De Rudi & Freddie Show

Spoedwet, noodwet, terugkeerborden: migratie domineert het publieke debat. Zijn er ook oplossingen denkbaar waar redelijk rechts en redelijk links het over eens kunnen worden? Ik bespreek het met mijn collega Maite Vermeulen, aan de hand van twee bangers van boeken. Opname: Tom Ruijg Montage, mixage en sound design: Julius van IJperen Maak ook onafhankelijke journalistiek mogelijk: corr.es/wordlid

Nog nooit had links zo weinig zetels als nu. Vaak genoemde oorzaken: onbegrip, disinformatie, Nee, de kiezer begrijpt dondersgoed waar links voor staat – en dat bevalt hem niet. Opname, montage & mixage: Tom Ruijg, Julius van IJperen Maak ook onafhankelijke journalistiek mogelijk: corr.es/wordlid Vragen of opmerkingen? Mail naar post@decorrespondent.nl

Strategische domheid regeert de politiek. Althans, dat zegt Sander Schimmelpenninck die vandaag te gast is in de Jesse Frederik Show. Maar wat doe je ertegen? Hoog tijd om even over de feiten te babbelen. Opname: Tom Ruijg Montage en Sound design: Julius van IJperen Bestel hier het boek: https://kiosk.decorrespondent.nl/products/de-domheid-regeert-sander-schimmelpenninck En lees hier mijn stuk 'Waarom de PVV zo groot werd (en nee, niet door geschrapte buslijnen, guur neoliberalisme of groeiende ongelijkheid)' https://decorrespondent.nl/15115/waarom-de-pvv-zo-groot-werd-en-nee-niet-door-geschrapte-buslijnen-guur-neoliberalisme-of-groeiende-ongelijkheid/897154c6-7740-09d3-0e2a-dadab8334d71 Maak ook onafhankelijke journalistiek mogelijk: corr.es/wordlid.

De overheid heeft steeds meer ambtenaren – en dus meer geld – nodig om te functioneren. Hoe kan dat? En hoe verstandig zijn de kabinetsplannen om het mes in de ambtenarij te zetten? In deze Jesse Frederik Show praat ik erover met Roel Bekker, die jaren geleden de laatste poging deed om het ambtelijk apparaat af te slanken. Maak de boeken van de toekomst mogelijk. Word boekenlid: decorrespondent.nl/boekenlidmaatschap Vragen of opmerkingen? Mail naar post@decorrespondent.nl

Je drukt op een knopje en het licht gaat aan. Dat lijkt simpel, maar miljoenen huishoudens van stroom voorzien is behoorlijk complex. In deze aflevering spreek ik daarover met Luuk Veeken, een ware powerduider van stroommarkten. Leesvoer bij deze aflevering vind je onderaan het stuk op de Correspondent: https://decorrespondent.nl/15595/welkom-op-de-nederlandse-stroommarkt-waar-je-nu-geld-kunt-verdienen-door-je-koelkast-open-te-laten/be430967-9591-0e7f-0ca8-14698d8cb67e Gratis een maand lang de correspondent lezen en luisteren? decorrespondent.nl/code/frederik
 Code: Jfdc89 Vragen of opmerkingen? mail naar post@decorrespondent.nl

In de hele westerse wereld daalt het geboortecijfer. Daar zijn allerlei verklaringen voor, maar vooral één trend is duidelijk: hoe rijker een land wordt, hoe minder kinderen per gezin. Hoe kan dat? In deze aflevering van de Jesse Frederik Show praat ik daarover met econoom Esmée Zwiers. Probeer De Correspondent nu een gratis maand uit: decorrespondent.nl/gratismaand

Deze week in De Jesse Frederik Show: luchtfietserij, jojobeleid en de wonderlijke successen van de energietransitie. Jesse spreekt met Remco de Boer, die er een boek over schreef. Deze week in De Jesse Frederik Show: luchtfietserij, jojobeleid en de wonderlijke successen van de energietransitie. Jesse spreekt met Remco de Boer, die er een boek over schreef. Opname en montage: Romanee Rodriguez Probeer De Correspondent nu een gratis maand uit: 
decorrespondent.nl/gratismaand

Voor iedereen die ooit een politieke speech luisterde en dacht: ‘waar gaat dit nou eigenlijk over?', heeft onderzoeker Jonne Kamphorst het antwoord. Deze week in De Jesse Frederik Show: vage taal als wapen om stemmen te winnen. Meepraten over deze aflevering? Probeer De Correspondent nu een gratis maand uit: decorrespondent.nl/gratismaand

Welkom bij de eerste aflevering van de Jesse Frederik Show! Waarin Jesse spreekt met topambtenaar Erik-Jan van Kempen, die net een geweldig rapport schreef over... grond. Hij kan ons alles kan vertellen over waarom er te weinig grond is om woningen op te bouwen, en wat we daaraan kunnen doen. Opname en montage: Julius van IJperen Probeer De Correspondent nu een gratis maand uit: 
decorrespondent.nl/gratismaand

Vaak zitten de belangrijkste inzichten verstopt in de saaiste rapporten. Journalist Jesse Frederik diept ze elke twee weken voor je op. Het resultaat: de diepgravendste gesprekken met de deskundigste deskundigen over de grootste thema's van deze tijd. Zet je schrap voor broodnodige nuchterheid in het klimaatdebat, fascinerende lessen over de woningmarkt en tegendraadse visies op de politiek. In september elke week een nieuwe aflevering, vanaf oktober tweewekelijks. Probeer De Correspondent nu een gratis maand uit: 
decorrespondent.nl/gratismaand

Luisteraars! Het is de tweehonderdste aflevering van De Rudi & Freddie Show (tenminste, als je trailers en andere kleine prut in ons kanaal meerekent, en dat doen wij!). En het is ook de laatste aflevering, want Rutger gaat de podcast verlaten. Het komende jaar verhuist hij naar New York, voor de internationale lancering van zijn boek en... om een Amerikaanse tak van The School for Moral Ambition te beginnen. Een mooi moment om te reflecteren op acht jaar (!) Rudi & Freddie Show. Hoe komen we eigenlijk aan die vreselijke naam? Hoe slecht waren die eerste podcasts? Waarover zijn we anders gaan denken? Wat waren memorabele afleveringen? En: wat is Rutger allemaal van plan in het Amerikaanse? Tabee! Of nou ja, niet helemaal, want Freddie gaat hierna door zonder Rudi. Suggesties voor hoe die show moet heten, mogelijke gasten, opmerkingen, aanmerkingen en doodsbedreigingen mogen naar jesse@decorrespondent.nl! Lees- en luistervoer bij deze aflevering: - We begonnen de podcast ooit met een aflevering over het basisinkomen, bullshitbanen en de toekomst van werk (https://corr.es/635207) - Iets later leerden we je hoe belastingontwijking en -ontduiking nou eigenlijk werkt (https://corr.es/c1a127) - We zwaaiden met de zwarte vlag (https://corr.es/4cafa8) - En vroegen ons hardop af waarom Vlaanderen eigenlijk zo'n rommeltje is (https://corr.es/9ead7a) - Maar we spraken ook Maarten van Rossem over de stand van het land (https://corr.es/218318) - Bedachten ons met Roanne van Voorst dat het eten van dieren wellicht snel achterhaald zal zijn (https://corr.es/02f796) - Diederik Samsom was zelfs twee keer te gast! De eerste keer over hoe hij in Brussel zoveel meer gedaan krijgt dan in ons kikkerlandje (https://corr.es/337c35) - Én we spraken Esther Gould en Sarah Sylbing (https://corr.es/de5300) over hun docuserie Schuldig (https://corr.es/56c595) - Jesse schreef het boek 'Zo hadden we het niet bedoeld', over de toeslagenaffaire (https://corr.es/a5f7c0) - Rutger ken je van 'De meeste mensen deugen' (https://corr.es/f5ef3a) en 'Morele ambitie' (https://corr.es/f2c562) - 'Waarom arme mensen domme dingen doen' is een eerder verschenen stuk van Rutger (https://corr.es/902644) - We noemden ook het onderzoek Unconditional cash transfers reduce homelessness (2023) van o.a. Claire Williams over de rol van geld bij dakloosheid (https://corr.es/b740e0) - The Scout Mindset, een boek van Julia Galef passeerde ook de revue (https://corr.es/3e5a43)

Luisteraars! De laatste alweer van onze korte serie gesprekken voor de Europese verkiezingen. We spreken ditmaal met Vera Tax (PvdA). Eens raadslid te Venlo, toen wethouder Sociale Zaken in Venlo, daarna als Europarlementariër verantwoordelijk voor de verduurzaming van de maritieme sector in Europa. Het kan raar lopen! Het is het hoogst haalbare als Europarlementariër: het rapporteurschap bij een wet. Maar wat is het in vredesnaam? Waarom heb je eigenlijk macht als rapporteur? En hoe word je het eigenlijk? Er blijkt een nogal byzantijns systeem aan ten grondslag te liggen van veilingen, waarin partijen punten moeten inzetten op de onderwerpen die ze willen bemachtigen. Dan die verduurzaming van de scheepvaart. Wat is eigenlijk de bedoeling van die wetgeving? En hoe dwing je de scheepvaart tot verduurzaming? Want niets is internationaler dan de scheepvaart. Dus gaan schepen dan niet uitwijken naar Marokko, of zo? Tot slot: wat te denken van de gekkigheid met vlaggenstaten? De Houthi-rebellen uit Jemen beloofden alleen Israëlische, Britse en Amerikaanse schepen aan te vallen, maar zij konden ook geen wegwijs worden in wat nou eigenlijk Israëlische, Britse en Amerikaanse schepen waren! Schepen varen namelijk vaak onder de vlag van Palau, Panama of Liberia (vermoedelijk niet omdat ze daar zo'n stringente arbeidswetgeving hebben). Kan daar niet wat aan gedaan worden? Hier blijkt volgens Tax zelfs Europa een maatje te klein: daar gaan de Verenigde Naties over. Afijn, gaat dat luisteren! Heb je nog suggesties of opmerkingen? Deel die dan met ons via rudienfreddieshow@decorrespondent.nl.

Luisteraars! Wat is Europeser dan het Songfestival en idealistischer dan Rutger Bregman? Juist, ja: Volt. De enige ‘pan-Europese partij' die meedoet met de Europese verkiezingen. Haar inzet: een federaal Europa, waarin we straks niet alleen op een Nederlandse afgevaardigde kunnen stemmen, maar op een Europeaan naar keuze! Wij, Robbie en Freddie, spreken de co-lijsttrekkers Reinier van Lanschot (34) en Anna Strolenberg (28), die niet alleen heel jong maar ook heel bevlogen zijn (dat ze met z'n tweeën zijn, is daar een voorbeeld van: geen toeval, maar een kwestie van principe – ze zijn voor eerlijke representatie van man en vrouw op de lijst). We spreken over de ontstaansgeschiedenis van Volt (een gekke Italiaan met een gek plan) en over Europa tussen droom en daad. Want, ook al is Volt pro-Europa, ze is ook kritisch op hoe Europa nu georganiseerd is: te weinig democratisch en te veel vanuit het nationale belang. Kan dat anders? En is dat nodig? Want is het niet juist ook de kracht van Europa dat ze niet voortdurend meewaait met de electorale wind van de dag? We spreken ook over Volts grootse plannen: van een basisinkomen voor iedere Europese burger (jawel) tot haar droom van een hogesnelheidstrein langs iedere Europese stad met meer dan honderdduizend inwoners. Klinkt fantastisch. Maar kan het ook? Of is dat toch een beetje peperduur wensdenken? Kortom, genoeg food for thought en voer voor discussie!

Luisteraars! 'Ik zou nou eens iets willen opschrijven waar ik langer dan twee minuten over heb nagedacht', verzuchtte onze gast Diederik Samsom eens tegen een naaste medewerker. Veel Nederlanders zullen hem kennen uit die periode, als partijleider van de PvdA. Maar eigenlijk – en het is geen fotofinish! – was hij in zijn laatste functie veruit het meest invloedrijk. Samsom was de afgelopen jaren als kabinetschef verantwoordelijk voor het klimaat- en milieubeleid van de Europese Unie, in een tijd waarin er heel veel klimaat- en milieubeleid werd gemaakt. Samsom vertelt over het verschil tussen Den Haag en Brussel, waar je weliswaar langer dan twee minuten kunt nadenken voor je een beslissing neemt, maar waar het gebrek aan belangstelling voor die enorme beslissingen het toch ook weer ongemakkelijk maakt. We hebben het over de energiecrisis, en hoe we – tegen de verwachtingen in – onze gasafhankelijkheid van Rusland in een ongekend tempo wisten af te bouwen. We hebben het over de spectaculaire kostendalingen van elektrische auto's en zonnepanelen: zelfs groene politici menen het zich nu te kunnen permitteren om op te roepen tot invoerheffingen op Chinese waren! Maar is dat wel verstandig? We hebben het over de wat schizofrene houding van de Europese Commissie ten aanzien van de landbouw. Moeten we nou land besparen met intensieve landbouw, zodat we meer grond terug kunnen geven aan de natuur? Of moeten we juist land delen met de natuur door biologische landbouw? Samsom vertelt hoe hij in het Saoedische paviljoen op een klimaattop poogde de Saoedi's te overtuigen te stoppen met fossiele brandstoffen (succes!). En over de komende verkiezingen, die volgens Samsom – ondanks alle modieuze analyses – niet gewonnen zullen worden door rechts-populisten en geen dramatisch andere uitslag gaan geven (iets met Spaanse liberalen). O ja, en wist u dat er dankzij de Kaderrichtlijn Water in 2027 he-le-maal niks meer kan in Nederland? Wij ook niet. Kortom, gaat dat luisteren!

In de aanloop naar de Europese Verkiezingen van 6 juni spreken wij Europese politici, aspirant-politici en lijsttrekkers over hoe Europa werkt en wat Europa doet. We trappen af met: Bas Eickhout, co-Spitzenkandidat van de Europese Groenen. Lees hier het transcript: https://decorrespondent.nl/15299/de-europese-verkiezingsshow-met-robbie-freddie-in-gesprek-met-bas-eickhout Wil je vrijblijvend kennismaken met ons journalistieke platform? Schrijf je in voor de proefmail en ontvang gratis een selectie van onze beste verhalen in je inbox: decorrespondent.nl/proefmail ****** Voor de beste en meest privacyvriendelijke luisterervaring kun je terecht in de Correspondent-app. Ontdek 500+ shows en verhalen en ga in gesprek met je favoriete correspondenten. Download de app snel in de app-store! Geen lid? Maak ook onafhankelijke journalistiek mogelijk en krijg toegang tot de app: corr.es/wordlid. ****** Opname: Julius van IJperen Montage: Romanee Rodriguez Voor vragen, opmerkingen of suggesties mail naar post@decorrespondent.nl

Luisteraars! Nu er een rechtse meerderheid in de Tweede Kamer is, moet die zich natuurlijk ook laten gelden op energiegebied. Waar het vorige kabinet al voornemens was twee kerncentrales te bouwen, is er nu een motie aangenomen om er maar liefst vier te bouwen: in ieder geval de plannen gaan al exponentieel! Is dit nou wel zo verstandig? Ik (Jesse) zal maar kleur bekennen: een nieuwe kerncentrale bouwen is peperdure rechtse identiteitspolitiek. Toegegeven, er zijn een heleboel slechte argumenten tegen kernenergie (dat het vreselijk onveilig is bijvoorbeeld). En zoals België en Duitsland prima werkende kerncentrales voortijdig sluiten is absolute waanzin. Maar... de kosten van kerncentrales, zeker de meest recent gebouwde kerncentrales in Europa en de Verenigde Staten, zijn schrikbarend. Geen private partij die geld wil lenen aan een financieel zwart gat: kerncentrales worden alleen gebouwd als de overheid de omvangrijke risico's afdekt. Wat dat betreft is het opmerkelijk dat juist deze bij uitstek staatsgeleide energiebron zo populair is bij liberalen. Er zijn zat goedkope koolstofvrije alternatieven Waar je in de jaren tachtig nog kon zeggen dat er geen koolstofvrij alternatief bestond voor kernenergie, is dat alternatief er nu wel (zon, wind, batterijen). Deze alternatieven worden bovendien met de dag goedkoper, terwijl kerncentrales juist de wetten der technische vooruitgang tarten door almaar duurder te worden. Het contrast tussen zon en kernenergie kan dan ook bijna niet groter. Zonnepanelen zijn kleinschalig en modulair: een soort Duplo, waar je blokje voor identiek blokje een veld mee kunt volleggen. Kerncentrales zijn energiekathedralen, met tienduizenden speciaal op maat gemaakte onderdelen. En van kathedralen weten we dat ze altijd duurder worden en zelden op tijd af komen. De belangrijkste opgave is dus om de kosten omlaag te brengen. Voorstanders van kernenergie hebben hierbij een vast repertoire van argumenten. We moeten juist meer kerncentrales bouwen; als je steeds maar één uniek project doet, dan is het natuurlijk altijd duur. We moeten kleine, modulaire reactoren bouwen, waardoor kerncentrales meer op Duplo gaan lijken. We moeten de milieuhippies met hun domme regulering de mond snoeren. Helemaal onwaar is het allemaal niet, maar het gaat kernenergie niet redden. Leesvoer bij deze aflevering • 'Waarom megaprojecten misgingen, misgaan en blijven misgaan', een recent verschenen artikel van correspondent Michiel de Hoog. (https://corr.es/44cccd) • The costs of the nuclear power sector (2012), een rapport van de Franse Rekenkamer. (https://corr.es/a5f8f1) • De Scenariostudie kernenergie (2022) van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. (https://corr.es/fc4e6a) • 'Better late than never, but never late is better: Risk assessment of nuclear power construction projects' (2018), een artikel van Portugal-Perreira en anderen. (https://corr.es/307519) Zoals altijd kun je suggesties en opmerkingen met ons delen via rudienfreddieshow@decorrespondent.nl.

Luisteraars! Het was een koude dag in november, toen ik (Jesse) het boek Je bent jong en je wil wat toekomst van Hannah Prins en Jantijn Anema (beiden bekend van Extinction Rebellion) kreeg toegestuurd. Vol interesse begon ik te lezen, tot ik op pagina 26 opeens mijn eigen naam zag prijken tussen een VVD-Kamerlid en de ceo van Corendon (foute boel!). Ik herkende mij niet in het geschetste beeld. Een aardige aanleiding dus om het rebellenduo uit te nodigen voor onze podcast! Want wat denken zij dan bij de toch tamelijk indrukwekkende cijfers over de opmars van hernieuwbare energie? Gloort daar dan geen enkele hoop? 'In de komende jaren is groene groei een illusie', schrijven ze. Is dat zo? En zo ja, waarom dan? Waar ik me blijkbaar wat te optimistisch uitliet over de energietransitie, daar kunnen we Prins niet verdenken van hoopgevende geluiden. In interviews wordt door haar steevast gewezen op de naderende ecologische ondergang. En in het meest recente IPCC-rapport zouden we kunnen lezen dat 'de mensheid misschien het einde van de eeuw niet gaat redden'. Het is nogal wat, maar klopt het ook? Bovendien, is het als communicatiestrategie eigenlijk wel verstandig steeds te wijzen op de klimaatkladderadatsch? Valt er niet – juist nu! – een opbeurender verhaal te vertellen? Leesvoer bij deze aflevering: • Hannah Prins zei in de podcast van de JOVD dat we 'minimaal in 2100 – en dit zijn dus conservatieve inschattingen – naar 1,5 tot 2 meter zeespiegelstijging' gaan. Maar uit het KNMI Klimaatsignaal 2021 (pp. 26-31) blijkt dat 1,5 tot 2 meter zeespiegelstijging mogelijk is in een SSP5-RCP 8.5-scenario (waarin de aarde 4,5 graad opwarmt, omdat we alle koolreserves die er zijn gaan verstoken, de bevolking enorm groeit, en de wereldeconomie vertienvoudigd), daarbinnen dan de 10 procent kans op de hoogste zeespiegelstijging, en daarbij ook nog eens uitgaan van Antarctische ijskapinstabiliteit (een speculatief kantelpunt). (https://corr.es/ab71d4) • In hun boek schrijven Hannah en Jantijn dat 'het smeltwater [van Antarctica] de zeespiegelstijgingstijging in de komende eeuwen al kan doen oplopen tot 15 meter'. Daarvoor citeren ze een paper getiteld 'Contribution of Antarctica to past and future sea-level rise'. Volgens dit paper kan de smelt van Antarctica in SSP5-RCP8.5 (wederom: 4,5 graden opwarming, alle koolreserves wegstoken) een zeespiegelstijging tot 15 meter veroorzaken in 2500. Bij 2 graden opwarming blijft het volgens het paper beperkt tot 0.23 meter. (https://corr.es/3582c0) • In de podcast ging het over de gevolgen van klimaatverandering voor de voedselvoorziening. Sinds de jaren zestig is de aarde met 1,2 graden opgewarmd. Het IPCC laat weten dat door klimaatverandering de oogsten van tarwe (-4,9 procent), mais (-5,9 procent) en rijst (-4.2 procent) zullen afnemen. In dezelfde periode zijn de opbrengsten van tarwe (+218%), mais (+196%) en rijst (+147%) echter enorm toegenomen. Daaruit valt op zijn minst op te maken dat verbeteringen in irrigatie, (kunst)mestgebruik, mechanisering, verdeling, pestbestrijding en ga zo maar door, vooralsnog een grotere impact hebben op de opbrengsten dan klimaatverandering. (https://corr.es/643fc4) • Je bent jong en je wil wat toekomst, het boek waarin Hannah Prins en Jantijn Anema betogen dat een radicale aanpak nodig is in de strijd tegen klimaatverandering. (https://corr.es/e74ffa) • 'Zelfs optimisten zijn te pessimistisch: schone energie wordt spotgoedkoop', een eerder gepubliceerd artikel van Jesse over wat er allemaal goed gaat bij het oplossen van het klimaatprobleem. (https://corr.es/1fd653) • Niet het einde van de wereld, van datawetenschapper Hannah Ritchie. Een boek dat stelt dat we voor een enorme uitdaging staan op het gebied van klimaat, maar dat veel van de problemen wel oplosbaar zijn. (https://corr.es/13bd5f) Heb je nog suggesties of opmerkingen? Deel die dan met ons via rudienfreddieshow@decorrespondent.nl.

Luisteraars! Het was in mei 2021 een historische uitspraak: Shell moet de uitstoot van broeikasgassen veel sneller terugbrengen. Natuurlijk kwam daar een hoger beroep over, waarvan deze week de zitting is. Vlak na de uitspraak namen wij een podcast op met correspondent Jelmer Mommers, die de zaak nauwgezet had gevolgd. Zelfs was ik (Jesse) tamelijk kritisch: als Shell minder olie en gas produceert, springen andere bedrijven dan niet in dat gat? En is het wel logisch om één bedrijf een verplichting op te leggen die eigenlijk voor de hele wereld zou moeten gelden? Jelmer legt uit waarom hij tóch denkt dat deze uitspraak goed is, en de transitie naar een duurzame wereld zal versnellen. In de aanloop naar het hoger beroep het terugluisteren waard!

Luisteraars! De compensatieregeling voor gedupeerden van de toeslagenaffaire is een compleet fiasco. 'Ik sluit niet dat we hier nog eens een parlementaire enquête over krijgen,' zei Peter Heijkoop, wethouder te Dordrecht en kopstuk bij de Vereniging Nederlandse Gemeenten, deze week in een interview met Algemeen Dagblad. Ik (Jesse) begrijp wel wat hij bedoelt. Waar eerder naar de kleinste fouten werd gespeurd om grote bedragen aan toeslagen terug te vorderen, wordt nu naar de minste aanleiding gezocht om grote bedragen aan compensatie uit te keren. Het is makkelijk om achteraf te constateren dat het uit de hand is gelopen. Het is wat zinniger om dat te constateren op het moment dat belangrijke beslissingen worden gemaakt. En de compensatieregeling is rijp voor een contracyclisch geluid. De ervaring van de meest ernstig gedupeerden is inmiddels maatgevend gemaakt voor de hele groep van zo'n 33.000 gedupeerden. Maar wat doorgaat voor 'gedupeerde' heeft soms nauwelijks verband met daadwerkelijke dupering. Een boze brief – waarbij niks is teruggevorderd – geeft inmiddels ook al recht op enorme bedragen en compensatie. Wie is aangemerkt als gedupeerde van de toeslagenaffaire heeft namelijk recht op 30.000 euro, kwijtschelding van alle publieke schulden (waaronder studiefinanciering, belastingschulden en zorgverzekeringsschulden), kwijtschelding van private schulden, 2.000 en 10.000 euro voor elk kind, 10.000 euro voor ex-partner. Daarnaast is er nog recht op een integrale beoordeling (waarbij nog meer dan 30.000 euro kan worden verkregen), en een ruimhartige beoordeling van de 'werkelijke schade' (waarbij nog eens bedragen van meer dan 100.000 euro naar gedupeerden kan gaan). Staat dit nog in enige verhouding tot de geleden schade? De laatste keer dat ik over de compensatieregeling schreef, in 2022, zou het nog zo'n 5 miljard euro kosten – dat is inmiddels opgelopen tot 7,2 miljard euro, waarbij er in stukken voor de formatie gewag wordt gemaakt van tegenvallers van nog eens 1 tot 2 miljard euro. Er werken straks 2.350 mensen bij de herstelorganisatie, terwijl er in 2013 bij Belastingdienst/Toeslagen slechts 600 man werkten. De politiek blijkt onmachtig om het tij te keren. Sterker nog: de regeling loopt alleen maar verder uit de klauwen, dankzij onmogelijke beloftes en onwerkbare eisen. Leesvoer bij deze aflevering: • ‘Na de toeslagenaffaire is nu de compensatie-affaire in de maak (en weer wil niemand het horen)', een stuk dat Jesse eerder schreef over de compensatieregeling. (https://corr.es/965e95) • De boetefabriek, het recent verschenen boek van Merel van Rooy over de verkeersboetewet Mulder. (https://corr.es/4a74ce) • Een interview van Charlotte Huisman met wethouder Peter Heijkoop: ‘Gemeenten voelen zich soms een pinautomaat voor de wensen van toeslagenouders.' (https://corr.es/c28c4c)

Luisteraars! Rutger werd de afgelopen jaren dikwijls zwetend wakker, na een droom over een man in de avondzon bij zijn tweede huisje op Vlieland; met een verzadigde zucht slaat de man De meeste mensen deugen dicht, neemt nog een nipje van zijn chablis en constateert tevreden dat we in een zalig land leven. De meeste mensen deugen: een prachtig boek om passief te ondergaan. Rutgers nieuwste boek 'Morele ambitie. Stop met het verspillen van je talent en maak werk van je idealen' zou je kunnen lezen als een reactie op dit schrikbeeld. Hier luidt de boodschap namelijk vooral: nee, je bent niet goed zoals je bent. De beter bedeelde Nederlander behoort tot de meest geprivilegieerde groep op aarde, maar slijt zijn dagen vaak in banen van beperkte maatschappelijke merite. Mensen zouden veel meer kunnen en moeten doen met hun schaarse tijd en talent. Mocht dat nou een tikje evangeliserend klinken: tsja, dat ís het ook! Het boek staat boordevol met voorbeelden van mensen die goed doen of deden, en wat we daarvan kunnen leren. Over de waarde van kleine groepen van toegewijde burgers (beter bekend als sektes) die zich inzetten voor de goede zaak. Bijvoorbeeld de quakers, een malle cult van christenfundamentalisten, maar wel een die aan de basis stond van de antislavernijbeweging, en er uiteindelijk in zou slagen de Britse slavenhandel af te schaffen (op een moment dat die op z'n meest winstgevend was!). Het boek gaat over mensen die omvangrijke, oplosbare en onderbelichte problemen oppakken. Neem loodvergiftiging: een omvangrijk probleem waar miljoenen mensen aan doodgaan, dat eenvoudig oplosbaar is (haal het uit benzine, verf, leidingen), en wat compleet onderbelicht is (noem mij één goed doel dat zich bezighoudt met lood). En tot slot, gezien het pleidooi voor sektes in hoofdstuk, zat het er al een beetje aan te komen, maar Rutger voegt de daad bij het woord en heeft een 'school voor morele ambitie' in oprichting: mensen weglokken van hun bestaande baan om hun talent in te zetten voor de goede zaak. Hij vertelt erover! Leesvoer bij deze aflevering: • ‘Socially Useless Jobs', een paper van Robert Dur en Max van Lent. (https://corr.es/95b2eb) • ‘Een serieus gesprek over mensen met bullshitbanen', een aflevering van De Rudi & Freddie Show waarin we spraken met econoom Robert Dur. (https://corr.es/47819f) • ‘Maak kennis met het Zweinstein voor wereldverbeteraars (waarschuwing: het is makkelijker om binnen te komen bij Harvard of Oxford)', een eerder verschenen stuk van Rutger. (https://corr.es/ffc915) • ‘Niemand die naar de grootste bron van dierenleed omkijkt, behalve één Mexicaanse vastgoedbankier', een artikel van correspondent Tamar Stelling over het werk van ondernemer Andrés Jiménez Zorrilla. (https://corr.es/6e5bc8) • ‘De vele nederlagen van de antislavernijbeweging (en wat we daar vandaag nog van kunnen leren)', een stuk van Rutger over de afschaffing van de slavernij. (https://corr.es/017ad1) Zoals altijd kun je je opmerkingen en suggesties met ons delen via rudienfreddieshow@decorrespondent.nl.

Luisteraars! We hadden haar als beginnend Kamerlid al eens in de podcast, maar nu behoort ze na drie jaar Kamerlidmaatschap plotseling tot een van de meest ervaren Kamerleden: Senna Maatoug. Een mooi moment om te peilen: hoe gaat het nu echt met je? Een ingewikkelde vraag, zo blijkt uit Maatougs dagboeken (die had ze mee), want het Kamerlidmaatschap is... nou ja, leuk is het woord niet. De meme van die man, ene Dave, die een gat graaft terwijl er een groep managers omheen staat (personeelszaken, communicatie, pr, ict, beveiliging en ga zo maar door) vat Maatougs gevoel goed samen. Waarbij zij zich vermoedelijk niet Dave de gatgraver voelt, maar één van de omstanders. Klinkt deprimerend allemaal, maar snijdt het ook hout? Op zich heeft Maatoug toch aardig wat bereikt? Een amendement om de schuldsanering te verkorten van drie jaar op een houtje bijten voor je er vanaf bent naar anderhalf jaar (klasse!), een initiatiefwet om het minimummaandloon om te katten tot een minimumuurloon (lang verhaal, maar gaaf!). Nu is ze bezig met een initiatiefwet om de bedrijfsopvolgingsregeling te versoberen (top!). Maatoug is nu ook woordvoerder kinderopvang, uitvoering en belastingen voor GroenLinks-PvdA en in die functie pleitbezorger van het plan om de kinderopvang gratis te maken. Helaas is dat dan wel weer een onzalig plan, vind ik (Jesse). We hebben het erover! Leesvoer bij deze aflevering: • ‘Blind voor mens en recht', het rapport van de Parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening. (https://corr.es/9a51ad) • ‘Zo. Nu eerst een belastingvoordeel. Hoe de Bavaria-familie het uitstekend voor zichzelf regelde' van Carola Houtekamer voor NRC. (https://corr.es/7626ac) • 'Zo hadden we het niet bedoeld', het boek van Jesse Frederik over de toeslagenaffaire. (https://corr.es/6789cf) Zoals altijd kun je je opmerkingen en suggesties met ons delen via rudienfreddieshow@decorrespondent.nl.

Luisteraars! De laatste keer dat Matthijs Korevaar in De Rudi & Freddie Show zat, kwam hij met relativerende noten over de woningmarktmalaise: in de Gouden Eeuw was het erger. Nu heeft hij zijn neus uit de muffe boeken getrokken en is hij teruggekeerd naar onze eeuw, daar blijkt ook het nodige over te zeggen. We hebben het over de laatste woningmarktplannen van demissionair minister van Volkshuisvesting Hugo de Jonge. De Jonge heeft de afgelopen jaren een schot hagel van beleid afgevuurd op de woningmarkt, en dan met name op de vrije huursector (ongeveer 8 procent van het woningbestand). Er was al opkoopbescherming, hogere overdrachtsbelasting, meer box-3-heffing, nu komt daar nog bij: de Wet betaalbare huur, waarmee de huren in de vrije sector omlaag worden verordonneerd. Is dat een goed idee? Op het oog is het in ieder geval sympathiek: verhuurders de woningmarkt uitjagen, zodat starters weer een woning kunnen kopen. Helaas impliceert het bestaan van een verhuurder ook een huurder. En uit Korevaars onderzoek blijkt: in huurwoningen wonen vaak meer mensen met een lager inkomen, dan in koopwoningen. Zie de woningmarkt als een stoelendans met veel te weinig stoelen: het gevolg van de Wet betaalbare huur is dat er meer stoeltjes gereserveerd zullen worden voor de beter bedeelden, die ook nog eens minder geneigd zijn de stoeltjes te delen met anderen. Lekker dan! Sowieso: schiet het op als we elke keer beleid verzinnen voor degene die geen stoeltje wist te bemachtigen in de stoelendans, waardoor iemand anders weer geen stoeltje krijgt, waarvoor we dan ook weer beleid gaan verzinnen? Heeft iemand misschien nog ideeën om er wat stoeltjes bij te zetten!? En dan is er nog een bonus: wat kunnen we leren van de verkoop van prestigieuze baantjes in prerevolutionair Frankrijk (wilt u de hoogste rechter worden van Parijs: kost je 500 franc!)? Niet veel, maar leuk is het wel. Zoals altijd kun je je opmerkingen en suggesties met ons delen via rudienfreddieshow@decorrespondent.nl. Leesvoer bij deze aflevering: - Het nog ontoegankelijkere gesprek dat Jesse en Matthijs in 2020 voerden: 'Het is nu moeilijk een huurhuis te vinden, maar in de Gouden Eeuw was het nóg moeilijker'. (https://corr.es/3a4503) - De publicatie 'Roofs or Ceilings? The Current Housing Problem' (1945) van Milton Friedman en George Stigler. (https://corr.es/a64d0c) - Deze recente column van correspondent Tim 'S Jongers: 'Bestaanszekerheid is geen geldkwestie.' (https://corr.es/3526bd) - 'Morele ambitie', het nieuwste boek van Rutger, kun je al reserveren via onze kiosk. (https://corr.es/79a30c)

Ha luisteraars! Eiiiiigenlijk zouden we Hannah Prins en Jantijn Anema van Extinction Rebellion in de podcast hebben. Eén van hen werd geveld door afschuwelijke pestilentie. Dus hebben we in plaats daarvan deze week een gouwe ouwe uit de archieven geplukt: ons interview met Diederik Samsom. Hij kondigde vorige week zijn vertrek aan bij de Europese Commissie, dus wat dat betreft nog een actueel haakje ook! Samsom was stafchef voor Frans Timmermans, en daarna Wopke Hoekstra. en dus eigenlijk de topambtenaar die leiding gaf aan de Europese Green Deal. We hadden het met Samsom over Ecodesign: de geweldig gave richtlijn die onze stofzuigers, warmtepompen en lampjes zuiniger maakt. We hadden het over de Groningse gasbel: moet dit taboe geslecht worden? We hadden het over het prijsplafond voor elektriciteit. We hadden het over niet-gehaalde ambities die worden bestreden met nog hogere ambities. We hadden het over de waterstofambities van de Europese Commissie: kostbare energieverspilling of bittere noodzaak? En we hadden het over het verschil tussen Europa en Den Haag – hoe de medialuwte het ook mogelijk maakt meer over de inhoud te praten.

Luisteraars! We waren er een poos helemaal klaar mee, nadat de overheid in de jaren zeventig een stervend scheepswerf in Rotterdam overeind poogde te houden – miljarden guldens door het putje. Maar het is weer helemaal terug: industriepolitiek, ofwel een overheid die richting geeft aan wat voor bedrijvigheid ze in het land wil door winnaars te kiezen. Want naast fiasco's met zombiescheepsbouwers hebben we er ook enkele van onze succesvolste sectoren en bedrijven aan te danken. ASML kreeg in zijn prille jaren tientallen miljoenen aan overheidssteun, de tuinbouwsector ontving goedkoop gas, DSM staat voor De Nederlandse Staatsmijnen ('nuff said), en zo kunnen we nog wel even doorgaan. Dus: hoe ziet die nieuwe industriepolitiek eruit? We spreken met Rinke Zonneveld, de CEO van InvestNL, een staatsparticipatiemaatschappij die vier jaar geleden een zak met 1,7 miljard euro belastinggeld meekreeg, om te investeren in riskante bedrijven die het in de markt niet rooien. Wie kijkt naar de investeringen van InvestNL, ziet dat er in een wilde verscheidenheid van sectoren wordt geïnvesteerd: kweekvlees (gaaf!), fotonica (wat?), quantumtech (hoe?), scanning probe microscopy (tuurlijk!). Klinkt allemaal gaaf, maar als je in zoveel verschillende sectoren zit, kun je dan wel echt doorgronden of de techniek hout snijdt? En hoe ziet Zonneveld de verhouding tussen diversificatie (investeren in zoveel mogelijk verschillende technologieën omdat je nooit weet wat gaat lukken) en specialisatie (investeren in enkele technologieën zodat je er echt goed in wordt)? InvestNL is ook een warm pleitbezorger van een inheemse zonne-industrie: zelf cellen en panelen maken, misschien zelfs zelf silicium destilleren en wafers snijden, om onze afhankelijkheid van China te verminderen. De overheid zou een 'level playing field' moeten creëren (lees: Chinese panelen de tyfus belasten). Moeten we dat wel willen als Nederlandse fabrikanten zelfs in het beste geval nog de helft duurder zijn dan de Chinese concurrentie? Leesvoer bij deze uitzending • Groeibriljant: Faillissement dreigde voor ASML', een artikel uit het Eindhovens Dagblad.(https://corr.es/03a7a8) • Een gesprek tussen Rinke Zonneveld en Michael Jackson, dat je terug kunt lezen op Innovation Origins: 'De verwachtingen zijn hooggespannen, maar Europa's deep tech ambities hebben nog wat drempels te nemen'. (https://corr.es/6dae21) • Het RSV-drama (1984), een documentaire over het ontstaan van de RSV-affaire (https://corr.es/be9d0c) • De paper 'The Spread of Improvement: Why Innovation Accelerated in Britain 1547-1851' (2017) van Anton Howes. (https://corr.es/ff3ecd) Zoals altijd kun je je opmerkingen en suggesties met ons delen via rudienfreddieshow@decorrespondent.nl.

Luisteraars! Bij De Rudi & Freddie Show geen top-vijflijstjes van favoriete boeken en gebeurtenissen. Nee, juist een zalig contra-seizoensmatig gesprek over de gevolgen van ondraaglijke hitte! Het is in economische analyses van klimaatverandering steevast de grootste kostenpost: de toename van het aantal hittedoden. Dankzij klimaatverandering zal het vaker zo heet worden in de zomer dat mensen voortijdig het leven laten. Ik (Jesse) las afgelopen zomer veel onderzoek van epidemiologen en economen over de gevolgen van niet-optimale temperaturen voor de mortaliteit (je ziet: ik zit al lekker in het jargon!). En de eerlijkheid gebiedt te zeggen: dat stelde eigenlijk behoorlijk gerust. Uit een groot onderzoek in het toonaangevende medische tijdschrift The Lancet blijkt bijvoorbeeld dat wereldwijd vooralsnog meer mensen dood gaan door kou (4,6 miljoen) dan door hitte (489.000). Dankzij de opwarming van de aarde in de afgelopen twintig jaar is het aantal aan hitte gerelateerde doden toegenomen, maar het aantal aan kou gerelateerde doden is sneller afgenomen. Netto zijn er dankzij de klimaatverandering tot nog toe minder doden gevallen door niet-optimale temperaturen. Maar dat betekent nog niet dat dit bij toekomstige opwarming nog steeds zo zal zijn. Epidemiologen komen met sombere prognoses, waarin bij stevige klimaatopwarming ongeveer evenveel aardbewoners zullen sterven door aan temperatuur gerelateerde sterfte als nu door luchtvervuiling. Maar wie onder de motorkap kijkt van dit epidemiologische onderzoek, ziet dat er uit wordt gegaan van extreem pessimistische (en volstrekt onrealistische) klimaatscenario's. En dat er bovendien helemaal geen rekening wordt gehouden met het aanpassingsvermogen van mensen! We zullen volgens deze onderzoeken rustig stil blijven zitten terwijl de hitte over ons heen raast. Maar alles wijst erop dat we dat helemaal niet doen, en niet gaan doen. Zo is in Houston (Verenigde Staten) een dag van meer dan 32 graden Celsius inmiddels 90 procent minder dodelijk dan in de jaren zestig. Leesvoer bij deze aflevering: • 'Global, regional, and national burden of mortality associated with non-optimal ambient temperatures from 2000 to 2019: a three-stage modelling study' van Qi Zhao et al. (https://corr.es/97042f) • Het nieuwste rapport van het IPCC: 'AR6 Synthesis Report: Climate Change 2023'. (https://corr.es/f77c15) • 'Projections of temperature-related excess mortality under climate change scenarios' van Antonio Gasparrini et al. (https://corr.es/59debb) • Een uitleg van de klimaatscenario's (SSP's) waar we aan refereren kun je hier vinden. (https://corr.es/2774df) • Valuing the Global Mortality Consequences of Climate Change Accounting for Adaptation Costs and Benefits' van o.a. Tamma Carleton. (https://corr.es/a5c8d1) Zoals altijd kun je je opmerkingen en suggesties met ons delen via rudienfreddieshow@decorrespondent.nl.

Luisteraars! Het blijkt lastig te accepteren dat mensen vooral op een anti-immigratiepartij als de PVV stemmen, omdat ze tegen immigratie zijn. Neem ter illustratie een column van collega Arjen van Veelen van dit weekend, waarin de PVV-stem als een proteststem wordt neergezet. 'Ze zeiden dat ze zich verweesd voelden; we schrapten hun buslijnen,' schreef Van Veelen. 'Ze zeiden dat ze ontworteld raakten; we flexibiliseerden hun banen. Ze mompelden dat ze vereenzaamden; we verhoogden hun parkeertarieven, verkochten hun huisarts aan de hoogste bieder en verpatsten halve woonblokken aan Blackstone. Ze vroegen om waardige banen; we gaven ze na tien jaar flexibele dienst een doosje Merci.' Het is een these die eigenlijk iedere verkiezingsoverwinning van een rechts-populistische partij weer boven komt drijven: mensen stemmen op de PVV uit protest, niet uit overtuiging. Maar wat klopt daar eigenlijk van? Weinig, blijkt uit bergen aan politicologisch onderzoek. Een stem op een anti-migratiepartij wordt toch vooral verklaard doordat mensen tegen migratie zijn. Tegelijkertijd waren er altijd al mensen die tegen migratie waren, misschien nog wel meer in het verleden dan nu. Dus hoe kan het dat anti-migratiepartijen nu pas zo succesvol zijn geworden? Van Veelens column snijdt ook een reëel punt aan: hoogopgeleiden hebben het in dit land voor het zeggen. De opvattingen van laagopgeleiden worden veel minder vaak vertaald in beleid, dan die van hoogopgeleiden. Een interessant voorbeeld: er is een enorme meerderheid van de laagopgeleiden voor verlaging van de pensioenleeftijd (wel 90 procent voor mensen met enkel primair onderwijs), maar die discussie is door de politiek gesloten verklaard. Het leenstelsel – een maatregel waarvoor wél steun was onder laagopgeleiden en weerstand bij hoogopgeleiden – werd dankzij een succesvolle lobby van hoogopgeleiden wel weer afgeschaft. Kortom: in deze podcast weer een uur aan amateur-politicologie! Leesvoer bij deze aflevering • De column 'Wakker worden in een guur land' van Arjen van Veelen (https://corr.es/a1f584) • Een interview van de VPRO waarin Max van Weezel met voormalig CD'er Hans Janmaat spreekt. (https://corr.es/ef80cc) • De paper 'Why Some Anti-Immigrant Parties Fail and Others Succeed: A Two-Step Model of Aggregate Electoral Support' van Wouter Van Der Brug, Meindert Fennema en Jean Tillie. (https://corr.es/37d46a) • Een fragment waarin Paul Witteman aangeeft dat Hans Janmaat bij de VARA geen “fair kans” gekregen heeft en dat ze dat zo weer zouden doen. (https://corr.es/18182a) • 'Cordon sanitaire kan wel degelijk effectief zijn', een opiniestuk van Léonie de Jonge. (https://corr.es/37f9e3) • Een onderzoek van Wouter Schakel en Daphne van der Pas over onderwijsongelijkheid en beleid. (https://corr.es/bbec6b) Zoals altijd kun je je opmerkingen en suggesties met ons delen via rudienfreddieshow@decorrespondent.nl

Luisteraars (ja, helaas weer enkel luisteraars)! De Partij voor de Vrijheid won de verkiezingen. Sta je dan met je podcast over de inhoud... met je kweekvleescoalitie... met je veel te lange gesprekken over nut en noodzaak van ontziltingsinstallaties... Ongeveer een kwart van het electoraat stemde voor een partij met een verkiezingsprogramma dat grossiert in groteske luchtfietserij. Tewerkstellingsvergunningen voor Europese staatsburgers (mag niet van Europese richtlijnen), volwassenenstrafrecht vanaf veertien jaar (verboden door het Verdrag inzake de rechten van het kind), ‘administratieve detentie' voor ‘tienduizenden sympathisanten van de jihad' (verfrissend: we gaan mensen vastzetten zonder tussenkomst van een rechter voor misdrijven die ze nog niet begaan hebben). De financiële onderbouwing van het PVV-verkiezingsprogramma, waarin rijkelijk met belastingverlagingen en uitgavenverhogingen wordt gestrooid, is zelfs binnen het genre (en de lat ligt deze verkiezingen lager dan ooit) bedroevend. Afijn, het is een overwinning die schreeuwt om powerduiding. Nu zijn verkiezingen zeldzame momentopnames, waarbij het niet altijd makkelijk is het weer (de bijzonderheden van de specifieke verkiezing) te onderscheiden van het klimaat (de langlopende trends die uitkomsten sturen). Wat is de aantrekkingskracht? In deze podcast gaan we het over beide hebben: wat maakte deze verkiezingen bijzonder? En: wat is er veranderd in Nederland, waardoor rechts-populistische partijen zoveel steun kunnen krijgen? Een van de interessante bevindingen van het Nationaal Kiezersonderzoek, dat loopt sinds de jaren zeventig, is namelijk dat opvattingen eigenlijk nauwelijks zijn verschoven over de tijd. Het is niet zo dat we ineens massaal negatiever zijn gaan denken over migratie. Sterker nog, in Nederland zijn we gemiddeld een pietsie positiever over de baten van migratie dan twintig jaar geleden. Tegelijkertijd bestaat er in heel Europa een omvangrijk reservoir van rechts-populistisch sentiment (grofweg: anti-migratie, anti-Europa, anti-woke). Wat maakt dat dit reservoir in het verleden nauwelijks werd aangesproken door politieke partijen? En rechts-populisten tegenwoordig steeds vaker winnen? ****** Voor de beste en meest privacyvriendelijke luisterervaring kun je terecht in de Correspondent-app. Ontdek 500+ shows en verhalen en ga in gesprek met je favoriete correspondenten. Download de app snel in de app-store! Geen lid? Maak ook onafhankelijke journalistiek mogelijk en krijg toegang tot de app: corr.es/wordlid. ****** Muziek: Black Gold 360 - Seven Layers of Oak Featuring Lucas Dols: Bas Daan Herweg: Piano Teus Nobel: Trompet Bob Roos: Drums open.spotify.com/track/0wmYKBMCPX…da20743b64f44f9a

En dan nu de grote vraag: welke partij moet het worden? De afgelopen weken voelden we zes lijsttrekkers stevig aan de tand in een podcast die de geschiedenis ingaat als 'de saaiste verkiezingspodcast van 2023'. In deze bonusaflevering reflecteren we samen met politicoloog en journalist Simon van Teutem op de geleerde lessen. We hebben het over klimaat en migratie, over macht en tegenmacht, en voor de trouwe fans hebben we het natuurlijk ook nog even over precisiefermentatie. Bovendien bespreken we de politieke kopstukken: wat wilde Frans Timmermans nu bereiken met zijn aanval op Rob Jetten en D66? En waarom wil Omtzigt het vooral hebben over hoe we beslissingen nemen, in plaats van welke beslissingen we zouden moeten nemen? Inmiddels zijn ook de doorrekeningen van de verkiezingsprogramma's door het Centraal Planbureau en het Planbureau voor de Leefomgeving beschikbaar, waar we natuurlijk zijn ingedoken. Want hoe financiert Volt dat basisinkomen voor iedereen eigenlijk? En wat is de VVD daadwerkelijk van plan met ontwikkelingssamenwerking? Tot slot hebben we het nog over de lessen die Simon leerde tijdens het maken van zijn grote Stemgids, en wat hij het meest miste in alle programma's (waarom zo weinig aandacht voor de schreeuwende personeelstekorten, en voor het mbo?). Mocht je hierna nog steeds niet weten wat je moet stemmen, dan is er aan het einde van de podcast voor jou ons stemadvies. Maar wat ook je doet: ga stemmen! ****** Voor de beste en meest privacyvriendelijke luisterervaring kun je terecht in de Correspondent-app. Ontdek 500+ shows en verhalen en ga in gesprek met je favoriete correspondenten. Download de app snel in de app-store! Geen lid? Maak ook onafhankelijke journalistiek mogelijk en krijg toegang tot de app: corr.es/wordlid. ****** Muziek: Black Gold 360 - Seven Layers of Oak Featuring Lucas Dols: Bas Daan Herweg: Piano Teus Nobel: Trompet Bob Roos: Drums open.spotify.com/track/0wmYKBMCPX…da20743b64f44f9a

Luisteraars! In het laatste gesprek van de Grote Verkiezingsshow praten we met Dilan Yeşilgöz-Zegerius, lijsttrekker van de VVD. Wat de VVD betreft is migratie hét thema van deze verkiezingen. De ongecontroleerde vluchtelingenstroom zou het absorptievermogen van de Nederlandse samenleving te boven gaan. De reguliere asielopvang is stelselmatig overbezet, en het is steeds weer zoeken naar noodoplossingen, waarvoor het draagvlak vaak ontbreekt. Maar hebben we deze zogenaamde 'asielcrisis' niet aan onszelf te denken? Al jaren klinken er noodkreten van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) over het chronische gebrek aan opvangplekken, en de noodzaak van stabiele financiering. De Algemene Rekenkamer liet onlangs nog zien dat er in maar liefst 21 van de afgelopen 23 jaar te weinig budget is toegekend aan het COA. Eind 2021 luidde het COA nogmaals de noodklok: binnen een paar weken zouden er geen opvangplek meer over zijn. Enkele maanden later viel Rusland Oekraïne binnen. Het kabinet besloot de Wet verplaatsing bevolking uit 1952 af te stoffen, en gemeenten (niet het COA) verantwoordelijk te maken voor de opvang van Oekraïners (een soort de facto spreidingswet). Opeens bleek Nederland in staat om meer dan 100.000 Oekraïners op te vangen! Hoe kan het dat we voor deze groep vluchtelingen opeens wél opvang konden regelen? Schaffen we het echt niet met de asielopvang, of willen we het gewoon niet schaffen? Voor de Oekraïense vluchtelingen geldt dat ze zonder ingewikkelde procedures aan het werk mogen. Inmiddels heeft al meer dan de helft (!) van de Oekraïners in Nederland betaald werk. Maar voor reguliere asielzoekers is het vrijwel onmogelijk om te werken, en de VVD wil dat ook niet makkelijker maken. Waarom niet? We praten ook met Yeşilgöz over de vraag hoe het gaat met de (kinderen van) migranten die hier eerder al naartoe kwamen. Wie de sombere geschriften van de jaren negentig – denk aan 'het multiculturele drama' van Paul Scheffer – erop naslaat ziet dat er toen grote zorgen waren over de schooluitval, criminaliteit en werkloosheid van Nederlanders met een migratieachtergrond. Maar op al die fronten is er enorme vooruitgang geboekt. Om één voorbeeld te noemen: 12- tot 18-jarige Nederlanders met een niet-westerse migratieachtergrond zijn nu ongeveer 25 procent minder vaak verdachte van een misdrijf dan autochtone Nederlanders in 2006 (het jaar dat Wilders zijn partij begon). Toch hoor je bij de VVD weinig optimisme als het over integratie gaat. Wordt het niet tijd om eens een wat opgewekter deuntje te spelen? En tot slot: werken moet lonen, stelt de VVD. Maar waarom is de VVD dan zo'n warm pleitbezorger van de bedrijfsopvolgingsregeling? Dat is een regeling waardoor erfgenamen van (steenrijke) bedrijfseigenaren slechts 2,1 procent belasting betalen over erfenissen van miljoenen. Moet een echte liberaal geen onderscheid maken tussen verdiend inkomen (waarvoor je noeste arbeid verricht) en onverdiend inkomen (dat je komt aanwaaien)? Zou je erfenissen niet zwaarder en arbeid lichter moeten belasten? We hadden het graag nog gehad over allerlei andere onderwerpen, van landbouw tot klimaat tot precisiefermentatie – maar helaas, de tijd was op! ****** Voor de beste en meest privacyvriendelijke luisterervaring kun je terecht in de Correspondent-app. Ontdek 500+ shows en verhalen en ga in gesprek met je favoriete correspondenten. Download de app snel in de app-store! Geen lid? Maak ook onafhankelijke journalistiek mogelijk en krijg toegang tot de app: corr.es/wordlid. ****** Muziek: Black Gold 360 - Seven Layers of Oak Featuring Lucas Dols: Bas Daan Herweg: Piano Teus Nobel: Trompet Bob Roos: Drums open.spotify.com/track/0wmYKBMCPX…da20743b64f44f9a

‘Wordt Nederland het nieuwe Venetië?' Dat was de vraag die Ingrid Thijssen, voorzitter van de werkgeversclub VNO-NCW, onlangs opwierp in NRC. ‘Na elf eeuwen stabiliteit en voorspoed raakte de republiek Venetië in verval', vervolgde ze. ‘De Venetianen dachten dat hun welvaart eeuwigdurend was en hun bestuurlijke inrichting verlamde de slagvaardigheid.' Venetië ging ten onder aan bureaucratie en decadentie. Aan de luiheid en regelzucht die het gevolg is van luxe en weelde – en volgens Thijssen dreigt nu precies hetzelfde doemscenario voor Nederland. Neem alleen al de energietransitie, die enorm wordt getraineerd door eindeloze vergunningsprocedures. Het kan zo acht jaar duren voordat je toestemming krijgt om iets te bouwen, want er zitten allerlei belangengroepen in de weg (‘bouwen, bouwen, bouwen, maar niet in mijn achtertuin!'). Ondertussen zit het stroomnet rammend vol, en moeten steeds meer fabrieken hun machines uitzetten. En de overheid? Die stelt allerlei eisen, maar ‘regelt niet dat burgers en ondernemers daar ook aan kunnen voldoen'. Heeft Thijssen gelijk? We vroegen het aan de man die in de afgelopen anderhalf jaar de hoogste baas was als het gaat om de energietransitie, niemand minder dan Rob Jetten. Hij was de allereerste minister van Klimaat en Energie, inmiddels demissionair, en is nu de lijsttrekker van D66. Ooit werd hij een ‘klimaatdrammer' genoemd, maar tegenwoordig profileert hij zich liever als ‘klimaatdoener'. We spraken Jetten over de soms drastische besluiten die hij als minister nam om – ook als de vergunningen er nog niet zijn – toch al te beginnen met bouwen. Vervolgens hadden we het uitgebreid over de plannen van D66 aangaande de woningmarkt, het klimaat en de landbouw. ****** Voor de beste en meest privacyvriendelijke luisterervaring kun je terecht in de Correspondent-app. Ontdek 500+ shows en verhalen en ga in gesprek met je favoriete correspondenten. Download de app snel in de app-store! Geen lid? Maak ook onafhankelijke journalistiek mogelijk en krijg toegang tot de app: corr.es/wordlid. ****** Muziek: Black Gold 360 - Seven Layers of Oak Featuring Lucas Dols: Bas Daan Herweg: Piano Teus Nobel: Trompet Bob Roos: Drums open.spotify.com/track/0wmYKBMCPX…da20743b64f44f9a

Luisteraars! Een nieuwe aflevering van De Grote Verkiezingsshow. In aanloop naar 22 november interviewen we een groot aantal lijsttrekkers van de partijen die meedoen aan de Tweede Kamerverkiezingen. Daarbij hebben we steeds een vrij simpele ambitie: we willen de saaiste verkiezingspodcast ooit opnemen. Bij ons dus geen gelikte oneliners of flitsende campagnepraat. We hebben het met de lijsttrekkers over de feiten, de cijfers, de taaie dossiers. Het is een podcast waarin hardop mag worden nagedacht, getwijfeld, en 'ik weet het niet' ook een antwoord mag zijn. Onze gast deze week is Laurens Dassen, lijsttrekker van het pro-Europese Volt. We spreken hem over hun ambitieuze verkiezingsprogramma in drie grote thema's: de verbouwing van onze verzorgingsstaat, de verduurzaming van onze economie, en de complete herinrichting van onze hele democratie. Zo wil Volt alle toeslagen afschaffen en vervangen voor ‘een nieuwe basistoelage als opmaat naar een universeel basisinkomen'. De partij wil ook de Cito-toets afschaffen, korte vluchten (tot 650 kilometer) verbieden en een ‘permanent burgerberaad op Europees niveau om de stem van Europeanen in Brussel te vergroten' invoeren. Genoeg stof, kortom, voor discussie. Wil je vrijblijvend kennismaken met ons journalistieke platform? Schrijf je in voor de proefmail en ontvang elke week een door redacteuren Sander van Dalsum en Milou Meulenbroek geselecteerd verhaal in je inbox: decorrespondent.nl/proefmail ****** Voor de beste en meest privacyvriendelijke luisterervaring kun je terecht in de Correspondent-app. Ontdek 500+ shows en verhalen en ga in gesprek met je favoriete correspondenten. Download de app snel in de app-store! Geen lid? Maak ook onafhankelijke journalistiek mogelijk en krijg toegang tot de app: corr.es/wordlid. ****** Muziek: Black Gold 360 - Seven Layers of Oak Featuring Lucas Dols: Bas Daan Herweg: Piano Teus Nobel: Trompet Bob Roos: Drums open.spotify.com/track/0wmYKBMCPX…da20743b64f44f9a

Luisteraars! Hen... wie!? Henri! Henri Bontenbal, de kersverse lijsttrekker van het CDA, geniet nog geen grote naamsbekendheid (hoewel zijn campagneleider hem inmiddels op elk podium met een publiek van meer dan tien mensen hijst). Ik (Jesse) behoor tot de minieme minderheid die Henri Bontenbal al kende voordat hij Henri Bontenbal, het Kamerlid, laat staan Henri Bontenbal, de lijsttrekker, werd. Hij was namelijk tot een paar jaar geleden de olijke praatpartner van Remco de Boer in de norse energiepodcast Studio Energie. Op een van hun live events fungeerde hij zelfs als begeleidend pianist van zowel Marjan van Loon (Royal Dutch Shell: tenorsaxofoon) als Marjan Minnesma (Urgenda: alt hobo) – immer een man van het midden! Afijn, deze podcast pleegt de saaiste (en meest inhoudelijke) verkiezingspodcast onder de verkiezingspodcasts te zijn. En het moet gezegd: Henri had het concept aardig te pakken. Voornoemde campagneleider – die beul die Bontenbal een burn-out injaagt – streek omstreeks één uur neer op de bank. We mochten hem rond kwart voor drie ontwaken uit zijn REM-slaap. Dus waar ging het over? Vooral over energie en klimaat. Kernenergie: goed idee? De waterstofeconomie: moeten we dat willen? Groene industriepolitiek: wat is wijsheid? Moeten we Chinese zonnepanelen, elektrische auto's en windturbines weren van de Europese markt (geopolitiek!)? En: wat vindt Henri eigenlijk van de hoeveelheden vlees die we naar binnen werken? Heeft de intensieve veeteelt toekomst in Nederland? En moeten we niet – veel meer – investeren in alternatieven? Wil je vrijblijvend kennismaken met ons journalistieke platform? Schrijf je in voor de proefmail en ontvang elke week een door redacteuren Sander van Dalsum en Milou Meulenbroek geselecteerd verhaal in je inbox: decorrespondent.nl/proefmail ****** Voor de beste en meest privacyvriendelijke luisterervaring kun je terecht in de Correspondent-app. Ontdek 500+ shows en verhalen en ga in gesprek met je favoriete correspondenten. Download de app snel in de app-store! Geen lid? Maak ook onafhankelijke journalistiek mogelijk en krijg toegang tot de app: corr.es/wordlid. ****** Muziek: Black Gold 360 - Seven Layers of Oak Featuring Lucas Dols: Bas Daan Herweg: Piano Teus Nobel: Trompet Bob Roos: Drums open.spotify.com/track/0wmYKBMCPX…da20743b64f44f9a

Luisteraars! Een nieuwe aflevering van De Grote Verkiezingsshow, dit keer met Caroline van der Plas. We vonden haar op de achtste verdieping van het tijdelijke Tweede Kamergebouw, waar we haar mochten interviewen in een vrijwel leeg kantoor (een ‘Berlijnse bunker', aldus Jesse). Erg sfeervol was het niet, maar interessant des te meer! Het programma van BBB is, naar eigen zeggen, ‘realistisch, evenwichtig en toekomstgericht.' Toch heeft de partij ervoor gekozen om haar plannen niet te laten doorrekenen door het Centraal Planbureau, en op dit moment heeft BBB ook nog geen financiële paragraaf gepubliceerd. Dat roept natuurlijk vragen op. Zo wijst een conservatieve doorrekening door oud-CPB'er Wim Suyker uit dat BBB veel ideeën heeft om geld uit te geven, maar het niet altijd even duidelijk is waar dit geld vandaan moet komen. ‘Uitvoering van het programma zou het overheidstekort met tenminste 7 miljard euro verder doen toenemen', schrijft hij. Veel maatregelen in het BBB-programma zijn bovendien nog voor interpretatie vatbaar. Zo wil de partij het hele toeslagenstelsel afschaffen, maar wat komt ervoor in de plaats? Er staat dat fiscale regelingen ‘die niet efficiënt zijn en/of niet meer werken' moeten verdwijnen, maar over welke regelingen gaat het dan? De hypotheekrenteaftrek? De landbouwvrijstelling? De bedrijfsopvolgingsregeling? Waarom is de BBB eigenlijk tegen veelbelovende voedseltechnologieën? We hebben het met Van der Plas ook over de BBB-plannen voor de woningmarkt, die onlangs nog positief werden gewaardeerd door oud-PvdA-Kamerlid Ed Groot. En we hebben het over technologische innovatie, en dan vooral op voedselgebied. Onlangs sprak Van der Plas verontwaardigd over de 65 miljoen euro subsidie die Nederland steekt in de ontwikkeling van ‘cellulaire agricultuur' (kweekvlees en fermentatie). Maar als ‘voedselzekerheid' en 'landbouwinnovatie' voor BBB zulke belangrijke thema's zijn, waarom is ze dan tegen dit soort veelbelovende technologieën? Zou Nederland hier niet juist voorop moeten lopen? Muziek - Seven Layers of Oak by Black Gold 360. Featuring Lucas Dols: Bass Daan Herweg: Piano Teus Nobel: Trumpet Bob Roos: Drums open.spotify.com/track/0wmYKBMCPX…da20743b64f44f9a

Het verkiezingsprogramma van GroenLinks/PvdA staat bol van de ambities, ambities die groter zijn dan ooit tevoren. We gaan 100.000 woningen bouwen, waarvan (tenminste) 30.000 sociale huurwoningen per jaar. We gaan de broeikasgasuitstoot met maar liefst 65 procent verlagen in 2030. We willen in recordtempo onze industrie verduurzamen. Maar in de uitvoering van al deze ambities gaat het vaak trager dan gehoopt. ‘In Nederland ben je zes tot acht jaar aan het praten', zei Olof van der Gaag van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie onlangs tijdens een rondetafelgesprek. ‘Terwijl het bouwen slechts twee jaar kost.' Hetzelfde geldt voor woningbouw. Zo ongeveer iedere politieke partij wil 100.000 woningen bouwen, maar woningbouwprojecten lopen vaak vast in de blubber van lokale belangen. ‘Deze tijd vraagt om om kathedralenbouwers die het geduld op kunnen brengen om een plan voor decennia te maken', zei Frans Timmermans in zijn Abel Herzberglezing. Wij spreken Timmermans over de vraag: hoe bouwen we kathedralen?

Luisteraars! We dachten: laten we een lekker licht onderwerp bespreken in de laatste aflevering voor de zomerstop. Namelijk: het potentiële uitsterven van de menselijke soort. Misschien heb je het wel voorbij zien komen in het nieuws – allerlei techneuten uit met name Silicon Valley luiden de noodklok over de razendsnelle ontwikkeling van kunstmatige intelligentie (AI), met ChatGPT als meest pregnante voorbeeld. Je zou kunnen zeggen: geweldig, de computer kan me helpen bij allerlei vervelende taakjes! En ja, de beloften van AI zijn volgens dit soort techneuten inderdaad enorm, maar de risico's ook. Vergelijk het met nucleaire energie en de nucleaire bom – het een is hartstikke handig, het ander is hartstikke eng. En wat als de computer ons voorbijstreeft in intelligentie? Worden wij dan ten opzichte van de computer wat wij zelf zijn ten opzichte van de kip? Als je kijkt naar hoe wij omgaan met kippen belooft dat niet veel goeds. Het klinkt misschien als een thema dat eerder in een sciencefictionpodcast thuishoort. Maar de zorgen van de klokkenluiders zijn oprecht. Onze gast in deze aflevering, de natuurkundige Otto Barten, heeft zelfs zijn carrière omgegooid om zich op AI te richten. Eerst werkte hij nog aan allerlei oplossingen voor de klimaatcrisis, en hoewel hij zich nog steeds grote zorgen maakt over klimaatverandering, denkt hij dat dit probleem misschien wel nóg belangrijker is – juist omdat het nog zo onderbelicht is. Volgens Barten is AI vergelijkbaar met klimaatverandering in de jaren zeventig: het gevaar is heel reëel, alleen hebben de meeste mensen het nog niet door. Heeft hij gelijk? En zo ja, wat zijn de redenen om ons grote zorgen te maken over de opkomst van AI? Leesvoer bij deze aflevering • De Correspondent een maand lang gratis uitproberen? Dat kan hier! (na een maand wordt je lidmaatschap automatisch opgezegd, tenzij je besluit betalend lid te worden) (https://corr.es/5e4e34) • Rutger noemde een artikel van Barten dat eerder verscheen in Time: ‘Why Uncontrollable AI Looks More Likely Than Ever' (https://corr.es/76ce48) • Barten had het even over een stuk van historicus Yuval Harari dat onlangs in The Economist verscheen: ‘Yuval Noah Harari argues that AI has hacked the operating system of human civilisation' (https://corr.es/2a1bfc) • Meer weten over AI? Lees dan de stukken van Correspondent Beter internet Maurits Martijn. (https://corr.es/8f8fa4)

Luisteraars! We zitten in de shit, aldus onze collega Thomas Oudman. In zijn nieuwe boek Uit de shit. Pleidooi voor meer boeren en minder vee trekt hij ons daar gelukkig ook weer uit. Stikstof: het is één van de belangrijkste ingrediënten voor plantengroei. In een ver verleden verkreeg de landbouw haar stikstof vooral van organisch afval en uitwerpselen, maar rond 1910 veranderde er iets ingrijpends: dankzij de uitvinding van kunstmest waren we opeens in staat om stikstof uit de lucht te plukken, en in korrelvorm over het land te verspreiden. Kunstmest heeft ons een hoop gebracht – ongeveer de helft van de wereldbevolking leeft inmiddels van calorieën die mogelijk zijn gemaakt door kunstmest. Maar tegelijkertijd is er inmiddels zo gruwelijk veel kunstmest, of kunstmest-via-beest (uitwerpselen van kippen, koeien, varkens) aan de Nederlandse bodem toegevoegd dat het bodemleven verarmt en de biodiversiteit afneemt – ziedaar de stikstofcrisis. Thomas stelt in zijn boek voor om deze stikstofkraan volledig dicht te draaien: geen krachtvoer meer voor de veestapel, geen kunstmest meer voor onze weilanden. Boeren zouden niet alleen betaald moeten worden voor het produceren van voedsel, maar ook voor het waardevolle onderhoud van unieke ecosystemen. Maar is dat wel een goed idee? Is er niet ook wat te zeggen voor loeiend intensieve landbouw? Dat we een klein beetje grond opgeven voor industrievlaktes van Engels raaigras, zodat op de rest verwilderde natuur kan groeien? En zijn de stikstofregels zelf niet een klein beetje krom: waarom moet een festival eigenlijk verboden worden vanwege pietluttige hoeveelheden stikstofuitstoot? Leesvoer bij deze aflevering: • Op 13 juni verschijnt bij De Correspondent het boek Uit de shit. Pleidooi voor meer boeren en minder vee, van Thomas Oudman. Reserveer het nu! (https://corr.es/55c11c) • Lees verder over het stikstofprobleem: 'Hoe komen we uit de shit? Draai de stikstofkraan dicht en laat de natuur haar werk doen'. (https://corr.es/951c0d)

Beste luisteraars! We zijn weer terug met een jubileumeditie van de podcast, want jawel, De Rudi & Freddie Show bestaat inmiddels zeven jaar! Hartelijke dank voor jullie trouwe support in al die jaren, en op naar de volgende zeven. We beginnen de aflevering met een 'stondpunt' van Jesse – iets waar hij over van mening is veranderd, namelijk: de economische impact van de Russische gasboycot. Die bleek veel kleiner dan Jesse had gedacht. Vervolgens bespreken we Rutgers bezoek aan een fascinerende school voor ambitieuze wereldverbeteraars in Londen. De school werkt met 'de drie o's': het richt zich op wereldproblemen die omvangrijk, onderbelicht en overkomelijk zijn. Wij vinden dit een fascinerende lens, die erg goed past bij het motto van De Correspondent: voorbij de waan van de dag. En dus bespreken we een reeks problemen die onder deze drie o's vallen, van loodvergiftiging tot, jawel, rondvliegend Sahara-zand. Leesvoer bij deze aflevering: • In onze niet-zo-vaste rubriek ‘stondpuntjes van Jesse' noemt Jesse de paper ‘Not even a recession: The Great German Gas Debate in Retrospect' van Benjamin Moll, Moritz Schularick en Georg Zachmann (PDF download). (https://corr.es/4aa743) • We bespreken ook een van Rutger zijn meest recente artikelen over een tovenaarsschool voor wereldverbeteraars: 'Maak kennis met het Zweinstein voor wereldverbeteraars (waarschuwing: het is makkelijker om binnen te komen bij Harvard of Oxford)'. (https://corr.es/7735ef) • Jesse vertelde ook over een onderzoek naar de correlatie tussen fijnstof kindersterfte: ‘Dust pollution from the Sahara and African infant mortality' (PDF download). (https://corr.es/381845) Als altijd zijn wij benieuwd naar jullie ideeën en vragen. Je kunt ons bereiken via rudienfreddieshow@decorrespondent.nl. Tot de volgende!

In de eerste aflevering van Containerbegrip duiken Maaike en Maite in de verborgen wereld van ons goederenvervoer op zee – en ontdekken ze wie er de touwtjes in handen heeft. De andere afleveringen vind je hier: https://decorrespondent.nl/collectie/containerbegrip Muziek: Container Park - The Chemical Brothers (Themamuziek) Una Bravata - Carlo Rustichelli Foil - Autechre Symmetry - Speedy J Joseph Shabason - Deep Dark Divide Pierre Cavalli - Possarinhos Mycelia - Björk Carbon Steel, Four Spheres, Four Drums, Three Synthesizers - Josiah Steinbrick Moonlit Street - Onra I'm Tired - Sonny Boy Williamson The Traitor - Menahan Street Band Rain Dance - Herbie Hancock Spheroidal - Jeff Mills Obsidiana - Nicola Cruz Qui sait - Ezéchiel Pailhès Distance - Rhythm & Sound Colofon: Verteller Maite Vermeulen • Onderzoek Maite Vermeulen en Maaike Goslinga • Montage en sound design Jacco Prantl en Julius van IJperen • Mixage Julius van IJperen • Factcheck Riffy Bol • Vormgeving Sjors Rigters • Illustraties Seba Cestaro • Art direction Isabelle van Hemert • Development Sterre Sprengers • Eindredactie Jelena Barišić • Coaching Mirke Kist • Transcript Robin Eggens

Laten we wel zijn: de landbouw en veeteelt zijn hartstikke inefficiënt. Neem de koe. Hoe maak je een kilo biefstuk? Het begint natuurlijk met zonlicht. Via fotosynthese wordt 1 à 2 procent van de zonne-energie omgezet door planten, waarvan slechts een deel eetbaar is. Om die planten (bijvoorbeeld: soja) te verbouwen, kappen we kilometers regenwoud, om de opbrengst te voeren aan de koe, die al helemaal inefficiënt is. Koeien hebben namelijk de neiging om rond te lopen in de wei, en ja: dat kost energie. Het gevolg is dat je voor één kilo biefstuk maar liefst 25 kilogram voer nodig hebt. Dan doet de moderne plofkip dat een stuk efficiënter. De kippen bewegen zo min mogelijk en leven zo kort mogelijk, want hoe meer beweging en leven in het beestje, hoe minder eten op jouw bord. In de afgelopen decennia heeft de moderne bio-industrie zo ongeveer alle efficiencyvoordelen uit de boerderijdieren geknepen. De gevolgen voor de kip – 'het meest mishandelde stukje vlees' – zijn overigens verschrikkelijk geweest. Maar inmiddels is het einde van deze ontwikkeling wel bereikt. De moderne veeteelt is een doodlopende technologie. Eigenlijk is het gewoon een hele rare en omslachtige manier om zonne-energie om te zetten in eiwitten en calorieën. Alles maar plantaardig dan? Dat zou inderdaad een flinke stap voorwaarts zijn voor dier en planeet. Het is stukken duurzamer om planten meteen op te eten in plaats van ze eerst aan dieren te voeren en daarna de dieren op te eten. Maar eigenlijk zijn ook die planten nog niet de beste oplossing. Planten gebruiken namelijk fotosynthese, en zoals ik (Rutger) al schreef: de efficiëntie van fotosynthese is hoogstens een paar procent. Ter vergelijking: een modern zonnepaneel haalt makkelijk 20 procent! En het goede nieuws: energie uit zonnepanelen is nu al de goedkoopste vorm van energie. Alles wijst erop dat zonnepanelen nog veel en veel en veel goedkoper worden deze eeuw. Stel dat we die energie via een andere, efficiëntere (oftewel: duurzamere) route dan planten of dieren omzetten in voedsel. Zou dat kunnen? Het antwoord is ja. Dat kan met fermentatie. Oftewel: met schimmels en bacteriën. We hebben het hier over een van de meest veelbelovende technologieën van dit moment, die de hele landbouw op zijn kop kan zetten, en waar Nederland nu al in vooroploopt. In de toekomst kunnen we een landbouw zonder land hebben, met veel goedkoper, gezonder, lekkerder en gevarieerder voedsel, waarna we al die landbouwgrond gewoon weer terug kunnen geven aan de grutto, de snip en de zandhagedis. Over dit aanlokkelijke vooruitzicht hebben we het met Adnan Oner, oprichter van het fermentatiebedrijf Farmless. En nee, we hebben geen aandelen! Maar we zijn wel enthousiast. Leesvoer bij deze aflevering • Oner stelde dat de volgende pandemie begint in de kippenstallen. Eerder publiceerde Correspondent Voedsel Thomas Oudman daar dit stuk over: De volgende pandemie wordt uitgebroed in kolossale kippenstallen. (https://corr.es/f2ef59) • We noemden kort dit artikel van Pepijn Vloemans, waarin hij de toekomst van landbouw schetst als een die elektrisch, verticaal en cellulair is. (https://corr.es/e90607) • En van dezelfde auteur dit interview met journalist en activist George Monbiot. (https://corr.es/9fcd40) • Jesse begon over een artikel van The Protein Brewer CEO Sue Garfitt: Europe must speed up the route market for novel food technologies. (https://corr.es/8647c0) • In dit artikel van Techcrunch kom je meer te weten over de plantaardige proteïnen die op dit moment door Nederlandse startup Farmless ontwikkeld worden. (https://corr.es/9491d4) Als altijd horen we graag wat jullie vinden. We zijn te bereiken op rudienfreddieshow@decorrespondent.nl.

Luisteraars! We spraken Marnix van Rij (CDA), staatssecretaris van Financiën. Dat de Belastingdienst het zwaar heeft is geen nieuws. Het is zelfs stokoud nieuws. De staatssecretaris van Financiën was de afgelopen jaren een soort politieke crashtestdummy. Iemand die elk moment weer de laan uit kon worden gestuurd, omdat er ergens bij de Belastingdienst weer een lijk uit een kast donderde (de toeslagenaffaire, de vertrekregeling, totaal verouderde ICT). Daadkrachtige bewindslieden kondigden al heel wat daadkrachtige actieplannen aan: de Brede agenda (2014); de Investeringsagenda (2015); de Herijkte investeringsagenda (2017); Beheerst vernieuwen (2018); Beheerst vernieuwen/Zichtbaar beter (2019); de splitsing van de Belastingdienst (2020). Maar veel beter hebben al die structuuringrepen de situatie niet gemaakt; integendeel. Marnix van Rij legt in de podcast uit dat hij het anders gaat doen: hij wil namelijk niks doen. Geen grote ingrepen, rust in de tent, en eindelijk al het achterstallige onderhoudswerk afronden. Of nu ja, er zijn misschien nog wel een paar dingen om af te schaffen. Nederland kent meer dan honderd fiscale regelingen – belastingdouceurtjes voor Jan en alleman. Kwarttarieven voor kampeervoertuigen, accijnsvrijstellingen voor kleine brouwerijen, hypotheekrentaftrek voor woningbezitters. Als er al een doel is van zulk belastingbeleid, dan wordt dat doel vaak tegen grote kosten behaald. In een Kamerbrief kondigde Van Rij aan dat hij ‘negatief geëvalueerde regelingen [wil] afschaffen, versoberen of aanpassen'. Dat zijn revolutionaire teksten, als je beseft dat slechts een fractie van de fiscale regelingen positief is geëvalueerd door economen. Maar zal het versoberen en afschaffen van regelingen ook echt lukken? Er liggen nu namelijk negatieve evaluaties van het verlaagde btw-tarief op geneesmiddelen, voedingsmiddelen en cultuur. Zullen die populaire belastingkortingen werkelijk verdwijnen? Er is grote politieke druk om het btw-tarief op groente en fruit verder te verlagen (hoewel een vooronderzoek nu al laat zien dat het moeilijk is een juridisch houdbare, gezondheidsbevorderende en doelmatige variant te verzinnen). En wat als een regeling negatief wordt geëvalueerd, maar de regeling wel de achterban van de staatssecretaris raakt? Houdt hij dan de rug recht? Wat bijvoorbeeld te denken van de bedrijfsopvolgingsfaciliteit, een belastingregeling waardoor erfgenamen van bedrijfseigenaren geen belasting zijn verschuldigd over de bedrijven die zij erven (negatief geëvalueerd)? Of de landbouwvrijstelling, waardoor boeren geen vennootschapsbelasting betalen over de winst op hun landbouwgronden (negatief geëvalueerd)? Tot slot bespraken we nog de rol die Nederland speelt in het internationale systeem van belastingontwijking door multinationals. Is Nederland nog altijd een soort belastingparadijs, of is er inmiddels vooruitgang geboekt? Leesvoer bij deze aflevering • We noemden meerdere malen de toeslagenaffaire. Jesse schreef hier eerder een boek over: 'Zo hadden we het niet bedoeld'. (https://corr.es/toeslagenaffaire) • Ook bespraken we een interview met Van Rij in NRC in navolging van de uitslagen van de Provinciale Statenverkiezingen: Staatssecretaris Marnix van Rij over de hervormingen bij de Belastingdienst: ‘Ik vind het veel te lang duren'. (https://corr.es/29c0a9) • De erfbelasting kwam ook aan bod. Meer daarover lees je in dit stuk van Jesse: 'Hoe een goedbedoelde belastingregel voor de bakker op de hoek een goudmijn voor de allerrijksten werd'. (https://corr.es/578c7d) • Met betrekking tot de afschaffing van de btw op groente en fruit noemden we dit artikel van Marjolein Moorman in Trouw: 'Nul btw op fruit en groente is haalbaar én effectief'. (https://corr.es/0f9063) • Aan het einde grepen we even terug op een eerdere aflevering van De Rudi & Freddie Show, waarin we spraken met belastingexpert Gabriel Zucman. (https://corr.es/2d1419)

Luisteraars! Ik (Jesse) dacht altijd: de energietransitie duurt een eeuwigheid en kost een fortuin. Een eeuwigheid, want een overgang naar andere energiebronnen is nooit eerder snel gegaan. Van kolen naar olie, van olie naar gas, van gas naar hernieuwbaar – er gingen decennia, zo niet eeuwen overheen. En het kost een fortuin, omdat hernieuwbare energie nu eenmaal duurder is dan gestolde energie (kolen, gas, olie) uit de grond peuren. Maar: ik ben bekeerd! Wie nu ziet hoe snel zonne-energie zich ontwikkelt, kan niet anders dan optimistisch zijn. Inmiddels is het omslagpunt zelfs bereikt: zonne-energie is goedkoper dan fossiele energie. In 2000 kostte zonne-energie zo'n 610 dollar per megawattuur over de levensduur van een paneel. Een prijs die ongeveer tien keer hoger lag dan die van een moderne gascentrale (in normale tijden: rond de 60 dollar per megawattuur over de levensduur van de centrale). Maar in 2021 was de mediane prijs van zonne-energie wereldwijd al gedaald tot zo'n 48 dollar per megawattuur (en nog lager in zonnige oorden). Een verrassend onstuimige opmars Eigenlijk alle experts zijn verrast door deze onstuimige opmars. In de rapporten van het IPCC, het orgaan dat de stand der klimaatwetenschap samenvat, werd en wordt steevast gerekend met pessimistische technologiekosten. Zelfs het meest gunstige IPCC-scenario uit 2014 ging er bijvoorbeeld van uit dat een geïnstalleerd zonnepaneel in 2050 zo'n 885 dollar per kilowatt ging kosten. In 2021 – dertig jaar voor de deadline – waren de installatiekosten al gedaald naar 820 dollar per kilowatt. Terwijl zelfs de meest optimistische klimaatscenario's het tempo van kostenmindering onderschatten, krijgen de meest pessimistische klimaatscenario's van het IPCC (RCP 8.5) steevast de meeste aandacht. Wie de wetenschappelijke publicaties achter vrijwel elke schokkende krantenkop leest, zal dit extreme klimaatscenario terugvinden. Maar dit scenario is volstrekt onrealistisch. Het zou een inktzwarte energiepolitiek vergen: alle windmolens en zonnepanelen zouden moeten worden afgebroken, de prijzen van zon en wind zouden – om onverklaarbare redenen – weer moeten stijgen, en het kolenverbruik zou voor het einde van de eeuw verveelvoudigen. Zelfs onze auto's zouden op kolen moeten gaan rijden (door synthetische brandstof te maken van kolen). Toch wordt dit scenario steevast in de media (en helaas ook in veel wetenschap over de impact van klimaatverandering) beschreven als business as usual, als het scenario dat uitkomt als we niks doen. Maar business as usual is juist dat de kosten van zon, wind en batterijen kelderen. Business as usual is dat hernieuwbare energie nu al goedkoper is dan fossiele energie. Kortom, goed nieuws! De meest pessimistische scenario's over een onleefbare planeet zijn in toenemende mate onwaarschijnlijk, terwijl zelfs de meest optimistische scenario's vaak nog niet optimistisch genoeg zijn over de snelheid van technologische ontwikkelingen. Leesvoer bij deze aflevering • We hadden het over het artikel 'The Supply Chain to Beat Climate Change Is Already Being Built' van Bloomberg. (https://corr.es/7f8788) • Verder bespraken we de World Energy Outlook 2010. (https://corr.es/3bcce1) • Lees ook 'Empirically grounded technology forecasts and the energy transition' (2022) van Rupert Way et al. (https://corr.es/8f2fbf) • We noemden het boek How Solar Energy Became Cheap (2019) van Gregory Nemet. (https://corr.es/e4e222)

Hij is nog maar 36 jaar oud, maar wordt nu al gezien als een van de grootste deskundigen als het gaat om de vele, vele manieren waarop (extreem) rijke mensen proberen zo min mogelijk belasting te betalen. We hadden het voorrecht om hem te mogen interviewen tijdens zijn korte bezoek aan Nederland: Gabriel Zucman. De jonge Franse professor studeerde aan de Paris School of Economics, met ene Thomas Piketty als zijn mentor. Zijn eerste werkdag viel precies op de maandag nadat de bank Lehman Brothers was omgevallen en de financiële crisis begon. En hij is onderdeel van een hele nieuwe generatie van economen die baanbrekend onderzoek doen naar ongelijkheid. Zelfs als je nog nooit van hem hebt gehoord, dan heb je waarschijnlijk wel een van zijn grafieken gezien – bijvoorbeeld over de dramatische groei van de ongelijkheid in de Verenigde Staten in de afgelopen vijftig jaar. Zijn cijfers zijn eindeloos geciteerd door politici als Bernie Sanders – bijvoorbeeld het feit dat de rijkste 1 procent van de Amerikanen in totaal bijna evenveel vermogen bezit als de armste 90 procent van de bevolking. Enfin, in deze podcast gaan we behoorlijk de diepte in met Zucman. Hoe groot is de belastingontwijking en -ontduiking door de rijken? Hoe betrouwbaar zijn al die statistieken eigenlijk? En hoe kunnen we het belastingstelsel verbeteren? Leesvoer bij deze aflevering: • Zucman stond samen met zijn Frans-Amerikaanse collega Emmanuel Saez eerder in The New York Times als meest zichtbare en polariserende econoom van de Amerikaanse verkiezingen van 2020. (https://corr.es/43d52f) • We bespraken kort het paper Inequality and Redistribution in the Netherlands van Wouter Leenders et al. (https://corr.es/769cd5) • Een volledig overzicht van de inkomsten die landen mislopen door winstverschuiving is te vinden op missingprofits.world. (https://corr.es/336f39) • Lees ook een van de eerdere artikelen van Zucman zelf, The Missing Wealth of Nations, over hoe activa van landen in het buitenland niet goed op waarde geschat worden. (https://corr.es/5d521d)

Luisteraars! Het is nu iets meer dan vijf jaar geleden dat ik samen met onder anderen de makers van documentaireserie Schuldig een manifest schreef: ‘Schuldvrij!' Daarin deden we allerlei suggesties voor verbeteringen aan het hele circus rond schuldenproblematiek. Sindsdien is het politiek getij behoorlijk omgeslagen. Wat indertijd nog politiek onhaalbaar leek wordt nu op een achternamiddag tot wet gestemd. Zo werden tijdens een debat in januari opeens allerlei ingrijpende amendementen aangenomen. Bijvoorbeeld: om de schuldsanering te verkorten (nog maar 18 maanden in plaats van 36 maanden op een houtje bijten voordat je schuldvrij bent) en om de toegang tot schuldsanering te versoepelen (ook bij fraude niet na tien jaar, maar na vijf jaar al toegang tot schuldsanering). Maar hoewel er nu al veel verbeteringen komen blijft het een tamelijk onnavolgbaar traject. Wij schreven het al in ons manifest: ‘In Nederland is het doodnormaal dat de directeur van V&D naar de rechter kan om die middag nog zijn bedrijf failliet te laten verklaren, maar om als burger van je schulden af te komen moet je eerst een bureaucratische triatlon lopen – ongetraind.' Daarom praat ik deze podcast met Taco Schaafsma en Martijn Schut, die een voorstel schreven voor een nieuwe Schuldenwet. Een plan dat verdacht veel lijkt op een onlangs ingediende initiatiefnota van Kamerlid Hülya Kat van D66, genaamd ‘Sneller uit de schulden': één loket, één plan, één regisseur. Leesvoer bij deze aflevering: • Ik noemde aan het begin van de aflevering de Initiatiefnota 'Sneller uit de schulden' van D66-Kamerlid Hülya Kat. (https://corr.es/2c1ff7) • Lees ook het artikel 'Eén Schuldenwet: meer mensen sneller geholpen' in het tijdschrift Sociaal Bestek, als je meer wilt weten over de Schuldenwet. (https://corr.es/15060b)

Ze was nog maar drie weken Kamerlid toen Leonie Vestering een amendement indiende met verstrekkende gevolgen voor de Nederlandse veehouderij. Wonder boven wonder ging de meerderheid van de Tweede Kamer akkoord. Zelfs JA21, de PVV en Forum voor Democratie stemden in, al zei de laatste partij achteraf dat het per ongeluk was gegaan. Een paar weken later werd de wet, inclusief het amendement-Vestering, unaniem aangenomen door de Eerste Kamer, en op 21 juni 2021 volgde publicatie in het Staatsblad. Wat nu alleen nog miste, was de handtekening van de minister. Maar die kwam niet. Op het ministerie van Landbouw beseften de ambtenaren namelijk wat de consequenties waren van het amendement: dit legde een bom onder de hele veehouderij. Want wat stond er in het amendement? Het waren slechts een paar, ogenschijnlijk onschuldige zinnen: Aan artikel 2.1, eerste lid, wordt een zin toegevoegd, luidende: Onder een redelijk doel wordt in elk geval niet begrepen het kunnen houden van dieren in een bepaald houderijsysteem of een bepaalde wijze van huisvesting. 'Redelijk doel' – het zijn twee cruciale woorden in de Nederlandse dierenwetgeving. Je mag namelijk geen dorst, honger, pijn, verwonding, ziektes, angst of chronische stress veroorzaken bij dieren, en ze ook niet beperken in hun natuurlijke gedrag, tenzij – en hier komt het – je 'een redelijk doel' hebt. Maar wat is een 'redelijk doel'? Is de grootschalige productie van vlees en zuivel een redelijk doel? En welke prijs mogen dieren daarvoor betalen? In de toelichting van het amendement-Vestering lezen we 'dat het na 2022 niet langer is toegestaan om een dier pijn te doen of bij een dier letsel te veroorzaken, dan wel de gezondheid of het welzijn van het dier te benadelen met als doel om het dier op een bepaalde manier te kunnen huisvesten.' Zie hier: de reden waarom de ambtenaren in paniek waren. Die 'bepaalde manier van huisvesten' geldt namelijk voor zo ongeveer de gehele veehouderij. Vrijwel alle veedieren worden voortdurend beperkt in hun natuurlijke gedrag, zodat ze kunnen worden gehouden in grote stallen. Dieren wordt systematisch letsel toegebracht en pijn gedaan zodat ze dicht op elkaar kunnen staan. De staarten van varkens worden afgeknipt, kalfjes komen nooit buiten, eendjes zwemmen nooit in het water (tenzij ze worden geëlektrocuteerd in het elektrocutiebad), en ga zo maar door. Zonder dit soort 'houderijsystemen' (lees: bio-industrie) zouden we allemaal véél minder vlees en zuivel kunnen consumeren. De grote vraag is dus: had de Tweede Kamer wel door waar ze mee instemde toen ze akkoord ging met het amendement-Vestering? Eén ding is zeker: het amendement legt op pijnlijke wijze de spagaat bloot waarin we bijna allemaal zitten. Enerzijds willen we lekker veel vlees eten (bijna 40 kilogram per persoon per jaar), anderzijds willen we van onszelf geloven dat we goed omgaan met dieren. Maar wat als het niet allebei kan? Daar hebben het over met niemand minder dan Leonie Vestering zelf. Kijk- en leesvoer bij deze aflevering: • Leonie Vesterings maidenspeech als Tweede Kamerlid, in april 2021. (corr.es/5655d6) • Het advies van de Raad van State over het wijzigingsvoorstel van de Wet dieren. (corr.es/6be744) • Het boek Vasthouden aan jouw idealen, geschreven door Jeroen Siebelink en voormalig PvdD-leider Marianne Thieme. (corr.es/43298a)

Een derde van de wereldbevolking doet het. Het heeft dramatische gevolgen voor het milieu, het klimaat, vrouwen en de gezondheid van 2,4 miljard mensen. En toch hebben we het er vrijwel nooit over: koken op open vuur. Luchtvervuiling is zo'n onderwerp dat je niet meer loslaat, als je de cijfers tot je laat doordringen. Ga maar na: de Wereldgezondheidsorganisatie schat dat er tussen 2030 en 2050 ongeveer 250.000 mensen zullen sterven aan de gevolgen van klimaatverandering. Dat is enorm en verschrikkelijk, maar eigenlijk nog maar weinig vergeleken met de impact van luchtvervuiling. Want in dat laatste geval hebben we het namelijk over 10 miljoen doden per jaar. Niet over dertig jaar, maar nu al, ieder jaar weer. In een grote stad als Delhi verliezen mensen maar liefst tien jaar aan levensverwachting door het inademen van vervuilde lucht. Als de wereld verder opwarmt tot 2 graden hebben we het over 153 miljoen extra doden (!!!). Niet door overstromingen, droogtes, orkanen of tsunami's – maar door de extra luchtvervuiling die het verbranden van al die fossiele brandstoffen met zich mee brengt. Oftewel: eigenlijk is luchtvervuiling een nóg sterkere reden om over te stappen op groene energie. Maar naast het verbranden van kolen, olie en gas, is ook het binnenshuis verbranden van hout een gigantisch probleem. Deze week hebben we het erover met wetenschapper Esther Boudewijns, die onlangs een groot paper publiceerde in het prestigieuze tijdschrift The Lancet over de implementatie van 'schoon-kokenoplossingen' in armere landen. Want juist omdat het probleem zo groot is, zijn de oplossingen ook zo veelbelovend. Wie zich bezighoudt met schoon koken, strijdt niet alleen tegen luchtvervuiling, maar ook tegen ontbossing, klimaatopwarming en genderongelijkheid – het zijn namelijk vooral vrouwen die koken. We hebben het hier, kortom, over een win-win-win-winoplossing. Boudewijns vertelt over haar onderzoek en over de leidende rol die Nederland speelt in het – helaas – nog veel te kleine wereldje van schoon-kookactivisten. Als altijd zijn we benieuwd wat jullie vinden van deze aflevering. We zijn te bereiken op rudienfreddieshow@decorrespondent.nl Leesvoer bij deze aflevering: De studie 'Facilitators and barriers to the implementation of improved solid fuel cookstoves and clean fuels in low-income and middle-income countries: an umbrella review' (2022) in The Lancet, waarvan Boudewijns eerste auteur is. (corr.es/87561d) Het artikel 'Ten Million a Year' van David Wallace-Wells in de London Review of Books (corr.es/9289e4) en zijn klimaatboek The Uninhabitable Earth. (corr.es/ab74fa) De Internationale Klimaatstrategie van het kabinet-Rutte IV, waarin Nederland de ambitie uitspreekt om 100 miljoen mensen toegang te geven tot duurzame energie. (corr.es/d2b9be)

Luisteraars! Een nieuwe aflevering met niemand minder dan de man van moment. Hij is een denker met vele petten: ex-advocaat, presentator, ondernemer, podcaster, journalist, schrijver, twitteraar, enfant terrible van rijk Nederland, professioneel klasseverrader en – in de woorden van Alexander Klöpping (zelf toch ook een talent om in de gaten te houden) – een heuse 'national treasure.' We hebben het natuurlijk over Sander Schimmelpenninck. De beste man zat verlegen om nog wat media-aandacht en daarom hebben wij speciaal voor de trouwe luisteraars van De Rudi & Freddie Show misschien wel het langste interview over zijn nieuwe pennenvrucht – Sander en de brug – opgenomen. Als je dit hebt geluisterd, kun je met gezag de juiste opinie debiteren op feesten en partijen en hoef je het boekje alleen nog maar te kopen om zo veel mogelijk VVD-stemmers in je omgeving mee lastig te vallen. We hebben het, natuurlijk, over Sanders vijf radicale voorstellen. Dat wil zeggen: over het belasten van vermogen en erfenissen, over het hervormen van het onderwijs, over het belasten van pensioenen, over het uitkeren van een jubelton aan iedere 25-jarige én over een maatschappelijke dienstplicht. Verder komen we te spreken over de kantelende tijdgeest en de overwinningen die in de afgelopen jaren al zijn geboekt. Huisjesmelkers worden aangepakt, de jubelton voor rijke kinders is afgeschaft, het lenen van de eigen BV in box 2 is beperkt (lang verhaal – luister de podcast!) en trouwens, is Nederland eigenlijk nog wel een belastingparadijs? Maar niet te vroeg gejuicht: we zijn er nog lang niet. Natuurlijk is Sander en de brug een pamflet dat met de grote pen is geschreven en kan niet ieder voorstel van de ene op de andere dag worden ingevoerd (het aanpassen van de Grondwet schijnt een dingetje te zijn), maar wat je er ook van vindt: dit zijn de thema's waar we het nú over moeten hebben. Leesvoer bij deze aflevering: • Koop het boekje van Sander Schimmelpenninck in onze kiosk: Sander en de brug. Vijf voorstellen voor een eerlijker Nederland
(https://corr.es/ec5848) • Lees ook het stuk 'Ongelijkheid aanpakken? Geef iedereen van 25 een ton', waarin Sander zijn visie op de jubelton uiteenzet.
(https://corr.es/b34348) • Op de website van Het Instituut voor Publieke Economie vind je veel van de berekeningen die Sander in zijn boek maakt ook terug.
(https://corr.es/a1aced)

Hallo! Stikstofcrisis, asielcrisis, energiecrisis, woningcrisis: het wemelde in 2022 van de crises. Haast zou je vergeten dat er ook nog wat goed nieuws was te melden. Om het jaar goed te beginnen daarom deze podcast met een volstrekt willekeurige opsomming van positieve ontwikkelingen. Wat te denken van Niger? Het eerste Afrikaanse land dat rivierblindheid heeft uitgebannen. Slaapziekte? Verdwenen uit Benin, Oeganda, Rwanda en Equatoriaal-Guinea. Malariadoden? Bijna 30 procent minder in het afgelopen decennium (en vorig jaar werd bekend dat onderzoekers van de Universiteit van Oxford een werkzaam vaccin hebben ontwikkeld!). Scheepsbrandstoffen met 3,5 procent zwaveloxides? Mag niet meer (en scheelt 30.000 doden per jaar!). En dan zijn er nog de gunstige binnenlandse ontwikkelingen. Hele categorieën van criminaliteit die nauwelijks meer bestaan. Autodiefstal, ooit een plaag, inmiddels een zeldzaamheid. Fietsdiefstal? Factor vijf gedaald. Inbraak, diefstal, geweldsmisdrijven, vernielingen, muntmisdrijven: allemaal op zijn retour! Schoolverlaters: twee keer minder dan twintig jaar eerder. Fijnstof, stikstofoxiden, zwaveloxides: minder, minder, minder. Leesvoer bij deze aflevering: • We begonnen met het noemen van het artikel dat deze aflevering inspireerde: '99 Good News Stories You Probably Didn't Hear About in 2022'. (https://corr.es/67c28e) • 2022 werd uiteindelijk het jaar met mondiaal de laagste kindersterfte ooit gemeten. Een gegeven dat Rutger deed denken aan een boek dat hij jaren geleden las: Getting Better van Charles Kenny, waarin al te lezen viel dat we wereldwijd grote successen aan het boeken zijn op het gebied van gezondheid. (https://corr.es/d27834) • Jesse vertelde dat het Planbureau voor de Leefomgeving alle uitstoot van 2022 op een rijtje gezet heeft en vertelde over de — voor hem — meest opvallende statistieken. Het hele overzicht vind je hier. (https://corr.es/3227f0) • We tipten ook een aantal podcasts. Als je klaar bent met het luisteren van deze aflevering, luister dan ook zeker eens naar Redefining Energy (https://corr.es/d157f5) of Hear This Idea. (https://corr.es/08c8b3)

29 november 2022 is een dag die we niet snel zullen vergeten. Die ochtend vroegen Jesse en ik (Rutger) het algoritme GPT-3 om een paar zinnen te herschrijven in de stijl van Hugo Claus. Onze mond viel open terwijl het resultaat op het scherm verscheen. Om eerlijk te zijn: ik denk dat ik nog nooit zo onder de indruk ben geweest van een nieuwe technologie. Bijna tien jaar geleden alweer pende ik een stuk over 'de race tegen de machine', oftewel: het gevaar van robots die onze banen komen inpikken. Er is weinig van die angst uitgekomen. Integendeel, de krapte op de arbeidsmarkt is groter dan ooit! Tien jaar geleden werd er nog gewaarschuwd dat de meeste vrachtwagenchauffeurs hun baan zouden verliezen, maar in werkelijkheid kampt Nederland met een nijpend tekort aan vrachtwagenchauffeurs. Tesla-rijders klagen nu zelfs Tesla aan omdat die beloofde software-update die hun auto volledig zelfrijdend zou moeten maken (en waar ze een dikke premium voor hebben betaald) er nóg niet is. Dromen van vooruitgang willen, kortom, weleens tegenvallen. Maar toen ineens, in slechts twee weken tijd, waren er twee verbluffende nieuwsberichten. Eerst kwam ChatGPT online, het nieuwste taalmodel van het bedrijf OpenAI. In de kranten kon je er weinig over lezen, maar Twitter stond meteen in vuur en vlam – mensen van over de hele wereld deelden de meest verbluffende voorbeelden van waar deze computer toe instaat is. En toen kwam het tweede bericht, een grote scoop van de Financial Times, over een doorbraak in de ontwikkeling van kernfusie. We hebben het hier over een potentieel eindeloze bron van schone energie. Energie is de basis van onze beschaving, en de technologische mogelijkheden in een wereld van overvloedige energie zijn duizelingwekkend. Wat dacht je, bijvoorbeeld, van een vliegende auto? Enfin, in deze podcast hebben Jesse en ik het over de vraag waarom de innovatie van de afgelopen vijftig jaar eigenlijk gewoon is tegengevallen, en waarom dat in de toekomst wel eens radicaal zou kunnen veranderen. Het begint met een stukje verbeeldingskracht: wat als wij in de ogen van onze nazaten nog een soort holbewoners zijn?

Luisteraars! Er hangt een nieuw, radicaal idee in de lucht. Eind oktober kwam de antropoloog Jason Hickel er al over vertellen in de Tweede Kamer, de econoom Kate Raworth schreef er een enorme bestseller over, minister Rob Jetten lijkt er wel wat in te zien en inmiddels is het zelfs aangeslagen in CDA-kringen – zie het nieuwe boek van de econoom en christendemocraat Paul Schenderling. We hebben het natuurlijk over 'degrowth' (letterlijk: 'ontgroei'). De aanhangers van deze beweging geloven dat groene groei ons niet kan redden van de klimaatramp, en dat we simpelweg veel minder moeten consumeren. Of in de woorden van Schenderling: 'Er is geen enkel wetenschappelijk bewijs dat het mogelijk is de economie op een groene manier te laten groeien en tegelijkertijd de milieuschade terug te dringen.' In deze podcast hebben Jesse en ik het over de analyses, feiten, dromen en idealen die de ontgroeiers naar voren brengen. Is 'degrowth' de oplossing voor bijna alles? Is het mogelijk, en zo ja, is het wenselijk? Leesvoer bij deze aflevering • Deze aflevering is geïnspireerd door een gesprek dat Rutger had met de Japanse auteur Kohei Saito over zijn nieuwste boek Capital in the Anthropocene (Engelse editie verschijnt in 2023) We noemden het gesprek dat we met Eva Rovers voerden over de staat van de politiek en de effectiviteit van burgerberaden. (https://corr.es/5e7363) Jesse vertelde over de wagenwedloop die ervoor zorgt dat onze auto's steeds duurder, groter en vervuilender worden. Eerder schreef hij daarover het stuk De op een na grootste bron van toegenomen CO2-uitstoot ter wereld? De SUV, ben je meteen helemaal bijgepraat. (https://corr.es/24c035) Ook brachten we eerder een ode aan de filosoof Vaclav Smil. Mocht je dat gemist hebben, beluister de aflevering dan hier. (https://corr.es/a51a93)

Luisteraars! Vanwege gierende hoestbuien van Jesse kon de vorige Rudi & Freddie Show niet doorgaan. Daarmee is er vier weken aan content gehamsterd, die we nu in één podcast over je gaan uitstorten. Te beginnen met ons bezoek aan de EA Global Rotterdam-conferentie. EA staat voor effectief altruïsme, een club mensen die bezig is met nadenken over hoe je zoveel mogelijk goed kunt doen voor de wereld. Kun je cynisch over doen, maar het was eigenlijk hartstikke mooi! Veel mensen ontmoet die oprecht goede ideeën hebben over goed doen. Daar hebben we het over. Helaas moeten we het dan ook hebben over het feit dat dit waarschijnlijk onze laatste all-inclusive uitnodiging voor een EA-conferentie was. Eén van de grote geldschieters van EA was namelijk Sam Bankman-Fried, tot een paar maanden geleden een miljardair met een cryptobeurs, maar naar nu blijkt: een loeiende fraudeur (oh ironie). Verder: de kwestie Arib. Vorige week vertrok bijna de hele ambtelijke top van de Tweede Kamer nadat zij zich in de kou gezet voelden door de politiek en de pers. En daar hebben ze groot gelijk in. Met stijgende verbazing keek Jesse naar de berichtgeving over het onderzoek naar oud-Kamervoorzitter Khadija Arib. Tot slot: het Belastingplan 2023. Er is wat aan het schuiven in het belastingdebat. De huidige staatssecretaris lijkt redelijk serieus over het afschaffen van overbodige fiscale regelingen. Er sneuvelen er nogal wat in het volgende Belastingplan. De vraag is nu of hij even enthousiast blijft als het gaat over negatief beoordeelde regelingen als de bedrijfsopvolgingsfaciliteit (waardoor vaak vermogende nazaten van bedrijfseigenaren vrijwel belastingvrij een erfenis kunnen ontvangen) of de landbouwvrijstelling (een vrijstelling op de winst op agrarische grond voor boeren). Leesvoer bij deze aflevering: • Hij kwam weer eens voorbij, onze aflevering over effectief altruïsme. Nog één keertje dan, mocht je hem gemist hebben: Een modale Nederlander behoort tot de rijkste 3,5 procent van de wereld. Waarom geven we toch zo weinig aan goede doelen? (https://corr.es/d00437) • Je kunt het niet hebben over het effectief altruïsme zonder de naam William MacAskill te laten vallen. Wij tipten Doing Good Better, zijn meest bekende en invloedrijke boek. (https://corr.es/d4e60e) • We hadden het ook over belastingen. Een onderwerp waar onze eigen Jesse al vrij wat stukken over geschreven heeft. Voor de liefhebber: Belastingen: makkelijker kunnen we het maar niet maken (https://corr.es/53bda6) en Dit honderd jaar oude belastingvoordeeltje voor boeren kost ons nog steeds miljarden (en is nergens goed voor). (https://corr.es/587ceb) • Eerder sprak Jesse in een Freddie zonder Rudi Show met onderzoeker Wouter Leenders over hoe de superrijken in Nederland nauwelijks belasting betalen: Deze onderzoeker neemt je mee langs de fiscale sluiproutes van de superrijken. (https://corr.es/991613) • En we hadden een nieuw boek te promoten! Arjen van Veelen schreef Rotterdam. Een boek over het Leven, zoals Rutger het samenvatte. Je bestelt het in onze eigen kiosk. (https://corr.es/0f8675)

Luisteraars! Deze keer is Tobias Leenaert te gast in onze podcast. Hij is de man die je misschien wel de meest effectieve dierenrechtenactivist van de Lage Landen zou kunnen noemen. Tobias is een van de oprichters van ProVeg, een hele hippe club die de transitie naar een meer plantaardig dieet probeert te versnellen. De aanleiding van dit interview? Onlangs is Tobias boek' Naar een vegan wereld. Een pragmatische aanpak gepubliceerd. Misschien denk je bij een veganist aan een ietwat bleek en drammerig type, maar Tobias is een frisse en bedachtzame Belg die heel goed nadenkt over hoe hij anderen zo goed mogelijk kan overtuigen. Want gelijk hebben is leuk, maar gelijk krijgen is nog veel leuker. Maar liefst 60 procent van de Nederlanders is al voor een verbod op de intensieve veehouderij, maar hoe gaan we van A naar B? We hebben het over de vraag waarom Tobias meer dan twintig jaar geleden al veganist werd, en hoe moeilijk dat toen nog was. We hebben het over waarom de dierenrechtenbeweging zo lang zo weinig resultaat boekte, en waarom dat nu lijkt te veranderen. En natuurlijk hebben we het over de vraag wat we nu allemaal kunnen doen om af te rekenen met de mondiale bio-industrie. Leesvoer bij deze aflevering • De aanleiding voor dit gesprek is de recent uitgebrachte Nederlandse vertaling van Tobias zijn boek Naar een vegan wereld. Een pragmatische aanpak. (https://corr.es/16e592) • De klassieker Animal Liberation van Peter Singer over de manier waarop mensen omgaan met andere dieren werd door Tobias ter tafel gebracht als persoonlijke inspiratiebron voor zijn keuze om veganist te worden. (https://corr.es/8f3d14) • We hadden het over de in 2018 uitgebrachte documentaireserie The Game Changers, waarin onderzocht wordt welk dieet je lichaam in staat stelt het beste te presteren. Ga ook zeker goed zitten voor de scène die in deze aflevering naverteld wordt. (https://corr.es/c55001) • Het onderzoek Livestock's Long Shadow – Environmental Issues and Options (PDF) van de Food and Agriculture Organization van de Verenigde Naties kwam aan bod. (https://corr.es/8f73e8)