Azja Kręci - podkast Pięciu Smaków

Aż trudno uwierzyć, że dopiero w 72 odcinku podkastu opowiadamy o Akirze Kurosawie, jednym z największych reżyserów w historii kina. To on rozsławił na cały świat kinematografię japońską filmami, które do dzisiaj zachwycając pięknem, czystością narracji i innowacyjnością w realizacji scen akcji. Dzięki swojemu wyjątkowemu kunsztowi i zrozumieniu tego, jak działa kino, Kurosawa stał się jednym z najbardziej wpływowych i inspirujących twórców w historii. Bez jego filmów światowa popkultura wyglądałaby dzisiaj znacznie ubożej. Np. "Gwiezdne wojny" Lucasa, "Za garść dolarów" Leone czy "Rzut na matę" Johnniego To - każde z tych dzieł swój początek znalazło w fascynacji filmami twórcy zwanego Beethovenem wśród reżyserów. Zapraszamy do wysłuchania odcinka, w którym opowiadamy jak mocny wpływ na innych twórców, zarówno zachodnich jak i azjatyckich, miał Akira Kurosawa.

Nowy sezon podkastu zaczynamy od mocnego B. Z okazji premiery hollywoodzkiej produkcji "Mickey 17" rozmawiamy o imponującej karierze mistrza Bong Joon-ho, najważniejszego twórcy Nowego Kina Koreańskiego. Bong zadebiutował w roku 2000 wprawiającą w dyskomfort komedią "Szczekające psy nigdy nie gryzą", która kompletnie się nie sprzedała w kinach, ale udowodniła, że ten socjolog z wykształcenia ma świetne oko do absurdów codzienności współczesnej Korei. Kolejna próba, "Zagadka zbrodni" z 2003 roku, to już kompletne arcydzieło, najwybitniejszy filmowy kryminał XXI wieku. Od tego czasu Bong konsekwentnie podnosi poprzeczkę dla kina koreańskiego, z powodzeniem mierząc się z różnymi gatunkami i konwencjami. To, co łączy jego filmy, to zainteresowanie społeczeństwem, jego strukturą, mechanizmami poddawania się autorytarnym władzom, głęboko wdrukowaną w nas potrzebą wolności. Czy warto było czekać na "Mickey 17" prawie sześć lat? Który film Bonga jest naszym ulubionym?  Posłuchajcie.

Tokio to największa metropolia na świecie – dlatego stała się bohaterem tegorocznej pięciosmakowej sekcji. To gigantyczna przestrzeń, na którą składają się liczne odnogi – wśród nich przeróżne opowieści, historie, anegdotki. Tokio ma jednak wiele twarzy, a piękno tego miasta tkwi poza głównym kadrem – w ukrytych uliczkach podmiejskich dzielnic, daleko od utartego szlaku. To tam odnaleźć możemy niewielkie sklepiki rzemieślnicze, prowadzone od pokoleń knajpy specjalizujące się w tokijskich daniach, czy lokalne bary ze swoim unikalnym rytmem. Tokio można poznać poprzez filmy, ale nic nie równa się doświadczeniu bezpośredniemu. Oddajemy zatem głos tym, którzy to Tokio znają, a nawet czują się w jakby sami byli w połowie tokijczykami. O swoich doświadczeniach mieszkania przez kilka lat w Tokio w podkaście Pięciu Smaków opowiada Piotr Milewski – pisarz, autor książek o Japonii, w tym opublikowanej niedawno “Tokio. Opowieści z Dolnego Miasta”. W rozmowie z Łukaszem Mańkowskim, kuratorem tokijskiej sekcji, opowiedzą o swoich zetknięciach z licznymi obliczami japońskiej stolicy.

Jednym z najciekawszych głosów Hongkońskiej Nowej Fali jest Stanley Kwan – oddany obserwator przemian modernizującego się Miasta Pachnącego Portu, którego filmowa poezja wybrzmiewała w melodramatach o emocjonalnym pogubieniu. Jego spojrzenie na Hongkong jest fascynujące, ale też wymykające się etykietom i tendencjom – każdy z jego filmów jest zupełnie odrębny, jakby zrealizowany przez innego twórcę. Jesteśmy pewni, że magiczne historie Kwana złamią wam serce, ale też otulą tym wyjątkowym poczuciem filmowej melancholii, która jesienią smakuje najlepiej. W najnowszym odcinku podkastu staramy się rozszyfrować autorskie inspiracje Kwana i jego artystyczne dążenia – do Marcina Krasnowolskiego i Łukasza Mańkowskiego dołączył Maciej Satora, krytyk filmowy związany z Filmwebem i prawdopodobnie jeden z większych fanów twórczości Kwana w Polsce.

Kwestie dotykające stanu naszej planety coraz częściej pojawiają się w kinie współczesnym. To też punkt wyjścia dla sekcji “Focus: Środowisko”, która pokazuje nieszablonowe strategie rozbrajania ekologicznych lęków w różnorodnej selekcji – od klasyki kina gatunkowego, absurdalne komedie, po kojące slow cinema. Czy te siedem filmów, które składają się na sekcje “Focus: Środowisko”, wnoszą coś nowego w kwestiach kina wyczulonego ekologicznie? Jaki jest ich wspólny mianownik? Co łączy zemstę japońskiej syreny z wielkim monstrum, budzącym się do życia w seulskiej metropolii? Na powyższe pytania odpowiedzą kurator sekcji Łukasz Mańkowski oraz Asia Najbor – krytyczka filmowa, laureatka konkursu dla krytyków filmowych im. Krzysztofa Mętraka, dla której kwestie środowiskowe są ważnym aspektem poetyki filmów.

"Odrestaurowana klasyka" to nowa sekcja na Pięciu Smakach i o niej właśnie rozmawiamy w tym odcinku podkastu. Pokazujemy tu dzieła starsze, które dzisiaj mają status wybitnych czy kultowych. Wszystkie przeszły niedawno rekonstrukcję cyfrową i ponownie trafiły do światowego obiegu festiwalowego, na nowo wprawiając widzów w zachwyt. Pokazy tych filmów na Festiwalu to często pierwsza okazja, żeby zobaczyć je po Polsce na dużym ekranie. Tak jest np. z niezwykłą komedią "Shanghai Blues" w reż. Tsui Harka - jednego z najważniejszych twórców kina popularnego na świecie. Klasyka na 18. Pięciu Smakach kryje się także w sekcjach "Tokijskie Opowieści" i "Focus: Środowisko", w rozmowie zwracamy uwagę na nasze ulubione tytuły. Zapraszamy do słuchania!

To pierwszy taki odcinek Podkastu Pięciu Smaków. Na dzień przed ogłoszeniem programu festiwalu, zebraliśmy się, aby porozmawiać o tym, jak ten program wygląda. Na jakie sekcje się zdecydowaliśmy w tym roku i co się w nich znajdzie? Z obecności których filmów bardzo się cieszymy, na co chcielibyśmy zwrócić szczególną uwagę? Odpowiadamy także na Wasze pytania, dotyczące festiwalowej kuchni. Jak wygląda selekcja na Pięciu Smakach, ile osób bierze w niej udział? Czy widzowie mogą mieć wpływ na to, jakie filmy są wyświetlane na festiwalu? Rozmowę prowadzi Marta Dymek, producentka festiwalu.

Na ekrany polskich kin wraca "Oldboy", wielki sukces Park Chan-wooka z 2003 roku, pierwszy film Nowego Kina Koreańskiego, który zrobił międzynarodową karierę. W 65 odcinku podkastu zastanawiamy się jaki jest "Oldboy" dwie dekady później. Przypominamy kontekst powstania filmu i analizujemy jego znaczenia. Jakie nastroje panowały wśród młodych twórców w 2003 roku? Jakie było wówczas koreańskie społeczeństwo? Czemu Park sięgnął po aż tak dużą porcję przemocy? Czy Oh Dae-su, zagrany znakomicie przez Choi Min-sika, jest najbardziej tragiczną postacią tej intensywnej opowieści o okrutnej zemście? I czy ten film się w ogóle zestarzał? Odcinek powstał we współpracy z Velvet Spoon, dystrybutorem odrestaurowanej wersji filmu.

W sierpniowym odcinku podkastu odchodzimy od premier i innych aktualności by spojrzeć na filmową Azję z dystansu. Staramy się odpowiedzieć na ważne pytanie: jak ugryźć kino azjatyckie? Od czego zacząć, aby z przyjemnością zanurzyć się w arcybogatym świecie filmów np. japońskich, chińskich, południowokoreańskich? Kinematografie te od dekad zachwycają bogactwem i oryginalnością, będąc jednocześnie ważną częścią składową światowej tradycji filmowej. W mainstreamowym dyskursie są one jednak czymś osobnym, trudnym, odłączonym od naszej kultury. Celem rozmowy jest odczarowanie tego myślenia i pokazanie, że bez znajomości tej części kina nie da się zrozumieć X muzy. Proponujemy kilka strategii, które pomogą wejść w ten świat. Opowiadamy także o swoich początkach - o tym, co sprawiło, że filmy z tego kontynentu stanowią dzisiaj podstawę naszego kinofilskiego menu.

W najnowszym odcinku podkastu przyglądamy się twórczości Nagisy Ōshimy, filozoficznego nestora japońskiej nowej fali, i jednego z najbardziej niepokornych reżyserów w historii  kina. Wgłębiamy się w konteksty polityczne, jakie dominowały w jego nowofalowych poszukiwaniach, w centrum stawiając temat miejskiej przestrzeni – gęstego od tematów i kontekstów Tokio. Zerkamy w lata 60. – dekadę krwawych protestów nazywaną często „sezonem polityki”, podczas której przepełniona od od happeningów, performensów, i demonstracji stolica Japonii staje się żywą sceną dla powojennych drgań. W spojrzeniu Nagisy Ōshimy miasto dalekie jest od stereotypowego wyobrażenia japońskiej harmonii. Na próżno szukać w nim pocztówkowych obrazków, jakie utarły się w kinie głównego nurtu okresu klasycznego. Na pierwszym planie istnieje za to żarliwa potrzeba rejestrowania aktualności i topikalności – w jego filmach miasto jest odbiciem pokoleniowych rozczarowań i kolektywnych starć. Tokio w oczach Ōshimy to Tokio to przestrzeń batalii – nasączone wrogością i nieufnością; to miasto zatłoczone, ciasne, klaustrofobiczne, i oblepiające; i wreszcie, to miasto przekrętów i wymuszeń, z którymi mierzą się młodzi – ulubieni bohaterowie nowofalowych historii Ōshimy. W podkaście skupiamy się na tle historycznym i omawiamy szerzej trzy filmy z rozległego dorobku Ōshimy. Rozmawiamy o nowofalowym manifeście – Nagiej młodości, która wprost rozliczała się z niespokojną atmosferą początku lat 60.; staramy się odszyfrować znaczenia Dziennika złodzieja z Shinjuku, performatywnym musicalu rejestrującym żywe kontrkulturowe tło miasta; a także skupiamy się na Po wojnie tokijskiej – zadając sobie pytanie, co jest tytułową wojną. Pierwsza w Polsce retrospektywa twórczości Nagisy Ōshimy została przygotowana we współpracy Pięciu Smaków z Festiwalem Nowe Horyzonty.

W czerwcowym odcinku podkastu wracamy do wątków, które pojawiały się tu już wcześniej. Wielokrotnie opowiadaliśmy o Park Chan-wooku, analizowaliśmy też zjawisko kina Amerykanów azjatyckiego pochodzenia. Czy mogliśmy więc pominąć nowy serial koreańskiego mistrza, zaadaptowany z nagrodzonej Pulitzerem książki pisarza, którzy przybył do Stanów Zjednoczonych jako dziecko, po upadku Sajgonu? "Sympatyk" to, zrealizowana z dużym rozmachem i z wizualnym oraz narracyjnym błyskiem, opowieść o Kapitanie - Wietnamczyku, który po przegranej wojnie trafia do Kalifornii wraz z wieloma rodakami. Próbuje on znaleźć dla siebie miejsce w nowej rzeczywistości, ale skrywa też mroczną tajemnicę - jest szpiegiem i raportuje towarzyszom z Północy. Życie Kapitana naznaczone jest pęknięciem i rozdwojeniem jaźni, funkcjonuje zawsze pomiędzy, w strachu i w niepewności.  Zastanawiamy się czemu jeden z najlepszych współczesnych reżyserów wziął się za ekranizację powieści Vieta Nguyena i czy ten amerykański serial, pełen przemocy, ale też czarnego humoru, koresponduje w jakiś sposób z jego wyrazistą koreańską twórczością. Analizujemy bogate konteksty historyczne oraz kulturowe tej opowieści. Dlaczego mocno ucharakteryzowany Robert Downey Jr. gra tu wiele postaci? Co "Sympatyk" mówi o podejściu Hollywoodu do wojny w Wietnamie? 

Na ekrany polskich kin wchodzi właśnie "Monster" Hirokazu Koreedy, nagrodzony za najlepszy scenariusz w Cannes w 2023 roku.   Na kolejne filmy twórcy, który dość niepostrzeżenie stał się najważniejszym przedstawicielem japońskiego kina, czeka z niecierpliwością art-housowa publiczność na świecie. Koreeda przyzwyczaił  widzów do pozornie prostych filmów, które należy chyba nazwać obyczajowymi. Kamera przygląda się bohaterom bez moralizatorstwa, ze spokojną zadumą i zrozumieniem dla ich słabości. Koreeda zadebiutował w fabule w latach 90., już jako doświadczony dokumentalista, od razu dając się poznać jako twórca wyjątkowy. W podkaście rozmawiamy więc o "Monsterze", ale przyglądamy się też wczesnym arcydziełom mistrza. Są one mało znane w Polsce, a pojawiają się już w nich jego ulubione tematy - świat dziecięcy, rodzinne relacje, refleksja nad istotą życia. Które z filmów Koreedy są naszymi ulubionymi? W jaki sposób wykształcił on w sobie tak rzadki dar obserwacji ludzkiej natury? Czy jest następcą samego Ozu, czego wielu krytyków by chciało?   Odcinek zrealizowany został we współpracy z Best Film, dystrybutorem filmu.

Quentin Tarantino - cudowne dziecko kina, bezczelny autor z wielkim talentem, rozbuchanym ego i z tysiącami filmów w głowie. Zadebiutował w 1992 roku "Wściekłymi psami", które tchnęły nowego ducha w niezależne kino amerykańskie, proponując świetnie napisane dialogi, dużo przemocy i czarny humor. A także coś jeszcze - scenariusz, który był podejrzanie podobny do pewnego hongkońskiego filmu policyjnego z roku 1987... W 60. odcinku podkastu przyglądamy się bliskim związkom Tarantino z kinem azjatyckim. Jak "pożyczał" z ulubionych filmów sceny, motywy, piosenki, a nawet aktorów? Jak ta strategia ewoluowała wraz z rosnącą pozycją reżysera? Czy "Kill Bill" jest listem miłosnym do kina sztuk walki, czy jego czystą eksploatacją? Zapraszamy do słuchania!

Godzilla po raz pierwszy wyłonił się z wody w 1954 roku, aby siać terror i przerażenie w filmie Ishiro Hondy z efektami epecjalnymi Eiji Tsuburayego. Mocno poturbowani wojenną klęską, Japończycy z entuzjazmem przyjęli opowieść ucieleśniającą ich zbiorowe traumy i lęk przed śmiertelną mocą broni jądrowej. Kolejne liczne filmy kaiju były tylko kwestią czasu i sprawiły, że Godzilla stał się jedną z największych ikon światowej popkultury. Z okazji 70 urodzin oryginalnej "Godzilli" studio Toho zrealizowało w 2023 roku "Godzillę minus jeden". Film niespodzianie stał się przebojem także w polskich kinach, wykorzystując zmęczenie płaskimi i pozbawionymi serca produkcjami z Hollywoodu.  W 59 odcinku podkastu przyglądamy się Godzilli, opowiadamy o jego historii i analizujemy znaczenia, które przynosi ze sobą z dna oceanu. Zapraszamy do słuchania!

Hayao Miyazaki, wybitny japoński autor, stojący za sukcesami Studia Ghibli, żegnał się ze swoją publicznością parokrotnie. Wydawało się, że rozliczeniowy "Zrywa się wiatr" z 2013 roku będzie jego ostatnią animacją, ale okazało się, że artysta nie potrafi siedzieć bezczynnie. Prace nad kolejnym filmem trwały parę lat, a budżet urósł do najwyższego w historii japońskiego kina. Co znamienne, studio Ghibli zamiast rozbuchanej kampanii reklamowej zaproponowało widzom jedynie... enigmatyczny plakat. Pozostało czekać. Kiedy film wszedł do kin, stało się jasne, że mistrz nadal jest w niezwykłej formie. Bohaterem "Chłopca i czapli" jest Mahito, który po stracie matki wyjeżdża z ojcem na wieś. Tu staje się uczestnikiem niesamowitych wydarzeń, prowadzących do równoległych światów, zaludnionych przez barwne postaci. To pełna znaczeń i symboli opowieść o dorastaniu, o radzeniu sobie ze stratą, wreszcie o roli i odpowiedzialności artysty... W 58. odcinku podkastu rozmawiamy o "Chłopcu i czapli" i zastanawiamy się nad przesłaniem filmu. Co symbolizuje czapla? Na kim wzorowani są bohaterowie filmu? Wreszcie - czy jest to pożegnanie Miyazakiego i zamknięcie pewnego etapu działalności Studia Ghibli? Serdecznie zapraszamy do słuchania. Odcinek powstał we współpracy ze Stowarzyszeniem Nowe Horyzonty, dystrybutorem filmu w Polsce.

W ostatnim odcinku naszego festiwalowego podkastu w 2023 roku, zapraszamy na rozmowę o najciekawszych serialach, które przykuły naszą uwagę w tym sezonie. Nie ma wątpliwości, że ten format rozrywki ma się obecnie świetnie także w Azji, miejscami nawet lepiej niż kino - tak jest np. w Korei Południowej. Jakie są przyczyny tego stanu rzeczy? Co wybrać z gąszczu setek dostępnych tytułów? Jak wypadł serialowy debiut Hirokazu Kore'edy, a na czym polega niezwykły fenomen dramy napisanej przez Jeong Seo-kyeong, scenarzystkę filmów Park Chan-wooka?  Serdecznie zapraszamy do słuchania.

Sekcja "Kobiece Oblicza Hongkongu" na 17. Pięciu Smakach jest nietypowym spojrzeniem na kinematografię Pachnącego Portu z punktu widzenia bohaterek. Od połowy lat 60. aktorki odgrywały w hongkońskim kinie kluczową rolę, pojawiając się nie tylko w rolach matek czy żon, ale także dzielnych wojowniczek. Było to  zjawisko w zasadzie bez precedensu na skalę światową i doprowadziło do narodzin wielu spektakularnych karier. Dlaczego było to możliwe akurat w Hongkongu? Jak potoczyły się losy najbardziej znanych aktorek i jak ich sytuacja wygląda dzisiaj - kiedy ta kinematografia jest już zupełnie inna? Gościnią odcinka jest Karen Fang, profesor Uniwersytetu w Houston, znawczyni kina hongkońskiego. Polskiego głosu prof. Fang użyczyła Agnieszka Żulewska. 

King Hu - geniusz, perfekcjonista, mistrz kina światowego. Urodzony w Pekinie, wyjechał do Hongkongu, gdzie debiutował jako reżyser w wytwórni braci Shaw. Wkrótce odniósł wielki sukces filmem "Napij się ze mną", mając odwagę zaangażować do głównej roli dziewiętnastoletnią aktorkę, Cheng Pei-pei. Szukając artystycznej wolności przeniósł się na Tajwan, gdzie powstały jego najważniejsze filmy - "Dragon Inn" i powstający parę lat potężny fresk wuxia "Dotyk zen". Był to koniec jego dobrych relacji z publicznością, a początek niezwykle wizjonerskich poszukiwań nowych środków filmowego wyrazu. Z okazji pierwszej w Polsce retrospektywy twórczości Kinga Hu, spotkaliśmy się z Wojtkiem Tutajem, filmoznawcą i krytykiem. Rozmawiamy o artystycznych losach mistrza, o tym, co go inspirowało do realizacji ponadczasowych filmów, i wreszcie o tym, jaki wpływ te filmy miały na światowe kino.

Kinematografia indyjska - rozległa, różnorodna, mało rozpoznana w Europie. Przez lata mocno wyizolowana i kojarząca się właściwie tylko z wystawnymi widowiskami z Bollywoodu, na które przez chwilę panowała moda także w Polsce. Wydaje się, że w ostatnich latach coś się zmieniło - np. komercyjne produkcje z Indii zaczęły się z powodzeniem pojawiać w największych serwisach streamingowych. Na drugim biegunie, coraz częściej na światowych festiwalach pokazywane jest kino niezależne z Indii. To filmy zadziwiające odwagą i pomysłowością, wprowadzające nową energię, opowiadające historie o ludziach, którzy wcześniej nie mieli swojej filmowej reprezentacji. Sekcja Focus: Indie na 17. Pięciu Smakach jest pierwszą w historii polskich festiwali panoramą niezależnego kina indyjskiego. To sześć obrazów z odmiennych części kraju, które są zaproszeniem do dalszego poznawania tego filmowego kierunku. Z tej okazji Marta Dymek i Łukasz Mańkowski rozmawiają z dr Weroniką Rokicką -- indolożką, wykładowczynią na Katedrze Azji Południowej na Wydziale Orientalistycznym UW, autorką książki “Indie. Kraj miliarda marzeń” i wypytują ją o współczesne Indie oraz o ich portret w filmach sekcji.

W październikowym odcinku podkastu skupiamy się - co się rzadko zdarza - na jednym filmie. Okazja jest dobra, ponieważ do kin w Polsce wchodzi opromienione sukcesami na festiwalach "Poprzednie życie" w reż. Celine Song, Amerykanki koreańskiego pochodzenia. Punktem wyjścia debiutantka uczyniła sytuację, która faktycznie jej się przytrafiła i uruchomiła w niej proces refleksji nad swoją przeszłością i tożsamością. Jaka to była sytuacja? Jak "Poprzednie życie" sytuuje się wśród wielkich sukcesów kina Amerykanów azjatyckiego pochodzenia ostatnich lat? I wreszcie, czemu ta delikatna, melancholijna opowieść o dwójce ludzi, którzy nawiązują kontakt po latach, rezonuje w widzach na całym świecie? "Poprzednie życie" wprowadza na ekrany w Polsce Gutek Film, partner tego odcinka podkastu. Premiera filmu odbędzie się 13 października.

Wrześniowy odcinek podkastu jest rewersem i uzupełnieniem odcinka poprzedniego. W sierpniu dyskutowaliśmy o najważniejszych i najlepszych azjatyckich filmach wysokobudżetowych roku 2023. Teraz skupiamy się na dziełach niezależnych czy raczej niekomercyjnych. Jak ma się arthouse w Japonii, Korei Południowej czy w Chinach? Jak tworzy się kino w warunkach niskich budżetów w poszczególnych krajach i jaką szansę te filmy mają na szerszą widownię w swoich ojczyznach oraz w obiegu międzynarodowym? Co zachwyciło nas najbardziej z setek filmów, które obejrzeliśmy, prowadząc tegoroczną selekcję? Zapraszamy do słuchania, tym bardziej, że parę filmów, które wspominamy, pojawi się na 17. Pięciu Smakach. 

Rok 2023 jest sprawdzianem globalnej kondycji branż filmowej i kinowej. Zawirowania ostatnich sezonów, związane przede wszystkim z koronawirusem, odcisnęły na przemyśle rozrywkowym silne piętno, sprawiając, że wielu zadaje sobie pytanie - czy odbicie do stanu sprzed pandemii jest jeszcze w ogóle możliwe? W 51. odcinku zastanawiamy się czy kiniarze na największych azjatyckich rynkach mogą mieć powody do zadowolenia. Czy widzowie wrócili po pandemii przed duże ekrany, aby kolektywnie przeżywać filmowe uniesienia? A może wolą konsumować rozrywkę w domu dzięki platformom streamingowym i tak już zostanie? Co jest masowo oglądane w Chinach, Japonii, Korei Południowej czy w Indiach? Którzy mistrzowie kina komercyjnego zaskoczyli formą, a którzy rozczarowali? Czy pojawiły się nowe, gorące nazwiska i zaskakujące przeboje? Uwaga - w rozmowie pojawi się parę tytułów, które pokażemy w programie 17. Pięciu Smaków - tym bardziej zachęcamy do słuchania!

W 50. odcinku Podkastu Pięciu Smaków przyglądamy się twórczości jednego z najważniejszych współczesnych dokumentalistów. Urodzony w 1967 roku, Wang Bing od ponad dwóch dekad z imponującą wnikliwością rejestruje przemiany zachodzące w swojej ojczyźnie, w Chinach. Od kiedy Wang Bing po raz pierwszy sięgnął po kamerę, Państwo Środka zmieniło się nie do poznania, z ubogiego kraju stając się gospodarczą potęgę. Ale artysty nie interesuje sukces i blichtr wielkich miast, tylko skupia się na koszcie jakie podczas tych przemian poniosły indywidualne jednostki. Twórca wchodzi ze swoją kamerą tam, gdzie filmowcy zazwyczaj nie mają wstępu – do upadłych, przeżartych rdzą fabryk przemysłu ciężkiego czy do zakładów szwalniczych, wypełnionych przepracowanymi i źle opłacanymi ludźmi. Ustawia kamerę pomiędzy domami na ubogiej chińskiej prowincji, udaje mu się nawet wejść na parę tygodni do szpitala psychiatrycznego. Wang Bing ma indywidualny, oryginalny styl, a brak ograniczenia w metrażu sprawia, że pozostaje ze swoimi bohaterami nawet przez parę lat, skupiając się na ich codziennych problemach i wzajemnych relacjach. Jego twórczość jest jednocześnie jedną z nielicznych dokumentacji modernizującej się Chińskiej Republiki Ludowej, a więc kraju, którego przemiany promieniują i wpływają na cały świat. Retrospektywa filmów Wang Binga jest częścią programu 23. edycji festiwalu Nowe Horyzonty (20-30 lipca 2023).

Największe europejskie festiwale filmowe - takie jak Cannes, Berlin czy Rotterdam - już dawno przestały być tylko przeglądami kina. Dzisiaj są potężnymi instytucjami kreującymi reżyserskie gwiazdy, tworzącymi trendy, a także mającymi udział w produkcji samych filmów. Dzieje się to za sprawą specjalnych funduszy, w ramach których początkujący filmowcy mogą rozwijać swoje projekty. Pomaga to wyławiać nowe talenty (bardzo często z Azji), wspierać je finansowo, instytucjonalnie czy kreatywnie. Stawka jest duża, bo filmy kuratorowane na festiwalach często stają się wielkimi przebojami art house'u; tym sposobem nazwisko wyrobił sobie chociażby Apichatpong Weerasethakul. Także widzowie Pięciu Smaków mogli zetknąć się z tym zjawiskiem, oglądając np. znakomite “Pewnego razu w Kalkucie” Sengupty czy “Yuni“ Kamili Andini. Problem w tym, że praca nad filmem w ramach festiwalowych funduszy jest procesem, podczas którego opiekunowie sugerują zmiany i pomagają doszlifować scenariusz tak, aby stał się on bardziej przystępny dla widza - no właśnie - światowego. W tym działaniu często gubi się oryginalność wypowiedzi, a film zostaje wtłoczony w pewne określone ramy. W 49. odcinku podkastu Pięciu Smaków ważymy racje. Czy europejskie festiwale pomagają azjatyckim filmowcom zaistnieć, czy raczej stępiają ich oryginalny głos? Zapraszamy do słuchania, czekamy na opinie.

Rok 2003 był wyjątkowy dla kina koreańskiego. Że dzieje się tam coś niezwykłego i ekscytującego było wiadomo już od paru lat. Lokalne filmy stawały się coraz lepsze, widzowie z dumą ciągnęli do kin. Rząd i prywatni inwestorzy wyłożyli na stół duże pieniądze, które producenci odważnie inwestowali w ryzykowne projekty. Nowe pokolenie artystów mogło dzięki temu eksperymentować z językiem filmowym, przepracowując jednocześnie traumy dorastania w zmiennych i niespokojnych latach 80. i 90.  Sezon 2003 wystartował przeciętnie, ale koło kwietnia wszystko się odwróciło. Obiecujące młode trio - Bong Joon-ho, Park Chan-wook i Kim Jee-woon pokazało swoje pierwsze arcydzieła. Wkrótce o "Zagadce zbrodni", "Old Boyu" i "Opowieści o dwóch siostrach" mówiono nie tylko w Seulu czy Busan, ale także w Cannes, Nowym Jorku i w Warszawie. Było to kino piękne wizualnie, gwałtowne emocjonalnie, głębokie w znaczenia. A istotnych filmów było znacznie więcej. "Wiosna, lato, jesień, zima... i wiosna" Kim Ki-duka stała się hitem eksportowym; "Uratować zieloną planetę!" poniosło klęskę w kinach, ale dzisiaj jest uznawane za najbardziej szaloną jazdę w historii Nowego Kina Koreańskiego; na koniec roku odbyła się premiera superwidowiska "Silmido", pierwszego lokalnego filmu z ponad dziesięcio milionową widownią. Dzisiaj rok ten jawi się jako czas niezwykłej kreatywności, radości burzenia starych reguł kina popularnego, formowania się najlepszej kinematografii XXI wieku. 20 lat później przemysł ten jest już zupełnie inny - znacznie dojrzalszy, bezpieczniejszy i przez to mniej ekscytujący. Zapraszamy na opowieść o najważniejszych filmach koreańskich, które właśnie obchodzą 20 urodziny. 

Czwarta część "John Wicka" stała się jednym z największych przebojów ostatnich miesięcy w kinach na całym świecie. Przygody ponurego i śmiertelnie zmęczonego życiem, ale znakomicie wyszkolonego i niemalże niezniszczalnego płatnego zabójcy z filmu na film są coraz droższe i wystawniejsze, gromadzą coraz większą widownię. Najnowsza odsłona serii zaraz po premierze została okrzyknięta mistrzowskim osiągnięciem współczesnego kina akcji. Ale co "John Wick" ma wspólnego z Azją i czemu pojawia się w Podkaście Pięciu Smaków? Pomińmy pretekstową fabułę, siłą serii są rozbudowane i podbite dużym budżetem sekwencje walk, strzelanin, pościgów - ekscytujące, pomysłowe, cieszące oko. Zbudowane zostały one na bazie osiągnięć kina sztuk walki, które powstało i było rozwijane przez dekady przez filmowców kinematografii azjatyckich. W podkaście zastanawiam się jak funkcjonuje kino hollywoodzkie w odniesieniu do lokalnych kinematografii, jak po cichu "pożycza" konkretne motywy i rozwiązania techniczne. Kim i czym inspirował się reżyser, Chad Stahelski, i ludzie odpowiedzialni w "Johnie Wicku" za choreografię sekwencji walk? Dlaczego zdjęcia odbywały się na trzech kontynentach, w najbardziej ikonicznych lokacjach jakie można sobie wyobrazić? Zapraszam do wysłuchania 47. odcinka podkastu.

Hae-joon jest cierpiącym na bezsenność gliniarzem, który ma troskliwą żonę, obsesję na punkcie nierozwiązanych spraw, a przede wszystkim jest dobrym człowiekiem. Jego życie zmieni się nieodwracalnie, gdy pozna piękną i tajemniczą Seo-rae - Chinkę, której mąż zginął podczas wspinaczki w górach. Wypadek, morderstwo? Pomiędzy stróżem prawa a podejrzaną zacznie rodzić się uczucie, która przemieni się w niezwykłą grę. Dokąd zaprowadzi ona bohaterów? Park Chan-wook to czołowy twórca Nowego Kina Koreańskiego, który od ponad dwóch dekad zdumiewa swoimi wyrafinowanymi wizualnie i skonstruowanymi jak zagadki filmami. Od "JSA", przez słynną, brutalną trylogię zemsty, po zachwycającą "Służącą" - Park z jednej strony ciągle poszukuje, a z drugiej - nie potrafi się uwolnić od swoich obsesji. Z nagrodzoną za reżyserię w Cannes "Podejrzaną" jest podobnie. To opowieść wyjątkowo delikatna jak na tego reżysera, a jednocześnie bardzo dla niego typowa, podejmująca szereg tematów, które są u niego zawsze obecne. W pierwszym w 2023 roku odcinku podkastu rozmawiamy o wchodzącej właśnie na nasze ekrany "Podejrzanej" i przypominamy dlaczego Park jest jednym z najważniejszych twórców światowego kina XXI wieku. Jak zaczęła się jego oszałamiająca kariera, i dlaczego tak dobrze wpisał się w potrzeby swojej kinematografii na początku XXI wieku? Jakie wątki i motywy przewijają się w jego twórczości? Jak zmieniło się Nowe Kino Koreańskie od czasu do jego przełomowego "JSA" z 2000 roku? Wreszcie, co (poza filmami Hitchcocka) zainspirowało Parka, i jego współscenarzystkę Chung Seo-kyung, do napisania "Podejrzanej"? Zapraszamy do słuchania.

W trzecim odcinku podkastu, związanym z programem 16. Pięciu Smaków, przyglądamy się sekcji "Hongkong: Kino czasu przemian". To zbiór ośmiu znakomitych filmów, zrealizowanych w Hongkongu po roku 1997, a więc po przekazaniu miasta pod administrację chińską. Te 25 lat było dla miasta trudnym czasem, w którym konsekwentnie kurczyła się demokratyczna przestrzeń, a rosła kontrola Pekinu. Jak na te przemiany patrzyło kino i jak samo się w tym czasie zmieniało? Rozmawiam na ten temat z Karen Fang, profesor Uniwersytetu w Houston, znawczynią kina hongkońskiego. Zastanawiamy się, jak to się stało, że ta niegdyś potęga w realizacji filmów akcji obecnie produkuje głównie niskobudżetowe opowieści obyczajowe, których tematem są jednostki żyjące gdzieś na marginesie. Dlaczego nie powstają już takie arcydzieła jak "Infernal Affairs: Piekielna gra" czy "PTU"? Kim są twórcy, którzy dzisiaj tworzą filmy w języku kantońskim i gdzie się podziali mistrzowie, którzy jeszcze w latach 90. zadziwiali świat swoją maestrią? Jaka jest przyszłość kina hongkońskiego? Polskiego głosu Karen Fang użyczyła Anna Wodzyńska.

W drugim odcinku podkastu, związanym tematycznie z 16. edycją Pięciu Smaków, rozmawiamy z Łukaszem Mańkowskim o sekcji Japan Feel-Good. To osiem filmów wprawiających w dobry nastrój oraz zachęcających do pozytywnej zadumy nad życiem w jego najprostszych przejawach. Od szalonego i kultowego "Funky Forest" z 2005 roku, przez cudownie ekscentrycznego "Kota do wynajęcia" Naoko Ogigami, po nieznane w Polsce filmy Shuichiego Okity, opowiadające o ludziach mających swój przepis na życie, sekcja ta jest innym, mniej oczywistym spojrzeniem na Japonię. To opowieści filmowane lokalnie, z dala od wielkich miast, skupiające się na prowincjonalnym życiu. Czy filmy te można połączyć w większy trend? Czy kino japońskie jest w ogóle Feel-Good? Jeżeli tak, którzy mistrzowie je reprezentują? I dlaczego w kraju o tak bogatej filmowej tradycji trudno jest znaleźć dobrą komedię? W rozmowie patrzymy na Japonię znacznie szerzej. Zastanawiamy się czy Japończycy żyją blisko natury, czy mają swoje relaksacyjne rytuały, i czy faktycznie wszyscy spędzają w korporacyjnych boksach więcej czasu niż poza nimi.

Edward Yang - mistrz nowej fali kina tajwańskiego, poeta obrazowania alienacji klasy średniej w Tajpej. Postać znana (prawie) wszystkim, którzy interesują się światowym kinem artystycznym. Jednocześnie twórca tajemniczy i nieodkryty - jego filmy przez lata były niedostępne lub krążyły wśród zainteresowanych na kopiach o bardzo słabej jakości. Cyfrowa rekonstrukcja twórczości Yanga pozwoliła przygotować jego pierwszą retrospektywę w Polsce. Na 16. Pięciu Smakach widzowie obejrzą z odnowionych kopii sześć arcydzieł mistrza - od debiutanckiego “Tego dnia na plaży” z 1983 roku do “I raz, i dwa”, które przedwcześnie zamknęło jego filmografię w roku 2000. Rozmowa z Mają Korbecką i Łukaszem Mańkowskim jest wprowadzeniem do uniwersum Yanga. Rozmawiamy o jego nietypowej biografii i o filmach, które kręcił  - o powracających w nich motywach, o tematach, które były dla niego ważne. Kim są bohaterowie Yanga, czemu nadawał swoim filmom po dwa tytuły, jaki miał stosunek do kina gatunkowego i jakich projektów nie zdążył już zrealizować? Przy zadziwiająco małej ilości literatury poświęconej temu twórcy, niech ten podkast będzie kontekstem dla jego niezwykłych filmów - przed lub po seansach.

Jagoda Murczyńska - filar zespołu Pięciu Smaków, pomysłodawczyni i współprowadząca podkast Azja Kręci, który miał być platformą do całorocznych rozmów o kinematografiach azjatyckich. Przez dwa lata nagraliśmy z Jagodą 42 odcinki i mieliśmy pomysły na wiele, wiele kolejnych. Po dłuższej przerwie wracam do podkastu z odcinkiem o Jagodzie. Jego realizacja była emocjonalnie trudna, ale nie miałem wątpliwości, że musi powstać. Do nagrania zaprosiłem wspaniałych rozmówców - Dechen Roder, Jagodę Szelc, Mouly Suryę, Kubę Królikowskiego i Nawapola Thamrongrattanarita - aby zapytać o ich wspomnienia o Jagodzie. Jak trafiła na festiwal i jakie wartości wniosła do zespołu? Jak została zapamiętana przez artystów, których filmy ściągała do Warszawy z drugiego końca świata? Kim właściwie są selekcjonerzy dla twórców i jakie znaczenie ma dla nich to, że ich filmy pokazywane są na festiwalach? Czy reżyserki mogą liczyć na wsparcie selekcjonerek? To nie tylko opowieść o niezwykłej osobie, którą straciliśmy o wiele za wcześnie, ale także o jej życiowej i zawodowej misji, której poświęcała się z wielkim zaangażowaniem. Posłuchajcie.

Wielki sukces "Squid Game", które stało się nie tylko najchętniej oglądanym serialem w historii Netflixa, ale także fenomenem popkulturowym, zmieniającym myślenie o tym, co globalnie może osiągnąć rozrywka nieanglojęzyczna; umocnienie się Chin jako największego kinowego rynku świata - dzięki niezwykłym wynikom lokalnych blockbusterów, nie tylko o tematyce patriotycznej; przebudzenie kinematografii japońskiej i tryumfalny rajd po kolejne nagrody Ryusuke Hamaguchiego, którego "Drive My Car" zmierza obecnie prosto ku Oscarom. Można więc uznać, że rok 2021 był dla filmowej Azji więcej niż dobry. Z drugie strony mogliśmy jednak zaobserwować dalsze problemy związane z pandemią, zapaść komercyjnego kina koreańskiego i coraz trudniejszą sytuację autorów w Państwie Środka i w Hongkongu, na których szyjach konsekwentnie zaciska swoją pętlę cenzura polityczna. W 41. odcinku Azja Kręci ważymy plusy i minusy, zastanawiając się jaki był miniony sezon dla najważniejszych azjatyckich rynków filmowych. Rozmawiamy o wielkich przebojach mistrzów o ugruntowanej pozycji, ale także o skromnym kinie autorskim, którego twórcy, mamy nadzieję, jeszcze nie raz nas w przyszłości zaskoczą.

Święta i Nowy Rok. Wyjątkowy czas, w którym spotykamy się z rodziną, odpoczywamy i... nadrabiamy filmowe zaległości. W ostatnim w roku 2021 odcinku Azja Kręci, proponujemy naszym słuchaczom przegląd najlepszych azjatyckich filmów dostępnych w polskich serwisach VOD. Pogrupowaliśmy je tematycznie w specjalne mini-maratony na kolejne dni świątecznej przerwy. Mamy nadzieję, że zestawienia te okażą się przydatne w planowaniu Waszych seansów. Odpoczywajcie, oglądajcie, słuchajcie! Wracamy w roku 2022.   P.S. Drodzy słuchacze Azja Kręci! Bardzo chcieliśmy wrzucić ten odcinek podkastu w eter jeszcze przed świętami. Niestety, do nagrania wkradł się słyszalny błąd techniczny. Mimo to, postanowiliśmy, że emisja się odbędzie. Jest jednak pewien haczyk - odcinek ten będzie dostępny tylko przez dwa tygodnie i zniknie na początku roku 2022. Słuchajcie go więc, póki jest :) Za dyskomfort dla uszu bardzo przepraszamy. Życzymy Wam wszystkiego najlepszego i wspaniałych filmowych emocji!   Filmy odcinka: Kochana rodzinka Wiosenna fala / Spring Tide / Chun Chao, reż. Yang Lina, Chiny 2019 Kłamstewko / The Farewell, reż Lulu Wang, USA, Chiny 2019 Złodziejaszki / Shoplifters / Manbiki kazoku, reż. Hirokazu Koreeda, Japonia 2018 Melodramat na ostrzu noża Song Lang, reż. Leon Le, Wietnam 2018  Służąca / The Handmaiden / Ah-ga-ssi, reż. Park Chan-wook, Korea Południowa 2016 Zabójczyni / The Assassin / Ci ke Nie Yin Niang, reż. Hou Hsiao-Hsien, Taiwan / Hongkong / Chiny 2015 Maraton kosmiczny The Silent Sea, reż. Choi Hang-yong, Korea Południowa 2021 (serial) Space Sweepers / Seungriho, reż. Jo Sung-hee, Korea Południowa 2021 Wędrująca ziemia / The Wandering Earth / Liu lang di qiu, reż. Frant Gwo, Chiny 2019 Dziewczyny z charakterem Marlina: zbrodnia w czterech aktach / Marlina the Murderer in Four Acts / Marlina si pembunuh dalam empat babak, reż. Mouly Surya, Indonezja, Francja, Malezja, Tajlandia 2017 Nasza młodsza siostra / Our Little Sister / Umimachi Diary, reż. Hirokazu Koreeda, Japonia 2015 Okja, reż. Bong Joon-ho, Korea Południowa, USA 2017 Indyjski sylwester Dangal, reż. Nitesh Tiwari, Indie, USA, UK, Australia, Kenia, Namibia 2016 Uczeń / The Disciple, reż. Chaitanya Tamhane, Indie 2020 Om Shanti Om, reż. Farah Khan, Indie 2007

Cały świat ogląda "Squid Game"? Już nie. Świat popkultury mknie szybko do przodu i pierwsze miejsce w rankingach Netflixa zajął już inny koreański serial, sygnowany znamienitym reżyserskim nazwiskiem. W 40. odcinku podkastu przyglądamy się dwóm serialom wyprodukowanym przez duże sieci streamingowe, które zatrudniły pierwszoligowych koreańskich reżyserów do stworzenia kosztownych, efektownych i zapadających w pamięć fabuł. To "Hellbound" w reżyserii Yeon Sang-ho ("Zombie express", "Stacja Seul", "Król świń"), apokaliptyczna fabuła o pojawiających się na Ziemi piekielnych istotach - a może bardziej o reakcjach społecznych na ich działania, odebrał "Squid Game" palmę pierwszeństwa, jeśli chodzi o światową oglądalność.  Wyprodukowany przez platformę o znacznie mniejszym zasięgu, Apple TV, thriller "Dr Mózg: W otchłani świadomości", nie może się poszczycić takimi wynikami, jednak uwagę widzów przykuło nazwisko twórcy: Kim Jee-woon, w którego dorobku znajdują się takie klasyki jak "Słodko-gorzkie życie", "Opowieść o dwóch siostrach" czy "Dobry zły i zakręcony" to gwarancja solidnej, przewrotnej gatunkowej rozrywki.  Jak twórcom mającym na koncie kinowe sukcesy udało się przejście na format serialowy? Czym zaskakują widzów? I co oznaczają kolejne sukcesy koreańskich seriali dla przyszłości lokalnego rynku?

Historia często służy narodom do kreowania teraźniejszości. Tak jest np. w przypadku Chin, które od jakiegoś czasu skupiają się na przypomnieniu światu o swoim udziale w II Wojnie Światowej i roli w budowaniu porządku, który wyłonił się z tego największego konfliktu w dziejach ludzkości. II Wojna Światowa rozpoczęła się 1 września 1939 roku od ataku Niemców na Polskę. A może dwa lata wcześniej, gdy Japonia dokonała agresji na Chiny? Państwo Środka mocno stawia w tę narrację, tworząc filmy dokumentalne i fabularne, opłacając badania historyczne. O wojnie narodowo-wyzwoleńczej opowiadają znakomici "Wędrowcy na krawędzi" Zhanga Yimou. Co ciekawe, o tym samym okresie opowiada "Żona szpiega", japońskiego mistrza Kiyoshiego Kurosawy. Czym różnią się perspektywy chińska i japońska? Po co dzisiaj tworzyć takie kino i jaką ma ono funkcję? Rozmawiamy o tym w 39. odcinku Azja Kręci, a naszą gościnią jest dr Katarzyna Starecka z Katedry Japonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.   "Żona szpiega" i "Wędrowcy na krawędzi" prezentowani są w ramach 15. Azjatyckiego Festiwalu Filmowego Pięć Smaków.  

Wszystkie filmy Wong Kar Waia to osobne światy, które można eksplorować na poziomie czysto zmysłowym, estetycznym, zanurzając się w ekspresyjną wizję twórcy. Równocześnie są też pożywką dla intelektu - można na wiele sposobów analizować ukryte w nich tropy, powracające wątki i symbole. W 38. odcinku podkastu przyglądamy się twórczości hongkońskiego mistrza przekrojowo: śledzimy jego fascynacje i szczególne techniki pracy z obrazem, opowiadamy o stałych współpracownikach i aktorach, współodpowiedzialnych za kreację wongowskiego uniwersum. Przyglądamy się relacjom artysty z miastem, które unieśmiertelnił na filmowej taśmie - pokazujemy, jak historia Hongkongu przewija się między kadrami "Chunking Express" czy "2046". Odcinek powstał z okazji retrospektywy twórczości Wong Kar Waia, która będzie miała miejsce na 15. Azjatyckim Festiwalu Filmowym Pięć Smaków, gdzie pokazanych zostanie siedem odrestaurowanych filmów mistrza.    Retrospektywa Wong Kar Waia na 15. Azjatyckim Festiwalu Filmowym Pięć Smaków  

Nikt nie spodziewał się takiego szaleństwa. Ponad 111 milionów wyświetleń serialu, globalna dyskusja, kontrowersje, popkulturowy fenomen. 456 graczy, ludzi z potężnymi problemami życiowymi, trafia do dziwnego świata, w którym wezmą udział w grze, opartej na dziecięcych zabawach. Ten, kto wygra, zgarnie masę pieniędzy. Reszta - nie przeżyje. Jak powstał "Squid Game" i dlaczego stał się niespodziewanie amabasadorem koreańskiej rozrywki? Co przygotowało grunt pod jego popularność? Czym inspirował się jego twórca? Czego możemy dowiedzieć się z niego o świecie - i o Korei? W nowym odcinku podkastu szukamy przyczyn niezwykłej popularności serialu i przyglądamy się różnym jego formalnym i kulturowym aspektom.  Filmy odcinka Alice in Borderland / Imawa no Kuni no Arisu, reż. Shinsuke Sato, Japonia 2020 (serial) As the Gods Will / Kamisama no iu tôri, reż. Takashi Miike, Japonia 2014 Battle Royale / Batoru rowaiaru, reż. Kinji Fukasaku, Japonia 2000 Forteca / The Fortress / Namhansanseong, reż. Hwang Dong-hyuk, Korea Południowa 2017 Hunger Games, reż. Gary Ross, Stany Zjednoczone 2012 Miss Granny / Soo-sang-han geun-yeo, reż. Hwang Dong-hyuk, Korea Południowa 2014 Silenced / Do-ga-ni, reż. Hwang Dong-hyuk, Korea Południowa 2011 Squid Game, reż. Hwang Dong-hyuk, Korea Południowa 2021 (serial)    

Asian Film Awards to nagrody, mające stanowić przeciwwagę dla zachodnich nagród filmowych i promować azjatyckie kino - to autorskie i to szukające wielomilionowych widowni. Śledzimy je z uwagą - to świetny punkt wyjścia dla poznawania azjatyckich kinematografii, wskaźnik trendów, które pojawiają się na tych rynkach i probierz sympatii widzów.  Od kilku lat Pięć Smaków współpracuje z Akademią Azjatyckich Nagród Filmowych - z listy nominowanych filmów wybieramy do festiwalowego programu najciekawsze propozycje, pokazujące szeroki przegląd tego, co budzi gorące dyskusje, zachwyca widzów i odbija echem nastroje społeczne. Jakie filmy znalazły się w tym prestiżowym gronie po tym dziwnym, pandemicznym roku? Jakich autorów szczególnie ceni międzynarodowy komitet selekcjonujący kandydatów? Jak w ich wyborach odzwierciedlają się polityczne napięcia azjatyckiego kontynentu?  Nie dziwi, że w nominacjach szczególnie silną pozycję zajmuje kino chińskojęzyczne, które w ostatnich latach wyjątkowo rośnie w siłę. Poświęcamy mu w ramach odcinka szczególną uwagę - zwłaszcza, że decyzje, podejmowane dziś odnośnie kina przez chińskie władze, będą miały szerokie i daleko idące konsekwencje nie tylko w Państwie Środka.    Więcej informacji o sekcji Asian Cinerama na 15. Pięciu Smakach   Filmy odcinka:  The Battle at Lake Changjin, reż. Chen Kaige, Tsui Hark, Dante Lam, Chiny 2021 The Book of Fish, reż.  Lee Joon-ik, Korea Południowa 2021 The Call, reż.  Lee Chung-hyun, Korea Południowa 2020 Cliff Walkers, reż. Zhang Yimou, Chiny 2020 Dear Tenant, reż. Cheng Yu-chieh, Tajwan 2020 Deliver Us from Evil, reż. Hong Won-chan, Korea Południowa 2020 The Eight Hundred, reż. Guan Hu, Chiny 2020 Kamyki / Pebbles, reż. P. S. Vinothraj, Indie 2021 Labirynth / Churuli, reż. Lijo Jose Pellissery, Indie 2020 Limbo, reż. Cheang Pou-soi, Hongkong 2021 Little Big Women, reż. Joseph Hsu, Tajwan 2020 Milczący las / Silent Forest, reż. Ko Chien-nien, Tajwan 2020 My Missing Valentine, reż. Chen Yu-hsun, Tajwan 2020 One Second, reż. Zhang Yimou, Chiny 2020 Pod otwartym niebem / Under the Open Sky, reż. Miwa Nishikawa, Japonia 2020 Równowaga / A Balance, reż. Yujiro Harumoto, Japonia 2020 Sister, reż. Yin Ruoxi, Chiny 2020 Space Sweepers, reż. Jo Sung-hee, Korea Południowa 2021 True Mothers, reż. Naomi Kawase, Japonia 2020 Uczeń / The Disciple, reż. Chaitanya Tamhane, Indie 2020 Voice of Silence, reż. Hong Eui-jeong, Korea Południowa 2020 W pętli ryzyka i fantazji / Wheel of Fortune and Fantasy, reż. Ryûsuke Hamaguchi, Japonia 2020 Wciąż tańczymy / The Way We Keep Dancing, reż. Adam Wong, Hongkong 2020 A Writer's Odyssey, reż. Lu Yang, Chiny 2020 Żona szpiega / Wife of a Spy, reż. Kyoshi Kurosawa, Japonia 2020

Pema Tseden to jeden z najciekawszych i najbardziej wyrazistych głosów współczesnego kina. Pierwszy Tybetańczyk, któremu udaje się realizować filmy we własnym regionie i języku - ale też twórca obdarzony wyjątkową wrażliwością na przewrotne metafory, nieoczywiste piękno i filozoficzne paradoksy kryjące się w prozie egzystencji.  Z okazji kinowej premiery jego "Jinpy", który trafi do kin 24 września, na VOD Pięć Smaków w Domu można poznać również dwa inne filmy mistrza, tworzące razem swoistą tybetańską trylogię. W 35. odcinku podkastu rozmawiamy o dzisiejszej rzeczywistości Tybetu i jego miejscu w chińskiej strategii rozwoju państwa, a także o trudnej historii kina tego regionu. Przede wszystkim przyglądamy się jednak twórczości samego Tsedena i jego fascynującej drodze z tybetańskich stepów na światowe festiwale.    Tybetańska trylogia Pemy Tsedena na VOD Pięć Smaków w Domu    Pema Tseden Urodzony w 1969 roku tybetański reżyser, pisarz i scenarzysta. Pierwszy Tybetańczyk, który ukończył prestiżową Akademię Filmową w Pekinie. Jego pełnometrażowy debiut, "The Silent Holy Stones" był pierwszym filmem zrealizowanym w języku tybetańskim, z ekipą filmową w całości złożoną z Tybetańczyków. Jego filmy pokazywane i nagradzane były na wielu międzynarodowych festiwalach, między innymi w Bangkoku, Tajpej, Locarno, Hongkongu, Tokio i Wenecji. Opublikował ponad 50 pisanych zarówno w języku tybetańskim jak i mandaryńskim opowiadań i powieści, które doczekały się przekładów na wiele języków.   Filmy odcinka  Balon / Qi qiu / Balloon, reż. Pema Tseden, Chiny 2019 Dreaming Lhasa, reż. Tenzin Sonam, Ritu Sarin, Indie, Wielka Brytania 2005 Jinpa / Zhuang si le yi zhi yang, reż. Pema Tseden, Chiny 2018 Old Dog / Khyi rgan, reż. Pema Tseden, Chiny 2010 Poszukiwana / Xunzhao zhimei gengdeng / The Search, reż. Pema Tseden, Chiny 2009 Puchar Himalajów, reż. Khyentse Norbu, Bhutan, Australia 1999 The Sacred Arrow / Yangdar, reż. Pema Tseden, Chiny 2014   The Silent Holy Stones / Lhing vjags kyi ma ni rdo vbum, reż. Pema Tseden, Chiny 2005 Tharlo, reż. Pema Tseden, Chiny 2015 Windhorse, reż. Paul Wagner, Thupten Tsering, Stany Zjednoczone 1998

Ostra bójka na ręce i nogi w autobusie pędzącym ulicami San Francisco oraz epicka bitwa, której stawką są losy świata, z użyciem smoków i łuków w mitycznej krainie Ta Lo... Jak konwencje chińskiego kina o niezwykłych wojownikach łączą się ze spektaklem rozgrywanym przez amerykańskich superbohaterów? I czy tak naprawdę te światy spotykają się po raz pierwszy? W 34. odcinku podkastu rozmawiamy, nietypowo, o filmie hollywoodzkim, który właśnie podbija światowe kina. "Shang-chi i legenda dziesięciu pierścieni" Destina Daniela Crettona to 25. odsłona uniwersum Marvela, ale dopiero pierwsza, której (super)bohater jest azjatyckiego pochodzenia. Twórcy zadali sobie dużo trudu, aby poznać elementy chińskiej kultury i odwzorować je w filmie. Czy to się udało i jak reagują widzowie pochodzenia azjatyckiego? Dlaczego Shang-chi powinien tak naprawdę pojawić się wcześniej? W podkaście sprawdzamy, co udało się twórcom, a nad czym mogli jeszcze popracować; zastanawiamy się nad azjatycką genezą superbohaterskich blockbusterów, i przyglądamy się konwencjom kina sztuk walk, wykorzystanym przez twórców "Shang-chi". Gościem specjalnym odcinka jest publicystka popkulturowa, specjalistka od marvelowskiego uniwersum, Kaja Klimek - @kajutex!

Seria o wędrującym samuraju, który nie zabija, Kenshinie Himurze, to cykl cieszący się ogromną popularnością od momentu powstania. Dziś "Rurouni Kenshin" to mangi, anime, gry wideo, spektakle teatralne i pięć filmów aktorskich - z których dwa, zrealizowane z ogromnym rozmachem, doczekały się premiery tej wiosny.  Historie o samurajach to jeden z najważniejszych filarów japońskiej popkultury, a kino przez lata odgrywało ogromną rolę w budowaniu mitologii honorowych wojowników. Porywające historie o etosie walki, relacjach władzy, stawaniu w obliczu śmierci przez dekady ewoluowały, łącząc tradycje kina chanbara z najróżniejszymi gatunkami. Doskonałym medium dla sprawdzania pojemności gatunku stało się anime, gdzie samuraje mogli stawać się wampirami czy wędrować przez futurystyczne światy.  Rurouni Kenshin jest dzieckiem lat 90., jednak kolejne sukcesy sagi w XXI wieku pokazują, jak żywotna jest samurajska legenda i w jak ciekawy sposób może splatać się z aktualnymi dylematami japońskiego społeczeństwa. W nowym odcinku podkastu rozmawiamy o fenomenie tego bohatera, dzielimy wrażeniami z seansów "Rurouni Kenshin: The Final" i "Rurouni Kenshin: The Beginning" i zastanawiamy, jaką rolę samuraje dziś pełnią w japońskiej kulturze.  Filmy odcinka Rurouni Kenshin: Origins / Rurôni Kenshin: Meiji kenkaku roman tan, reż. Keishi Otomo, Japonia 2012 Rurouni Kenshin: Kyoto Inferno / Rurôni Kenshin: Kyôto taika-hen, reż. Keishi Otomo, Japonia 2014 Rurouni Kenshin: The Legend Ends / Rurôni Kenshin: Densetsu no saigo-hen, reż. Keishi Otomo, Japonia 2014 Rurouni Kenshin: The Final / Rurôni Kenshin: Sai shûshô - The Final, reż. Keishi Otomo, Japonia 2021 Rurouni Kenshin: The Beginning / Rurôni Kenshin: Sai shûshô - The Beginning, reż. Keishi Otomo, Japonia 2021

Retrospektywa twórczości tajskiego mistrza w ramach 21. Nowych Horyzontów to okazja, by przyjrzeć się jego twórczości na nowo. O wieloletniej, bliskiej współpracy z Weerasethakulem rozmawiamy w nowym odcinku podkastu z Lee Chatametikoolem, montażystą i reżyserem, artystą, który, działając poza światłem reflektorów, wywarł ogromny wpływ na kształt niezależnego kina w Azji Południowo-Wschodniej ostatnich dwóch dekad.  Przegląd filmografii Apichatponga Weerasethakula zaskakująco trafnie wpisuje się w aktualną sytuację na świecie: jego oniryczne, zapętlone fabuły, w których czas ulega dziwnym przemieszczeniom i rozwarstwieniom, wchodzą w dziwny rezonans z rozedgranymi emocjami i zawieszonym czasem pandemicznej rzeczywistości. To również czas, w którym rodzimy kraj reżysera przechodzi burzliwe chwile - a polityczne napięcie i namysł nad sytuacją tajskiego społeczeństwa jest stałym i bardzo ważnym elementem jego twórczości. W naszej rozmowie przyglądamy się relacjom Weerasethakula z jego ojczyzną i regionem, w jakim się wychował, śledzimy kulturowe tropy obecne w jego filmach i przyglądamy warsztatowi pracy.  Specjalnym gościem odcinka jest Lee Chatametikool, który współpracę z mistrzem rozpoczął na planie "Skrajnych żądz" (Blissfully Yours"), gdzie pełnił rolę dźwiękowca, a potem także montażysty. Od tego momentu stał się stałym i bliskim współpracownikiem Weerasethakula, montażystą wszystkich jego kolejnych projektów, w których razem pracują nad charakterystycznym rytmem i hipnotyczną strukturą. Chatametikool pracuje również z innymi reżyserami kina niezależnego - w Tajlandii i całej Azji Południowo-Wschodniej. Ma opinię twórcy o doskonałym wyczuciu materii filmowej i empatii, pozwalającej pracować z różnymi stylistykami i autorskimi koncepcjami.  Obok filmów Weerasethakula, takich jak "Wujek Boonmee, który potrafi przywołać swoje poprzednie wcielenia" (2010) czy "Memoria" (2021) Chatametikool ma w swojej montażowej filmografii "Zwyczajną historię" (2009) i "Gdy zapadnie zmrok" (2016) Anochy Suwichakornpong, "Praktykanta" Boo Junfenga, "Żegnaj, mój synu" (2019) Wanga Xiaoshuaia, "Pop Aye" (2017) Kirsten Tan, "Smak" (2021) Le Bao czy "Roma" (2019) Tran Tranh Huya. Nazwę jego firmy postprodukcyjnej, White Light Post, znaleźć można w napisach końcowych dziesiątek tytułów, podbijających światowe festiwale. Jest również wykładowcą Uniwersytetu Mahidol, a w 2013 roku zadebiutował jako reżyser filmem "Concrete Clouds".    Filmy odcinka:  Choroba tropikalna / Sud pralad / Tropical Malady, reż. Apichatpong Weerasethakul, Tajlandia, Francja, Niemcy, Włochy 2004 Cmentarz wspaniałości / Rak ti Khon Kaen / Cemetery of Splendour, reż. Apichatpong Weerasethakul, Tajlandia, Wielka Brytania, Niemcy, Francja, Malezja, Korea Południowa, Meksyk, Stany Zjednoczone, Norwegia 2015 Dziesięć lat: Tajlandia / Ten Years Thailand, reż. Aditya Assarat, Wisit Sasanatieng, Chulayarnnon Siriphol, Apichatpong Weerasethakul, Hongkong, Tajlandia 2018 Hua jai tor ra nong / The Adventures of Iron Pussy, reż. Apichatpong Weerasethakul, Tajlandia 2003 Memoria, reż. Apichatpong Weerasethakul, Kolumbia, Tajlandia, Francja, Niemcy, Meksyk, Katar, Wielka Brytania, Chiny, Szwajcaria 2020 Phantoms of Nabua, reż. Apichatpong Weerasethakul, Tajlandia, Niemcy, Wielka Brytania 2009 Skrajne żądze / Sud sanaeha / Blissfully Yours, reż. Apichatpong Weerasethakul, Tajlandia, Francja 2002 Światło stulecia / Sang sattawat / Syndromes and a Century, reż. Apichatpong Weerasethakul, Tajlandia, Francja, Austria 2006 Wujek Boonmee, który potrafi przywołać swoje poprzednie wcielenia / Loong Boonmee raleuk chat / Uncle Boonmee Who Can Recall His Past Lives, reż. Apichatpong Weerasethakul, Tajlandia, Wielka Brytania, Francja, Niemcy, Hiszpania, Holandia 2010

Wielcy operatorzy azjatyckiego kina to grupa zdecydowanie zbyt słabo reprezentowana, jeśli chodzi o obecność w mediach i filmoznawczych tekstach. Do rzadkości należą wywiady czy analizy stylu wybitnych artystów, których wizji i technicznym umiejętnościom zawdzięczamy szereg arcydzieł światowej kinematografii.  Dostępny na platformie Pięć Smaków w Domu przegląd Azjatyckiego Kina Drogi stał się dla nas pretekstem, by przyjrzeć się wnikliwie dziełom trzech niezwykłych operatorów: Marka Lee Ping-binga, Chunga Mong-honga (znanego pod pseudonimem Nagao Nakajima) oraz Cheng Siu-keunga. Na czym polegała ich rola w tworzeniu unikatowego stylu mistrzów, z którymi współpracowali - takich jak Hou Hsiao-hsien, Johnnie To czy Wong Kar-wai? Gdzie szukać źródeł ich inspiracji - i jakie jest wśród nich miejsce klasycznej sztuki i filozoficznych koncepcji relacji człowieka z otoczeniem? Na co warto zwrócić uwagę, przyglądając się krajobrazom, przemierzanym przez bohaterów filmów?   Przegląd Azjatyckie Kino Drogi na VOD Pięć Smaków w Domu   Filmy odcinka: Dziewczyna z milionem / Hyakuman-en to nigamushi onna / One Million Yen Girl, reż. Yuki Tanada, Japonia 2008 Forteca / Nam-han-san-seong / THe Fortress, reż. Hwang Dong-hyeok, Korea Południowa 2017 Kwiaty Szanghaju / Hai shang hua / Flowers of Shanghai, reż. Hou Hsiao-hsien, Tajwan, Japonia 1998 Millenium Mambo / Qianxi manbo, reż. Hou Hsiao-hsien, Tajwan, Francja 2001 Misja / Cheung foh / The Mission, reż. Johnnie To, Hongkong 1999 Noce Bangkoku / Bangkok Nites, reż. Katsuya Tomita, Japonia, Laos, Tajlandia, Francja 2016 Norwegian Wood / Noruwei no mori, reż. Tran Anh Hung, Japonia 2010 Parking / Ting che, reż. Chung Mong-hong, Tajwan 2008 Podróżnicy i magowie / Magicians and Travellers, reż. Khyentse Norbu, Bhutan 2003 PTU, reż. Johnnie To, Hongkong 2003 Rashomon, reż. Akira Kurosawa, Japonia 1950 Rzeka czasu / Chang jiang tu / Crosscurrent, reż. Yang Chao, Chiny 2016 Rzut na matę / Yau doh lung fu bong / Throw Down, reż. Johnnie To, Hongkong, Chiny 2004 Słońce / Yangguang puzhao / A Sun, reż. Chung Mong-hong, Tajwan 2019 Spragnieni miłości / Fa yeung nin wah / In the Mood for Love, reż. Wong Kar-wai, Hongkong, Chiny 2000 Szerokiej drogi / Yi lu shun feng / Godspeed, reż. Chung Mong-hong, Tajwan 2016 Wygnani / fong juk / Exiled, reż. Johnnie To, Hongkong 2006 Z ostatniej chwili / Dai si gin / Breaking News, reż. Johnnie To, Hongkong 2004 Zabójczyni / Nie Yinniang / The Assassin, reż. Hou Hsiao-hsien, Tajwan, Hongkong, Chiny 2015 Zagubiona dusza / Shi hun / Soul, reż. Chung Mong-hong, Tajwan 2013

Dwie mocne bohaterki i dwie zupełnie odmienne strategie korzystania z bogactwa kulturowego Azji Południowo-Wschodniej. "Raya i ostatni smok" to pierwsza disneyowska historia inspirowana mitologią tego regionu, a wyprodukowana dla Netflixa "Trese" to ekranizacja popularnego filipińskiego komiksu, w którym rzeczywistość współczesnej Manili łączy się z niesamowitymi opowieściami o szamankach, duchach i żyjących w ludzkim świecie potworach.  Azja Południowo-Wschodnia to rejon, w którym przez ostatnie dwie dekady powstało wiele studiów animacji i postprodukcji, pracujących na zlecenia największych wytwórni filmowych świata - z Hollywood, Japonii czy Korei Południowej. Realizuje się tam wiele etapów prac nad światowymi blockbusterami, a najbardziej utalentowani twórcy często migrują, zajmując ważne stanowiska w tychże wytwórniach. Do tej pory bardzo rzadko mieli jednak okazję opowiadać swoje własne historie i pokazywać rzeczywistość, w której na co dzień żyją.  Czy Raya i Trese otworzą światowe ekrany dla fabuł z Azji Południowo-Wschodniej? Czy Disney i Netflix cynicznie zawłaszczają atrakcyjne treści dla własnego zysku? Jak wygląda ich dbałość o autentyczność historii i stwarzanie miejsca dla artystów i artystek z regionu? Na te pytania szukamy odpowiedzi w 30. odcinku podkastu - wraz z naszym gościem specjalnym, Avidem Liongorenem, założycielem niezależnego filipińskiego studia animacji Rocketsheep Studio. To miejsce stworzone z wielkiej miłości do animacji i miejskiej kultury Filipin, które od ponad dekady promuje rodzime treści i tworzy oryginalne animacje dla dorosłych.   FILMY ODCINKA: Raya i ostatni smok / Raya and the Last Dragon, reż. Don Hall, Carlos López Estrada, Stany Zjednoczone 2021 Mulan, reż. Niki Caro, Stany Zjednoczone 2020 Upin & Ipin, Malezja, seria od 2007 BoBoiBoy, Malezja, seria 2011-2016 BoBoiBoy: The Movie, reż. Nizam Razak, Malezja 2016 The Legend of Muay Thai: 9 Satra, reż.  Pongsa Kornsri, Nat Yoswatananont, Gun Phansuwon, Tajlandia 2018 Barangay 143, reż. Jyotirmoy Saha, Filipiny, seria 2018-2021 RPG Metanoia, reż. Luis C. Suárez, Filipiny 2010 Hayop Ka! (You animal!), reż. Avid Liongoren, Filipiny 2020 Trese, Filipiny, Singapur, Indonezja, seria od 2021  

Po latach znikomej obecności twórców i bohaterów azjatyckiego pochodzenia w amerykańskim kinie, od jakiegoś czasu obserwujemy znaczący zwrot akcji. Nagrody dla "Parasite", "Kłamstewka" czy "Minari", Oscar dla Chloé Zhao, zapowiedzi pierwszej marvelowskiej produkcji z azjatyckim superbohaterem - wygląda na to, że pewne bariery zaczęły pękać. Równocześnie Amerykanie pochodzenia azjatyckiego mierzą się w codziennym życiu z narastającą falą rasizmu i otwartej przemocy.  Jak wyglądała historia różnych mniejszości azjatyckich, przybywających od XIX wieku do Stanów Zjednoczonych? W jakie stereotypy przez dekady ubierało ich kino głównego nurtu? Dlaczego aktorzy azjatyckiego pochodzenia nie mogli liczyć na pierwszoplanowe role? I w końcu - dlaczego sukces takich filmów jak "Minari" ma kolosalne znaczenie dla poszerzania świadomości masowego odbiorcy? Odpowiedzi na te pytania szukamy w 29. odcinku Azja Kręci!   Filmy odcinka:  Awkwafina is Nora From Queens, Stany Zjednoczone, seria od 2020 Bajecznie bogaci Azjaci / Crazy Rich Asians, reż. Jon M. Chu, Stany Zjednoczone 2018 Better Luck Tomorrow, reż. Justin Lin, Stany Zjednoczone 2002 Chan is Missing, reż. Wayne Wang, Stany Zjednoczone 1982 Córka smoka / Daughter of the Dragon, reż. Lloyd Corrigan, Stany Zjednoczone 1931 Do wszystkich chłopców, których kochałam / To All the Boys I've Loved Before, reż. Susan Johnson, Stany Zjednoczone 2018 Eternals, reż. Chloé Zhao, Stany Zjednoczone (premiera planowana na 2021) Fresh Kill, Shu Lea Cheang, Stany Zjednoczone 1994 Gook, reż. Justin Chon, Stany Zjednoczone 2017 Gwiezdne wojny: Ostatni Jedi / Star Wars: The Last Jedi, reż. Rian Johnson, Stan Zjednoczone 2017 Imperium przepychu / Bling Empire, Stany Zjednoczone, seria od 2021 Island of Secret Memories, reż. Loni Ding, Stany Zjednoczone 1988 Issei: The First Generation, reż. Toshi Washizu, Stany Zjednoczone 1984 Klub szczęścia / The Joy Luck Club, reż. Wayne Wang, Stany Zjednoczone 1993 Kłamstewko / The Farewell, reż. Lulu Wang, Stany Zjednoczone 2019 Król donutów / The Donut King, reż. Alice Gu, Stany Zjednoczone 2020 Minari, reż. Lee Isaac Chung, Stany Zjednoczone 2020 Mulan, reż. Niki Caro, Stany Zjednoczone 2020 My Name Ain't Suzie, reż. Angela Chan, Hongkong 1985 Raya i ostatni smok / Raya and the Last Dragon, reż. Carlos López Estrada, Don Hall, Paul Briggs, Stany Zjednoczone 2021 Rób, co należy / Do the Right Thing, reż. Spike Lee, Stany Zjednoczone 1989 Shang-Chi i legenda dziesięciu pierścieni / Shang-Chi and the Legend of the Ten Rings, reż. Destin Daniel Cretton, Stany Zjednoczone (premiera planowana na 2021) Strawberry Fields, reż. Rea Tajiri, Stany Zjednoczone 1997 Śniadanie u Tiffany'ego / Breakfast at Tiffany's, reż. Blake Edwards, Stany Zjednoczone 1961 Świat Suzie Wong / The World of Suzie Wong, reż. Richard Quine, Stany Zjednoczone 1960 Terminal USA, reż. Jon Moritsugu, Stany Zjednoczone 1994 Woman of Fire, reż. Kim Ki-young, Korea Południowa 1971 Zachować twarz / Saving Face, reż. Alice Wu, Stany Zjednoczone 2004    

Birma jest krajem od dekad trzymanym mocnym uściskiem przez wojskową juntę (Tatmadaw), która odcięła mieszkańców od świata i od postępu cywilizacyjnego. Jest także areną najdłuższego obecnie konfliktu zbrojnego na świecie - lokalne partyzantki występują przeciwko władzom centralnym od roku 1948, czyli od momentu deklaracji niepodległości Birmy. Ostatnia dekada przyniosła spory optymizm, jeżeli chodzi o demokratyzację kraju i jego otwarcie na inne gospodarki. Niestety, militarny zamach stanu dokonany 1 lutego 2021 roku pokazał, że był to optymizm przedwczesny, a wojsko zrobi wiele, by utrzymać wpływy. Także skieruje lufy karabinów przeciwko swojemu narodowi, który wyszedł licznie na ulice, broniąc resztek wolności. W tej trudnej rzeczywistości, w Jangonie wciąż działa Szkoła Filmowa, która w wyjątkowy sposób uczy młodych, utalentowanych ludzi sztuki dokumentowania rzeczywistości. Dyrektorką Yangon Film School od 2016 roku jest Aleksandra Minkiewicz, którą zaprosiliśmy do rozmowy w 28 odcinku Azja Kręci. Jak funkcjonuje szkoła w tak skomplikowanym politycznie otoczeniu? Czego uczą się młodzi filmowcy i jakimi technikami rejestrują swój etnicznie złożony świat? Jakie mogą być teraz konsekwencje wyjścia z kamerą na ulicę? Wreszcie, czy filmy zrealizowane w Szkole można obejrzeć poza Birmą?    Aleksandra Minkiewicz to dyrektorka Yangon Film School w Birmie od 2016 roku. Ekspertka z wieloletnim doświadczeniem w zarządzaniu projektami z zakresu media development, peace building, women's empowerment i wsparcia demokracji w krajach rozwijających się (Afganistan, Sudan Południowy, Birma). Absolwentka kulturoznawstwa na Uniwersytecie Europejskim Viadrina w Niemczech i studiów podyplomowych w Studium Stosunków Międzykulturowych prowadzonym przez Instytut Orientalistyczny na Uniwersytecie Warszawskim. Z Birmą związana zawodowo od 2012 roku, gdzie przez wiele lat prowadziła projekty z zakresu wsparcia niezależnych mediów. W latach 2012-2017 współpracowała z Human Rights Human Dignity International Film Festival w Jangonie. Lubi filmy akcji z Hongkongu i azjatyckie filmy klasy B, ale nie ma na nie czasu, gdyż wciąż ogląda filmy dokumentalne z Birmy.   Filmy odcinka Wave, anim. Sai Naw Kham, Mon Mon Thet Khin, Soe Yu Maw, Birma 2018 Limbo, anim. Nwaye Zar Che Soe, Saw Eh Doh Poe, Nann Win May Aye, Birma 2018  Kayah Lilly, anim. Mi Mi Lwin, Aein Mek Cheimt Cheimt, Htwe Htwe, Birma 2018 Home, anim. Maung Nay Oo, Aung Ngwe Phyo, Thida Swe, Birma 2018  Zwiastuny i filmy Jangońskiej Szkoły Filmowej na profilu Vimeo Powrót do Birmy / Gui lai de ren / Return to Burma, reż. Midi Z, Tajwan, Birma 2011  Biedni ludzie / Poor Folk, reż. Midi Z, Tajwan, Birma 2012  Biała śmierć / Bing du / Ice Poison, reż. Midi Z, Tajwan, Birma 2014  Kopalnie jadeitu / Wa yu shi de ren / Jade Miners, reż. Midi Z, Tajwan, Birma 2015  Droga do Mandalay / Zai jian wa cheng / The Road to Mandalay, reż. Midi Z, Tajwan, Birma, Indie 2016  Mekong 2030, reż. Kulikar Sotho, Anysay Keola, Sai Naw Kham, Anocha Suwichakornpong, Pham Ngoc Lan, Laos 2020

Sion Sono, bohater przeglądu na Pięć Smaków w Domu, to twórca korzystający z bardzo szerokiej palety gatunków i stylistyk, żonglujący cytatami z najbardziej odległych zakątków kultury.  Sion Sono to twórca nieprzewidywalny, podejmujący artystyczne decyzje pod wpływem impulsów i kaprysów. Za kamerę chwycił, by filmować swoją poezję, spisywaną w miejskiej przestrzeni; przełomowy "Klub samobójców" nakręcił, gdy postanowił zaryzykować i zrobić coś dużego, mocnego; w 2015 roku wypuścił sześć filmów, przeskakując z szalonych projektów komercyjnych do bardzo osobistej, kameralnej niszy. Sion Sono to także twórca osobny - zbyt mocno zanurzony w grotesce i kiczu, by być wychwalanym przez filmowych snobów i zbyt wyrafinowany, by schlebiać gustom ludzi szukających w kinie wyłącznie taniego dreszczyku emocji.  Ale Sono to również artystyczny zwierz, oddychający sztuką i sztuką się karmiący. W 27. odcinku podkastu przyglądamy się uniwersum jego inspiracji, zastanawiając się, co ukształtowało jego niezwykle eklektyczny gust. Na czym właściwie polegały jego studia w Stanach Zjednoczonych? Jak łączy Fassbindera z anime dla zalewanych hormonami dorastających chłopców? Których twórców uważa za najważniejszych? Jak wpłynęła na niego japońska literatura? Czy w przypadku Siona Sono te pytania w ogóle mają sens... ?   Przegląd filmów Siona Sono na platformie Pięć Smaków w Domu   Filmy odcinka Antyporno / Antiporno / Anchiporuno, reż. Sion Sono, Japonia 2016 Battle Royale / Batoru rowaiaru, reż. Kinji Fukasaku, Japonia 2000 Battles Without Honor and Humanity / Jingi naki tatakai, reż. Kinji Fukasaku, Japonia 1973 Female Prisoner Scorpion / Joshû 701-gô: Sasori, reż. Shunya Ito, Japonia 1972 Gwiazda szeptów / Whispering Star / Hiso hiso boshi, reż. Sion Sono, Japonia 2015 Himizu, reż. Sion Sono, Japonia 2011 Jestem Sion Sono! / I Am Sion Sono! / Ore wa Sono Sion da!, reż. Sion Sono, Japonia 1985 Klub samobójców / Suicide Club / Jisatsu sakuru, reż. Sion Sono, Japonia 2001 Land of Hope / Kibo no kuni, reż. Sion Sono, Japonia 2012 Love & Peace / Rabu & Pisu, reż. Sion Sono, Japonia 2015 Miłosne piekło / Guilty of Romance / Koi no tsumi, reż. Sion Sono, Japonia 2011 Miłość obnażona / Love Exposure / Ai no mukidashi, reż. Sion Sono, Japonia 2008 Pieski świat / A Dog's Life / Mondo cane, reż. Paolo Cavara, Gualtiero Jacopetti, Franco Prosperi, Włochy 1962 Po wojnie tokijskiej / The Man Who Put His Will on Film / Tokyo senso sengo hiwa, reż. Nagisa Oshima, Japonia 1970 Pokój / The Room / Heya, reż. Sion Sono 1992 Powrót przyjaciół / Kids Return / Kizzu ritan, reż. Takeshi Kitano, Japonia 1996 Prisoners of the Ghostland, reż. Siono Sono, Stany Zjednoczone 2021 Shinjuku Swan / Shinjuku Suwan, reż. Sion Sono, Japonia 2015 Showgirls, reż. Paul Verhoeven, Stany Zjednoczone, Francja 1995 Śmiertelnie proste / Blood Simple, reż. Joel Coen, Ethan Coen, Stany Zjednoczone 1984 Tag / Riaru Onigokko, reż. Sion Sono, Japonia 2015 Teachers of Sexual Play: Modelling Vessels with the Female Body / Seigi no tatsujin: Nyotai tsubo saguri, reż. Sion Sono, Japonia 2000 Tokyo Tribe, reż. Sion Sono, Japonia 2014 Zabawmy się w piekle / Let's Play in Hell / Jigoku de naze warui, reż. Sion Sono, Japonia 2013 Zimna ryba / Cold Fish /  Tsumetai nettaigyo, reż. Sion Sono, Japonia 2010 Zły film / Bad Film, reż. Sion Sono, Japonia 1995/2013

Hu Bo, absolwent prestiżowej Pekińskiej Szkoły Filmowej, miał zaledwie 28 lat i trzy krótkie metraże oraz dwa tomy opowiadań na koncie, gdy wiosną 2017 roku ukończył zdjęcia do swojego pełnometrażowego debiutu. Pełna problemów produkcja odbywała się w przemysłowym, zasnutym smogiem mieście Shijiazhuang, na północy Chin. W październiku tego samego roku młody artysta niespodzianie odebrał sobie życie. Nie doczekał tym samym pokazów prawie czterogodzinnego "Siedzącego słonia" na Berlinale, gdzie dostał nagrodę FIPRESCI. Był to zaledwie początek sukcesów, bo "Słoń" szybko zyskał sławę dzieła wybitnego, pełnego rzadkiej wrażliwości w poruszaniu problemów współczesnych Chin (i nie tylko). W 26. odcinku Azja Kręci rozmawiamy o "Siedzącym słoniu", dostępnym na platformie VOD festiwalu Nowe Horyzonty. Analizujemy sposób, w jaki skonstruowana została ta historia czwórki bohaterów, szarpiących ponurą rzeczywistość wokół siebie. Kreślimy także szerszy kontekst niezależnego kina chińskiego, które w ostatnich latach dusi się coraz mocniej pod "opieką" Pekinu. Czy dzisiaj Hu Bo mógłby w ogóle zrealizować tak zniuansowany i nieoptymistyczny portret swojego kraju?   Filmy odcinka: Siedzący słoń / An Elephant Sitting Still / Da xiang xi di er zuo. reż. Hu Bo, Chiny 2018 Man in the Well, reż. Hu Bo (kr. m), Chiny 2016 Dotyk grzechu / Tian zhu ding / A Touch of Sin, reż. Jia Zhangke, Chiny/Francja/Japonia 2013 Świat / Shijie / The World, reż. Jia Zhankge, Chiny 2004 Ząb mądrości / Ri guang zhi xia / Wisdom Tooth, reż. Liang Ming, Chiny 2019 Kronika czułości / Rou qing shi / Girls Always Happy, reż. Yang Mingming, Chiny 2018 Anioły w bieli / Jia nian hua / Angels Wear White, reż. Vivian Qu, Chiny 2017 Czysty interes / Quin song jia yu kuai / Free and Easy, reż. Geng Jun, Hongkong 2016 Trumna w górach / Binguan / The Coffin in the Mountain, reż. Xin Yukun, Chiny 2014 Czarny węgiel, kruchy lód / Bai ri yan huo / Black Coal, Thin Ice, reż. Diao Yinan, Chiny 2014 Jezioro dzikich gęsi / Nan fang che zhan de ju hui / The Wild Goose Lake, reż. Diao Yinan, Chiny 2020 Chinese Independent Film Archive (CIFA)

W Korei Północnej kino od samego początku odgrywało istotną rolę w malowaniu wizji kraju, ciężko i z podniesioną głową pracującego w imię socjalistycznych wartości, ku chwale wielkiego wodza. W tym filmowym portrecie dumnego narodu wyjątkowe miejsce zajmują kobiety. Traktorzystki, przodownice pracy, policjantki, gimnastyczki – zdolne, szlachetne, uparte w dążeniu do celu, pracujące wręcz ciężej niż ich mężowie czy ojcowie... To oczywiście bohaterki ulepione w głowach propagandzistów, służące utwierdzaniu narodu w przekonaniu o życiu w najlepszym i najrówniejszym systemie świata. Czy w warunkach totalnej cenzury i podporządkowania każdego aspektu codzienności wizji okrutnych przywódców, da się właściwie stworzyć postaci z krwi i kości i przemycić prawdę o codziennym życiu w Korei Północnej? Jak wizerunek tych kobiet zmieniał się w zależności od sytuacji politycznej i społecznej? Śledząc losy których bohaterek, morze łez wylewali widzowie zaprzyjaźnionych socjalistycznych krajów? Zapraszamy w fascynującą podróż na północ od 38 równoleżnika - do miast, miasteczek i wsi kraju, którego rzeczywistość wciąż rodzi wiele pytań.   Przegląd "Koreanki" na platformie Pięć Smaków w Domu trwa od 8 kwietnia do 19 maja 2021.   Filmy odcinka A Schoolgirl's Diary / Han nyeohaksaengeui ilgi, reż. In Hak Jang, Korea Północna 2006 Dzwoneczek / A Broad Bellflower / Torajikkot, reż. Kyun Soon Jo, Choi Eun Hie, Shin Sang Ok, Korea Północna 1987 Kwiaciarka / The Flower Girl / Kotpanum chonio, reż. Ik Kyu Choe, Hak Pak, Korea Północna 1972 Nation and Destiny / Minjok kwa unmyong, reż. Choe Sang Gun, Korea Północna 1992-2001 On the Green Carpet / Purun chudanueso, reż. Jon Kwang Il, Rim Chang Bom, Korea Północna 2001 Opowieść o sanitariuszce / The Story of a Nurse / Han ganhowon e dehan jiragi, reż. O Byong Cho, Korea Północna 1971 Towarzyszka Kim w przestworzach, reż. Kim Gwang Hun, Nicholas Bonner, Anja Daelemans, Korea Północna, Belgia, Wielka Brytania 2012 Traffic Controller on Crossroads / Nekoli chopyong, reż. Ki Che Phun, Korea Północna Urban Girl Comes to Get Married / Dosicheonyeo sijib-wayo, reż. Yun Chong, Korea Północna 1994  

Mimo że Korea Południowa jest nowoczesna i bogata, jej mieszkanki nie mają łatwego życia. Nierówności, uprzedzenia i skierowana wobec nich przemoc, sprawiają, że kraj plasuje się pod tym względem w ogonie pośród krajów wysoko rozwiniętych. W ostatnich latach powiał jednak wiatr społecznych zmian, przynosząc nadzieję na lepsze jutro. 24. odcinek Azja Kręci pogłębia konteksty przeglądu KOREANKI, inaugurującego działalność platformy VOD Pięć Smaków w Domu. Rozmawiamy w nim o portretach kobiet w kinie południowokoreańskim na przestrzeni dekad. Jak zmieniały się po wojnie stereotypy w ich obrazowaniu? Z jakimi wyzwaniami mierzyła się pierwsza reżyserka? W XXI wieku kino koreańskie stało się fenomenem na światową skalę. Początkowo twórcy tacy jak Lee Chang-dong, Park Chan-wook czy Hong Sang-soo przerabiali traumy mężczyzn, wynikłe z historycznych uwarunkowań. Jak to się więc stało, że w kolejnych filmach skupili się na niezwykłych bohaterkach, zajmując feministyczne wręcz pozycje? Dlaczego Kim Ki-duk odszedł w niesławie? Skąd w ostatnich latach triumf debiutantek i fenomen trafnych, wnikliwych portretów młodych kobiet np. w "Mikrosiedlisku", "Maggie" czy w "Naszym ciele"? Czy przyszłość kina południowokoreańskiego należy do Koreanek?        Przegląd "Koreanki" na platformie Pięć Smaków w Domu trwa od 8 kwietnia do 19 maja 2021.    Filmy odcinka A Hot Roof, reż. Lee Min-yong, Korea Południowa 1995 Art Muzeum by the Zoo, reż. Lee Jeong-hyang, Korea Południowa 1998 Bad Guy, reż. Kim Ki-duk, Korea Południowa 2001 Dama z Seulu / Man on High Heels, reż. Jang Jin, Korea Południowa 2014 I Don't Fire Myself, reż. Lee Tae-gyeom, Korea Południowa 2021 Itaewon Class, reż. Kim Sung-yoon, Korea Południowa 2020 Krokodyl / Crocodile, reż. Kim Ki-duk, Korea Południowa 1996 Lady Daddy, reż. Lee Gwang-Jae, Korea Południowa 2010 Like a Virgin, reż. Lee Hae-young, Lee Hae-jun, Korea Południowa 2006 Maggie, reż. Yi Ok-seop, Korea Południowa 2018 Miętowy Cukierek / Peppermint Candy, reż. Lee Chang-dong, Korea Południowa 1999 Mikrosiedlisko / Microhabitat, reż. Jeon Go-woon, Korea Południowa 2017 Minari, reż. Lee Isaac Chung, Korea Południowa 2020 My Sassy Girl, reż. Kwak Jae-yong, Korea Południowa 2001 Nasze ciało / Our Body, reż. Han Ka-ram, Korea Południowa 2018 No Mercy, reż. Lim kyeong-taek, Lim Kyoung-tack, Korea Południowa 2019 Oki's Movie, reż. Hong Sang-soo, Korea Południowa 2010 Oldboy, reż. Park Chan-wook, Korea Południowa 2003 Otwórz mi drzwi / A Girl at My Door, reż. July Jung, Korea Południowa 2014 Pani Zemsta / Lady Vengeance, reż. Park Chan-wook, Korea Południowa 2005 Pani Zło / The Villainess, reż. Jung Byung-gil, Korea Południowa 2017 Parasite, reż. Bong Joon-ho, Korea Południowa 2019 Sekretne światło / Secret Sunshine, reż. Lee Chang-dong, Korea Południowa 2007 Słodko-gorzkie życie / Bittersweet Life, reż. Kim Jee-won, Korea Południowa 2005 Służąca / The Handmaiden, reż. Park Chan-wook, Korea Południowa 2016 Stoker, reż. Park Chan-wook, Korea Południowa 2013 Take Care of My Cat, reż. Jeong Jae-eun, Korea Południowa 2001 The Truth Beneath, reż. Lee Kyoung-mi, Korea Południowa 2016 The Woman Who Ran, reż. Hong Sang-soo, Korea Południowa 2020 Twoja i nie tylko twoja, reż. Hong Sang-soo, Korea Południowa 2016 Wdowa / Widow, reż. Park Nam-ok, Korea Południowa 1955

Po historycznym tryumfie "Parasite" Bonga Joon-ho na zeszłorocznej gali rozdania Oscarów, w tym roku Azja i tematyka związana z kontynentem są znowu mocno widoczne w, ogłoszonych 15 marca, nominacjach. Tym razem jednak nie wszyscy mają powody do zadowolenia... Na statuetki szansę ma m. in. "Minari", autobiograficzna opowieść Lee Isaaca Chunga o imigranckim doświadczeniu koreańskiej rodziny w Arkansas; hongkońskie "Better Days", brutalny melodramat o miłości zrodzonej ze szkolnej przemocy; ale też "Do Not Split" norweskiego dokumentalisty Andersa Hammera, który z kamerą wszedł w sam środek hongkońskich protestów w 2019 roku. Największą wygraną wieczoru może zostać Chinka Chloé Zhao, której "Nomadland" wygrał festiwal w Wenecji w 2020 roku i od tego czasu zgarnia dziesiątki nagród. Wydawało się, że międzynarodowy sukces niezwykle zdolnej artystki będzie w Chinach fetowany przez cały naród. W dzień po nominacjach sytuacja obróciła się jednak o 180 stopni, gdy odnalazły się stare wywiady Zhao. Czym reżyserka uraziła swoich rodaków i dlaczego szefowie Disneya dopuścili się cenzury, by szybko wymazać jej słowa?