Onder Mediadoctoren

Veel hogeropgeleiden wanen zich de elite, maar zijn dat net niet. Het zijn arbeiders met een hoog salaris en vaak een zekere mate van autonomie, maar het ontbreekt ze aan werkelijke macht. Bovendien zijn ze voortdurend bang hun klassepositie kwijt te raken. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de angst voor statusval van deze net-niet elite. Dat doen we met Dylan van Rijsbergen, schrijver en mede-oprichter van Jacobin Nederland. We hebben het over manieren om naar klasse te kijken en over het verschil tussen klassen en standen. We ontleden het ideaal van meritocratie en burnout-millennials. Moeten we deze net-niet elite geruststellen of ze radicaliseren naar klassenstrijd? Links bij deze aflevering: Boek Van Rijsbergen De net-niet elite; Het genoemde model van Erik Olin Wright. Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 195: Volksverheffing; Afl 146: Klasse(n) en ongelijkheid in het onderwijs; Afl 65: Schoonheidsidealen; Afl 71: Klasse en consumptie.

Toen na de Tweede Wereldoorlog popmuziek ontstond, ontstond er ook een automatische associatie met jongeren en met progressiviteit. Maar popmuziek is volwassen geworden en niet langer voorbehouden aan de jeugd. Bovendien zien met de politieke ontwikkelingen in de VS ook popsterren 'verschuiven' naar rechts. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over muziek- en jeugdcultuur onder Trump. Dat doen we met Tom ter Bogt, emeritus hoogleraar Populaire muziek en jeugdcultuur aan de Universiteit Utrecht.  We staan uitgebreid stil bij fenomenen als Taylor Swift en Andrew Tate. We trekken parallellen met de jaren 80, toen ook een minderheid van jongens conservatief was. Het gaat over mentale gezondheid en de effecten van sociale media daarop. Is er sprake van een fundamentele verandering in popmuziek en jeugdcultuur?  Links bij deze aflevering:  Nederlandse website HBSC onderzoek; Podcast over Dolly Parton.  Verwante afleveringen uit het archief: Afl 14: Muzieksmaak en maatschappelijke veranderingen;  Afl 43: Genres en drugs;  Afl 51: Dood van de popster;  Afl 165: Waarom cabaret progressief lijkt, maar het niet is;  Afl 199: Langetermijn fandom.

Het is het meest beruchte online platform uit de geschiedenis, een plek waar anonieme gebruikers ongefilterd ideeën en content konden delen die de vervolgens doorsijpelden naar de rest van het internet en uiteindelijk de mainstream. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over 4chan. Dat doen we met Sal Hagen, post-doc bij Mediastudies aan de Universiteit van Amsterdam. Vorig jaar promoveerde hij op zijn proefschrift getiteld Reactionary rhythm: Quali-quantitative studies on 4chan/pol/. 4chan is een levende omgeving die niet met één lens te vatten is. We hebben het over vergankelijkheid en anonimiteit, en over hoe je die kunt onderzoeken. Hoe invloedrijk is 4chan (geweest)? Waarom gaan extreem-rechts en memecultuur zo goed samen? En hoe spreek je eigenlijk het woord memecry uit? Links bij deze aflevering:  Proefschrift Hagen; Database Know your meme. Verwante afleveringen uit het archief: Afl 19: Oorlogspropaganda; Afl 45: Complottheorieën; Afl 58: Rechtse media; Afl 176: Waarom memes bevrijdend zijn; Afl 179: Hoe populaire cultuur de democratie kapotmaakt.

Mode draait om het constant vernieuwen van je kleding en dat is niet goed voor de wereld: de industrie kampt met ernstige problemen op het gebied van fossiele brandstoffen, broeikasgassen, milieu, landbouw en mensenrechten. Allerlei stemmen roepen op tot hervorming. Vandaag verwonderen we ons over mode & de klimaatcrisis. Dat doen we met Luuc Brans, docent sociologie. We bespreken de inzichten uit zijn proefschrift Fashioning Ideology, Ideologizing Fashion: How the Climate Crisis Transforms the Cultural Field of Fashion. Daarbij gaat het onder andere over de (on)macht van modejournalisten en de lobby van high fashion. In hoeverre leiden nieuwe ideologieën over klimaat in de modewereld tot verandering? Moet niet het idee van mode op de schop?  Links bij deze aflevering: Website Luuc Brans;  Podcast Culture & Inequality.  Verwante afleveringen uit het archief: Afl 169: Waarom transparantie niet helpt tegen de macht van platformen, met Jan Teurlings; Afl 154: Gedragsverandering; Afl 142: Ecomodernisme;  Afl 65: Schoonheidsidealen; Afl 180: Waarom Amerikanen house niet begrijpen.

Ter gelegenheid van de tweehonderste aflevering nodigden de Mediadoctoren eindelijk hun oud-promotor Liesbet van Zoonen uit, nu hoogleraar Sociologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, toen hoogleraar Populaire Cultuur aan de Universiteit. We blikken met haar terug op de allereerste aflevering over de deskundige. Wat voor deskundigheid brengt wetenschap eigenlijk voort?  We hebben het over democratisering van kennis, over de waarde van wetenschap voor de media en over legimiteit behouden versus waarheidsvinding.  Links bij deze aflevering:  Project Bold Cities;  Boek Ons Huis Aan Het Spoor.  Verwante afleveringen uit het archief: Afl 174: Waarom wetenschappers zich niet kunnen permitteren niet-geëngageerd te zijn; Afl 168: Special over 10 jaar Onder Mediadoctoren; Afl 100: De 100ste; Afl 1: De deskundige.

Heel veel jongeren willen in de media werken: om het te maken, of met het idee iets goeds te willen doen - bijvoorbeeld als journalist. De competitie is hoog, net als de uitval. Freelancers lijken extra kwetsbaar voor mentale problemen. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over werken in de media. Dat doen we met Mark Deuze, hoogleraar Journalistiek aan de Universiteit van Amsterdam.  Het gesprek gaat over roeping, de waarde van kijk-, lees- en luistercijfers en over hoe het beter kan. We hebben het ook over nepobaby's, kliekjes en andere typische mediawerkverschijnselen. Kan de wetenschap het werken in de media beter maken?  Link bij deze aflevering: Deuze's boek Well-Being and Creative Careers: What Makes You Happy Can Also Make You Sick (verwacht sept. 2025). Verwante afleveringen uit het archief:  • Afl 21: Hoge aantallen media- en communicatiestudenten; • Afl 62: Creatieve industrie; • Afl 130: AI in het journalistieke proces.

Terwijl fandom vaak wordt geassocieerd met jonge, tijdelijke obsessies, blijven fans soms betrokken terwijl ze nieuwe levensfasen ingaan. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over langetermijn fandom. Dat doen we met Simone Driessen, Universitair Docent mediastudies en populaire cultuuraan de Erasmus Universiteit Rotterdam.  Jonge fans hebben meer tijd, volwassen fans hebben meer geld te beseden. Nu kan je daarom met de Backstreet Boys op cruise, zijn er prijzige meet & greet pakketten en speciale listening parties. Alleen optreden is niet genoeg, artiesten moeten zichzelf opnieuw relatable'maken, bijvoorbeeld door 'het verhaal achter' te vertellen. Wat levert levenslang fandom op?  Links bij deze aflevering:  Docuserie Backstreet Boys/Lou Perlman Dirty Pop: The Boy Band Scam (Netflix); Publicaties Simone Driessen. Verwante afleveringen uit het archief: Afl 7: Nostalgie; Afl 26 YouTube-sterren; Alle afleveringen met Jaap Kooijman: 51, 73, 98 en 182. 

De fotostrip combineert de esthetiek van stilstaande beelden met de narratieve kracht van tekst, wat resulteert in een unieke vorm van storytelling. Toch is het een zeldzaam medium. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de onderbelichte fotostrip. Dat doen we - uiteraard - samen met de enige fotostripmaker van Nederland, Ype Driessen. Het gesprek gaat onder andere over de affordances van de fotostrip, echtheid & emoties, autobiografisch werken, emancipatie en lage cultuur.  Link bij deze aflevering: Ype's archief: https://fotostrips.nl/archief/2024 Verwante aflevering uit het archief:  Afl 182: Hoe we dankzij AI betere docenten worden, met Ype's verkering Nico Naus;  Afl 179: Hoe populaire cultuur de democratie kapotmaakt;  Afl 176: Waarom memes bevrijdend zijn;  Afl 85: Queer media.

Leugens over aantallen nareizigers speelden een grote rol bij de val van kabinet Rutte IV, en migratie werd hét thema van de verkiezingen die de PVV vervolgens won. Het verschil tussen feit en fictie leek veel kiezers niet te deren. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over misverstanden over migratie. Dat doen we met Saskia Bonjour, Universitair Hoofddocent Politicologie aan de UvA. Ze kreeg in 2019 een VIDI-beurs voor 5 jaar onderzoek in het project Strange(r) Families. Gender en seksualiteit spelen historisch een grote rol in het vaststellen van welke migranten 'anders' en daarmee ongewenst zijn, zoals via het idee dat bepaalde mannen buiten gehouden moeten worden om vrouwen te beschermen. We bespreken opvattingen over het kerngezin en monogamie in het licht van het Vreemdelingenrecht. Welke rol spelen gender en seksualiteit bij misverstanden over migratie? Links bij deze aflevering: Project Strange(r) Families; Artikel Bonjour en Diepenmaat over ‘de facto families'; Artikel Westra, Bonjour en Vermeulen over familiemigratierechten na Suriname's onafhankelijkheid; Podcast De Verbranders van Universiteit Leiden over migratie. Verwante afleveringen uit het archief: Afl 175: Hoe ras niet bestaat, maar toch steeds wordt gemeten, met Amada M'Charek; Afl 150: Marokkanen in de media, met Nadia Bouras; Afl 139: Oost/west-denken, met Remco Beuker; Afl 188: De Indonesische verbeelding van ons koloniaal verleden.

Aan het einde van de negentiende eeuw gingen gegoede mannen en vrouwen zich inzetten voor de verbetering van het lot van de ‘gewone burger'. Zij geloofden dat scholing, morele ontwikkeling, en cultuur het leven van minderbedeelden fundamenteel konden verrijken. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over volksverheffing. Dat doen we met Christianne Smit, Universitair Hoofddocent Politieke Geschiedenis bij de Universiteit Utrecht.  Het gesprek gaat over de hervormers, hun strategieën en methoden, en de te hervormen. We wegen voor- en nadelen van deze beweging en staan stil bij de impliciete controlezucht die achter de beweging schuilgaat. Zou een terugkeer van volksverheffende initiatieven een goed idee zijn? Link bij deze aflevering: Boek Smit De volksverheffers: sociaal hervormers in Nederland en de wereld 1870-1914.  Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 32: Bewustwordingscampagnes; Afl 71: Klasse en consumptie. 

Het Perzisch Rijk onder Cyrus de Grote (gesticht rond 550 v.Chr., ook wel het Achaemenidische Rijk) was een van de grootste en meest invloedrijke wereldrijken uit de oudheid. Het strekte zich uit van Griekenland en Egypte in het westen tot de Indusvallei in het oosten en kende een geavanceerde bureaucratie en infrastructuur. Toch leren we er op school niet over: het begin van onze beschaving wordt min of meer op de Grieken geplakt en wereldrijkinnovaties op de Romeinen. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over het historisch gebrek aan aandacht voor de Perzen. Dat doen we met Rolf Strootman, hoofd van de afdeling Oude Geschiedenis aan de Universiteit Utrecht. Strootman legt uiteraard uit wie deze Perzen waren en hoe dit Rijk in elkaar zat. Hij maakt ook reclame voor de - eveneens onbekende - Seleuciden. We bespreken wat geschiedschrijving is en waarom er zo weinig geschreven bronnen over dit Rijk zijn. We gaan in op nationalistische gevoelens van zowel Europeanen als Iraniërs en stellen vast dat het Perzisch Rijk de klassieke Ander is, zowel toen als nu.   Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 88: Populaire cultuur en de oudheid; Afl 163: Waarom we epische verhalen nodig hebben; Afl 191: De inventieve middeleeuwen.

Het nieuwe kabinet wil niet alleen dat universiteiten keihard gaan bezuinigen, het wil ook dat wij neutraal onderwijs geven. Kan dat? Hoe gaan we om met culturele en politieke verschillen in de collegebanken? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over inclusiviteit in de collegebanken met Maryn Wilkinson, Universitair Docent filmstudies. Ze geeft onder andere workshops over H.O.T. moments. Diversiteit gaat over wie er naar de universiteit mag, inclusiviteit gaat over hoe vervolgens die diversiteit tot recht te laten komen. We bespreken waarom safe spaces niet wenselijk zijn maar veilige leeromgevingen wel. Er worden veel concrete tips & tricks gegeven over hoe die te creeren, en hoe omgaan te gaan met lastige situaties die kunnen ontstaan in het academisch onderwijs. Wat winnen we als academisch onderwijs inclusief is? Links bij deze aflevering:  Informatie over Hot Moments en het workshopaanbod bij het Teaching and Learning Center van de UvA;  Contactgegevens Maryn Wilkinson;  Afl 37 van Geeky Dingen over highschoolfilms waarin Wilkinson te gast was.  Verwante afleveringen uit het archief: Afl 159: Publieke betrokkenheid en de universiteit;  Afl 174: Waarom wetenschappers zich niet kunnen permitteren niet-geëngageerd te zijn;  Afl 182: Hoe we dankzij AI betere docenten worden.

Het Nederlandse politieke landschap is versnipperd en de kiezer lijkt op drift. Dat maakt het uitdagend om politieke partijen te volgen. Bovendien hebben journalisten tegenwoordig minder tijd dan vroeg. Het bezoeken van 'partij-avondjes' wordt daarom nauwelijks gedaan, met een grote uitzondering: Chris Aalberts. In deze speciale aflevering verwonderen we ons met onze voormalig derde Mediadoctor over de parlementaire journalistiek. E hebben het over vermeende desinteresse in de werking van nieuwe partijen, over personalisering van de politiek en over de bijdrage van academisch onderzoek naar politiek & media. Wat is er nodig om de parlementaire journalistiek te veranderen? Links bij deze aflevering:  Website van Chris Aalberts; Blogpost Piet Lekkerkerk over BBB. Dit was de laatste aflevering van seizoen 12. Na een korte pauze in september zijn we in oktober weer terug.

De 'donkere' middeleeuwen staan voor stilstand of zelfs achteruitgang, een beeld dat ontstaan is om de renaissance meer fleur en kracht te geven. Het is een onterechte wegzetting van een historische periode waarin mensen wel degelijk inventief waren en manieren vonden om hun inzichten door te geven. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de kennispraktijken van de vroege middeleeuwen. Dat doen we met Bram van den Berg, promovendus aan de Universiteit van Amsterdam in project over vroegmiddeleeuwse prognostische teksten.  Het gesprek gaat over alledaagse kennis, bijvoorbeeld die werd doorgegeven in lunaria. We hebben het over bronnen en methoden, en leggen linken naar het nu - zoals met sociale psychologie. De mens is niet ont-toverd.  Link bij deze aflevering:  Boek De inventieve middeleeuwen.  Verwante afleveringen uit het archief: Afl 37: Broodje aap;  Afl 54: Apocalyps; Afl 88: Populaire cultuur en de oudheid; Afl 132: Moderne manieren; Afl 163: Waarom we epische verhalen nodig hebben; Afl 187: Psychedelica.

Agressie tegen volksvertegenwoordigers lijkt schrikbarend toegenomen, met als een van de meest schrijnende voorbeelden de intimidatie van toenmalig minister Kaag door een man met een fakkel voor haar huis. Wat zijn de gevolgen hiervan voor de democratie? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over geweld tegen politici. Dat doen we met Liza Mügge, universitair hoofddocent bij de afdeling politicologie van de Universiteit van Amsterdam.  Het gesprek gaat onder andere over identiteit, intersectionaliteit en Männer partijen. Hoe kunnen we geweld tegen politici begrijpen en voorkomen?  Links bij deze aflevering:  Opiniestuk Mügge en Schulten in NRC;  Studie Mügge en Runderkamp naar maiden-speeches.  Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 49: Benoemen van afkomst; Afl 150 Marokkanen in de media, met Nadia Bouras; Afl 166: Waarom boeren geportretteerd worden als de ware Nederlanders, met Esther Peeren; Afl 179: Hoe populaire cultuur de democratie kapotmaakt, met Joke Hermes.

Politici aan rechts-radicale zijde zien de universiteit als bolwerk van linkse indoctrinatie, waar ‘woke' studenten en docenten de boel domineren. Academici zelf denken daar heel anders over: zij noemen de uni veel eerder een neoliberaal instituut.  Vandaag verwonderen we ons over de impact van technologische vooruitgang op het hoger onderwijs. We doen dat met Ingrid Hoofd, Universitair Docent Media and Performance studies aan de Universiteit Utrecht. De universiteit is altijd gestoeld geweest op het idee dat technologische vooruitgang meer kennis brengt, maar er zijn nu ook techfilosofen die stellen dat de wereld steeds onbegrijpelijker wordt omdat er meer informatie is. We hebben het over de invloed van technologische veranderingen op onderwijs en onderzoek, en bespreken het verband tussen technologische veranderingen en neoliberale beleidsmaatregelen.  Links bij deze aflevering: Boek Ingrid Hoofd Higher Education and Technological Acceleration; Hoofdstuk Ingrid Hoofd Big data and/versus people knowledge. Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 134: Data, digitalisering en dataficatie; Afl 169: Waarom transparantie niet helpt tegen de macht van platformen; Afl 174: Waarom wetenschappers zich niet kunnen permitteren niet-geëngageerd te zijn; Afl 182: Hoe we dankzij AI betere docenten worden.

We delen een geschiedenis met Indonesië, maar we hebben op die geschiedenis geen gedeelde blik. In tegenstelling tot in Nederland is het verhaal van de kolonisatie in Indonesië veel veel verteld. Vooral de onafhankelijkheidsoorlog krijgt veel aandacht, in boeken en verfilmingen. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de Indonesische verbeelding van ons koloniaal verleden. We doen dat met Arnoud Arps, Universitair Docent Mediastudies aan de Universiteit van Amsterdam. Nederlanders in films over de onafhankelijkheidsoorlog zijn inwisselbaar. Ze zijn vergelijkbaar met nazi's in onze eigen oorlogsfilms: grof, gewelddadig en luid. De Indonesische helden zijn man, moslim en militair. De onafhankelijkheidstrijd is een als een canvas voor filmmakers, en zulke films zeggen vooral iets over de tijd waarin ze zijn gemaakt. We praten over wat en niet herinnerd mag worden. Wat is eigenlijk het belang van de bestudering van het Nederlands koloniaal verleden vanuit het Indonesisch perspectief? Genoemde films:  Darah dan Doa [Blood & Prayer, internationaal gereleased als The Long March] (1950, Usmar Ismail); Merah Putih trilogie (2009, Yadi Sugandi); Soegija (2012, Garin Nugroho); Battle of Surabaya (2015, Aryanto Yuniawan,); Tenggelamnya Kapal van der Wijck [The Sinking of van der Wijck] (2013, Sunil Soraya); Lewat Djam Malam [After the Curfew] (1954, Usmar Ismail); Kadet 1947 (2021, Aldo Swastia & Rahabi Mandra). Links bij deze aflevering:  Artikel Eric Sasono over koloniale stereotypen; Artikel Arps over Battle of Surabaya; Artikel Adrian Jonathan Pasribu over Lewat Djam Malam; Artikel Arps over Kadet 1947 en andere films; Artikel Arps over de historical re-enactments; Artikel Arps over ‘jumping memory'; Stripserie De Legende van Vleermuisvechter. Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 63: Verbeelding van koloniaal verleden, met Pamela Pattynama; Afl 164: Hoe Nederland al 100 jaar radio inzet voor oorlogspropaganda; Afl 186: Het Nederlandse verhaal van de Vietnam-oorlog.

Er is een revival van hallucogene drugs gaande. Mensen doen ze niet alleen meer, maar er wordt ook meer onderzoek naar gedaan. Tijdens een trip zie je van alles, de realiteit vervormt en verhevigt, de ‘doors of perception' gaan open. Hoe kijken wetenschappers daarnaar? In deze aflevering gaan de Mediadoctoren down the rabbit hole en verwonderen we ons over psychedelica, met prof.dr. Patricia Pisters, hoogleraar film, media en cultuur aan de Universiteit van Amsterdam. Waar psychedelica in de jaren 60 stonden voor een rebelse strijd die verbonden was met een generatieconflict, is de tijdsgeest nu anders. Hallucogeen drugsgebruik gaat nu meer over individuele en collectieve healing, met aandacht dus voor therapeutische elementen. We hebben het over de verbeelding van trips in de media, maar ook over de vertogen die er bestaande over deze drugs. Het gaat over filosofie, ecodelics en ontsnappen aan de robots. Kunnen psychedelica ons helpen onze mediawereld beter te begrijpen?  De trippy films die Patricia noemde zijn Midsommer, Samsara en Poor Things.  Links bij deze aflevering:  Artikel The Guardian over 'the new science of death'; Special issue Deleuze and Guattari and the Psychedelic Revival.  Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 43: Genres en drugs; Afl 66: Drugs in de media; Afl 84: Gekte en media, met ook Patricia; Afl 157: Het einde van de mens; Afl 171: Wat wij kunnen leren van complotdenkers.

We beginnen met de Koude Oorlog en hoe Nederland keek naar de revolutie in Cuba. Vervolgens krijgen we een kort college over de achtergrond van de Vietnam-oorlog. Daarna bespreken we het antigezagsprotest. We kijken daarbij onder andere naar de rol van linkse intellectuelen en het toen relatief nieuwe medium televisie. Wat was de houding van Nederland ten aanzien van Vietnam en de VS?  Link bij deze aflevering:  Proefschrift Van der Maar Welterusten mijnheer de president. Nederland en de Vietnamoorlog 1965-1973.  Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 19: Oorlogspropaganda;  Afl 152: Defensie in de media;  Afl 164: Hoe Nederland al 100 jaar radio inzet voor oorlogspropaganda.

Betrouwbare informatie over medische zaken is essentieel, of je nu zelf online zoekt of direct van een arts uitleg en toelichting krijgt. Er is daarom vanuit de zorg steeds meer aandacht gekomen voor effectieve kennisoverdracht. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over gezondheidscommunicatie. Dat doen we met Julia van Weert, hoogleraar gezondheidscommunicatie aan de afdeling Communicatiewetenschap van de UvA. Het is een misvatting te denken dat alles goedkomt als iemand maar geïnformeerd is. Vergelijkbaar betekent het aanleren van betere communicatiestrategieën aan artsen in opleiding  niet dat zij die ook toepassen. Kunnen communicatiewetenschappers eigenlijk wel een zinvolle bijdrage leveren aan de volksgezondheid? Links bij deze aflevering:  Proefschrift Corine Meppeling Designing digital health information in a health literacy context; Proefschrift Rena Zendedel Informal interpreting in Dutch general practice.  Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 32: Bewustwordingscampagnes; Afl 38: Terminale ziektes; Afl 154: Gedragsverandering; Afl 160: ‘De gezonde levensstijl'; Afl 175: Ras.

Taal en identiteit zijn sterk met elkaar verbonden. Dialecten wijzen op een regionale identiteit, meertaligheid zou een teken van voorsprong zijn. Tenzij het gaat om migrantentalen, dan wordt het juist een achterstand gevonden. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over taal en klasse. Dat doen we met Sterre Leufkens, Universitair Docent Nederlandse Taalkunde bij het departement Talen, Literatuur en Communicatie van de Universiteit Utrecht.  We hebben het over hoe standaardtaal ("een dialect met een leger") ontstond vanuit een behoefte van de gegoede burgerij. Het gaat ook over taalverloedering en taalverandering, over begrijpelijkheid taalfascisme. Kunnen we echt met taal op ieder moment een ander beeld van onszelf neerzetten?  Link bij deze aflevering:  Hart van Nederland 'Echte Amsterdammer betrapt'.  Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 46: Internettaal;  Afl 135: Het vak Nederlands; Afl 173: Straattaal.

Over TMF wordt vaak een beetje knullig gedaan, het nooit cool genoege zusje van grote broer MTV. Maar deze muziekzender beslaat de periode waarin we van analoog naar digitaal gingen, van televisie kijken naar internet gebruiken, van megasterren naar influencers. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over TMF. Dat doen we met Jaap Kooijman, Universitair Hoofddocent Media & Cultuur aan de Universiteit van Amsterdam wiens boek over TMF deze week uitkomt.  We proberen mythes over TMF te doorbreken, zoals dat de overname door MTV het einde van de zender was en dat er een groot verschil bestond tussen MTV en TMF. We discussiëren over klasse en nationale trots, en de vele manieren waarop TMF een voorloper is geweest van huidige platformen en mediapraktijken.  Links bij deze uitzending: Boek Kooijman De muziekfabriek: TMF en de Nederlandse popcultuur, verkrijgbaar vanaf 18 januari 2024 bij Walburgpers;  Video The Magnificent Four; Video Glaze: Be all you want to be.  Verwante afleveringen uit het archief met Jaap als gast:  Afl 35: Biseksualiteit; Afl 51: Dood van de popster; Afl 73: Disco; Afl 98: The fake; Afl 113: Aantekeningen uit het ondergrondse 9 over BN'ers aan het begin van corona; Afl 133: Mediageschiedenis en de De Mol-dynastie.

Sinds de doorbraak van ChatGPT een jaar geleden is er veel gezegd en geschreven over kunstmatige intelligentie en het onderwijs. Onder veel docenten heerste paniek: wat te doen als papers ook door een computer kunnen worden geschreven? Er was daarbij nauwelijks aandacht voor de docent zelf. In deze speciale aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over AI als een hulpje voor docenten. Dat doen we met computerwetenschapper Nico Naus, universitair docent aan de Open Universiteit.  Niet alle universitaire domeinen hebben evenveel baat bij AI. maar alle docenten kunnen AI inzetten in hun onderwijs en onderzoek. We bespreken tips (laat ChatPDF meerkeuzevragen voor je maken!) en tricks (doorprompten!). We ontkomen er niet aan toch de studenten te bespreken en hebben het ook over accountantability. We beantwoorden de vraag hoe AI het geven van onderwijs kan veranderen, verbeteren en misschien ook verslechteren.  Als luisteraars voorbeelden van goede tools voor docenten weten, zullen we die hier delen. ChatPDF, waar je PDFs kunt uploaden en bevragen; DeepL, een vertaaldienst die ook gehele documenten doet;  GoodTape, een sterkte transcriptietool.  Verwante afleveringen uit het archief: Aflevering 99: Praten met computers, met Theo Araujo;  Aflevering 130: AI in het journalistieke proces, met Yael de Haan.

=== Er waren wat problemen met het geluid in een vorige versie === Toen een woeste menigte in januari 2020 het Amerikaanse Capitool bestormde, herkende de kenner in de meute kruisvaardersvlaggen en christelijke spandoeken. Populistische politici grijpen terug op christelijke tradities en christelijke waarden. Vandaag verwonderen we ons over orthodoxe christenen en radicaal-rechts. Dat doen we met Sander Rietveld, politicoloog en onderzoeksjournalist bij het televisieprogramma Zembla. Van zijn hand verscheen Nieuwe Kruisvaarders, de heilige alliantie tussen orthodoxe christenen en radicaal-rechtse populisten (2021, Prometeus). NOOT: Deze aflevering is opgenomen voor de Tweede Kamerverkiezingen van november 2023. Media laten het onderwerp religie vaak liggen en groepen worden te zeer op één hoop gegooid. We bespreken verbintenissen en overeenkomsten tussen orthodoxe christenen en radicaal-rechts. Het gaat daarbij over de boeren, de cultuuroorlog en het vertoog van slachtofferschap: het idee dat de christelijke erfenis wordt verkwanseld door de linkse grachtengordel. We beantwoorden de vraag waarom het belangrijk is deze stromingen in het vizier te hebben. Link bij deze aflevering:  Boek Rietveld Nieuwe Kruisvaarders. Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 41: Subjectieve journalistiek; Afl 54: Apocalyps; Afl 103: Uiterst rechts, met Sarah de Lange; Afl 166: Waarom boeren geportretteerd worden als de ware Nederlanders; Afl 178: Hoe populistische politici online communiceren.

Housemuziek is afkomstig uit de VS waar in Zwarte queer cultuur een bloeiende underground scene bestond, met logische wortels in disco. Maar toen de muziekstroming de oceaan overstak werd die oorsprong grotendeels uitgegumd. House werd geframed als iets radicaals nieuws en werd een miljoenengenre, onder andere in Nederland. Het zou jaren duren voordat 'EDM' zou aanslaan in Amerika, en nog steeds snappen ze er weinig van. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over dance, de industrieterm voor wat normale mensen house, techno of trance noemen. Dat doen we met Rens Wilderom, verbonden aan Computational Social Sciences van de Universiteit van Amsterdam en Universitair Docent aan de School of Business Administration van de American University Kyiv.  In het Verenigd Koninkrijk en Nederland waren er journalisten met redelijke machtsposities die over house gingen schrijven. Zij zagen er een voortzetting in van de Do-It-Yourself ideologie van punk. Wilderom legt uit hoe ook de morele paniek rondom house heeft bijgedragen aan de populariteit.  Links bij deze aflevering:  Proefschrift Wilderom Genres, webs of fields, and institutional change. The development of dance in the US, UK, and the Netherlands, 1985–2005; VPRO-documentairereeks 30 jaar Dutch dance;  Documentaire We call it tekno, over de opkomst van de Berlijnse technoscene tegelijkertijd met het vallen van de muur;  BBC podcast Ecstasy: The Battle Of Rave.  Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 14: Muzieksmaak en maatschappelijke veranderingen, met communicatiewetenschapper Koos Zwaan; Afl 43: Genres en drugs: met criminoloog Ton Nabben; Afl 73: Disco, met mediawetenschapper Jaap Kooijman.

Voor cultural studies-onderzoekers is het volkomen vanzelfsprekend dat media, cultuur en burgerschap met elkaar verweven zijn. Muziek, televisie, memes - alle vormen van populaire cultuur bevatten culturele betekenissen en we consumeren en begrijpen die betekenissen in samenspel met anderen. Toch wordt zulke alledaagse cultuur niet altijd geassocieerd met politiek. In deze speciale aflevering opgenomen tijdens de Dutch Media Week verwonderen de Mediadoctoren zich over cultureel burgerschap. Dat doen we met Joke Hermes, lector Inclusion and the Creative Industries aan de Hogeschool InHolland en verbonden aan de afdeling Mediastudies van de Universiteit van Amsterdam. Centraal staat Hermes' nieuwe boek Cultural citizenship and popular culture. The art of listening. We hebben het onder andere over emancipatie, over smaak en over populaire cultuur als aanleiding én als platform voor culturele en politieke uitwisseling. We beantwoorden de vraag hoe populaire cultuur goed burgerschap kan bevorderen. Links bij deze aflevering: Boekbeschrijving bij Routledge. Verwante aflevering uit het archief: Afl 95: Kindertelevisie, ook met Joke Hermes.

Waar de populist het vroeger van publieke speeches moest hebben - en moest afwachten wie er op kwamen dagen - kunnen hedendaagse populistische politici de hele dag op sociale media hun boodschappen kwijt. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de online populistische communicatie. Dat doen we met Linda Bos, universitair hoofddocent Politieke Communicatie en Journalistiek aan de Universiteit van Amsterdam.  We bespreken een aantal recente studies van Bos en zoomen daarbij vooral in op de methodologie. Bos is pessimistisch over het beeld dat mensen hebben van de politiek. Journalisten hebben daar geen antwoord op. We beantwoorden de vraag wat de beste manier is om kiezers te verleiden op je te stemmen.  Links bij deze aflevering (zie onze website ondermediadoctoren.nl):   Onderzoek Bos et al. over politici die nieuwsberichten als fake news diskwalificeren; Onderzoek Bos & Minihold over morele waarden;  Onderzoek Bos et al. over social identity frames.  Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 103: Uiterst rechts Afl 126: Dissonante stemmen Afl 145: Het nut van factchecks Afl 166: Boeren & ware Nederlanders Afl 171: Complotdenkers

In de platformeconomie kun je ook met sekswerk je geld verdienen, bijvoorbeeld op OnlyFans. Webcamseks is onderdeel van het enorme aanbod online porno. Performers gebruiken categoriseringen om zichzelf vindbaar te maken, maar zijn daarbij afhankelijk van de topdown labelling en industrietaal van de grote sites. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over webcamseks. Dat doen we met Hanne Stegeman, die op dit onderwerp promoveert aan het Amsterdam Institute for Social Science Research van de Universiteit van Amsterdam. Het gesprek gaat over moderatie, algoritmen en onderzoeksmethoden. Webcamsekswerk is soms saai, soms gezellig, maar stigma is altijd een probleem. Op welke manier beïnvloeden digitale platformen het werk van online sekswerkers?  Noot: F2F vraagt 18 procent van hun online performers, bij OnlyFans is dat 25 procent.  Verwante afleveringen uit het archief: Afl 5: Porno; Afl 24: Vrouwenporno; Afl 170: Fetisjen; Afl 171: Complotdenkers; In memoriam: Meindert Fennema, afl 126: Dissonante stemmen.

Memes zijn een unieke vorm van digitale expressie. Deze vaak humoristische en visueel aantrekkelijke fenomenen drijven op de technologische mogelijkheden van het internet en zijn uitgegroeid tot de spil van hedendaagse internetcultuur. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over memes. Dat doen we met Süeda Işık, historicus en redacteur memes bij NRC. Memes zijn de prenten en pamfletten van deze tijd. Online kunnen mensen er dingen mee zeggen die offline niet kunnen. Wat betekent het dat internetcultuur zo gefragmenteerd is? En wat is populair op welke platforms? We hebben het over meta-ironische en post-ironische memes en ontleden de dynamieken die internetcultuur maken.  Links bij deze aflevering:  Podcast How do you like it so far met meme-onderzoeker Whitney Phillips; 2006 meme 'Het meisje met de prei'; Auteurspagina Süeda Işık.  Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 26: YouTube-sterren; Afl 46: Internettaal; Afl 102: Influencers en ethiek; Afl 125: Het internet redden; Afl 169: Macht van platforms.

Iedereen slaat aan op DNA. Iedereen heeft genen en de genetica spreekt daardoor enorm tot de verbeelding. Media spelen daarbij een rol: zij kijken nog steeds naar de genetica als heroïsch onderzoek. Waar geestes- en sociale wetenschappen op de kritische ogen van leken mogen rekenen, wordt er gedaan alsof bèta te moeilijk is voor buitenstaanders. Maar ook bèta's zijn mensen en doen mensenwerk, en nemen ideeën en oordelen - bijvoorbeeld over ras - mee in hun onderzoek. In deze aflevering verwonderen ons over de genetica, en de rol die concepten als ras daarin spelen. Dat doen we met Amade M'Charek, hoogleraar (wetenschaps)antropologie aan de Universiteit van Amsterdam.  Wat moet je kunnen om bètawetenschappers te kunnen bestuderen? Wat voor normatieve praktijken hanteren zij? Het grootste deel van de genetici is angstig voor het racialiseren van groepen maar ras blijkt een werkpaardje aan het worden om orde in de chaos van data te krijgen. Hoe schrijven we het verhaal van de bèta's?

Kan je petten scheiden? Kan je de schrijver losmaken van de wetenschapper, de wetenschapper losmaken van de activist? Is dit anders in de geesteswetenschap dan in de 'harde' disciplines? Hoe verhouden deze wetenschappers zich tot elkaar? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de geëngageerde wetenschapper. Dat doen we met Geert Buelens, hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde aan de Universiteit Utrecht, maar ook dichter, essayist en columnist. Onlangs won hij de meest prestigieuze literatuurprijs van België, De Boon, voor zijn non-fictieboek Wat we toen al wisten. De vergeten groene geschiedenis van 1972. We bespreken uiteraard de klimaatcrisis. Waarom verschijnen er ieder jaar in Nederland heel veel boeken over de Tweede Wereldoorlog, maar nauwelijks literatuur over de klimaatkwestie en klimaatgeschiedenis? We hebben het onder andere over de rol van ethiek en het romantiseren van de kunstenaar-klootzak. Wat heeft The Sound of Music hier in hemelsnaam mee te maken? We beantwoorden de vraag wat de verantwoordelijkheid is van de wetenschapper naar de samenleving.  Verwante afleveringen uit het archief: Afl 153: De aard van de geesteswetenschap, met Rens Bod; Afl 145: Het nut van factchecks, met Alexander Pleijter; Afl 126: Dissonante stemmen, met Meindert Fennema.

Nederlandse jongeren klinken meertalig. Ze lenen woorden uit Surinaams en Marokkaans, leggen speciale accenten en maken ogenschijnlijke taalfouten. Straattaal is een manier om te laten zien wie ze zijn. Dat blijkt geen twintigste eeuwse uitvinding. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over 'foute' taal. Dat doen we met Jacomine Nortier, Universitair Hoofddocent bij de afdeling Taalkunde van de opleiding Nederlands aan de Universiteit Utrecht.  Taal is een kwestie van afspraken en in die zin is er geen foute taal. Jongeren kiezen bewust voor straattaal op bepaalde momenten, terwijl ze goed weten dat je die taal niet bij een sollicitatiegesprek hanteert. De meertaligheid van hedendaagse jongeren zit ook in laatmiddeleeuwse liederen. We bespreken de functies van zulke foute taal.  Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 46: Internettaal; Afl 135: Het vak Nederlands; Afl 150: Marokkanen in de media.  Links bij deze aflevering:  Profielpagina Jacomine Nortier; Blogpost kaolo; Studie gender en Moroccan Flavored Dutch; Studie lidwoordomissie in Moroccan Flavored Dutch.

Het vertellen van verhalen is zo oud als de mensheid maar plots werd het ook in de marketing hot. Opeens moesten niet alleen schrijvers verhalen gaan vertellen, maar ook bedrijven, organisaties en overheden om zo meer binding en betrokkenheid te creëren. In deze aflevering verwonderen we ons over storytelling. Dat doen we met Philip Corsius, docent Media- en Cultuurwetenschappen aan de Universiteit Utrecht.  We beginnen uiteraard bij de vraag wat een verhaal is. We bespreken variaties als spatial storytelling, transmedia storytelling, railroading en collective journeys. Uiteraard komen archetypes aan bod. Het vertellen van verhalen is niet neutraal. De technieken van storytelling kunnen namelijk helpen te verhullen dat het een verhaal is, in plaats van het verhaal.  Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 18: Het nieuwe televisiekijken; Afl 28: Remakes; Afl 163: Het epos; Afl 19 en afl 164: Oorlogspropaganda; Afl 171: Complotdenkers

De waarheid staat op losse schroeven: zelfs Amerikaanse inlichtingendiensten zijn het onderling niet eens zijn waar Covid-19 vandaan kwam. Het lijkt alsof complottheorieën ineens overal zijn, alsof het aantal gelovers gestaag is toegenomen. In deze 'remake' van aflevering 45 verwonderen we ons over complotdenkers. Deze keer doen we dat met Jaron Harambam, Universitair Docent Sociologie op het gebied van Media, Kennisstrijd en Digitalisering aan de Universiteit van Amsterdam. Complotdenkers zijn een diverse groep die bestaat uit verschillende subculturen. Mensen zoeken elkaar op, proberen tot antwoorden te komen. Daarbij passen ze verschillende manieren van weten toe. Die zien we terug in alternatieve media, die opmerkelijk veel lijken op traditionele media. Zo gebruiken ze de middelen en waarden van mainstream media, zoals factchecking, om terug te vechten. Vijf jaar na de grote zorgen over 'post-truth' zie je dat het medialandschap diverser is geworden, al wordt die pluriformiteit door conventionele media niet gewaardeerd. Toch zijn complotdenkers ook juist voor hen gunstig geweest.

Een fetisj verwijst naar een seksuele voorkeur voor – bijvoorbeeld – specifieke lichaamsdelen, objecten, situaties of handelingen. Mensen met dezelfde fetisj zoeken elkaar graag op, tijdens speciale feesten bijvoorbeeld. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over fetisjcultuur. Dat doen we met Anne Rodermond, manager van club Church. We pellen het concept fetisj af. Hoe ontstaan ze, waarom worden ze (ook) collectief geuit en wat is de connectie met gay cultuur? We hebben het over trends, codes en acceptatie. Uiteraard gaat het ook over de rol van media. Wat hebben mensen te winnen als ze stilstaan bij bij alles wat ze opwindt?  Links bij deze aflevering:  Website Club Church;  Blogpost over RuPaul en geschiedenis.  Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 156: Seksonderzoek in de media; Afl 132: Moderne manieren; Afl 128: Eindelijk weten wat seks is; Afl 65: Schoonheidsidealen; Afl 57: Mannelijkheid. Plus we deden de meeste letters uit de LHBTQIA+ reeks: Afl 8: Homoseksualiteit; Afl 35: Biseksualiteit; Afl 144: Trans representatie; Afl 85: Queer media.

Er vinden grote transformaties plaats in de mediawereld. Platformen als streamingdiensten en sociale netwerken zorgen voor nieuwe medialogica's op een moment dat oude medialogica's niet meer opgaan. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de economie van platformen. Dat doen we met Jan Teurlings, universitair docent Media & Cultuur aan de Universiteit van Amsterdam. Er zijn twee soorten gebruikers: de gewone en de adverteerder. Platformen bedienen daarmee een double-sided market en weten die twee partijen beter dan ooit in de geschiedenis samen te brengen. Hoewel er sprake is van een democratisering van de productiemiddelen - iedereen kan content maken - is er een monopolie op distributie. Met die contentmakers worden maar beperkt inzichten gedeeld: Soundcloud biedt makers vooral data over het gedrag van luisteraars, maar niet over hun demografische kenmerken. We bespreken wat meer transparantie van platformen kan opleveren, hoe de staat zou moeten reguleren en welke rol academici kunnen hebben. Links bij deze aflevering: Boek Amanda Lotz over streamingdiensten; Blogpost Diep Onderzoek over het einde van sociale media; SCP-rapport over polarisatie; Artikel Teurlings en Stauff over transparantie. Verwante afleveringen uit het archief: Afl 138: Mediabeleid en de macht van platformen – met Matthijs Leendertse; Afl 134: Data, digitalisering en dataficatie - Mirko Schaefer; Afl 129: Links van links - Willem Schinkel; Afl 125: Het internet is stuk – Marleen Stikker; Afl 168: Influencermarketing - Eva van Reijmersdal.

In 2012 wist nog bijna niemand wat een podcast was, laat staan dat er mensen naar luisterden. Als Mediadoctoren maakten we wat we zelf leuk en interessant vonden. Het resultaat na tien jaar is een rijk archief vol boeiende gasten, waar we bijzonder trots op zijn. In deze speciale jubileumaflevering vieren wij Mediadoctoren ons tienjarig bestaan.  We beginnen met een vooruitblik op de effecten van AI op podcasten. Daarna kijken we terug: wat waren onze lievelingsgasten, welke aflevering is onze grootste mislukking en wanneer stelden we onze mening bij? We bespreken de waarde van podcasts voor wetenschapscommunicatie en reflecteren op veranderingen de afgelopen tien jaar.

Sinds 1 juli vallen grotere influencers onder de Mediawet. Hiervoor konden ze ongelimiteerd reclame maken op platformen als YouTube en TikTok. De content die zij createn wordt slecht herkend als reclame, zowel door volwassenen als door hun jonge doelgroep. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over influencermarketing. Dat doen we met Eva van Reijmersdal, universitair hoofddocent Persuasieve Communicatie aan de Universiteit van Amsterdam. Sommige influencers (content creators in hun eigen woorden) zijn blij met de nieuwe regelgeving, anderen willen niet het braafste jongetje van de klas zijn. We bespreken wat influencermarketing precies is en hoe deze markt in elkaar zit. Kinderen en jongeren vinden het leuk om dat ook te leren en daardoor zijn veel influencers transparant over hun verdienmodel. Hoe zorgelijk is het eigenlijk dat bedrijven via influencers hun spullen aan de man brengen? Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 26: YouTube-sterren (zo noemden we ze nog in 2015); Afl 91: De zin en onzin van leeftijdskwalificatie; Afl 102: Influencers en ethiek; Afl 127: Merken met een mening; Afl 138: Mediabeleid en de macht van platformen.

Wat telt als platteland, heeft te maken met bevolkingsdichtheid. Officieel hebben we volgens die definitie in Nederland geen platteland. Toch gaat het er in de media voortdurend over: ons platteland zou verloren gaan. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de verbeelding van de boer. Dat doen we met Esther Peeren, hoogleraar Cultural Analysis aan de Universiteit van Amsterdam.  Er is een verlangen naar een vermeend verloren verleden, wat samenhangt met de opkomst van de natiestaat. Met regio-identiteiten konden jonge naties zich onderscheiden en zo werd de boer bevroren in de tijd en kreeg hij een authentieke status. Er is een mythe over het platteland ontstaan, die in stand kan blijven omdat het publiek graag aan die mythe vasthoudt. We bespreken hoe het platteland verbeeldt wordt, wat daarvan de politieke consequenties zijn en hoe we dit beeld kunnen verbreken.  Relevante afleveringen uit het archief:  Afl 7: Nostalgie;  Afl 34: De nieuwswaarde van dieren; Afl 45: Complottheorieën; Afl 89: Natuur en media;  Afl 147: Randstadarrogantie van de media.

Nederland heeft een rijke cabarettraditie. Zulke voordrachten in een theater, waarbij grappen doorgaans worden afgewisseld met liedjes, worden gezien als een weerspiegeling van wat er speelt in de maatschappij en worden vaak gebruikt om de gevestigde orde en waarden een hak te zetten. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over cabaret en engagement. We doen dat met cultuurwetenschapper Dick Zijp, promovendus aan de Universiteit Utrecht. We bespreken wat humor en cabaret eigenlijk zijn, en duiken in de geschiedenis van deze traditie. We maken een onderscheid tussen maatschappijkritisch en ideologiekritisch, en bespreken hoe Nederlandse cabaretiers daarin passen. Wat zijn nou de politieke implicaties van het Nederlandse cabaret?

Massamedia en propaganda horen bij elkaar. Media geven niet alleen maar informatie door, maar kunnen ook een informatiewapen zijn. Dat is niets nieuws. In deze speciale live-aflevering tijdens de Dutch Media Week verwonderen de Mediadoctoren zich over radio in oorlogstijd, in historisch perspectief. Dat doen we met Vincent Kuitenbrouwer, Universitair Hoofddocent Geschiedenis van de Internationale Betrekkingen aan Universiteit van Amsterdam en coördinator van het project Mediaoorlog bij Beeld & Geluid. We bespreken vier oorlogen: de Zuid-Afrikaanse Oorlog, ook wel de eerste media-oorlog genoemd, WWII, de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog en lessen van die drie oorlogen voor de huidige oorlog van Rusland met Oekraïne. Nederland was een 'radio-minded land':  aan het begin van WWII waren er 1 miljoen radiotoestellen in Nederland. Kuitenbrouwer legt uit hoe propaganda altijd geschiedt in relatie tot de propaganda van een ander. Partijen spelen op elkaar in: zo maakten de Duitsers piratenradio met content die in Duitsland verboden was, om de Nederlanders om de tuin te leiden. We bespreken de onmiddellijkheid van nieuws via eerst brief en later telegram. Waarom is een programma waarin mensen elkaar de groetjes konden doen toch ideologisch gekleurd? Uiteindelijk beantwoorden we de vraag hoe de Nederlandse radio functioneert in tijden van oorlog.  Links bij deze aflevering:  Project Mediaoorlog bij Beeld & Geluid; Studie Kuitenbrouwer 'The Traces of a Media War: Archives of Dutch Broadcasts from London during the Second World War'.  Verwante afleveringen uit het archief: Afl 19: Oorlogspropaganda, met Cees Hamelink en Olaf Koens; Afl 41: Subjectieve journalistiek, met Rens Vliegenthart; Afl 63: Verbeelding van koloniaal verleden, met Pamela Pattynama; Afl 96: Terroristenmedia, met Pieter Nanninga.

De oudheid werkt door in populaire cultuur. Blockbusterfilms zitten niet alleen vol helden en goden, ze maken ook gebruik van de verteltradities van de Grieken. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over het epos. We doen dat met Koen Vacano, promovendus bij de opleiding Oudheidwetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam.  We bespreken wat een vertelling episch maakt en hebben het natuurlijk over Homerus en Vergilius. Wat was de functie van dit soort vertellingen in de oudheid? En waarin komen de hedendaagse verhalen overeen? Vacano vertelt over zijn werkwijze in dit project en legt uit waarom dit onderzoek relevant is. Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 47: Religie en populaire cultuur; Afl 57: Mannelijkheid; Afl 88: Populaire cultuur en de oudheid.

De podcast is niet alleen definitief doorgebroken, het podcastlandschap is volop in beweging. In deze speciale aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich met podcastproducenten Folkert Coehoorn, Thom Aalmoes en Lieven Heeremans over geld verdienen met podcasts.  De producenten vertellen hoe ze in het podcasten gerold zijn en delen hun ervaringen. Wat kost een podcast eigenlijk als je alle kosten doorrekent? En hoe kunnen we de plotse populariteit van podcasts verklaren? We hebben het over 'podcastness', productplacement en natuurlijk Podimo. Er is ook een gouden tip voor aspirant makers.  Links bij deze aflevering:  Het Podcastfestival voor makers en fans, dat op 24 en 30 september 2022 plaatsvindt;  Het Podcastnetwerk waar makers zich bij aan kunnen sluiten;  Boek Podcasting: New Aural Cultures and Digital Media;  Podcast Below the radar above yourself.  Verwante afleveringen uit het archief: Afl 2: Formats; Afl 12: Customer media en branded content; Afl 59: Het publiek van podcasts (Met Folkert!).

Pokémon, Spirited Away, Final Fantasy - Japanse popcultuur spreekt tot de verbeelding en is al een tijdje razend populair. Aanvankelijk ging de opmars gepaard met angst over te weinig inhoud en te veel geweld, inmiddels heeft het cultstatus. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over manga en anima. Dat doen we met Rik Spanjers, docent bij het Departement Mediastudies van de UvA. Manga ontstaat als reactie op Amerikaanse popcultuur, de kenmerkende grote ogen zijn gejat van Disney en Betty Boob. De grote doorbraak kwam in de jaren 90, maar er bestond in Nederland al langer een underground fancultuur. Mensen zoeken ook naar niche-achtige genres omdat ze iets zoeken dat Amerikaanse cultuur niet biedt. We bespreken waarom we zo'n behoefte hebben om Japanse popcultuur tot Anders te maken.  Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 61: K-pop; Afl 80: Kopieercultuur; Afl 71: Klasse en consumptie; Afl 95: Kindertelevisie; Afl 139: Oost/west-denken.

Massavoorlichting over eten ontstaat pas na de crisis van de jaren 30. Al in de jaren 50 klinkt de roep om meer preventieve gezondheidszorg om ziektes gerelateerd aan dikte te voorkomen. Toch is het een moeilijke gewaarwording voor het Voorlichtingsbureau voor de Voeding dat voorlichting niet voldoende is om gedragsverandering te bewerkstelligen. Interessant daarbij is dat esthetische en gezondheidsargumenten direct door elkaar lopen. We bespreken uitgebreid de vreemde case Leontien van Morsel, feministische tegengeluiden en de manier waarop je dit allemaal kunt onderzoeken.  Link bij deze uitzending:  De website van Jon Verriet: https://www.voedselgeschiedenis.nl/ Verwante afleveringen in het archief:  Afl 16: De populariteit van eetmedia; Afl 71: Klasse en consumptie; Afl 72: Verantwoord eten.

Een kenniseconomie vraagt snelle uitwisseling van inzichten en de overheid bevordert daarom public engagement van wetenschappers, soms ook wel gelabeld als valorisatie. De bestaande academische waarderingscultuur is daar echter niet op ingesteld: wetenschappers krijgen uren voor onderwijs en onderzoek, de rest is vrije tijd. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over publieke betrokkenheid en de universiteit. Dat doen we met Mirko Schaefer, Universitair hoofddocent Informatie- en computerwetenschappen van de Universiteit Utrecht, en mede-oprichter van de Utrecht Data School. Publieke betrokkenheid gaat niet alleen om het algemene publiek, maar ook met partijen daarbuiten. Dat kan bijvoorbeeld in de vorm van ondernemende wetenschap, waarbij het niet zozeer draait om het verzilveren van kennis maar om achterhalen wat er speelt in een bepaalde sector. Een nieuwe waarderingscultuur vergt verandering van universiteiten, van onderzoekers maar ook van de universiteiten zelf. Zij komen er nu achter dat zij ook moeten ondersteunen, bijvoorbeeld door juridische en bedrijfseconomische ondersteuning te bieden. Bovendien ligt de nadruk nu op het waarderen van individuele onderzoekers, in plaats van samenwerkingsverbanden. We discussiëren over de vraag of wetenschappers een potje voor outreach zouden moeten krijgen. Hoe wenselijk is een nieuw systeem van erkenning dat meer ruimte biedt aan publieke betrokkenheid.   Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 1: De deskundige; Afl 31: Wetenschapsjournalistiek; Afl 60: Popularisering van wetenschap; Afl 136: Weerstand tegen waarheid met Bas Haring. Luister als je Mirko leuk vindt ook 134: Data, digitalisering en dataficatie.

Mensen besteden tijd aan media en verschillende partijen willen graag zo precies mogelijk weten hoeveel tijd dat is. Het meten daarvan is een lastige kwestie: bereik en impact zijn niet hetzelfde, en vaak gebruiken we media zonder het door te hebben - denk aan muziek die op de achtergrond aanstaat. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over tijdsbestedingsonderzoek. Dat doen met Sjoerd Pennekamp, directeur van Stichting Kijkonderzoek.  Voor wie meten we dit en hoe gebeurt dat? Uiteraard hebben we het over de befaamde kastjes waarmee de kijkcijfers bepaald worden. We bespreken historische methoden en nieuwe digitale technieken. Welke veranderingen in het medialandschap zijn relevant? Kunnen we ooit echt met precisie vaststellen hoeveel tijd mensen met welke media doorbrengen?   Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 50: Filterbubbels; Afl 75: Het einde van televisie; Afl 86: Lezersonderzoek; Afl 134: Data, digitalisering en dataficatie; Afl 141: Statistiekgeletterdheid.  We nemen een korte meivakantiebreak en zijn half mei weer terug.

De mens was eeuwenlang de maat der dingen, maar dat idee ligt onder vuur. Vanuit gender- en postkoloniale studies, maar ook dankzij klimaatverandering. We maken ons eigen voortbestaan op aarde moeilijk en dat vereist veranderingen in ons denken. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over het einde van de mens. Dat doen we met Rick Dolphijn, Universitair Hoofddocent Geesteswetenschappen aan de Universiteit Utrecht.  We leven nu in het Antropoceen, het tijdperk waarin de mens de dominante factor in geologische veranderingen is zoals meteorieten tektoniek dat eerder waren. Dit is een geesteswetenschappelijke kwestie omdat het gaat over de verbeelding van de mens. Het posthumanisme is een filosofische stroming die de mens als constructie ziet en die het humanisme wil herschrijven. We bespreken wat dit betekent en wat de consequentie is van het loslaten van de mens als maat.  Links bij deze uitzending: Boek Amitav Ghosh The Great Derangement: Climate Change and the Unthinkable; https://press.uchicago.edu/ucp/books/book/chicago/G/bo22265507.html Boek Rick Dolphijn The Philosophy of Matter: A Meditation. https://www.bloomsbury.com/uk/philosophy-of-matter-9781350211919/ Verwante afleveringen uit het archief: Afl 52: Het heelal en de media; Afl 101: Vlucht van de aarde; Afl 154: Gedragsverandering.

Sex sells, zeker in de media. Vaak zijn dat quasi-informatieve stukken over handigheidjes in bed, maar er wordt ook veel aandacht besteed aan daadwerkelijk onderzoek. Het publiek wil weten hoe vaak we het doen, is geïnteresseerd in veranderingen zoals tijdens corona. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over seksonderzoek in de media. Dat doen we met Yuri Ohlrichs, seksuoloog NVVS en senior medewerker Programma Seksuele Vorming bij Rutgers.  Wat voor onderzoek doet Rutgers en hoe zien we dat terug in de media? (Spoiler: best goed.) We hebben het over het competitie-element in weten hoe anderen seks hebben. Welke onderwerpen missen er en welke seksmythen zijn nog steeds in omloop? Welke ruimte is er in de media voor onderzoek naar seks?  Links bij deze aflevering:  Handleiding Rutgers Zo praat je met jongens over seks https://shop.rutgers.nl/nl/webwinkel/seksuele-vorming/zo-praat-je-met-jongens-over-seks/15318&page= Overzicht onderzoek Rutgers https://rutgers.nl/over-rutgers/onderzoek/ Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 93: Seksvoorlichting; Afl 44 Datecultuur; Afl 67: Seksrobots, Afl 76: De verbeelding van het vrouwelijk orgasme Afl 87: Het taboe op ontrouw Afl 128: Eindelijk weten wat seks is.

Kranten brengen niet alleen feiten rond en achtergronden bij het nieuws, maar ook perspectieven op wat er gaande is in de wereld in de vorm van columns en essays. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over het belang van duiding. Dat doen we met Bas Heijne, schrijver en essayist, en ontvanger van de P.C. Hooft-prijs 2017.  We vragen hem uiteraard waarom hij gestopt is met zijn bekende columns in NRC Handelsblad, maar het gesprek gaat vooral over de zin van richting geven. Moet je ook oplossingen bieden? Brengt het ontleden van de werkelijkheid troost? En voor wie dan, de schrijver of de lezer? Essayistiek is voor Heijne vanuit ervaring observeren. We hebben het over de personaliseringstrend in de journalistiek en de rol van expertise. Wat is nu precies het belang van duiding?  Verwante afleveringen uit het archief: Afl 41: Subjectieve journalistiek; Afl 55: Wijsheid; Afl 126: Dissonante stemmen.

Hoe ver je ook terug gaat in de geschiedenis, de macht wil altijd het gedrag van ondergeschikten controleren. Individueel handelen kan immers nadelig zijn voor het collectief. Ook individuen zelf willen het graag goed doen, maar weten hoe dat moet en het ook daadwerkelijk doen zijn volgende stappen. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over gedragsverandering met Reint-Jan Renes, Lector Psychologie voor een Duurzame Stad aan de Hogeschool van Amsterdam.  Nudging is een bekende term uit deze hoek, maar het instrumentarium van de gedragsveranderaar is divers. Het gaat naast communicatie en voorzieningen ook om regelgeving en financiële prikkels. Met motivatie alleen kom je er niet, er zijn allerlei psychologische uitdagingen zoals moral licensing. Ons gesprek gaat vooral over gedragsverandering tijdens de coronacrisis en gedragsverandering om klimaatverandering te vertragen, maar we hebben het ook over kwesties rond paternalisme en ethiek. Waarom is gedragsverandering eigenlijk een communicatiekwestie?  Verwante afleveringen uit het archief: Afl 32: Bewustwordingscampagnes Afl 89: Natuur en media Afl 136: Weerstand tegen waarheid Afl 142: Ecomodernisme