Szafa Melomana

80 lat temu, 8 maja ok. godz. 22:30 w dawnym kasynie oficerskim w dzielnicy Karlshorst w Berlinie delegacja niemiecka, której przewodniczył feldmarszałek Wilhelm Keitel, podpisała akt bezwarunkowej kapitulacji III Rzeszy. Zakończyła się II wojna w Europie. W kolejnych dniach stopniowo milkły wystrzały z karabinów i eksplozje pocisków artyleryjskich oraz bomb. Nie milkła za to muzyka, która w wielu momentach tej wojny była nie tylko głosem nadziei i pokrzepienia, ale także (może nawet częściej) przedłużeniem walki zbrojnej, narzędziem propagandy i opresji. Uwielbiana przez czerwonoarmistów Lidija Rusłanowa wyśpiewująca na stopniach Reichstagu „Katiuszę” tworzyła ścieżkę dźwiękową brutalnego rozrachunku ze stolicą Tysiącletniej Rzeszy, przez którą przetaczała się fala sowieckiej przemocy. Po drugiej stronie amerykańskim (i niemieckim) żołnierzom na otarcie łez „Lili Marlen” śpiewała Marlene Dietrich. W szwajcarskim radiu rozbrzmiewała nieco naiwna, zawczasu przygotowana kompozycja „In terra pax” Franka Martin, rozgłośnie angielskie i amerykańskie nadawały hymny państwowe i grały… Beethovena. Jak brzmiał koniec wojny? II Sonata fortepianowa P. Bouleza w wykonaniu Tamary Stefanovich.Podcast powstał dzięki ⁠⁠Mecenasom⁠⁠ Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie ⁠⁠Patronite.pl⁠⁠.Szafa Melomana to pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, tworzony przez dziennikarza Mateusza Ciupkę. To fascynujące historie kompozytorów, wykonawców i utworów, zawsze wzbogacone o liczne konteksty historyczne i kulturowe. Nowe odcinki w co drugi piątek na popularnych platformach podcastowych.Mateusz Ciupka – publicysta muzyczny, autor Szafy Melomana, pierwszego polskiego niezależnego podcastu o muzyce klasycznej, redaktor w magazynie ⁠⁠Ruch Muzyczny⁠⁠. Pracował w Operze Krakowskiej, współpracował m.in. z Krakowskim Biurem Festiwalowym, Filharmonią Narodową i Filharmonią Śląską, publikował w „Ruchu Muzycznym”, „Dwutygodniku” i magazynie „Glissando”. Przeprowadził rozmowy m.in. z Garrickiem Ohlssonem, Masaakim Suzukim, Ermonelą Jaho i Giovannim Antoninim. Jest autorem Małej Monografii Romualda Twardowskiego, wydanej nakładem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego w 2023 roku. Mieszka i pracuje w Pradze, w Czechach.

My, słuchacze XXI wieku, prawdopodobnie nie zdajemy sobie sprawy z tego, jak awangardowe i nowoczesne było oratorium pasyjne na podstawie Ewangelii wg św. Jana, które Jan Sebastian Bach zaprezentował lipskiej publiczności w 1724 roku. Już pierwsze takty zapowiadają, że będzie to opowieść pełna ciemności, grozy i cierpienia, których w żadnym kazaniu ani wcześniejszych pasjach nie widziano, ani nie słyszano. Bach zbudował wielki teatr wyobraźni, który mimo upływu ponad 300 lat wciąż porusza, chwyta za gardło i wstrząsa. W Wielki Piątek roku 2025 przyjrzymy się bliżej Pasji Janowej BWV 245 – pierwszej tak wielkiej kompozycji, jaką stworzył 39-letni Bach. Zapraszam bardzo serdecznie!Wykonanie Pasji Janowej użyte w odcinku:Jarosław Thiel – dyrygentJulia Lezhneva – sopranTerry Wey – altBenedikt Kristjánsson – tenor (Ewangelista)Sebastian Noack – basWolf Matthias Friedrich – bas (Jezus)Chór NFMAgnieszka Franków-Żelazny – kierownictwo artystyczne Chóru NFMWrocławska Orkiestra BarokowaKoncert realizowany w ramach 25. Wielkanocnego Festiwalu Ludwiga van Beethovena, 30.03.2021.Podcast powstał dzięki ⁠⁠Mecenasom⁠⁠ Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie ⁠⁠Patronite.pl⁠⁠.Szafa Melomana to pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, tworzony przez dziennikarza Mateusza Ciupkę. To fascynujące historie kompozytorów, wykonawców i utworów, zawsze wzbogacone o liczne konteksty historyczne i kulturowe. Nowe odcinki w co drugi piątek na popularnych platformach podcastowych.Mateusz Ciupka – publicysta muzyczny, autor Szafy Melomana, pierwszego polskiego niezależnego podcastu o muzyce klasycznej, redaktor w magazynie ⁠⁠Ruch Muzyczny⁠⁠. Pracował w Operze Krakowskiej, współpracował m.in. z Krakowskim Biurem Festiwalowym, Filharmonią Narodową i Filharmonią Śląską, publikował w „Ruchu Muzycznym”, „Dwutygodniku” i magazynie „Glissando”. Przeprowadził rozmowy m.in. z Garrickiem Ohlssonem, Masaakim Suzukim, Ermonelą Jaho i Giovannim Antoninim. Jest autorem Małej Monografii Romualda Twardowskiego, wydanej nakładem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego w 2023 roku. Mieszka i pracuje w Pradze, w Czechach.

W nowym odcinku live: Fryderyki, czyli po co nam ten blichtr? Plany nowego dyrektora TW-ON, czyli sny o potędze i wolna elekcja dyrektora muzycznego, a także: czy jestem krytyczny wobec wszystkich artystów, którzy osiągnęli sukces komercyjny (NIE!) i jak przez 30 lat zmieniło się podejście zespołu Phantasm do "Kunst der Fuge"?Podcast powstał dzięki ⁠Mecenasom⁠ Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie ⁠Patronite.pl⁠.Szafa Melomana to pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, tworzony przez dziennikarza Mateusza Ciupkę. To fascynujące historie kompozytorów, wykonawców i utworów, zawsze wzbogacone o liczne konteksty historyczne i kulturowe. Nowe odcinki w co drugi piątek na popularnych platformach podcastowych.Mateusz Ciupka – publicysta muzyczny, autor Szafy Melomana, pierwszego polskiego niezależnego podcastu o muzyce klasycznej, redaktor w magazynie ⁠Ruch Muzyczny⁠. Pracował w Operze Krakowskiej, współpracował m.in. z Krakowskim Biurem Festiwalowym, Filharmonią Narodową i Filharmonią Śląską, publikował w „Ruchu Muzycznym”, „Dwutygodniku” i magazynie „Glissando”. Przeprowadził rozmowy m.in. z Garrickiem Ohlssonem, Masaakim Suzukim, Ermonelą Jaho i Giovannim Antoninim. Jest autorem Małej Monografii Romualda Twardowskiego, wydanej nakładem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego w 2023 roku. Mieszka i pracuje w Pradze, w Czechach.

Na postawione w tytule audycji pytanie nie jest trudno odpowiedzieć. Oczywiście, że Jan Sebastian Bach miał poczucie humoru. Trudniej jest jednak powiedzieć, jakie ono było, bo przecież kantata o kawie nie wyczerpuje tematu… O Bachu-człowieku wiemy niewiele, zaś humor, dowcip, komizm nie są najważniejszymi ani najbardziej charakterystycznymi cechami jego muzyki. Proponuję zatem, byśmy w Dniu Muzyki Dawnej, w tym roku przypadającym w 340 urodziny lipskiego kantora, udali się na poszukiwanie tych dzieł, które powiedzą nam więcej o tym, co Bacha cieszyło, co wywoływało uśmiech na twarzach jego i jego słuchaczy. My też się dzięki temu uśmiechniemy!Muzyka w odcinku:[wkrótce]Podcast powstał dzięki ⁠⁠⁠⁠Mecenasom⁠⁠⁠⁠ Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie ⁠⁠⁠⁠Patronite.pl⁠⁠⁠⁠.Szafa Melomana to pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, tworzony przez dziennikarza Mateusza Ciupkę. To fascynujące historie kompozytorów, wykonawców i utworów, zawsze wzbogacone o liczne konteksty historyczne i kulturowe. Nowe odcinki w co drugi piątek na popularnych platformach podcastowych.Mateusz Ciupka – publicysta muzyczny, autor Szafy Melomana, pierwszego polskiego niezależnego podcastu o muzyce klasycznej, redaktor w magazynie ⁠⁠⁠⁠Ruch Muzyczny⁠⁠⁠⁠. Pracował w Operze Krakowskiej, współpracował m.in. z Krakowskim Biurem Festiwalowym, Filharmonią Narodową i Filharmonią Śląską, publikował w „Ruchu Muzycznym”, „Dwutygodniku” i magazynie „Glissando”. Przeprowadził rozmowy m.in. z Garrickiem Ohlssonem, Masaakim Suzukim, Ermonelą Jaho i Giovannim Antoninim. Jest autorem Małej Monografii Romualda Twardowskiego, wydanej nakładem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego w 2023 roku. Mieszka i pracuje w Pradze, w Czechach.

W każdej dziedzinie ludzkiego życia da się oszukiwać, mataczyć, kręcić i kombinować, a szczególnie tam, gdzie są pieniądze. Muzyka jest oczywiście piękną i szlachetną sztuką, ale jest także biznesem. Skoro zaś da się na niej zarabiać, to zawsze znajdą się tacy, którzy lubią pójść na skróty, by zarobić więcej i szybciej osiągnąć sławę. Wybrałem dla Was kilka przykładów muzycznych krętactw, które nierzadko przyniosły fortuny. Czasem też pozwalały z kogoś zakpić albo wytknąć niewiedzę – tak się bowiem składa, że w każdym przypadku wiedza pozwoliłaby się przed oszustwem uchronić. Podcast powstał dzięki ⁠⁠⁠Mecenasom⁠⁠⁠ Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie ⁠⁠⁠Patronite.pl⁠⁠⁠.Szafa Melomana to pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, tworzony przez dziennikarza Mateusza Ciupkę. To fascynujące historie kompozytorów, wykonawców i utworów, zawsze wzbogacone o liczne konteksty historyczne i kulturowe. Nowe odcinki w co drugi piątek na popularnych platformach podcastowych.Mateusz Ciupka – publicysta muzyczny, autor Szafy Melomana, pierwszego polskiego niezależnego podcastu o muzyce klasycznej, redaktor w magazynie ⁠⁠⁠Ruch Muzyczny⁠⁠⁠. Pracował w Operze Krakowskiej, współpracował m.in. z Krakowskim Biurem Festiwalowym, Filharmonią Narodową i Filharmonią Śląską, publikował w „Ruchu Muzycznym”, „Dwutygodniku” i magazynie „Glissando”. Przeprowadził rozmowy m.in. z Garrickiem Ohlssonem, Masaakim Suzukim, Ermonelą Jaho i Giovannim Antoninim. Jest autorem Małej Monografii Romualda Twardowskiego, wydanej nakładem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego w 2023 roku. Mieszka i pracuje w Pradze, w Czechach.

W lutym 1973 roku Jacqueline du Pré miała zagrać w Nowym Jorku czterokrotnie koncert podwójny Brahmsa, występując wspólnie z Pinchasem Zukermanem. Z dnia na dzień sprawność jej palców pogorszyła się tak bardzo, że czwarty koncert musiała odwołać. Nikt wówczas nie zdawał sobie sprawy, dlaczego tak się stało. Krytycy dziwili się wyraźnemu spadkowi formy 28-letniej wiolonczelistki, która grała, „jakby zapomniała poćwiczyć”. Leonard Bernstein zachęcał ją, by po prostu wzięła się w garść. To nie było już możliwe. Tamtego wieczoru Jackie zagrała po raz ostatni. Przez kolejne lata stopniowo wycofywała się w cień, aż zupełnie zniknęła. To nagłe załamanie, nieoczekiwana katastrofa, stała się kamieniem węgielnym mitu genialnej artystki, której okrutny los odebrał najcenniejsze, co miała. Jednak budowa tego mitu zaczęła się dużo wcześniej i trwa do dziś. W drugiej części opowieści o Jacqueline du Pré, której 80-lecie urodzin przypada w tym roku, prześledzimy, jak ten mit się tworzył. Opowiadam, jak Jackie osiągnęła światowy rozgłos, jaka była w tym rola Daniela Barenboima, jakie kontrowersje temu towarzyszyły, a także jak po jej przedwczesnej śmierci te kontrowersje starano się kapitalizować. Podcast powstał dzięki⁠⁠⁠ Mecenasom⁠⁠⁠ Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie⁠⁠⁠ Patronite.pl⁠⁠⁠.Nagrania:1. Jacqueline du Pré w duecie ze swoim nauczycielem Williamem Pleethem gra Couperina.2. Gabriel Faurè, Elegia (z Geraldem Moorem).3. Koncert wiolonczelowy Georga Matthiasa Monna.4. "Kol Nidrei" Brucha z Danielem Barenboimem i Izraelską Orkiestrą Symfoniczną.5. Sonata wiolonczelowa Chopina z Danielem Barenboimem.6. Trio a-moll Piotra Czajkowskiego z Zukermanem i Barenboimem.Szafa Melomana to pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, tworzony przez dziennikarza Mateusza Ciupkę. To fascynujące historie kompozytorów, wykonawców i utworów, zawsze wzbogacone o liczne konteksty historyczne i kulturowe. Nowe odcinki w co drugi piątek na popularnych platformach podcastowych.Mateusz Ciupka – publicysta muzyczny, autor Szafy Melomana, pierwszego polskiego niezależnego podcastu o muzyce klasycznej, redaktor w magazynie ⁠⁠⁠Ruch Muzyczny⁠⁠⁠. Pracował w Operze Krakowskiej, współpracował m.in. z Krakowskim Biurem Festiwalowym, Filharmonią Narodową i Filharmonią Śląską, publikował w „Ruchu Muzycznym”, „Dwutygodniku” i magazynie „Glissando”. Przeprowadził rozmowy m.in. z Garrickiem Ohlssonem, Masaakim Suzukim, Ermonelą Jaho i Giovannim Antoninim. Jest autorem Małej Monografii Romualda Twardowskiego, wydanej nakładem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego w 2023 roku. Mieszka i pracuje w Pradze, w Czechach.

Była ikoną wiolonczeli, Brunhildą tego instrumentu, solistką, którą zafascynowały się tłumy, dzikim mustangiem, jak nazywał ją Zubin Mehta. A może wcale nie? Może była, owszem, niezwykle utalentowaną, ale nieszczęśliwą dziewczyną, wychowaną na wielką artystkę w nadopiekuńczym domu o żelaznych zasadach? Jej wspaniałą karierę przerwało stwardnienie rozsiane. Jacqueline du Pré była artystką, która wywarła wpływ na kilka pokoleń muzyków, ale i postacią zagadkową, budzącą do dzisiaj liczne kontrowersje.Z okazji 80-lecia jej urodzin, zapraszam na pierwszą część opowieści o brytyjskiej wiolonczelistce. Opowiem o tym, z jakiego środowiska du Pré pochodziła i jak rodziła się jej sława.Podcast powstał dzięki⁠⁠Mecenasom⁠⁠ Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie⁠⁠Patronite.pl⁠⁠.Nagrania do posłuchania z wczesnego okresu Jacqueline du Pré:1.E. Elgar, Koncert wiolonczelowy e-moll op. 85, John Barbirolli, LSO.2.J.S. Bach, Suita wiolonczelowa G-dur BWV 1007 (wczesne nagranie dla BBC)3.Handel/Slatter, Suita wiolonczelowa g-moll, przy fortepianie Ernest Lush.Szafa Melomana to pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, tworzony przez dziennikarza Mateusza Ciupkę. To fascynujące historie kompozytorów, wykonawców i utworów, zawsze wzbogacone o liczne konteksty historyczne i kulturowe. Nowe odcinki w co drugi piątek na popularnych platformach podcastowych.Mateusz Ciupka – publicysta muzyczny, autor Szafy Melomana, pierwszego polskiego niezależnego podcastu o muzyce klasycznej, redaktor w magazynie⁠⁠Ruch Muzyczny⁠⁠. Pracował w Operze Krakowskiej, współpracował m.in. z Krakowskim Biurem Festiwalowym, Filharmonią Narodową i Filharmonią Śląską, publikował w „Ruchu Muzycznym”, „Dwutygodniku” i magazynie „Glissando”. Przeprowadził rozmowy m.in. z Garrickiem Ohlssonem, Masaakim Suzukim, Ermonelą Jaho i Giovannim Antoninim. Jest autorem Małej Monografii Romualda Twardowskiego, wydanej nakładem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego w 2023 roku. Mieszka i pracuje w Pradze, w Czechach.

24 stycznia 1975 roku w Operze w Kolonii, licząca ponad 1400 osób publiczność była świadkami niezwykłego koncertu – trwającej przeszło godzinę improwizacji, której autorem był 29-letni amerykański pianista Keith Jarrett. Nie był tej publiczności dobrze znany. Słuchacze, złaknieni jazzowych koncertowych, których wiele nie nadawano w telewizji czy w radiu przybyła głównie z ciekawości i także dlatego, że bilety były dość tanie. Nikt nie spodziewał się, że weźmie udział w historycznym wydarzeniu – nagraniu, które przejdzie do historii jazzu, pokona granice gatunkowe, stanie się emblematyczne dla wytwórni ECM, a wreszcie zostanie najlepiej sprzedającym się albumem pianistycznym, którego posiadanie w domowej płytotece będzie dowodem dobrego smaku i bycia na poziomie. W tym roku i w dniu, gdy publikuję ten odcinek, mija dokładnie 50 lat od tamtego wieczoru. Wspólnie w 146 odcinku poznamy jego fascynującą historię i zastanowimy nad zawrotną popularnością, którą osiągnął. Najserdeczniejsze podziękowania składam Henrikowi Kilhamnowi, autorowi kanału YouTube Sonata Secrets za udostępnienie swojego nagrania I części „The Köln Concert” oraz dziennikarzowi muzycznemu i pisarzowi Piotrowi Jagielskiemu za obszerną rozmowę w drugiej części odcinka. Podcast powstał dzięki ⁠Mecenasom⁠ Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie ⁠Patronite.pl⁠. Szafa Melomana to pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, tworzony przez dziennikarza Mateusza Ciupkę. To fascynujące historie kompozytorów, wykonawców i utworów, zawsze wzbogacone o liczne konteksty historyczne i kulturowe. Nowe odcinki w co drugi piątek na popularnych platformach podcastowych. Mateusz Ciupka – publicysta muzyczny, autor Szafy Melomana, pierwszego polskiego niezależnego podcastu o muzyce klasycznej, redaktor w magazynie ⁠Ruch Muzyczny⁠. Pracował w Operze Krakowskiej, współpracował m.in. z Krakowskim Biurem Festiwalowym, Filharmonią Narodową i Filharmonią Śląską, publikował w „Ruchu Muzycznym”, „Dwutygodniku” i magazynie „Glissando”. Przeprowadził rozmowy m.in. z Garrickiem Ohlssonem, Masaakim Suzukim, Ermonelą Jaho i Giovannim Antoninim. Jest autorem Małej Monografii Romualda Twardowskiego, wydanej nakładem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego w 2023 roku. Mieszka i pracuje w Pradze, w Czechach.

Rok 2024 w świecie muzyki klasycznej, czyli koncert noworoczny i absencja kobiet, przełamywanie barier płciowych na stanowiskach dyrygenckich, porażka Apple w ratowaniu świata muzyki, popowe drogi gwiazd, skandale i igranie z ogniem, czyli sztuczna inteligencja. Oprócz tego tradycyjnie – odpowiedzi na pytania. Podcast powstał dzięki Mecenasom Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie Patronite.pl. Szafa Melomana to pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, tworzony przez dziennikarza Mateusza Ciupkę. To fascynujące historie kompozytorów, wykonawców i utworów, zawsze wzbogacone o liczne konteksty historyczne i kulturowe. Nowe odcinki w co drugi piątek na popularnych platformach podcastowych. Mateusz Ciupka – publicysta muzyczny, autor Szafy Melomana, pierwszego polskiego niezależnego podcastu o muzyce klasycznej, redaktor w magazynie Ruch Muzyczny. Pracował w Operze Krakowskiej, współpracował m.in. z Krakowskim Biurem Festiwalowym, Filharmonią Narodową i Filharmonią Śląską, publikował w „Ruchu Muzycznym”, „Dwutygodniku” i magazynie „Glissando”. Przeprowadził rozmowy m.in. z Garrickiem Ohlssonem, Masaakim Suzukim, Ermonelą Jaho i Giovannim Antoninim. Jest autorem Małej Monografii Romualda Twardowskiego, wydanej nakładem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego w 2023 roku. Mieszka i pracuje w Pradze, w Czechach.

300 lat temu, w 1724 roku, podczas Bożego Narodzenia w Kościele św. Tomasza w Lipsku po raz pierwszy wierni usłyszeli nową kompozycję Jana Sebastiana Bacha – Sanctus na 6 głosów wokalnych. Nikt wówczas nie wiedział, włącznie z samym kompozytorem, że będzie to historycznie pierwszy składnik jednej z najważniejszych kompozycji w dziejach zachodniej muzyki europejskiej – „Mszy h-moll” BWV 232. Bach zaczął ja tak naprawdę pisać 9 lat później i tworzył do końca swojego życia, choć za życia jej w całości nigdy nie usłyszał. Stanowić miała wielką syntezę dotychczasowej sztuki muzycznej. Geniusz Bacha sprawił, że dzieło przekroczyło granice muzyki i stało się także syntezą wiary chrześcijańskiej, a jej kompozytora niektórzy określili mianem piątego Ewangelisty. Na czym polega znaczenie i złożoność monumentalnego utworu? Co zadecydowało, że zostało ono włączone na listę dziedzictwa UNESCO, choć jeszcze w latach 60' niektórzy badacze uważali, że to dzieło tak naprawdę nie istnieje, a w każdym razie nie w tym kształcie, do którego przywykliśmy? W najnowszym odcinku Szafy przyjrzymy się początkom „Mszy h-moll”, genezie tego dzieła, a także uważnie posłuchamy dwóch pierwszych jego ogniw – „Kyrie i „Gloria”. Zapraszam bardzo serdecznie na ostatni odcinek w 2024 roku! Podcast powstał dzięki Mecenasom Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie Patronite.pl. Wykonawcy nagrania "Mszy h-moll" użytego w podkaście: Andrzej Kosendiak – dyrygent Aldona Bartnik – sopran I Bożena Bujnicka – sopran II Joanna Dobrakowska – alt Maciej Gocman – tenor Szymon Komasa – bas Chór NFM Agnieszka Franków-Żelazny – kierownictwo artystyczne Chóru NFM Wrocławska Orkiestra Barokowa Jarosław Thiel – kierownictwo artystyczne

Jeszcze niedawno serwis operabase.com podawał, że „Cyganeria” była najczęściej graną operą na świecie. Zdaniem wielu muzykologów to najlepsza opera Pucciniego, choć tak naprawdę aż 9 z 12, które skomponował, na stałe gości w repertuarach teatrów operowych. Od premiery minęła cała epoka, wybuchły dwie światowe wojny, kultura zmieniła się diametralnie, a „Cyganerię” gra się nieustannie. Dlaczego? Może po prostu Pucciniemu udało się powiedzieć coś o nas samych, spragnionych wolności i wielkiej miłości, ale nie na królewskich dworach, tylko w ubogiej paryskiej mansardzie. Jakoś tak jest, że pod skórą mamy „Cyganerię”, a nie „Toskę”. Może bliżsi nam są hafciarka i poeta niż wielka primadonna i malarz-rewolucjonista w szponach politycznego konfliktu. Może tak bardzo do nas przemawiają słowa Mimi o tym, że „zobaczyć pierwszy promień słońca po ciężkiej zimie to jak mieć dla siebie cały świat”? Dokładnie dziś, 29 listopada 2024 roku obchodzimy setną rocznicę śmierci Pucciniego. Z tej okazji zapraszam, byśmy wspólnie bliżej przyjrzeli się„La Bohème”. Fragment fantazji fortepianowej na tematy z „La Bohème” w transkrypcji Thomasa Labé na początku grał autor. Podcast powstał dzięki Mecenasom Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie Patronite.pl.

Gdy Gabriel Fauré przyszedł na świat, swoje późne utwory pisał Fryderyk Chopin. Gdy zmarł, nowatorscy nie byli już Liszt czy Wagner, ale Schönberg, druga szkoła wiedeńska, jazz i muzyka atonalna. Był łącznikiem – jego twórczość stanowiła pomost między epokami. Choć sam pozostawał do pewnego stopnia wierny przeszłości i stylistyce salonu artystycznego belle époque, zachowywał otwarty umysł, eksperymentował i wspierał twórców poszukujących i przełamujących ograniczenia systemu tonalnego, m.in. Ravela, który był jego uczniem. 4 listopada minęła setna rocznica śmierci Gabriela Fauré. Zapraszam na pierwszą część opowieści o nim i jego muzyce. Podcast powstał dzięki Mecenasom Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie Patronite.pl.

Dlaczego artyści w Polsce zarabiają tak mało? Autorzy raportu "Policzone i Policzeni" mówią wprost - sytuacja jest dramatyczna! Jak wygląda praca muzyków i z czym muszą się mierzyć? Jaką rolę w tym wszystkim odgrywają media społecznościowe i sztuczna inteligencja? Oprócz tego Wasze pytania: Jak uczyć wychowanków szkół muzycznych krytyki muzycznej i krytycznego myślenia? Z jakich zakamarków muzyki niemieckiej wyłania się Mickiewicz? Czy warto jeszcze nagrywać płyty? Co gdyby AI miała odtworzyć zaginione dzieła muzyczne, np. "Pasję wg. św. Marka" J.S. Bacha? Raport "Policzone i Policzeni" znajdziesz TUTAJ. Podcast powstał dzięki Mecenasom Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie Patronite.pl.

Nie ma dzisiaj krytyki muzycznej poza nowymi mediami. Nawet jeśli tekst wydrukowany jest tylko na papierze, a audycja wyemitowana tylko na żywo w eterze, współczesne narzędzia pozwalają prędko przenieść treść do internetu, gdzie zacznie ona żyć swoim życiem. Media społecznościowe stanowią nieodłączną, ekspansywną część naszego życia i wpływają na to, jak uprawia się krytykę muzyczną. Nie będzie niespodzianką, jeśli powiem, że wpływ ten nie jest korzystny. O tym porozmawiamy w nowym odcinku. Karol Nepelski i Maria Sławek - Unfollow Podcast powstał dzięki Mecenasom Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie Patronite.pl.

Od kompletnego zapomnienia do fanatycznego uwielbienia – długą drogę przeszła twórczość Jana Sebastiana Bacha w XIX wieku. Gdy zaczynało się dziewiętnaste stulecie, ukazała się pierwsza i wówczas jedyna biografia lipskiego kantora pióra Johanna Nikolausa Forkela. Gdy się kończyło, książek było już ponad 200, istniało Towarzystwo Bachowskie (nie jedno) i na ukończeniu była kompletna edycja jego dzieł. Co sprawiło, że Bach zafascynował romantyków – twórców, którzy mieli na sztandarach walkę z tradycją, ładem i konwencjami w muzyce i literaturze? Podcast powstał dzięki Mecenasom Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie Patronite.pl. Muzyka w odcinku: 1. F. Liszt, „Fantazja” z „Fantazji i fugi na temat B-A-C-H”, wyk. Zeynep Ucbasaran (fortepian), 2005. 2. J.S. Bach, „Toccata” z „Toccaty d-moll doryckiej” BWV 538, wyk. James Kibbie 3. J.S. Bach, „Toccata” z „Toccaty d-moll” BWV 565, wyk. James Kibbie. 4. F. Meldessohn, „Fuga” z „Preludium i fugi c-moll op. 37 nr 1, wyk. Bernhard Schneider. 5. R. Schumann, „I Preludium i fuga B-A-C-H”, wyk. Wiktoria Ryńska. 6. J.S. Bach, „Grave” z „Sonaty skrzypcowej a-moll” BWV 1003, transkr. skrzypcowa Ferdinanda Davida, wyk. Zbigniew Pilch (2024). 7. J.S. Bach, „Preludium C-dur” z I t. DWK, wyk. Walter Gieseking (1949). 8. F. Chopin, „Preludium C-dur” z 28 Preludiów op. 28, wyk. Alfred Cortot (1942). 9. J.S. Bach Aria z kantaty „Wiederstehe doch der Sünde” BWV 54, transkrypcja fortepianowa i wykonania Víkingur Ólafsson (live, 2019).

Największe na świecie jednostkowe archiwum pieśni obozowej stworzone zostało przez jednego człowieka, który 5 lat siedział w KL Sachsenhausen – Aleksandra Kulisiewicza. Straszliwe przeżycia obozowe odcisnęły piętno na jego życiu. Dzięki swojej znakomitej pamięci najpierw wyniósł z obozu kilkaset wierszy i pieśni, a następnie przez ponad trzy dekady ten zbiór uzupełniał. Zwany bardem kacetów i synem śmierci za swoją życiową misję obrał zachowanie pamięci o bestialsko pomordowanych więźniach obozów koncentracyjnych. Pieśni nie tylko zbierał, ale także je wykonywał, robiąc to w sposób tak poruszający, że do dziś ich słuchanie jet ogromnym wyzwaniem. W Polsce o Kulisiewiczu mówi się niewiele. Czas to zmienić. Oto jego historia.   Podcast powstał dzięki Mecenasom Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie Patronite.pl.

Badania Narodowego Centrum Kultury dotyczące uczestnictwa Polaków w kulturze nie pokazały niczego nowego - tylko 3-4% ludzi regularnie chodzi na koncerty festiwalowe, do filharmonii oraz opery i stan rzeczy nie zmienił się specjalnie od 2019 roku. Dlaczego tak jest? Co z tym zrobić? Jaką rolę odgrywa edukacja? O tym wszystkim w 10. odcinku LIVE nagranym u progu nowego sezonu koncertowego 2024/2025.To nie wszystko - w odcinku także o tym, gdzie szukać interesujących koncertów solowych innych niż najpopularniejsze oraz o pułapkach nadmiernego przywiązania do historycznych instrumentów. Badania NCK: 1. Uczestnictwo Polaków w kulturze w 2023 roku. 2. Preferencje muzyczne. Podcast powstał dzięki Mecenasom Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie Patronite.pl.

Renesans był epoką, która wprowadziła muzykę na nowoczesne tory. To wtedy wynaleziono druk, który zrewolucjonizował dystrybucję muzyki, zmienił rolę kompozytora oraz wykonawcy, a także spopularyzował muzykowanie amatorskie i naukę muzycznego rzemiosła. Renesans dowartościował także słowo, które w tej epoce zaczęło determinować styl muzyki. Ta epoka wytworzyła wielu wspaniałych twórców, jednak ani oni, ani ich utwory nie mają tak kultowego statusu jak kompozytorzy późniejsi, i nie mówię o klasykach jak Beethoven czy Mozart, romantykach jak Brahms czy Mendelssohn, ale nawet twórcach dawnych, jak Bach czy Vivaldi. Wielu słuchaczom muzyczna mowa sprzed 500 lat wydaje się obca. W tym odcinku spróbujemy to zmienić i przybliżyć jej historię oraz gramatykę. Pomogą mi w tym wykonawcy – po solowej części podcastu zapraszam na rozmowę z założycielami najmłodszego polskiego zespołu specjalizującego się w renesansowej polifonii wokalnej: Antoniną Rudą i Markiem Opaską z Polyphonica Ensemble. Rozmowa Karoliny Kolinek-Siechowicz z Jessem Rodinem Bartłomiej Gembicki o mitologizowaniu Josquina Karolina Kolinek-Siechowicz o Nymphes des bois Josquina Podcast powstał dzięki Mecenasom Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie Patronite.pl.

Czy świat, który nas otacza, może zamienić się w piekło? Czy to, co normalne i dobre może naraz zniknąć i zostać zastąpione przez strach, który wygląda z każdego kąta? Strach, którego nie przykryje ani poświęcenie się pracy, ani życie rodzinne, ani romanse? Życie Hugo Distlera, kompozytora, który swoją karierę zaczynał, gdy w Niemczech do władzy doszli naziści, pokazuje, że tak. Był utalentowanym twórcą luterańskiej muzyki sakralnej, jednym z tych, którzy tchnęli w nią nowego ducha po dziesiątkach lat stagnacji w XIX wieku. Był świetnym organistą i klawesynistą, jednym z prekursorów wykonawstwa historycznego. To on z założoną przez siebie Esslingen Sing-Akademie wykonał „Orfeusza” Monteverdiego. Żył jednak zbyt krótko, by w pełni rozwinąć skrzydła, by jego nazwisko zyskało sławę, o którą walczył. Żył krócej niż Mozart. Pokonała go nowa totalitarna rzeczywistość, z którą ani nie potrafił się dogadać, ani jej przeciwstawić. Podcast powstał dzięki Mecenasom Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie Patronite.pl.

„Nie ma wolności bez dyscypliny” – mówiła podobno jedna z najważniejszych nauczycielek muzyki XX wieku. Do salonu Nadii Boulanger przy Rue Ballu 36 w Paryżu oraz do letniej szkoły w Fontainebleau, którą kierowała po wojnie, pielgrzymowały tysiące adeptów sztuki dźwięku z całego świata, nie tylko kompozytorów, ale także śpiewaków i instrumentalistów, którzy wywarli ogromny wpływ na muzykę współczesną i to w różnych jej aspektach. Uczył się u niej zarówno Daniel Barenboim, jak i Astor Piazzolla, Aaron Copland, ale i Philip Glass, Virgil Thomson, ale i Quincy Jones. Ogromne znaczenie miała dla muzyki polskiej. U progu Warszawskiej Jesieni większość czołowych twórców zrzeszonych w Związku Kompozytorów Polskich była jej uczniami. Czego uczyła Nadia Boulanger? Skąd wzięła się ta sława, która zaowocowała tysiącami anegdot i mitologizację „Mademoiselle”. Wreszcie – jak ta nauka wytrzymała próbę czasu? O tym wszystkim w najnowszym odcinku!  Artykuły Beaty Bolesławskiej-Lewandowskiej o listach Zygmunta Mycielskiego dostępne są w „Ruchu Muzycznym”: * część 1 * część 2 Artykuł Krzysztofa Meyera w „Dwutygodniku”. Podcastu można wysłuchać także na Breaker, Pocket Casts, RadioPublic oraz Apple Podcasts. Jest dostępny także na YouTube. Podcast powstał dzięki Mecenasom Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie Patronite.pl.

Ponad 45 milionów sprzedanych płyt, 500 platyn, koncerty na 5 kontynentach, własna orkiestra i ogromny majątek, w tym stradivarius. Skala sukcesu André Rieu jest ogromna. Niektóre media okrzyknęły go „rewolucjonistą muzyki klasycznej”, który do tej „trudnej” sztuki potrafi przyciągnąć dziesiątki tysięcy nowych odbiorców. Pogląd ten jest całkowicie fałszywy. Rieu nie jest żadnym rewolucjonistą, nie przyciąga także nowej publiczności do sal koncertowych. Prawdopodobnie jest wręcz odwrotnie. Z jednym jednak trzeba się zgodzić: jest szalenie popularny. To mówi wiele zarówno o nim, jego pomyśle na muzyczny biznes, jak i o publiczności. Nazywany jest „królem walca”, choć to nie pierwszy artysta, który ten tytuł otrzymał. Udamy się zatem w tym odcinku w podróż do XIX-wiecznego Wiednia, aby odnaleźć źródła sukcesu Rieu i prześledzić karierę jego poprzedników – dynastii Straussów. Podcast powstał dzięki Mecenasom Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie Patronite.pl. Muzyka w odcinku: 1. J. Strauss, „Weib, Wein und Gesang”, wyk. Marek Weber i jego orkiestra (1927). 2. J. Strauss, „Waltz Medley”, US Air Force Band aranż. Charles Granofsky. 3. Fragmenty występów André Rieu i Johann Strauss Orchestra w Bukareszcie i Wiedniu. 4. J. Strauss, „Tritsch-Tratsch Polka”, wyk. Akkordeonorchester Hof, aranż. Christoph Waghubinger.

„W chwili, gdy Bach oślepł, a jego zdrowie podupadło, ostatek sił włożył w ukończenie dzieła, które stało się wielkim wytworem ludzkiego umysłu” – napisał austriacki muzykolog Karl Geiringer. Jego amerykański kolega po fachu Paul Henry Lang mówił z kolei o „filozoficznym brewiarzu, którego każdy takt zaprasza do namysłu”. Wreszcie Glenn Gould uważał, że finałowa, potrójna fuga tego cyklu jest najpiękniejszym, co powstało w dziejach muzyki. Mowa oczywiście o „Kunst der Fuge” Jana Sebastiana Bacha – „Sztuce fugi”. Jakie tajemnice kryje ten cykl zbudowany na jednym temacie? Jak to możliwe, że przy zachowaniu ścisłej architektury udało się kompozytorowi wyrazić tak wiele emocji? I wreszcie – co to znaczy, że sztuka fugi jest ukoronowaniem dorobku zachodnioeuropejskiej polifonii? Podcast powstał dzięki Mecenasom Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie Patronite.pl. Wykład Michaela Parloffa o „Kunst der Fuge” „Kunst der Fuge” w wykonaniu Marty Czech (2022) Muzyka w odcinku: 1. J.S. Bach, „Contrapunctus IV” z „Kunst der Fuge”, wyk. Christoph Lahme (fisharmonia), Essen 2011. 2. Kanon „Sumer is icumen in”, wyk. Exeter University Madrigals. 3. G.P. da Palestrina, „Illumina oculos meos”, wyk. Suspicious Cheese Lords (2023). 4. J.S. Bach, „Fuga c-moll” z II t. DWK BWV 871, wyk. Sarara Momokawa. 5. J.S. Bach, „Preludium i Fuga C-dur” BWV 531, wyk. James Kibbie. 6. J.S. Bach, wybrane fugi i kanony z „Kunst der Fuge”, wyk. Helmut Walcha, Marta Czech, Kimiko Ishizaka, Glenn Gould.

„Z wielości form i mnogości gatunków powstała nowa jakość, nowy Waldorff – akceptowany, ale osobny, niby przedwojenny, a przecież doskonale wpasowany w nową powojenną rzeczywistość” – pisał przed laty o swoim przyjacielu Stefan Kisielewski. O bataliach, układach z władzą, o popularyzatorskich książkach i ostrych felietonach, a wreszcie o wyciąganiu czarnych kart z życiorysu opowiadam w drugiej części audycji o Jerzym Waldorffie, publicyście, pisarzu, krytyku muzycznym, który odcisnął trwały ślad w świadomości polskich melomanów. Wspomnienia Jerzego Waldorffa dla Polskiego Radia. Podcast powstał dzięki Mecenasom Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie Patronite.pl.

Ostatni baron PRL-u, barwny ptak, popularyzator muzyki, autor 20 książek, arystokrata ducha w szarej rzeczywistości socjalizmu. Tak się o nim dzisiaj mówi, wspominając jego sławne anegdoty, niebywale kwiecisty język i fenomenalną wiedzę, którą dzielił się ze swoimi słuchaczami. Mówi się dziś także otwarcie o jego orientacji i długoletnim, ukrywanym związku z Mieczysławem Jankowskim. Ale wszystkie te określenia, nie wyczerpują tego, kim Waldorff był. Był bowiem także postacią niejednoznaczną. Ostrym polemistą o radykalnych poglądach, wyrazistym publicystą o agresywnym, nieznającym litości piórze i wreszcie szarą eminencją polskiej kultury, gdy musiała ona układać się z komunistyczną władzą. Oto pierwsza część opowieści o Jerzym Waldorffie, w której mowa będzie o jego przedwojennych i wojennych latach. Podcast powstał dzięki Mecenasom Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie Patronite.pl.

15 kwietnia 1912 roku o godzinie 2:17 potężne ciśnienie wody rozerwało przewody parowe na Titanicu. W wyniku tego ostatnie źródło światła na ciemnych wodach Atlantyku zgasło. Noc była bezksiężycowa, wszystko pogrążyło się w ciemności. Z dużej odległości dało się słyszeć krzyki ludzi, którzy nie dostali się do łodzi ratunkowych i ginęli w lodowatej wodzie. Kilka minut później ocean pochłonął największy statek świata, a wraz z nim półtora tysiąca niewinnych osób, w tym ośmiu muzyków, którzy niemal do ostatniej chwili grali ku pokrzepieniu serc. Czy na pewno? Czy wielka mitologia, która zbudowana została wokół tamtej tragedii wytrzymała próbę badań naukowych? Czy bohaterowie tamtych dni byli nimi naprawdę, czy zostali nimi wykreowani? Na to pytanie postaramy się odpowiedzieć w drugiej części opowieści o muzykach Titanica. W tym odcinku mamy także gościa specjalnego – p. Krzysztofa Mędralę, znawcę tematyki Titanica, kolekcjonera pamiątek związanych z tym transatlantykiem i firmą White Star Line oraz członka British Titanic Society. Podcast powstał dzięki Mecenasom Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie Patronite.pl.

Dziewiąty odcinek na żywo Szafy, czyli cringe na Fryderykach – po co te nagrody są, komu służą i jak robić galę, by nie było zgrzytania piachu w zębach. Oprócz tego pytanie o to, dlaczego instytucje muzyczne stają się prywatnymi folwarkami oraz co jest nie tak z biogramami artystów, które dostajemy przed koncertami. Podcast powstał dzięki ⁠Mecenasom⁠ Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie ⁠Patronite.pl⁠.

2 godziny i 40 minut – tyle, co typowa opera – trwała tragedia Titanica, największego i najwspanialszego statku pasażerskiego, który powstał w 1912 roku. Gdy na pokładzie, na który wdzierała się lodowata woda Atlantyku, trwały dantejskie sceny ewakuacji, ośmioro dzielnych muzyków postanowiło ukoić nerwy ludzi, którzy stanęli twarzą w twarz ze śmiercią. Za tę duchową pomoc, którą nieśli w czarnej godzinie, wszyscy zapłacili życiem. Byli pierwszymi bohaterami najgłośniejszej morskiej katastrofy w historii. Kim byli? Dlaczego zdecydowali się grać na Titanicu? Jakie nadzieje wiązali z tym zleceniem i wreszcie – czy istotnie cała ósemka wykazała się heroizmem, o którym pisano w gazetach? Zapraszam na pierwszą część opowieści o muzykach Titanica. Podcast powstał dzięki Mecenasom Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie Patronite.pl.

Gdy myślimy o wielkich gwiazdach opery XIX wieku, często nie uświadamiamy sobie, że były one bohaterkami nie masowej wyobraźni, a wyobraźni garstki ludzi – tych, którzy operę profesjonalnie opisywali, ludzi z branży oraz tych, których stać było na bilet. Opera wkroczyła w życie przeciętnego człowieka dzięki fonografii i kinematografii. To tej przemianie sposobu komunikacji swoje blisko 2 miliony odbiorców zawdzięcza dzisiaj Aida Garifullina albo gwiazdy operowego crossoveru. Jedną z artystek, które tę przemianę zapoczątkowały była Lily Pons, której rocznica urodzin przypada w dniu, kiedy publikuję ten odcinek. Kim była, jak zbudowała swoją popularność i z czym musiała się mierzyć, gdy gazety w latach 30 bardziej zwracały uwagę na jej wygląd niż głos? O tym wszystkim opowiadam w #126 odcinku. Podcast powstał dzięki Mecenasom Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie Patronite.pl. Praca doktorska, o której wspomniałem pod koniec jest tu: G. Bombola, „Can't Help Singing: The Modern Opera Diva in Hollywood Film”

W opublikowanym cztery lata po śmierci Bacha nekrologu Mizlerowskim czytamy, że lipski kantor pozostawił po sobie 5 opracowań Pasji. Dwie z nich – Mateuszową i Janową znamy bardzo dobrze. Co więcej, to Mateuszowa przyczyniła się do tego, że muzyka Bacha zagościła w salach koncertowych. Co jednak z trzema pozostałymi? Pasja według św. Łukasza jest prawdopodobnie dziełem innego kompozytora, a kojarzymy ją z Bachem, bo własnoręcznie przepisał jej fragmenty. Piąta Pasja to całkowita niewiadoma, aczkolwiek niektórzy badacze uważają, że jest jakimś wariantem Mateuszowej. To, co rozgrzewało i nadal rozgrzewa serca miłośników Bacha, to Pasja trzecia – według św. Marka. Zachowało się wyłącznie jej libretto – partytura zaginęła. Mimo to podjęto blisko 20 prób jej zrekonstruowania. Jak odtworzyć dzieło, którego ani jedna nuta się nie zachowała? Jak słuchać takiej rekonstrukcji? Czy ona w ogóle ma sens? O tym opowiadam w wielkanocnym 125. odcinku. Zapraszam bardzo serdecznie. Podcast powstał dzięki Mecenasom Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie Patronite.pl.

Wieczorem 3 lipca 1812 roku Ludwig van Beethoven opuścił hotel „Pod czarnym koniem” w Pradze. Wyszedł szybkim krokiem, bardzo wzburzony. Był tak przejęty tym, co się wydarzyło, że zapomniał o umówionym spotkaniu z Karlem Augustem Varnhagenem, weteranem wojennym, który obracał się w kręgach austriackiej arystokracji i był łącznikiem między kompozytorem, a księciem Ferdinandem Kinskim, jednym z kilku mecenasów Beethovena. O tym, że do tajemniczego spotkania w hotelu doszło, wiemy z listu, który odnaleziony został w prywatnych zbiorach Beethovena, gdy ten zmarł w 1827 roku. Widnieje na nim data 6-7 lipca. Nie znamy jednak adresata tekstu zapisanego ołówkiem na kilku niewielkich kartkach papieru. Z treści wnioskować można, że chodziło o kobietę – Wieczną miłość (Unsterbliche Geliebte) – z którą Beethoven nie po raz pierwszy próbował ułożyć sobie życie. Anton Schindler, osobisty sekretarz Beethovena i autor wydanej 23 lata po  śmierci biografii kompozytora napisał, że była nią Giulietta Guicciardi, uczennica Beethovena i adresatka dedykacji Sonaty „Księżycowej”. Ale to nieprawda. Co więcej, Schindler wiedział, że to nieprawda. Dlaczego skłamał? Kim była tajemnicza kobieta, z którą Beethoven spotkał się w Pradze? Jakie znaczenie miało to dla jego życia i twórczości? Podcast powstał dzięki Mecenasom Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie Patronite.pl. Muzyka w odcinku: 1. L. van Beethoven, „14 Sonata cis-moll”, op. 27 nr 2, wyk. Artur Schnabel (1934), cz I i III. 2. L. van Beethoven, „Wariacje na temat ‘Ich denke dein' na cztery ręce” WoO 74, wyk. Magdalena Galka, Claudia Großekathöfer. 3. L. van Beethoven, „Sonata fortepianowa nr 23 f-moll op. 57” (cz. I), wyk. Jonathan Biss. 4. L. van Beethoven, „An die ferne Geliebte” (cz. I „Auf dem Hügel sitz ich spähend”), wyk. Ellio Bataglia (baryton), Erik Werba (fort.). 5. L. van Beethoven, „ Sonata fortepianowa nr 31 As-dur op. 110” (cz. III), wyk. Julia Froschhammer.

Był barwnym ptakiem PRL-u i ludowym impresariem przybliżającym operę masom pracującym miast i wsi, jak powiedział o nim złośliwie Jerzy Waldorff. Był bez wątpienia nietuzinkowym popularyzatorem i wyrazistą osobowością medialną, celebrytą minionego ustroju. Choć Bogusław Kaczyński zmarł w 2016 roku, pamięć o nim nie gaśnie i w ciągu raptem dwóch ostatnich lat ukazały się aż dwie jego biografie – jedna Anny Lisieckiej, wydana została w 2022 roku, druga Bartosza Żurawieckiego premierę miała 13 marca tego roku. Pierwsza pomnikowa, druga obrazoburcza. Kim był Bogusław Kaczyński? Na czym polegał jego fenomen i dlaczego wciąż budzi zainteresowanie? Czy dla muzyki zrobił więcej dobrego, czy złego? Podcast powstał dzięki Mecenasom Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie Patronite.pl.

Co sprawiło, że uznany na świecie skrzypek, grający 260 koncertów rocznie porzucił instrument i z własnej woli ubrał mundur oraz poszedł na front? Na to pytanie pomaga odpowiedzieć wojenna historia Fritza Kreislera, jednego z największych wirtuozów minionego stulecia. „Cztery tygodnie w okopach” to tytuł wspomnień, które podyktował jednemu z dziennikarzy podczas swojej rekonwalescencji, gdy ranny wrócił z walk o Galicję w 1914 roku. Wydane zostały w Stanach Zjednoczonych rok później. Są cennym świadectwem koszmaru Wielkiej Wojny, ale pozwalają także zrozumieć, dlaczego Europa stanęła w płomieniach, które pochłonęły miliony istnień ludzkich. Podcast powstał dzięki Mecenasom Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie Patronite.pl. Muzyka w odcinku: 1. M. de Falla, „Taniec hiszpański nr 1” z „La Vida breve” (w aranżacji F. Kreislera), wyk. Franc Rupp (fp.), Fritz Kreisler (skrzypce), Naxos 2005 (reedycja). 2. F. Kreisler, „Liebesleid” (wyk. F. Kreisler, 1910 i S. Rachmaninow 1921 we własnym opracowaniu). 3. F. Kreisler, „Marche miniature viennoise”, wyk. Victor Syymphony Orchestra, Charles O'Connell, 4. C.M. von Weber, „Sonata na skrzypce i fortepian nr 1”, cz. 2, wyk. Michael Raucheisen (fp.), Fritz Kreisler (skrzypce), 1930, źródło: Wikimedia commons, domena publiczna. Zrealizowano w ramach stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Historia Bedřicha Smetany, „ojca muzyki czeskiej”, który język czeski dobrze opanował dopiero po czterdziestce, a swój najważniejszy cykl symfoniczny „Moja ojczyzna” napisał, całkowicie utraciwszy zmysł słuchu, była wielokrotnie wykorzystywana politycznie. Smetana, chyba bardziej niż Dvořák czy inni współcześni mu kompozytorzy padł ofiarą politycznych manipulacji – częściowo za życia, przez swoje politycznie zaangażowanie, a szczególnie po śmierci. Interes w tym, aby wziąć Smetanę na propagandowy sztandar, mieli zarówno ci, którzy o niepodległość Czechosłowacji, jak i ci, którzy usiłowali ją zniewolić – naziści czy sowieci. W dniu dwusetnych urodzin kompozytora przyglądamy się, na czym te polityczne manipulacje polegały i kto próbował Smetanę zawłaszczyć. Podcast powstał dzięki Mecenasom Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie Patronite.pl.

Jednym z wielu mitów historii muzyki jest to, że po śmierci Bacha jego muzyka została całkowicie zapomniana na blisko 80 lat, a następnie cudownie wskrzeszona dzięki wykonaniu „Pasji Mateuszowej” w Berlinie w 1829 roku pod kierunkiem Felixa Mendelssohna. Mit ten, choć zawiera ziarno prawdy, nie opisuje rzeczywistości. Powstał zaś dlatego, że świadomość przeszłych pokoleń często oceniamy własną miarą – dla nas jest oczywiste, że Bach był wielkim twórcą i należy grać jego muzykę. Jemu współcześni nie zawsze byli tego zdania. To, co znali, oceniali krytycznie przez pryzmat nowego stylu klasycznego. Co więcej, nie było wówczas w zwyczaju wykonywanie muzyki przeszłości. I jeszcze jedno – dla wielu Bachowskich dzieł nie było odpowiedniego formatu publicznych koncertów. Jak więc doszło do tego, że bogata żydowska rodzina z Berlina przechowała arcydzieło luterańskiej muzyki, i jak doszło do jego powtórnego wykonania ponad 100 lat po premierze w Lipsku? Jak to się sstało, że Bach dzisiaj należy do kanonu? O tym wszystkim opowiadam w nowym odcinku. Zapraszam bardzo serdecznie! Podcast powstał dzięki Mecenasom Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie Patronite.pl. Muzyka w odcinku: 1. J.S. Bach, „Canzona d-moll” BWV 588, wyk. James Kibbie (nagranie własne JK). 2. J.S. Bach, preludium chorałowe „Von deiner Thron” BWV 668, wyk. James Kibbie (nagranie własne JK). 3. Carl Heinrich Graun, „Sinfonia C-dur”, wyk. Concerto Brandenburg. 4. J.S. Bach, „Singet dem Herrn ein neues Lied” BWV 225, wyk. Sing-Akademie Tsukuba (2000). 5. J.S. Bach, „Kommt ihr Tochter, helft mir klagen” z „Pasji Mateuszowej” BWV 244, wyk. Orkiestra i Chór Gewandhausu w Lipsku, chór kościoła św. Tomasza, Günther Ramin (dyr.), 1941. 6. J.S. Bach, „Wir setzen uns mit Tränen nieder” z „Pasji Mateuszowej” BWV 244, transkr. na fortepian Salmer Bagge, wyk. Rushi Sun. Zrealizowano w ramach stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.(odcinki w styczniu i lutym stanowią jeszcze realizację stypendium, w ramach którego byłem zobowiązany do nagrania 50 audycji)

To jeden z najbardziej wstrząsających utworów w historii muzyki. Gustav Mahler, który od najmłodszych lat czuł lodowaty oddech śmierci na karku, sięgnął po kronikę przepracowywania żałoby – monumentalny zbiór ponad 500 pieśni na śmierć dzieci Friedricha Rückerta. Te wiersze nigdy nie miały zostać opublikowane. Rückert pisał dwa, trzy dziennie po tym, jak w straszliwych cierpieniach na szkarlatynę zmarła dwójka jego dzieci. Mahler stracił ukochanego brata – Ernesta. Zmarły syn Rückerta również nosił to imię. Ta zbieżność zafascynowała kompozytora, który wybrał pięć pieśni i na przestrzeni kilku lat skomponował cykl „Kindertotenlieder” – „Treny na śmierć dzieci”. Jak muzyką wyrazić ból? Jak opowiedzieć o bezpowrotnej stracie? Wydaje się, że Mahler wiedział to doskonale, jednak dopiero, gdy sam stracił dziecko, zrozumiał, że tego cierpienia opowiedzieć się nie da. Podcast powstał dzięki Mecenasom Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie Patronite.pl. Muzyka w odcinku: „Kindertotenlieder” (całość), wyk. Norman Foster (baryton), Orkiestra Symfoniczna z Bambergu, Jascha Horenstein (dyr.), VOX 1955 (nagranie na licencji Creative Commons 4.0) Zrealizowano w ramach stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.(odcinki w styczniu i lutym stanowią jeszcze realizację stypendium, w ramach którego byłem zobowiązany do nagrania 50 audycji)

W odcinku na żywo m.in. o zmianach kierownictwa w Radiowej Dwójce, awanturze wokół Jakuba Józefa Orlińskiego i jego spotu promującego film „Maestro”, a także o Wasze pytania: o książki Rogera Scrutona, o kompozytora, do którego ciągle wracam, o Pragę, pióra, maszyny i wiele innych! Podcast powstał dzięki ⁠⁠⁠Mecenasom⁠⁠⁠ Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie ⁠⁠⁠Patronite.pl⁠⁠⁠. Zrealizowano w ramach stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. (odcinki w styczniu i lutym stanowią jeszcze realizację stypendium, w ramach którego byłem zobowiązany do nagrania 50 audycji).

Jego mottem była „oryginalność poprzez niekompetencję. Johann Christian Bach, jego brat, miał powiedzieć, że nigdy nie spotkał kompozytora, którego muzy omijałyby tak szerokim łukiem. Żył na tym samym świecie, co Haydn i Mozart, ale w takich jego rejonach, w które żadnej z nich się nie zapuszczał, szczególnie po zmroku. Mowa oczywiście o P.D.Q. Bachu, najmłodszym i najdziwniejszym synu kantora z Lipska – fikcyjnej postaci stworzonej przez Petera Schickele, jednego z najciekawszych amerykańskich kompozytorów i satyryków, popularnością i sympatią ze strony publiczności dorównującemu Victorowi Borge czy Annie Russel. 16 stycznia Schickele zmarł. Podobnie jak wielu melomanów i ja zawdzięczam mu mnóstwo ciepłych wspomnień o chwilach, gdy śmiałem się do rozpuku z dzieł P.D.Q. Bacha. Postanowiłem więc ten odcinek poświęcić Peterowi Schickele, a także przypomnieć, że oprócz tego, co nas tak bawi, w jego dorobku jest mnóstwo muzyki na poważnie – ponad setka kompozycji, które w dużej mierze dopiero czekają na swoje odkrycie. Podcast powstał dzięki ⁠Mecenasom⁠ Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie ⁠Patronite.pl⁠. Muzyka w odcinku (fragmenty) 1. P.D.Q Bach, „The Seasonings” cz. VII i VIII., recytatyw i aria „Open Sesame Seeds”, wyk. The Royal P.D.Q. Bach Festival Orchestra, The Okay Chorale, Jorge Mester (dyr.). 2. S. Jones & City Slickers, „Serenade to a Jerk” (1945), BMG Music. 3. P.D.Q Bach, „Last Tango in Bayreuth”, wyk. Tennessee Bassoon Quartet, Telarc 1992. 4. P.D.Q. Bach „Notebook for Betty Sue Bach”, Allemande left i Corrate, wyk. Mary Norris. 5. „Peter Schickele Presents an Evening with P.D.Q. Bach” Vanguard Records 1965 (fragment początku). 6. P.D.Q. Bach, „Erotica Variations”, wariacja IV Lasso d'amore. 7. P. Schickele, I Symfonia „Songlines”, wyk. Louisville Symphony Orchestra, dy. Leonard Slatkin (1996). 8. P. Schickele, „Kwartet na klarnet, skrzypce, wiolonczelę i fortepian, cz. I, wyk. Viklarbo Chamber Ensemble (1994). Zrealizowano w ramach stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. (odcinki w styczniu i lutym stanowią jeszcze realizację stypendium, w ramach którego byłem zobowiązany do nagrania 50 audycji)

Na jedynym zachowanym portrecie olejnym François Joseph Gosseca kompozytor w dumnej pozie siedzi z piórem w dłoni. Na pulpicie za nim widnieje „Marche lugubre”, a na półce poniżej jego drugie „Te Deum” – obie kompozycje napisane dla upamiętnienia poległych bohaterów Rewolucji Francuskiej. O Gossecu powiedział jeden z krytyków, że był najbardziej zaangażowanym politycznie kompozytorem Europy. Czy to prawda? Nie całkiem. Owszem, oddał swój talent Rewolucji, ale w przeciwieństwie do wielu swoich kolegów po fachu nigdy nie był oportunistą. Za swoje oddanie ideom wolności, równości i braterstwa otrzymał przydomek Tyrteusza Rewolucji, ale jednocześnie przez szalonego Robespierre'a niemal stracił głowę na gilotynie. Dziś jednak to nie jego rewolucyjna twórczość, ale wielka symfoniczna msza żałobna „Grande Messe des Morts” skomponowana w wieku zaledwie 26 lat uchodzi za dzieło życia Gosseca. Wzorowali się na niej wszyscy – Mozart, Cherubini, a szczególnie Berlioz. Kim był François Joseph Gossec, kompozytor trzech epok, który zaczynał karierę u Rameau, a umarł na rok przed premierą „Symfonii Fantastycznej” Berlioza? Z okazji 290 rocznicy jego urodzin, która przypadała 17 stycznia (w dniu również moich urodzin!) zapraszam na kolejną podcastową opowieść. Podcast powstał dzięki Mecenasom Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie Patronite.pl. Muzyka w odcinku (fragmenty): 1. F.J. Gossec, „Te decet hymnus” „Grande Messe des Morts”, wyk. Orkiestra i Chór Radia Szwajcarii Włoskiej, Collegium Vocale Cantemus, Claude Darbellay, Howard Crook, Maite Arruabarrena, Roberta Invernizzi, dyr. Diego Fasolis. 2. F.J. Gossec, „Judicandus” „Grande Messe des Morts”, wyk. Orkiestra i Chór Radia Szwajcarii Włoskiej, Collegium Vocale Cantemus, Claude Darbellay, Howard Crook, Maite Arruabarrena, Roberta Invernizzi, dyr. Diego Fasolis. 3. J.P. Rameau „Pièces de clavecin en concert nr 5 (La Marais)”, wyk. Il Giardino Armonico, flet/dyr. Giovanni Antonini. 4. J.A. Stamtiz, „Trio orkiestrowe E-dur op. 5 nr 3”, wyk. New Zealand Chamber Orchestra, dyr. Donald Armstrong. 5. F.J. Gossec, „Tuba mirum”, „Grande Messe des Morts”, La Grande Ecurie et la Chambre du Roy, Choeur de Chambre de Namur, dyr. Jean-Claude Malgoire, K617, live (2022). 6. F.J. Gossec, „Mors stupebit”, „Grande Messe des Morts”, La Grande Ecurie et la Chambre du Roy, Choeur de Chambre de Namur, dyr. Jean-Claude Malgoire, K617, live (2022). 7. F.J. Gossec, „Confutatis”, „Grande Messe des Morts”, La Grande Ecurie et la Chambre du Roy, Choeur de Chambre de Namur, dyr. Jean-Claude Malgoire, K617, live (2022). 8. F.J. Gossec, „Symfonia d-moll", op. 4, nr 6, cz. I Allegro, wyk. Niemiecka Orkiestra Kameralna Neuss, dyr. Simon Gaudenz, Deutsche Rundfunk (2019). 9. F.J. Gossec, „Symfonia D-dur", op. 4, nr 1, cz. I Allegro, wyk. Niemiecka Orkiestra Kameralna Neuss, dyr. Simon Gaudenz, Deutsche Rundfunk (2019). 10. W.A. Mozart, „Symfonia D-dur", wyk. Czeska Filharmonia w Pradze, wyk. Jiří Bělohlávek, Harmonia Mundi (2005). 11. F.J. Gossec, „Marche lugubre”, wyk. Orchestre d'Harmonie des Gardiens de la Paix de Paris, dyr. Claude Pichaureau 12. F.J. Gossec, „Symphonie à 17 parties”, wyk. Les Siècles, dyr. François-Xavier Roth, Harmonia Mundi (2020). 13. F.J. Gossec, „Vado et non revertar” „Grande Messe des Morts”, wyk. Orkiestra i Chór Radia Szwajcarii Włoskiej, Collegium Vocale Cantemus, Claude Darbellay, Howard Crook, Maite Arruabarrena, Roberta Invernizzi, dyr. Diego Fasolis. Zrealizowano w ramach stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. (odcinki w styczniu i lutym stanowią jeszcze realizację stypendium, w ramach którego byłem zobowiązany do nagrania 50 audycji)

Pośród utworów naznaczonych piętnem II wojny światowej „Kwartet na koniec czasu” Oliviera Messiaena jest jednym z tych, które najsilniej działają na wyobraźnię. Oto w mroźną styczniową noc czwórka muzyków, jeńców wojennych więzionych w niemieckim stalagu gra blisko 50-minutowy niełatwy utwór, a słuchają go nie wytrawni melomani, ale inni osadzeni oraz strażnicy, wszyscy przejęci i skupieni. Tryumf muzyki, człowieczeństwa w nieludzkim, wojennym koszmarze. Mało kto jednak wie, jak wielkie znaczenie w premierze tej kompozycji mieli polscy jeńcy, a w szczególności Zdzisław Nardelli, poeta, dramaturg i reżyser pochodzący z Cieszyna, który stworzył Messiaenowi warunki do komponowania. Dwoje zupełnie różnych ludzi, z różnych krajów i światów, z odmiennym bagażem doświadczeń spotkało się i jeden pomógł drugiemu. Jak do tego doszło, opowiadam w najnowszym odcinku cyklu „Muzyka czasu wojny”. Podcast powstał dzięki Mecenasom Szafy Melomana. Jeśli chcesz stać się jednym z nich i wspierać pierwszy polski podcast o muzyce klasycznej, odwiedź mój profil w serwisie Patronite.pl. Muzyka w odcinku: O. Messiaen „Kwartet na koniec czasu” (fragmenty), wyk. Olivier Messiaen, Jean Pasquier, Etienne Pasquier, André Vacellier (1956, reedycja Accord 2001). Zrealizowano w ramach stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.(odcinki w styczniu i lutym stanowią jeszcze realizację stypendium, w ramach którego byłem zobowiązany do nagrania 50 audycji)

Obiecałem sobie, że nie zacznę tej audycji po sienkiewiczowsku, mówiąc, że rok 2023 to dziwny rok. Tak naprawdę nie był dziwniejszy niż pandemiczne 2020 i 2021. Nawet 2022 wydawał się dziwniejszy z wybuchem pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę. W istocie jednak w 2023 na rynku muzyki klasycznej doszło do znacznego przewartościowania, którego symbolem jest logo nadgryzionego jabłuszka. Koncern Apple dokonał zakupu szwedzkiej wytwórni BIS i podpisał szereg umów, także na wyłączność z prestiżowymi instytucjami muzycznymi. Na naszych oczach kończy się tradycyjna fonografia, a Apple niczym konkwistador wyruszył na podbój świata melomanów, bo idealnie wpisuje się on zarówno w wizerunek firmy, jak i w postępującą dominację streamingu jako formy odbioru muzyki. To oczywiście nie wszystko – w podsumowaniu przegląd najważniejszych wydarzeń od sukcesu Karola Mossakowskiego mianowanego głównym organistą Saint-Sulpice, przez nominację Gustavo Dudamela na kolejnego szefa Nowojorskiej Filharmonii, po film „Maestro” o Bernsteinie i promujący go żenujący spot z Jakubem Józefem Orlińskim. Zapraszam do słuchania! Zrealizowano w ramach stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

„Napoleon lubił muzykę, bo nie przeszkadzała mu w myśleniu o innych sprawach” – odnotował jeden z francuskich pamiętnikarzy. Ta opinia nie ma jednak z prawdą wiele wspólnego. W rzeczywistości Bonaparte muzykę lubił, a także rozumiał jej rolę w oddziaływaniu na społeczeństwo. Nie bez powodu, mimo wielu toczonych kampanii wojennych, gruntowanych reform politycznych i innych zajęć, którym oddawał się władca połowy świata, zdążył w swoim niespełna 52-letnim życiu zobaczyć 163 opery i był na łącznie 319 przedstawieniach. Miał swoje ulubione arie i pieśni, faworyzowanych kompozytorów, których obdarowywał stanowiskami i kosztownościami. Ale to nie wszystko – jego niezwykła historia, mit, który sam konstruował, stały się dla twórców ważnym tematem, nawet wiele lat po śmierci (a może przede wszystkim wtedy). Jak ważnym, pokazuje historia III Symfonii Ludwiga van Beethovena, początkowo przecież Napoleonowi dedykowanej, ale także liczne kompozycje Hectora Berlioza. Między innymi o tym opowiadam w najnowszym odcinku – nie ukrywam – sprowokowanym głośnym filmem Ridleya Scotta o Napoleonie, który niedawno miał swoją kinową premierę. Muzyka w odcinku (fragmenty): 1. G. Paisiello, „Messe du Sacre de Napoléon”, cz. „Domine salvum fac imperatorem nostrum Napoleonem”, wyk. P. Cochereau (organy), Yves Bisson (bas), Association Chorale Contrepoint, Orchestre et Chœurs, dyr. Armand Birbaum (1969). 2. M. Phipps, „Napoleon's Piano” z filmu „Napoleon” w reż. Ridleya Scotta, 2023 (soundtrack from the Apple Original Film). 3. L. Cherubini, „Marche funèbre”, wyk. Boston Baroque, dyr. Martin Pearlman, TELARC 2007. 4. F.J. Gossec, „L'offrande à la liberté ou La Marseillaise”, wyk. Concerto Köln, dyr. Gianluca Capuano, NIFC 2019. 5. „Malbrough s'en va-t-en guerre” (pieśń, wyk. nieznane). 6. „Chant du départ”, wyk. Georges Thill (tenor), Garde Républicaine, Pierre Dupont (dyr.), nagranie archiwalne, źródło: Wikimedia commons. 7. E. Mehul, „L'irato, ou L'emporté”, aria Scapina „Promènerons-nous bien longtemps”, wyk. Miljenko Turk (bas), L'arte del mondo, Werner Ehrhardt (dyr.), Capriccio, 2006. 8. G. Paisiello, „Nina, o sia la Pazza per Amore”, aria: „Il mio ben quando verrà, wyk. Teresa Berganza (sopran), Orchestra of the Royal Opera House, Alexander Gibson (dyr.), Decca, 1961. 9. J.-F. Le Sueur, „Oratorio pour le couronnement des princes souverains de la chrétienté” cz. 1, Allegro fieramente, wyk. Chorus Musicus, Das Neue Orchester, Christoph Spering (dyr.), Naïve, 1993. 10. L.v. Beethoven, „Zwycięstwo Wellingtona”, op. 93, Argovia Philharmonic, Douglas Bostock dyr. (live, 2017). 11. H. Berlioz, „Te Deum”, cz. I, wyk. połączone chóry, European Youth Orchestra, Claudio Abbado (dyr.), Deutsche Grammophon, 1982. Zrealizowano w ramach stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

O Tatianie Nikołajewej głośno zrobiło się w 1950 roku, gdy zwyciężyła w wielkim, międzynarodowym Konkursie w Lipsku, zorganizowanym z okazji 200-lecia śmierci Jana Sebastiana Bacha. Podobno w kategorii fortepianu trzeba było wykonać jedno wybrane preludium i fugę z „Das Wohltemperierte Klavier”, a ona poprosiła jurorów, by sami zdecydowali, co ma zagrać, ponieważ zna na pamięć oba tomy. Przewodniczącym był Dmitrij Szostakowicz, który zachwycony jej wykonaniem napisał dla niej własny cykl „24 Preludiów i Fug” op. 87. Ten cykl, podobnie jak dzieła Bacha, zdefiniowały karierę Nikołajewej, a dla jej życia okazały się muzycznym epilogiem – „Preludium b-moll” Szostakowicza było ostatnim utworem, który zagrała przed nagłą śmiercią po koncercie w Herbst Theater w San Francisco w listopadzie 1993 roku. W tym roku przypada 30 rocznica śmierci Nikołajewej, więc jej poświęcam ten odcinek. Za udzielenie komentarza serdecznie dziękuję Dominice Peszko. Muzyka w odcinku: 1. P. Czajkowski, „I Koncert fortepianowy” op. 23 (cz. III), wyk. T. Nikołajewa, orkiestra lipskiego Gewandhausu, dyr. K. Masur [live, 1990]. 2. P. Czajkowski, „I Koncert fortepianowy” op. 23 (cz. III), wyk. T.a Nikołajewa, orkiestra lipskiego Gewandhausu, dyr. K. Masur, Eterna 1960. 3. D. Szostakowicz, „Preludium i fuga C-dur” z cyklu „24 Preludiów i Fug” op. 87, wyk. T. Nikołajewa, Mełodia 1960 (reedycja dla DOREMI 2017). 4. J.S. Bach, „Fuga d-moll” BWV 565, wyk. T. Nikołajewa, lata 80, rejestracja telewizyjna. 5. D. Szostakowicz, „II Koncert fortepianowy F-dur” op. 101, wyk. T. Nikołajewa, BBC Symphony Orchestra, dyr. A. Davies [live, Las Night of the Proms, 1992]. 6. D. Szostakowicz, „Preludium b-moll” z cyklu „24 Preludiów i Fug” op. 87, wyk. T. Nikołajewa, Mełodia 1960 (reedycja dla DOREMI 2017). Zrealizowano w ramach stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Praga była pierwszym miastem na świecie, które w pełni poznało się na geniuszu Mozarta. Dla Pragi napisał on swoją najlepszą operę – „Don Giovanniego” oraz najsłabszą – „Łaskawość Tytusa”. Prażanie starali się okazać Mozartowi jak najwięcej uwielbienia i docenienia, zarówno za jego życia, jak i po śmierci. Choć za życia nie mogli dać mu tego, czego pragnął, czyli stanowiska kapelmistrza, to po śmierci uczcili jego pamięć tak godnie, jak na to zasługiwał. Pierwsze wielkie upamiętnienie przedwcześnie zmarłego twórcy odbyło się w Kościele św. Mikołaja na Małej Stronie i zgromadziło 120-osobową orkiestrę, chór, solistów oraz cztery tysiące żałobników. To do Pragi przeprowadziła się wdowa po Mozarcie, Konstancja, wraz z osieroconymi synami. W drugiej części audycji przybliżam okoliczności powstania i premiery Don Giovanniego, opowiadam o tajemniczym spotkaniu Mozarta z Casanovą, a także o uwikłaniu „Łaskawości Tytusa” w wielką politykę. Zapraszam do słuchania! Muzyka w odcinku: 1. Jaromír Nohavica, „Árie Leporella” [live] wyk. Janáčkova filharmonie Ostrava, dyr. Marko Ivanović (23.10.2013) 2. Fragment ścieżki dźwiękowej filmu „Amadeusz”, reż. Miloš Forman (1984), finałowa scena „Don Giovanniego” z monologiem F. Murraya Abrahama (Salieri). 3. W.A. Mozart „Bella mia fiamma” KV 528, wyk. Markéta Böhmová, Janáčkova filharmonie Ostrava, dyr. Stanislav Vavřínek [live] (12.11.2020). 4. W.A. Mozart „Don Giovanni”, uwertura, RSO-Berlin, dyr. Ferenc Fricsay, Deutsche Grammophon (1958). 5. W.A. Mozart „Fantazja (improwizacja na organach Strahova)”, KV 528a, wyk. Nieznane. 6. W.A. Mozart, aria „Parto, ma tu mio ben” z opery „Łaskawość Tytusa”, wyk. Marianne Crebassa, MusicAeterna, dyr. Teodor Currentzis reż. Peter Sellars [live], Salzburger Festspiele (2017). 7. F.A. Rossler/Rosetti „Requiem aeternam” z „Requiem für Mozart”, wyk. La Gioia, Camerata Filarmonica Bohemia, dyr. Johannes Moesus, Ars Produktion (2011). Zrealizowano w ramach stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Dzielnica, w której zamieszkałem w Pradze, Smíchov, jeszcze nie istniała, gdy po raz pierwszy Mozart przybył do Pragi w styczniu 1787 r. Na jej obecnym terenie znajdowała się w zasadzie tylko jedna budowla – Willa Bertramka należąca do małżeństwa wpływowych muzyków – kompozytora i pianisty Františka Xavera Duška i jego żony, Josefíny Duškovej.  Mozart był ich gościem i to na ich zaproszenie przybył do miasta. Tam też w pocie czoła, w przeddzień premiery kończył pisać uwerturę do „Don Giovanniego” – opery dla Pragi napisanej. Bertramka, dzisiaj mieszcząca muzeum Mozarta, jest jednym z wielu miejsc świadczących o bliskich relacjach kompozytora z Pragą – miastem, które pokochało go bezgraniczną miłością, którego mieszkańcy, doskonale muzycznie wyedukowani, głodni nowej muzyki i potrafiący ją docenić, od razu poznali się na geniuszu wiedeńskiego twórcy. Jakie znaczenie dla Mozarta miała Praga, a jakie dla Pragi Mozart zarówno za życia, jak i po śmierci? Opowiadam o tym w dwóch najbliższych odcinkach Szafy. Muzyka w odcinku: W.A. Mozart, „Wesele Figara”, aria „Non piu andrai”, wyk. Renato Capecchi, Deutsches Symphonie-Orchester Berlin, dyr. Ferenc Fricsay (DG, 1961) W.A. Mozart, „Symonia D-dur” nr 38 KV 504, cz. III i II, wyk. Philharmonia Orchestra, Herbert von Karajan (EMI, reedycja 1989) Zrealizowano w ramach stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Rok 1978. Avery Fisher Hall, Nowy Jork. Jeszcze na estradę nie wyszła Victoria de los Angeles, a już na widowni rozlega się gorący aplauz, który zdaje się nie mieć końca. Publiczność klaszcze, gwiżdże, pokrzykuje. Ta sama publiczność  od wielu lat nie słuchała głosu artystki na operowej scenie, a jest go ciągle tak samo spragniona. „Vicky z Los Angeles”, jak ją nazywano w USA, miała wówczas 55 lat, z wolna żegnała się z karierą śpiewaczki operowej, stawiała już głównie na recitale. Była to kariera trwająca dekadę (choć na estradach Victoria de los Angeles spędziła ponad pół wieku) i odcisnęła w sercach melomanów głęboki ślad, zostało po niej mnóstwo fenomenalnych nagrań, a dzięki niej muzyka hiszpańska zyskała międzynarodową popularność. Droga dla takich śpiewaczek, jak Montserrat Caballé czy Teresa Berganza, stała otworem. Dzisiaj mija dokładnie setna rocznica urodzin Victorii de los Angeles. Kim była? Skąd pochodził jej słodki, anielski głos o niezrównanej technice i co dzisiaj możemy odkryć w jej nagraniach? O tym wszystkim posłuchacie w nowym odcinku! Zrealizowano w ramach stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Zapraszam do posłuchania odcinka na żywo, który w całości poświęciłem omówieniu wyników II Międzynarodowego Konkursu Chopinowskiego na Instrumentach Historycznych, który zakończył się 14 października 2023 roku w Warszawie. Opowiadam, dlaczego słucham Konkursów Chopinowskich, czemu na końcu dostajemy uśrednione wyniki, a indywidualności odpadają po drodze, czego poszukujemy na tym Konkursie i dlaczego "The Real Chopin" to utopia. Zrealizowano w ramach stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.  

Arnold Rosé, znakomity skrzypek, przez pół wieku koncertmistrz nie tylko Wiedeńskich Filharmoników, ale także opery, bez mrugnięcia okiem w wieku 75 lat został wyrzucony z zespołu, któremu poświęcił niemal całe życie. Powód był prosty – z pochodzenia był Żydem, a w nazistowskim państwie, którym Austria stała się po Anschlussie, dla Żydów, nawet tak zasłużonych, nie było miejsca. O tej historii, podobnie jak o wielu innych, przez lata niewiele się mówiło. Archiwa Filharmonii Wiedeńskiej aż do 2013 roku były pilnie strzeżoną tajemnicą. O tym, co kryły, opowiadam w drugim odcinku cyklu „Muzyka czasu wojny” poświęconym Wiedeńczykom. Opowiadam m.in. o wojennym repertuarze orkiestry, o tym skąd wziął się słynny Koncert Noworoczny, o kontaktach orkiestry z nazistowskimi zbrodniarzami, a wreszcie o denazyfikacji, do której tak naprawdę nigdy nie doszło. Więcej informacji o archiwach Filharmonii Wiedeńskiej znajduje się tutaj. Muzyka w odcinku (fragmenty): J. Strauss II, „Russischer Marsch”, wyk. Filharmonicy Wiedeńscy, dyr. Clemens Krauss (1941). J. S. Bach, „Koncert podwójny d-moll” (cz. I Vivace) BWV 1043, wyk. Arnold i Alma Rose, orkiestra kameralna Filharmonii Wiedeńskiej (1928), reedycja dla NAXOS (2019). J. Strauss II, „Wiener Blut”, wyk. Filharmonicy Wiedeńscy, dyr. Clemens Krauss (1941). G. Mahler, „IX Symfonia” (cz. IV), wyk. Filharmonicy Wiedeńscy, dyr. Bruno Walter (1938). Zrealizowano w ramach stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Wojenna przeszłość Filharmonii Wiedeńskiej przez lata trzymana była w tajemnicy.  Filharmonia broniła dostępu do swoich archiwów, a na pojawiające się po wojnie niewygodne pytania dziennikarzy odpowiadała wymijająco, zasłaniając się tym, że ważna jest muzyka i nią orkiestra chce się zajmować, a nie polityką. Trudno się dziwić, że instytucja tak pilnie strzegła swoich tajemnic. Jej sumienie obciążały poważniejsze grzechy niż w przypadku Reichsorchester, czyli Filharmonii Berlińskiej. Ponad połowa muzyków miała w kieszeniach legitymacje NSDAP, żydowskich artystów wyrzucano, zanim Hitler dokonał Anschlussu, orkiestra uhonorowała złotym pierścieniem nazistowskiego zbrodniarza Baldura von Schiracha i nigdy się tego daru nie wyrzekła, wreszcie po wojnie prawie w ogóle nie przeprowadzono w jej szeregach denazyfikacji. Jak do tego doszło?  I co kryły archiwa otwarte dopiero w 2013 roku? O tym opowiadam w pierwszym z dwóch odcinków poświęconych wojennym losom Filharmonii Wiedeńskiej.   Muzyka w odcinku: L. van Beethoven, uwertura „Ruiny Aten” op. 113, wyk. Filharmonia Wiedeńska, dyr. Arnold Rose, RCA Victor (1936). J. S. Bach, „Koncert podwójny d-moll” (cz. I Vivace) BWV 1043, wyk. Arnold i Alma Rose, orkiestra kameralna Filharmonii Wiedeńskiej (1928), reedycja dla NAXOS (2019). Zrealizowano w ramach stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Gdy Andrea Bocelli wystąpił w 1999 roku jako tytułowy Werther w operze Masseneta w wystawianej w Detroit, poniósł sromotną klęskę. Jak wielką, wystarczy sięgnąć do recenzji owego spektaklu. Wcale mu to jednak nie zaszkodziło. Dostał owacje na stojąco i niczym się nie przejmując, dalej twierdził, że jego kariera dzieli się na popową i klasyczną. Owszem, wyciągnął wnioski i rzadko pojawiał się na operowych deskach, chyba, że dało się załatwić nagłośnienie. Dzielnie nagrywa komplety operowe (w tym roku „Otello!”) i daje rozmaite koncerty swoich crossoverowych wiązanek, powiększając sumę sprzedanych albumów idącą w dziesiątki milionów. Na czym polega ten sukces? Skąd wzięła się ta oszałamiająca kariera i czy jest ona szkodliwa dla świata muzyki klasycznej? A może stanowi dla niego przestrogę? O tym opowiadam w kolejnym odcinku. Zrealizowano w ramach stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Należał do paryskiej bohemy, przyjaźnił się z Verlainem. Był duszą towarzystwa, miłośnikiem malarstwa oraz wyznawcą Wagnera. Gdy w Monachium usłyszał po raz pierwszy „Tristana”, powiedział: „Na to A w wiolonczelach czekałem całe życie”. Kompozytorem na poważnie stał się dopiero po czterdziestce i na zrealizowanie marzeń miał tylko kilkanaście lat. Ale dobrze je wykorzystał: niepozorna operetka „Król mimo woli”, której bohaterem tytułowym jest niesławny Henryk Walezy, była dla Ravela muzycznym objawieniem – według niego wyznaczyła nowy kierunek harmonii muzyki francuskiej. Poulenc stwierdził, że „Idylle”, jedna z miniatur fortepianowych Chabriera, to „pierwszy miłosny pocałunek”, o którym jego muzyka nigdy nie zapomniała. Kim był Emmanuel Chabrier, kompozytor-samouk, którego twórczość bezpośrednio poprzedzała wielki przełom XX wieku? O tym opowiadam w najnowszym odcinku Szafy. Muzyka w odcinku: Chabrier, „Fête polonaise” z opery „Le roi malgré lui”, Detroit Symphony Orchestra, dyr. Paul Paray, Mercury 1959. Auber, Entr'acte do Aktu III opery „La bergère châtelaine”, Czeska Orkiestra Kameralna Filharmonii w Pardubicach, dyr. Dario Salvi, NAXOS 2019. Wagner, Uwertura do „Tannhäusera” [fragment], Orchester der Bayreuther Festspiele, dyr. Joseph Keilberth (live, 1954) Chabrier, „España” [fragment], aranż. C. Chevillard, wyk. A. Ciccolini Erato 1969. Chabrier, „Mauresque” i „Idylle” z „Dix Pièces pittoresques pour piano”, wyk. Marcelle Meyer, EMI 1955. Chabrier, „Gwendoline” [finał], wyk. Orchestre National de France Choers de Radio-France, Ana-Maria Miranda (Gwendoline), Claude Méloni (Harald), Peyo Garazzi (Armel), dyr. Henri Gallois, 1977. E. Chabrier, „Feuillet d'album” z „Cinq pièces posthumes”, wyk. Marcelle Meyer, EMI 1955. Zrealizowano w ramach stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

W szóstym odcinku na żywo m.in. o tym, czy edukacja muzyczna w Polsce to katastrofa, czy inscenizacje operowe powinny wystartować w wyścigu o uwagę widza z popularnymi serialami, a także, czy można grać Bacha na gitarze (Można, jeszcze jak!). Ponadto: wyzwania współczesnej krytyki muzycznej, poglądy Elżbiety Chojnackiej na HIP, a także odpowiedź na pytanie, czy ułożę TOP 10 utworów muzyki klasycznej (nie). Zrealizowano w ramach stypendium Ministerstwa i Kultury Dziedzictwa Narodowego.