Toekomst voor Natuur

De Noordzee is een industriegebied geworden. Windmolens, datakabels, scheepvaart, olie- en gaswinning, visserij: de belangen zijn groot. Hoe kunnen we de Noordzee weer als levend ecosysteem behandelen? En waarom is dat zo moeilijk? Anthonie spreekt daarover met zeebioloog Emilie Reuchlin, oprichter en directeur van Stichting Doggerland. Het ecosysteem van de Noordzee staat sterk onder druk. Er is niet één vierkante meter waarop het zeeleven vrij is van alle schadelijke activiteiten. Wat doet dat met Emilie, waar put ze hoop uit? Emilie vertelt over de rechtszaken die ze met haar stichting Doggerland aanspant tegen de overheid. Wat staat er op het spel en wat wil ze ermee bereiken? We bespreken drukfactoren zoals windmolenparken en visserij en ontdekken hun schadelijke effecten. Ook werpen we de blik vooruit. Hoe wordt de Noordzee weer wild? Aan de hand van elke letter uit het woord ‘Rewild' schetst Emilie een gedurfde nieuwe toekomst voor de Noordzee.Emilie tipt ‘In gesprek met de Noordzee⁠' van Arita Baaijens en ‘Grayson' van Lynne Cox.  We verwijzen in deze aflevering naar aflevering 15 over natuuramnesie met Marc Argeloo.Reacties op deze of eerdere afleveringen zijn van hartewelkom! Je kunt ons bereiken op onze sociale mediakanalen of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.Voor updates en kijkjes achter de schermen, volg ons via @toekomstvoornatuur.bsky.social op Bluesky en @toekomstvoornatuur op Instagram.

Achter paardenbloemen gaat een wereld vol variatie en verhalen schuil. Wat zijn paardenbloemen eigenlijk voor planten? En welke verhalen vertellen ze over onze natuur? Anthonie spreekt hierover met Karst Meijer, botanicus en oprichter van het Herbarium Frisicum en Erik van den Ham, fotograaf en curator van Herbarium Frisicum . Karst en Erik zijn beide auteur van de kersverse Veldgids paardenbloemen. Waar veel mensen ‘een paardenbloem' zien, zien Karst en Erik meer dan 150 verschillende soorten. Hoe is die grote variatie ontstaan? En hoe zijn ze zelf paardenbloemenliefhebber geworden? We bespreken waarom de veldgids er moest komen, hoe je die kunt gebruiken en waar je moet beginnen met het kijken naar paardenbloemen. Hoe komt het dat ze zo achteruit zijn gegaan? En wat kunnen we daaraan doen? Karst tipt het boek ‘Uitgestorven - Op plantenjacht rond de wereld' van Maarten Christenhusz en Rafaël Govaerts.De leestips van Erik zijn ‘De kikkerkamasutra' van Kees Moeliker en het antiquarische ‘Folklore van wilde planten' van Philippe van Wersch.Reacties op deze of eerdere afleveringen zijn van hartewelkom! Je kunt ons bereiken op onze sociale mediakanalen of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl. Voor updates en kijkjes achter de schermen, volg ons via @toekomstvoornatuur.bsky.social op Bluesky en @toekomstvoornatuur op Instagram.

De lokroep van de wildernis heeft al velen getrokken. Filosofe Linde De Vroey was als kind betoverd door wilde natuur. Ze vond die betovering tijdens de pandemie weer terug toen ze met haar handen in de aarde werkte op een biologische boerderij. Het bracht haar op het spoor van rewilding, waarnaar ze promotie-onderzoek verricht. Anthonie spreekt met Linde over haar filosofische zoektocht naar de essentie van rewilding en wildernis. Hoe heeft het denken over de wildernis zich in de afgelopen anderhalve eeuw ontwikkeld? En wat is de invloed van de plaats en culturele context? We bespreken dit aan de hand van drie gebieden: Yellowstone National Park als grondlegger van het concept wildernis in de 19e eeuw, de Oostvaardersplassen als Europees icoon van wildernis met alle controverse die volgde en de Schotse Hooglanden waar de baseline voor verwildering afwijkt van veel andere plaatsen. We bespreken de rol van de mens en de ruimte die Linde ontdekt in de diverse visies op rewilding. Linde bezocht deze gebieden zelf. Hoe heeft ze dat ervaren? En strookte dat met haar verwachtingen van wildernis? In de synthese zien we waarom de tuin zo'n centrale plaats heeft in het herstel van de relatie tussen mens en omgeving. Ook staan we stil bij de bruikbaarheid van de begrippen ‘nederigheid' en ‘wilde dienstbaarheid' voor verwildering. Tenslotte zien we welke plaats wildernis kan hebben in de Lage landen en hoe wij daaraan kunnen bijdragen.Op 1 april verschijnt het boek Verwilderen bij UitgeverijErtsberg, waarin Linde haar zoektocht naar wildernis en de grens tussen cultuur en natuur prachtig beschrijft. Anthonie las Verwilderen en geeft het als leestip mee aan luisteraars van Toekomst voor Natuur.Linde geeft twee leestips. ‘A sand county almanac' van Aldo Leopold, onlangs in het Nederlands vertaald als ‘⁠Denken als een berg'. En ‘De levende berg' van Nan Shepherd. Reacties op deze of eerdere afleveringen zijn vanharte welkom! Je kunt ons bereiken op onze sociale mediakanalen of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl. Voor updates en kijkjes achter de schermen, volg ons via @toekomstvoornatuur.bsky.social op Bluesky en @toekomstvoornatuur op Instagram.

Vooral om te genieten, daarom heeft Kars een insectvriendelijke tuin. En natuurlijk om insecten te helpen. Hoe doe je dat eigenlijk, een tuin insectvriendelijk maken? In deze aflevering spreekt Anthonie daarover met Kars Veling, projectleider bij De Vlinderstichting. Aan de hand van voorbeelden en verhalen uit zijn eigen tuin, neemt Kars je mee naar een tuin die een thuis wordt voor insecten. Waar moet je beginnen? We bespreken de vier V's voedsel, veiligheid, voortplanting en verspreiding, bekend van aflevering 69 met Marijn Nijssen. Hoe geef je die v's vorm in je tuin? Met welke soorten planten? En maakt het dan uit of het inheemse of uitheemse planten zijn? We bespreken de verrassende gevolgen van een vijver en lopen tenslotte enkele veelgehoorde bezwaren tegen een insectvriendelijke tuin langs. Dansen in het groen, wie wil dat nou niet?Kars tipt ‘Geroezemoes in het gras' van Dave Goulson. Ook tipt hij de presentatie over waardplanten (pdf) die Wankja Ferguson maakte voor de Landelijke Dag van De Vlinderstichting op 1 maart 2025. Anthonie tipt een handige Britse database waarin je kunt zoeken op welke insecten van een plantensoort gebruik maken en andersom welke plantensoortendoor een insectensoort gebruikt worden.  Reacties op deze of eerdere afleveringen zijn van hartewelkom! Je kunt ons bereiken op onze sociale mediakanalen of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.Voor updates en kijkjes achter de schermen, volg ons via @toekomstvoornatuur.bsky.social op Bluesky en @toekomstvoornatuur op Instagram.

Ze worden vaak rampzalig afgeschilderd, maar zijn invasieve exoten dat ook? Hoe groot is hun impact en wat betekenen ze voor de toekomst voor natuur? In deze aflevering spreekt Anthonie met onderzoeker en invasieve exotenexpert Tim Adriaens van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek. We bespreken hoe Tim in het exotenwerk terecht kwam, en wat hem aan de invasiebiologie fascineert. Tim leert ons dat een invasieve soort niet bestaat: het is geen intrinsiek soortkenmerk. Er is altijd een oorzaak waarom een soort zich invasief gaat gedragen. Meestal zijn wij dat zelf. We kijken in deze aflevering enkele soorten in de ogen en gaan na wat hun impact is op onze leefomgeving. Aziatische hoornaar, Amerikaanse rivierkreeften, Aziatische duizendknopen en de wasbeer: wat is hun effect en hoe kunnen we met hen omgaan? Ook duiken we in de Unielijst van inasieve exoten: hoe komt een soort daarop? En komt er nog uitbreiding van die lijst aan? Tim schetst ons het belang van het werk van Charles Elton, de godfather van de invasiebiologie. Voor de Lage Landen is Tim redelijk optimistisch over onze omgang met invasieve soorten. Het onderzoek loopt voorop, technieken voor detectie en opsporing worden steeds beter. En het helpt enorm dat er veel waarnemers met kennis zijn in de Lage Landen. En zelfs samenleven met invasieve exoten is soms mogelijk, als we de probleemgevallen maar goed signaleren en snel opvolgen. Kortom: invasieve soorten zijn een ecologisch experiment met grote gevolgen.Tim geeft drie leestips: de Informatiegids ‘Invasieve uitheemse soorten van de unielijst' (pdf, 200p.), ‘TheEcology of invasions by animals and plants' van Charles Elton en ‘De hemel verslinden' van Poalo Giordano.Reacties op deze of eerdere afleveringen zijn van harte welkom! Je kunt ons bereiken op onze sociale mediakanalen of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl. Voor updates en kijkjes achter de schermen, volg ons via @toekomstvoornatuur.bsky.social op Bluesky en @toekomstvoornatuur op Instagram.

In 1653 landt VOC-soldaat Georg Rumphius op Batavia. Hij raakt betrokken bij de grote Ambonese oorlog om het monopolie op de kruidnagelhandel. Rumphius werkt zich op tot VOC-koopman en begint in zijn vrije tijd een immens project: het beschrijven van de natuurlijke geschiedenis van de ‘Water-Indiën'. In deze aflevering spreekt Anthonie met botanisch filosoof Norbert Peeters over het bijzondere kruidboek van Rumphuis. Dit zeer bijzondere botanische meesterwerk geeft een fascinerend inkijkje in de botanie van de 17e eeuw, de cultuur op Ambon en het denken van Rumphius. We bespreken de verhalen van de wilde banaan, de voedzame sagopalm, het vleesetende kannekenskruid, de mysterieus giftige oepasboom en het gewilde kruidnagel en nootmuskaat. Wat vertellen deze verhalen uit de Ambonese flora over de relatie tussen mensen en planten in de 17e eeuw? En wat vinden wij nu van deze koloniale kijk op natuur? De leestips van Norbert zijn ‘Islands of abandonment' van Cal Flyn, in het Nederlands verkrijgbaar als ‘Verlaten oorden' en ‘Een vlam Tasmaanse tijgers' van Charlotte Van den Broeck. De leestip van Anthonie is ‘Rumphius' kruidboek' van Norbert Peeters. Je kunt alle leestips nu downloaden in één lijst via vlinderstichting.nl/toekomstvoornatuur(scroll naar beneden naar Leestips).Reacties op deze of eerdere afleveringen zijn van harte welkom! Je kunt ons bereiken op onze sociale mediakanalen of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl. Voor updates en kijkjes achter de schermen, volg ons via @toekomstvoornatuur.bsky.social op Bluesky en @toekomstvoornatuur op Instagram.

De één woont op zijn werk, de ander is al de derde generatie boswachter. Gijs en Bart zijn allebei natuurbeheerders van het type aanpakken. “Er is gewoon heel veel werk te doen voor de natuur in Nederland”. Anthonie spreekt met hen over de uitdagingen van het vak natuurbeheerder. Hoe gaan ze om met alle uiteenlopende belangen? Gijs Looijen is beheerder bij Brabants Landschap in Oost-Brabant. Bart van der Aa is coördinator Natuurbeheer bij Natuurmonumenten in Oost-Brabant en Noord-Limburg. Ze zijn verantwoordelijk voor bossen, riviernatuur, graslanden, landgoederen en rewildinggebieden. In hun terreinen zien ze met eigen ogen de gevolgen van stikstof en verdroging. De bodem degradeert. Ze maken zich zorgen over de bossen, waar klimaatverandering doorheen raast. Anthonie bespreekt vijf trends die hij signaleert in het natuurbeheer. Herkennen Bart en Gijs die? En hoe gaan ze ermee om in hun terreinen? Niet alles kan overal, constateren ze in Remkes' termen. Van de politiek verwachten Gijs en Bart visie en ballen om eindelijk eens de problemen bij de bron aan te pakken en werk te maken van natuurherstel. De leestip van Gijs is ‘Hedgelands' van Christopher Hart. Bart tipt ‘Het Koningsven' van Nel van den Bergh e.a. en ‘Landgoed Mookerheide, een veelzijdig verblijf' van Pictures Publishers. Je kunt alle leestips nu downloaden in één lijst via vlinderstichting.nl/toekomstvoornatuur (scroll naar beneden naar Leestips). Reacties op deze of eerdere afleveringen zijn van harte welkom! Je kunt ons bereiken op onze sociale mediakanalen of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl. Voor updates en kijkjes achter de schermen, volg ons via @toekomstvoornatuur.bsky.social op Bluesky en @toekomstvoornatuur op Instagram.

Er zijn veel kansen voor natuur in iedere straat. Het is hoog tijd om die kansen te verzilveren. Minder praten, meer doen. Dat is in het kort het pleidooi van Karin Albers, ecoloog en ondernemer. Anthonie spreekt met Karin over haar boek ‘Iedere straat verdient natuur' waarin zij de stappen beschrijft van natuurinclusieve ambities naar beleid, realisatie en beheer. Waarom zou je natuurinclusieve ambities willen hebben? En hoe kom je tot goede uitvoering buiten? Wat doe je met bewoners of collega's die niet willen? We bespreken waarom het mis kan gaan, en wat je kunt doen om dat op te lossen. Karin ziet overal kansen voor meer groen en hogere kwaliteit natuur in onze steden en dorpen. Voor meer kennis ziet zij een belangrijke rol weggelegd. Want: mensen die meer van de natuur weten, zijn er beter in om die natuur een handje te helpen. We bespreken ook de noodzaak van normen voor groen in de stad en de kansen die de natuurherstelverordening daarvoor biedt. De leestips die Karin geeft zijn ‘Stadsnatuur maken' van Jacques Vink, Piet Vollaard en Niels de Zwarte en ‘Stadsnatuur bouwen' van dezelfde auteurs. Beide leestips gaan over de inhoud van natuurinclusiviteit, het boek van Karin ‘Iedere straat verdient natuur' gaat over het proces. Reacties op deze of eerdere afleveringen zijn van harte welkom. Je kunt ons bereiken op onze sociale mediakanalen of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl. Voor updates en kijkjes achter de schermen, volg ons via @toekomstvoornatuur.bsky.social op Bluesky, @toekomstvoornatuur op Instagram en @toekomstnatuur op X.

Wie kent de lyrische zang van de veldleeuwerik niet? Toch klinkt hij steeds minder in de Lage Landen. Wat betekent het verlies van gewone soorten voor onze levenskwaliteit? Tine Hens, journalist en auteur, maakt een persoonlijke zoektocht naar wat ze noemt het ‘archief van mogelijk verlies'. Anthonie spreekt met Tine over haar werk als journalist, de plaats van de mens in de natuur en het lot van gewone plant- en diersoorten. We bespreken in deze aflevering drie ooit zeer algemene soorten: veldleeuwerik, iep en kievit. Hoe komt het dat ze in de knel geraakt zijn? En wat is er nodig voor herstel? Tine ziet een belangrijke rol weggelegd voor vreugde en andere emoties. En nodigt ons uit om de wereld op een andere manier te bezien. Tine bedankt Marc Argeloo voor zijn boek ‘Natuuramnesie' en tipt zijn werk aan luisteraars. Je kunt het verhaal van Marc ook beluisteren in aflevering 15. Verder tipt Tine ‘Schemervluchten' van Helen Macdonald en ‘Tot in de hemel' van Richard Powers. In deze aflevering komt ook aflevering 3 met Ben Koks ter sprake. We spreken ook over ‘De wereld die we delen' van Tine. Henk Meeuwsen stelde de geluiden van de veldleeuwerik en kievit ter beschikking. Over wat natuurgeluiden met ons doen vertelt Henk in aflevering 28. Op zaterdag 1 februari 2025 vertelt Anthonie over zijn inzichten uit 75 afleveringen van Toekomst voor Natuur op het congres van de Nederlandse Ornithologische Unie. Wil je daarbij zijn? Kijk hier voor meer informatie. Reacties op deze of eerdere afleveringen zijn van harte welkom. Je kunt ons bereiken op onze sociale mediakanalen of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl. Voor updates en kijkjes achter de schermen, volg ons via @toekomstvoornatuur.bsky.social op Bluesky, @toekomstvoornatuur op Instagram en @toekomstnatuur op X.

Twee keer per jaar trekken grote aantallen trekvogels van hun broedgebieden naar hun overwinteringsgebieden en weer terug. Tijdens hun reis verbinden ze landen, continenten én hun bewoners. Welk beeld tekent zich af als we migratie bekijken als natuurlijk fenomeen? En hoe doen trekvogels dat, zulke grote afstanden afleggen zonder een druppel fossiele brandstof? In de laatste aflevering van 2024 spreekt Anthonie over deze en andere vragen met Theunis Piersma. Theunis is hoogleraar trekvogelecologie aan de Rijksuniversiteit Groningen, onderzoeker bij het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee en founding director van Birdeyes. Hij is net terug uit Mauritanië voor enkele weken onderzoek aan wadvogels en het wad van Banc d'Arguin. Hoe is het om daar ‘onze' lepelaars, kanoeten en andere trekvogels terug te zien? En hoe ziet de wereld eruit als we die door de ogen van deze trekvogels bekijken? Theunis is openhartig over zijn rol als onderzoeker. Hij is opgeleid om alles door de wetenschappelijke bril van evolutionaire processen en natuurlijke selectie als verklaringsmodel te bekijken. Maar hij komt er steeds meer achter dat een essentieel deel van de werkelijkheid dan ontbreekt. Hoe gaat hij hiermee om? En hoe kijken zijn vakgenoten hiernaar? Verder spreken we over geopolitieke spanningen in Europa en de rol van migratie, over de afwezigheid van Nederland op het internationale toneel, de grutto als verhalenverteller en nieuwe plannen voor spannend onderzoek. De leestip van Theunis is ‘Leven als een beest' / ‘Being a beast' van Charles Foster. In de aflevering hebben we het over twee van de boeken die Theunis heeft gemaakt, dat zijn ‘Sinagote' over het levensverhaal van een lepelaar en ‘Zwaluwen van Gaast' over huiszwaluwen. Reacties op deze of eerdere afleveringen zijn van harte welkom. Je kunt ons bereiken op onze sociale mediakanalen of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl. Voor updates en kijkjes achter de schermen, volg ons via @toekomstvoornatuur.bsky.social op Bluesky, @toekomstvoornatuur op Instagram en @toekomstnatuur op X.

Nachtvlinders zijn met 2400 soorten een belangrijke en veelzijdige insectengroep. Welke rol spelen nachtvlinders in ecosystemen? Hoe ontdek je ze en hoe gaat het eigenlijk met nachtvlinders? Anthonie spreekt in deze aflevering met Rik Wever, nachtvlindernerd en projectleider bij De Vlinderstichting. We spreken over BIMAG, monitoring van nachtvlinders door boeren en boerinnen en wat dat voor inzichten oplevert. Zijn er eigenlijk typisch agrarische nachtvlinders? Ook duiken we in de wereld van microvlinders, die vaak in bladeren van planten huizen. Moeten we daarom niet anders naar ‘dood blad' kijken? En wat kunnen terreinbeheerders en tuinbezitters doen voor nachtvlinders? Rik geeft tips uit zijn eigen tuin en licht bovendien het tipje van de sluier voor nachtvlinders die je nu, in de winter, zelf kunt zien. Tenslotte vertelt Rik over nieuwe soorten die hij binnenkort verwacht. De leestip van Rik is het boek ‘Nachtvlinders. De nieuwe veldgids voor Nederland en Vlaanderen' van Paul Warren en Martin Townsend. “Van zelf opzoeken leer je veel meer dan door beeldherkenning met een app!”, aldus Rik. Reacties op deze of eerdere afleveringen zijn van harte welkom. Je kunt ons bereiken op onze sociale mediakanalen of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl. Voor updates en kijkjes achter de schermen, volg ons via @toekomstvoornatuur.bsky.social op Bluesky, @toekomstvoornatuur op Instagram en @toekomstnatuur op X.

Er moet steeds vaker gemaaid worden door stikstofdepositie en klimaatverandering. Hoe doe je dat met zo min mogelijk schade aan insecten? In deze aflevering spreekt Anthonie over maaidilemma's met Yavanna Aartsma, onderzoeker bij Wageningen Environmental Research en Koen Verhoogt projectleider bij De Vlinderstichting. Zij publiceren binnenkort nieuw OBN-onderzoek naar de effecten van maaibeheer op insecten en manieren om maaischade te beperken. Waarom maaien we eigenlijk? En kun je niet veel beter de natuur haar gang laten gaan in plaats van te maaien? Het blijkt toch iets genuanceerder te liggen dan dat. Om graslanden te behouden is begrazing of maaibeheer nodig. Maar maaibeheer blijft de gemoederen bezighouden. Zo ontstond er recent discussie over klepelmaaien door de waterschappen. Waar gaat die discussie eigenlijk om? En hoe komen we eruit? Beheerders van graslanden, bermen, dijken en watergangen hebben verschillende mogelijkheden om maaibeheer zo gunstig mogelijk te laten uitpakken voor natuur. In deze aflevering bespreken we ze en geven we praktische tips. Ook gaan we in op innovaties aan maaimachines, die in het onderzoek op hun ecologische effectiviteit zijn beoordeeld. Wat komt daaruit? En hoe komen we verder met maaibeheer in de Lage Landen? Koen geeft ‘Waarom wespen rupsen hersenspoelen' van Matt Simon als leestip. Yavanna tipt ‘De wesp' van Seirian Sumner. Reacties op deze of eerdere afleveringen zijn van harte welkom. Je kunt ons bereiken op onze sociale mediakanalen of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl. Voor updates en kijkjes achter de schermen, volg ons via @toekomstvoornatuur.bsky.social op Bluesky, @toekomstvoornatuur op Instagram en @toekomstnatuur op X.

Landbouwtransitie is geen vies woord, maar bittere noodzaak. Dirk Lodewijk, CEO van Royal Koopmans is er helder over. Met een nieuw concept van duurzame tarwe uit Nederland verandert Koopmans de keten van akker tot bakker. Anthonie spreekt met Dirk over zijn drijfveren en de uitdagingen voor de landbouw- en voedselsector. Hoe draagt Koopmans bij aan verandering en waarom is duurzaam graan onderdeel van de oplossing? Wat verwacht Dirk van nieuwe landbouwplannen van een nieuwe Europese Commissie die in december aantreedt? We spreken over Nedertarwe, ambachtelijk brood, de oorlog in Oekraïne en het gebrek aan visie en daadkracht bij de overheid. De leestips van Dirk zijn ‘Food for thought' van Kadir van Lohuizen en het artikel ‘Creating shared value' van Michael Porter. Qua literatuur tipt Dirk: lees sowieso alles van John Irving en Tommy Wieringa. We vinden het leuk als je met ons deelt wat deze podcastaflevering je bracht. Of eerdere podcastafleveringen, dat mag natuurlijk ook. Je kunt ons bereiken via onze sociale media, @toekomstnatuur op X en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

Om natuur in het hart van mensen te krijgen hebben we verhalen nodig. Over verwondering, veerkracht en vooral: over hoe natuur ons raakt. Wie zijn die verhalenvertellers? En horen wij het verhaal nog wel wat de soorten zelf over onze landschappen vertellen? Daarover spreekt Anthonie in deze aflevering met Rik van der Linden, filmmaker en historicus. Rik besloot in 2020 zijn werk als filmmaker in dienst van de natuur te stellen. Wat bracht hem dat? En hoe gaat hij te werk? Twee films van Rik zijn vanaf 4 november te zien op het Wildlife Film Festival Rotterdam. De Verwonderaars is de openingsfilm van het festival. Het portretteert burgerwetenschappers en hun liefde voor natuur. Waarom doen ze dat? Voor de totstandkoming van de film Het Vergeten Leven van Nederland speelde Toekomst voor Natuur een cruciale rol. Het schetst de historische gelaagdheid van het landschap rond Rotterdam en de gevolgen van razendsnelle ontwikkelingen in de afgelopen decennia. Veel natuur verdween, en het bracht economische welvaart. Tegen welke prijs? En welke plek is er nu nog voor natuur? In deze aflevering zit een winactie voor kaarten van beide films, beschikbaar gesteld door het Wildlife Film Festival Rotterdam. Rik geeft een boekenplank aan leestips. Hij leest graag in drie sporen tegelijk. Over soorten dichtbij huis: ‘De spreeuw' van Koos Dijksterhuis en ‘Insectenrijk' van Aglaia Bouma. Over samenhang tussen soorten en ecosystemen: ‘Darwin in de stad' van Menno Schilthuizen, ‘Atlas van Nederland in het Holoceen' van Peter Vos en de Verkade-albums van Jac. P. Thijsse. Tenslotte filosofisch: ‘The web of meaning' van Jeremy Lent en ‘Een vlecht van heilig gras' van Robin Wall Kemmerer. Anthonie geeft ook een leestip: ‘Copsford' van Walter Murray. We verwijzen in deze aflevering naar aflevering 15 met Marc Argeloo over natuuramnesie en aflevering 20 met Gerard Ouweneel over vogels zijn emotie. We vinden het leuk als je met ons deelt wat deze podcastaflevering je bracht. Of eerdere podcastafleveringen, dat mag natuurlijk ook. Je kunt ons bereiken via onze sociale media, @toekomstnatuur op X en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

Een gediscrimineerde diergroep. Zo werden insecten in 1991 genoemd in een advies van de Natuurbeschermingsraad. Er was alle reden toe, want in het natuurbeheer gold lang het adagium: als de vegetatie op orde is, volgt de fauna vanzelf. Hoe is het nu gesteld met aandacht voor insecten in het natuurbeheer? Anthonie spreekt met Marijn Nijssen, onderzoeker bij Stichting Bargerveen. Marijn heeft een fascinatie voor kleine dieren en onderzoekt ecosysteemherstel vanuit de bril van het voedselweb. Dankzij tal van beheergerichte onderzoeken is er steeds meer aandacht voor insecten en andere ongewervelden in het terreinbeheer. Wat hebben insecten eigenlijk nodig? En hoe kan een beheerder daar rekening mee houden? We bespreken het concept van de 4 V's en ontdekken het belang van goede paraplusoorten. Ook ontrafelen we waarom fasering en gradiënten cruciale pijlers zijn onder het natuurbeheer. Onvermijdelijk komen we ook uit bij drukfactoren. Hoe werkt stikstofdepositie uit op kleine fauna? En waarom is voedselkwaliteit zo'n belangrijk puzzelstuk in dit geheel? En dan is er ook nog het mysterie van enkele iconische insectenetende vogelsoorten die het de laatste jaren heel goed doen, ondanks afname van insecten. Hoe zit dat? Marijn tilt een tipje van de sluier op. Tenslotte staan we stil bij oplossingen. Welke kansen voor insecten worden er nu nog gemist? En is steenmeel inderdaad een oplossing in het tegengaan van de effecten van stikstofdepositie? De leestips van Marijn zijn ‘Erik of het klein insectenboek' door Godfried Bomans en ‘Torenhoog en mijlenbreed' door Tonke Dragt. Ook tipt Marijn ‘Het lied van de dodo' door David Quammen en ‘De uitvinder van de natuur' door Andrea Wulf. De brochure ‘Kansen voor fauna in natuurbeheer' waarover we in deze afleveringen spreken is hier te downloaden. Wil je meer weten over OBN natuurkennis? Op de website natuurkennis.nl lees je over het netwerk en zijn alle onderzoeken terug te vinden. De geschiedenis van 35 jaar OBN lees je hier. We vinden het leuk als je met ons deelt wat deze podcastaflevering je bracht. Of eerdere podcastafleveringen, dat mag natuurlijk ook. Je kunt ons bereiken via onze sociale media, @toekomstnatuur op X en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

Wereldberoemd zijn ze, de ecologische tekeningen van Jeroen Helmer. Ze openen de weg naar meer verbeelding, naar een rijke natuur in de Lage Landen. Wat drijft Jeroen en hoe gaat hij te werk? Anthonie spreekt Jeroen in deze aflevering in zijn eigen atelier. Bij een bundeling van zijn tekeningen schreef hij verhalen over de fascinerende, complexe wereld van natuurlijke systemen in de Lage Landen. Het boek ‘Wildernis in eigen land' verschijnt op 1 oktober ter gelegenheid van het 35-jarig jubileum van Jeroens werkgever ARK Rewilding Nederland. Wat is wildernis eigenlijk? En wanneer is rewilding succesvol? Niet iedereen is gecharmeerd van wildernis. Hoe ga je in rewildingprojecten om met verschillende natuurbeelden die mensen hebben? In de tweede helft van deze aflevering laten we ons inspireren door enkele natuurlijke processen. De kracht van het water, de spanning van roofdieren en de gastvrijheid van een eik die daarmee zijn leven verlengt. Ervaar de onvoorstelbare rijkdom en complexiteit van onze natuur door de ogen van Jeroen. De leestips van Jeroen brengen ons op het ingewikkelde dilemma van onze voedselproductie. Is rewilding ook hier een mogelijke oplossing? Jeroen tipt ‘Regenesis' van George Monbiot en ‘De uitvinder van de natuur' van Andrea Wulf. Anthonie tipt ‘Wildernis in eigen land' van Jeroen. Eerder in het gesprek noemt Jeroen een 500 pagina's dik boek over dood hout. Dat betreft ‘Biodiverstiy in dead wood' van Jogier Stockland. In deze aflevering raken we verschillende onderwerpen uit eerdere afleveringen aan. Het betreft: aflevering 29 over het avontuurlijke leven en werk van Alexander von Humboldt, aflevering 38 over Charles Darwin en zijn ecologische experimenten en aflevering 62 over de fascinerende wereld van regenwormen. Let op: deze aflevering bevat een tijdelijke speciale actie voor luisteraars van Toekomst voor Natuur. We vinden het leuk als je met ons deelt wat deze podcastaflevering je bracht. Of eerdere podcastafleveringen, dat mag natuurlijk ook. Je kunt ons bereiken via onze sociale media, @toekomstnatuur op X en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

Je kunt er niet omheen in tal van natuurgebieden: grote grazers. Waarom zijn ze daar en welke effecten hebben ze op de natuur? En wat komt er praktisch allemaal kijken bij grote grazers in natuurgebieden? In deze aflevering spreekt Anthonie daarover met Fokko Erhart. Fokko was 25 jaar lang kuddebeheerder in de Gelderse Poort voor ARK Rewilding Nederland en FREE Nature. Tegenwoordig heeft hij een eigen adviesbureau over begrazing. Samen met andere deskundigen schreef Fokko zijn ervaringen op in een nieuw boek: Begrazing in Nederlandse en Vlaamse natuurgebieden. We spreken in deze aflevering over het belang van begrazing als natuurlijk fenomeen, over de maatschappelijke context van grazers, vier strategieën van begrazing en over enkele grazers zelf. Tenslotte gaan we in op een nieuwe aanpak voor begrazingsprojecten met tips voor beheerders. De leestip van Fokko is ‘Begrazing in Nederlandse en Vlaamse natuurgebieden' van Fokko Erhart, Loek Kuiters, Jan Van Uytvanck, Michaël Cassaert, Linda Abbing en Daan Kinsbergen. Wil je reageren op deze aflevering? Je kunt ons bereiken via onze sociale media, @toekomstnatuur op X en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

De stad is dynamisch en divers, maar is de stad ook groen? En hoe wordt een stad natuurlijker? In deze aflevering spreekt Anthonie daarover met Ton Eggenhuizen, stadsecoloog in Almere en al meer dan 20 jaar knobbelzwaanonderzoeker. Ton heeft een optimistische kijk: hij ziet de mens als bio-engineer, een rol die vaak de bever wordt toegedicht. Zijn stad en natuur verenigbaar? De reactie van Ton laat zich raden. Welke uitdagingen zijn er voor de stadsnatuur? En hoe gaan Ton en de gemeente Almere daarmee om? Een belangrijk uitgangspunt is de visie ecologie van de gemeente Almere. Die overstijgt de waan van de dag en zet doelen voor de lange termijn. Verbinden, verbinden, verbinden is het credo, vooral van mensen en natuur. Ook minder bekende aspecten van stedelijke ecologie komen aan bod, zoals stilte en donkerte. En hoe gaat Almere om met wettelijk beschermde soorten en welke rol spelen soortmanagementplannen daarbij? Tenslotte spreken we over knobbelzwanen en waarom die bij uitstek een vogel van de stad zijn geworden. De leestip van Ton is ‘Erfgenamen van de aarde' van Chris Thomas. Daarnaast zijn ‘Darwin in de stad' van Menno Schilthuizen en ‘De gemaakte planeet' van Albert Faber vormend geweest voor Ton's denken over stadsnatuur. Ook lezenswaardig is de monografie die Ton schreef over zijn favoriete vogel: ‘De knobbelzwaan'. Wil je reageren op deze aflevering? Je kunt ons bereiken via onze sociale media, @toekomstnatuur op X en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

Uitgestrekte, eeuwenoude wouden in Midden- en Oost-Europa: ze zijn onderdeel van het natuurlijke erfgoed van ons continent. Hoe moeten we daarmee omgaan? Over die vraag zijn de laatste jaren spanningen ontstaan, geholpen door droogte, plagen en economische belangen. Journalist Dore van Duivenbode, zelf half-Pools, ging op reis naar Polen, Oekraïne en Roemenië en sprak met de mensen die van het bos leven én het bos beschermen. Hoe staat het ervoor met de oerbossen van Midden-en Oost-Europa? En wat staat er op het spel in de belangenstrijd om deze Europese natuur? Over haar ervaringen schreef Dore het boek ‘Oerbos', uitgegeven bij Uitgeverij de Geus. Anthonie spreekt in deze aflevering met Dore over de strijd om deze Europese natuur waaraan verschillende natuurbeelden van mensen ten grondslag liggen. Waarom is het relevant voor ons in West-Europa wat er in de wouden elders in Europa gebeurt? En welke rol hebben multinationals als Ikea hierin? We spreken over het belang van verkiezingen, de verwoestende gevolgen van de oorlog in Oekraïne en een ontmoeting met een bruine beer. De leestip van Dore is ‘The overstory' van Richard Powers, in het Nederlands vertaald in ‘Tot in de hemel'.   Wil je reageren op deze aflevering? Je kunt ons bereiken via onze sociale media, @toekomstnatuur op X en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

“Zie jij ook zo weinig vlinders? Ik maak mij echt zorgen!” Dat is zo ongeveer de meest gestelde vraag aan Anthonie de afgelopen tijd. Hoog tijd om het daarom eens over vlinders te hebben. In deze aflevering spreekt Anthonie met Jan van der Made, één van de oprichters en oud-directeur van De Vlinderstichting. Samen met side-kick Chris van Swaay van De Vlinderstichting blikken we terug op de ontwikkelingen in de vlinderstand sinds de jaren 1960. Zijn er tegenwoordig echt zoveel minder vlinders? En welke soorten zijn er verdwenen? Hoe was dat voor Jan om mee te maken? Jan blikt terug op zijn beginjaren bij De Vlinderstichting waarin hij veel voor elkaar wist te krijgen. Ook vertelt hij over zijn onderzoek aan nachtvlinders op Voorne in de jaren 1960. Hoe ging dat eraan toe, zonder de moderne technieken van nu? En hoewel er nog maar weinig vlinders zijn, is er ook reden voor optimisme. Chris vertelt over nieuwe ontwikkelingen die op Europese schaal voor vlinders goed nieuws betekenen. De leestip van Jan is: pak er eens een vlindergids bij en trek erop uit om vlinders en ander moois in de natuur te ontdekken. Waarvan akte! Wil je reageren op deze aflevering? Je kunt ons bereiken via onze sociale media, @toekomstnatuur op X en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

Dode dieren blijken van groot belang voor de kringloop van voedingsstoffen in ecosystemen. Maar dat gaat niet vanzelf, want er zijn tal van grote en kleine organismen bij betrokken. Met recht kun je zeggen: geen leven zonder dood. Elke Wenting promoveerde onlangs aan de Wageningen Universiteit op een proefschrift met deze titel. In deze aflevering spreekt Anthonie met Elke over het grote belang van dode dieren in de natuur. Elke deed onderzoek aan drie kennislacunes die we in deze aflevering langslopen: 1) Hoe belangrijk zijn dode dieren als voedselbron voor aaseters? 2) Welke aaseters komen er op een kadaver af en welke invloed hebben ze op de ontbindingssnelheid? 3) Hoe worden de voedingsstoffen uit een kadaver verspreid? Elke heeft belangrijke nieuwe inzichten opgedaan die terreinbeheerders helpen bij de bewustwording van de kringloop van leven en dood in hun terreinen. We spreken ook over de rol van afschot voor consumptie én we vragen ons af: welke invloed heeft de wolf op aaseters? De leestip van Elke is ‘De uitvinder van de natuur' van Andrea Wulf. Wil je reageren op deze aflevering? Je kunt ons bereiken via onze sociale media, @toekomstnatuur op X en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl. Toekomst voor Natuur gaat even op zomerpauze, op zaterdag 3 augustus verschijnt er weer een nieuwe aflevering online. Fijne zomer!

Regenwormen zijn klein, maar invloedrijk. Volgens Charles Darwin “valt het te betwijfelen of er andere dieren zijn die zo'n belangrijke rol hebben gespeeld in de geschiedenis van de wereld als deze laag georganiseerde wezens.” Alle reden dus voor een aflevering over regenwormen. Anthonie spreekt met Stephanie Schelfhout, onderzoeker aan de Universiteit Gent en eerder te gast in aflevering 36. Stephanie blijkt niet alleen graslandnerd, maar ook regenwormennerd. Ze vertelt over haar fascinatie voor deze diergroep en hoe ze er zelf mee in aanraking kwam. Waarom zijn regenwormen belangrijk? Wat betekenen ze voor voedselproductie door boeren en moestuiniers? En hoe kunnen bosbouwers rekening houden met regenwormen? Regenwormen blijken zelfs een effect te hebben op de stroop die Canadezen op hun pannenkoek smeren. Bizar? Jazeker, en hoe dat zit hoor je in deze aflevering! De leestips van Stephanie zijn ‘Praktijkboek bosbeheer' van Patrick Jansen e.a. en ‘Under ground' van Yvonne Baskin. De website van ANEKO, de Vlaamse werkgroep die regenwormen bestudeert, is anekoworm.be. Wil je reageren op deze aflevering? Je kunt ons bereiken via onze sociale media, @toekomstnatuur op X en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

De Lage landen zijn waterrijk, maar te vaak is het water van slechte kwaliteit. Hoe komt dat en wat betekenen de honderdduizenden kilometers watergang voor natuur? In deze aflevering spreekt Anthonie daarover met twee kenners van waternatuur en waterkwaliteit: Cas Heikens en Bram Geers, beide ecoloog. De Kaderrichtlijn Water verplicht EU-lidstaten om de waterkwaliteit in 2027 op orde te hebben. Vrijwel zeker worden die doelen niet behaald. Welke problemen spelen er? Hoe zit dat met bestrijdingsmiddelen? Volgens Bram en Cas moeten we niet onderschatten hoe vaak organisaties die verantwoordelijk zijn voor het waterbeheer langs elkaar heen werken. Bovendien krijgen beheerders helemaal geen waterkwaliteitsdoelen mee bij het onderhoud van watergangen. Waarom worden die kansen niet benut? En dan duikt ook die snor op. Wat is dat eigenlijk? En waarom is die snor zo belangrijk voor veel plant- en diersoorten? Ook duiken we in het probleem van hondenpoep. De gevolgen voor de waterkwaliteit kunnen wel eens groter zijn dan nu gedacht. Tenslotte blijkt de Omgevingswet nog een verrassing in petto te hebben voor de waterkwaliteitsdoelen. De opgave voor waterkwaliteit is al met al nog veel groter dan voor stikstof. De leestips van Cas zijn ‘Aquatische ecologie' van Henk Hoogenboom en het Kennisdocument Basiskwaliteit Natuur. De leestip van Bram is ‘Darwin in de stad' van Menno Schilthuizen. We spreken in deze aflevering over de campagne ‘Waar is de snor?' van De Vlinderstichting, die loopt van 27 mei tot en met 9 juni 2024. Lees hier hoe je mee kunt doen. Wil je reageren op deze aflevering? Je kunt ons bereiken via onze sociale media, @toekomstnatuur op X en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

In juni zijn er verkiezingen voor het Europees Parlement. Dat roept de vraag op: hoe belangrijk is Europa eigenlijk voor natuurbescherming? Anthonie spreekt daarover in deze aflevering met Arie Trouwborst, hoogleraar natuurbeschermingsrecht aan de Tilburg Universiteit. Er wordt aan alle kanten gemorreld aan het natuurbeschermingsrecht. Moeten we ons zorgen maken? Volgens Arie is het Europese natuurbeschermingsrecht heel bijzonder. Waar komt dat door? En welke successen heeft dat opgeleverd? We spreken over rechten voor natuur en of dat gaat helpen. En we besluiten met een oproep: ga vooral stemmen, in Nederland op 6 juni en in andere EU-lidstaten op 9 juni. De leestip van Arie is ‘The deadly balance' van Adam Hart. We verwijzen in deze aflevering naar aflevering 15 met Marc Argeloo over shifting baselines. De afscheidsrede van Kees Bastmeijer ‘Grenzen aan geknoei' is hier terug te kijken. Wat vind je van deze aflevering? Laat ons dat gerust weten! Je kunt ons bereiken via onze sociale media, @toekomstnatuur op X en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

Steeds minder weidevogels. Bodemdaling. Oprukkende exotische rivierkreeften. Agrarische bedrijven onder druk. In veenweidegebieden komen veel uitdagingen samen. Heeft het veenweidegebied nog toekomst? Anthonie spreekt daarover met twee ‘polderjongens': Dick Melman en Nico Jonker. Dick is gepensioneerd onderzoeker agrarisch natuurbeheer en kenner van slootkantvegetaties. Nico werkt als ecoloog bij de provincie Noord-Holland aan natuurverbindingen. In hun vrije tijd doen ze veel praktisch veldonderzoek rond Spaarnwoude, een open poldergebied tussen Haarlem en Amsterdam. Ze doen belangwekkende ontdekkingen over het samenspel tussen bodem, water, weidevogels en hun voedsel. In deze aflevering vertellen ze over hun inzichten, de samenwerking met boeren en het grote belang van goed ecologisch veldonderzoek. Welke lessen zien Dick en Nico voor de gebiedsprocessen die gaande zijn in het kader van de provinciale plannen voor het landelijk gebied? En waarom lukt het maar niet om weidevogelpopulaties in stand te houden? Moeten we daar eigenlijk wel koste wat kost naar streven? De leestips van Nico zijn ‘Gesloten vanwege stikstof' van Jan Douwe van der Ploeg en ‘De zilvermeeuw' van Kees Camphuysen. De leestip van Dick is ‘De onderwerping' van Philipp Blom. We verwijzen in deze aflevering naar aflevering 30 met Eline Schothorst over ecologie in het agrarisch onderwijs. Wat vind je van deze aflevering? Laat ons dat gerust weten! Je kunt ons bereiken via onze sociale media, @toekomstnatuur op X en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

Zweefvliegen staan sterk onder druk, blijkt uit analyses voor de eerste Rode lijst zweefvliegen van Nederland. Hoe komt dat? En waar vallen de klappen? In deze aflevering spreekt Anthonie met Theo Zeegers, projectleider bij EIS Kenniscentrum Insecten en één van de auteurs van het basisrapport voor de Rode lijst zweefvliegen. We bespreken waarom zweefvliegen zo belangrijk zijn en verkennen de patronen: in welke leefgebieden gaat het slecht en waarom? In het larvestadium zijn zweefvliegen in verschillende ecologische groepen in te delen. We bespreken hoe het de belangrijkste groepen vergaat. Zijn er ook soorten waar het goed mee gaat? En wie zijn de ‘veldleeuweriken' onder de zweefvliegen? Theo geeft drie onverwachte tips om zweefvliegen te helpen. De leestip van Theo is ‘De vliegenval' van Frederik Sjöberg en Anthonie tip het nieuwe boekje ‘Van blinde bij tot zilveren fluitje' van Flor Rhebergen en Theo Zeegers, waarin je laagdrempelig kunt kennismaken met de meest voorkomende bijen en zweefvliegen. Wat vind je van deze aflevering? Laat ons dat gerust weten! Je kunt ons bereiken via onze sociale media, @toekomstnatuur op X en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

In bijna anderhalve eeuw veranderde de natuurbescherming enorm. Welke kantelpunten zijn er te benoemen? Dit is de eerste aflevering van 'Groene schouders', een nieuwe serie in Toekomst voor Natuur. Op welke schouders rust de huidige natuurbescherming? Welke bijzondere momenten en mensen zijn er in anderhalve eeuw natuurbescherming te ontdekken? In 'Groene schouders' bespreken we de geschiedenis van anderhalve eeuw natuurbescherming. Anthonie spreekt in deze aflevering met Henny van der Windt, universitair hoofddocent aan de Rijksuniversiteit Groningen. Henny is al lang bezig met de geschiedenis van de natuurbescherming en promoveerde in 1995 op het proefschrift ‘En dan: wat is natuur nog in dit land' over natuurbescherming tussen 1880 en 1990. We bespreken in deze aflevering vijf kantelpunten tussen 1880 en nu. 1. De oprichting van natuurbeschermingsorganisaties rond 1900 2. De discussies rond actief natuurbeheer in natuurreservaten en de bemoeienis met gebieden buiten de reservaten, rond 1930. 3. Het natuurbeschermingsjaar 1970 en de daarop volgende grotere aandacht voor het milieu en vermaatschappelijking van natuur- en milieuvraagstukken, bijvoorbeeld in het bosbeheer. 4. Vanaf rond 1985 drukken ecologen en de overheid een nog groter stempel op natuurbescherming. Er worden nieuwe technologische concepten ontwikkeld en natuurbescherming wordt meer technocratisch. 5. De decentralisatie van het natuurbeleid naar provincies rond 2010. Als gevolg hiervan wordt natuurbescherming meer marktgedreven. Tegelijk splijt stikstof het debat. Landbouw en natuur scheiden of verweven blijkt een discussie die al decennialang telkens in een iets andere gedaante terugkomt. Wat is wijsheid? En was de technocratisering van natuur eigenlijk wel een goed idee met de kennis van nu? De leestip van Henny is ‘Nature's economy' van Donald Worster. Wil je reageren op deze aflevering? We zijn benieuwd wat je van deze aflevering en de nieuwe serie ‘Groene schouders' vindt. Laat ons dat gerust weten! Je kunt ons bereiken via onze sociale media, @toekomstnatuur op X en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl. De serie ‘Groene schouders' zal de komende tijd in verschillende afleveringen bijzondere momenten en bijzondere mensen in anderhalve eeuw natuurbescherming belichten. Deze podcastaflevering zullen als reguliere afleveringen van Toekomst voor Natuur verschijnen.

Waarmee begint liefde voor natuur? Met goed kijken, ontdekt regisseur Sanne Rovers dankzij haar vader. In haar film Groenkijkers brengt ze een ode aan natuurbeschermers tegen de achtergrond van grote maatschappelijke uitdagingen. Anthonie spreekt met Sanne over de totstandkoming van haar film, haar fascinatie voor groenkijkers en de successen en dilemma's die ze tijdens het maken van de film tegenkomt. Hoe belangrijk is haar vader voor haar kijk op natuur? Hoe leer je goed kijken? En hoe kan het dat je nog steeds verwonderd kunt zijn over natuur, ook als je er al tientallen jaren mee bezig bent? Ze vertelt over de natuurbeschermers in de film die balanceren tussen liefde en verlies, over de impact van de film bij haarzelf en anderen en haar plannen voor een vervolg. Groenkijkers wordt op 18 april 2024 om 22:20 uitgezonden op NPO 2. De leestips van Sanne zijn ‘De wand' van Marlen Haushofer en ‘Een vrouw in de poolnacht' van Christiane Ritter. Wil je reageren op deze aflevering? Laat ons dat gerust weten! Je kunt ons bereiken via onze sociale media, @toekomstnatuur op X en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl. Wil je een vertoning van Groenkijkers organiseren voor jouw omgeving? Kijk op groenkijkers.nl voor de mogelijkheden.

Trekvogels verbinden ons met andere delen van de wereld. Steltlopers en ganzen die bij ons overwinteren, broeden bijvoorbeeld op de toendra in Rusland. In deze aflevering spreekt Anthonie met Gerard Boere. Gerard was decennialang een belangrijke spil in het internationale natuurbeschermingswerk vanuit Nederland rond de flyway van trekvogels. Hij was als ambtenaar betrokken bij verschillende expedities naar Siberië in de jaren 1990 om onderzoek te doen aan broedgebieden van ganzen en steltlopers. Ook ging Gerard op zoek naar de haast mythische dunbekwulp in de oneindige Siberische steppe. Over zijn avonturen, zijn werk achter de schermen en prachtige natuurvondsten schreef hij een meeslepend boek en vertelt hij met smaak in deze podcastaflevering. Hoe was het om met Russen samen te werken aan internationale natuurbescherming? Wat maakte hij mee? En hoe is de situatie nu, na de Russische inval en oorlog in Oekraïne? Gerard was ook actief bij de bescherming van trekvogels in Oekraïne. Waarom verliep dat zoveel beter dan in Rusland? In deze aflevering krijg je een uniek kijkje achter de schermen van betrekkingen tussen Nederland en Rusland op het gebied van natuurbescherming. De leestip van Gerard is ‘Die Ostatlantische Vogelzugroute' van Peter Prokosch, recent ook verkrijgbaar in het Engels als ‘The East Atlantic Flyway of Coastal Birds'. Anthonie tipt het boek van Gerard ‘In Siberië zijn geen wegen, alleen richtingen'. Wil je reageren op deze aflevering? Laat ons dat gerust weten! Je kunt ons bereiken via onze sociale media, @toekomstnatuur op X en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

Alle thema's van het leven zijn in de tuin te vinden. Renze Borkent tobde met zijn gezondheid, ging op ontdekkingstocht in zijn eigen tuin en trof een wonderbaarlijke soortenrijkdom. Planten, dieren en vooral heel veel klein leven. Over zijn belevenissen schreef hij een meeslepend boek: Kleine natuur. Anthonie spreekt in deze aflevering met Renze over die zoektocht en wat hem dat bracht. Zijn natuurbeleving werd beproefd en verdiept. Waarom begon hij deze tuinsafari, hoe pakte hij dat aan en wat komt hij allemaal tegen? Renze geeft ook tips om zelf te beginnen. Over de LedEmmer kun je hier meer lezen. Anthonie tipt Renze's boek ‘Kleine natuur'. Renze heeft drie leestips die de schoonheid van de natuur benadrukken door de schoonheid van de taal: ‘Heel de natuur' van Koos van Zomeren, ‘De vliegenval' van Frederik Sjöberg en ‘Berichten uit de vallei' van Stefan Brijs. Wat vind je van deze aflevering? Laat ons dat gerust weten! Je kunt ons bereiken via onze sociale media, @toekomstnatuur op X en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

Leembossen, vloeiweiden, watermolens: het stroomgebied van de Dommel zit vol met cultuur- en natuurhistorie. In deze aflevering struinen we langs de lange lijnen van de geschiedenis van dit landschap in Noord-Brabant en het noordelijk deel van Vlaanderen. Anthonie spreekt met Ger van den Oetelaar en Jan van der Straaten, beiden met een lange staat van dienst in de Brabantse natuurbescherming. Met een team van 26 auteurs publiceerden zij in 2023 een kloeke landschapsbiografie van het stroomgebied van de Dommel, uitgegeven bij Pictures Publishers. Ger is werkzaam bij Ark Rewilding Nederland, is geboren en getogen in het Groene woud en schrijft veel over natuur en cultuurhistorie in dit gebied. Jan is milieu-econoom, voorzitter van een Europees netwerk van natuurfotografen, Saxifraga, en auteur van talloze natuurboeken. In deze aflevering lichten we een aantal onderwerpen uit dat fascinerende landschap van de Dommel uit. Wat maakt het gebied zo bijzonder? Hoe zit het met bosgebruik in de Middeleeuwen? Wat hebben de leembossen te maken met de sponswerking van het landschap? En wat zijn vloeiweiden precies? Ook bespreken we waarom het coöperatieve gedachtegoed in de 20e eeuw een grote plaats kreeg in het Dommellandschap en zien we hoe onnodig desastreus de ruilverkavelingen uitpakten voor natuur en samenleving. En Jan zou Jan niet zijn als hij af en toe een uitstapje maakt naar zijn vakgebied van de economie en ons schets welke sporen de commercie achterlaat in landschap en natuurbeleid. De leestip van Jan is ‘Arctica' van Bernice Notenboom. Anthonie tipt de prachtige landschapsbiografie die in deze aflevering centraal staat: ‘Het stroomgebied van de Dommel. Een landschapsbiografie' en Ger tipt één specifiek hoofdstuk uit dat boek, namelijk hoofdstuk 5 “Water- en moerasnamen als spiegel van het Dommellandschap” van Hein Elemans. Wil je reageren op deze aflevering? Dat vinden we leuk. Je kunt ons bereiken via onze sociale media, @toekomstnatuur op X en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

De uitdagingen in de landbouw zijn zó groot dat we wel wat diversiteit in productiewijzen kunnen gebruiken. Eén vorm van voedselproductie is voedselbos. Er wordt verschillend over gedacht, variërend van bewondering tot misprijzen. Kunnen voedselbossen de hoge verwachtingen waarmaken? Anthonie spreekt in deze aflevering met Rianne Luring, boerendochter, initiatiefnemer van een agrarisch voedselbos en landschapsontwerper bij Landschapsbeheer Groningen. Rianne heeft een aanpakkersmentaliteit en kijkt met een eigentijdse blik naar het landschap waarin ze als twaalfde generatie voedsel produceert. Waarom begon ze samen met haar zus Marijke het Wessingboerbos? Hoe pakt ze dat aan en tegen uitdagingen lopen ze aan? En hoe past het agrarisch voedselbos in de bedrijfsvoering van het agrarische bedrijf van hun ouders? We bespreken ook hoe voedselbossen cultuurhistorisch ingepast kunnen worden in een landschap en welke effecten ze hebben op biodiversiteit. We verwijzen in deze aflevering naar een studie van zes Wageningse studenten, die hier is te downloaden. We verwijzen ook naar aflevering 39 met Auke van der Woud. De leestips van Rianne zijn ‘Herstellende landbouw' van Mark Shepard en ‘Kruid en mens' van Marlies Engels. Wil je reageren op deze aflevering? Dat vinden we leuk. Je kunt ons bereiken via onze sociale media, @toekomstnatuur op X en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

Een gaai op het bijenbalkon. Aan het begin van het gesprek wordt natuurjournalist Caspar Janssen even afgeleid door ornithologisch bezoek op zijn balkon. Anthonie spreekt met Caspar over zijn jarenlange ervaring als natuurjournalist voor de Volkskrant. Hoe kijkt hij naar het debat over natuur? Welke rol ziet hij daarin weggelegd voor de journalistiek? Zelf schreef hij talloze verhalen over natuur, landbouw en landschap. Wat drijft Caspar daarbij? En hoe gaat hij te werk? We ontdekken dat Caspar in het landschap van de harde scheidingen de schaarse plekken met zachte overgangen opzoekt. Daar waar de symfonie van een geelgors klinkt of het blauw van een korenbloem schittert is hij graag. En onvermijdelijk komt het gesprek dan op landbouw, de stilstand, verlammende polarisatie en een onmachtige overheid. We bespreken verschillende dilemma's waar natuurjournalisten tegenaan lopen en hoe je daarmee om kunt gaan. En bij welke schrijvers doet Caspar zijn inspiratie op? Caspar tipt ‘De uitvinder van de natuur' van Andrea Wulf, over het avontuurlijke leven van Alexander Von Humboldt. De inspiratiebronnen die Caspar noemt zijn Koos van Zomeren, Konstantin Paustovski, Jonathan Franzen, Dave Goulson en Tim Birkhead. Wil je reageren op deze aflevering? Dat vinden we leuk. Je kunt ons bereiken via onze sociale media, @toekomstnatuur op X en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

Voor de 50e aflevering vroegen we jou als luisteraar hoe jij hoop houdt voor natuur. Dat levert een rijk palet aan reacties en inspiratie op. Anthonie spreekt in deze aflevering met Riyan van den Born over mens-natuurrelaties. Riyan is associate professor Socio-ecologische interacties aan de Radboud Universiteit en directeur van het Centre Connecting Humans and Nature. Hoe kijken we naar natuur en hoe is dat in de loop van decennia veranderd? Er komt steeds meer onderzoek naar de relationele waarde van natuur en dat blijkt een drijvende kracht om in actie te komen voor natuur. Is dat wel doorgedrongen bij natuurorganisaties? Talloze luisteraars van Toekomst voor Natuur deelden met ons hoe ze hoop houden voor natuur. We bespreken de reacties, ontdekken patronen en plaatsen jullie reacties in de context van de nieuwste wetenschappelijke inzichten. Er blijkt een belangrijke rol weggelegd voor verwondering in het proces naar zinvolle actie voor natuur. Verwondering over de veerkracht voor natuur helpt bij het ontwikkelen van constructieve hoop. Wat ook helpt is vertrouwen in de medemens, dat je er niet alleen voor staat en we samen in actie komen. De serie ‘De Verwonderaars' van filmmaker Rik van der Linden is zeer de moeite waard om inspiratie en verwondering op te doen. Kijktip van Anthonie en Riyan! De leestip van Riyan is ‘De H is van havik' van Helen Macdonald. Wil je reageren op deze aflevering? Dat vinden we leuk. Je kunt ons bereiken via onze sociale media, @toekomstnatuur op X en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

Nederlanders weer op één. Met deze slogan lijken veel uitdagingen in natuur en landschap aan de kant geschoven te worden. Hoe moet je daarmee omgaan? In deze aflevering vinden we verrassende inspiratie bij de eerste natuurbeschermers in de 19e en 20e eeuw. Anthonie spreekt met Leen Dresen, docent aan de Open Universiteit en cultuurhistorisch onderzoeker. In 2020 promoveerde Leen op het proefschrift ‘Op weg naar nationale natuur: natuurjournalistiek in Nederland 1850-1910' (pdf). Rond 1870 komt een angstige vorm van nationalisme op, als gevolg van spanningen in Europa. Voor Frederik Willem van Eeden is het reden om te opperen dat we karakteristieke natuur moeten behouden. Enkele decennia later inspireert dit Eli Heimans en Jac. P. Thijsse tot het daadwerkelijk opkopen van ‘natuurmonumenten'. Interessant genoeg maakt Van Eeden als enige natuurbeschermer een draai: het angstige nationalisme krijgt vat op hem. Thijsse en andere natuurschrijvers kiezen voor een nieuwe tactiek. Tot op de dag van vandaag hebben die keuzes invloedrijke gevolgen. Na deze blik in de geschiedenis komen we aan in 2010 bij het kabinet Rutte I. Natuurbeleid in Nederland wordt gedecentraliseerd. Was dat een verstandige keuze? We eindigen met de lakmoesproef, hoe je in deze tijd gezond en gevaarlijk nationalisme uit elkaar kunt houden. Leen tipt het werk van Eli Heimans en Jac. P. Thijsse als nog uiterst leesbaar in onze tijd. Kijk hier voor titels en inspiratie. Ook tipt Leen ‘Oorlogsenthousiasme' van Ewoud Kieft. We verwijzen in deze aflevering naar aflevering 39 met Auke van der Woud en aflevering 2 met Liesbeth Bakker. Dit was de laatste aflevering van 2023. We hopen dat jullie ervan genoten hebben! Op 6 januari 2024 zijn we terug met de 50e aflevering met als thema: Hoe houd je hoop? Fijne feestdagen en een natuurrijk 2024! Wil je reageren? Dat vinden we leuk. Je kunt ons bereiken via onze sociale media, @toekomstnatuur op X en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

45.000 soorten op dit hele kleine stukje aarde, ga er maar aanstaan om daar een verhaal van te maken! Dick de Vos deed het – en schreef de Canon van de Nederlandse natuur. Over de keuzes die hij maakte krijgt Dick in deze aflevering opbouwende kritiek van Paul Beuk. Paul is conservator biologie bij het Natuurhistorisch Museum in Maastricht en zoals hij zelf zegt: professioneel muggenzifter. Dat belooft wat! Anthonie spreekt in deze aflevering met Dick en Paul over de verhalen die onze natuur rijk is én de verhalen die Dick optekent in de Canon van de Nederlandse natuur. Paul maakte een eigen selectie van 50 soorten voor zíjn fictieve Canon en voorziet rijkelijk in nieuwe vensters en verhalen: koortsvlieg, rosse metselbij, korhoen en tal van andere dieren en planten komen langs. En als opmaat voor het gesprek in Vlaanderen doen Dick en Paul ook wat suggesties voor de Canon van de Vlaamse natuur. Of toch de Belgische natuur? We komen er niet helemaal uit. Ook in deze aflevering geven de gasten weer leestips. Dick tipt ‘Soortenschat' van Geert-Jan Roebers. Paul houdt zich niet in geeft vier leestips. Maar hij heeft daar een verhaal bij, beluister het maar. ‘Checklist of the Diptera of the Netherlands' van Paul Beuk zelf, ‘De Nederlandse zweefvliegen' van Menno Reemer e.a. (hier als gratis pdf), ‘Canon van de Nederlandse natuur' van Dick de Vos en ‘Darwin in de stad' van Menno Schilthuizen. We verwijzen in deze aflevering naar aflevering 15 met Marc Argeloo over natuuramnesie en shifting baselines, aflevering 17 met Petra Vijncke over insecten, aflevering 39 met Auke van der Woud en aflevering 47 met Kristof Smeyers en Glenn Lelieveld over de wolf. Wees welkom om te reageren op deze aflevering. Dat kan via onze sociale media, @toekomstnatuur op X en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl. Let op: in deze aflevering hoor je hoe je als luisteraar kans kunt maken op een exemplaar van de Canon van de Nederlandse natuur, beschikbaar gesteld door de KNNV Uitgeverij speciaal voor luisteraars van Toekomst voor Natuur. Dit is een aanbod met een einddatum.

Wolven zijn terug in de Lage Landen. Ze trekken zich niets aan van onze protocollen en scheidslijnen en poepen zelfs keurig op de stoep in een dorp. De relatie tussen mens en wolf was in de afgelopen eeuwen beladen en ronduit ambigue. Historicus Kristof Smeyers schreef er een boek over: Wolf – wildernisgeschiedenis. In deze aflevering spreekt Anthonie met Kristof en wolvenkenner Glenn Lelieveld van de Zoogdiervereniging. Wat leren wolven ons over de grens tussen cultuur en natuur? En hoe ontwikkelde de relatie tussen mens en wolf zich in de afgelopen eeuwen? We verkennen de nieuwe roofdierwerkelijkheid waarin de Lage Landen momenteel verkeert en zien hoe er in Vlaanderen en Nederland uiteenlopend mee wordt omgegaan. Ook raven vliegen voorbij in deze aflevering. Ze duiken regelmatig in de buurt van wolven op. Net als wolven moesten raven het in het verleden regelmatig ontgelden. Wat hebben ze met elkaar te maken? We concluderen dat wolven geen symbolen blijken van natuurbeleid en ook geen boodschappers van de wildernis. Wat zijn ze dan wel? Kristof heeft twee leestips: ‘The second body' van Daisy Hildyard en ‘A flat place' van Noreen Masud. Glenn tipt de befaamde ‘Veldgids Diersporen Europa' van Annemarie van Diepenbeek en ‘De wolf is terug: eng of enerverend?' van Dick Klees e.a. We verwijzen in deze aflevering naar diverse eerdere podcastafleveringen: Aflevering 24 met Diemer Vercayie over de terugkeer van grote zoogdieren en het succesvolle werk van het Wolf fencing team Belgium. Aflevering 6 met Martin Drenthen over natuurbeelden. Aflevering 8 met Aaldrik Pot over hoe diersporen je natuurbeleving verdiepen. Aflevering 22 met Jessica den Outer over rechten voor natuur. Wil je reageren op deze aflevering? Dat stellen we op prijs! Reacties zijn welkom via onze sociale media, @toekomstnatuur op X en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl. Let op: in deze aflevering hoor je hoe je als luisteraar kans kunt maken op een exemplaar van Kristof's boek Wolf, beschikbaar gesteld door Uitgeverij Ertsberg speciaal voor luisteraars van Toekomst voor Natuur. Dit is een aanbod met een einddatum.

Verplaatsen van plant- en diersoorten door de mens is van alle tijden. Toch roepen herintroducties veel vragen op. Is er dan nog wel sprake van natuur? En kunnen we nog wat doen aan genetische erosie of is er al teveel verloren gegaan? Anthonie spreekt in deze aflevering met Dennis de Ryck en Tobias Ceulemans. Dennis werkt bij Natuurpunt in België als projectcoördinator voor LIFE Harwin en Life Belgium for Biodiversity. Tobias werkt aan de Universiteit Antwerpen als professor Biodiversity Conservation and Restoration. In deze aflevering raken we al snel tot kernvragen: wat is natuur? En hoe zien wij onszelf in relatie met die natuur? Ze zijn belangrijk bij de overwegingen rondom herintroductie. Ook bespreken we de voor- en tegenargumenten rondom herintroducties. Wanneer heeft het zin en wanneer niet? Verschillende voorbeelden van herintroducties van planten, vogels, dagvlinders en amfibieën passeren de revue inclusief hun valkuilen. Hoe je herintroductie kunt aanpakken bespreken we aan de hand van voorbeelden uit het LIFE Harwin-project, wat sinds 1 januari 2023 ten oosten van Leuven speelt in het Hageland. En wat heeft natuuramnesie met herintroducties te maken? De leestips van Dennis zijn ‘Natuuramnesie' van Marc Argeloo en ‘Pastorale' van James Rebanks. Tobias tipt ons ‘Planten tellen' van Piet Berger en collega's en 'Darwins gevaarlijke idee' van Daniel C. Dennett. Anthonie tipt in het gesprek het boek ‘Gewilde dieren' van Mark Zekhuis, Louis van Oort en Luc Hoogenstein. We verwijzen in deze aflevering naar aflevering 15 over natuuramnesie met Marc Argeloo. Wil je reageren op deze aflevering? Dat stellen we op prijs! Reacties zijn welkom via onze sociale media, @toekomstnatuur op X en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

Wees niet verbaasd dat sommige natuur niet floreert: de Nederlandse overheid geeft successen van natuurbescherming weg als wisselgeld voor economische ontwikkeling. Frans Vera, internationaal bekend natuurbeschermer, legt in deze aflevering de vinger op de zere plek van natuurbescherming. De overheid waant zich oppermachtig en de natuurbeschermingsorganisaties staan erbij en kijken ernaar. Anthonie spreekt in deze aflevering met Frans over zijn verwondering, zijn rol bij het ontstaan van de Habitatrichtlijn en zijn ervaringen met bestuursrecht en overheden rondom Natura 2000. We bespreken een aantal veelgehoorde misvattingen over Natura 2000 en ontdekken dat Nederland niet ‘op slot' zit vanwege Natura 2000 maar vanwege de Nederlandse uitleg van de Vogel- en Habitatrichtlijn. De leestip van Frans is ‘Verwildering' van Isabella Tree over de terugkeer naar de natuur op een Britse boerderij. Dit boek is ook verkrijgbaar in het Engels als ‘Wilding'. Wil je reageren op deze aflevering? Dat stellen we op prijs! Reacties zijn welkom via onze sociale media, @toekomstnatuur op X en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

Een eeuw geleden waren ze net zo populair als de Marken Wadden nu zijn: de duinen van Voorne. Toch raakte het rijkste duingebied van Nederland vergeten. Hoe kan dat? Rolf Roos, bioloog en ondernemer, diepte de fascinerende rijkdom en geschiedenis van de duinen van Voorne weer op en maakte er samen met anderen een boek over. In deze aflevering spreekt Anthonie met Rolf over die vergeten natuurparel aan de skyline van Rijnmond. Wat maakt het gebied zo divers en rijk aan natuur? Hoe kon het duin zo bebost raken? En wat was de rol van grootgrondbezitters en havenbaronnen? Na 35 jaar duinonderzoek heeft Rolf ontdekt: het duinlandschap wordt altijd geregeerd door de economie. De duinen van Voorne zijn daarvan een perfecte illustratie. We duiken in deze aflevering ook in de unieke flora en fauna van het gebied. Het blijkt verweven met tal van intrigerende verhalen. Ook spoort Rolf natuurbeheerders aan om de duinen van Voorne eindelijk eens als één geheel van natuur, cultuurhistorie en landschap te bekijken. En om onderzoek en monitoring te herwaarderen en openbaar te publiceren. Heeft het rijkste duin van Nederland, onder de rook van Rotterdam, toekomst? Het boek ‘Duinen en mensen Voorne' is hier verkrijgbaar. Op de website duinenenmensen.nl is veel meer historie en achtergrond te vinden. Rolf geeft drie leestips: ‘De vliegenval' van Frederik Sjöberg, Oude jaarboeken van Natuurmonumenten, bijvoorbeeld 1929-1935 (alleen antiquarisch beschikbaar) en de bewerking van Gerrit Komrij en Rodolphe Tüpffer van ‘De zonderlinge avonturen van Primus Prikkebeen' (alleen antiquarisch beschikbaar). Wil je reageren op deze aflevering? Dat stellen we op prijs! Reacties zijn welkom via onze sociale media, @toekomstnatuur op X en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

Er wordt heel wat gemaaid, geschoffeld en gesnoeid in ons openbaar groen. Tegelijkertijd is er een roep vanuit de samenleving dat het natuurvriendelijker moet. Wat vinden groenbeheerders daar zelf van? En hoe wordt het groenbeheer toekomstbestendig? Daarover spreekt Anthonie in deze aflevering met Henri Schuurman, algemeen directeur bij Sight Landscaping, een landelijk opererend groenbedrijf. Henri ziet een groensector die in een veranderende wereld een andere rol krijgt: niet alleen uitvoeren van beheer, maar ook uitleggen wat er gebeurt en waarom dat nodig is. Dat vraagt een andere samenwerking met opdrachtgevers. Groenbeheerders zelf moeten anders opgeleid worden en bijvoorbeeld veel meer oog krijgen voor ecologie. En dan is er nog de altijddurende strijd tegen de natuur in, is dat nog wel overal nodig? Zeker nu de arbeidstekorten stijgen? Henri heeft er een duidelijk antwoord op. Tenslotte deelt Anthonie in deze aflevering een leuk nieuwtje over Toekomst voor Natuur. De leestip van Henri is ‘Een vlecht van heilig gras' van Robin Wall Kimmerer. Wil je reageren op deze aflevering? Dat stellen we erg op prijs! Reacties zijn welkom via onze sociale media, @toekomstnatuur op X en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl. --- Toekomst voor Natuur dingt mee naar de Publieksprijs van de Dutch Podcast Awards. Wil je ons helpen? Stem dan op Toekomst voor Natuur via podcastawards.nl/stemmen. Je kunt per emailadres één keer stemmen en de stemperiode loopt t/m 27 oktober 2023. Dankjewel voor je stem!

De meeste biodiversiteit zit in de bodem. Toch zijn bodems nog altijd vogelvrij. Daar komt verandering in, want de Europese Commissie lanceerde deze zomer een wetsvoorstel die bodems moet gaan beschermen. Wat staat er in het wetsvoorstel? En waarom is dat zo hard nodig? Anthonie praat daarover met Liesje Mommer, hoogleraar Ondergrondse Ecologie aan Wageningen Universiteit. Liesje doet baanbrekend onderzoek aan bodembiodiversiteit, bijvoorbeeld naar de ruilhandel tussen plantenwortels en mycorrhizaschimmels. Een boeiende, mysterieuze wereld waarin nog veel valt te ontdekken. We bespreken in deze aflevering ook wat wetenschappers vinden van de EU Soil Monitoring Law. Waarom moet het een tandje ambitieuzer? En hoe kan deze wet in de praktijk gaan uitpakken? De leestips van Liesje zijn ‘Verweven leven' (NL) of ‘Entangled life' (EN) van Merlin Sheldrake en ‘Een vlecht van heilig gras' (NL) of ‘Braiding sweetgrass' (EN) van Robin Wall Kimmerer. De audio van sir David Attenborough die we in deze aflevering laten horen is afkomstig van een filmpje van The Royal Society (minuut 0:35-1:56). Dit filmpje heeft een Creative Commons licentie die onder naamsvermelding hergebruik toestaat. We verwijzen in deze aflevering naar aflevering 39 met Auke van der Woud en naar aflevering 16 met Franciska de Vries en Michiel Wallis de Vries. Wil je reageren op deze aflevering? Dat stellen we erg op prijs! Reacties zijn welkom via onze sociale media, @toekomstnatuur op X en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

In twee maanden tijd verdween 80% van de grote sterns in Noordwest-Europa. Dood, slachtoffer van de voortrazende vogelgriep. Maar er gebeurde iets interessants: er kwamen nieuwe grote sterns voor terug. Hoe kan dat? En waarom gebeurt dat bij andere vogelsoorten niet? In deze aflevering spreekt Anthonie met Mardik Leopold, marien bioloog en onderzoeker bij Wageningen Marine Research over de desastreuze effecten van vogelgriep. Hoe staat het er nu voor met vogelgriep en besmetten wilde vogels kippen of andersom? En waarom wordt door vogelgriep getroffen pluimvee geruimd maar wilde vogels niet altijd? Ook gaan we in op de druk van de mens op het ecosysteem van de Waddenzee en de Noordzee. Mardik ontdekte dat hoe meer je naar een bepaalde soort kijkt, hoe duidelijker het wordt: het zijn allemaal individuen met eigen hebbelijkheden en onhebbelijkheden. De leestip van Mardik is ‘De zilvermeeuw' van Kees Camphuysen. Wil je reageren op deze aflevering? Dat stellen we erg op prijs! Reacties zijn welkom via onze sociale media, @toekomstnatuur op X en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

Vrijwilligerswerk voor natuur zit in de lift, terwijl er elders steeds minder vrijwilligerswerk wordt gedaan. Hoe komt dat? Wat is het geheim van vrijwillige natuurbescherming? Daarover spreekt Anthonie in deze aflevering met Jaap Graveland, boegbeeld bij de Natuur- en Vogelwerkgroep Krimpenerwaard en informatiespecialist Natuur bij Rijkswaterstaat. Mensen zetten zich op verschillende manieren in voor natuur: als teller, verteller of hersteller. De berichtgeving over biodiversiteit die onder druk staat en zeker de insectensterfte heeft er de laatste jaren aan bijgedragen dat meer mensen zich vrijwillig inzetten voor natuur. Daarnaast speelt het gebruik van gadgets voor natuurmonitoring ook een rol. Een belangrijke vraag is wel: hoe word je als vrijwilliger serieus genomen? En hoe betrek je jongeren bij vrijwilligerswerk in de natuur? De leestips van Jaap zijn ‘Change' van Damon Centola en ‘The peregrine' van J.A. Baker. Beide boeken zijn ook in het Nederlands verkrijgbaar als ‘Verandering' en ‘De slechtvalk'. Jaap leest uit ‘The peregrine' enkele ontroerende passages voor. We verwijzen in deze aflevering naar aflevering 37 met Kim Putters. Wil je reageren op deze aflevering? Dat stellen we erg op prijs! Reacties zijn welkom via onze sociale media, @toekomstnatuur op X (voorheen Twitter) en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

Eigenlijk wilde hij botanicus worden, maar Auke van der Woud werd een gerenommeerd architectuurhistoricus die zich al 40 jaar bezighoudt met het ontstaan van het moderne Nederland. De laatste jaren is hij erg met de veranderingen in het landschap bezig. Hij schreef er diverse prijswinnende boeken over. In deze aflevering spreekt Anthonie met Auke over de ruimtelijke ontwikkeling van Nederland sinds 1800. Tot 1850 was Nederland een leeg land, maar vanaf 1850 komen allerlei ontwikkelingen in stroomversnelling. Hoe komt dat? En welke gevolgen hebben ze voor onze landschappen? Nederland staat nu opnieuw voor grote ruimtelijke uitdagingen. Kunnen we leren van de geschiedenis? We staan stil bij de ambivalentie rondom natuurbeheer, wildernis en bordjes bij natuurgebieden. En spreken over nostalgie naar 1950 die niet helpt om de uitdagingen van nu op te lossen en natuur te herstellen. We spreken ook over Sicco Mansholt, de veranderingen in de landbouw en waarom altijd maar weer geld de drijvende factor is (en het voorkomen van honger de smoes). En die revolutie? Die heeft kritische massa nodig! Auke tipt twee boeken van Jan Rotmans, 'In het oog van de orkaan' en 'Verandering van tijdperk'. Anthonie tipt twee van de boeken van Auke, ‘De Nederlanden. Het lege land 1800-1850' en ‘Het landschap, de mensen. Nederland 1850-1940.' Zeer leesbaar als je meer wilt weten van de ruimtelijke ontwikkeling van Nederland sinds 1800. We verwijzen in deze aflevering naar aflevering 37 met Kim Putters. Wil je reageren op deze aflevering? Dat stellen we erg op prijs! Reacties zijn welkom via onze sociale media, @toekomstnatuur op Twitter en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

Hoe kan het dat planten en dieren aangepast lijken op de plek waar ze voorkomen? Die vraag houdt lange tijd allerlei wetenschappers bezig. Charles Darwin is in de 19e eeuw de eerste die met een sluitend antwoord komt, overigens gelijktijdig met Alfred Russel Wallace. In deze aflevering duikt Anthonie met Norbert Peeters, botanisch filosoof, in het werk van Charles Darwin. Na zijn formerende reis met de Beagle ontdekt Darwin concepten als natuurlijke selectie, variatie en de strijd om het bestaan die tot op de dag van vandaag een belangrijke rol spelen in de ecologie. Hoe kwam Darwin tot deze inzichten? Welke rol speelden Linnaeus en Von Humboldt daarbij? En wat betekenen deze inzichten voor nu? Ook staan we stil bij de talloze veldexperimenten die Darwin deed en zijn belangrijke bijdrage aan het onderzoek aan planten en hun bestuivers. Wil je meer weten over Darwin en zijn betekenis voor de ecologie? Norbert geeft verschillende leestips: Zeer lezenswaardige biografie: ‘Darwin' van Adrian Desmond & James Moore Over zijn experimenten: ‘Darwin's backyard' van James T. Costa ‘Waarom zijn er zoveel soorten?' van Menno Schilthuizen En het (vertaalde) originele werk: ‘Over het ontstaan van soorten' van Charles Darwin. Wil je reageren op deze aflevering? Dat stellen we erg op prijs! Reacties zijn welkom via onze sociale media, @toekomstnatuur op Twitter en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

Onze manier van samenleven is fundamenteel aan het veranderen en dat leidt tot onzekerheid. Klimaatverandering, landbouw, wonen en biodiversiteitsverlies: het moet allemaal tegelijkertijd aangepakt worden. Zonder dat er voldoende duidelijkheid is over doel en richting Hoe moeten we daarmee omgaan? En hoe zorgen we ervoor dat we niemand ‘achterlaten'? Daarover spreekt Anthonie in deze aflevering met Kim Putters, voorzitter van de Sociaal Economische Raad (SER) en hoogleraar brede welvaart aan de Tilburg University. We spreken over de polders van de Alblasserwaard en de polder van de SER. Wat betekenen ze voor Kim? En welke rol speelt de SER in het oplossen van de grote maatschappelijke uitdagingen van deze tijd? In de landbouwtransitie ziet Kim dat er te weinig aandacht is voor de sociale kant. Hoe brengen we dat weer terug? Ook spreken we over brede welvaart en de belangrijke rol die voor jongeren is weggelegd in de toekomst voor Nederland. De leestips van Kim zijn ‘Het lied van ooievaar en dromedaris' van Anjet Daanje en de gedichten van Annie M.G. Schmidt en de Limburgse dichter Wiel Kusters. Wil je reageren op deze aflevering? Dat stellen we erg op prijs! Reacties zijn welkom via onze sociale media, @toekomstnatuur op Twitter en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

Zoemende graslanden vol bloemenpracht zijn in rap tempo verdwenen. En de resterende soortenrijke graslanden staan sterk onder druk. Maar wie een deprimerend verhaal verwacht, heeft het mis. Anthonie spreekt in deze aflevering met Stephanie Schelfhout en An De Schrijver, beide werkzaam aan de Hogeschool Gent als onderzoeker en docent. Ze noemen zichzelf de graslandnerds, en terecht. Zowel An als Stephanie raakte in het graslandonderzoek verzeild door beheerders die geen effecten zagen van hun graslandbeheer ondanks jarenlange inspanningen. In deze aflevering nemen we je mee op reis langs de oorzaken van achteruitgang, de verschillende graslandtypen, de huidige knelpunten in soortenrijke graslanden en verschillende mogelijke oplossingen in inrichting en beheer. We bespreken bijvoorbeeld de voor- en nadelen van herintroductie van soorten, of uitmijnen zinvol is en waarom gefaseerd maaibeheer noodzakelijk is. En hoe moeten we doelstellingen voor weidevogels en vegetatie combineren? Is dat eigenlijk wel te doen? Ook (vanaf 01:13:26) spreken we over de populaire campagne MaaiMeiNiet. Heeft dat zin? En kan voorjaarsmaaien soms toch een oplossing zijn? Stephanie en An delen nieuwe inzichten uit hun burgerwetenschapsproject FlowerPower de tuin, waarover ze ook een podcast maken. Leidt MaaiMeiNiet tot meer bloemen? En welk soort grasland zien mensen het liefst? Tenslotte roept An ons op om de lichtpunten in natuurherstel te blijven zien en benoemen en zet Stephanie een dikke streep onder de noodzaak van samenwerking tussen boeren en natuurbeheerders. Waarvan akte! De leestip van An is ‘Geroezemoes in het gras' van Dave Goulson en de leestip van Stephanie is ‘Pastorale. Nalatenschap van een schaapherder' van James Rebanks.   Wil je reageren op deze aflevering? Dat stellen we erg op prijs! Reacties zijn welkom via onze sociale media, @toekomstnatuur op Twitter en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

Wilde flora is voortdurend in verandering. De Flora Batava, uitgegeven tussen 1800 en 1934, laat dat als geen ander zien. Dit monumentale boekwerk is in juni 2023 heruitgegeven. In deze aflevering spreekt Anthonie met de twee hoofdredacteuren van de heruitgave van de Flora Batava, Esther van Gelder en Norbert Peeters. Esther werkt als conservator oude drukken bij de Koninklijke Bibliotheek en Norbert is botanisch filosoof. In deze aflevering duiken we in de ontstaangeschiedenis van de Flora Batava: waarom kwam dit boekwerk van 28 delen er? Wat staat erin en wat vertelt ons dat nu? En welke veranderingen in de wilde flora worden er vastgelegd? We stoffen oude gebruiken van wilde planten af en ontdekken dat ze verrassend actueel zijn voor onze tijd. Kan de nationale boekencollectie ons helpen om een nieuwe balans te vinden tussen mens en natuur? De leestip van Esther is ‘De Nederlandsche Insecten' van Jan Christiaan Sepp, hier gratis te bekijken in pdf. De leestip van Norbert is ‘Hemelsleutel' van Gemma Venhuizen. We verwijzen in deze aflevering naar aflevering 25 over Carl Linnaeus en aflevering 29 over Alexander von Humboldt, beide met Norbert Peeters als gast. Wil je reageren op deze aflevering? Reacties zijn welkom via onze sociale media, @toekomstnatuur op Twitter en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

We willen met zo min mogelijk inspanning nét de doelen halen voor Natura 2000. Dat werkt niet, aldus Roy van Grunsven, ecoloog en onderzoeker bij De Vlinderstichting. In deze aflevering spreekt Anthonie met Roy over de natuurdoelanalyses die de provincies momenteel opstellen voor stikstofgevoelige natuur. Samen met andere experts beoordeelt Roy voor de Ecologische Autoriteit een aantal van die natuurdoelanalyses. Waarom zijn natuurdoelanalyses nodig? En hoe gaat dat in zijn werk? Roy geeft een uniek kijkje achter de schermen van zijn werk voor de Ecologische Autoriteit. Hij komt verrassende dingen tegen. We spreken over veelvoorkomende knelpunten in Natura 2000-gebieden, de verschillen tussen hoog en laag Nederland en onverwacht herstel in zijn favoriete natuur. Tenslotte duiken we ook nog even in een volgend actueel thema: de waterkwaliteit en de rol die libellen daarbij spelen. De leestip van Roy is het ‘Living Planet Report Nederland 2023' over kiezen voor natuurherstel, gratis te downloaden als pdf. In deze aflevering verwijzen we naar aflevering 26 met Kris Decleer over de Europese natuurherstelwet. Wil je reageren op deze aflevering? Reacties zijn welkom via onze sociale media, @toekomstnatuur op Twitter en @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.