Podcasts about noordpool

We zijn naar De Noordpool gereisd om Peter Jacksons legendarische splatterfestijn Braindead te bespreken. Anthony ontdekte echter pas bij de landing dat we effectief op de Noordpool stonden. Daardoor konden we hem onmogelijk nog een Arctische horrorfilm aansmeren. Turbosnor en Jordi hadden zich voorbereid en keken naar de film Arctic Void. Die speelt zich letterlijk af op de plek waar we stonden: het glorieuze, ijskoude Spitsbergen. Kortom: Anthony was in shock, Jordi en Turbosnor waren voorbereid en de Noordpool had nog nooit zo veel filmnerds tegelijk gezien.

Een diner op de Noordpool, kite-skiën op Antarctica of racen op een vulkaan; vermogenden kiezen steeds vaker de meest extreme ‘luxepedities'. Henry Reid had de Matterhorn ‘gebeast' door binnen zes uur naar boven en weer naar beneden te klimmen, en zocht nu naar een nieuwe uitdaging. Zo belandde de eenenveertigjarige op een speedboat die met tachtig kilometer per uur over de Noorse Trollfjord suisde, voorzien van survivalpak, skiboots en ski's om de verse sneeuw uit te proberen. De projectontwikkelaar uit Berkshire had samen met een groep vrienden wekenlang getraind voor de drie uur lange klim – en afdaling – van een 650 meter hoge berg te beklimmen, door kakelverse sneeuw. ‘Ik wist dat dit een van de fysiek uitdagendste dingen was die ik ooit zou doen,' zegt hij. De wandeling door de sneeuw vol kick-turns en zigzags, met ‘skins' op hun ski's om de helling op te kunnen lopen, was uitputtend. Maar volgens Reid was het het waard toen ze bij de ijzige afgrond aankwamen en zich ‘konden voorstellen hoe de Scandinaviërs op de mythen van de Walkuren waren gekomen'. Toen ze na de terugreis door sneeuw tot aan hun middel weer bij de boot aankwamen was het tijd voor een bezoek aan een plaatselijke herberg genaamd Metro, naar zijn oorsprong als meteorologiestation. Na een diner bereid door een Italiaanse chef kwam de eigenaar van Metro, Matthias, ‘naar ons toe en zei: “Als jullie nog nooit het noorderlicht hebben gezien, moet je nu even naar buiten gaan,”' vertelt Reid. ‘De hemel werd groen, met witte en blauwe strepen; het was de perfecte afsluiting van een perfecte dag.” Het is de norm van een nieuw soort reiziger om met extreme vakanties de grenzen van het menselijke uithoudingsvermogen op te zoeken, op zowel fysiek als mentaal vlak. Dit zijn niet het soort avonturiers die in juni 2023 in de zwarte, ijzige diepte van de Atlantische Oceaan omkwamen in de Titan-onderzeeër van Ocean Gate. Denk eerder aan de techbro's uit de film Mountainhead van Jesse Armstrong, die in identieke oranje skipakken de top van een berg in Utah beklimmen en daar neerstrijken om uit te rusten en hun netto vermogens met elkaar te vergelijken. Niet alleen de sneeuw was diep, maar ook hun portefeuille. Gewoontjes Nu recente rapporten aantonen dat de Mount Everest te vol en vervuild raakt – en dergelijke klimsessies inmiddels zo populair zijn dat ze te gewoontjes zijn geworden voor vermogende wereldmigranten – krijgen onaangeraakte bergtoppen, de krochten van de zee en zelfs de ruimte steeds meer aantrekkingskracht. Neem Henry Cookson. Hij begon een nieuwe carrière waarbij hij anderen meeneemt naar het einde van de wereld en – als het meezit – weer terug. ‘Ik was een bankier met overgewicht die veel te veel tijd doorbracht in de Londense cafés. Mijn leven veranderde toen ik een uitnodiging ontving voor de Scott Dunn Polar Challenge,' vertelt hij vanaf de top van een alp, waar hij eindelijk tijd heeft mij telefonisch te woord te staan. Hij won de race van 580 kilometer naar de magnetische noordpool en brak met zijn tijd van elf dagen het parcoursrecord. Vervolgens wandelde en kiteski'de hij naar het zuidelijke punt van onbereikbaarheid – het punt in Antarctica dat in alle richtingen het verst van de zee ligt. Op 19 januari 2007, 48 dagen na het vertrek van het Novolazarevskaya-station, vestigde hij met zijn drie teamgenoten een wereldrecord; ze waren de eersten die de plek bereikten zonder gebruik te maken van motorvoertuigen. ‘Als je de juiste mensen om je heen hebt kan je de meest wonderbaarlijke dingen bereiken’ ‘Ik wist helemaal niet hoe je een poolexpeditie ondernam. Ik kon niet langlaufen en was zeker niet fit. Maar als je de juiste mensen om je heen hebt kan je de meest wonderbaarlijke dingen bereiken,' vertelt hij. Met zijn bedrijf Cookson Adventures, dat hij na die reis oprichtte, kunnen klanten overal heen. Zo biedt hij een diner op de Noordpool aan, waarbij klanten vanuit Canada, waar het ijs dik genoeg is, naar het poolgebied reizen, en in een zogeheten jump plane naar de Noordpool vliegen, waar ze vervolgens naar een gedekte tafel op het ijs skydiven. ‘Sommige cliënten kunnen al skydiven, anderen worden aan een expert vastgemaakt,' vertelt Cookson.Het ijs rondom de noordpool drijft rond en het is best een opgave om in te schatten welke richting het op gaat. Het is de bedoeling dat ze zich tegen de tijd dat het kamp staat en de gasten per parachute arriveren precies op de pool bevinden. ‘Iedereen wil een foto waarop de GPS bevestigt dat ze op de pool staan,' legt Cookson uit. Nadat de gasten een nacht op het ijs hebben doorgebracht zet Cooksons team een sauna met koelbad klaar om de gasten goed wakker te krijgen. De prijs: ‘Vanaf 1,2 miljoen dollar [ongeveer 1,04 miljoen euro],' zegt hij, met nadruk op ‘vanaf'. Na een overnachting op de Noordpool naar de sauna en tussen de sessies een duik onder het ijs. – © Cookson Adventures Geen prijslimiet Deze nieuwe niche voor reizen voor amateuravonturiers draagt de vreselijke naam luxepedities. Volgens onderzoek van reisconsulent Grand View bedraagt deze sector wereldwijd al ruim 1,4 biljoen dollar, met een verwachte jaarlijkse groei van 7,9 procent. Zo veel nullen op de rekening vallen in het niet naast de belofte van een ultieme uitdaging. ‘Als er een prijslimiet is, hebben we die nog niet gevonden,' aldus directeur Kevin Jackson van EXP Journeys, die met het Dineh-volk in Noord-Amerika samenwerkt om voor het eerst een expeditie naar de top vande Tower Butte te organiseren, een 300 meter lange rotsachtige toren in Arizona met uitzicht op Lake Powell, om daar vervolgens te kamperen. ‘Zo heb je je privébergtop,' vertelt hij. ‘Het is nooit eerder gedaan. Het uitzicht bij zonsopkomst en zonsondergang is een van de mooiste in de wereld.' Na op de 23 meter lange woonboot Sumerset op Lake Powell te hebben overnacht, wandelen de gasten door de ravijnen naar de rotspilaar. Die beklimmen ze vervolgens van de zuidoostelijke zijde met reeds bevestigde touwen en de Jumartechniek – een soort touwladder. Eenmaal aan de top slaan ze hun kamp op met chef Shon Foster, die een ‘veredelde Navajo-tacomaaltijd' voor ze bereidt. De volgende dag gebruiken ze de touwen om weer naar beneden te abseilen. De laatste dag is minder uitputtend. Die besteden ze bij Amangiri, een post van Aman, de hotelgroep met de filosofie ‘less is more' (totdat je de rekening ziet). De reis kost 20.000 dollar per persoon, uitgaande van een tienkoppige groep. Wrang detail: de dodelijke Titanic-expeditie kostte 250.000 dollar de man. ‘Je wilt niet graag terugkijken en denken: “God, wat had ik dat graag eens geprobeerd”’ Waar komt deze toename in luxepedities vandaan? Voor de techbro-scene van Mountainhead spelen het gevaar voor eigen leven en de kans om jezelf te bewijzen spreken een rol. Maar Geordie Mackay-Lewis en Jimmy Carroll, voormalig kapiteins in het Britse Leger en oprichters van Pelorus, de firma achter Reid's Noorse odyssee, hebben het niet zo op opschepperij en noemen een andere motivatie. ‘Je groeit, ontwikkelt en leert een heleboel over jezelf als je doorzet en jezelf uitdaagt,' legt Carroll uit. ‘Klanten merken vaak dat ze van dit soort reizen weerbaarder worden, meer waardering krijgen voor teamwork onder druk en dat ze, als het leven wordt gereduceerd tot zijn puurste vorm, beter gaan inzien wat er echt toe doet.' Reid stemt hiermee in: ‘Voor mij draait het niet om het patsen. Skiën is een van mijn favoriete bezigheden met vrienden. Je wilt niet graag terugkijken en denken: “God, wat had ik dat graag eens geprobeerd.” Die reis naar Noorwegen wilde ik al jaren maken. Voor mij en mijn vrienden betekent het veel, het gaat niet om de buitenwereld.' Na de zware klim kozen de vrienden ervoor de laatste twee dagen van hun Arctic Elements ski-ervaring over te gaan op heli-skiën, waarbij ze zich op tussen de 600 en 1500 meter hoogte vanuit de helikopter naar beneden lieten vallen. Geprikkeld en uitgedaagd Lauren Ho, reisdirecteur van de wereldwijde lifestylebijbel Wallpaper magazine, beaamt dat veel reizigers verlangen naar ‘vervreemding, ontdekking en de mogelijkheid op tijdens het reizen en geprikkeld en uitgedaagd te worden'. Op weg van Londen naar Saudi-Arabië legt ze uit: ‘Het is nooit zo makkelijk geweest om ergens te komen, maar tegelijkertijd is het nooit zo moeilijk geweest om te weten waarom. Ooit reisden we om de wereld te ontdekken, nu boeken we hotels en restaurants vanwege hun beoordeling op Tripadvisor, allemaal geselecteerd door algoritmen en voor ons gemak geoptimaliseerd. We bewegen ons door de wereld zonder al te veel uitdagingen. De plekken die er echt toe doen – en die ons bijblijven – zijn de plekken die provoceren, die ons confronteren en waar we nog lang na de reis aan terugdenken.' ‘Het is nooit zo makkelijk geweest om ergens te komen, maar tegelijkertijd is het nooit zo moeilijk geweest om te weten waarom’ De door The White Lotus geïnspireerde trend om het nieuwste ‘it'-resort te bezoeken en op sociale media ervaringen met vaak gekunstelde luxe te delen, zet sommige welgestelde reizigers ertoe aan nieuwe horizonten op te zoeken. ‘Voordat het iets werd om te documenteren diende reizen om te ervaren. Men ging niet op reis om in contact te komen met de buitenwereld, maar om eraan te ontsnappen. Het was niet performatief maar persoonlijk. Geen publiek, enkel de spanning om op een plek te komen die niet eens doorhad dat je was gearriveerd.' Luxereizenonsulent en hoofd van Brown en Hudson Philippe Brown is beaamt dat de drukke plekken, bekend van Instagram, er inmiddels ‘goedkoop' uitzien voor rijke reizigers die ze al eerder bezochten. Hij ontwijkt de trendy ervaringen en kiest in plaats daarvan voor ‘zeldzame, ongebruikelijke paden, die juist resoneren met mensen die alles al hebben.' Reisagent Jaclyn Charles, oprichter van Sienna Charles, beklaagt ‘de celebrityvorming van het reizen. Neem bijvoorbeeld Jeff Bezos en Lauren Sánchez.' Het stel vierde hun bruiloft door in Venetië een week lang te feesten op Koru, hun superjacht van 500 miljoen dollar. Charles, die voormalig VS-president George Bush en zangeres Mariah Carey onder haar klanten mag rekenen, biedt reizen op maat aan waarmee men volledig off the grid kan gaan. ‘We hoeven niet naar Mount Everest om iets speciaals te creëren.' Of naar Venetië in een superjacht. ‘Met de juiste gidsen kunnen “extreme” omgevingen veilig worden voor niet- ontdekkingsreizigers' Mackay-Lewis en Carroll merken op dat verbeteringen op het gebied van veiligheid het misschien nog niet makkelijk, maar zeker praktischer maken om vrijwel ieder avontuur aan te gaan – behalve dan naar de maan reizen, maar ook dat is waarschijnlijk slechts een kwestie van tijd. Mackay-Lewis, die op een foto op de Pelorus-website hand in poot staat afgebeeld met een wolf, zegt: ‘Met de juiste gidsen en voorbereiding kunnen “extreme” omgevingen veilig worden voor niet-ontdekkingsreizigers en niet-extreme reizigers.' Zo is het vandaag de dag mogelijk om vier actieve vulkanen in Nicaragua te beklimmen binnen 24 uur, een prestatie die Carroll de ‘Le Mans 24-hour challenge' noemt, ‘maar dan met vulkanen in plaats van auto's. Het gaat om een van de minst bezochte en toch een van de mooiste plekken op aarde, met actieve lavavelden.' 82.000 euro Voor degenen die na deze uitdaging wat willen ontspannen, organiseert Pelorus een uitstapje van een paar dagen naar het privé-eiland Calala, naast de kust van Nicaragua, waar diëtisten, wellness- en herstelexperts beschikbaar zijn. Een avontuur van acht dagen, inclusief de challenge van 24 uur en een week op het eiland, kost vanaf 95.000 dollar (ongeveer 82.000 euro) per persoon, uitgaande van een groep van vier personen. Naast veiligheid speelt voldoening een grote rol. Toen een rijke familie een reis naar de Noordpool aanvroeg, organiseerde Pelorus een pakket met genoeg activiteiten om een hele David Attenborough-documentaire mee te vullen, inclusief pinguïns voor de kleuters, een gletsjerwandeling voor de grootouders en een ijsbeersafari op een Zodiacboot voor het hele gezelschap. Lunch werd geserveerd op de rand van een ijskap, op een grote tafel geflankeerd door met bont beklede stoelen. De tafel is gedekt voor een familite op ‘expeditie’ op de Noordpool. – © Pelorus Reizen naar de noordelijkste plek op aarde zijn niet ongewoon voor Pelorus, wiens reizen op een luxejacht rondom Spitsbergen vanaf 20.000 dollar per persoon (exclusief vlucht) worden aangeboden. Degenen die voet aan wal willen zetten op de Noordpool kunnen eventueel met een OceanSky-schip op reis, waar, als ze weer terug aan boord zijn, de klanten worden vergast op sterrendiner. Zijn dit soort extreme reisjes het geld waard, al maken ze maar een klein deukje in de portemonnee van de een- procenter? ‘Honderd procent!' zegt Mackay-Lewis terwijl hij de zoveelste flinke cheque incasseert. Hij wijst ons op de benodigde creativiteit om uit te blinken op de reismarkt. ‘Als ze naar een normaal luxueus reisbureau gaan en zeggen: “Ik wil naar Namibië,” staat ze waarschijnlijk een standaardrondreis te maken. Er zit geen verhaal achter. Er is geen echte onderdompeling bij inheemse gemeenschappen en geen aandacht voor natuurbehoud.' Donaties Cookson beaamt dat maatschappelijke baten op langere termijn een krachtige prikkel zijn voor luxpeditionisten. Hij wijst erop dat na zulke avonturen de donaties snel volgen – of het nu gaat om weeshuizen, de filantropische stichtingen van de reisorganisaties of om hoge toegangs-/permit-fees voor ‘onbereikbare' locaties die als donatie worden gepresenteerd. Om het Bhutaanse Koninklijke Park Manas te mogen bezoeken, waar men naar de bedreigde Bengaalse tijger en de Aziatische olifant op zoek gaat, of om op nieuwe routes in het heuvelgebied van het Himalayagebergte te wandelen, moeten Cooksons klanten een lokale ngo, school of conservatieproject steunen – bovenop de standaardprijs van 250.000 voor de tiendaagse reis. ‘Het koninklijk huis van Bhutan staat erop dat groepsreizen een duidelijk doel hebben en een bijdrage leveren aan het land,' legt Cookson uit. Henry Cookson op de Antarctic Pole of Inaccessibility. – © Cookson Adventures Zelf doet hij daar graag nog een schepje bovenop. ‘We hebben plannen om een uniek en nooit eerder vertoond eco-kamp te stichten op een prachtige plek in Groenland, een bestemming waar we steeds meer organiseren,' zegt hij. Het gebied ontwikkelt momenteel een internationale toerismesector – zo werd er vorig jaar een nieuw vliegveld geopend, met nog twee in het vooruitzicht. Niet alle welgestelde vakantieaanbieders hebben echter de duurzaamheidsboodschap meegekregen. ‘Sommigen lijkt het helemaal niets te kunnen schelen,' aldus Mackay-Lewis. Dus ‘rekent Pelorus het door aan de klant', met een extra ‘planeetrekening' op elke factuur, en een heffing van 1 procent voor natuurbehoud. Luxpeditionisten moeten er van hen aan geloven – of hun miljoenenbudget voor avonturen ergens anders besteden.

» Lees dit nummer online Met onder andere: » De negen oorzaken van mondiaal populisme » De ‘luxepedities’ van superrijken » De curieuze wezens in de marianentrog Ongekend The Economist vermeldt geen namen van haar journalisten, een mooi principe. Maar wie deze column ook heeft geschreven is een auteur naar mijn hart. Waarschijnlijk voor het eerst in de geschiedenis, zegt deze, is de wereldwijde alcoholconsumptie aan het dalen. Om vervolgens uit te leggen hoe schadelijk dat is, niet alleen voor de samenleving maar ook voor de economie. Het heeft ook haast iets naïefs; als mensen al zo lang alcohol nuttigen, en zo frequent, is het dan wel een slim idee om er ineens massaal mee te stoppen? Hoe dan ook geloof ik niet dat we het einde van het alcoholtijdperk mee zullen maken. Ook al omdat ik altijd wat argwanend word van zulke bewoordingen. ‘Voor het eerst in de geschiedenis‘, ‘nu meer dan ooit‘, ‘ongekend‘ zijn begrippen die in de media constant terugkomen, met, vermoed ik, als verklaring dat mensen nou eenmaal vinden dat hun eigen tijd in die 300.000 jaar dat we bestaan de belangrijkste van alle tijden is. In zijn essay over de oorzaak van het opkomende populisme springt Francis Fukuyama indirect op die neiging in. Hiervoor worden doorgaans negen verschillende oorzaken aangehaald, zet hij uiteen, en hoewel de meeste weliswaar geldig zijn, verklaren ze niet per se de ‘waarom nú'-vraag. Mensen zijn niet slechter geworden of armer of conservatiever. Er is maar één ding echt veranderd ten opzichte van vroeger, en daarbij spelen (kleine spoiler) diezelfde media een grote rol. Mensen zijn niet slechter geworden of armer of conservatiever Dat de gevolgen van het populisme immens kunnen zijn, laten de parallellen zien die tegenwoordig vaak worden getrokken met de Weimarrepubliek. Stukje bij beetje werd Hitler, de grote populist, de macht geschonken, in de arrogante of naïeve hoop dat die vervolgens wel kon worden beteugeld. Was het vanuit dezelfde arrogantie of naïviteit dat de Nobelprijs voor de Vrede werd uitgereikt aan iemand die door critici tot radicaal-rechts wordt gerekend en de prijs in haar dankwoord dan ook mede opdroeg aan Donald Trump? Behalve in Spanje hielden de media zich opvallend stil. Waar Fukuyama niet op ingaat is waarom onverdraagzaamheid überhaupt zo makkelijk kan worden aangewakkerd. Maakt die ook al 300.000 jaar deel uit van de mens? Daarover peinst ook Zida Qanawati, die na tien jaar eindelijk weer bij haar moeder in Damascus op bezoek kan voor een kop koffie, een wens die in haar hoofd al was verworden tot fantasie. Ondertussen gaan de allerrijksten al skydivend naar een sterrenmenu op de Noordpool om, voor ‘de perfecte afsluiting van een perfecte dag', 's avonds nog een blik op het Noorderlicht te werpen. Ja, sommige dingen zijn toch wel ongekend. Laura Weeda Weeda@360international.nl

Cecilia realiseert zich dat ze ooit met haar kind zal praten over klimaatverandering. Maar hoe heb je het daarover met kinderen, zonder ze bang te maken? Ze gaat in gesprek met Sonja Verbaarschott, chef van het NOS Jeugdjournaal, over hoe je grote thema’s klein en behapbaar maakt voor kinderen. Ook praat ze met kinderpsychotherapeut en moeder Anouk van der Laan, over hoe je eerlijk antwoord geeft op moeilijke kindervragen, in taal die past bij het kind. Samen met klimaatjournalist Maarten van Gestel duiken Sanne en Cecilia in de mooiste films en boeken om samen te kijken en lezen over het klimaat.

Teaghan Beresford, ‘n 15-jarige Swakopmunder, het die eerste Namibiër geword om die Noordpool te besoek. Sy was deel van ‘n 66 skoolkinders van 21 lande wat gekies is om aanboord ‘n Russiese kern-ysbreker na die Noordpool se reis vir die sesde internasionale artiese ekspedisie, of te wel die “Icebreaker of Knowledge”. Sy deel haar ervarings:

In de haven ligt wel een heel bijzonder schip: een ijsbreker! Zappie en Lin de poes zijn razend nieuwsgierig waar het schip naartoe zal varen. Kapitein Rob de walrus nodigt hen uit om aan boord te komen en samen varen ze richting de Noordpool. Niet veel later komen ze daar een verdwaalde jonge ijsbeer tegen. Kunnen ze het ijsbeertje helpen? Je hoort het in dit Zin in Zappelin avontuur.

Wat doen we om eventueel grondstoffen te winnen uit het Noordpoolgebied? En wat kunnen we doen om een oorlog in het gebied te voorkomen? Paul van Liempt stelt jouw vragen aan zijn gasten. Wil je ook een vraag stellen? Stuur dan een bericht op X naar @bnrdewereld. Te gast zijn opnieuw: - Tom Middendorp, voormalig commandant der strijdkrachten - Fiona De Cuyper, strategisch analist bij het Den Haag Centrum voor Strategische Studies en ook verbonden aan het The Arctic Institute. Over deze podcastDe Strateeg is een journalistiek onafhankelijke podcast van BNR, in samenwerking met het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Abonneer je via bnr.nl/destrateeg om geen enkele aflevering te missen. Host: Paul van Liempt Redactie: Michaël Roele Tips, vragen of andere opmerkingen over De Strateeg? Stuur dan een mailtje naar roele@bnr.nl.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De strijd om de Noordpool is losgebarsten. Donald Trump heeft het gemunt op Canada en Groenland, en tegelijkertijd is Rusland met legerbases bezig in Siberië. Wat dat met elkaar te maken heeft? Het zijn allemaal gebieden die grenzen aan het Arctisch gebied, oftewel: de Noordpool. Door klimaatverandering komen vaarroutes vrij te liggen en daarmee ook grondstoffen. En het wordt dus ook een belangrijker gebied op het gebied van defensie. Hoe moeten we daarmee omgaan? Dat ga je horen in deze aflevering van De Strateeg van: - Tom Middendorp, voormalig commandant der strijdkrachten - Fiona De Cuyper, strategisch analist bij het Den Haag Centrum voor Strategische Studies en ook verbonden aan het The Arctic Institute. Luister ook | Vijf procent, en hoe nu verder? Over deze podcastDe Strateeg is een journalistiek onafhankelijke podcast van BNR, in samenwerking met het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Abonneer je via bnr.nl/destrateeg om geen enkele aflevering te missen. Host: Paul van Liempt Redactie: Michaël Roele Tips, vragen of andere opmerkingen over De Strateeg? Stuur dan een mailtje naar roele@bnr.nl.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De strijd om de Noordpool is losgebarsten. Donald Trump heeft het gemunt op Canada en Groenland, en tegelijkertijd is Rusland met legerbases bezig in Siberië. Wat dat met elkaar te maken heeft? Het zijn allemaal gebieden die grenzen aan het Arctisch gebied, oftewel: de Noordpool.

Waar is alle materie uit opgebouwd, en welke wetten volgen die deeltjes om alles op aarde en de rest van het heelal vorm te geven? Wat is antimaterie, en wat heeft quantumtheorie daarmee te maken? In Reis naar de kern neemt Ivo van Vulpen, deeltjesonderzoeker bij CERN in Genève en verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, je mee langs al deze grote vragen. Je denkt misschien dat dat ver van je normale belevingswereld afstaat, maar al deze inzichten worden dagelijks gebruikt. Van de GPS op je telefoon, tot de scanners in ziekenhuizen.. Over Reis naar de Kern Na Terug naar de Oerknal met Govert Schilling en Baan door het Brein met Iris Sommer is het nu tijd voor een nieuw avontuur: Reis naar de kern. Een fascinerende duik in de wereld van de allerkleinste deeltjes, waar de allergrootste vragen worden beantwoord. In vijf afleveringen zoomen we in op de wereld van het atoom, de quantummechanica, antimaterie en de ontdekking van het Higgs Boson. Reis naar de Kern is een podcast van BNR. Tekst en presentatie: Ivo van Vulpen. Concept: Connor Clerx. Eindredactie: Annick van der Leeuw. Montage: Gijs Friesen en Connor Clerx. Sounddesign en mixage: Gijs Friesen. Over Ivo Ivo van Vulpen is als deeltjesfysicus werkzaam aan de Universiteit van Amsterdam, het Nationaal Instituut voor subatomaire fysica (Nikhef) en hij doet onderzoek bij de deeltjesversneller (Large Hadron Collider) bij CERN in Genève. Hij is hoogleraar Wetenschapscommunicatie, in het bijzonder betreffende de natuurkunde, aan de Universiteit Leiden. In 2018 verscheen zijn eerste boek: De melodie van de natuur. Transcript aflevering Je kunt prima honderd jaar oud worden en onbevangen door het leven stappen zonder je ooit af te vragen hoe je eigenlijk elektriciteit maakt, waarom glas wel doorzichtig is en steen niet, hoe de zon aan haar energie komt of hoe het überhaupt mogelijk is dat er zoiets bestaat als een heelal. Maar als je die vraag eenmaal hebt gesteld en op zoek gaat naar het antwoord blijkt er bijna altijd een fascinerende wereld achter schuil te gaan. Al die kennis over hoe de natuur zich gedraagt hebben we als mensheid in de geschiedenis stukje bij beetje verzameld. Hoewel deze zoektocht wordt gedreven door pure nieuwsgierigheid, hebben de meeste nieuwe inzichten en de nieuwe technieken die ontwikkeld moesten worden om het antwoord te vinden ook steeds weer hun weg gevonden naar ons dagelijks leven. Sterker nog, ze vormen zonder dat veel mensen dat beseffen, de basis van onze moderne maatschappij: zonder relativiteitstheorie geen GPS, zonder quantummechania geen computerchip, zonder anti-materie geen PET scan om tumoren te localiseren … en zonder deeltjesversnellers geen manier om kwaadaardige tumoren te bestralen. Het zoeken naar antwoorden op deze grote ‘waarom-vragen’ is absoluut niet makkelijk. De natuur geeft haar geheimen namelijk niet zomaar prijs en het heeft generaties wetenschappers enorm veel bloed, zweet en tranen gekost om de natuur haar geheimen te ontfutselen. Dat doen we door haar gedrag in detail te bestuderen, patronen te herkennen en zo stap voor stap door te dringen tot de plek waar het antwoord verborgen ligt. Die onbedwingbare drang om steeds weer grenzen te verleggen is een menselijke eigenschap die we heel goed kennen uit de sport en van ontdekkingsreizigers uit een ver verleden. En hoewel het vaak de woorden ‘groter’, ‘hoger’ en ‘sneller’ zijn die we associëren met vooruitgang is er ook een groep wetenschappers die juist de uitdaging zoekt in precies het tegenovergestelde: ‘klein, kleiner, kleinst’. Het is een internationale groep wetenschappers, waar ik er ook een van ben, die in onderzoeksinstituten en laboratoria over de hele wereld op zoek zijn naar de elementaire bouwstenen van de natuur. Waar is alle materie toch uit opgebouwd? En welke wetten volgen die deeltjes om alles op aarde en de rest van het heelal vorm te geven? Deze fascinerende zoektocht naar de fundamenten van de natuur is het onderwerp van deze podcast. Ik ben Ivo van Vulpen, een Nederlandse deeltjesonderzoeker verbonden aan de Universiteit van Amsterdam en het onderzoeksinstituut Nikhef. In de eerste vier afleveringen ben ik je gids op weg naar het randje van de kennis en vertel ik je hoe het ons in de afgelopen honderd jaar gelukt is om steeds weer een diepere laag bloot te leggen; in een wereld die letterlijk heel dichtbij is, maar die zo klein is dat we het niet met onze ogen kunnen zien. Ik vertel over de fascinerende ontdekkingen die we gedaan hebben. Ik ga bijvoorbeeld vertellen dat net zoals kinderen met een paar legoblokjes de meest fantastische bouwwerken kunnen maken, ook de natuur, met al haar complexiteit, van sterren en planeten, tot en met de microfoon waar ik nu in praat ook is opgebouwd uit maar een handjevol bouwstenen. In de vijfde en laatste aflevering vertel ik wat er nog te ontdekken is. En hoe we van plan zijn die antwoorden te vinden. Deze tak van de wetenschap staat ver af van het clichébeeld dat mensen vaak hebben van onderzoekers als wereldvreemde zonderlingen in een stoffig laboratorium. Het is een wereldwijde onderneming waarin wetenschappers uit bijna alle landen van de wereld samenwerken, samen moeten werken in grote experimentele onderzoekscentra zoals het Europees centrum voor deeltjesfysica, CERN in Genève. Zulke samenwerkingsverbanden zijn verre van triviaal. Natuurkundigen kunnen enorm eigenwijs zijn en om dan ook nog eens natuurkundigen uit verschillende landen met elkaar samen te laten werken is op het eerste gezicht een ideaal scenario voor problemen. En toch lukt het ons. Maar hoe dan? Uiteindelijk blijkt de sleutel te liggen in het feit dat we een gedeelde droom hebben. We delen die universele en on-be-dwing-bare nieuwsgierigheid, die honger naar antwoorden op de mysteries die we niet begrijpen. Vanuit Nederland doen veel universiteiten mee in dit avontuur en er is zelfs een nationaal instituut: het Nikhef, het Nationaal instituut voor subatomaire fysica in Amsterdam. Maar laten we niet langer om de materie heen draaien en de diepte in duiken. Om achter de natuurwetten te komen is er maar één mogelijkheid: je moet je de natuur ‘ondervragen’. De natuur praat natuurlijk niet letterlijk terug, maar je kunt wel dingen uitproberen en kijken wat er gebeurt. Kinderen doen dat automatisch. “Hoe reageren mijn ouders als ik heel hard ga gillen in een supermarkt en doet het echt pijn als ik mijn vinger in de vlam hou?”. Hoewel ik uit eigen ervaring kan vertellen dat ouders niet altijd hetzelfde reageren, werkt de natuur volgens ijzeren principes en altijd hetzelfde: de natuurwetten. Door patronen te ontdekken in gedrag dringen door tot de onderliggende mechanismes. En dat werkt net zo goed bij menselijk gedrag als bij de wereld van het allerkleinste. Grenzen verleggen is niet makkelijk en het is goed om voor we in de wereld van het allerkleinste duiken eerst te laten zien hoe ingewikkeld het is om patronen te vinden en welke interessante gevolgen het kan hebben als het je lukt om een onderliggend mechanisme bloot te leggen. Eerst over het proces van patronen herkennen. Stel je nou eens voor dat je een buitenaards wezen bent dat naar onze planeet komt en dat je gevraagd wordt om de spelregels van het spel voetbal te achterhalen. Er is wel een eis die je taak extra lastig maakt: je mag zoveel wedstrijden bekijken als je wilt, maar je mag niemand iets vragen. Je komt er dan vast vrij snel achter dat het spel zich afspeelt binnen de witte lijnen van een rechthoek, dat er twee teams zijn van 11 spelers, dat er na 45 min gewisseld wordt van speelhelft en dat het doel is om zoveel mogelijk doelpunten te maken. Maar waarom heeft één speler een andere kleur dan zijn teamgenoten en mag hij de bal wél in zijn handen pakken? En hoe kom je erachter wie die twee mensen zijn die langs de lijn met een vlag heen en weer rennen en zul je ooit de regels van buitenspel ontdekken? Dat kán wel, maar is niet gemakkelijk. Precies zo werkt het ook met het ondervragen en bekijken van de natuur. Niemand zegt hierbij trouwens dat de spelregels logisch moeten zijn. Sterker nog, de natuurwetten zijn niet logisch. Geen enkele. De quantummechanica en de relativiteitstheorie, die we later tegen zullen komen, zijn vreemd en bizar en daarmee in zekere zin analoog aan de buitenspelregel in het voetbal. Absurd, maar wel een realiteit. En als je die regel eenmaal geaccepteerd hebt is het daarna logisch wat je ziet gebeuren. Het zoeken naar en herkennen van patronen is niet alleen aan wetenschappers voorbehouden natuurlijk. Biologen en boeren weten bijvoorbeeld al heel lang dat eigenschappen van dieren en organismes worden doorgegeven aan nakomelingen. Een bekend voorbeeld is bijvoorbeeld het gegeven dat de oogkleur van een kind bepaald wordt door de oogkleur van de ouders. Deze kennis over het overerven van eigenschappen wordt ook in de landbouw gebruikt bij het veredelen van gewassen en selecteren van bepaalde eigenschappen zoals resistentie voor ziektes of aanpassen aan specifieke omstandigheden als droogte of zout. We zien dus dat de natuur op een bepaalde manier werkt, maar niet hoe het werkt. Ergens in elk mens is dus blijkbaar informatie over de oogkleur opgeslagen, maar waar dan? Uiteindelijk is het pas in de jaren zestig van de vorige eeuw gelukt die vraag te beantwoorden toen wetenschappers Crick, Watson en Franklin (die laatste wordt helaas vaak, al dan niet per ongeluk, vergeten in de rij van ontdekkers) erin slaagden de dubbele helixstructuur van het menselijk DNA te ontdekken. Daar bleek alle genetische informatie opgeslagen te zijn en bracht ons naar het hoe en waarom. Die genetische informatie blijkt opgeschreven in een taal die maar uit vier bouwstenen bestaat, de nucleotides C, T, G en A. Een taal met maar vier letters dus! Ongelooflijk, als je bedenkt dat we in onze eigen taal 26 letters hebben als bouwstenen van woorden. Als mensheid zijn we druk bezig die taal van het DNA te verkennen. We leren zo niet alleen waar informatie verborgen over de oogkleur, maar ook over aanleg voor specifieke ziektes, en kunnen dat hopelijk ook weer gebruiken om die te voorspellen en te voorkomen. Deze succesverhalen zijn mooi, maar het is goed om te beseffen dat de wetenschap vaak een verhaal is van enorm veel frustratie, van verkeerde paden inslaan en hopeloos verdwalen. Maar af en toe lukt het om ineens een stap te maken. Door een briljant inzicht van een individuele wetenschapper die ineens op een helder moment als eerste het patroon doorziet, of door een nieuwe techniek die een nieuwe wereld blootlegt. De ruimte voor wetenschappers om af en toe een zijpad in te slaan om een gek ideeën na te jagen is een cruciaal element van onderzoek doen. Als er nooit een vreemde snuiter was gaan experimenteren met elektriciteit hadden we nu nog steeds alleen maar kaarsen gehad in plaats van elektrische lampen. Hetzelfde geldt voor LED lampen natuurlijk, maar ook in de medische wereld zijn voorbeelden te vinden zoals de ontdekking van penicilline. In het dagelijks leven gebruiken we onze ogen, neus, oren, mond en handen om de wereld om ons heen waar te nemen. Ontzettend handig, maar hoe goed onze zintuigen ook zijn, ze zijn niet perfect. We weten bijvoorbeeld dat er toonhoogtes zijn die ons oor niet kan opvangen maar die honden prima kunnen horen. Dat betekent dus dat er dus wel eens een fantastische wereld vol schitterende muziek en geluiden om ons heen zou kunnen zweven die voor ons verborgen blijft omdat ons lichaam simpelweg tekortschiet. Hetzelfde geldt voor licht. Ook daarvan weten we dat er kleuren zijn die wij als mens niet kunnen zien. Zo kunnen bijen ultraviolet licht zien die zorgt dat ze makkelijk bloemen kunnen vinden. Maar hoewel ons lichaam soms tekortschiet, zijn we als mensen wel enorm inventief. We hebben manieren gevonden om deze verborgen werelden hoorbaar en zichtbaar te maken er zo in rond te lopen. Dat geldt ook voor de wereld van het allerkleinste. Elke ontdekkingstocht staat of valt met de juiste uitrusting. Als je naar de Noordpool wilt heb je meer aan warme kleren en een slee met honden dan aan een pak van Hugo Boss en een BWM. En wil je naar Mars, dan heb je een raket nodig. En bij onze reis, het afdalen in de wereld die nog kleiner is dan het DNA, heb je een deeltjesversneller nodig. Al lang geleden ontdekten mensen dat je door een ingenieuze combinatie van lenzen objecten die ver weg waren ‘dichterbij’ kon halen: de telescoop. Toepassingen te over, van scheepsvaart, oorlog, en het bestuderen van wilde dieren tot de astronomie zoals bijvoorbeeld de ontdekking van de ringen van Saturnus door onze eigen Christiaan Huygens. Maar ook ‘de andere kant op kijken’ lukte: de microscoop. We kennen allemaal het beroemde voorbeeld van Antoni van Leeuwenhoek die de wereld van bacteriën ontdekte. En hoewel mensen in de eeuwen erna steeds betere lenzen leerden maken, weten we dat je met een microscoop nooit objecten zult kunnen bekijken die kleiner zijn dan ongeveer een miljoenste meter. Dat is een factor duizend kleiner dan een potloodstreep en zo klein dat we er ons niets meer bij voor kunnen voorstellen, maar de vraag was waarom een microscoop dan niet meer werkt? Als mens zien we dingen omdat licht afketst van voorwerpen en in onze ogen terechtkomt. Nou ketst licht alleen af van voorwerpen die groter zijn dan het licht zelf (dat is een natuurkunde-feitje dat u even van me aan moet nemen), en omdat het licht dat we met onze ogen kunnen registreren ongeveer een miljoenste meter is betekent dat die afmeting het kleinst is dat we kunnen zien. Een fundamentele horde dus, maar gelukkig betekent dat niet dat je bij de pakken neer moet gaan zitten. Het betekent alleen dat je met de technieken die je op dat moment hebt, niet vastloopt. Je moet dus iets slims bedenken. Iets nieuws. Net zoals je bij een ontdekkingstocht een boot nodig hebt als je bij een rivier komt of een ladder als je over een muur heen moet klimmen. En dat is gelukt. De truc is ‘om te kijken zonder je ogen te gebruiken’. Ook met je ogen dicht kun je nog prima het verschil voelen tussen een mes en een vork en in de wetenschap hebben we een soortgelijke methode ontwikkeld om objecten af te tasten. We gebruiken daarbij alleen niet onze vingers, maar gebruiken kleine knikkers (kleine deeltjes eigenlijk) die we op het voorwerp afschieten om vervolgens te kijken hoe deze knikkers afketsen. De manier waarop dat gebeurt vertelt ons namelijk iets over de vorm en eigenschappen van een voorwerp. Dat knikkers anders afketsen van een basketbal dan van een fiets zal duidelijk zijn, maar als je alleen de afgeketste knikkers zou mogen bekijken kunt je je voorstellen dat het heel lastig is om te achterhalen dat het een fiets was waar de knikkers vanaf zijn geketst in plaats van een bureaustoel. Laat staan dat we kunnen herkennen of het een oma-fiets of een racefiets was. Maar het kan wel. Lastig. HEEL lastig! Maar niet onmogelijk. En dat is precies wat we doen als deeltjesfysici. Die knikkers zijn daarmee de vingers waarmee we de wereld aftasten. Ik gebruik hier voor het gemak het beeld van knikkertjes omdat we dat allemaal herkennen, maar eigenlijk zijn het kleine deeltjes. Hoe kleiner die knikkertjes zijn, hoe kleiner de structuren waar ze van afketsen en hoe kleiner de details zijn die we kunnen waarnemen. Een van de gekke dingen die we ontdekt hebben is dat hoe harder een knikkertje of deeltje beweegt, hoe kleiner die wordt. En dat is dan ook de belangrijkste taak van een deeltjesversneller: kleine deeltjes maken. Het sterkste vergrootglas dat we hebben op de wereld is dan ook de grote deeltjesversneller in Genève, de Large Hadron Collider. Daarmee kunnen we structuren van een miljoenste van een miljoenste van een miljardste meter bekijken. Dat is weer zo’n getal waarvan het moeilijk is een idee te vormen, maar laat ik proberen je een idee te geven van hoe klein dat is. We kennen vast allemaal maanzaad dat soms op witte bolletjes zit en we hebben allemaal weleens een dag doorgebracht in een bloedhete auto op weg naar onze vakantiebestemming in Frankrijk. Stel nou eens dat je heel Frankrijk bedekt met maanzaad, dus van Lille tot de Pyreneeën en van Nice tot Quiberon. Eén zo’n maanzaadje ten opzichte van de oppervlakte van Frankrijk is dezelfde fractie als het kleinste brokstukje dat we kunnen bestuderen tot een meter. Waanzinnig! Naast de materie aftasten heeft een deeltjesversneller nog een tweede feature. Het blijkt namelijk dat je in een deeltjesversneller de energie van de botsende deeltjes kunt gebruiken om ook zelf nieuwe deeltjes te maken. Natuurlijk moeten we al die afgeketste kogeltjes en nieuwe deeltjes ook kunnen opvangen en dat doen we met behulp van deeltjesdetectoren. Dat zijn een soort grote fotocamera’s die ook, zo zullen we zien, in ziekenhuizen gebruikt worden. Daar ga ik in de volgende aflevering meer over vertellen. Overal op de wereld zijn internationale samenwerkingsverbanden op zoek naar antwoorden op de grote onbegrepen vragen uit de natuur. Dat doen ze niet alleen met behulp van de deeltjesversneller op CERN in Genève, maar ik heb ook collega’s die met behulp van een vat vloeibaar gas (Xenon voor de liefhebbers) onder een berg in Italië op zoek zijn naar donkere materie en weer andere collega’s die een fototoestel zo groot als een kubieke kilometer aan het bouwen zijn op de bodem van de Middellandse Zee om te zoeken naar zogenaamde neutrino’s die vanuit het heelal komen en dwars door de aarde vliegen. Bij veel van die onderzoeken spelen Nederlandse onderzoekers een belangrijke rol. Onderdeel van die groep nieuwsgierige natuurkundigen die af en toe ineens linksaf slaan terwijl iedereen rechtdoor loopt. Dromers en avonturiers. Ik ga je in de komende afleveringen meenemen op onze ontdekkingstocht. In de volgende aflevering leren we de wereld van het atoom kennen via de quantummechanica, de atoomkrachten en het besef dat alles op aarde maar uit drie stukjes blijkt te zijn opgebouwd. In de afleveringen daarna hebben we het over het beroemde Standaard Model, exotische zaken als anti-materie en kernkrachten en het dagelijks leven op CERN. En natuurlijk komt ook de ontdekking van het Higgs boson voorbij, een ontdekking die een paar jaar geleden de Nobelprijs heeft gekregen en waar ik en mijn collega’s enorm trots op zijn. En als ik mijn werk een beetje goed doe, dan vind jij het aan het eind van aflevering vier ook volkomen terecht. Zoals beloofd probeer ik ook om bij elke nieuwe stap verder de diepte in (de stap naar nog kleinere structuren van de materie) te laten zien op welke manier de kennis weer in ons dagelijks leven terugkomt. En we sluiten de serie af met de grote open vragen, de mysteries, de vragen waar nog geen antwoord op is. De mysteries waar we als natuurkundigen van wakker liggen. En waar een antwoord op moet zijn. Maar waar dan? De natuurkunde is niet klaar. Kortom: avontuur!See omnystudio.com/listener for privacy information.

Na Polen mag nu Denemarken een half jaar de Europese Unie voorzitten. Dat betekent focus en tempo houden bij de belangrijke beleidsthema's én eigen accenten zetten. Ook daarin wordt de politieke en culturele diversiteit van Europa concreet zichtbaar.Wat zijn de plannen van premier Mette Frederiksen? Waar gaan de Denen extra aan trekken?Jaap Jansen en PG Kroeger zetten de Deense ambities in de context van de actualiteit én van de opmerkelijke historie van Denemarken. Met bloeiende handelsrelaties van de Zijderoute en de Wolga tot Constantinopel, Kyiv en Bagdad. En Johan de Witt liet bij de Oostzee zo fors ingrijpen dat de dankbare Deense koning Michiel de Ruyter in de adelstand verhief!***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***'Een sterk Europa in een veranderende wereld' is voor Mette Frederiksen het leidende motto dit half jaar. Dat begint met een revolutionaire stap voorwaarts. Na decennia van opt-outs en euroscepsis heeft Denemarken resoluut gekozen voor nauwe integratie in het gezamenlijke EU-defensiebeleid. Voortaan is het én NAVO én EU. Extra ruggensteun tegen Poetin in de Oostzee en tegen Trump bij de Noordpool hebben de Deense strategie volledig veranderd.Deze nieuwe focus koppelt Frederiksen aan nog meer ‘nieuwe en doeltreffende aanpak' bij het tegengaan van illegale migratiestromen. De Denen zien ook dit als 'defensie aan de buitengrenzen'.Een duidelijk eigen zwaartepunt sluit erg goed aan bij die in Nederland. Intensieve en innovatieve samenwerking van bedrijfsleven en (beroeps)onderwijs - denk aan 'Beethoven' en 'Katapult' hier - wordt een topprioriteit dit half jaar. Zeker zo sterk verbonden met de kernpunten van het Draghi-rapport zijn de Deense plannen voor innovatie en hightech, ruimtevaart en het schrappen van verouderde en gedetailleerde regels.Het grote project in dit half jaar wordt de start van de onderhandelingen van de 27 EU-lidstaten over de EU-begroting voor de komende zeven jaar. Lukt het Frederiksens team hier tempo te maken?Denemarken is uit ‘de vrekkige vier' gestapt, het laatste groepje EU-landen dat met Nederland staat voor zuinig en streng begroten. Minister Eelco Heinen van Financiën wordt steeds eenzamer.Eurocommissaris Wopke Hoekstra moet fors aan de slag: de Denen willen concrete en stevige klimaatmaatregelen om de doelstellingen richting 2050 echt te halen.Ambitie en wereldwijde blik zijn de Denen niet vreemd. Denemarken heeft een boeiende historie. PG neemt ons mee op hun razendsnelle schepen in de eeuwen tussen 750 en 1050. De Denen globaliseerden op ongekende schaal met trektochten, verkenningen en handelsposten.We ontmoeten Denen die in Staraja Ladoga de eerste hoofdstad van Rusland tot bloei brachten. En zien hun monetaire relaties met Tasjkent, Samarkand en Bagdad, zodat zij langs de Wolga in de grote, islamitische marktstad Boelgar handel dreven met de karavanen van de zijdehandelaren uit China.In later eeuwen was Denemarken de poort van de 'moedernegotie'. De helft van de miljoenen doorvaarten door de Sont waren schepen uit de Nederlanden. Geen wonder dat de tollen en de stabiliteit daar chefsache waren van Johan de Witt. In 1658 stuurde hij Michiel de Ruyter met de vloot daarheen om zo nodig ‘iedereen op zijn bakkes te slaan die ons dat wil beletten'.Minstens zo kleurrijk is het verhaal van Amerika en de eeuwenoude Sonttollen; tarieven waar tegen opgetreden moest worden. Met grof geweld en intimidatie werd in 1857 vrijhandel opgelegd.En de beroemdste Deen in de kunst woonde in het kasteel waar zijn vader de Sont bewaakte om de schepen te laten dokken. Hamlet, de prins in slot Elseneur, kwam daar ooit al met hét motto voor Europa onder Deense leiding: “To be or not to be, that is the question." Zijn of niet zijn, daar gaat het om.***Verder luisteren517 - Na de champagne de campagne513 – Tanks rollen door Washington DC, Donald Trump geeft een feestje512 – Hoe onderwijs, bedrijven en overheden samen de arbeidsmarktkrapte bestrijden503 - Duitsland maakt een nieuwe start met bondskanselier Friedrich Merz500 - Triomf en Tragiek. 400 Jaar Johan de Witt499 - EU-klimaatdiplomaat Tony Agotha, speciaal gezant in turbulente tijden497 – De krankzinnige tarievenoorlog van Donald Trump468 – Polen brengt nieuwe dynamiek in Europa458 - De gedroomde nieuwe wereldorde van Poetin en Xi446 - Doe wat Draghi zegt of Europa wacht een langzame doodsstrijd437 - Dwarse Viktor Orbán mag een half jaar Europa voorzitten. Gaat dat wel goed?427 - Europa wordt een grootmacht en daar moeten we het over hebben389 - De lange en hobbelige weg naar een klimaatneutraal Nederland379 - Migratie: het werkelijke verhaal371 - Banen op zoek naar mensen. Hoe in Europa bedrijven en beroepsonderwijs intensief samenwerken***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:31:21 – Deel 201:13:41 – Deel 301:23:38 – EindeSee omnystudio.com/listener for privacy information.

(00:00) Opening (02:07) Eline Kik (Green Business Club Nederland) (12:57) Edwin Ganseman (De Zeeuwse Verzekeringen) (17:59) Inspire Top 3 van Luke Liplijn (Liplyn IG) (29:38) Ralph Gehring (Younited) (39:04) Peter Wybenga (Marketing Report) De afgelopen maanden is er veel te doen geweest rondom de Wet DBA voor zzp'ers. Nog steeds zijn er veel onduidelijkheden en ligt er een alternatieve zelfstandige wet die nog voor het zomerreces zal worden ingediend. Dat er iets gaat veranderen is duidelijk, maar wat kan een zzp'er in ieder geval al doen om straks daadwerkelijk als zzp'er aangemerkt te worden? Ralph Gehring van Younited schoof aan om daar over te praten.  Het wordt weer warm de komende dagen en dat betekent op veel kantoren dat de airco's weer op standje vrieskou gaan. Bij Green Business Club Nederland zegt men: De airco hoeft niet op standje Noordpool om z'n werk te doen. Met één graadje minder koelen, bespaar je al 3 tot 10% energie en je collega's houden hun trui gewoon in de kast. Daarom heeft men de campagne Koel Minder Koel gelanceerd. Eline Kik van Green Business Club Nederland lichtte deze campagne toe. Het is 12 juni en dus is Mont Ventoux het decor voor Tour du ALS. In de uitzending schakelden we live met Edwin Ganseman (De Zeeuwse Verzekeringen) in Frankrijk, want er is nooit te veel aandacht voor deze verschrikkelijke spierziekte. De Inspire Top 3 was deze keer van Luke Liplijn, bekend als oprichter en voormalig CEO van Matrixian. Hij zet na twintig jaar in de data-industrie een nieuwe stap met het lanceren van Liplyn IG, een internationaal bedrijf dat zich richt op bedrijfsinformatie, bedrijfsnieuws en AI. New Business Radio LIVE! is hét magazine programma waar de ontwikkeling van de business en jouw persoonlijke ontwikkeling centraal staan. In hoog tempo komen innovaties, ondernemersverhalen, inzichten uit de wetenschap en de Inspire Top 3 langs. Met drie verschillende studiogasten en drie verschillende onderwerpen staat het programma garant voor afwisseling en sfeer! New Business Radio LIVE! wordt mede mogelijk gemaakt door MKB Brandstof, overal in Nederland tanken en laden; en e-Boekhouden.nl, samen succesvol boekhouden!

(1) Harm Edens over de overleden Jan Terlouw (93) (2) Annelies Bontjes ontdekt België: Rectorverkiezingen (3) Nederlanders maken extra ijs op de Noordpool (4) Vrijdagquiz (5) Middagjournaal van Nico Dijkshoorn

Brrrr... Ben jij klaar om met een dikke jas, warme wanten en een zachte sjaal op avontuur te gaan naar de ijskoude Noordpool? Kom mee, we gaan sneeuw, vogels én een echte ijsbeer ontdekken tijdens onze frisse wandeling! Ga je mee wandelen met Guru Woof? Samen gaan we door het bos, over het strand, klimmen we op bergen of wandelen we op de koude Noordpool! Trek je wandelschoenen aan en ontdek de magie van de natuur met je nieuwe hondenvriend!

Ga je mee bergwandelen met Guru Woof? Samen klauteren we door groene dalen, stappen hoger en hoger, bijna tot de wolken – en wie weet, vinden we wel een bergtop! Ga je mee wandelen met Guru Woof? Samen gaan we door het bos, over het strand, klimmen we op bergen of wandelen we op de koude Noordpool! Trek je wandelschoenen aan en ontdek de magie van de natuur met je nieuwe hondenvriend!

Kenners sê die rekord-lae ysbedekking op die see in die Noordpoolgebied is ‘n teken van ʼn klimaatsveranderingkrisis. Arktiese see-ys beslaan tans 14,33-miljoen vierkante kilometer. Dit is die laagste sedert daar 47 jaar gelede met rekordhouding begin is. Julianne Stuva van die Nasionale Sneeu- en Ys-datasentrum sê die hoeveelheid ys op die Arktiese See sal steeds minder raak weens ʼn kombinasie van hoër temperature, warm seewater en die wind wat ys laat opbreek. Sy sê dit word alles aan die klimaatskrisis toegeskryf:

Tijd voor een zen-strandwandeling met Guru Woof! Voel het zand tussen je tenen, laat de golven je kietelen, en wie weet, wat nog meer… Ga je mee wandelen met Guru Woof? Samen gaan we door het bos, over het strand, klimmen we op bergen of wandelen we op de koude Noordpool! Trek je wandelschoenen aan en ontdek de magie van de natuur met je nieuwe hondenvriend!

Een niet eerder in het Nederlands vertaalde klassieker over de schoonheid en kwetsbaarheid van de Noordpool, geschreven door een vrouw die de sociale conventies van haar tijd trotseerde. Uitgegeven door Querido Fosfor Spreker: Chiara Tissen

Wanneer is iemand een held? Moet hij of zij van onbesproken gedrag zijn, of is juist een smet op het blazoen wat iemand echt uit tilt boven de middelmaat? Vandaag gaan we in op het leven van Frederick Cook, de scheepsarts die de levens redde van bijna alle deelnemers aan de eerste overwintering op Antarctica, op het schip de Belgica in 1897. Uitvinder van de lichttherapie en bedenker van een adequaat middel tegen scheurbuik: rauwe pinguïn. Hij vormde een hecht team met Roald Amundsen, maar sloeg na zijn terugkeer een beetje door. Inmiddels was hij tweevoudig weduwnaar en kon niet goed aarden in de stad. Hij claimde de berg Denali te hebben beklommen en op de geografische Noordpool te zijn geweest, en dat is allebei niet waar. Daarna zette hij een piramidespel op en waande zich even succesvol oliebaron. Zijn laatste jaren sleet hij goeddeels in de nor als arts-gevangene. Dit slag mensen tref je niet vaak aan. Geschreven door Patrick Bassant, behalve de citaten vanStephen Bown en Julian Sancton. Opname, montage, sound design, AI en de hele mikmak: Patrick. Additionele stem van Paul den Arend. Dank MyNoise.net (muziek) en Chantal nr 5.Biblio: Stephen R. Bown, The Last Viking. The life of Roald Amundsen. Boston Da Capo Press 2012Allegra Rosenberg, ‘A Hero for our Times' in: New York Times 25-12-2023Julian Sancton, Waanzin aan het einde van de aarde, Amsterdam Hollands Diep 2021 vert. Frank Reusink 

Brrrr... Ben jij klaar om met een dikke jas, warme wanten en een zachte sjaal op avontuur naar de ijskoude Noordpool? Kom mee, we gaan sneeuw, vogels én een echte ijsbeer ontdekken! Uitgegeven door Moon Tunes B.V. Spreker: Guru Woof

De aarde warmt op, en rap. En dat wordt erg zichtbaar op de Noordpool. Volgens klimaatmodellen ligt er binnen tien jaar 's zomers al geen ijs meer op de Noordpool. Onderzoekers en start-ups hebben een plan om water op het noordpoolijs op te spuiten. Dat zou het smelten tegen moeten gaan. Zou dat echt werken?Heb je vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze redactie via podcast@nrc.nl.Host: Gemma VenhuizenGasten: Laura Wismans en Marcel aan de BrughRedactie en montage: Rosa van ToledoFoto: Robert Meerding / ANPZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Het Volk van Laaf leefde miljoenen jaren geleden op de Noordpool, die toen een zonovergoten luilekkerland was. Maar toen kwam de ijstijd. De Laven gingen op zoek naar een nieuwe plek om te wonen… Uitgegeven door Uitgeverij Rubinstein Spreker: Huub Dikstaal

Wat een jaar is het geweest voor FC Twente. Derde van Nederland, een punt op Old Trafford en de ene na de andere bijzondere reis. Trainer Joseph Oosting kijkt op het eind van 2024 vol trots terug. De oefenmeester is de speciale gast in de laatste en extra lange aflevering van De Ballen Verstand van 2024.Support the show: https://krant.nlSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Het is ondertussen niet meer te ontkennen: de wereld om ons heen verandert door klimaatverandering. Maar nergens gaat dat zo snel als in het Noordpoolgebied. Poolbioloog Maarten Loonen van de Rijksuniversiteit Groningen ziet dat al lange tijd met eigen ogen, en met pijn in het hart. De afgelopen 35 jaar reisde hij elk jaar af naar Spitsbergen, waar hij onder andere onderzoek doet naar de ecologie en vogeltrek in het gebied. Maar in al die jaren zag hij het klimaat op de Noordelijke eilanden zo erg veranderen, dat juist die klimaatverandering een centraal thema in zijn vak is geworden.  Presentator Ruben Rosen Jacobson Maarten vannacht over de verdwijnende gletsjers, over zijn onderzoek naar ganzen. En hoe het is om op de Noordpool te wonen.

Door de snelle ontdooiing van de ijskappen op de Noordpool komt er een bijzonder interessant gebied bloot te liggen. Verslaggever Koen van Eijk vertelt in een nieuwe aflevering van het Telegraafkwartier dat het Arctische gebied het strijdtoneel kan worden van verschillende wereldmachten. „Zowel China, Rusland en Amerika kijken met interesse naar de potentie van dit gebied”, zegt Van Eijk. En: de nieuwe huurwet zorgt voor veel problemen. Volgens verslaggever Mascha de Jong moeten zelfs vijftigers terugverhuizen naar hun ouders.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Kunstfestival ‘Wondergronds' brengt een ode aan het mycelium. Dat is het ondergrondse netwerk van schimmeldraden. Groots onderzoek naar de biodiversiteit in onze tuinen en balkons. En heeft iemand nog ergens wat zaden van oude groenterassen op zolder liggen? Verder in de uitzending: Sea Rangers, verbod op stookolie rond de Noordpool, bladluizen, visarenden en de column is van Bibi Dumon Tak.  Vroege Vogels Radio op NPO Radio 1 wordt zondag gepresenteerd door Menno Bentveld van 7.00 tot 10.00u.

We zitten met een klimaatprobleem: dat is voor de Technoloog-luisteraar geen verrassing. Maar hoe kunnen we technologie en techniek inzetten om dat complexe probleem te lijf te gaan? Eén van die oplossingen is klimaatadaptatie, de natuurlijke systemen van de aarde een handje helpen om zo klimaatverandering tegen te gaan.  Eén van die ideeën behandelen we vandaag in De Technoloog. De Delftse startup Arctic Reflections wil grote hoeveelheden zeewater op de Noordpool spuiten, om zo het smelten van de ijskappen te vertragen. Ambitieus? Ja. Onmogelijk? Nee. In ieder geval niet volgens onze gast Fonger Ypma, oprichter en CEO van Arctic Reflections.  Gast Fonger Ypma Links Arctic Reflections Video YouTube Hosts Herbert Blankesteijn & Mark Beekhuis Redactie Daniël Mol See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het is 1596, ontdekkingsreizigers Willem Barentsz en Jacob van Heemskerck proberen via de Noordpool een zeeroute naar Azië te vinden. Maar het schip vriest vast bij Nova Zembla en de bemanning moest er maandenlang zien te overwinteren. Van de zeventien opvarenden keerden er twaalf terug. Resten van het schip en het huis waar ze in verbleven zijn teruggevonden en vormen een tijdscapsule naar de 16de eeuw. Hoe zag hun leven er daar uit en hoe wisten ze te overleven? Humberto praat erover met conservator geschiedenis, Jan de Hond.  Wil je weten hoe de objecten eruit zien? Kijk dan op rijksmuseum.nl/podcast “In het Rijksmuseum” is powered by ING

Meneertje Santos, Isabelle en Laurens helpen dieren over de hele wereld die last hebben van klimaatverandering. Een hilarisch klimaatboek voor kinderen v.a. 7 jaar met een positieve boodschap. Uitgegeven door Uitgeverij Rubinstein Sprekers: Katja Schuurman, Henry van Loon, Sosha Duykers, Daniël Cornelissen, Yannick van de Velde, Sammie Römer, Matthijs van de Sande Bakhuysen, Bart van den Donker, Sophie van Winden

Vanavond is de rechterhand van Jeroen Heleen van Royen!  Wapensteun aan Oekraïne op korte termijn is voor NAVO-lidstaten het allerbelangrijkste, ook als ze daardoor tijdelijk de NAVO-vereisten niet halen. Dat zei secretaris-generaal Stoltenberg op een NAVO-bijeenkomst gisteravond. Maar is dit haalbaar? Europa-verslaggever van BNR Geert Jan Hahn schuift aan. De Noordpool redden. Voor velen zal dit naïef klinken, maar voor Fonger Ypma en Tom Meijeraan is het een missie geworden. Met het Delfste bedrijf Arctic Reflections spuiten ze zeewater op het ijs, waardoor ze de drastische gevolgen van een ijsvrije Noordpool proberen te voorkomen.  Continue blijven ze op het grote doek verschijnen: biopics over artiesten. Bob Marley en Whitney Houston zijn onlangs nog verfilmd, en nu heeft de Britse soul-zangeres Amy Winehouse ook haar eigen biopic gekregen, ‘Back To Black'. Acteur Martijn Fischer, actrice Noortje Herlaar en regisseur Michiel van Erp vertellen vanavond hoe je in de huid van een grote artiest kruipt.  In aanloop naar het afscheid van zijn Groots-concerten komt Guus Meeuwis met nieuwe muziek. Vanavond zingt hij zijn nieuwe single ‘Wat Ik Ook Ga Doen'. 

Wanneer Elsie, een dakloos weesmeisje in het victoriaanse Londen, hoort dat er op de Noordpool een mysterieus ijsmonster is gevonden, wil ze daar meteen meer van weten. Uitgegeven door Uitgeverij Rubinstein Spreker: Lisa Wade

Het afgelopen jaar kon je een paar keer het noorderlicht zien in Nederland! Prachtige groene, paarse, witte of blauwe strepen in de donkere lucht. Maar wat is dat eigenlijk, het noorderlicht? En waarom zie je dit mooie natuurverschijnsel meestal alleen dichtbij de Noordpool of de Zuidpool? Daarover hebben we het vandaag in deze nieuwe aflevering van Waarom zijn bananen krom. Met informatie uit: Waarom jij van sterrenstof bent (Van Goor, 2020). Zie: https://www.de-leukste-kinderboeken.com/producten/waarom-jij-van-sterrenstof-bent-9789000371952

Duurzame innovaties zijn keihard nodig om het klimaat te redden, de natuur te herstellen en het leven voor ons mensen op deze planeet aangenaam te houden.  De Wubbo Ockels Innovatieprijzen zijn weer uitgereikt. Dit zijn awards voor veelbelovende ideeën en producten die een wezenlijk verschil kunnen maken voor een groenere wereld. In deze uitzending spreken we een aantal winnaars. Zo wil Jessica den Outer de natuur een stem geven. Zeg maar: een rivier of bos als rechtspersoon. Arctic Reflections werkt aan een technologie om het ijs op de Noordpool te redden. Deze winter gaat het Nederlandse bedrijf de eerste testen uitvoeren op Spitsbergen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nog nooit werd je zo vrolijk van een mopperkont Geïnspireerd door de Krampus met een vleugje van de Grinch heeft Alex T. Smith een verrukkelijk chagrijnige mopperkont bedacht, die, als zijn favoriete spruitjes zijn uitverkocht, maar één ding wil: Kerstmis stoppen. Dus gaat hij op weg naar de Noordpool om de Kerstman een lesje te leren. Het vervolg is een avontuur dat zich niet laat navertellen, maar dat je moet lezen. Keer op keer. En niet alleen rond Kerstmis. Formaat: 19,3 x 26 cm | gebonden | prijs: € 17,99 | isbn: 9789047715726

Op de verjaardag van Arend Jan kan er maar één iemand aanschuiven: Saskia Dekkers. Ze is net terug uit Spitsbergen, waar het poolijs steeds meer terugtrekt, en de Russen juist dichterbij komen… Daarnaast aandacht voor de kieslijst van Omtzigt, bijzondere peilingen in Amerika, en een mogelijke Orban-clone in Slowakije. Fragmenten uit aflevering: - Op 7 november staan wij in de prachtige Schouwburg Odeon in Zwolle, met niemand minder dan Helga Salemon! Tickets zijn hier te krijgen! (https://www.vpro.nl/programmas/europa-draait-door.html) - Zat Pieter Omtzigt nou in het landhuis van AJ in Doorn? (https://nos.nl/collectie/13944/artikel/2491679-omtzigt-sprak-hele-weekend-met-kandidaten-op-landgoed-in-doorn) - De bijzondere peiling richting de Amerikaanse presidentsverkiezingen (https://www.washingtonpost.com/politics/2023/09/24/biden-trump-poll-2024-election/) - Analyse over de betrouwbaarheid van dit soort peilingen (https://abcnews.go.com/538/outlier-polls-happen/story?id=103463726) - De reportage van Saskia op Spitsbergen (https://x.com/Nieuwsuur/status/1704951128688046556?s=20) - Wie is Robert Fico? De ‘Slowaakse Orban' die mogelijk opnieuw premier wordt? (https://www.theguardian.com/world/2023/sep/27/slovakia-knife-edge-elections) - RACHMANINOFF — Trio élégiaque No. 1 in G minor (https://www.youtube.com/watch?v=ZeHNHqUYmNE&t=93s)

De wereld staat in de fik, vrij letterlijk helaas, maar in dr Kelder en Co even geen apocalyptisch gesomber over klimaatopwarming. Wat wel: constructieve inbreng! Prof. dr. ir. Herman Russchenberg komt met manieren om het klimaat te sturen zodat opwarming wordt tegengegaan. Van het nabootsen van vulkanen tot het opspuiten van de Noordpool en het witter maken van wolken.

Verwoestende bosbranden en snel smeltend ijs op de Noordpool. De gevolgen van de klimaatverandering gaan hard. Zijn we het point of no return gepasseerd? Of valt de wereld nog te redden? ⁠Maarten⁠ en ⁠ Tom⁠ komen tot een schokkende conclusie.

Een wolkendoctor voor al uw klimaatkwaaltjes Terwijl Nederland gebukt gaat onder een sluier van miezer en grauwigheid, kan de hitte in Zuid-Europa voorlopig niet op. Stel je voor dat je in die temperaturen moest werken, je zou er warempel eerder van met pensioen gaan. Afijn, deze week geen Noord-Zuid tegenstellingen bij dr Kelder, maar oplossingen, voor het klimaatprobleem welteverstaan! Prof. dr. ir. Herman Russchenberg blijft in dat opzicht graag weg bij alle doemscenario's. Dit is gezien zijn professie misschien ook niet zo gek, want hij houdt zich bezig met climate engineering: manieren waarop we het klimaat zo kunnen sturen dat opwarming wordt tegengegaan. Wat is de potentie van het nabootsen van vulkanen, het witter maken van wolken en het opspuiten van de Noordpool? Russchenberg weet er alles van. Met uitsterven bedreigd: de onafhankelijk denker In een wereld waar we allemaal hetzelfde moeten vinden, heeft de autonome denker het moeilijk. Als hij daar überhaupt nog in voorkomt. Hoe zou een zelfdenker als Karel van het Reve zich staande hebben gehouden, in tijden van woke geweld en cancel culture? Die vraag ligt voor aan zijn nieuwe biograaf, de historicus dr. Willem Melching. Het failliet van de faillissementsprocedure Een faillissement is op zichzelf al vervelend genoeg, maar spelen er maatschappelijke belangen mee, dan krijgt het een extra rauw randje. In dergelijke situaties vindt dr. Erik de Kloe dat zowel schuldeisers als andere betrokkenen hun zegje moeten kunnen doen. Vooralsnog ligt de verantwoordelijkheid tijdens dit proces in Nederland hoofdzakelijk bij de curator en de Kloe pleit ervoor dat meer stemmen gehoord worden. Nu is de hamvraag natuurlijk: in hoeverre dient VanMoof het maatschappelijke belang? Dr Kelder houdt daar zo zijn eigen visie op na, maar vraagt het vandaag liever aan iemand die ervoor heeft doorgestudeerd.

Een wolkendoctor voor al uw klimaatkwaaltjes Terwijl Nederland gebukt gaat onder een sluier van miezer en grauwigheid, kan de hitte in Zuid-Europa voorlopig niet op. Stel je voor dat je in die temperaturen moest werken, je zou er warempel eerder van met pensioen gaan. Afijn, deze week geen Noord-Zuid tegenstellingen bij dr Kelder, maar oplossingen, voor het klimaatprobleem welteverstaan! Prof. dr. ir. Herman Russchenberg blijft in dat opzicht graag weg bij alle doemscenario's. Dit is gezien zijn professie misschien ook niet zo gek, want hij houdt zich bezig met climate engineering: manieren waarop we het klimaat zo kunnen sturen dat opwarming wordt tegengegaan. Wat is de potentie van het nabootsen van vulkanen, het witter maken van wolken en het opspuiten van de Noordpool? Russchenberg weet er alles van. Met uitsterven bedreigd: de onafhankelijk denker In een wereld waar we allemaal hetzelfde moeten vinden, heeft de autonome denker het moeilijk. Als hij daar überhaupt nog in voorkomt. Hoe zou een zelfdenker als Karel van het Reve zich staande hebben gehouden, in tijden van woke geweld en cancel culture? Die vraag ligt voor aan zijn nieuwe biograaf, de historicus dr. Willem Melching. Het failliet van de faillissementsprocedure Een faillissement is op zichzelf al vervelend genoeg, maar spelen er maatschappelijke belangen mee, dan krijgt het een extra rauw randje. In dergelijke situaties vindt dr. Erik de Kloe dat zowel schuldeisers als andere betrokkenen hun zegje moeten kunnen doen. Vooralsnog ligt de verantwoordelijkheid tijdens dit proces in Nederland hoofdzakelijk bij de curator en de Kloe pleit ervoor dat meer stemmen gehoord worden. Nu is de hamvraag natuurlijk: in hoeverre dient VanMoof het maatschappelijke belang? Dr Kelder houdt daar zo zijn eigen visie op na, maar vraagt het vandaag liever aan iemand die ervoor heeft doorgestudeerd.

Midden in de oorlog in Oekraïne komt de NAVO bijeen in Vilnius, de hoofdstad van Litouwen, om verregaande beslissingen te nemen. Besluiten ook over de toekomst van het westers bondgenootschap als zodanig in een turbulente, multipolaire wereld. Jaap Jansen en PG Kroeger kijken naar de hoofdlijnen en de opmerkelijke details.Hierbij zijn de inzichten en openhartige beschouwingen van absolute insider Thijs van der Plas, de ambassadeur van Nederland bij de NAVO, extra interessant. Hij sprak op een bijeenkomst van de Atlantische Commissie en wij mochten meeluisteren. De ambassadeur wijst erop dat de voorbereidingen van deze top zeer indringend zijn en ook erg complex. Elk woordje in het eindcommuniqué wordt exact afgewogen. Opmerkelijk is ook de verfijnde interventie via Twitter door de Oekraiense president Volodymyr Zelensky.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!En we danken onze sponsor Missie H2, want Nederland moet in 2030 hét waterstofland zijn! Ga voor meer informatie naar MissieH2.nl en zet jezelf op de Waterstofkaart!In deze aflevering zit een Bamigo-advertentie. Ga naar bamigo.com en krijg 20 procent korting op prachtige bamboekleding met de speciale code Bron20Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nlOp sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Op de NAVO-top in Vilnius gaat het in de eerste plaats over de toetreding van Oekraïne, zodra de oorlog voorbij is. Maar wanneer is de oorlog voorbij? En welke veiligheidsgaranties krijgt de kandidaat-lidstaat tot het zover is?Volgens Van der Plas is de NAVO ‘het meest succesvolle bondgenootschap uit de geschiedenis van de mensheid'. Toch is er ook nu de nodige spanning tussen Berlijn en Parijs. En zonder Washington gebeurt er niets. De rol van Mark Rutte als sleutelfiguur Verdiept zich verder.Nederland zal op Prinsjesdag bekend maken dat volgend jaar 2 procent van het bnp aan defensie wordt besteed. We komen van ver. In Vilnius willen veel landen van die 2 procent een ‘bodem' maken. Maar anderen zijn nog niet zo ver.Interessant is ook de steeds intensievere samenwerking met hoogontwikkelde democratische landen in Azië en de Pacific en nieuwe groeperingen van NAVO-lidstaten rond sleutelkwesties en spanningsvolle regio's. Van de Noordpool en de Oostzee tot verbindingen met Midden-Azië via de Kaukasus.Thijs van der Plas is zeer kritisch over het NAVO-beleid sinds de val van de Muur. De samenwerking met Rusland en China hebben niet gebracht wat ervan verwacht werd. “Wij dachten: als we China en Rusland in het wereldhandelssysteem opnemen, zal daar de welvaart toenemen, een middenklasse ontstaan die vrijheid eist en volgt democratie. Het is niet uitgekomen. Ze zijn welvarender geworden, maar ook autocratischer. We geloofden ook heilig dat als je maar onderling afhankelijk wordt en economieën met elkaar verknoopt, dan creëert dat stabiliteit. Die paradigma's kunnen naar de vuilnisbelt. We moeten echt opnieuw gaan nadenken wat de aannames zijn onder ons buitenlands beleid.”PG neemt ons mee naar het rijke en spannende verleden van Vilnius. Veel daarvan is erg geschikt om Vladimir Poetin nu hoofdpijn te geven. Zo leren we groothertog Olgerd Algirdas kennen die vanuit Vilnius een imperium veroverde, Moskou maar liefst tweemaal belegerde en het Kremlin innam. Hij maakte van Litouwen het grootste land in Europa. Zijn zoon Jogaila werd ook nog koning van Polen, de federatie van die twee naties werd een machtig en cultureel toonaangevend land. Vilnius had als bijnaam zelfs Babylon vanwege de rol als multicultureel centrum van handel, kunsten en wetenschap.***Beluister ook de podcast van de Atlantische Commissie met een samenvatting van een bijeenkomst op 29 juni 2023 in Nieuwspoort over de NAVO en Oekraïne. Sprekers onder leiding van Diana Matroos: Thijs van der Plas, George Dimitriu, Sabine Mengelberg en Paul van Hooft.***Verder luisteren354 - Eenzaamheid, machtsstrijd en repressie in het Russische rijk van Poetin, Stalin en tsaar Nicolaas II348 – Oud-premier Natalia Gavrilița over Moldavië - het kleine, ook bedreigde buurland van Oekraïne339 – De geopolitiek van de 19e eeuw is terug. De eeuw van Bismarck336 - Timothy Garton Ash: Hoe Europa zichzelf voor de derde keer opnieuw uitvindt327 - Poetin, Zelensky en wij. Een jaar na de inval299 - Dramatische verschuivingen in de wereldpolitiek. Europa heeft eindelijk een telefoonnummer280 - Ook het Tsjechische EU-voorzitterschap wordt van historisch belang279 - Jaap de Hoop Scheffer over Poetin, Oekraïne, de NAVO en de toekomst van de EU 276 - 30 jaar politiek, 16 jaar bondskanselier en de hond van Poetin: Angela Merkel blikt terug272 - Dankzij Poetin: nu écht intensief debat over de toekomst van Europa267 - Hoe je tijdens de oorlog de Oekraïense economie overeind houdt - een gesprek met Caspar Veldkamp265 - Toetreding tot de NAVO, de reuzensprong van Finland260 - De toesprakentournee van Volodimir Zelenski en de worsteling van de SPD met de erfenis van Brandt en Schröder257 - Het machtige Rusland als mythe: hoe 'speciale militaire operaties' een fiasco werden256 - Na de inval in Oekraïne: 'Nu serieus werk maken van Europese defensiesamenwerking'254 - Frank Heemskerk: dineren met Poetin, bij de Wereldbank Oekraïne helpen opbouwen en nu Europa economisch versterken253 - Poetins bizarre toespraak: hoe de president de geschiedenis van Oekraïne herschrijft252 - Guy Verhofstadt over Oekraïne, Rusland en zijn ontluikende vriendschap met Poetin, die plots voorbij was248 - Oekraïne en de eeuwenoude vriendschap tussen Duitsland en Rusland244 - Frans Timmermans over onder meer Rusland en Oekraïne218 - Angela Merkel, een bijzondere bondskanselier - gesprek met biograaf Ralph Bollmann163 - De ondergang van de Sovjet-Unie: hoe een wereldmacht verdampte***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:55:38 – Deel 201:05:10 – Deel 3 (korte geschiedenis van Vilnius)01:22:43 – Deel 401:42:00 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Twee biljoen ton aan water zouden wij mensen tussen 1993 en 2010 alleen al hebben opgepompt uit ondergrondse waterbronnen. Volgens onderzoekers is één van de gevolgen hiervan dat de geografische Noordpool met meer dan 4 centimeter per jaar is opgeschoven.   De kanteling van de as waar omheen een ruimtelichaam - zoals een planeet - draait is over het algemeen stabiel. Toch kunnen er dingen gebeuren die deze as beïnvloeden, ook als het om de aarde gaat. In principe kan alles met veel massa dat zich over de oppervlakte verplaatst van invloed zijn.   Zoals bijvoorbeeld het weer. In dat geval zorgt de wisseling tussen seizoenen voor verplaatsing van atmosferische massa. Dat zorgt er elk jaar voor dat de geografische polen van de aarde enkele meters kunnen wiebelen.   Ook het verplaatsen van watermassa kan veranderingen veroorzaken. Dat kan bijvoorbeeld gebeuren als ijskappen smelten. Maar toen onderzoekers dit fenomeen onderzochten bleek dat dit lang niet het hele watereffect verklaart. Ook veranderingen in oppervlaktewater losten de puzzel niet op.  Toen ze uitkwamen bij ondergrondse waterreservoirs vielen de stukjes in elkaar. Het oppompen van grondwater, wat vooral in Noordwest-India en het westen van Noord-Amerika gigantisch veel is gedaan, zorgde er tussen 1993 en 2010 voor dat er zoveel massa de oceaan in ging dat de zeespiegel wereldwijd met meer dan 6 millimeter is gestegen.   Wanneer ze het verplaatsen van grondwatermassa in hun modellen meenamen zagen ze dat dit alleen al een groot effect moet hebben en dat we de Noordpool elk jaar meer dan 4 centimeter in de richting van de Russische Nova Zembla eilanden pompen. Lees hier meer over het onderzoek: Rampant groundwater pumping has changed the tilt of Earth's axis.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Kou, ontberingen, gevaar: het liefst staat Bernice Notenboom op ski's met nog duizenden kilometers te gaan op de Noordpool. Nu die aan het smelten is, laat de poolreiziger zien wat de gevolgen daarvan zijn. Pieter van der Wielen praat met haar over skiën over poolvlaktes met een slee van 80 kilo achter je aan, klauteren over ijsschotsen en noodgedwongen door het ijskoude water zwemmen waar vroeger poolijs lag (‘het heeft iets meditatiefs'). Over waarom het een probleem is dat ‘de airconditioning' van de wereld verdwijnt. En dat één van de lichtpunten- als het gaat om duurzaamheid- zich ergens in de woestijn bevindt, onder het bewind van een dictator. Presentatie: Pieter van der Wielen Redactie: Mira Zeehandelaar Mixage: Audiochef Muziek: Rufus van Baardwijk Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze ombudsman via ombudsman@nrc.nl.Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

(00:39) Vragen over migratie houden aan in Mexico na dodelijke brand In het kleine Mexicaanse stadje Ciudad Juárez, vlakbij de grens met de VS, kwamen vorige week tientallen migranten om door een brand in een detentiecentrum. Het ongeval staat symbool voor een groter migratieprobleem dat de VS en Mexico niet onder controle krijgen. Daarover Jan-Albert Hootsen.   (08:52) Belangrijke Noordpool-expeditie gaat weer niet door Even leefde er hoop onder wetenschappers, maar ook dit jaar zal er geen belangrijk onderzoek gedaan kunnen worden naar het smelten van het ijs op de Noordpool. Na Covid is het nu de oorlog in Oekraïne die roet in het eten gooit. Hoe dat zit, en wat hiervan de gevolgen zijn,  daarover is te gast Poolonderzoeker Bernice Notenboom.  (21:10) Uitgelicht: Egypte De Egyptische hoofdstad doet er alles aan om het toerisme te bevorderen. Daarbij staat een nieuw en bijzonder hotel middenin het centrum van Cairo extra in de belangstelling. Maar geen inwoner van de hoofdstad die een nacht in dit hotel wil boeken. Correspondent Ruth Vandewalle legt uit waarom.

(00:44) Op1 - De opening van maandag 11 juli. (05:53) Peter Schouten, Ulysse Ellian, Jan Meeus en Wouter Laumans over heropende zaak Peter R. de Vries. (27:53) Peter Kuipers Munneke en Nicolien Sauerbreij over de te snel opwarmende Noordpool. (41:28) Paul de Munnik, Paskal Jakobsen en Bertolf Lentink vormen de Musketiers. Presentatie: Hugo Logtenberg & Amber Kortzorg (BNNVARA)

Europa beleeft dezer dagen veranderingen die niemand nog maar kort geleden had durven voorspellen. In deze editie van Betrouwbare Bronnen duiken Jaap Jansen en PG Kroeger in enkele van de meest verrassende. Niet alleen steekt Duitsland €100 miljard in expansie van de Bundeswehr, maar kanselier Olaf Scholz krijgt ook nog kritiek dat hij te slap en passief is. Niet alleen doen de Zwitsers mee met sancties tegen Russische oligarchen, ze blijken ook bereid hun eeuwenoude ‘neutraliteit' fors te relativeren.De geopolitiek meest ingrijpende omwenteling voltrekt zich in het noorden, aan de rand van Europa. Het reusachtige, dunbevolkte Finland gaat binnen enkele weken formeel vragen om toetreding tot de NAVO. En buurland Zweden wil zich daar bij aansluiten, kondigden de premiers Sanna Marin en Magdalena Andersson op 13 april aan. Wie zich verdiept in de Finse geschiedenis en in de unieke cultuur en tradities van dit land dichtbij de Noordpool beseft wat voor 'Zeitenwende' dit is. Een reuzensprong.Het grootste deel van deze aflevering gaat daarom over Finland. Een volk dat afstamt van de herdersvolkeren in het noorden van Siberië. Een land dat eeuwenlang een soort kolonie van Zweden was en daarna door de Russische Tsaar Alexander I werd onderworpen. Misschien wel daardoor ontwikkelden de Finnen een eigenzinnige, onafhankelijke geest en cultuur en werden zo een van de sterkste democratische rechtsstaten ter wereld.Juist die zeer kwetsbare plek op de aardbol tussen grote buurman Rusland en de rijke, hoogontwikkelde buren in Scandinavië zorgde ervoor dat Finland een heel eigen koers moest varen om te overleven. Helsinki werd een cruciale stad in de wereldpolitiek. De Sovjet-Unie kon om vele redenen niet meer zonder die kleine, neutrale maar onafhankelijk buur.Na de val van de Muur begon een grote opgang en bloei, al moest het eerst door de jonge premier Esko Aho uit een diepe economische depressie worden gesleurd. PG vertelt over zijn gesprek met Aho daarover en hoe onder zijn leiding de Finnen heel snel lid van de EU konden worden. Maar lid worden van de NAVO was voor velen toch een stap te ver. Ze wilden het Kremlin niet ontrieven.Zie daar de grote wending nu. Om zichzelf en broedervolk Estland te kunnen beschermen wil Finland nu opeens volledig lid worden van het Atlantisch bondgenootschap. PG en Jaap schetsen hoe ongekend deze breuk met traditie en geopolitiek van Noord- en Oost-Europa is.Deze Finse sprong voorwaarts is voor Rusland net zo'n politieke ramp als de mislukking van de 'speciale operatie' in Kyiv.En tot slot laat PG nog een stukje opera horen!***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Europese Unie en door donaties van luisteraars via Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl voor informatie.***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder lezenBundeskanzer Scholz: »Es darf keinen Atomkrieg geben«Esko Aho kijkt na 90 jaar vooruit (30 november 2007)***Verder kijkenDienaar van het volk (tv-serie met Volodimir Zelenski, Engels ondertiteld)***Verder luisteren257 - Het machtige Rusland als mythe: hoe 'speciale militaire operaties' een fiasco werden256 - Na de inval in Oekraïne: 'Nu serieus werk maken van Europese defensiesamenwerking'253 - Poetins bizarre toespraak: hoe de president de geschiedenis van Oekraïne herschrijft248 - Oekraïne en de eeuwenoude vriendschap tussen Duitsland en Rusland***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:51:08 – Deel 201:20:11 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

De inval van Rusland in Oekraïne past op geen enkele manier bij het klassieke beeld dat in West-Europa vanaf 1812 en nog heftiger sinds 1945 bestaat van de militaire en politieke grootsheid van Rusland. Dat klassieke beeld is een zorgvuldig opgebouwde mythe, vertelt PG Kroeger in deze aflevering aan Jaap Jansen. Sinds de ondergang van Napoleon grossiert het Russische imperium in ongekende militaire catastrofes in plaats van verpletterende overwinningen. Twee van die nederlagen zijn voor Volodimir Zelinski en zijn Oekraïense volk bijzonder instructief.Het begon al bij het rolmodel van Vladimir Poetin, tsaar Nicolaas I. Zijn bewind stortte in door een buitenlands militair avontuur dat vanuit de westelijke mogendheden werd geblokkeerd. De autocraat die angst voor vernieuwing en repressie als kern van zijn politiek maakte stierf aan stress, wanhopig pogend zijn Europees denkende zoon, tsarevitsj Alexander op zijn mislukte lijn vast te zetten.Diens kleinzoon, Nicolaas II, zorgde voor de ondergang van het glorieuze tsarenrijk door in 1904 een koloniaal militair avontuur te beginnen in Azië. Zijn legers liepen vast in Mantsjoerije, zijn hypermoderne vloot werd voor de kust van Korea en Japan naar de bodem van de zee gejaagd. 5000 matrozen kwamen in één nacht om. Hij moest smeken om een vredesverdrag en de president van de Verenigde Staten kon dat voor hem regelen. Theodore Roosevelt kreeg daarvoor de Nobelprijs voor de Vrede.Het andere conflict dat zeer doet denken aan wat Poetin nu doet, speelde zich af in de ijzige winter van 1939-1940, dicht bij de Noordpool. Stalin had met Hitler een pact gesloten over wederzijdse expansie en invloedsferen. Daarop intimideerde hij het in omvang kleine Finse volk in hun reusachtige, koude land van bossen en meren. PG vertelt over de obsessie die de ‘vozhd' in het Kremlin had met de nationale trots van de Finnen, hun vrijheid en de uitstraling daarvan in de Sovjet-Unie zelf.De 'speciale militaire operatie' van Stalin werd een fiasco. Bijna alles wat toen gebeurde voltrekt zich nu ook in Oekraïne, inclusief de gruwelen die de gewone burgers van het 'broedervolk' worden aangedaan. Het Rode Leger ging de mist in en de verliezen aan mensen, materieel en reputatie als machtige moloch waren ongekend. Uiteindelijk moesten de Finnen zwichten, maar ze konden hun onafhankelijkheid nog wel enigszins redden. PG wijst er daarbij op, dat wie nu als 'Putinversteher' bezweert dat wij de belangen van Rusland bij bufferstaten en vazallen aan zijn grenzen moeten erkennen in feite het Molotov-Ribbentroppact legitimeert en van groter gewicht beschouwt dan de vrijheid van de burgers in de Baltische staten en elders om zelf te kiezen voor hun toekomst in Europese Unie en NAVO.Voor Russen van nu is ook de herinnering aan het fiasco in Afghanistan een trauma dat Poetin heftig terugroept in de herinnering. De tragiek van Rusland is dan ook dat het nu een leider heeft die het fatale lot van zijn rolmodel Nicolaas I ondergaat en tegelijkertijd erin slaagt in al zijn aspecten de Sovjetsfeer terug te brengen.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl voor informatie.***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder kijkenDramatic Scenes - Berlin Riots (Pathé, 1953)An American newsreel of refugees fleeing Hungary after the Soviet Union crushed the 1956 Hungarian RevolutionWarsaw Pact Invasion of Czechoslovakia - ABC News - August 21, 1968Paul de Groot (Andere Tijden)300 Years of the Romanov Dynasty | The Tercentenary Tour (1913)Vapaussoturin Valloituslaulu - Marching Song of the Finnish White ArmyFinnish Minister On The Russian Invasion (1939)Victory Parade 9 May 2021 Red Square Moscow***Verder luisteren256 - Na de inval in Oekraïne: 'Nu serieus werk maken van Europese defensiesamenwerking'254 - Frank Heemskerk: dineren met Poetin, bij de Wereldbank Oekraïne helpen opbouwen en nu Europa economisch versterken253 - Poetins bizarre toespraak: hoe de president de geschiedenis van Oekraïne herschrijft252 - Guy Verhofstadt over Oekraïne, Rusland en zijn ontluikende vriendschap met Poetin, die plots voorbij was248 - Oekraïne en de eeuwenoude vriendschap tussen Duitsland en Rusland244 - Frans Timmermans over onder meer Rusland en Oekraïne188 - De ondergang van de Sovjet-Unie: 1991, het jaar waarin Gorbatsjov in de afgrond staart en Poetin gemeenteambtenaar wordt21 - Poetins rolmodel Tsaar Nicolaas I19 - Anne Applebaum: Poetin en de destabilisering van het Westen***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:57:06 – Deel 201:40:53 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Zal er in 2045 nog nauwelijks ijs op de Noordpool liggen? En ligt ons land dan volledig onder water? Poolwetenschapper en bekende weerman Peter Kuipers Munneke doet onderzoek naar de smeltende poolkappen. Volkskrant-redacteur Maarten Keulemans heeft een goed gesprek met hem over over de Groenlandse ijskap, pinguïns op Antarctica en hoe het ruikt op de Noordpool. Maar ook over het klimaatbeleid en de dramatische gevolgen als we nu niks doen. Munneke probeert positief te blijven en hoopt op dat er in 2050 een systeem op aarde is dat onbeperkt gratis energie oplevert.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Luister ook | 'Europa kan niet zonder China'Europa Update De Europese Commissie heeft deze week zijn Arctische strategie gepresenteerd. Dat doet de vraag rijzen wat Europa te zoeken heeft op de Noordpool. 'Volgens de EU best veel', legt Europa-correspondent Stefan de Vries uit. 'Lidstaten Zweden en Finland liggen binnen de Poolcirkel. De EU wil meewerken aan een vreedzaam, duurzaam en welvarend Noordpoolgebied. Luister ook | #32 Grensoverschrijdende Europese journalistiekPostma in Amerika In Virginia wordt nu hard campagne gevoerd voor de gouverneursverkiezingen in november. Uiteraard is daarin ook een grote rol weggelegd voor oud-president Donald Trump. Let op: vanaf zaterdag hoor je Postma in Amerika elke week in de Amerika Podcast. Te vinden via bnr.nl of via je favoriete podcastapp. Luister ook | #98 Trumps schaduw See omnystudio.com/listener for privacy information.

Ondertussen in het klimaat: In deze extra afleveringen spreekt Maarten Keulemans met wetenschappers in aanloop naar de klimaattop in Glasgow. Dat de mens voor 100% verantwoordelijk is voor de opwarming van de aarde staat inmiddels wel vast. De uitstoot van CO2 is in de gehele geschiedenis van de aarde nog nooit zo snel gestegen. Hoogleraar paleocceanografie Appy Sluijs onderzoekt hoe het klimaat er lang geleden uitzag en wat dit betekent voor de toekomst van ons klimaat. Miljoenen jaren geleden liepen er op de Noordpool nijlpaarden rond. Warmt de aarde dermate op dat deze geschiedenis zich zal herhalen?See omnystudio.com/listener for privacy information.

Transcriptie: https://www.eenbeetjenederlands.nl/podcast/willem-barentsz Website: https://www.eenbeetjenederlands.nl Instagram: https://instagram.com/eenbeetjenederlands Aflevering 9: Willem Barentsz Willem Barentsz is een bekende Nederlandse ontdekkingsreiziger uit 1550. Hij heeft drie keer geprobeerd om een route te vinden naar China via het Arctische gebied, tussen Rusland en de Noordpool. Spoiler alert: het is niet gelukt en de derde keer moest de bemanning een winter overleven (met -40 graden!) op Nova Zembla. Wie was deze ontdekkingsreiziger en waarom is hij eigenlijk nu nog bekend? Een Beetje Nederlands De podcast voor iedereen die beter Nederlands wil leren luisteren! Voor mensen op niveau B1/B2. Afleveringen over allerlei onderwerpen in duidelijk en helder gesproken Nederlands. Iedere aflevering heeft een transcriptie om mee te lezen. Leer met deze podcast Een Beetje Nederlands! Learn Dutch with this podcast for intermediate learners (level B1/B2). This podcast lets you listen to a range of different subjects in clear and slowly spoken Dutch. Every episode comes with a free transcript on the website. Learn a little Dutch with Een Beetje Nederlands.