Kletsheads

Transcript In deze laatste - en dus extra lange - aflevering vertellen drie ouders die al eerder te gast waren op de podcast hoe de meertalige reis van hun gezin sindsdien is verlopen. Ik blik terug op afgelopen vier jaar, reflecteer op de toekomst en als afsluiter horen we een gedicht geschreven over en opgedragen aan meertalige kinderen, en geïnspireerd door de podcast. Onze eerste gast is Liz. Ik sprak voor het eerst met haar in het tweede seizoen van Kletsheads (in aflevering 9, over meertalige baby's). Liz komt oorspronkelijk uit Limburg maar woon al 10 jaar in Canada. Samen met haar Egyptische man heeft ze een 4-jarige zoon, Otis. Daarna horen we van Marjolein. Marjolein is eentalig opgegroeid in Nederland, heeft Engels gestudeerd en is daarna docent Engels geworden. Toen ze in 2018 moeder werd, besloot ze om ook Engels te praten met haar zoontje Owen. Inmiddels heeft ze een tweede zoon, James. Marjolein was eerst te horen in deze aflevering 2 van seizoen 2 over de meertalige opvang. Als laatste spreek ik met Leonie. Anderhalf jaar geleden aan het begin van het derde seizoen sprak ik met Leonie (in aflevering 1 over taalaanbod, Turks en tweetalige troubles). Haar zoontje was toen bijna twee jaar oud, zij sprak Duits met hem en haar partner Nederlands. Dat gesprek is mij heel lang bijgebleven, want het was geen makkelijk gesprek. Leonie zat toen met een probleem: haar partner kon geen Duits en vond het ook vervelend dat Leonie die taal met hun zoontje Alexander gebruikten. Wil je weten hoe het nu gaat met deze drie ouders en hun meertalige gezinnen, luister naar de podcast! Als afsluiter van deze aflevering en dus de hele podcast horen we een gedicht, Tweedonkern. Dit gedicht is geschreven en voorgedragen door spoken word dichter, Wieke Vink. Tweedonkern betekent 'schemering' in het dialect dat de grootouders van Wieke spraken. Als je goed luistert, hoor je veel verwijzingen naar gesprekken, onderwerpen en woorden die afgelopen vier voorbij zijn gekomen in de podcast. Tweedonkern Als de verhalenIn meerdere talenVan de tong af rollen Als de wereld steeds groterEn steeds kleiner wordt Als de zinnenNiet in hokjesNiet ingeboxt kunnen worden Maar in plaats daarvanInsteadEen heel palletAan nieuwe werelden opent Dan is dit een ode aan alle kinderenAlle docenten ouders spraakconsulentenDie mooie keuzes makenOver thuis- en erfgoed- en gemeenschapstaal Die zachtjes wiebelen aan de tafelpotenVan eentalige conventies Met harmonische tweetaligheidEn meertaligheid in de klas Want daar liggenZonder kostenMet soms wat zorgenCulturele schatten verborgen En dan is dit – met de kennis van nu -Un petit coup d'amourVoor een meertalig morgen Want als je van de gebaande paden af gaatKomt een trein met een korte -ei nimmer te laatEn ‘kiek an'Zeggen ze dan En jij weet dat ‘kijk' met lange -ij wordt geschreven Misschien weet je nietHoe je je talen schrijftMaar ken je ze wel als de klank van je leven En daar waar in lockdownOnze toegang tot taalIn rusteloze ruimtes aan banden werd gelegd Was er ruimte voor het leren kennenVan nieuwe lettersZoals de Arabische 3 an de Duitse ringel-S En moelijke taal?Wat zeggen die Nederlanders met hun harde en zachte -gen nou helemaal Perhaps it's time for translinguaging Want als de druk op onze ecosystemen toeneemtIs er een heel ecosysteem aan boeken te lezen En is het leren van een taal Van Pashtoe tot TigrinyaVan Fries tot Frans Een remedie Niet als het moetMaar als het mag Want het leren van een taal is langzaam werkEn meestal in verbinding Met de mensen die ons voorgingenEn de toekomst die we nog willen makenTaal als een vertrouwelingAls klanken die met je mee reizenDie in je opborrelen Als actieve kennisOf herinnering Aan een tijd waarin er iemand zo tot ons sprak Met mensen die het allerliefst in hun eigen taalIn hun eigen talenTellen of ruzieen of liefhebben Lieve meertalige kinderenDit gedicht is voor jullie Weet dat het oke isHoe je het ook doet Er zullen altijd m...

Transcript Je ziet meertalige boeken steeds vaker, in de bieb of boekenwinkel, maar ook op scholen. Het zijn boeken waar hetzelfde verhaal in twee of meer talen wordt verteld, meestal met de ene taal links en de andere taal rechts, of onder elkaar. Een andere variant is een digitale prentenboek dat in verschillende talen wordt voorgelezen, bijvoorbeel via een app of website. Maar hoe kun je ze dit soort boeken als ouder of leerkracht het beste gebruiken? En wat voor effect heeft het lezen of voorlezen van zulke boeken precies? Wat mag je daarvan verwachten en wat niet?  In deze aflevering vertel ik je meer over het onderzoek hiernaar. Daaruit blijkt dat het (voor)lezen van meertalige boeken de taalontwikkeling van kinderen bevordert, in beide talen, en ook hun leesvaardigheid. Er zijn ook positieve effecten gevonden op het taalbewustzijn van kinderen (het kunnen praten over taal). Door meertalige boeken en het meertalig voorlezen in te zetten op school zien we ook een verbeterde zelfbeeld en meer zelfvertrouwen. Ook ouders kunnen profiteren van het gebruik van meertalige boeken, zeker als ze zelf de schooltaal niet zo goed kunnen. Dit zijn de twee onderzoeken die ik tijdens de podcast in meer detail heb besproken: Read, K., Contreras, P.D., Rodriguez, B. & Jara, J. (2021). ¿Read Conmigo?: The Effect of Code-switching Storybooks on Dual-Language Learners' Retention of New Vocabulary, Early Education Development, 32:4, 516-533, DOI: 10.1080/10409289.2020.1780090 Zaidi, R. (2020). Dual-Language Books: Enhancing Engagement and Language Awareness. Journal of Literacy Research, 52(3), 269–292. https://doi.org/10.1177/1086296X20939559 Helaas zitten ze allebei achter een 'paywall', maar je kunt ons altijd mailen om een kopie te krijgen. In Let's Klets spreken we met Chris Sterkens van NikNak. Zij vertelt ons meer over waarom zij is begonnen met het schrijven en uitgeven van meertalige boeken. Andere meertalige boeken vind je bij LAPPA books. Bij BukiBoek vind je ook (eentalige) boeken in allerlei talen. Lees je liever digitaal? Dan zijn er ook een aantal apps beschikbaar met meertalige boeken, waaronder BookaBooka en Wingzzz.  Ben je op zoek naar boeken met verhalen en personnages die een diverse en inclusieve samenleving weerspiegelen, dan vind je deze bij Tiny Traveller en Rose Stories. Onze tweede gast is Frederike Groothoff . Zij is in het veleden basisschoolleerkracht geweest op een taalschool, heeft daar ook onderzoek verricht, en werkt nu op allerlei projecten over meertaligheid in het onderwijs. Zij is ook heel actief op LinkedIN, dus als je de allerlaatste nieuws en initiatieven rondom meertaligheid wilt weten, is zij een goede persoon om te volgen. Frederike was al eerder op de podcast te gast, in deze aflevering over 'Hoe ga je om met meertalige kinderen in je klas?'. Tijdens ons gesprek noemde Frederike The World Through Picture Books, een samenstelling van prentenboeken van overal ter wereld uitgekozen door bibliothecarissen, en PrentenBoekenInAlleTalen.nl. Op Frederike's eigen website vind je veel meer meertalige en cultureel-diverse boeken (zie hier).

Transcript Veel ouders willen dat hun kinderen niet alleen hun twee of meer talen kunnen spreken, maar dat ze in deze talen ook kunnen lezen. Als je als meertalig kind niet alleen in het Nederlands kunt lezen maar ook in je andere taal of talen, dat krijg je toegang tot veel meer bronnen van taal: boeken natuurlijk maar ook bijvoorbeeld stripverhalen, nieuwsberichten in kranten of op internet, email. Bovendien word je zelfstandiger: je bent niet meer afhankelijk van je ouders voor taalaanbod in het Italiaans, Turks of Arabisch, maar je kunt dit ook zelf opzoeken. Het kunnen lezen biedt natuurlijk niet alleen toegang tot meer taal maar ook tot de cultuur en geschiedenis van een land of gemeenschap. Het leren lezen in de thuistaal kan ook van belang zijn als je wilt dat je kind op latere leeftijd kan gaan studeren of werken in een bepaald land. Kortom, er zijn veel redenen waarom je als ouder zou willen dat je kind leert lezen niet alleen in het Nederlands maar ook in hun andere taal of talen. Maar hoe doe je dat? Wanneer kun je het beste hiermee beginnen? Is het makkelijker bij de ene taal dan bij de andere? Hoe houd je je kind gemotiveerd, ook als ze ouder worden? Onderzoeker Liza van den Bosch geeft antwoord. We leren dat het belangrijk is om zo vroeg mogelijk voor te lezen in je thuistaal en ook met taal te spelen en dat het makkelijker is om te leren lezen in sommige talen (bijvoorbeeld het Spaans of het Turks) dan in andere talen (bijvoorbeeld het Engels of het Chinees). Uit onderzoek blijkt dat je niet per se hoeft te wachten totdat je kind eerst in het Nederlands (de schooltaal) heeft leren lezen voordat hij of zij dit in de thuistaal doet. Hoe vlot dat gaat hangt deels van de taal af maar tussentaalinvloed hoort erbij (dat wil zeggen: hoe je in de ene taal leest zal beïnvloeden hoe je kind in de andere taal leest). Dat duurt meestal niet zo lang.  Motivatie speelt een grote rol en tijdens de aflevering hebben zowel Liza als ik veel tips gedeeld om je kind gemotiveerd te houden, waaronder: het volgen van moedertaalonderwijs - meer hierover leer je in dit gesprek met Gisi Canizzarro van de Heritage Language Education Network in Eindhoven. de website van Yoshito Darmon-Shamimori en vooral zijn meertalige stripverhaal dat kinderen zelf kunnen invullen, In Search of Lost Words (er komt een Nederlandstalige editie). Luister naar de aflevering om meer tips te horen! Wil je meer weten over het leren lezen in het algemeen, dan luister naar deze aflevering van Kletsheads [Seizoen 1, Aflevering 8]. Dr. Liza van den Bosch is universitair docent bij de programmagroep onderwijswetenschappen bij het Instituut Pedagogische Wetenschappen van de Universiteit Leiden. Haar onderzoek is gericht op leesvaardigheid, taalontwikkeling en meertaligheid. Verder in deze aflevering horen we weer van een aantal Kletsheads van de week. Dit keer hebben ze het over wat het betekent om meertalig te zijn. En ik deel weer een KletsInkoppertje, een concrete tip die je meteen en makkelijk in kunt zetten om meer te halen uit de meertaligheid in jouw gezin, klas of praktijk. Dit keer: verzin een leesprobleem dat je kind graag wil oplossen. Deze tip komt wederom van het PEACH project.

Transcript Verschillende talen delen de wereld op verschillende manieren in. Dit geldt dus voor tijd en voor getallen, maar ook voor andere concepten die met rekenen te maken hebben. In deze aflevering van Kletsheads hebben we het over wat voor gevolgen die heeft voor hoe meertalige kinderen leren rekenen, hoe je als leerkracht het reken- en wijskunde onderwijs kunt aanpakken, en wat dit voor ouders betekent als het gaat om je kind helpen met hun rekenoefeningen. Onderzoekers Jantien Smit en Lianne Stolte vertellen ons over hoe kinderen leren rekenen, waarom taal zo belangrijk is bij het rekenonderwijs, en hoe je meertalige kinderen die het Nederlands nog niet zo goed kunnen hierbij kunt helpen. We horen concrete voorbeelden van verschillen tussen talen als het gaat om klokkijken, breuken en cijfers en hoe je deze als leerkracht in kunt zetten in de les. Wil je een voorbeeld zien van hoe een meertalige rekenles in de praktijk werkt, kijk naar dit filmpje op Leraar24. Dr. Jantien Smit is Lector meertaligheid en onderwijs aan de Hogeschool Utrecht (ook op LinkedIN te volgen). Haar onderzoek (lees hier meer over) richt zich op meertaligheid in het basisonderwijs, taalgericht reken- en wetenschap- en techniekonderwijs, en docentprofessionalisering. Tijdens ons gesprek noemde Jantien het Multi-Assessment project. Dit project gaat over meertalig toetsen van nieuwkomers in de rekenles, zowel op taalscholen als op reguliere basisscholen. Lianne Stolte is bezig met haar promotieonderzoek aan de Universiteit Utrecht. Dit maakt deel uit van het MultiSTEM (Multilingual voices in STEM education) project, waar Jantien ook projectleider is, samen met Elma Blom. Lianne onderzoekt op welke manieren meertalige kinderen profijt kunnen hebben van leren door middel van hun thuistaal. Samen met een team van onderzoekers en praktijkondersteuners zal ze meertalige strategieën voor leerkrachten in het basisonderwijs ontwikkelen, implementeren en evalueren. Aan het einde van deze aflevering noemde ik een onderzoek van het MultiSTEM project over meertalige rekenactiviteiten die ouders thuis met hun kinderen kunnen doen. Meer informatie hierover vind je hier. Je kun tot december 2023 meedoen. Verder in deze aflevering deel ik weer een KletsInkoppertje, een concrete tip die je meteen en makkelijk in kunt zetten om meer te halen uit de meertaligheid in jouw gezin, klas of praktijk. Dit keer: sta stil en evalueer hoe het gaat met de meertalige ontwikkeling van jouw kinderen. Ik noemde twee boeken die je kunt lezen ter inspiratie. Beide boeken hebben we uitgebreid besproken in deze aflevering van Kletsheads: Boeken over meertalig opvoeden en meertaligheid in het onderwijs [Seizoen 4, Aflevering 4].  Als leerkracht van meertalige leerlingen kun je natuurlijk ook stilstaan en evalueren.  Hiervoor zijn de materialen van de Taalvriendelijke School en het PEACH project heel nuttig.

Transcript In deze aflevering bespreken we een aantal boeken over meertaligheid. Dit doen we samen met verschillende gasten zodat we verschillende perspectieven horen: van ouder tot onderwijsadviseur, wetenschapper tot leerkracht.  We bespreken vier boeken in totaal: twee over meertalig opvoeden en twee over meertaligheid in het onderwijs. De twee boeken over meertalig opvoeden zijn: Het ouderlijke perspectief op deze twee boeken krijgen we van twee ouders, Sam Timmermans en Colin Bom (onze eerste vaders te gast!). Zij voeden beiden hun kinderen met Engels en Nederlands op, maar wel in andere omstandigheden. Voor het wetenschappelijk perspectief word ik vergezeld door onderzoeker Evelyn Bosma. Dr. Evelyn Bosma is post-doctoraal onderzoeker aan de Fryske Akademy in Leeuwarden waar zij onderzoek doet naar de taalontwikkeling van meertalige kinderen die met Fries en Nederlands opgroeien. Ze kijkt onder andere naar het mixen van talen (oftewel code-switching) en de cognitieve effecten van meertaligheid. In 2021 kreeg ze de Keetje Hodshon Prijs voor haar proefschrift en in 2020 won ze samen met Naomi Nota het Klokhuis Wetenschapsprijs. Daarvoor is deze aflevering van het kinder tv programma over tweetaligheid gemaakt. Daarin leer je ook meer over de onderwerpen die we in deze aflevering hebben besproken. Evelyn is al eerder te gast op Kletsheads namelijk in deze aflevering over meertalig opgroeien met Fries. De twee boeken over meertaligheid in het onderwijs zijn: Deze boeken bespreek ik met taalkundige Anna de Graaff. Anna werkt als onderwijsadviseur bij het ABC, een onderwijsadviesbureau in Amsterdam. Daarvoor werkte ze bij meertalig.nl. Ook Anna is eerder te gast geweest op Kletsheads. Je hoort haar even in deze aflevering over de meertalige kinderopvang. Voor het perspectief van leerkrachten horen we van Maaike Mayer. Zoals je aan het begin van ons gesprek hoort doet Maaike heel veel verschillende dingen omtrent nieuwkomers. Ze staat voor de klas op een taalschool in Breda, ze denkt mee op verschillende scholen over talenbeleid en meertaligheid, en ze geeft onderwijs aan leerkrachten op de Hogeschool Utrecht. Let op: Doordat we met zo veel verschillende gasten spreken is deze aflevering een stuk langer dan het gemiddelde aflevering van Kletsheads.

Transcript In veel steden in Nederland en Belgïe zijn er steeds meer kinderen die thuis een andere taal spreken dan of naast het Nederlands. In sommige steden zijn meertalige kinderen zelfs in de meerderheid. Hoe gaat een stad om met de meertaligheid van haar jongste inwoners? In deze aflevering spreek ik met drie verschillende mensen die ons vertellen over hun meertalige stad. Met Milka Yemane hebben we het over een recent besluit van het Amsterdamse stadsbestuur om meertaligheid in het onderwijs te stimuleren, met logopedist Astrid Roest praten we over de stappen die gemeente Zaanstad heeft genomen om het opvoeden en onderwijzen van meertalige kinderen in de stad te verbeteren, en met Ahmed Marcouch praten we over wat hij als meertalige burgemeester zou willen voor de meertalige inwoners van zijn stad, Arnhem. Let op: Deze aflevering wijkt af van de gebruikelijk opzet van de podcast - om te beginnen omdat hij langer is dan normaal maar vooral omdat we geen KletsInkoppertje, Kletshead van de week of Let's Klets hebben, en dit keer ook geen wetenschappelijk expert te gast. Milka Yemane is raadslid van Groenlinks in Amsterdam. Milka is geboren in Eritrea en opgegroeid in Nederland en is dus zelf meertalig (haar andere taal is Tigrinya - wil je daar meer over leren, luister dan naar deze aflevering van Kletsheads). Het initiatiefvoorstel Meertaligheid in het onderwijs waar zij over vertelt is ingediend door de voormalige gemeenteraadsleden Blom (GroenLinks), Yilmaz (DENK) en De Fockert (GroenLinks) en in januari dit jaar aangenomen in de Amsterdamse Gemeenteraad. Ahmed Marcouch is sinds 2017 burgemeester van Arnhem en is begin dit jaar herbenoemd voor een tweede termijn. Marcouch is meertalig opgegroeid met naast het Nederlands ook Tamazigt (of Riffijns) en Arabisch als zijn andere talen (wil je meer leren over het Tamazigt, luister naar deze aflevering en meer over het (Syrisch) Arabisch hoor je hier). Hij vertelt in ons gesprek over het belang van zijn meertaligheid voor zijn eigen identiteit, over het taalgebruik bij hem thuis, en over hoe hij in het Arabisch heeft voorgelezen in de Arnhemse bibliotheek. Meer over zijn visie als het gaat om de taalontwikkeling van de jongste inwoners van zijn stad vind je in deze post op LinkedIN. Astrid Roest is coördinator logopedie bij GGZ Zaanstreek-Waterland. Samen met collega's heeft zij het handboek voor professionals Meertalig opgroeien geschreven. Daarin vind je niet alleen allerlei praktische tips voor het omgaan met meertalige gezinnen maar ook de het visiedocument met het kennisfundament waar Astrid tijdens ons gesprek over vertelde. Het handboek is ook te vinden op de website van Pact Poelenburg Peldersveld, de twee wijken in Zaanstad waar het allemaal begonnen is. Hier staan ook de posters en folders van de campagne 'Meertaligheid is een kans', die gemaakt zijn op basis van de adviezen uit het handboek in meerdere talen. De E-learning module Advisering meertalig opvoeden, wat en hoe? staat op het Drongo platform. Zodra je je hebt geregistreerd bij Drongo, kun je inloggen en via deze link direct bij de e-learning.  Verder geeft Astrid een aantal andere tips: Het voorleesboekje Zaantje en de spreeuw met verschillende vertalingen; Het document 'overwegingen voor beleidsmakers' van de website van Planting Languages (meer over Planting Languages hoor je in deze aflevering); De themabijeenkomsten meertaligheid van Stichting Leerplan Ontwikkeling: Meertaligheid - SLO; De toolbox Meertaligheid in de Kinderopvang van Project MIND (meer hierover in deze aflevering over meertaligheid in de kinderopvang en in deze aflevering over de meertalige kinderopvang); De website van Probiblio over meertaligheid (wil je meer weten over meertaligheid in de bibliotheek, luister naar deze aflevering).

Transcript Deze aflevering is speciaal bedoeld voor mensen die in de kinderopvang werken, dus voor leidsters, pedagogische medewerkers, gastouders, en juffen (of meesters) op de peuterspeelzaal. Maar er is natuurlijk nog steeds veel te ontdekken als ouder, leerkracht of logopedist. Er zitten tegenwoordig dus veel meertalige kinderen op de opvang of peuterspeelzaal. Dit kunnen kinderen zijn die van huis uit twee talen meekrijgen, maar ook kinderen die pas op de opvang in aanraking komen met het Nederlands. Als pedagogische medewerker, leidster of gastouder is het niet altijd evident hoe je het beste met deze kinderen om kunt gaan. Hoe zorg je ervoor dat ze Nederlands leren? Moet je je vooral concentreren op het Nederlands of kan het helpen om ook ruimte te maken voor hun thuistaal? Wat is normaal als het gaat om de meertalige taalontwikkeling en wat juist niet? Kortom hoe ga je om met meertalige kinderen op de kinderopvang of peuterspeelzaal? We horen antwoorden op al deze vragen en meer van onderzoeker Anne-Mieke Thieme en van twee pedagogische medewerkers met veel ervaring met meertalige kinderen. Ik deel ook weer een KletsInkoppertje, een concrete tip die je meteen en makkelijk in kunt zetten om een succes te maken van de meertaligheid in jouw gezin, klas of praktijk. Het KletsInkoppertje van deze aflevering komt van het PEACH project en is vooral voor ouders bedoeld: zoek iets uit je eigen cultuur om te delen of te doen! Anne-Mieke Thieme is onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam waar ze bezig is met een promotieonderzoek naar de meertalige kinderopvang als deel van project MIND - Meertaligheid IN Dagopvang (www.projectmind.nl). Zij is ook een van de Faces of Science van de KNAW en NEMO Kennislink. In Let's Klets spraken we met  twee pedagogische medewerkers, Latifa Harouch uit Den Haag, en Danielle van Beek van SPL opvang in Leiden.

Welke taal kun je het beste gebruiken met je kind als je wilt dat hij of zijn meertalig wordt? Als je als ouder zelf meertalig bent, dan heb je een keuze als het gaat om de taal die je tegen je kinderen spreekt. Hoe maak je die keuze? Moet je een keuze maken? En wat zijn de gevolgen van die keuzes? In deze aflevering ga ik in gesprek met Vlaamse onderzoeker Ily Hollebeke. Ily dat je de kansen op een meertalig kind vergroot als je thuis zo veel mogelijk van de andere -- niet-Nederlandse -- taal gebruikt, ook al kun je zelf Nederlands. Want met het Nederlands komt het toch meestal goed, en als je ervoor zorgt dat de andere taal (of talen) zich goed ontwikkelen, dan is dit niet alleen goed voor de taalvaardigheid van je kind -- in beide talen -- maar ook voor jullie socio-emotioneel welbevinden. Verder praten we over uitdagende situaties zoals als beide ouders elkaars talen niet begrijpen en over hoe je je taalkeuze ook in de loop der jaren ook kunt aanpassen. En we geven tips voor professionals over hoe je ouders het beste kunt adviseren als het gaat om hun taalkeuze met hun kind. In de aflevering noemden we de materialen van Planting Languages en het Pro-M project. Wil je meer weten over het Planting Languages project, luister dan naar aflevering 3 van het derde seizoen van Kletsheads (over Mixing, planting en Pools). Daar horen we van logopedist en een van de projectleden, Marga van Mil. Ik heb het ook over deze aflevering met Eowyn Crisfield gehad over het plannen voor een meertalig kind (oftewel family language planning). Dr. Ily Hollebeke is onderzoeker aan de Vrije Universiteit Brussel. Zij doet onderzoek naar talenbeleid binnen gezinnen in Vlanderen. Daar is ze eerder dit jaar op gepromoveerd. Onze Kletsheads van de week zijn Sarah, Samir, Owen, Lennon, Leon, Kasia en Malena. Zijn spreken naast het Nederlands ook Pools, Turks, Duits en/of Engels. Het KletsInkoppertje van deze aflevering is: heb dat gesprek! Het opvoeden, onderwijzen of behandelen van een meertalig kind doe je meestal niet alleen. Idealiter doe je dat als team - met je partner en verdere familie, met je collega's, met de ouders van het kind, en in veel gevallen met het kind zelf. Maar soms kan het zijn dat niet alle neuzen dezelfde kant opgaan. Dan moet je het gesprek aan gaan. Of het gaat om je partner, je ouders of vrienden, je collega of het kind zelf, praat over dat ene onderwerp dat je al een tijdje dwars zit en zorg ervoor dat jullie samen vooruit kunnen zodat je een succes kunt maken van de meertaligheid van de kinderen in je leven.

Kletsheads is terug! Seizoen 4 komt eraan. Er een nieuwe aflevering op de eerst dag van de maand vanaf nu tot en met november.  In deze trailer vertel ik je wat je allemaal kunt verwachten van de aankomende afleveringen. Dit seizoen van Kletsheads is mede mogelijk gemaakt door HaBilNet. Het Netwerk Harmonische Tweetaligheid heeft als doel het ondersteunen en stimuleren van wetenschappelijk onderzoek naar harmonieuze tweetaligheid en ervoor zorgen dat de resultaten van dat onderzoek op grote schaal worden verspreid. Wil je meer weten over het netwerk en wat het allemaal verder doet, ga naar hun website. Je kunt HaBilNet ook volgen op Facebook en Twitter. Veel dank aan HaBilNet voor de subsidie die we hebben gekregen om dit seizoen van de podcast te kunnen maken!

Hoe kijken meertalige kinderen naar hun meertaligheid? Kinderen - van 7 tot 27 jaar oud - vertellen over de leuke en minder leuke kanten van meertaligheid, de taal waarin ze dromen, hun identiteit en welke taal ze gaan spreken als ze zelf ouders worden. In de eerste twee seizoenen van Kletsheads heb ik in elke aflevering met een kind gesproken over hoe het is om met twee of meer talen op te groeien, onze Kletshead van de week. In deze speciale aflevering breng ik jullie de best of, een compilatie van mijn favoriete stukjes van 'Kletshead van de week'. Wil je naar het hele gesprek luisteren met één van onze Kletsheads? Dat kan. Je vindt de link naar de desbetreffende afleveringen hieronder. Maisy hoor je in aflevering 5 van seizoen 1 (over de vraag of meertalige kinderen slimmer zijn dan eentalige kinderen). Ruurd en Gaspar werden in aflevering 9 van seizoen 2 (over meertalige baby's) geïnterviewd. Nathan verscheen in aflevering 3 van seizoen 1 ('Hoe veel taal moet je horen om meertalig te worden?') en zijn broer Maxim vind je in aflevering 7 van seizoen 1 ('Moet een kind beide talen spreken om meertalig te worden?'). Keren-Or en Nadia vind je allebei in seizoen 1 (in aflevering aflevering 2, over de communicatievaardigheden van meertalige kinderen , en aflevering 4, over taalachterstanden bij meertalige kinderen). Niels hoor je in aflevering 1 van seizoen 2 (over meertalig opgroeien met dialect - het Limburgs). Roselinde uit Luxemburg hoor je in aflevering 7 van seizoen 2 (over drietalig opvoeden). Onze twee volwassen Kletsheads vind je aflevering 2 (Nody) en aflevering 6 (Roya) van seizoen 2. Deze afleveringen gingen over de meertalige kinderopvang en over meertaligheid en schoolsucces. En Ayaan vind je in aflevering 9 van seizoen 1 ('We verwachten een baby en hebben niet dezelfde moedertaal: Wat nu?'). Andere afleveringen die ik heb genoemd zijn: 'Hoe gaat het meertalige hoofdje om met woorden uit meerdere talen?' (Seizoen 1, Aflevering 10) en 'Meertaligheid en identieit' (Seizoen 3, Aflevering 2). Ben je leerkracht en wil je weten welke afleveringen van Kletsheads voor jou het meest relevant zijn? Hier zijn ze: 'Hoe ga ik om met meertalige leerlingen in mijn klas?' (Seizoen 1, Aflevering 6) met leerkracht en meertaligheidsexpert Frederike Groothoff 'Hoe weet je of een meertalig kind een taalachterstand heeft?' (Seizoen 1, Aflevering 4) met Mirjam Blumenthal 'Meertaligheid in het onderwijs: Translanguaging' (Seizoen 2, Aflevering 3) met Joana Duarte 'Op school spreken we Nederlands: terecht of achterhaald?' (Bonusaflevering 04) 'Meertaligheid en schoolsucces' (Seizoen 2, Aflevering 6) 'Meertalige kinderen en dyslexie' (Seizoen 3, Aflevering 4) 'Tigryina, meertaligheid op de middelbare en moedertaalonderwijs' (Seizoen 3, Aflevering 7) 'Omgaan met nieuwkomers, en Oekraïens' (Seizoen 3, Aflevering 8)

In deze speciale aflevering van Kletsheads vertelt Taalgids Sterre Leufkens je over seven verschillende talen die gesproken worden in meertalige gezinnen in Nederland en België. Je hoort over Syrisch Arabisch, Oekraïens, Pools, Tigrinya (een taal die gesproken wordt in Ethiopië en Eritrea), het Riffijns (een taal die door veel Marrokanen wordt gesproken en die je misschien kent als Tarafit of Tamazigt), Pasjtoe (een Afghaanse taal) en tenslotte het Turks. Dit is een compilatie van delen uit het derde seizoen van Kletsheads. Syrisch Arabisch [Begintijd: 02:00] Hier vind je de woorden en uitdrukkingen die je in de aflevering hoort. Oekraïens [Begintijd: 08:45]Hier vind je de woorden en uitdrukkingen die je in de aflevering hoort. Pools [Begintijd: 17:55]Hier vind je de woorden en uitdrukkingen die je in de aflevering hoort. Tigrinya [Begintijd: 23:18]Hier vind je de woorden en uitdrukkingen die je in de aflevering hoort. Riffijns [Begintijd: 29:17]Hier vind je de woorden en uitdrukkingen die je in de aflevering hoort. Pasjtoe [Begintijd: 36:57]Hier vind je de woorden en uitdrukkingen die je in de aflevering hoort. Turks [Begintijd: 44:55]Hier vind je de woorden en uitdrukkingen die je in de aflevering hoort. Wil je meer weten over hoe het spreken van een andere taal het leren van het Nederlands kan beïnvloeden, kijk kijk naar de app Moedertaal in NT2 (MoedINT2). Deze app is mede ontwikkeld door onze Taalgids, Sterre Leufkens. Op deze website over meertaligheid en taalstoornissen vind je informatie over veel meer talen. Sterre Leufkens is taalwetenschapper aan de Universiteit Utrecht. In haar onderzoek vergelijkt ze de talen van de wereld, onder andere op hun complexiteit. Ze schrijft en praat graag over taal en taalkunde voor divers publiek; zo verscheen in 2016 haar boek Taal in de reeks Elementaire Deeltjes.

Transcript In deze laatste aflevering van het seizoen spreken we in Let's Klets met Janette Cabezas (begint op 18:44). Zij is een Spaanstalige moeder uit Chile met twee meertalige kinderen. Een paar jaar geleden heeft zij samen met andere Spaanstalige ouders een ouder-kind groep opgericht om de ontwikkeling van hun kinderen te ondersteunen op het gebied van taal en cultuur. In de podcast vertelt ze over waarom ze deze groep is begonnen, wat ze precies doen als ze bij elkaar komen, en ook hoe haar twee dochters - inmiddels tieners - nu voorlezen aan de kleinere kinderen. Overweeg jij om zo'n groep te beginnen, dan heeft Janette handige tips voor je op basis van haar eigen ervaring. Hier lees je meer over de groep van Janette en haar mede-ouders. Als je jouw kind meertalig opvoedt en jij de enige bron bent van één van de twee of meer talen van je kind, kan het een goed idee zijn om te proberen andere mensen of plaatsen te vinden waar je kind die taal kan horen en gebruiken. Een manier om dit te doen is gebruik te maken van multimedia zoals tv en films, apps, luisterboeken en muziek. In Vers van de Pers (begint op 10:15) bespreken we een recent onderzoek uit Singapore dat onderzoekt of het gebruik van multimedia de taalontwikkeling van meertalige kinderen echt bevordert. Dit is het onderzoek waar het om gaat: Sun H and Yin B (2020) Multimedia Input and Bilingual Children's Language Learning. Front. Psychol. 11:2023. doi: 10.3389/fpsyg.2020.02023    De onderzoekers vragen zich af wat het belangrijkst is: hoeveel tijd besteden kinderen aan het gebruik van deze middelen of hoeveel verschillende soorten multimedia ze gebruiken (dus niet alleen tv, maar ook apps en luisterboeken, bijvoorbeeld)? Het bleek dat voor de taal die het meest voorkomt in de bredere omgeving van de kinderen, het Engels, het gebruik van multimedia helemaal niet veel invloed had. Voor de thuistaal van de kinderen, Mandarijn Chinees, was de diversiteit van de multimedia middelen positief gerelateerd aan hun scores op een reeks taaltests, maar dit gold niet voor de hoeveelheid tijd die zij aan dergelijke middelen besteedden. Vriend van de show worden In deze aflevering horen we ook weer van onze Taalgids, Sterre Leufkens (begint op 02:13). Dit keer vertelt zij je meer over het Pasjtoe, een taal die gesproken wordt in Afghanistan. Ze begon met een aantal spreekwoorden. Dit waren:  Dwa hendwany pa yewa laas ki na newal kegy ‘Je kunt niet 2 watermeloenen in 1 hand houden' (Neem niet te veel hooi op je vork). Izzat kawa izzat ba dey kegi ‘Wie respect geeft, krijgt respect'Ukhan che saate, darwaze ba dangy jorawy 'Als je kamelen houdt, moet je hoge deuren maken.' (Je moet de gevolgen van je handelen aanvaarden.) Dasi matal nashta chi rekhtia na we ‘Er is geen uitdrukking die niet waar is.' En de basiswoordenschat die je hoort is: Hallo – pakhairof stә́ṛay mә́ še (letterlijk: dat je niet moe zult zijn)Ja – hoNee – naDank je wel – manana1 – yew2 – dwa3 – dreDoei – makha kha De woorden zijn ingesproken door Hamayun Noorzai.  Sterre Leufkens is taalwetenschapper aan de Universiteit Utrecht. In haar onderzoek vergelijkt ze de talen van de wereld, onder andere op hun complexiteit. Ze schrijft en praat graag over taal en taalkunde voor divers publiek; zo verscheen in 2016 haar boek Taal in de reeks Elementaire Deeltjes. Dit is de laatste aflevering van dit seizoen! Kletsheads neemt dus nu even een pauze (hoe lang weet ik nog niet). Heb je misschien ideeën voor onderwerpen voor een nieuw seizoen? Ik hoor ze graag. Stuur een mailtje naar kletshead@ru.nl of laat een bericht achter via de website, of via social media (@kletsheadnl). Ik hoor ook graag wat je vond van dit seizoen. Wat vond je van de nieuwe rubrieken (KletsInkoppertje, Vers van de Pers, De Taalgids)? Wil je überhaupt meer afleveringen? Zo ja, hoe vaak? Weer één keer in de maand of vind je om de twee weken juist beter? Laat het me weten!

Transcript In Kletsheads hebben we het over meertalige kinderen. Hoe verloopt hun taalontwikkeling en hoe kun je dit als ouder, leerkracht of logopedist dit het beste ondersteunen? Waar we het niet zo vaak over hebben is wat er gebeurt als ze ouder worden. In deze aflevering hebben we het over meertaligheid en ouder worden. We bespreken twee onderwerpen, samen met onderzoeker Merel Keijzer: of je één van je talen kwijt kunt raken als je als meertalige persoon ouder wordt, en of meertaligheid je kan beschermen tegen het cognitief achteruitgaan als je ouder bent.  Er zijn best veel kinderen die meertalig opgroeien maar op een bepaalde moment toch de voorkeur geven aan de taal die ze op school gebruiken en die om zich heen het meest wordt gesproken. In Nederland is dit in de meeste gevallen het Nederlands. Hun andere taal (de thuistaal) gebruiken ze niet meer. Als ze één van hun talen niet meer gebruiken, zijn ze hem helemaal kwijt of ligt de taal gewoon ergens te slapen? Als ouders worden wij natuurlijk als eerste oud: raken wij ook onze eerste taal een beetje kwijt als we in een ander land blijven wonen en dag in dag uit een andere taal gebruiken? In deze aflevering leren we dat dit onwaarschijnlijk is maar dat het wel normaal is als je soms het juiste woord niet kunt vinden. Dit soort problemen komen echter minder snel voor als het gaat om de grammatica. En behalve waar er ook sprake is van trauma zullen kinderen ook een taal die ze van jongs af aan hebben geleerd niet zo makkelijk kwijt raken.  Als we geluk hebben worden we allemaal oud. En als we nog meer geluk hebben blijven we zo lang mogelijk gezond. Maar zelfs als we gezond blijven is het onvermijdelijk dat we langzamer worden, zowel lichamelijk als geestelijk. We functioneren vaak minder goed, we worden vergeetachtig, en kunnen ook problemen krijgen zoals dementie. Uit onderzoek blijkt dat meertalig zijn mogelijk kan helpen als het gaat om het vertragen van dit soort problemen. Maar niet altijd. Wanneer dus wèl en wanneer niet? Om het meertalige voordeel op dit gebied te pakken blijkt het vooral belangrijk om beide talen je hele leven lang te blijven gebruiken en de twee talen in verschillende contexten te gebruiken, dus de ene taal thuis en de andere op school of werk.  In deze aflevering deel ik ook mijn laatste KletsInkoppertje (begint op 24:09), een concrete tip die je meteen en makkelijk in kunt zetten om een succes te maken van de meertaligheid in jouw gezin, klas of praktijk. Dit keer: breng het taalaanbod van jouw kind in kaart! Het boek dat ik in de aflevering noemde, waar deze tip vandaan komt, is het recente boek van Eowyn Crisfield, Bilingual Families: A Practical Language Planning Guide. Daar vind je meer over het idee om het taalaanbod van je kind in kaart te brengen. Voor een vergelijkbare (en eenvoudigere) aanpak, kun je kijken naar het materiaal dat ontwikkeld is door het  Planting Languages projecten in het bijzonder naar bl. 13 (stap 5) in het reflectieboekje voor ouders (hier in het Nederlands, maar ook beschikbaar in het Engels, Pools, Frans en Grieks). Zoals ik in de podcast al zei, heb ik zelf geprobeerd om het taalaanbod van mijn dochter in kaart te brengen. Hier het resultaat: Merel Keijzer is Hoogleraar Engelse taalwetenschap en Engels als tweede taal aan Rijksuniversiteit Groningen. Zij is ook lid van de KNAW Jonge Akademie. Merel doet onderzoek naar taalverlies en het effect van ouder worden op taalgebruik en andersom, op basis van inzichten vanuit de neurowetenschappen, toegepaste taalwetenschap, cognitieve psychologie en medische wetenschappen. Lees meer over Merel en haar onderzoeksgroep bij de Bilingualism & Ageing Lab hier.

In 2021 hebben we een hele aflevering van Kletsheads gemaakt over meertalige gezinnen in lockdown. Toen heb ik verteld over een onderzoek dat we aan de Radboud Universiteit deden over de impact van de pandemie op meertalige gezinnen in Nederland. De resultaten van dat project hebben wij eerder dit jaar in een uitgebreid verslag bekendgemaakt en in Vers van de Pers vertel ik je hier meer over (beter laat dan nooit, want ik had aan het begin van dit seizoen beloofd om dit te doen!). Het verslag is beschikbaar in het Nederlands en het Engels op de website van het lockdown project. Daar vind je ook een infographic met de belangrijkste resultaten samengevat in beeld. Vriend van de show worden In Let's Klets spreek ik met Toos van den Beuken, leesmediacoach van de Bibliotheek Helmond-Peel. Toos werkt al meer dan 40 jaar als bibliothecaris en zet zich de laatste jaren in voor meertalige gezinnen bij haar in de regio. In de podcast vertelt ze over verschillende initiatieven, zoals een evenement "Poolse peuterpret". Op deze website vind je een overzicht. Toos is onlangs uitgeroepen tot NBD Biblion Jeugdspecialist van het Jaar.  Sharon in gesprek met Toos Na het gesprek met Toos vertelde ik je over twee andere initiatieven binnen bibliotheken om meertalige gezinnen te verwelkomen en de leesplezier en leesvaardigheid in andere talen - dus niet alleen het Nederlands - te vergroten: het Huis van alle talen in de Openbare Bibliotheek Amsterdam, en de Eindhoven International Children's book collection, een initiatief van het Heritage Language Education Network. We hebben al eerder over deze netwerk gehoord toen ik in aflevering 8 van seizoen 2 (over tussentaalinvloed) met managing director Gisi Cannizzaro sprak over het moedertaalonderwijs.  Onze Taalgids, Sterre Leufkens, is er ook weer. Dit keer vertelt ze je meer over het Riffijns, ook bekend als het Berber of het Tamazigt. Hoe het precies zit met de naam van deze Marrokaanse taal hoor je in de aflevering. De basiswoordenschat werd ingesproken door Dr. Khalid Mourigh. Khalid is taalwetenschapper en auteur van het boek De gast uit het Rifgebergte. De woorden die jullie horen zijn: Basiswoordenschat Hallo – Azul!Ja – wahNee – lla Dank je wel – A tqad ac attas!1 - ijjen2 - tnayen3 - trataDoei – lah iεawn Wil je meer over het Riffijns leren? Kijk naar deze website waar je ook een voorbeeld van de schrift te zien krijgt.  Sterre Leufkens is taalwetenschapper aan de Universiteit Utrecht. In haar onderzoek vergelijkt ze de talen van de wereld, onder andere op hun complexiteit. Ze schrijft en praat graag over taal en taalkunde voor divers publiek; zo verscheen in 2016 haar boek Taal in de reeks Elementaire Deeltjes.

Transcript Let op: door allerlei internetproblemen tijdens de opname is de geluidskwaliteit van deze aflevering niet zo goed als het hoort te zijn. Onze excuses voor het ongemak! Hoe verloopt de taalontwikkeling van meertalige kinderen als hun twee talen op elkaar lijken? Daar hebben we het over in deze aflevering. En in het bijzonder hebben we het over meertalig opgroeien met Fries en Nederlands, samen met Evelyn Bosma. Het Fries is sinds 1956 een officiële taal van Nederland. Dit betekent dat inwoners van de provincie Friesland recht hebben op het vak Fries in het onderwijs (lees hier daar meer over). Volgens recent onderzoek van de provincie Fryslân kunnen bijna alle inwoners de Friese taal vrij aardig tot heel goed verstaan en ongeveer twee derde kan de taal in dezelfde mate spreken. Als het gaat om het Fries kunnen lezen en schrijven dan zijn de cijfers echter een stuk lager.  Vriend van de show worden Alle kinderen die met Fries opgroeien leren natuurlijk ook Nederlands. Er wonen dus heel veel meertalige kinderen in de provincie. Wat de situatie in Fryslân zo interessant maakt - en zeker ook relevant voor gezinnen waar er andere talencombinaties worden gebruikt - is dat de twee talen, het Fries en het Nederlands, veel op elkaar lijken. Wat voor effect heeft dat op de taalontwikkeling van meertalige kinderen? Is het tegelijkertijd leren van twee talen die op elkaar lijken anders dan als je twee talen hebt die niet op elkaar lijken (of in ieder geval een stuk minder)?  Doordat bijna iedereen in Fryslân het Fries begrijpt is het vaak mogelijk om het Fries en het Nederlands te mixen, oftewel beide talen in één en hetzelfde gesprek of één en dezelfde zin te gebruiken. We leren dat volwassenen vooral Nederlandse woorden gebruiken in het Fries maar ze mixen heel weinig de andere kant op. Kinderen mixen ook en in hoeverre ze dit doen in welke richting wordt bepaalt door hoe goed ze de twee talen spreken.  Dr. Evelyn Bosma is post-doctoraal onderzoeker aan de Fryske Akademy in Leeuwarden waar zij onderzoek doet naar de taalontwikkeling van meertalige kinderen die met Fries en Nederlands opgroeien. Ze kijkt onder andere naar het mixen van talen (oftewel code-switching) en de cognitieve effecten van meertaligheid. In 2021 kreeg ze de Keetje Hodshon Prijs voor haar proefschrift en in 2020 won ze samen met Naomi Nota het Klokhuis Wetenschapsprijs. Daarvoor is deze aflevering van het kinder tv programma over tweetaligheid gemaakt. Daarin leer je ook meer over de onderwerpen die we in deze aflevering hebben besproken.  In deze aflevering deel ik ook een nieuw KletsInkoppertje, een concrete tip die je meteen en makkelijk in kunt zetten om een succes te maken van de meertaligheid in jouw gezin, klas of praktijk. Het KletsInkoppertje dit keer luidt: praat met je kind over hun meertaligheid! In de aflevering noem ik het boek van Eowyn Crisfield, Bilingual Families: A Practical Language Planning Guide, en de animatiefilmpjes Meertaligheid in Beeld. Dit zijn drie korte filmpjes over meertaligheid en wat het betekent om meertalig op te groeien. Ze zijn beschikbaar in het Nederlands, Engels, Pools, Turks en Arabisch.  

Transcript In deze speciale aflevering van Kletsheads hebben we het over het nieuwkomersnonderwijs. Dat is  onderwijs voor kinderen voor wie Nederland een nieuw land is en het Nederlands een tweede of soms derde taal is. Dit kan zijn omdat ze uit een ander land zijn gevlucht, bijvoorbeeld uit Syrïe, Eritrea of Oekraïne, of omdat hun ouders naar Nederland zijn gekomen voor hun werk, bijvoorbeeld vanuit India, Bulgarije of Polen. In een extra lange editie van Let's Klets vertelt Marieke Postma wat er allemaal bij komt kijken als je een nieuwkomer in je klas krijgt, hoe om te gaan met ouders, en wat je allemaal wel of niet mag verwachten van een kind dat geen Nederlands kan en de taal moet gaan leren.  Deze aflevering is vooral bedoeld voor leerkrachten die geen of weinig ervaring hebben met nieuwkomers. Maar hij is natuurlijk ook interessant voor anderen die meer willen leren over het nieuwkomersonderwijs. Dus bijvoorbeeld voor ouders met kinderen die vluchtelingen of asielzoekers in de klas hebben, of voor mensen die zelf een Oekraïens gezin opvangt.  Tijdens de podcast noemen we een aantal bronnen van informatie en materialen over het nieuwkomersonderwijs in het algemeen en over het onderwijs aan kinderen uit Oekraïne in het bijzonder. Begin eerst bij de website van LOWAN. Hiervind je ook een steeds groeiende lijst met bronnen zoals audioboeken en veel meer. Marieke noemde ook deze website over feesten vanuit alle delen van de wereld. Op de website van het EDINA project vind je een toolset die je als coördinator, directeur of schoolbegeleider kunt inzetten om met je team na te denken over hoe jullie het nieuwkomersonderwijs op school het beste kunnen regelen. Denk aan onderwerpen zoals omgaan met ouders en kinderen vanuit andere culturen en differentatie in de klas. Wil je liever luisteren dan een website bekijken, dan probeer de Taal & Teach podcast.  Marieke Postma is voorzitter van LOWAN-PO, de landelijke organisatie voor de ondersteuning van het onderwijs aan nieuwkomers, en dan in het bijzonder in het primair onderwijs. Marieke was directeur van de Internationale Taalklas in Haarlem, maar sinds het schooljaar 2021-22 is ze werkzaam als directeur van de nieuwkomersschool Amiko in Sneek.  Onze Taalgids, Sterre Leufkens, is er weer. Dit keer gaat het over het Oekraïens, een taal die steeds meer wordt gesproken in Nederland door het steeds groeiende aantal vluchtelingen. Dit zijn de basiswoorden die jullie hebben gehoord: Hallo – Привіт!Ja – ТакNee – новийDank je wel – Дякую1 - один2 - два3 - триDoei – до побачення Sterre Leufkens is taalwetenschapper aan de Universiteit Utrecht. In haar onderzoek vergelijkt ze de talen van de wereld, onder andere op hun complexiteit. Ze schrijft en praat graag over taal en taalkunde voor divers publiek; zo verscheen in 2016 haar boek Taal in de reeks Elementaire Deeltjes.

Transcript Als je net zoals ik het Nederlands als tweede taal hebt geleerd dan weet je dat het heel moeilijk is om de- en het-woorden te leren. Dit komt deels omdat het Nederlands nauwelijks aanwijzingen bevat die je kunnen helpen om -- zonder instructie -- dit deel van de taal te ontdekken. Hoe weet je dat een "het-woord" zoals "huis" een "het-woord" is? Omdat je het samen met "het" of "dat" hoort. Anders dan bijvoorbeeld het Spaans of het Italiaans zijn er geen aanwijzingen op het woord zelf die duidelijk aangeven om welk "grammaticaal geslacht" het gaat, om het taalwetenschappelijke jargon voor de- en het-woorden te gebruiken. In Vers van de Pers vertel ik je over een recent onderzoek naar het leren van grammaticaal geslacht in het Russisch. De kinderen die meededen aan het onderzoek hadden Russisch als thuistaal en ze groeiden op in verschillende landen. Het Russisch is een interessante taal in dit opzicht omdat het grammaticaal geslacht voor sommige woorden heel duidelijk is en voor andere woorden helemaal niet. Hoe leren meertalige kinderen grammaticaal geslacht voor de verschillende woorden? Maakt het uit of hun andere taal ook de- en het-woorden heeft (zoals het Noors) of niet (zoals het Engels)? Dit bleek niet het geval te zijn. Wat wel hielp was het volgen van moedertaalonderwijs en het opgroeien in een huishouden met twee Russisch-sprekende ouders. Wil je meer leren over moedertaalonderwijs luister naar aflevering 8 van seizoen 2 van Kletsheads. Daar spreek ik met Gisi Cannizzaro van het Heritage Language Education Network in Eindhoven.  Het onderzoek waar ik jullie over vertel is: Rodina Y., Kupisch T., Meir N., Mitrofanova N., Urek O. & Westergaard M. (2020) Internal and External Factors in Heritage Language Acquisition: Evidence From Heritage Russian in Israel, Germany, Norway, Latvia and the United Kingdom. Frontiers in Education https://doi.org/10.3389/feduc.2020.00020 Onze Taalgids, Sterre Leufkens, is er weer. Dit keer gaat het over het Tigrinya. Sterre vertelt je dat Tigrinya in het zogenaamde Ge'ez-schrift wordt geschreven. Zo ziet dit eruit: De woordjes die je hoorde werden ingesproken door Luwan. Dit zijn ze: Hallo - selamJa - eweNee - nenoDank je wel – yekenyeley1 - hade2 - kelete3 - selesteDoei - bruk mealti Sterre Leufkens is taalwetenschapper aan de Universiteit Utrecht. In haar onderzoek vergelijkt ze de talen van de wereld, onder andere op hun complexiteit. Ze schrijft en praat graag over taal en taalkunde voor divers publiek; zo verscheen in 2016 haar boek Taal in de reeks Elementaire Deeltjes. In Let's Klets spreek ik met Kurano Bigiman, docent klassieke talen aan het Vossius Gymnasium en aan het Ir. Lely Lyceum, het eerste gymnasium in Amsterdam Zuidoost. Kurano was drijvende kracht achter het initiatief om een gymmasium op te richten in dit deel van de stad en is daarvoor in 2020 tot Amsterdammer van het Jaar gekozen. Zijn leerlingen zijn veelal meertalig. In de podcast vertelt hij over hoe hij omgaat met hun meertaligheid tijdens zijn lessen Latijns en Grieks. 

Transcript Kinderen die met twee of meer talen opgroeien , gebruiken niet altijd al hun talen even veel. Soms spreken ze één van hun talen zelfs helemaal niet. In dergelijke gevallen is het meestal de thuistaal of minderheidstaal die het onderspit delft ten koste van de schooltaal. Kinderen kunnen heel goed in staat zijn de thuistaal te spreken, maar geven de voorkeur aan de taal of talen die op school worden gesproken. Soms is hun kennis van de thuistaal niet zo goed. Dit is vaak een grote bron van frustratie voor ouders, die zich teleurgesteld en in sommige gevallen afgewezen kunnen voelen door het onvermogen of de onwil van hun kind om hun moedertaal te gebruiken. Dit kan ook de communicatie tussen ouder en kind moeilijk maken. Ouders gaan misschien de taal van de school spreken om uberhaupt met hun kind te kunnen communiceren, ook al beheersen zij die taal misschien niet zo goed.  Dit alles kan een negatieve invloed hebben op de relatie tussen ouder en kind, en op het welbevinden van het gezin in het algemeen. Dit is het onderwerp van deze aflevering van Kletsheads: hoe zit het met het welbevinden in meertalige gezinnen? Onderzoeker Annick De Houwer geeft antwoord. We hebben het over de rol van taalgebruik en taalvaardigheid (die twee zijn moeilijk uit elkaar te houden), over het belang van de bevordering van de cultuur van de thuistaal (of 'erfgoedtaal'), en we delen tips voor ouders en leerkrachten over wat je kunt doen om ervoor te zorgen dat de meertalige kinderen in je omgeving gelukkig zijn, zich betrokken voelen en over het algemeen positief in het leven staan! Ik deel ook nog een KletsInkoppertje, een concrete tip die je meteen en makkelijk in kunt zetten om een succes te maken van de meertaligheid in jouw gezin, klas of praktijk. Het KletsInkoppertje dit keer komt van het PEACH project: speel een spel met je kind! Op de website van het PEACH project vind je tientallen andere ideëen. De website is momenteel beschikbaar in het Engels, Duits, Frans, Italiaans, Spaans, en Roemeens maar het is volgens mij de bedoeling dat de materialen beschikbaar gesteld worden in de 24 talen van de EU.  Annick De Houwer was tot voor kort hoogleraar Taalontwikkeling en Meertaligheid aan de Universiteit van Erfurt in Duitsland. In 2019 heeft ze het Netwerk Harmonische Tweetaligheid opgericht. HaBilNet heeft tot doel wetenschappelijk onderzoek naar harmonieuze tweetaligheid te ondersteunen en te stimuleren en ervoor te zorgen dat de resultaten van dat onderzoek op grote schaal worden verspreid, zowel binnen als buiten de academische wereld. Annick is één van de eerste onderzoekers die de taalontwikkeling van meertalige kinderen systematisch heeft onderzocht. Zij heeft hier veel over gepubliceerd, inclusief het boek An Introduction to Bilingual Development.  Lees meer over Annick en haar indrukwekkende loopbaan hier. 

Transcript Hoe denken kinderen over verschillende talen? Daar hebben we het in deze aflevering over in Vers van de Pers. Daar vertel ik je over een recent onderzoek over meertalige kinderen. Dit keer gaat het om een onderzoek dat is uitgevoerd in Friesland, een meertalige regio waar naast het Nederlands ook het Fries en het Engels in het onderwijs wordt gebruikt. Het is ook een regio met steeds meer meertalige gezinnen die thuis andere talen spreken. Het onderzoek waar ik jullie over vertel is dit: S. V. Dekker, J. Duarte & H. Loerts (2021) ‘Who really speaks like that?' – Children's implicit and explicit attitudes towards multilingual speakers of Dutch, International Journal of Multilingualism, 18:4, 551-569, doi: 10.1080/14790718.2021.1908297 Hieruit bleek dat basisschoolleerlingen tussen de 7 en 12 jaar anders naar Nederlands, Fries en Engels keken dan naar het Marokkaans Arabisch, één van de meest gesproken talen onder migranten in Nederland, of naar andere talen die ze niet kenden Over het Marokkaans Arabisch en talen die ze niet kenden waren ze namelijk negatiever. Behalve als ze zelf uit een meertalig gezin kwamen en drie talen gebruikten. Een trieste maar belangrijke constatering die hopelijk voor meer onderzoek op dit gebied gaat zorgen.  Vriend van de show worden In Let's Klets vertelde Zahraa Attar over haar ervaringen als nieuwkomer en moeder van twee meertalige kinderen. Zahraa is zeven jaar geleden naar Nederland gevlucht uit Syrië. Toen spak zij Engels met haar kinderen - zij heeft Engels gestudeerd en wou dat ze tweetalig werden - maar nadat ze in Nederland is aangekomen heeft ze besloten om over te schakelen naar haar moedertaal, Arabisch. In ons gesprek vertelt ze je meer hierover en ook over hoe je als nieuwkomer niet alleen de taal moet leren maar ook hoe je je als ouder moet gedragen op een school in Nederland. Een openhartig en inspirerend gesprek waar we allemaal van kunnen leren, zeker nu dat er op dit moment veel vluchtelingen naar Nederland komen vanuit Oekraïne. Zahraa werkt momenteel bij de Hogeschool Utrecht en de Universiteit Utrecht bij twee projecten over meertaligheid in het onderwijs. Hier lees je meer over haar verhaal.  We hoorden ook van onze Taalgids, Sterre Leufkens. Sterre Leufkens is taalwetenschapper aan de Universiteit Utrecht. In haar onderzoek vergelijkt ze de talen van de wereld, onder andere op hun complexiteit. Ze schrijft en praat graag over taal en taalkunde voor divers publiek; zo verscheen in 2016 haar boek Taal in de reeks Elementaire Deeltjes.  Foto: Carlo ter Ellen Sterre vertelt ons dit keer over het Syrisch Arabisch. De woordjes die je hoorde zijn ingesproken door Zahraa, en waren: merhaba (hallo)eej (ja), la (nee)shukran (dank je wel)waɦid, tneen, tlati (1, 2, 3)salem/bye (doei!) Deze woorden zien er natuurlijk heel anders uit in het Arabische schrift maar we schrijven ze hier voor je op zoals ze ongeveer uitgesproken worden. Kijk hier voor meer woorden en uitdrukkingen in het Syrisch Arabisch.

Transcript Het leren lezen gaat niet alle kinderen even makkelijk af. Sommige kinderen hebben echte lees- of spellingproblemen. Ze hebben moeite met het herkennen en leren van letters, ze verwisselen klanken of letters, of lezen heel langzaam. Met goed begeleiding gaat dit vaak over, maar bij sommige kinderen toch niet. Bij hardnekkige problemen met het lezen en spellen is er mogelijk sprake van dyslexie. Maar wat is dyslexie precies? En als een meertalig kind dyslexie heeft, gaat het lukken om in beide talen te leren lezen? Werkt dyslexie hetzelfde in alle talen, dus bijvoorbeeld ook in talen met een andere schrift? Wat kun je doen als ouder, leerkracht of logopedist om meertalige kinderen met dyslexie te ondersteunen? In deze aflevering van Kletsheads beantwoorden we deze vragen beantwoorden met hulp van onderzoeker Elise De Bree.  Elise De Bree is hoogleraar Taalontwikkelingsstoornissen in het passend onderwijs aan de Faculteit Sociale Wetenschappen aan de Universiteit Utrecht. Dit is een leerstoel van Koninklijke Auris. Haar onderzoek richt zich op de taalontwikkeling van kinderen met een taalontwikkelingsstoornis (TOS) en kinderen met (een risico op) dyslexie. Zij is secretaris van de Stichting Dyslexie Nederland en lid van de wetenschappelijke adviesraad van het Nederlands Kwaliteitsinstituut Dyslexie. Zowel de Stichting Dyslexie Nederland als het Nederlands Kwaliteitsinstituut Dyslexie hebben websites met veel informatie over dyslexie die wetenschappelijk onderbouwd is. Ook de website Dyslexie Centraal zit vol met nuttige informatie. Daar staat tevens de handreiking voor het vaststellen van dyslexie bij meertalige kinderen waar Elise het tijdens ons gesprek over had. Dat vind je hier. Vriend van de show worden Naast het gesprek met Elise deel ik ook het tweede Klets-Inkoppertje met jullie, een concrete tip die je meteen en makkelijk in kunt zetten om een succes te maken van de meertaligheid in jouw gezin, klas of praktijk. Dit keer: zoek één nieuwe bron van taalaanbod in de taal waar jouw kind dit het meest nodig heeft. Laat ons weten via de socials welke nieuwe bron jij hebt gevonden!

Transcript Soms gebruiken meertalige kinderen hun twee talen door elkaar. Ze praten soms Nederlands met mama terwijl mama dat niet eens begrijpt, of ze gebruiken woorden uit het Italiaans op school terwijl de juf die taal niet kent. Waarom doen kinderen dit? In Vers van de Pers vertel ik je over een recent onderzoek over dit onderwerp. De onderzoekers hebben gekeken naar twee mogelijke verklaringen voor het mixen door meertalige kinderen. De eerste verklaring is hun taalvaardigheid in de twee talen. Dit bleek een rol te spelen bij het mixen: hoe beter hun taalvaardigheid, hoe minder de kinderen hun twee talen door elkaar gebruikten. De tweede verklaring is hun algemene cognitieve vaardigheden, in het bijzonder de zogenaamde cognitieve controle (oftewel executieve functies). Dit heb je nodig om o.a. doelgericht te handelen, om onnodige informatie te negeren, en om te kunnen plannen om een doel te bereiken. Uit dit onderzoek bleek dat kinderen met betere cognitieve controle beter in staat waren om de juiste taal te gebruiken met de juiste persoon, maar alleen in bepaalde omstandigheden.  Het onderzoek is uitgevoerd door Megan Gross van de Bilingual Language Development lab aan de University of Massachusetts Amherst in de VS, samen met Margarita Kaushanskaya van de University of Wisconsin-Madison ook in de VS. Dit zijn de details: Gross, M.C. & Kaushanskaya, M. (2020). Cognitive and linguistic predictors of language control in bilingual children. Frontiers in Psychology, 11, 968. doi: 10.3389/fpsyg.2020.00968  Het stuk is open access, wat betekent dat hij gratis beschikbaar is en dus door iedereen gelezen kan worden.  Vriend van de show worden In Let's Klets sprak ik met Marga van Mil, preventieve logopedist bij OnderwijsAdvies (onlangs gefuseerd met Marant onder de nieuwe naam 1801 Jeugd & Onderwijsadvies). Marga werkt bij de afdeling Logopedie waar zij samen met collega Carien Deutman vanuit Nederland een bijdrage heeft geleverd aan het Europese project Planting Languages. Op de website van het project vind je het mooie materiaal dat we in de podcast hebben besproken, en natuurlijk veel, veel meer.  En we hoorden ook van onze Taalgids, Sterre Leufkens.  Sterre Leufkens is taalwetenschapper aan de Universiteit Utrecht. In haar onderzoek vergelijkt ze de talen van de wereld, onder andere op hun complexiteit. Ze schrijft en praat graag over taal en taalkunde voor divers publiek; zo verscheen in 2016 haar boek Taal in de reeks Elementaire Deeltjes. Sterre vertelt ons dit keer over het Pools.Foto: Carlo ter Ellen De Poolse voorbeelden zijn ingesproken door Anna Kijak, directeur van de Poolse School in Eindhoven. Dit waren de woorden die je hoorde: Źrebię (veulen), śruba (schroef), żona (vrouw), szum (ritselen) Cześć! (hoi!), Dzień dobry! (goedendag!) Tak, nie (ja/nee) Dziękuję! (dank je wel) Jeden, dwa, trzy (1, 2, 3) Do widzenia! (Tot ziens!)

Transcript Identiteit. Het is een woord dat je vaak hoort als je het hebt over kinderen die meertalige opgroeien. Maar wat betekent identiteit eigenlijk? In hoeverre kun je meerdere identiteiten hebben die tot verschillende culturen of etnische achtergronden horen? Wat zijn de gevolgen voor kinderen als ze zich meer identificeren op de ene of de andere manier? Welke rol hebben de ouders, vrienden, school en de bredere samenleving hierin?  Dit zijn allemaal vragen die we in deze aflevering van Kletsheads gaan beantwoorden, samen met onze tweede gast uit België, Graziela DeKeyser. Graziela licht de veel verschillende kanten van dit complexe begrip toe. Een belangrijke onderscheid is dat tussen het categoriseren en het identificeren. Met categoriseren gaat het herkennen van verschillende groepen mensen (bijvoorbeeld, meisjes en jongens, Britten en Nederlanders) en vasttellen wie erbij hoort. Kinderen kunnen dit van jongs af aan. Met identificeren gaat het om hoe je je voelt. Heb je dus het gevoel dat je bij een bepaalde groep hoort? Dit is vaak wat we bedoelen als we het hebben over identiteit en meertalige kinderen. Het is echter wel belangrijk om op te merken dat een identiteit niet hetzelfde is als identificeren. Je kan bijvoorbeeld Pools zijn van origine maar je niet Pools voelen. Het identificeren ontwikkelt zich later en het is pas aan het eind van de basisschool dat kinderen hun eigen identiteit gaan vormen.  Vriend van de show worden Verder hebben we het over de relatie tussen identiteit en taalgebruik en taalvaardigheid, en ook over de andere manieren waarop kinderen hun identiteit kunnen uiten. We bespreken ook de belangrijke rol die ouders en leerkrachten kunnen hebben bij het vormen van een gezonde en positieve multi-culturele of multi-etnische identiteit.  In deze aflevering horen we ook het eerste Klets-Inkoppertje, een concrete tip die je meteen en makkelijk in kunt zetten om een succes te maken van de meertaligheid in jouw gezin, klas of praktijk. We begonnen met een hele simpele: geef een meertalig kind in jouw omgeving een complimentje dat maken heeft met hun meertaligheid. Probeer het even en laat ons weten (via het contactformuliertje op de website of via social media) wat voor effect dat heeft gehad! Sharon in gesprek met Graziela DeKeyser Graziela DeKeyser is onderzoeker aan de Educatie en Samenleving onderzoekseenheid aan de KU Leuven. Haar onderzoek rich zich op de implicaties van meertaligheid voor kinderen en gezinnen als het gaat bijvoorbeeld om hun welzijn, de ontwikkeling van hun emoties en uiteraard hun identiteit. 

Transcript We beginnen deze aflevering met goed nieuws: Kletsheads heeft een prijs gewonnen! Op 4 februari werd tijdens De Grote Taaldag de landelijke prijs voor wetenschapscommunicatie in de taalkunde uitgereikt. Samen met het Kletskoppen kindertaalfestival is Kletsheads uitgeroepen tot winnaar! Lees de juryrapport hier.   In Let's klets spreek ik met Leonie uit Utrecht. Oorspronkelijk uit Duitsland, Leonie is moeder van een peuter die zij graag meertalig wil opvoeden. Maar het loopt nog niet echt soepel want haar Nederlandstalige partner vind het namelijk best vervelend als zij Duits met hun zoontje spreekt. Hij begrijpt geen Duits en voelt zich buitengesloten. Een lastige situatie die voor sommige ouders zeker herkenbaar zal zijn. In een openhartig gesprek praat ik met Leonie over de uitdagingen die ze tegenkomt en hoe zij daarmee om kan gaan.  Sharon en Leonie in gesprek In Vers van de Pers vertel ik over een recent verschenen onderzoek uit Canada. Dit onderzoek gaat over twee belangrijk factoren in de meertalige taalontwikkeling, namelijk hoe vroeg je begint (leeftijd) en hoeveel contact je hebt met een taal (hoeveelheid taalaanbod). Vaak wordt er gedacht dat leeftijd belangrijker is dan taalaanbod maar uit dit onderzoek blijkt dat dit niet het geval is. Het onderzoek ging in het bijzonder om de taalontwikkeling van meertalige kinderen in Montréal die opgroeien met Frans en Engels en/of een andere taal. De kinderen waren 6 en 8 jaar oud en waren begonnen met het leren van Frans op verschillende leeftijden (vóór 3 jaar of na 3 jaar). De resultaten laten zien dat -- als er rekening werd gehouden met hoeveel contact de kinderen hebben gehad met het Frans -- de vroege en late meertaligen nauwelijks (of niet) verschilden van elkaar, en ook niet van eentalige Franssprekende kinderen. Wel was het zo dat er grote verschillen waren in de scores van de meertaligen op de gebruikte taaltoetsen en deze hadden te maken met verschillen in de hoeveelheid Frans taalaanbod die kinderen tot op dat moment hadden gehad. Het onderzoek is uitvoerd onder leiding van Elin Thordardottir, hoogleraar in de School of Communication Sciences and Disorders aan McGill University. Dit zijn de details: Elin Thordardottir (2019). Amount trumps timing in bilingual vocabulary acquisition: Effects of input in simultaneous and sequential bilingual school-age bilinguals. International Journal of Bilingualism, 23, 236-255. https://doi.org/10.1177/1367006917722418 Vriend van de show worden Wil je meer weten over de online tool waar ik het over had van het Q-BEx project? Dit kan hier en hier vind je een snelle overzicht van wat precies de vragenlijst inhoudt en de informatie die hij oplevert. Tenslotte horen we onze nieuwe Taalgids, Sterre Leufkens.   Sterre Leufkens. Foto: Carlo ter Ellen Sterre Leufkens is taalwetenschapper aan de Universiteit Utrecht. In haar onderzoek vergelijkt ze de talen van de wereld, onder andere op hun complexiteit. Ze schrijft en praat graag over taal en taalkunde voor divers publiek; zo verscheen in 2016 haar boek Taal in de reeks Elementaire Deeltjes. Sterre vertelt ons dit keer over het Turks. De Turkse voorbeelden zijn ingesproken door Melis Cetincelik. Dit waren de woordjes die je hoorde: hallo - merhaba  ja - evet nee - hayır dank je wel - teşekkür ederim  één - bir twee - iki drie - üç doei - hoşçakal

Het is bijna zover! Op 11 februari verschijnt de eerste aflevering van het derde seizoen van Kletsheads. Het wordt weer dezelfde mooie mix van wetenschap, ervaringen en praktische tips, maar niet helemaal hetzelfde als afgelopen twee seizoenen. Want de afleveringen worden iets korter (tussen de 30 - 45 minuten in plaats van een uur) en ze verschijnen iets vaker (om de twee weken i.p.v. één keer in de maand). En we hebben een aantal nieuwe rubrieken, waaronder De Taalgids met nieuwe vaste gast Sterre Leufkens, Vers van de pers, en het Klets-inkoppertje. Wil je meer weten? Luister dan naar deze 'teaser'-aflevering! Vriend van de show worden

Op 3 november vond er in De Balie in Amsterdam een debat over meertaligheid in het onderwijs plaats. Startpunt was de stelling Op school spreken we Nederlands: terecht of achterhaald? Vertegenwoordigers vanuit het onderwijs, het onderzoek en de politiek gingen met elkaar in gesprek over het gebruik van andere talen dan Nederlands op school. De Balie is zo aardig geweest om mij toestemming te geven om de opname van het debat voor deze aflevering van Kletsheads te gebruiken. Ik mocht hier echter niet in knippen of plakken, dus je hoort de hele avond van begin tot einde. Dat duurde een kleine twee uur en dus is deze aflevering een stuk langer dan gebruikelijk. Aan tafel zaten Hilbert Bredemeijer, wethouder onderwijs in Den Haag, Ellen-Rose Kambel van de Rutu Foundation (eerder te gast op Kletsheads in deze aflevering over meertaligheid en schoolsucces), Joana Duarte van NHL Stenden (ook eerder te gast op Kletsheads in deze aflevering over het gebruik van thuistalen op school, tevens beschikbaar in het Engels), en Nilay Kaya, directeur van basisschool De Wereldburger. We horen ook van Astrid Brugman, leerkracht op OBS De Vier Windstreken, ook bekend van de televisieserie Klassen.  Zowel voor als na het debat sprak ik met verschillende mensen in het publiek en achteraf horen we ook van een aantal van de sprekers zelf.  Hieronder vind je de tijdstippen waarop verschillende delen van het debat begonnen:  Het debat begint : 20min15sec. Eke Krijnen vertelt waarom ze het initiatief heeft genomen om het debat te organiseren : 27min10secAstrid Brugman van Klassen vertelt over haar ervaringen: 1uur04minKletsheads spreekt met het publiek en de sprekers achteraf: 1uur58min  Wil je liever het debat bekijken in plaats van beluisteren? Dit kan op de website van de Balie. Daar vind je ook meer informatie over deze avond. Aan het begin van de avond sprak ik met de eigenaar van kinderboekenwinkel gespecialiseerd in diversiteit en inclusie, EduCulture. 

In deze speciale bonus aflevering van Kletsheads hebben we een podcast crossover. We delen graag een aflevering van de podcast Much Language Such Talk podcast, een Engelstalige podcast die vragen beantwoordt over taal, leren, en cultuur. De podcast is gemaakt door drie onderzoekers aan de universiteit van Edinburgh, Brittany Blankship, Eva-Maria Schnelten en Carine Abraham, die ook vrijwilligers zijn bij Bilingualism Matters, een onderzoeks- en informatiecentrum over meertaligheid aan de universiteit van Edinburgh. Er zijn afleveringen over allerlei onderwerpen die te maken hebben met meertaligheid, van taal, ras en etniciteit, tot taal en cognitie, en specifieke talen zoals het Baskisch. Deze aflevering gaat over meertalige kinderen. Carine is de host en ik ben de gast. We hebben het over de rol van taalaanbod (luister naar deze aflevering van Kletsheads wil je hier meer over horen), meertalige broers en zussen (hier een aflevering daarover), hoe de talen van meertalige kinderen elkaar kunnen beïnvloeden (hier hebben we ook een aflevering van Kletsheads over), en natuurlijk over het podcasten en waarom ik de Kletsheads podcast ben begonnen.  Tijdens het gesprek met Carine en Maria had ik het over het Kletskoppen kindertaalfestival. Dit is een wetenschapsfestival over taal voor kinderen. De eerstvolgende editie vindt op 6 maart 2022 plaats in Nijmegen. 

In deze aflevering - de laatste van seizoen 2 - beantwoord ik jullie vragen over meertalige kinderen.  De vragen gaan over uiteenlopende onderwerpen: hoe schrijf je nou een family language plan, kan een meertalig kind accentloos worden in beide talen, en wat doe je als je kind naar de logopedist moet maar de logopedist alleen Nederlands praat? En we beantwoorden ook vragen van leerkachten over het inzetten van de thuistalen van meertalige kinderen op school: goed idee maar waar ligt de balans tussen het Nederlands en de andere talen? En wat doe je als de meertalige kinderen in je klas liever Engels met elkaar praten dan Nederlands? Ook zijn er vragen over het omgaan met meertalige kinderen op de kinderopvang.  Hopelijk voor ieder wat wils dus!  Deze vragen beantwoord ik niet alleen, maar samen met Josje Verhagen. Dr. Josje Verhagen is onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam binnen de Faculteit der Geesteswetenschappen en de Capaciteitsgroep Nederlandse Taalkunde. Zij doet onderzoek naar de taalontwikkeling van peuters en kleuters en de rol van het werkgeheugen hierbij.  Meer informatie over Josje's veelzijdig onderzoek kun je vinden op deze website.  Dit is haar derde (!) keer op Kletsheads. Zij was al eerder te horen in de tweede aflevering van het eerste seizoen ("Zijn meertalige kinderen beter in communiceren?" ) en ook eerder in dit seizoen ("De meertalige kinderopvang" ).  Foto:  Bob Bronshoff Tijdens de podcast hebben we het over family language planning en ik noem hierbij het recent verschenen boek van Eowyn Crisfield, Bilingual Families: A Practical Language Planning Guide (uitgegeven door Multilingual Matters).  Dit is een echte aanrader! Eowyn vertelt ook meer over dit onderwerp in aflevering 9 van afgelopen seizoen van Kletsheads (ook beschikbaar in een volledige Engelstalige editie).  We hebben het ook over de vraag of het nodig is om naar beide talen van een meertalig kind te kijken als een kind naar de logopedist gaat. Het antwoord is ja! Tijdens de podcast lees ik een reactie op deze vraag voor van Dunya Taki.  Dunya is secretaris van de Stichting Meertalige Logopedie Nederland. Ben je op zoek naar een meertalige logopedist in Nederland, dan is deze overzichtskaart een goed plek om te beginnen. En ben je zelf een meertalige logopedist en nog niet aangesloten aan deze groep, meld je snel aan! Meer informatie vind je op hun website. Meer informatie over logopedie en de vraag hoe je kunt vaststellen over een meertalig kind een taalachterstand heeft, vind je in deze aflevering van Kletsheads met Mirjam Blumental. En zoals ik zeg in de podcast is er ook een Engelstalige aflevering over hetzelfde onderwerp: "How do you know if a bilingual child has a language delay?"). Twee van de vragen die we in deze aflevering beantwoorden kwamen van Frederike Groothoff, ambulant taalondersteuner in Amtelveen. Zij is ook zelf te gast geweest bij Kletsheads waar ze veel praktische tips deelde over hoe je om kunt gaat met meertalige kinderen in je klas. 

Kinderen beginnen met praten als ze rond één jaar oud zijn. We weten echter uit onderzoek dat ze daarvoor al bezig zijn met taal. In deze aflevering leren we wat precies baby's weten over taal. En we horen over de vernuftige manieren die wetenschappers hebben ontwikkeld om dit te kunnen ontdekken. Ze meten bijvoorbeeld hoe snel baby's zuigen aan een nep-speentje, of meten hun de activiteit in hun hersenen.  Meertalige baby's horen natuurlijk meer dan één taal terwijl ze in hun wieg liggen. Hoe houden meertalige baby's hun twee talen uit elkaar? Hoe weten ze welke combinatie van klanken bij elkaar horen en in welke taal? Hoe leren ze hun eerste woordjes? Dit zijn allemaal vragen die we in deze aflevering van Kletsheads bespreken. Dat doen we samen met mijn collega van de Radboud Universiteit, Paula Fikkert.  We leren dat meertalige baby's verschillen tussenallerlei talen kunnen horen, en net zoals eentalige baby's, gaan ze in de eerste 12 maanden inzoomen op de klanken van de talen die ze in hun omgeving horen. Er zijn kleine verschillen tussen meertalige en eentalige baby's in hoe snel ze dit soms doen maar deze verschillen zijn in het dagelijkse leven vaak niet eens op te merken.  Baby's gebruiken de ritme van taal om verschillende talen te onderscheiden. In de podcast hoor je drie talen, het Duits, het Spaans en het Japans. Deze hebben alle drie een andere ritme. De stukjes in de podcast waren allemaal van volwassenen die kinderboekjes aan het voorlezen waren (Duits, Spaans, Japans). Meertalige baby's lopen dus door dezelfde stappen als eentalige baby's maar gebruiken niet altijd dezelfde strategieën als het gaat om woorden leren.  Paula had het over mutual exclusivity als een stategie die eentalige baby's en dreumes gebruiken om woorden te leren. Dit houdt in dat baby's ervan uitgaan dat elk voorwerp alleen één naam (of 'label') heeft.  Meertalige baby's en dreumes gebruiken deze strategie waarschijnijk minder omdat zij vaak al twee namen (of 'labels') hebben voor één en hetzelfde voorwerp, uit hun twee talen. In het filmpje hieronder zie je mutual exclusivity in actie. Het kindje weet al wat de eend is en weet hoe dit heet (een duck - het filmpje is in het Engels). Hij wordt gevraagd om de blicket aan te wijzen. Het woord blicket bestaat niet in het Engels, en dus weet hij dat het om het andere voorwerp moet gaan.  https://youtu.be/FAEE2UULdq0 In de podcast hebben we het ook over brabbelen. Alle baby's brabbelen. Het is een soort oefenen om te leren praten. Sommige baby's gaan ook door een fase waar ze doen alsof ze aan het praten zijn. Dus wat ze zeggen klinkt als taal, maar in plaats van woorden gebruiken ze alleen gebrabbel. Ze groeien er overheen, dus dit is geen reden tot zorg. Het is wel heel schattig om te zien/horen! Hier vind je het filmpje van de brabbelende tweeling die Paula in de podcast noemde. In Let's Klets horen we van de Limburgse Liz. Liz woont in Canada met haar Egyptische man, die Arabisch en Engels spreekt. Liz vertelt over hoe zij het meertalig opvoeden van hun zoontje, Otis, aanpakken. We horen ook hoe sommige oudere mensen in de buurt, zelf ooit uit Nederland geëmigreerd, het leuk vinden om Liz en haar zoontje Nederlands te horen praten. Sharon en Liz in gesprek over het meertalig opvoeden Onze Kletsheads van de week zijn meertalige vrienden Gaspar en Ruurd. Zijn groeien op in Friesland en spreken bij elkaar vier talen! We hebben het over meertalige poezen, en over welke taal je gebruikt als je boos wordt, én we horen ook nog een meertalig grapje.  Paula Fikkert is hoogleraar taalverwerving en fonologie aan de Radboud Universiteit, Nijmegen. Haar onderzoek vindt plaats in de Baby & Child Research Centre en gaat over klankontwikkeling in de eerste jaren en de rol hiervan bij het leren van woorden. Samen met haar onderzoeksgroep aan de Centre for Language Studies gebruikt ze allerlei technieken om zowel typische als atypische taalontwikkeling beter te begrijpen.

"You're wobbling the whole time the table!" Dit zei mijn meertalige zoontje tegen zijn zus toen ze samen een bordspel zaten te spelen. Ze zaten aan een tafel en grote zus was kennelijk ook met de tafelpoot aan het spelen. De boodschap van mijn zoontje was duidelijk. Grote zus hield ermee op en het spel ging verder. Wat mij opviel in dit gesprek was hoe hij deze boodschap had geformuleerd: zijn zin was op zich prima Engels, maar ik weet zeker dat zijn Engelstalige nichtjes in Engeland het anders hadden gezegd. Zij zouden zeggen: "You're wobbling the table the whole time". "You're wobbling the whole time the table" is een prachtig voorbeeld van tussentaalinvloed. De manier waarop mijn zoon de woorden in zijn zin had samengeplakt was duidelijk beïnvloed door het feit dat hij naast Engels ook Nederlands spreekt. Want in het Nederlands komt "de hele tijd" juist vóór "de tafel" en niet erachter.  Meertalige kinderen klinken soms anders dan kinderen die alleen één taal spreken. Ze zeggen soms dingen net op een andere manier. Waarom doen meertalige kinderen dit eigenlijk? Wat laat dit zien over hun taalontwikkeling? Waarom doen sommige meertalige kinderen het vaker dan anderen? Is tussentaalinvloed iets om je zorgen over te maken of hoort het erbij?  Dit zijn allemaal vragen die we in de aflevering van Kletsheads beantwoorden, samen met onderzoeker Chantal van Dijk.  We leren dan tussentaalinvloed hoort er gewoon bij als je meertalig bent. Dit komt omdat de twee talen van een meertalige aan elkaar zijn verbonden. Onderzoekers beweren zelfs dat bepaalde grammaticale regels gedeeld worden tussen talen, bijvoorbeeld als deze hetzelfde zijn in de twee talen. Ook horen we dat taaldominantie een rol speelt bij tussentaalinvloed: als meertalige kinderen veel sterker zijn in één van hun talen beïnvloedt hun sterkere taal meestal de zwakkere taal, al is tussentaalinvloed de andere kant op -- dus van de zwakkere taal naar de sterkere taal -- nog steeds mogelijk.  In Let's Klets spreek ik met Gisi Cannizzaro, enthousiaste supporter van moedertaalonderwijs, en we hebben niet één maar twee Kletsheads van de week, twee zussen met Duits als thuistaal. Zij leren mij het allerlangste woord in het Duits en vertellen welke taal ze gebruiken als ze met elkaar ruzieën en hoe dit anders is als ze lief voor elkaar zijn.  Heb jij een vraag over meertalige kinderen? Stuur hem op en we beantwoorden hem binnenkort in aflevering 10! Email ons Vul het contactformulier in Chantal van Dijk is postdoctoraal onderzoeker aan de Radboud Universiteit in Nijmegen waar ze binnen het 2in1 projectonderzoek doet naar de taalontwikkeling van meertalige kinderen en in het bijzonder tussentaalinvloed. Ze zal in september 2021 haar proefschrift met vier verschillende onderzoeken over dit onderwerp gaan verdedigen. In de podcast vertelde ze over een groot onderzoek dat wij samen hebben uitgevoerd. Dit was een "meta-analyse" van allerlei andere onderzoeken naar tussentaalinvloed. Dit onderzoek verschijnt binnenkort in de Journal of Child Language en zal voor iedereen toegankelijk zijn. Zodra het zover is, zetten we de link hier in de shownotes. Dr. Gisi Cannizzaro woont in Eindhoven met haar Italiaanse man en twee drietalige zoons (Engels, Italiaans en Nederlands). Zij komt oorspronkelijk uit New Orleans, in de VS, en spreekt Engels als moedertaal. Na een promotie in kindertaalverwerving aan de Rijksuniversiteit Groningen, werkte zij zes jaar als onderwijsconsulent voor meertalige, expat gezinnen met kinderen. In deze periode ontwikkelde ze kennis over verschillende nationale onderwijssystemen en internationale curricula, en bezocht ze scholen over de hele wereld. In 2018 startte ze twee vrijwilligersprojecten in Eindhoven: één om Italiaanse taallessen te organiseren voor Italiaanssprekende kinderen (de Eindhovense Italiaanse School "La Lampadina") en één om een netwerk van moedertaal ("heritage language") programma's te organisere...

Veel kinderen in de wereld groeien op met drie talen. Bijvoorbeeld omdat hun ouders beiden een andere taal spreken en op school leren ze een derde taal. Of omdat ze thuis een taal spreken en ze zitten op een tweetalige school waar ze twee nieuwe talen leren. Er zijn ook veel landen in de wereld waar bijna iedereen drietalig is. Denk bijvoorbeeld aan landen in Centraal en West Afrika, landen zoals India, Luxembourg en Zwitserland. Er zijn eigenlijk veel meer drietalige kinderen dan je in eerste instantie zou denken, ook in Nederland.  In deze aflevering richten we ons vooraal op drietalige gezinnen.  Bijvoorbeeld, waar de ene ouder Russisch spreekt, de andere Duits en op school wordt er Nederlands gesproken. Onze gast is Simona Montanari, onderzoeker en moeder van twee drietalige (Spaans, Italiaans, Engels) tieners. Samen met Simona beantwoorden we de volgende vragen: Wat kun je realistisch verwachten al je je kind drietalig opvoedt, en hoe kun je zijn of haar meertalige ontwikkeling het beste ondersteunen? Zijn kinderen in staat hun talen uit elkaar te houden? Doen ze er langer over hun taalontwikkeling dan kinderen die met slechts één of twee talen opgroeien?  We ontdekken dat er veel overeenkomsten zijn tussen kinderen die drietalig worden opgevoed en kinderen die tweetalig worden opgevoed. De factoren die dus die bij tweetalig opvoeden een rol spelen, zoals hoeveel taalaanbod een kind krijgt te horen, spelen ook een rol bij drietalig opvoeden. We hebben het ook over (mogelijke) verschillen tussen tweetalige en drietalige kinderen. We hebben het over jonge drietalige kinderen maar ook over wat er gebeurt als kinderen opgroeien en hoe je ervoor kunt zorgen dat je kind alle drie de talen blijft beheersen en gebruiken. Tijdens de aflevering heb ik het over een onderzoek van Karolina Mieszkowska en collega's over twee- en drietalige kinderen die Pools leren. Je kunt hier meer over dit onderzoek lezen. Simona Montanari is onderzoeker aan de California State University in Los Angeles in de VS. Zij is een van de weinige mensen die onderzoek heeft gedaan naar kinderen die drietalig worden opgevoed. Tijdens de podcast vertelt ze ook veel over haar eigen kinderen. Wil je de twee meiden 'ontmoeten', kijk naar haar YouTube channel waar er veschillende filmpjes te zien zijn met voorbeelden uit hun drie talen. Simona doet ook onderzoek naar tweetalig onderwijs. Meer hierover vind je op haar website.  In Let's Klets spreken we Daniela Polisenšká. Daniela is moeder van twee meertalige kinderen die Nederlands, Engels en in verschillende maten Tsjechisch spreken. Haar kinderen zijn inmiddels (bijna) volwassen en zij vertelt ons hoe moeilijk zij het vond om haar moedertaal, Tsjechisch, te blijven spreken toen de kinderen naar school gingen en hoe zij toen is overschakeld naar het Nederlands. Ze reflecteert over hoe het anders had kunnen zijn. Een herkenbaar verhaal dat veel ouders zal raken, geloof ik! En onze Kletshead van de week is de 7 jarige mega-meertalige Roselinde uit Luxembourg die niet drie maar liefst vijf talen spreekt, en ze leert nog een zesde. Ik vertel in de podcast dat Roselinde Nederlands Onderwijs in het Buitenland volgt. Op de website van de Stichting NOB kun je hier meer over lezen. 

Elke drie jaar worden 15-jarigen overal in de wereld getoetst op hun reken- en leesvaardigheden als deel van het PISA programma. Wat de PISA data laten zien is dat er in veel landen -- ook in Nederland en België -- grote verschillen zijn tussen leerlingen. Deze verschillen hebben te maken met de opleidingsniveau van de ouders van de leerlingen, of ze een migratieachtergrond hebben of niet, en in hoeverre er thuis een andere taal wordt gesproken naast het Nederlands. In deze aflevering van Kletsheads gaan we in op de relatie tussen meertaligheid en schoolsucces. Waar liggen deze verschillen aan? Wanneer komen ze precies te voorschijn? Zien we dezelfde verschillen voor alle meertalige kinderen?  In gesprek met onderzoeker Orhan Agirdag ontdekken we dat het prestatiekloof tussen meertalige  leerlingen en hun eentalige klasgenoten niet te wijten is aan hun meertaligheid. Het zijn juist de kinderen die hun thuistaal meer gebruiken die het beter doen bij PISA. Waar ligt het prestatiekloof dan wèl aan? Volgens Orhan is dit grotendeels te wijten aan de manier waarop er met meertalige kinderen wordt omgegaan in het onderwijs. In ons gesprek hebben we het over de verwachtingen van leerkrachten, de 'kleur' van taal en de paradoxale manier waarop er soms met meertaligheid wordt omgegaan, en over het inzetten van het multicultureel kapitaal van meertalige kinderen op school.  In Let's Klets spreken we met Ellen-Rose Kambel over De Taalvriendelijke School, een wereldwijd netwerk van scholen die alle talen van hun leerlingen verwelkomen en waarderen. En onze Kletshead van de week is de razendsnelpratende 21-jarige Roya, die vertelt hoe zij het belangrijk vindt dat haar broertje net zoals zij goed Arabisch kan spreken. Ook heeft ze een mooie boodschap voor leerkrachten als het gaat om hun verwachtingen voor anderstalige leerlingen en over meertaligheid en schoolsucces.  Orhan Agirdag is universitair hoofddocent aan de Faculteit Psychologische en Pedagogische Wetenschappen van de KU Leuven en aan de Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam.  Hij heeft meer dan honderd publicaties op zijn naam staan over allerlei onderwerpen rondom meertaligheid en onderwijs. Wil je meer weten over zijn onderzoek en over de thema's die hij in de podcast heeft besproken, lees zijn boek, Onderwijs in een gekleurde samenleving.  Ellen-Rose Kambel is Director van de Rutu Foundation, een organisatie die zich inzet voor moedertaalonderwijs. Gepromoveerd in de sociale wetenschappen, Ellen heeft verschillende boeken en artikelen geschreven over onderwijs en meertaligheid. Samen met Emmanuelle Le Pichon-Vorstman (University of Toronto) heeft ze De Taalvriendelijke School opgericht, . Op hun website vind je een routekarte die aangeeft wat je als school wel en juist niet moet doen om taalvriendelijk te worden.  Of kijk naar dit YouTube filmpje voor een kennismaking met The Language Friendly School (in het Engels dus!).

Net zoals veel landen in de wereld zitten Nederland en België in een lockdown. En als gevolg zijn de scholen dicht en kinderen krijgen onderwijs, online en/of door hun ouders. Wat een jaar geleden ongehoord zou zijn geweest, is inmiddels helaas normaal geworden. Maar normaal betekent natuurlijk niet makkelijk. Veel gezinnen worstelen met het thuisonderwijs, van praktische zaken zoals of er genoeg ruimte en apparatuur beschikbar is tot inhoudelijke kwesties zoals hoe je het beste bepaalde stof kunt uitleggen. Voor meertalige gezinnen komen er ook andere uitdagingen bij. Als jullie thuis geen Nederlands spreken, hoe zorg je ervoor dat je kind genoeg in contact komt met de Nederlandse taal, en welke taal gebruik je als ouder tijdens het thuisonderwijs? Is het beter om over te schakelen naar het Nederlands of kun je je moedertaal blijven gebruiken? Sommige meertalige gezinnen rapporteren ook voordelen aan de lockdown: meer tijd thuis betekent meer contact met de thuistaal (de niet-Nederlandse taal) en dat zorgt ervoor dat kinderen daar beter in worden, die taal meer gaan gebruiken, en soms ook nieuwe vaardigheden ontwikkelen zoals het lezen. Samen met Tessa Mearns van de Universiteit Leiden en zelf moeder van twee meertalige kinderen spreken we in deze aflevering van Kletsheads over de impact van de lockdown op meertalige gezinnen.  Op het moment dat deze podcast online gaat staan de basisscholen in Nederland op het punt om weer open te gaan. Dus voor sommige ouders komen de tips in deze aflevering helaas te laat maar ik hoop dat jullie hem alsnog interessant gaan vinden. Want we kunnen vast wel het ene en het andere leren van deze gekke tijd. En verder is het natuurlijk helaas zo dat we niet weten hoelang de basisscholen open zullen blijven en of dit het laatste keer is dat de meeste basisschoolleerlingen met thuisonderwijs te maken zullen hebben. Ik ben bang van niet maar laten we hopen dat ik ongelijk heb! De middelbare scholen blijven in ieder geval voorlopig dicht en in België zijn alle scholen zeker tot begin maart gesloten.  Tessa Mearns is docent onderzoeker bij ICLON (Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Nascholing) van de Universiteit Leiden waar zij ook de World Teachers Programme coördineert. Tessa komt uit Groot Britannië en voedt samen met haar Engelstalige man haar twee kinderen meertalig op. Voor deze aflevering heeft ze de ervaringen en tips van andere meertalige gezinnen in haar omgeving verzameld. Omdat dit een speciale aflevering is, is er dit keer geen Kletshead van de week of Let's Klets. Aan het einde van de podcast noem ik een onderzoek uit het VK over de impact van de lockdown op meertalige gezinnen. Je kunt meer hierover lezen in dit artikel in de New York Times, of in deze blog door de hoofdonderzoeker, prof. Ludovica Serratrice van de University of Reading. Wij willen aan de Radboud Universiteit een vergelijkbaar onderzoek uitvoeren en zullen rond half maart hier meer informatie over delen. Mocht je je nu willen aanmelden, neem contact op via deze website of stuur een bericht naar kletsheads@ru.nl.  Meer tips voor leerkrachten vind je op deze website van de Ambulante Taalondersteuning Amstelland en deze website van Taalsschool Utrecht.

In meertalige gezinnen zie je vaak verschillen tussen broers en zussen in hoe goed ze hun twee talen kunnen spreken en hoe vaak ze ze gebruiken. Ouders merken vaak op dat hun oudste kind meer meertalig is dan hun jongste. Of dat hun jongste in ieder geval beter is in het Nederlands en vaak een voorkeur heeft voor deze taal over de andere taal (of talen). En dat op het moment dat het oudste kind naar school gaat er ineens meer Nederlands het huis in komt. In hoeverre klopt dit allemaal? Hebben oudere kinderen echt zo'n groot invloed op de meertalige taalontwikkeling van hun broertjes of zusjes? En zo ja, is dit hetzelfde voor het Nederlands als de thuistaal? In deze aflevering vertel ik je meer over de taalontwikkeling van meertalige broers en zussen, een onderwerp waar ik zelf recentelijk onderzoek naar heb gedaan. Ik spreek ook met Canadeze onderzoeker Tamara Sorenson Duncan over haar onderzoek hierover. We bespreken ook het taalgebruik van meertalige broers en zussen onderling. Vaak hebben kinderen een voorkeur voor het Nederlands als ze met elkaar praten. Naast de laatste resultaten vanuit het onderzoek geef ik je dus ook een aantal praktische tips over hoe je als ouder ervoor kunt zorgen dat je kinderen onderling ook hun niet-Nederlandse taal blijven gebruiken.   In Let's Klets spreek ik met Mercedes, enthousiaste moeder van drie meertalige tieners die met Spaans en Nederlands zijn opgegroeid. Ze heeft veel geruststellende woorden voor ouders van jongere kinderen. Dit gesprek maakte deel uit van het Taal Doet Meer college, dat ik oktober 2020 heb gegeven in de Centrale Bibliotheek Utrecht. Onze Kletshead van de week ben ik dit keer zelf, maar dan wel geïnterviewd door een kind, namelijk door niemand minder dan mijn eigen dochter! Tamara Sorenson Duncan is universitair docent (assistant professor) aan de Carleton University in Ottowa, Canada, waar zij onderzoek doet naar de meertalige taalontwikkeling van kinderen die met hun ouders naar Canada zijn geïmmigreerd of gevlucht, naar kinderen met taalontwikkelingsstoornissen, en kinderen met autisme. De post-productie van deze aflevering is uitgevoerd door Erik van Oosten (Factory 6).

Ben je op zoek naar een boek over meertalige kinderen om aan iemand te geven deze feestdagen? Of misschien heb je gewoon zin in een nieuw boek om zelf te lezen, vooral nu dat we allemaal thuis moeten blijven. Dan is deze speciale aflevering van Kletsheads zeker iets voor jou! Want samen met een panel van experts beoordelen we drie boeken over het opvoeden van meertalige kinderen die afgelopen jaren zijn verschenen. Dit zijn: En de leden van onze (all-female) panel: Femke Danse is onderwijsadviseur Meertaligheid bij het ABC in Amsterdam. Ze werkte meer dan 10 jaar als leerkracht met meertalige leerlingen, studeerde Meertaligheid in het onderwijs en geeft nu advies aan onderwijsprofessionals over hoe het beste om te gaan met talige diversiteit in de klas. Elma Blom is hoogleraar Taalontwikkeling en Meertaligheid in Gezin en Onderwijs aan de Universiteit Utrecht. Wat zij vooral interessant vindt om te onderzoeken is hoe taal zich ontwikkelt in situaties die net even iets anders zijn, bijvoorbeeld bij kinderen die meertalig zijn. Elma is al twee keer gast geweest bij het eerste seizoen van Kletsheads, in de eerste aflevering (Is het praten van twee talen door elkaar reden tot zorg?) en de vijfde aflevering (Zijn meertalige kinderen slimmer dan eentalige kinderen?). Dr. Josje Verhagen is onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam binnen de Faculteit der Geesteswetenschappen en de Capaciteitsgroep Nederlandse Taalkunde. Zij doet onderzoek naar de taalontwikkeling van peuters en kleuters en de rol van het werkgeheugen hierbij.  Josje is al twee keer te gast geweest bij Kletsheads, in de tweede aflevering van zowel het eerste seizoen (Zijn meertalige kinderen beter in het communiceren?) als het tweede seizoen (De meertalige kinderopvang). Caryn (Catharina) Hart is Nederlandse die in Denemarken woont. Daar voedt ze samen met haar Nederlandse man haar kind meertalig op. Ze heeft Nederlands gestudeerd, heeft als communicatieadviseur gewerkt bij Naturalis en op verschillende plekken als docent Nederlands. Een tijdje terug is ze begonnen met een website over meertaligheid, De Mond Voorbij. Bianka Langbroek-Hauser komt oorspronkelijk uit Hongarije en heeft 10 jaar in Nederland gewoont. Samen met haar Nederlandse man voedt ze haar jongen van twee jaar meertalig (Hongaars en Nederlands) op. Mari Varsányi is geboren in Boedapest, Hongarije en woont nu in Amsterdam. Ze is de moeder van een drietalige (Hongaars-Hebreeuws-Nederlandse) jongen van drie. Ze werkt als onderwijsadviseur en trainer bij human-ed, waar ze werkt op het gebied van intercultureel en inclusief onderwijs.

Op school spreken we Nederlands en thuis een andere taal. Dit is de realiteit voor de meeste meertalige kinderen in Nederland en Vlanderen. Thuis spreken kinderen vaak ook Nederlands, soms omdat dit ook de moedertaal is van één van hun ouders. Maar op school de andere taal spreken? Dat gebeurt zelden. Soms mag het niet eens. Volgens veel onderzoekers - en steeds meer leerkrachten - is dit een gemiste kans. Want het inzetten van de thuistalen van meertalige kinderen op school kan allerlei voordelen hebben. Ze voelen zich daardoor vaak beter, ze presteren vaak beter (ook in het Nederlands), en het bevordert de inclusiviteit. Een manier om de thuistalen van meertalige kinderen een plek te geven in het onderwijs heet translanguaging. In deze aflevering spreek ik met Joana Duarte, zelf een meertalige wonder, over deze strategie en of er daadwerkelijk wetenschappelijk bewijs is dat hij werkt. Dit lijkt wel het geval te zijn. Verder spreek ik met Karijn Helsloot van Stichting Taal naar Keuze over de mogelijkheid om op de middelbare school andere talen als eindexamen- of schoolvak te kiezen dan het gebruikelijke Engels, Nederlands of Duits. Dit is natuurlijk ook een manier waarop meertalige kinderen kunnen profiteren van hun kennis in hun thuistaal. Onze Kletshead van de week is een 5-jarige meisje dat tot de verbazing van haar moeder beweert naast het Arabisch en het Nederlands ook het Spaans en het Frans te kunnen. Nog een meertalige wonder in het dop dus!  Joana Duarte is lector Meertaligheid en Geletterdheid aan NHL Stenden hogeschool in Leeuwaarden, en bijzonder hoogleraar Wereldburgerschap en tweetalig onderwijs aan de Universiteit van Amsterdam. Zij doet onderzoek naar diversiteit en kansengelijkheid, de taalverwerving van meertalige leerlingen, taalattitudes van leerkrachten en gezinnen, meertaligheidsdidactiek en docentenprofessionalisering voor meertaligheid in het onderwijs. Een van de projecten die Joana noemde tijdens ons gesprek is het 3M project (Meer kansen Met Meertaligheid). Daar is de toolbox uit voortgekomen waar zij het ook over heeft gehad.  Een uitgebreide lijst van het onderzoek van Joana en haar collega's vind je op de website van de lectoraat Meertaligheid en Geletterdheid. Hieronder een selectie uit de andere onderzoeken / onderzoekers die Joana noemde tijdens ons gesprek: Ofélia García is de onderzoeker die het meest met translanguaging wordt geassocieerd - op YouTube vind je deze lezing waarin ze uitlegt wat translanguaging inhoudt.Creese, A. & Blackledge, A. (2010). Translanguaging in the Bilingual Classroom: A Pedagogy for Learning and Teaching? The Modern Language Journal, 94, 103-115. https://www.jstor.org/stable/25612290?seq=1Arthur, J. & Martin, P. (2006). Accomplishing lessons in postcolonial classrooms: comparative perspectives from Botswana and Brunei Darussalam. Comparative Education, 42, 177-202. https://doi.org/10.1080/03050060600628009Latisha, M. & Young, A.S. (2017). Engaging with emergent bilinguals and their families in the pre-primary classroom to foster well-being, learning and inclusion. Language and Intercultural Communication, 17, 455-473. Helaas is het zo dat een aantal veel wetenschappelijk onderzoek achter een paywall zit waardoor het niet beschikbaar is zonder een abonnenment op de desbetreffende wetenschappelijke tijdschrift. Dit gaat vaak via een universiteit of andere instelling. Heel vervelend, maar het is helaas op dit moment niet anders. Er worden steeds meer stappen genomen richting open science, dus waar artikelen beschikbaar zijn zonder te betalen, maar helaas gaat dit best langzaam. Sommige onderzoekers stellen een versie van hun artikelen beschikbaar via hun persoonlijke websites. Karijn Helsloot is directeur van Stichting Taal naar Keuze, een organisatie die zich sterk maakt voor het gebruik van alle talen in het onderwijs. Het lesprogramma waar Karijn het over had, dat laatst de Europees Talenlabel heeft gekregen, heet Alle Talen.

Momenteel kan in Nederland alleen Nederlands gebruikt worden als voertaal in de dagopvang of op de peuterspeelzaal. Daar waar Fries of een erkende regionale taal wordt gesproken mag dat ook. Maar verder blijft het taalgebruik in de vele kindercentra in Nederland op een enkele uitzonderingen na het Nederlands. Dit gaat misschien veranderen. Want sinds 2018 doen verschillende kinderopvangorganisaties mee met een experiment van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid waarbij tot de helft van de opvangtijd een andere taal dan het Nederlands gesproken mag worden. In alle gevallen gaat het om het Engels.  In deze aflevering van Kletsheads spreek ik met de onderzoeksteam die namens het ministerie de kinderen in deze meertalige dagopvangen en peuterspeelzalen volgt. We horen hoe de meertalige opvang vorm krijgt, hoe de kinderopvangorganisaties het aanpakken, en wat voor gezinnen hun kinderen naar zo'n opvang sturen. En natuurlijk hebben we het over misschien de belangrijkste vraag: levert het wat op?  Leren de kinderen nou eigenlijk Engels? En hoe verloopt de Nederlandse taalontwikkeling van deze kinderen: Blijft dit op peil?  Podcast picnic: Josje, Sharon & Eva Dr. Josje Verhagen is onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam binnen de Faculteit der Geesteswetenschappen en de Capaciteitsgroep Nederlandse Taalkunde. Zij doet onderzoek naar de taalontwikkeling van peuters en kleuters en de rol van het werkgeheugen hierbij.  Meer informatie over Josje’s veelzijdig onderzoek kun je vinden op deze website.  Zij was al eerder te horen op Kletsheads in de tweede aflevering van het eerste seizoen ("Zijn meertalige kinderen beter in communiceren?" ). Eva Vos is onderzoeksmedewerker in het project en is verantwoordelijk voor de coördinatie van de dataverzameling en de communicatie met de kinderopvangorganisaties en de ouders. Meer informatie over Josje, Eva en de rest van de team betrokken bij dit onderzoek vind je op de website van project MIND (Meertaligheid in Dagopvang  / Multilingualism in Daycare).  De meertalige kinderopvang is onder andere bedoeld om kinderen die van huis uit alleen Nederlands horen een vliegende start te geven in het leren van een tweede taal, in dit geval het Engels. Het is dus een manier om als ouders je kind meertalig op te voeden al spreken jullie beide alleen Nederlands. Als je zelf heel goed Engels spreekt, kun je zelf ervoor kiezen om die taal met je kind te spreken. Dit doet onze Let's Klets gast, Marjolein Koster-Leppink. Marjolein en zoontje, Owen Marjolein is leerkracht Engels en werkt sinds 2016 als docent aan de lerarenopleiding aan de Hogeschool Windesheim. Ze is moedertaalspreker van het Nederlands maar heeft Engels gestudeerd aan de Universiteit Utrecht en heeft toen al besloten om Engels met haar toekomstige kinderen te gaan praten. Inmiddels heeft ze een zoontje van bijna 2 jaar oud en met hem spreekt ze naast het Nederlands ook regelmatig Engels. In de rubriek Let's Klets horen we ook van Anna de Graaf, redacteur van de website meertalig.nl. Daar vind je veel informatie in het Nederlands over meertaligheid en meertalig opvoeden. Nody En last but certainly not least, onze Kletshead van de week dit keer is geen kind maar de 27-jarige Nody. Nody is in Nederland opgegroeid nadat zijn ouders uit Irak zijn gevlucht. Hij beschrijft zichzelf als "een beetje meertalig" want al kan hij de moedertaal van zijn ouders probleemloos verstaan, het zelf spreken gaat wat moeilijker. Hier vertelt hij over, en ook over zijn worstelingen met z'n identiteit en over hoe het op school ging toen hij kind was. Deze opname is gemaakt als deel van de het Taal Doet Meer college dat ik 8 oktober, 2020 in Utrecht mocht geven.

In deze extra editie van Kletsheads, speciaal samengesteld voor het Drongo talenfestival en in het kader van de Kinderboekenweek, horen we van drie kinderen met verschillende taalachtergronden over hoe zij hebben leren lezen in hun thuistaal,... Het bericht Kletsheads lezen voor (Seizoen 2, Extra aflevering 1) verscheen eerst op Kletsheads.

Voor de eerste aflevering van Seizoen 2 van Kletsheads gaan we op pad naar het zuiden van Nederland, naar Limburg. Het Limburgs is een erkende regionale taal van Nederland en in feite een verzamelnaam voor... Het bericht Meertalig opgroeien met dialect: Limburgs (Seizoen 2, Aflevering 1) verscheen eerst op Kletsheads.

Note about this episode This is a 100% English-language version of Episode 9, which was already released in Dutch. More English-language episodes are in the make and will be released later in 2020 as part... Het bericht How to plan for a bilingual baby? [English edition] verscheen eerst op Kletsheads.

Meertalige kinderen komen niet altijd even snel op het juiste woord en zeggen dingen soms net iets anders dan eentalige kinderen. Meertalige volwassenen trouwens ook. In deze aflevering van Kletsheads – de laatste van dit... Het bericht Hoe gaat het meertalige hoofdje om met woorden uit twee talen? (Aflevering 10) verscheen eerst op Kletsheads.

Ben jij of je partner in verwachting, en hebben jullie niet dezelfde moedertaal? Dan is de kans groot dat er niet alleen zomaar een baby op komst is, maar ook een meertalige baby! Althans dat... Het bericht We verwachten een baby en hebben niet dezelfde moedertaal: Wat nu? (Aflevering 9) verscheen eerst op Kletsheads.

Kinderen die in Nederland naar school gaan leren lezen in het Nederlands, ook meertalige kinderen. Maar niet alle meertalige kinderen leren ook lezen in hun andere taal. Soms is dit omdat ouders het niet nodig... Het bericht Hoe zorg je ervoor dat je meertalig kind in beide talen kan lezen?(Aflevering 8) verscheen eerst op Kletsheads.

“Help! Mijn kind praat alleen Nederlands met me!” Dit is een van de meest gehoorde zorgen van ouders in Nederland die hun kinderen meertalig opvoeden. Je doet echt je best, praat consequent jouw taal met... Het bericht Moet een kind beide talen spreken om meertalig te worden? (Aflevering 7) verscheen eerst op Kletsheads.

Er zijn steeds meer meertalige kinderen in Nederland. Volgens sommige inschattingen heeft zelfs een derde van alle basisschoolleeringen een meertalig achtergrond. Wat doe je als leerkracht als je meertalige kinderen in je klas hebt zitten?... Het bericht Hoe ga ik om met meertalige kinderen in mijn klas? (Aflevering 6) verscheen eerst op Kletsheads.

Als je “meertalig opvoeden” en  “voordelen” in Google tikt, kom je vrij snel allerlei artikelen tegen waarin staat dat het leren van twee talen je kan helpen om je hersenen te trainen en dat “meertaligheid... Het bericht Zijn meertalige kinderen slimmer dan eentalige kinderen? (Aflevering 5) verscheen eerst op Kletsheads.

Net zoals met zindelijk worden, leren fietsen, of tanden krijgen, gaat de taalontwikkeling bij het ene kind soms makkelijker dan bij het andere. Verschillen tussen kinderen zijn dus normaal. Maar wat doe je als ouder... Het bericht Hoe weet je of een meertalig kind een taalachterstand heeft? (Aflevering 4) verscheen eerst op Kletsheads.

Meertalige kinderen groeien op in allerlei verschillende omstandigheden. In sommige gezinnen wordt thuis naast een andere taal ook het Nederlands gesproken. In andere gezinnen wordt er thuis alleen een andere taal gesproken en komt het... Het bericht Hoeveel taal moet je horen om meertalig te worden? (Aflevering 3) verscheen eerst op Kletsheads.

Meertalige kinderen leren om in twee talen te communiceren. Ze kunnen dus twee (en soms meer) talen praten. Volgens sommige mensen zijn meertalige kinderen ook beter in communiceren in het algemeen. Beter communiceren – of... Het bericht Zijn meertalige kinderen beter in communiceren? (Aflevering 2) verscheen eerst op Kletsheads.

Meertalige kinderen gebruiken hun twee talen vaak door elkaar. Ze beginnen soms een zin in de ene taal en eindigen met de andere. Of ze gooien er af en toe een Nederlands woord tussendoor als... Het bericht Is het praten van twee talen door elkaar reden tot zorg? (Aflevering 1) verscheen eerst op Kletsheads.

Kletsheads is een podcast over meertalige kinderen voor ouders, leerkrachten en logopedisten. Wil je meer weten? Luister dan naar deze inleiding van je host, taalwetenschapper Sharon Unsworth. Het bericht Over Kletsheads (Aflevering 0) verscheen eerst op Kletsheads.