Podcasts about gezellig

Gezellig dat je luistert naar Buren van de Brandweer de podcast. Waarin Buren van de Brandweer je meeneemt in brandende vragen en hete topics. Met Thomas, Rico, Huib en Jeroen!

Showbizz-kenner Jan Uriot schuift vandaag aan.  Hij Journalist bij De Telegraaf, vaste kracht van weekblad Privé, en te horen in de podcasts Strikt Privé en Marc-Marie en Jan zijn voor niemand bang.  Hij schreef biografieën, presenteerde bij Goedemorgen Nederland en liep ooit in een doktersjas de VU binnen om een interview te scoren.  Nu is er zijn boek Onze lieve stad, een ode aan 750 jaar Amsterdam. Vandaag wil ik met hem praten over roem, nieuwsgierigheid en wat er gebeurt als de spotlights even op de stad zelf schijnen.

Gezellig dat je luistert naar Buren van de Brandweer de podcast. Waarin Buren van de Brandweer je meeneemt in brandende vragen en hete topics. Met Thomas, Rico, Huib en Jeroen!

Luister hier naar de Borrelpraat Extra aflevering van deze week.#Take10 wordt elke 60-90 minuten aanbevolen voor een fris en helder hoofd. Gebruik je 10 minuten om jezelf op te frissen en te resetten. Via muziek, lezen, socializen ... om het even. Pak een van onze Starbucks® Chilled Classics. Klaar voor de start ... chill!See omnystudio.com/listener for privacy information.

Waarom zijn wij vrouwen geneigd om een compliment kleiner te maken of af te doen alsof het niets is? Waarom is het krijgen/geven van complimenten soms een beetje ongemakkelijk? En waarom geven we niet wat vaker spontane complimenten aan mensen op straat? Een gesprek over hoe sommige complimenten gewoon verkapte kutopmerkingen zijn. Over Noraly die zich niets aantrok van de haatbrieven die ze kreeg toen ze nieuwslezeres was en over Eva die een compliment gaf aan een vrouw met een gewéldige teckel-tas. Over hoe je sommige complimenten beter niet af kan maken: je bent grappig... voor een vrouw, is geen leuk compliment. En Roos laat weten dat 'ik hou van jou' of 'ik ben blij om je te zien' óók hele waardevolle complimenten zijn. In de 68e aflevering van Generatie Vrouw praten Noraly Beyer (78), Roos Schlikker (50) en Eva Breda (28) over complimenten.Support the show: https://libelle.nl/generatievrouwSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Check hier de Borrelpraat Extra aflevering van deze week!Thijs en Niels zijn met bol helemaal klaar voor de zomervakantie. Jij ook? Alles voor elk type vakantie is snel en gemakkelijk thuisbezorgd met bol.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Gezellig dat je luistert naar Buren van de Brandweer de podcast. Waarin Buren van de Brandweer je meeneemt in brandende vragen en hete topics. Met Thomas, Rico, Huib en Jeroen!

Luister hier naar de Borrelpraat Extra aflevering van deze week.#Take10 wordt elke 60-90 minuten aanbevolen voor een fris en helder hoofd. Gebruik je 10 minuten om jezelf op te frissen en te resetten. Via muziek, lezen, socializen ... om het even. Pak een van onze Starbucks® Chilled Classics. Klaar voor de start ... chill!Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

alpe d'huzes / wouter koolmees / beekse bergen / pinguïns / ahmed marcouch productie: meer van dit / info@meervandit.nl / muziek: keez groenteman Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

Wil je meer Borrelpraat? Check Borrelpraat Extra (>80 afleveringen) voor maar €3,99 p.m.Wij zijn met bol helemaal klaar voor de zomervakantie. Jij ook? Alles voor elk type vakantie is snel en gemakkelijk thuisbezorgd met bol.Ontdek of stroom en gas van Oxxio voordelig voor jou is op Oxxio.nl ⚡️Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Luister hier naar de Borrelpraat Extra aflevering van deze week."Try me for free” cash back promotie bij Bol.com om Pampers luierbroekjes maat 4 gratis uit te proberen. *Geldig tot 31/12/2025. Promotie beperkt tot één restitutie per persoon. Actie geldig op Pamper Luierbroekjes maat 4, tot 40 stuks. Zie voorwaarden op pampers.nlZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Check hier de nieuwe videoclip van Berry Juice en vergeet niet een 'Medelijden Like' achter te laten. (Geregisseerd door zn bradda Huibert Sap)Ontdek of stroom en gas van Oxxio voordelig voor jou is op Oxxio.nl ⚡️Koop de Philips OneBlade via Bol met de code BOR5 en ontvang 5 euro korting.Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Gezellig dat je luistert naar Buren van de Brandweer de podcast. Waarin Buren van de Brandweer je meeneemt in brandende vragen en hete topics. Met Thomas, Rico, Huib en Jeroen!

Word nu lid van Borrelpraat Extra voor slechts €3,99 per maand voor bijna 100 Extra afleveringen!"Try me for free” cash back promotie bij Bol.com om Pampers luierbroekjes maat 4 gratis uit te proberen. *Geldig tot 31/12/2025. Promotie beperkt tot één restitutie per persoon. Actie geldig op Pamper Luierbroekjes maat 4, tot 40 stuks. Zie voorwaarden op pampers.nlZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

♥ Probeer Parfumado de eerste maand met 50% korting met de code WILTIEN50: http://parfumado.com/♥ Gezellig dat je weer luistert! In deze aflevering hebben we het over de verhuizingen die dit jaar op de planning staan. Hoe staat de bouw ervoor bij Wil? En hoe is het voor Tien om binnenkort op zoek te kunnen naar haar eigen huis, voor haarzelf en haar drie kids? Ook blikken we terug op het HYROX sportevenement en hebben we het over onze favorieten dingen of momenten van de afgelopen tijd.♥ MEER WIL & TIENWebsite: http://bit.ly/2Ucu0gbInstagram: http://www.instagram.com/wilvantien & http://www.instagram.com/tienvanwil♥ 55 heerlijke, foolproof recepten voor het hele gezin? Bestel DE KEUKEN VAN WIL: https://wilentien.nl/collections/frontpage/products/de-keuken-van-wil-e-book♥ Bestel ons nieuwe boek BLIJ DAT IK JOU HEB: https://wilentien.nl/collections/frontpage/products/pre-order-blij-dat-ik-jou-heb♥ Koop ons boek 12 MAANDEN ZWANGER: http://bit.ly/2OsM28G♥ Hoi! Wij zijn Willemijn en Martine, al vijftien jaar beste vriendinnen uit Groningen. Via social media en onze podcast delen we van alles wat ons in het dagelijks leven bezighoudt. Van moederschap en persoonlijke ontwikkeling tot fashion, beauty en food. Volg ons op Instagram (@tienvanwil & @wilvantien) voor dagelijkse inspiratie en een inkijkje in ons leven.

Krijg hier 4 Extra afleveringen per maand voor de prijs van een croissant!AMAZE Amsterdam is een unieke ervaring die alle showelementen van festivals samenbrengt in één wereld. Van licht en geluid tot storytelling, een zintuiglijke trip die je niet snel vergeet. ‘Boek jouw experience bij AMAZE nu met de unieke borrelpraat kortingscode (BORRELPRAAT25) via amaze-amsterdam.com.' LET OP: de code is alleen deze festivalzomer geldig, dus wees er vóór 1 september bij.Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Op Instagram, Tiktok en website deelt DELA verhalen van jongvolwassenen waarin ze open en eerlijk over rouw praten en hun eigen ervaringen delen; hun #MourningRoutines. Ga naar instagram.com/delacooporatie/ Deze week kun je maar liefst 2 Borrelpraat Extra afleveringen luisteren!Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Gezellig dat je luistert naar Buren van de Brandweer de podcast. Waarin Buren van de Brandweer je meeneemt in brandende vragen en hete topics. Met Thomas, Rico, Huib en Jeroen!

Deze aflevering wordt mede mogelijk gemaakt door Nutrilon. Van slapeloze nachten tot “hoeveel schepjes?”— we delen de persoonlijke voedings-uitdagingen waar (bijna) elke ouder tegenaan loopt. Maar gelukkig hadden we een hulplijn!

Kijk ook eens naar de livestream met non stop interviews! Gezellig gezelschap en je steekt er misschien nog wat van op: https://bit.ly/lzstv

Ben jij nou gretig en wil je meer? Check hier de Borrelpraat Extra van deze week.Profiteer nu van de exclusieve NordVPN-deal op https://nordvpn.com/borrelpraat Probeer zonder risico met de 30 dagen geld-terug-garantie!Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Luister hier naar de Borrelpraat Extra van deze week.Koop de Philips OneBlade via Bol met de code BOR5 en ontvang 5 euro korting. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Gezellig dat je luistert naar Buren van de Brandweer de podcast. Waarin Buren van de Brandweer je meeneemt in brandende vragen en hete topics. Met Thomas, Rico, Huib en Jeroen!

Luister hier naar de Borrelpraat Extra van deze week.Met Priority van Ziggo zit je altijd goed! Van extra cadeaus tot leuke uitjes, via de Vodafone & Ziggo app kan je direct het aanbod zien en verzilveren. Ideaal!Profiteer nu van de exclusieve NordVPN-deal op https://nordvpn.com/borrelpraat Probeer zonder risico met de 30 dagen geld-terug-garantie!Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Luister hier naar Soundos in Borrelpraat ExtraMet Priority van Ziggo zit je altijd goed! Van extra cadeaus tot leuke uitjes, via de Vodafone & Ziggo app kan je direct het aanbod zien en verzilveren. Ideaal!Krijg tijdelijk €100 korting per persoon op alle 22-35ers reizen van Sawadee. Ga naar sawadee.nl/borrelpraat voor meer informatie en de kortingscode. Geldig t/m 31 mei 2025. Sawadee biedt ruim 225 groepsreizen aan, waarvan 30 bestemmingen over de hele wereld specifiek voor jongvolwassenen tussen de 22 en 35 jaar.Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Gezellig dat je luistert naar Buren van de Brandweer de podcast. Waarin Buren van de Brandweer je meeneemt in brandende vragen en hete topics. Met Thomas, Rico, Huib en Jeroen!

Luister hier naar de Borrelpraat Extra van deze week.Profiteer nu van de exclusieve NordVPN-deal op https://nordvpn.com/borrelpraat Probeer zonder risico met de 30 dagen geld-terug-garantie! Met Priority van Ziggo zit je altijd goed! Van extra cadeaus tot leuke uitjes, via de Vodafone & Ziggo app kan je direct het aanbod zien en verzilveren. Ideaal!Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Niels is een tikkeltje brak van New York en Thijs heeft een nieuwe filmrol te pakken.Luister hier naar de Borrelpraat Extra van deze week.Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Aankomend weekend in Borrelpraat Extra: Niels op Borrelavontuur in New York.Scoor korting door je eigen menu in de McDonald's App te maken en deel deze met je vrienden en familie!Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Luister hier GRATIS naar 'Gestoorde shit uit onze tienerjaren met Stephan Miras' in Borrelpraat Extra.En voor slechts €3,99 per maand steun je onze baby's en geven we jou elke week een extra aflevering.Scoor korting door je eigen menu in de McDonald's App te maken en deel deze met je vrienden en familie om kans te maken op fantastische geldprijs!Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Sorry, als je moet bijkomen van deze aflevering. Oprecht, sorry.Luister hier verder op Borrelpraat Extra!Download nu de app op Luieraanbiedingen.nl om nooit meer te veel te betalen voor luiers!Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Luister hier naar de ode aan de Bierfiets op Borrelpraat ExtraZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Luister hier verder naar Borrelpraat ExtraDeze aflevering wordt mede mogelijk gemaakt door Binge, jouw persoonlijke streaminggids app.Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Check de Borrelpraat Extra aflevering van deze week via www.petjeaf.com/borrelpraatZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Luister hier naar inmiddels meer dan 80 Borrelpraat Extra afleveringen voor slechts €3,99 per maand!Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Deze week in Borrelpraat Extra: 'Thijs & Niels bespreken de liefde'. Gebruik code 'valentijn' voor 50% korting op de eerste 2 maanden. www.petjeaf.com/borrelpraatZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Gebruik code 'valentijn' voor 50% korting op een jaarabonnement van Borrelpraat Extra en geef je partner het leukste Valentijnsdagcadeau met meer dan 70 Extra afleveringen! (Actie geldig t/m 14 februari)Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Luister hier naar alle Borrelpraat Extra afleveringen voor slechts €3,99 per maand!

Luister hier voor deel 2 van het gesprek met Sjorleone. www.petjeaf.com/borrelpraat

In deze aflevering gaan we diep door het stof. Er zijn namelijk nog een hoop mensen die een sorry van ons verdienen.Luister hier voor alle Borrelpraat Extra afleveringen.

Stem hier op Borrelpraat voor Beste Podcast van het Jaar! Deze aflevering wordt mede mogelijk gemaakt door Zalando.Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Aankomend weekend komen er twee Borrelpraat Extra afleveringen om jullie door deze dagen heen te loodsen!Deze aflevering wordt mede mogelijk gemaakt door Zalando en Rijksoverheid.Wat vind jij? Tot waar is het leuk voor allebei? Met elkaar trekken we de grens. Kijk op metelkaartrekkenwedegrens.nlZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Onze Vrienden van de Show kijken samen met ons 2001: A Space Odyssey. Dit zijn de eerste minuten van die aflevering. Als je ook wil kijken met ons commentaar, word dan Vriend van de Show!Stanley Kubrick (1928 - 1999) was een Amerikaanse filmregisseur. Van zijn hand zijn invloedrijke en succesvolle films verschenen. In 1968 was dat 2001: A Space Odyssey, een samenwerking van hem met schrijver en futuroloog Arthur Clarke. Het is een bijzondere film over de menselijke evolutie, kunstmatige intelligentie (wat Ype ooit studeerde), technologische ontwikkelingen en buitenaards leven. Botte en Ype kijken deze film en praten er lustig doorheen. Deze aflevering kan je het beste beluisteren als je de film er bij hebt. Wij geven een cue wanneer wij op play drukken, en als jij dat ook doet, dan hebben we een gezellige gezamenlijke filmervaring!Laat je ons weten wat je er van vond? En waar gaat deze film volgens jou over? We horen het graag. Veel plezier!PS: Kom je naar onze feestshow in De Kleine Komedie op 6 februari? Gezellig!Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Botte en Ype klinken opgeruimd. Een levenskwestie die wordt opgelost door Paulien Cornelisse. Een traditie. Taalacrobatiek. Liefdesverdriet. Een generaal-majoor buiten dienst. Een incident met een teen, en hoe heten tenen eigenlijk, niet die buitenste twee, maar de middelste drie, de wijsteen, middelteen en de ringteen. Ik voelde meteen (ha): dit is niet goed. Toen gebeurde waar ik mijn hele jeugd van had gedroomd. Kortom: alles wat bij het leven komt kijken in deze laatste aflevering van 2024. We zijn er weer op 10 januari, maar...Wil je de komende twee weken toch De Eeuw bij je hebben? Dat kan als je Vriend van de Show bent. We gaan weer filmkijken met vrienden (in casu: door 2001 A Space Odyssey heen praten) en we bekijken de kunstwerken van het Amsterdam Light Festival. Word Vriend van de Show! Je krijgt onze afleveringen eerder in je podcastapp en krijgt exclusieve toegang tot speciale Vrienden-afleveringen. Ga naar vriendvandeshow.nl/eeuw.ShownotesBestel Ype '24Wat Blijft op Spotify, met vanaf 29 december het segment over Tonke DragtShortbus wikihad had had wikiBuffalo buffalo Buffalo wikiNAVO-baas Rutte: 'geestelijk voorbereiden op oorlog' NOSGeneraal-majoor b.d.: 'de Russen komen niet' Volkskrant (€)The Human League - Louise SpotifyEen Troostrijke Kerst met De Eeuw van de Amateur (2017) Spotify playlistKom je naar onze feestshow in De Kleine Komedie op 6 februari? Gezellig!Deze aflevering wordt mede mogelijk gemaakt door de app Binge, jouw persoonlijke streaminggids app..Deze aflevering wordt mede mogelijk gemaakt door Dienst Toeslagen. Kijk wat veranderingen in je leven en inkomen voor invloed hebben op de hoogte van je toeslagen, en geef wijzigingen snel door. Ga naar toeslagen.nl/proefberekening of in geval van wijzigingen: toeslagen.nl/pasaan.Word Vriend van de Show! Je krijgt onze afleveringen eerder in je podcastapp en krijgt exclusieve toegang tot speciale Vrienden-afleveringen. Ga naar vriendvandeshow.nl/eeuw.Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Stem hier op Borrelpraat voor Beste Podcast van het Jaar voor van The Best Social Awards.Ontdek de betaalmogelijkheden van Klarna op https://www.klarna.com/nl/hoe-klarna-werkt/ Uitzonderingen op de kopersbescherming zijn van toepassing. Leer meer op https://www.klarna.com/nl/kopersbescherming-voor-consumenten/Wat vind jij? Tot waar is het leuk voor allebei? Met elkaar trekken we de grens. Kijk op metelkaartrekkenwedegrens.nlZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

De Borrelpraat Extra is een dagje later deze week en kun je beluisteren via www.petjeaf.com/borrelpraatGeef je vrienden of familie een cadeau waar ze daadwerkelijk wat aan hebben en bestel een Air up bundel via https://airup.link/412FpRMWat vind jij? Tot waar is het leuk voor allebei? Met elkaar trekken we de grens. Kijk op metelkaartrekkenwedegrens.nlZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Ype heeft cultuur, Botte heeft volgers. Podcastpraat over Corrie en Eddie. Had ik maar geweten dat ik nog ouder werd. Huis uit gaan is zeventig euro. Gevoelens. Bosjes. Vervoegingen. Sla. Mentale knips. Kortom: alles wat je nodig hebt. Veel plezier met deze aflevering!Kom je naar onze feestshow in De Kleine Komedie op 6 februari? Gezellig!ShownotesEeuw Feest in De Kleine Komedie op 6 februariComputeren de podcastMoordzaken de podcastSite van De KunsthalBij Bonnie YouTubeWat BlijftSinterklaasjournaal schrijft mail NOSBBB-minister Wiersma Liegebeest 2024 Wakker DierLiz Truss lettuce wikiPrijzen blijven stijgen NOSLelieteelt en bestrijdingsmiddelen NOSDe Franse pesticidenzaak NieuwsuurKlankcast over Johann Strauss jr.Die Fledermaus DNOSchrijvers en Piemels InstaWord Vriend van de Show! Je krijgt onze afleveringen eerder in je podcastapp en krijgt exclusieve toegang tot speciale Vrienden-afleveringen. Ga naar vriendvandeshow.nl/eeuw.Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Gebruik 'blackfriday' voor 1 maand gratis toegang tot meer dan 70 Borrelpraat Extra afleveringen!Gebruik Borrelpraat20 en krijg 20% korting op je Pockies cadeau op www.pockies.comDeze aflevering wordt mede mogelijk gemaakt door Rijksoverheid. Zet ook de knop om, kijk op www.zetookdeknopom.nlZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

In deze aflevering van Legergroene Herinneringen praten we met Chris Klep, een militair historicus die nooit zijn dienstplicht vervulde. Hij deelt unieke inzichten over de geschiedenis van de dienstplicht, de rol van burgers in defensie en zijn eigen ervaringen als 'Nukubu' binnen militaire kringen.Over Legergroene Herinneringen‘Ik ging met tegenzin, maar heb de tijd van mijn leven gehad', ‘De kameraadschap die je bij defensie hebt, is uniek', ‘Je kan meer dan je denkt' en ‘Leidinggeven doe ik nog steeds volgens de dingen die ik heb geleerd via de instructiekaart'. Het is maar een kleine greep uit de persoonlijke verhalen van de dienstplichtigen die geïnterviewd zijn voor de podcastserie Legergroene Herinneringen.In die podcast belichten we niet alleen de geschiedenis van de dienstplicht maar besteden we vooral aandacht aan de persoonlijke verhalen van de dienstplichtigen.Transcriptie:00:00:00 - 00:00:21Presentatrice: Hallo allemaal. Welkom bij Legergroene Herinnering. In deze podcast gaan we de komende weken in gesprek met oud dienstplichtigen over hun diensttijd. De hoogtepunten, maar ook de dieptepunten en de levenslessen die uit deze tijd stammen, worden hier aan het licht gebracht. Vandaag ga ik in gesprek met een militair historicus die vroeger zijn dienstplicht niet hoefde te vervullen. Goedemiddag, Chris Klep.00:00:21 - 00:00:22Chris: Goedemiddag.00:00:22 - 00:00:22Presentatrice: Hallo.00:00:22 - 00:00:23Chris: Hallo.00:00:23 - 00:00:24Presentatrice: Leuk dat u er bent.00:00:24 - 00:00:25Chris: Dank je, wederzijds.00:00:25 - 00:00:30Presentatrice: Heel gezellig. Jij hebt nooit je dienstplicht hoeven vervullen.00:00:31 - 00:01:23Chris: Nee, wonderbaarlijk. Ik ben van 1959. Het jaar waarin die lichting werd opgeroepen was ook het jaar waarin de dienstplicht met twee maanden verkort werd. Precies op het moment dat ik zou worden opgeroepen, vielen die twee maanden uit. Dat was precies in juni en juli. Ik ben geboren in juni, dus ik viel uit. Achteraf heb ik mezelf vaak de vraag gesteld of ik dat jammer had moeten vinden, omdat ik later bij defensie ben gaan werken. Dat zou een leuke voorbereidende periode zijn geweest. Je had toen nog de broederdienst. Ik heb één oudere broer. Als die alsnog niet in dienst hoefde, bestond er nog kort de mogelijkheid dat ik alsnog in dienst had gemoeten. In dit geval was dat omdat hij trouwde met een Française. Dat ging sneller dan gedacht. Ik zal er geen details over geven.00:01:28 - 00:01:41Chris: Dat was alleen als ik dat echt vrijwillig wilde. Langzaam maar zeker waren dat de jaren dat de dienstplicht al een klein beetje werd afgebouwd in de jaren daarna. Ik ben nooit in dienst geweest. Ik ben van 1959, zeg ik altijd.00:01:42 - 00:01:43Presentatrice: Had je het gewild?00:01:45 - 00:02:31Chris: Ja, als ik dan weer eens met een neef sprak over een oom die wel in dienst was geweest en het een fantastische periode had gevonden. Vooral als hij wat biertjes op had tijdens een verjaardag, kwamen de meest fantastische verhalen voorbij over hoe hij met Leopardtanks door de bossen heen gescheurd was. Hoe ze met de IPR-pantservoertuigen en de .50 mitrailleurs alle patroondozen leeggeschoten hadden. Toen dacht ik: heb ik wat gemist? Ik weet het eerlijk gezegd niet. Ik ben er nog steeds niet achter. Toen ik later bij defensie ging werken als militair historicus in de jaren 90, vond ik het wel prettig dat ik op het hek zat. Ik zat als het ware als burger op het hek en ik keek naar binnen. Ik keek naar de militaire organisatie.00:02:32 - 00:02:43Chris: Ik vraag me af of mijn beeld anders zou zijn geweest als ik zelf anderhalf jaar in dienst was geweest. Er is een beroemde uitdrukking voor de militair en burgers: Nukubu.00:02:43 - 00:02:44Presentatrice: Nukubu?00:02:44 - 00:03:30Chris: Nukubu. Ik weet niet of ik dat mag zeggen. Een van de eerste dingen die ik leerde was: een Nukubu is een nutteloze kutburger. Dat leerde ik in de kantine. Heel formeel heb je als burger ook een rang. Op salarisschaal word je gelijkgesteld. Wij waren net naar Joegoslavië geweest op werkbezoek. Ik had mijn uniform nog aan met majoorsrang, want ik was opeens majoor. Ik was gevaarlijker met een geweer dan zonder een geweer, zeg ik altijd. Ik had geen enkele militaire oefening gehad, maar je moest een militair uniform dragen en je moest gemilitariseerd worden. Het grote verschil was dat wij als Nukubu's geen baret mochten dragen. Iedereen in de kantine zag onmiddellijk: dat is een toerist. Dat zeiden ze in Joegoslavië toen ook al.00:03:30 - 00:03:40Chris: Vandaar dat ik daar de uitdrukking Nukubu van kende. Dat was een van de eerste dingen die ik leerde in de kantine op de kazerne in Den Haag.00:03:40 - 00:03:42Presentatrice: Werd dat dan nageroepen?00:03:42 - 00:04:33Chris: Sterker nog, dat werd je ook heel erg duidelijk gemaakt. In Joegoslavië was ik al verschillende keren aangesproken door mensen in soldatenrang, dus vier of vijf rangen lager. Zij zeiden: daar heb je zo'n toerist. Gezellig hier? Vind je het leuk? Ook in de kantines en zodra je als burger jezelf vertoonde, vooral in operationele scenario's. Als je bij een oefening op bezoek ging of je kwam bij een staf waar echt nog de hardcore militairen hun werk deden, bemodderd en bevlekt, dan werd er vrij snel gezegd: wat kom je doen? Je komt storen, want wat moet ik voor jou doen? Wij komen een interview afnemen over de militaire historische ervaringen. We hebben nog wel een kwartiertje. Zo werd al vrij snel duidelijk dat je beter op het hek kunt zitten en naar binnen kunt kijken, dan dat je deel uitmaakt en erover moet schrijven en onderzoek naar moet doen.00:04:33 - 00:04:51Chris: Dat vond ik niet erg. Als je me dus achteraf op de brandstapel zet, zou ik zeggen: misschien is het toch beter dat ik niet in militaire dienst ben geweest.00:04:51 - 00:04:56Presentatrice: Laten we beginnen bij het begin. Waar is de dienstplicht ontstaan?00:04:57 - 00:05:41Chris: Staten hebben door de eeuwen heen altijd geworsteld met de vraag: wat kunnen we van onze burgers vragen? Burgers hebben rechten, heel veel rechten als het goed is, zeker in een democratie. Ze hebben ook plichten. Eén van de plichten is part of the deal, zou je kunnen zeggen. Dat is dat je meehelpt om het land te verdedigen. De Grieken dachten daar al over. De Romeinen dachten daarover. Soms gebeurde dat in de vorm van welwillendheid. Soms in de vorm van een dienstplicht. Het begint pas echt een ingeburgerd instituut te worden op het moment dat in het begin van de negentiende eeuw, in de tijd van een Napoleontische oorlog, er toch wel overduidelijk echte nationale staten ontstaan. Die willen echt vechten voor hun voortbestaan.00:05:41 - 00:06:31Chris: De term nationalisme zie je dan echt opkomen. Dat roept dan ook de vraag op: ja, waar vinden we genoeg mankracht om dat vaderland, desnoods tegen de prijs van je eigen leven, te verdedigen? De meest voor de hand liggende oplossing was voor veel landen en zeker ook voor Napoleontisch Frankrijk, het revolutionaire Frankrijk, om dat levée en masse te doen. Levée en masse betekent: massaal oproepen van mensen. Dat bleek zo succesvol, dat heel veel landen in Europa dat vervolgens hebben overgenomen. Kijk naar alle successen die Napoleon geboekt heeft. De Pruisen zijn een heel goed voorbeeld. Ze zijn er ook erg goed in geslaagd om dat te doen. Ook het nieuwe Koninkrijk Nederland in 1815 heeft de Napoleontische dienstplicht voortgezet, omdat het best wel een efficiënt systeem was.00:06:31 - 00:07:16Chris: Als je naar een geboortemoment van de dienstplicht zoekt, zou dat ergens begin negentiende eeuw zijn, denk ik, echt als instituut. Daarna is het een uitwerking van de basis. Voortdurend komt de discussie terug: hoe groot moet dat dienstplichtleger dan zijn? Wie moeten er in dat dienstplichtleger? Na een tijdje komt in de twintigste eeuw zelfs de discussie: moeten we ook vrouwen gaan oproepen voor de dienstplicht? In Nederland speelden voortdurend de discussie: moeten we de dienstplicht ook niet zien als gewoon een baan? Moeten we een CAO hebben bijvoorbeeld? Moeten we het betalen met een salaris. In essentie is het de vraag: wat mag de staat van zijn burgers vragen? Eén van de antwoorden daarop is: dan moet hij in dienst. Dat is de dienstplicht geworden.00:07:17 - 00:07:21Presentatrice: Dat is best wel vroeg. Al heel lang geleden is dat ontstaan.00:07:21 - 00:07:23Chris: Ja, zeker.00:07:23 - 00:07:25Presentatrice: Is dat sindsdien ook weer opgeschort?00:07:25 - 00:08:19Chris: Ja. Ik zal even Nederland als voorbeeld nemen. Voortdurend doet zich de vraag voor: wat kun je van die burgers vragen? Je vraagt nogal wat. Je vraagt dat ze meerdere jaren en in een oorlogssituatie zelfs hun leven moeten wagen, voor het vaderland. Daar zitten ook jongens bij die helemaal geen zin hebben om het leven voor hun vaderland te geven. Die zijn misschien pacifist of helemaal geen zin hebben om internationale oorlogen uit te voeren en dat toch moeten. Ze kunnen thuis wat beters te doen hebben. Dat kan ook. De vraag is altijd: wat kan zo'n staat van zo'n burger vragen? Ik geef twee voorbeelden. De Vietnamoorlog, Amerika, jaren 60. De dienstplicht bestaat nog in Amerika. Er wordt altijd gezegd dat één van de redenen waarom die oorlog zo omstreden was in Amerika zelf, niet het moeizame strijdverloop in Vietnam zelf was....