíochtúil agus cealgach. D'fhás cuid mhór againn aníos ag éisteacht le scéalta faoi laochra cróga amhail Cú Chulainn, an Bhanríon Méabh, Gráinne Mhaol agus an Tuath de Danann. Ach cad é faoi na scéalta grá? Agus an bhfuil mórán den searc le mothú i mbéaloideas na hÉireann? Do Lá Fhéile Vailintín, chuaigh an saineolaí béaloidis Aedín Ní Thiarnaigh ag tochailt isteach sna seanscéalta le fáil amach cé chomh rómánsúil is atá muid mar thír. Foclóir: Is ar éigean: Hardly/scarcely Galar: Disease Cealg: Treachery Uas aicme: Aristocracy Ball seirce: Beauty-spot Tóraíocht: Pursuit Faoi gheasa: Under a spell Maighdean mhara: Mermaid Achrann: Bust-up Daonnacht: Humanity See omnystudio.com/listener for privacy information.

Le Kneecap, How to Gael agus Manchán Magan go mór i mbéal an phobal tá próifíl ard ag an nGaeilge faoi láthair agus tá borradh ollmhór tagtha ar an tsuim sa teanga.Ach, an amhlaidh an cás dearfach seo i dtíortha eile? Agus an féidir teanga atá marbh a hathbheochan arís? Labhair Seachtain leis an léachtóir Katie Whelan faoi roinnt de na teangacha a bhí i mbaol báis, agus cé chomh rathúil is a bhíonn iarrachtaí le beatha a chur iontu arís. Foclóir: Ar a dtoil: To speak fluently In éag: to die out Meon: Attitude Diúltaigh: Refuse Athbheochanóir: Revivalist Tréibh: Tribe Dírdhreach: Landscape Drogall: Reluctance Cosc: Ban Faoi chois: Oppress Feadaíl: Whistling Meath: Decline Féiniúlacht: Identity See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tar éis do rialtas úr a bheith ceaptha inniu, beidh aird na n-airí rialtais ar spriocanna an Chláir Rialtais a bhaint amach. Foilsíodh an clár rialtais le breis agus 160 leathanach ann ag déanamh cur síos ar na gealltanais ar fad atá ag an rialtas nua seo. Ach cad é atá i ndán don teanga faoin Aire Ghaeltachta nua? Labhair an t-iriseoir Bill Bhreatnach le Seachtain leis na spriocanna is suntasaí i leith na Gaeilge a phlé. Foclóir: Clár rialtais - Programme for Government. Spriocanna – Targets. Breithiúnas - Judgement. Lánfhostaíocht - Full employment. Earnáil na cógaisíochta - Pharmaceutical industry. Líonraí - Networks. Maoin intleachtúil - Intellectual property. Brabús - Profit. Stocaireacht – Campaign. Soláthar - Supply Móréileamh - Main demands. Athbhreithniú - Review. cumhacht reachtúil - Statutory powers. Maoiniú - Funding. Deontas - Grant. Athchóiriú - refurbish.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Os coinn caoga bliain ó shín, tharla dúnmharú uafásach i mBaile Pálmair nár chuala mórán daoine faoi. B'eachtra aisteach agus uafásach é, nár tuairiscíodh sna nuachtáin go dtí blianta fada ina dhiaidh sin. Ar Seachtain, labhraíonn an t-iriseoir Ciarán Dunbar faoin chás aisteach seo agus cén fáth go raibh sé i bhfolach ar feadh beagnach daichead bliana. Foclóir: Baile Pálmair: Palmerstown Dlúth: Tight-knit Deasghnáth: Ritual Cráifeach: Religious Tairní: Nails Céas: Crucify Cailís: Chalice Cartlann: Archive Áiléar: Attic Seilg: Hunt Íobair: Sacrifice Bleachtaire: Detective Ba léir: It was clear Admhaigh: Admit Cúisigh: Charge Intuigthe: Understandable Aisteach: Strange Teastas báis: Death certificate As an ghnáth: Unusual Maithiúnas: Forgiveness See omnystudio.com/listener for privacy information.

Beidh daoine i gceantair ar fud fad na tíre amuigh ag ceiliúradh Lá an Dreoilín inniu. Is sean-traidisiún Ceilteach é Lá an Dreoilín a dhéantar ceiliúradh air go fóill, go háirithe i gCiarraí, in iarthar Luimnigh agus i mBaile Átha Cliath. Sa Daingean, áit ina maireann an traidisiún go láidir go fóill, beidh ceithre bhannaí ceoil ó na sráideanna éagsúla ag máirseáil tríd an bhaile mar chuid den fhéile. Labhraíonn an Dr Aoife Granville, ball den ghrúpa ar Shráid Eoin, le Tessa Fleming faoin tsean-nós seo agus na dúshláin atá le sárú sa lá atá inniu ann. Foclóir: Dreoilín: Wren - Sníomhann sé: It ties in with - Iorua: Norway - Sleamhain: Sly - Torthúlacht: Fertility - Ó shin i leith: From then on - Aitheantas: Recognition - Ádh: Luck - Tuí: Straw - Carthanachtaí: Charities - Teoranta: Restricted - Bagairt: Threat - Dream: Group - A mhealladh: To entice - Deasghnáth: Ritual - Ár sinsir: Our ancestors - Aireachas: Mindfulness.See omnystudio.com/listener for privacy information.

D'imigh Sandra Collins gan tasc gan tuairisc ó Chill Ala, Contae Mhaigh Eo, sa bhliain 2000. Níor thángadar ar a corp riamh. Bhí ocht mbliana is fiche ag Sandra nuair a d'imigh sí ar iarraidh agus bhí sí ag iompar clainne ag an am. In ainneoin go bhfuil sí ar iarraidh ar feadh tamall an-fhada anois, is ar éigean a fheictear a scéal sna meáin. Ar Seachtain, labhraíonn Tessa Fleming leis an iriseoir Fergus Mac Suibhne faoi scéal tragóideach Sandra Collins agus ar an teaghlach atá go fóill sa tóir ar freagraí. Foclóir: Dúchais: Native - Monarcha: Factory - Iarthuaisceart: North west - Doctúir teaghlaigh: GP - Ag iompar clainne: Pregnant - Ginmhilleadh: Abortion - Trína chéile: Upset - Smideadh: Make-up - Ar iarraidh: Missing - Cé: Quay - Suntasach: Significant - Fianaise: Evidence - Ciontaigh: Convict - Tionchar: Effect See omnystudio.com/listener for privacy information.

17 bliana ó shín, baineadh siar an an tír nuair a fuair an mainicín clúiteach Katy French bás. Léirigh a bás domhain suarach an Tíogair Cheiltigh, áit a raibh cocáin ar fáil go forleathan. Ar Seachtain, amharcann Róisín Ní Mhaoláin siar ar shaol an mhainicín clúitigh seo agus ar a bás scannalach. Foclóir: Mílaois: Millennium Mainicín: Model Rath: Success Geallta: Engaged Achrannach: Turbulent Slabhra: Necklace Leas a bhaint as: To capitalise on Shéan: Denied Ceap magaidh: a laughing-stock Spion maith: Good form An Uaimh: Navan Líomhaintí: Allegations Fianaise: Evidence Taom: Episode or attack Stad cairdiach: Cardiac Arrest Ciontach: Guilty Neamhspléach: Independent See omnystudio.com/listener for privacy information.

Beidh muintir na hÉireann ag vóta in Olltoghchán 2024 Dé hAoine. Tá feachtasaíochta amháin le dul agus tá na páirtithe móra ar chomhchéim lena chéile. Labhair an t-iriseoir John Downing le Ciarán Dunbar le spléachadh a thabhairt ar an bhfeachtas mar a bhí. Foclóir: Siamsaíocht: Entertainment Leamh agus leadránach: Dull and boring Pobalbhreitheanna: Opinion polls Stiúradh: To steer Tuar: To call Tosaíochtaí: Priorities Meánaicme: Middle class Faoiseamh: Relief Cró rothar: Bike shed Cosán: Path Sóisearach: Junior Idéalaíoch: Idealistic Dreas: A number of Tuillteanach: Deserving Leochaileach: Vulnerable Aigne: Mind Iomarcach: Excessive Toghcheantar: Constituency Dul sa phriacal: To take the chance See omnystudio.com/listener for privacy information.

Cailleadh 19 bhean i 1996 de bharr bhanmharú agus formhór acu, mharaigh fear a raibh aithne acu air iad. Ar Lá Idirnáisiúnta le Deireadh a chur le Foréigean in Éadan Mná, amharcann Róisín Ní Mhaoláin siar ar an bhliain is contúirtí do mhná na tíre seo le beagnach 30 bliana anuas agus insíonn sí scéalta na mban a cailleadh. Foclóir: Feasacht – Awareness Nós - Custom/habits Foréigean baile – Domestic violence Íospartaigh - Victims Sáinnithe - Trapped Aird – Attention Coirpeach – criminal Bagairtí - threats D'fhulaing -Suffered Fianaise – Evidence Chuaigh sí amú - She went missing Ag iompair clainne – Pregnant Fonn mhaith – Good humour Cúisíodh - Charged Chuir sé a lámh ina bháis fein – He died by suicide Coitianta – Common Aird – Attention Cúnamh - Help Faoi cheilt – conceal Reachtaíocht - Legislation See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tá seachtain le dul go dtí an olltoghchán agus tá iománaíocht ghéar ann idir na páirtithe ar fad. Ach do Ghaeilgeoirí, cad é atá uathu sa toghchán seo? Agus cad iad na geallúintí atá á ndéanamh ag na mórpháirtithe maidir leis an Ghaeilge? Labhair Tessa Fleming leis aniriseoir Ciarán Dunbar agus an le feidhmeannach cumarsáide le Conradh na Gaeilge, Kate Ní Dhúbhlaoich. Foclóir: Manifesto : Forógra Geallúintí : Promises Iomaíocht : Battle See omnystudio.com/listener for privacy information.

Ag deireadh na seascaidí, bhí meath ollmhór tagtha ar an Ghaeltacht de bharr eisimirce, dífhostaíochta agus bochtanais, le daoine óg ag imeacht ar mhaithe le saol níos fearr a bheith acu. Labhraíonn Ciarán Dunbar le Rónán Mac Con Iomaire faoina leabhar úr ‘An Ghluaiseacht, Scéal Chearta Sibhialta na Gaeltachta', agus faoin ghluaiseacht chonspóideach agus radacach as iarthar na tíre a sheas an fhód in aghaidh an chórais. Foclóir - Glúin : Generation - Gríosaithe : Incited - Comharthaí bóthair : Road signs - Anonn is anall : Back and forth - Dioscúrsa : Discourse - Éileamh : Demand - Imirce : Emigration - Déan talamh slán de : Presume - Stáisiún raidió bradach : Pirate radio station - An Clochán : Clifden - Cloch na Rón : Roundstone - Imeallach : Peripheral - In éag : expired - Agóid : Protest - Aighneas : Disagreement - Claonadh : Bias - Dul chun cinn : Advancement - Dualgas : Obligation.See omnystudio.com/listener for privacy information.

I 2020, tháinig deireadh leis an iomaíocht idir Fianna Fáil agus Fine Gael a bhí i gcroílár na polaitíochta in Éirinn le beagnach 100 bliana, agus chuaigh said i mbun comhrialtas lena chéile agus an Comhaontas Glas. Ag deireadh na míosa caithfidh an phobal vóta in olltoghchán 2024 leis an chéad rialtas eile a togha. Tá iomaíocht ghéar ann agus labhair Tessa Fleming leis na hiriseoirí Cathal MacCoille agus Áine Ní Bhreisleáin faoi na gealltanais, na ceisteanna agus na conspóidí is mó le linn an fheachtais seo. Foclóir: Airí rialtais – Government ministers Tírdhreach – Landscape Neamhaird – Ignore Iarrthóir – Candidate Lochtach - Faulty Cúiteamh – Compensation Feachtas – Campaign Gealltanais – Promises Tairiscint – Proposition Ag brath ar – Depending on Beart a dhéanamh de réir briathar - To practise what one preaches Fuinneamh – Energy Tofa – Elected Amhras – Doubt Cláraithe – Registered Tarraingteach – Attractive Pobalbhreitheanna – Polls Éacht - Feat See omnystudio.com/listener for privacy information.

Sheoladh feachtas nua uile-Éireann TINTEÁN le béim a chur ar an easpa tithíochta atá ar fáil in sna ceantracha Gaeltachta. Agus olltoghchán ag teannadh linn, tá sé i gceist ag TINTEÁN cur ina luí ar pholaiteoirí gur gá todhchaí na nGaeltachtaí a chosaint agus tithíocht a chur ar fáil sna ceantair éagsúla. Labhraíonn Tessa Fleming le Maitiú de Hál, ball de TINTEÁN/BANÚ, faoin troid ar son na Gaeltachta. Foclóir: Fréamhaithe - Rooted: Éileamh - Demand: Camchuairt - Tour: Stocaireacht – Campaigning: Ar leaic na dorais – on the doorstep: Forleathan – Widespread: Córasach - Systemic: Sain riachtanais – Specific requirements: Béal Átha na Sluaighe - Ballinasloe: Misneach – Encouragement: Iarratas – Application: Bánaithe - Abandoned: Toil – Will: Tá sé ar na bacáin - In course of preparation: Titim leanúnach - Continual fall: Daonáireamh – Census: Treocht - TrendSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Tá an rás anois rite agus ba bhua suntasach a bhí ann don Donald Trump. Feachtas thar a bheith neamhghnách a bhí ann le roinnt míonna anuas agus ba léir an scoilt idir tacadóirí Donald Trump agus tacadóirí Kamala Harris. Labhraíonn Ciaran Dunbar le Siobhán Ní Chiobháin agus Niall Ó Muilleoir faoi thoghchán na huachtaránachta 2024 agus cad é atá in ann do Meiriceá anois? Foclóir: Deighilte – Divided Faoi ghruaim – dejected Buanna – Attributes Cur i gcrích - to execute In ainneoin – despite Aicme – Class or echelon Tréig - abandon Ginmhilleadh - Abortion Pobalbhreitheanna – Polls Foinse - Source Teacht i dtír ar dhaoine – To engage with people Miotas – Myth Geilleagar - Economy Muinín - Confidence Ceadúnas - License Ciníochas - Racism Coireanna - Crimes Díoltas - Revenge See omnystudio.com/listener for privacy information.

Deirtear gurb ar oíche Shamhna is gaire a thagann an dá shaol dá chéile - saol na mbeo agus saol na marbh. Agus de réir an tseanchais, seo an t-aon oíche sa bhliain ina shiúlann iad siúd a d'imigh romhainn inár measc arís. Cén dóigh gur chóir dúinn ceiliúradh a dhéanamh ar an bhféile ársa seo? Ar Seachtain, labhraíonn an saineolaí béaloidis Aedín Ní Thiarnaigh faoi na nósanna agus na carachtair a bhaineann le Oíche Shamhna. Foclóir: Chomh sean leis an gceo - As-old-as-the-hills Flúirse an fhómhair - The abundance of the harvest Tráth - Once Osnádúrtha - Supernatural Piseoga – Superstitution Rógaireacht - Divilment Lofa – Spoiled Cleas – Trick Iarlais – Changelings Béaloideas - Folklore Cuach – Cuckoo Dallamullóg - To hoodwink Leochaileach – Vulnerable Cráite - Distressed Ruaig – To banish Tlú - Tongs Iarann – Iron Cliabhán - Cot Tairseach - Threshold See omnystudio.com/listener for privacy information.

Fuair Deirdre Jennings ardmholadh ina dhiaidh di labhairt amach go hoscailte faoina streachailt lena cuid meabhairshláinte ní ba luaithe na bliana seo. Bhí Deirdre, ar as Gaillimh di, ar dhuine de na 32 Rósanna a chuaigh chun stáitse mar chuid de Fhéile Rós Thrá Lí. Mar chuid de Mhí Dhomhanda na Meabhairshláinte, labhair Róisín Ní Mhaoláin le Rós na Gaillimhe, Deirdre Jennings. Foclóir: Féinmhuinín: Self-confidence - Diúltach: Negative - Meabhairshláinte: Mental health - Cúnamh: Help - Dúlagar: Depression - Ag streachailt: Struggling - De nós: Customary - Ailse: Cancer - Comhrá: Conversation - Ní hamháin: Not only - I dtosach: At first - Tacaíocht: Support - Ceiliúradh: Celebrate - Aisteach: Strange - Ocáidí: Events - Fuinneamh: Energy. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tá Iosrael tar éis ionradh a dhéanamh ar an Liobáin agus iad ag iarraidh Hezbollah a scriosadh agus tá Hezbollah ag troid ina coinne. I lár na coimhlinte seo, tá scata beag saighdiúirí na hÉireann, cén fáth a bhfuil siad ansin? Tuairiscítear go bhfuil ‘gníomhaire Rúiseach' ag feidhmiú san Oireachtas – ar cheart go mbeadh imní orainn? Agus tá Sinn Féin ag streachailt agus iad ag iarraidh a mhíniú conas a phléigh siad leis an Michael McMonagle – iar-phreasoifigeach de chuid an pháirtí a bhí á fhiosrú i dtaca le ciontaí gnéis in aghaidh páistí. Láithreoir: Ciarán Dunbar. Painéal cainte: Frank Reidy, Ursula Ní Shabhaois agus Gearóid Ó Muilleoir. Foclóir: Feidhmiú - Operating An Fód a sheasamh - To hold fast Tuairisceoireacht - Reporting Sceimhlitheoirí - Terrorists A chloí - To wear down Dlúthchuid - A key part Fáisc - closeby Neodrach – Neutral Spiaire – Spy Daonlathas - Democracy Thar fóir - Exaggerated Dílseach - Loyalist In amhras – In doubt A mhealladh – To entice Coireanna - Crimes Daingean - Absolute See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tá leagan úr den leabhar sárdhíola, Heartstopper, foilsithe ag Futa Fata, sé seo an chéad leabhar sa tsraith iomráiteach ar ar bunaíodh an seó rathúil ar Netflix. Ní hé Heartstopper an chéad uair go bhfuil leabhar cáiliúil aistrithe do Ghaeilge ach spreagann sé comhrá - céard iad na leabhair Ghaeilge a mholfá do do chairde? Chomh maith leis, cén leabhar ar mhaith leatsa a fheiceáil aistrithe? San eagrán seo, roinneann Sinéad Ní Scolaí a gcuid tuairimí faoin leagan Ghaeilge den leabhar Heartstopper agus molann sí cúpla leabhar gur féidir leatsa a léamh sna míonna amach romhainn. Foclóir: Comhghnéis - same-sex Aistrithe - translated Forbraíonn - develop Éileamh - demand LADTA - LGBTQ Soineanta - innocent Eispéireas - experience Streachailt - Struggle Déghnéasach - bisexual Litríocht - literature Féiniúlacht - identity or selfhood Bleachtaireachta - detective Físiúil - visual Mionlaigh - Minority Imeallú - marginalisation See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tá na ceannlínte dearfach den chuid is mó tar éis don Aire Airgeadais is óige ó aimsir Mhichíl Uí Choileáin, Jack Chambers, a chéad Bhuiséad a chur faoi bhráid an Rialtais. Anois agus muid ag breathnú chun tosaigh agus ag faire ar olltoghchán an bhfuil muid in ann mórán a aithint a bheadh ar mhaithe leis an nGaeilge agus leis an nGaeltacht? San eagrán seo de phodchraoladh Seachtain, tá an t-iriseoir Áine Ní Bhreisleáin agus an podchraoltóir Conall Ó Móráin. Foclóir: Cáináisnéis - budget Buiséad - budget Caiteachas - expenditure Airgeadais - financial Urlabhraí - spokesperson Infheistíocht - investment Díograiseach - diligent Feachtas - campaign Géarchéim - crisis Bunriachtanas - essentials Fostaíocht - employment Saol na tuaithe – country life dícheangal - detachment See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tá cuardach ar bun ag TG4 chun Ard-Stiúrthóir a aimsiú anois agus Alan Esslemont ag dul ar scoir san Earrach. Tá sé sa ról ó bhí 2016 ann. Duine de na bainisteoirí a bhunaigh TnaG a bhí ann, an stáisiún a d'athraigh go TG4 i 1999. Labhair sé le Ciarán Dunbar faoina thréimhse féin sa ról, faoi na dúshláin a bheas os comhair an té úr sa ról, agus cad é a bheas ar na bacáin aige amach anseo. Foclóir: Ard Stiúrthóir - Director General - Dul ar scor – Retire - Seasta – Constant - Faraor – Alas - Theip – Failed - Tuiscint – Understanding - Fáil réidh - Get rid of - Dóthain - Enough - Caomhnú - Preserve - Earcú - Recruit - Dearfach – Positive - Ar a laghadh – At least - Rún - Secret - Luchmhar – Valuable - Flosc chun oibre - Eagerness for work Solubhtha – Flexible - Ag teacht i gcomharbacht ort – to succeed you. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tá muid ag imeacht linn le fada, ag fágáil slán ag an bhfód dúchais agus imeacht ar imirce. Agus d'ainneoin shaibhreas na linne seo tá muid ag imeacht i gcónaí. Cén fáth a bhfuil muintir na tíre seo chomh tógtha leis an domhain a thaiscéal? Labhair Ciaran Dunbar leis an tionchaire Caroline Seoighe atá lonnaithe in Dubai, agus leis an mhúinteoir Rachel King, atá in Qatar. Foclóir Thar lear – abroad – táithí oibre – work experience – eispéireas - experience – Eachtrannach - foreign – Coitianta – usual – Cumha i ndiaidh an bhaile - homesickness – Airím uaim – I miss – Tionchaire – influencer – Choíche - never – Annamh – rare – Deifir – hurry – Ganntanas – a lack – Geal – Bright – Árasán – apartment – Socrú isteach – settle in – An Meánoirthear – the Middle East – See omnystudio.com/listener for privacy information.

Cé go bhfuil muid ar fad ag súil le toghchán spleodrach transa an Atlantach i mí na Samhna idir Trump agus Harris, seans go mbeidh olltoghchán idir lámha againn féin, agus Harris dár gcuid féin ag smaoineamh ar dhul sa tseans. Ach, an é seo an t-am is fearr le toghchán a shocrú? Cad é is féidir le Simon Harris foghlaim ó na Taoisigh a chuaigh roimhe maidir le tábhacht ‘timing' toghcháin? Labhair John Downing, comhfhreagaí polaitiúil an Irish Independent, le Tessa Fleming faoinam is fearr le toghchán a reáchtáil. Foclóir: Oll-toghchán – general election - Geilleagar - economy - A loit – to hurt - Boithrín na smaointe – memory lane - Gearchéim – crisis - Clis – crash - Go hachrannach – acrimoniously - Eisceachtúil – exceptional - Teipeanna – failures - Triúracht - Troika - Cuimsitheach - comprehensive - I mbarr a réime – at his peak - Tapaigh an deis – seize the opportunity - Iarrthóirí – candidates - Comhghleacaí – colleagues - Focal scoir – to conclude - See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tar éis an rath ollmhór a bhí ar an scannán An Cailín Ciúin ar fud na cruinne, deir déantóirí an scannáin, Colm Bairéad agus Cleona Ní Chrualoí, go bhfuil siad ag obair ar scannán eile. Eisíodh An Cailín Ciúin i 2022. Fuair sé ardmholadh ó gach carn den domhan agus ba é an chéad scannán Gaeilge ainmníodh do na Oscars. Labhair Colm agus Cleona le Tessa Fleming faoi cad é atá i ndán d'earnáil scannáin na Gaeilge. Foclóir: Aitheantas - recognition Léirmheas – review Rath – success Tháinig sé aniar aduaidh orainn – It surprised us Oráid - speech Earnáil - industry Tonn – wave Ag treabhadh linn - we're getting on with it Cumhachtach – powerful Eagarthóireacht - editing Sáite - immersed Meafar - metaphor Dushláin - challenges Dua – effort Baill – members Infheistíocht - investment See omnystudio.com/listener for privacy information.

Phleadáil Jeffery Donaldson agus a bhean chéile neamhchiontachar chúisimh atá á gcur ina leith a bhaineann le líomhaintí coireanna gnéis. Tá 18 gcúiseammh curtha i leith Jeffery Donaldson, a bhaineann le héigniú, ionsaí mígheanasach agus gníomh ró-mhígheanas. Beidh an triail ag tosnú ar an 24ú Márta 2025. Foclóir: Neamhchiontach – not guilty Dheimhnigh – confirmed Cúisimh – charges Breitheamh – judge Iarratas – application Na meáin – the media Sonraí – details Gabhadh – arrested Bannaí- bail See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tuairiscítear go bhfuil laghdú tagtha ar líon na ndaltaí a rinne an scrúdú Gaeilge san Ardteistiméireacht i mbliana. Ach ag an am céanna, tá an Ghaeilge ag dul ó neart go neart ar líne. Le os cionn 170,000 leantóir ar Instagram agus grúpaí ar fud fad na cruinne ag glacadh páirt i ngrúpaí Gaeilge faoi stiúir Múinteoir Mollie, is léir go bhfuil an spéis sa teanga agus an fonn atá ar dhaoine í a fhoghla ag neartú. Tá tionchar ag na scannáin An Cailín Ciúin agus Kneecap le mothú i bhfad i gcéin mar a bhfuil grúpaí comhrá, ranganna agus ábhar ar fáil ar líne. Tá áiseanna ar fáil do chách a bhfuil suim acu sa teanga. Ach cén fáth, mar sin go bhfuil laghdú spéise sa teanga le feiceáil ag an dara leibhéal? San eagrán seo, labhraíonn Róisín Ní Mhaoláin le Mollie Guidera ón gcúntas Instagram 'Irish with Mollie' faoin modh oibre atá aici chun daoine a mhealladh i dtreo na teanga, na tuairimí atá aici ó thaobh múineadh na teanga di agus neart eile. Foclóir: Aipeanna – apps Pobal – community Cuimsitheach - inclusive Fiúntach - rewarding Oidhreacht - heritage Ionannas – identity Dúchas - heritage Magadh - joking Dlíodóir - solicitor Timpeallacht - environment Iontráil - enter Doimhneacht - depth Coilíniú - colonisation See omnystudio.com/listener for privacy information.

D'fhógair an IRA a chéad ‘sos cogaidh' tríocha bliain ó shin ar an 31 Lúnasa 1994.Tar éis 25 bhliain de choimhlint agus 1,700 duine a mharú, chuir an tIRA stop leis an fhoréigean. Meastar gur eachtra chinniúnach é sa Phróiseas Síochána. San eagrán seo de Seachtain, téann Ciarán Dunbar síos bóithrín na smaointe leis an staraí acadúil Fearghal Mac Bhloscaidh. Foclóir: Sealadach – proivisional Comhréiteach - compromise Lámh in uachtar – the upper hand Trian – a third Easaontóirí - dissidents Díbir - expel Buan – permanent Constaicí - barriers Seicteachas – sectarianism Críoch deighilt - partition See omnystudio.com/listener for privacy information.

Ba thuras fada a bhí i gceist sula raibh a fhios ag na Gardaí céard go díreach a tharla do Mary Callinan agus Sylvia Sheils ar an 7ú lá de mhí an Mhárta sa bhliain 1997. Ní hamháin go raibh clann agus cairde leis an mbeirt croí bhriste tar éis an dúnmharú seo, a tháinig aniar aduaidh, i gceantar ciúin a mhothaigh muintir na háite, i nGráinseach Ghormáin, slán sábháilte ach bhí go leor ceisteanna le freagairt sula mbeadh a fhios céard go díreach a tharla don bheirt bhan aosta. San eagrán seo, atá mar chuid de shraith choireachta ar phodchraoladh Seachtain, labhraíonn Tessa Fleming le Róisín Ní Mhaoláin chun chuile casadh sa scéal a mhíniú go mion. Foclóir: Mionscrúdú - examination Meabhairshláinte - mental health Fíochmhar - ferocious Fiosrúchán - inquest Dúnmharú - homicide Athbhreithniú - review Leochaileach - vulnerable Aird - attention Tréithe - traits Cúisithe - accused See omnystudio.com/listener for privacy information.

Ba é Martin Cahill – a.k.a The General – ceann de na Crime Lords is clúití in Éirinn. Rugadh é go beo bocht, mar chuid de chlann ollmhór, i lár na cathrach i mBÁC sna 1940í. Thosaigh Martin Cahill amach i mbun mionchion agus é óg agus lean sé ar aghaidh agus phleanáil sé ceann de na robálacha ba mhó le rá i stair na tíre. Tar éis na coireachta d'fhorbair Cahill stádas mistiúil i gcultúr na hÉireann, le roinnt daoine ag féachaint air mar laoch an phobail, Baile Átha Cliath bocht ó dhúchas. Ó maraíodh é sa bhliain 1994, spreag saol agus coireanna Martin Cahill leabhair, scannáin, agus tuairimíocht gan stad – the criminal whose life became the stuff of legend and infamy. Is é scéal Martin bunús scéal an scannán ‘The General', agus an scannán 2000 ‘Ordinary Decent Criminal' le Kevin Spacey agus Colin Farrell. Labhraíonn Róisín Ní Mhaoláin le Tessa Fleming leis an coirpeach is cluití in Éirinn a phlé. Foclóir: Áirid - eccentric Coirpeach – criminal Seodra – jewellery Fianaise – evidence Foréigneach - violent Tairne – nail Ba léir - it was apparent Aire – care Teagmhálaithe - contacts Táithí - experience Luachmhar – valuable Anonn is anall – back and forth Ifreann – hell Suntas – attention Oidhreacht – legacy Scaoileadh - shot See omnystudio.com/listener for privacy information.

Mharaigh Joe O'Reilly a bhean chéile Rachel Callaly i 2004. Ba é cheann de na cásanna is iomráití sa tír. Lig O'Reilly air gur buirgléireacht a bhí ann i dtosach báire agus go raibh sé faoi bhrón as a bhean chéile a chailleadh. Áfach, lena iompar aisteach ina dhiaidh an dúnmharú, tháinig sé faoi amhras na nGardaí agus fuarthas ciontach é as an ionsaí fíochmhar. Ar Seachtain, amharcann Róisín Ní Mhaoláin siar 20 bliain ar chás Rachel Callaly, nó Rachel O'Reilly mar is fearr aithne uirthi, le muid a threorú tríd an méid a tharla do di. Foclóir: Uchtú - adopted San áireamh - included Suaimhneach – at peace Aisteach – strange Teannas – tension Réchúiseach - Easy-going Mí na meala - honeymoon Fiosrúchán - investigation Athléiriú a dhéanamh ar – to re-enact Meangadh – grin Fianaise - evidence Múiníneach - confident Deacrachtaí - difficulties Coir – crime Spreag – prompt Eochracha - keys See omnystudio.com/listener for privacy information.

Is é an t-am sin bliana arís nuair a théann 32 Rós ó fud fad na cruinne san iomaíocht le bheith ainmnithe mar Rós Thrá Lí. Ar Seachtain, labhraíonn Eimear McGovern, iriseoir ón Belfast Telegraph, faoi na heachtraí is conspóidí ón chomórtas thar an blianta. ­ Foclóir: Maslach – demeaning Oidhreacht – heritage Charthanachtaí - charities Trasinscneach - transgender Aerach – gay In ainneoin – despite Ag spochadh - teasing Gluaiseacht - movement Geallghlacadóir - bookies Comhtharlú - coincidence Filíocht - poetry Rath – success Banaltra – nurse Urraíocht - sponsorship Tionlacan - escort Dul chun cinn - advancement See omnystudio.com/listener for privacy information.

Foclóir: Dlúthchairde - best friends Broim – fart Srannfach - snoring Ar ball beag – shortly Éacht - feat/accomplishment Uirbeach – urban Níos doimhne – deeper Beathaisnéis - biography Ar na mallaibh – recently Cruthaitheach – creative D'aon turas - deliberateSee omnystudio.com/listener for privacy information.