De Ongelooflijke Podcast

Het is een van de heetste hangijzers van deze tijd: gender. Hoe zit het nou echt? Zijn man en vrouw (of iets daartussenin) sociale constructen – dingen die je kunt kiezen en veranderen? Of zijn het biologische feiten – iets waarmee je geboren, misschien zelfs geschapen bent? Het onderwerp leidt tot felle discussies in de media en politiek. Van Trump, die wettelijk wil vastleggen dat er maar twee geslachten bestaan, tot het Verenigd Koninkrijk, dat recent bijna volledig is gestopt met hormoonbehandelingen voor jongeren. Vandaag spreken we iemand met een uniek perspectief op dit thema, want hij werkt als arts en onderzoeker al zo'n 15 jaar in de transgenderzorg – én hij is een reformatorisch christen.  Martin de Heijer is hoogleraar endocrinologie aan Amsterdam UMC – waar ze sinds de jaren '90 wereldwijd een voorloper zijn op het gebied van transgenderzorg, Martin weet er dus wetenschappelijk veel van, en spreekt vanuit de praktijk van de behandelkamer. En hij spreekt vanuit zijn christelijke geloof – hij gaat naar een reformatorische kerk op de Bible Belt. Hoe combineert hij die twee werelden? En hoe kijkt hij aan tegen de snel veranderende ideeën over geslacht en gender? David Boogerd spreekt hem uiteraard samen met onze vaste gast: theoloog Stefan Paas, hoogleraar aan de VU Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht. We gaan weer live met De Ongelooflijke! Donderdagavond woensdagavond 26 juni zijn we live in de Nieuwe Buitensociëteit in Zwolle. Kaarten zijn te boeken via eo.nl/ongelooflijke (https://meer.eo.nl/de-ongelooflijke-podcast).

Een speciale jubileumaflevering #250 – met misschien wel ons beste óf slechtste idee ooit. Een debat tussen twee prominente professoren, twee filosofische en theologische zwaargewichten. Over een urgente én gewichtige kwestie: had Augustinus een baard? Het begon allemaal tijdens een eerdere jubileumaflevering (namelijk aflevering 200 (https://www.nporadio1.nl/podcasts/de-ongelooflijke-podcast/109619/200-de-grote-augustinus-show-met-paul-van-geest-beatrice-de-graaf-en-stefan-paas)). Daarin beweerde Augustinuskenner Paul van Geest dat Augustinus waarschijnlijk géén baard had. Dit zorgde voor veel opschudding - niet alleen bij ons (op ons logo prijkt toch echt een baarddragende Augustinus) - maar we kregen ook meerdere mails en op LinkedIn (https://www.linkedin.com/posts/rik-peels-33a6967a_paul-van-geest-nav-ons-gesprekje-gisteren-activity-7275088920458006529-pJ9h/?originalSubdomain=nl) ontstond een fel debat. Daar riep filosoof Rik Peels Paul van Geest ter verantwoording, vanwege – zo stelde hij – 'het algemene morele, culturele en politieke belang van de zaak'. En nu, voor het eerst, kruisen ze de degens. Rik Peels, hoogleraar godsdienstfilosofie aan de VU in Amsterdam, neemt het op tegen Paul van Geest, hoogleraar kerkgeschiedenis aan Tilburg University én de Erasmus Universiteit Rotterdam. En mocht je denken: ik vind dit alsnog te weinig expertise voor deze grote vraag, dan is het goed om te weten dat vaste gast theoloog Stefan Paas uiteraard ook van de partij is. Hij is hoogleraar aan de VU Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht, en kijkt als theologisch scheidsrechter mee vanaf de zijlijn. Of pakt hij zelf nog de bal? Wie heeft er gelijk? Laat het ons weten! Op onze Instagrampagina (https://www.instagram.com/deongelooflijke/) kun je na afloop van het debat je stem uitbrengen. Want democratie is een groot goed! Op deze instagrampagina (https://www.nporadio1.nl/podcasts/de-ongelooflijke-podcast/124989/250-bonus-het-grote-debat-had-augustinus-een-baard-paul-van-geest-vs-rik-peels) zie je ook de fresco die ter sprake kwam én gezichtsbeharing van beide debaters, en de fenomenale snor van Stefan.

Het zijn schokkende cijfers: 1 op de 4 Nederlanders heeft een psychische aandoening, en onder jongeren loopt zelfs 1 op de 3 rond met psychische klachten. En dat percentage stijgt al jaren – al vóór corona. Wat is er aan de hand? "We leven in een groot experiment," zegt psychiater Rogier Hoenders. Wat bedoelt hij daarmee? Wat moet er anders? En belangrijker nog: hoe blijf je mentaal wél gezond? Rogier Hoenders is hoogleraar zingeving, leefstijl en geestelijke gezondheidszorg aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ja, je hoort het goed: hoogleraar in zingeving én gezondheid. Wat hebben die twee met elkaar te maken? Nou, heel veel – zegt Rogier. En dat gaat hij uitleggen. David Boogerd spreekt Rogier Hoenders uiteraard samen met vast gast theoloog Stefan Paas, hoogleraar aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht. We gaan weer live met De Ongelooflijke! Donderdagavond woensdagavond 26 juni zijn we live in de Nieuwe Buitensociëteit in Zwolle. Kaarten zijn te boeken via eo.nl/ongelooflijke (https://meer.eo.nl/de-ongelooflijke-podcast).

De wereld snakt naar vrede – maar wie kan die vrede eigenlijk brengen? Wie bepaalt de wereldorde? Een belangrijke vraag, want overal broeit het. Poetin bouwt troepen op langs de oostgrens van de NAVO. De situatie in Gaza wordt steeds uitzichtlozer. Trump reisde naar het Midden-Oosten en droomt hardop van de Nobelprijs voor de Vrede. En de allereerste woorden van de nieuwe paus waren: ‘Vrede zij met u'. Waar moeten we het zoeken? Wat ís een wereldorde eigenlijk – en wordt die bepaald in het Witte Huis, het Kremlin… of in een kathedraal? David Boogerd bespreekt het met het Ongelooflijke duo: historicus Beatrice de Graaf, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht, en theoloog Stefan Paas, hoogleraar aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht. We gaan weer live met De Ongelooflijke! Donderdagavond woensdagavond 26 juni zijn we live in de Nieuwe Buitensociëteit in Zwolle. Kaarten zijn te boeken via eo.nl/ongelooflijke (https://meer.eo.nl/de-ongelooflijke-podcast).

Hij is een van de meest belangrijke denkers van dit moment, met een grote wereldwijde impact: sociaal-psycholoog Jonathan Haidt. Als hoogleraar aan New York University doet hij baanbrekend onderzoek naar de impact van sociale media en smartphones op onze geestelijke gezondheid. En die impact is, volgens hem, gigantisch — vooral op jongeren. De situatie is urgent want volgens Haidt is dit ons laatste jaar om de problemen echt aan te pakken, zeker met AI (kunstmatige intelligentie) op komst.  Maar hoe dan? Daar heeft Haidt ideeen over. Hij is bovendien iemand die breed nadenkt: over de staat van de democratie (hoe krijg je die weer gezond?) en ook over de rol van religie, waar hij als – atheïst – bijzonder interessante ideeën over heeft. David Boogerd sprak hem in Amsterdam, uiteraard samen met vast gast theoloog Stefan Paas, hoogleraar aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht. We gaan weer live met De Ongelooflijke! Donderdagavond woensdagavond 26 juni zijn we live in de Nieuwe Buitensociëteit in Zwolle. Kaarten zijn te boeken via eo.nl/ongelooflijke (https://meer.eo.nl/de-ongelooflijke-podcast).

Habemus papam! Er is een nieuwe paus: Leo XIV, geboortenaam Robert Francis Prevost. Voor het eerst is het een Amerikaan – en dat is saillant, zeker in het licht van die andere Amerikaanse wereldleider: Donald Trump. Wat betekent deze keuze voor de katholieke kerk? En voor de wereld? Wat weten we al over deze nieuwe paus – en vooral: wat nog niet? We vragen het aan onze katholieke vriend van de show, en inmiddels ook Pausduider des Vaderlands voor de NOS: Anton de Wit, hoofdredacteur van het Katholiek Nieuwsblad. Daarnaast spreken we nog twee andere interessante katholieken die eerder te gast waren in De Ongelooflijke. Professor Paul van Geest – die ooit een wijntje dronk met de nieuwe paus – en schrijver en muzikant Aafke Romeijn. Zij groeide op in een atheïstisch nest, maar werd katholiek in de tijd van paus Franciscus. Hoe kijkt zij naar deze nieuwe paus? David Boogerd spreekt hen uiteraard samen met vaste theoloog Stefan Paas, hoogleraar aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht. We gaan weer live met De Ongelooflijke! Donderdagavond woensdagavond 26 juni zijn we live in de Nieuwe Buitensociëteit in Zwolle. Kaarten zijn te boeken via eo.nl/ongelooflijke.

Het is vandaag 4 mei, Dodenherdenking. Een moment waarop we stilstaan bij de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, die 80 jaar geleden eindigde. Of was dat eigenlijk 76 jaar geleden? En waren wij in Nederland vooral slachtoffers in die oorlog — of ook daders? Die vragen dringen zich op als we kijken naar wat vaak een 'vergeten' of 'verzwegen' oorlog wordt genoemd: de strijd van Nederland tegen Indonesië, dat onafhankelijk wilde worden. Sterker nog, we noemden het zelfs geen oorlog, maar 'politionele acties'. Het officiële verhaal was dat we slechts de orde herstelden in 'onze' kolonie. Het is belangrijk om het hier eens over te hebben. Wat moet je weten over deze geschiedenis? Welke parallellen zijn er met vandaag? En wat was de rol van geestelijken — priesters en predikanten — in deze strijd? Een onderbelicht aspect, maar van groot belang. Historicus Koos-Jan de Jager promoveerde op dit onderwerp en schreef het boek Oorlog zonder genade. Hij is docent aan de Christelijke Hogeschool Ede. David Boogerd spreekt hem samen met onze vaste gast, theoloog Stefan Paas, hoogleraar aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht. We gaan weer live met De Ongelooflijke! Donderdagavond woensdagavond 26 juni zijn we live in de Nieuwe Buitensociëteit in Zwolle. Kaarten zijn te boeken via eo.nl/ongelooflijke (https://meer.eo.nl/de-ongelooflijke-podcast).

'Nu ik zoveel over de dood heb nagedacht, durf ik te zeggen dat ik er niet bang meer voor ben.' Een van de vele indringende zinnen uit Op een andere planeet kunnen ze me redden, het nieuwe boek van Lieke Marsman. En wát een boek is het. Lieke Marsman – voormalig Dichter des Vaderlands – heeft een zeldzame, ernstige vorm van kanker. De dood zit haar op de hielen, zo schrijft ze, en dat verandert alles – ook haar wereldbeeld.  Ze is (of was?) een rationele atheïst die niets moest hebben van God of geloof. Maar toen kreeg ze een ervaring. In haar boek doet ze verslag van een filosofische zoektocht, vol gedachten over God, geloof, bijna-doodervaringen en ook… ufo's.  Is dit escapisme of een ingrijpende verandering?  David Boogerd spreekt Lieke Marsman uiteraard samen met vast gast theoloog Stefan Paas, hoogleraar aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht. We gaan weer live met De Ongelooflijke! Donderdagavond woensdagavond 26 juni zijn we live in de Nieuwe Buitensociëteit in Zwolle. Kaarten zijn te boeken via eo.nl/ongelooflijke (https://meer.eo.nl/de-ongelooflijke-podcast).

Een speciale aflevering die in het teken staat van het overlijden van paus Franciscus. Een spraakmakende paus, dat is hij altijd geweest, en een wereldleider, want dat ben je met 1,3 miljard katholieken wereldwijd. Paus Franciscus, of Jorge Bergoglio zoals zijn echte naam luidt, was de eerste niet-Europese paus in ruim 1000 jaar. Een paus die dingen behoorlijk anders deed dan zijn voorganger, met soms ook ronduit radicale uitspraken. Wat maakte hem uniek, of zelfs een 'wandelende paradox'? Was paus Franciscus een hervormer die de kerk voorgoed heeft veranderd of bleef het vooral bij mooie symboliek? En wat gaat er nu gebeuren? Wat kunnen we bij de uitvaart en het naderende conclaaf verwachten? Wie wordt de volgende paus? We bespreken het met onze katholieke 'vriend van de show' Anton de Wit, hoofdredacteur van het Katholiek Nieuwsblad, en uiteraard vaste gast van De Ongelooflijke, theoloog Stefan Paas, hoogleraar aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht. Toen het duidelijk werd dat het einde van de paus naderde, kozen we ervoor alvast deze aflevering op te nemen als een necrologie. Zo konden we zonder haast stilstaan bij zijn pontificaat. Dat zijn dood uiteindelijk viel op Tweede Paasdag, vlak na het urbi et orbi, geeft er nu een symboliek aan die op het moment van opnemen nog niet te voorzien was.

In deze aflevering zoeken we de verdieping van Pasen, maar wel met beide benen in deze woelige wereld. En dat geldt helemaal voor onze gast: Bart Groothuis, Europarlementariër voor de VVD. De laatste tijd is hij veel in de media te zien — bij Nieuwsuur, Eva Jinek, Buitenhof — omdat de thema's waar hij zich al jaren mee bezighoudt nu volop in de schijnwerpers staan. Denk aan de opkomst van autocraten en de weerbaarheid van Europa. Groothuis zit sinds 2020 in het Europees Parlement en werkte daarvoor ruim tien jaar bij Defensie, waar hij hoofd Cybersecurity was. Kortom: een man die midden in deze turbulente tijd staat. Maar ook... een man van Pasen (hij is katholiek), én een liefhebber van muziek. Zo sluiten we deze aflevering af met wat Groothuis ‘de seculiere Matthäus Passion' noemt. Wat wil een mens nog meer in deze tijd? David Boogerd spreekt Bart Groothuis uiteraard samen met vaste gast theoloog Stefan Paas, hoogleraar aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht. We gaan weer live met De Ongelooflijke! Donderdagavond woensdagavond 26 juni zijn we live in de Nieuwe Buitensociëteit in Zwolle. Kaarten zijn te boeken via eo.nl/ongelooflijke (https://meer.eo.nl/de-ongelooflijke-podcast).

Wie zijn de denkers – en wat zijn de ideologieën - achter Trump?  Een belangrijke vraag, nu de hele wereld naar adem hapt bij alles wat er gebeurt.  Tijdens zijn eerste termijn leek Trump misschien nog mee te vallen qua radicaliteit, maar Trump II begint meteen een stuk feller: ideologischer, radicaler. Alsof alles op de schop moet: vrije handel, de democratische wereldorde, ontwikkelingshulp en mensenrechten. Westerse fundamenten lijken te worden afgebroken. Maar wat komt ervoor in de plaats? Wat is de nieuwe ideologie? Welk wereldbeeld – of geloof – zit hierachter? Met andere woorden: welke ideeën verklaren de chaos van nu? Live in een uitverkocht Theater de Reehorst in Ede, sprak David Boogerd met hét Ongelooflijke Duo: historicus Beatrice de Graaf, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht en theoloog Stefan Paas, hoogleraar aan de VU in Amsterdam en TU in Utrecht.

Zou het dan toch gebeuren? Voor de verandering eens een optimistisch, hoopvol uur in De Ongelooflijke. We sluiten het niet uit! Te gast is Tommy Wieringa, een van Nederlands bekendste schrijvers. Hij schreef bekroonde boeken als Joe Speedboat en Dit zijn de namen, maar nu is hij de auteur van het essay voor de Maand van de Filosofie: Optimisme zonder hoop.  Tommy is iemand die grote, moeilijke onderwerpen niet mijdt, integendeel. Hij rijdt regelmatig naar Oekraïne om hulpgoederen voor het front te brengen, maar volgens hem is de oorlog niet eens de grootste uitdaging van deze tijd.  Maar hoe blijf je optimistisch, dan wel hoopvol anno nu? En waarom heeft dat voor hem te maken met bomen? Tommy trekt zich regelmatig terug in een klooster en put voor zijn werk ook uit de Bijbel. Hoe kijkt hij tegen geloof aan? David Boogerd sprak hem uiteraard samen met vast gast theoloog Stefan Paas, hoogleraar aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht. We gaan weer live met De Ongelooflijke! Donderdagavond woensdagavond 26 juni zijn we live in de Nieuwe Buitensociëteit in Zwolle. Kaarten zijn te boeken via eo.nl/ongelooflijke (https://meer.eo.nl/de-ongelooflijke-podcast).

'Wat we nu meemaken is de grootste verandering uit jouw en mijn leven, want onze vrijheid is in direct gevaar.' Dat zijn de urgente woorden van journalist en antropoloog Joris Luyendijk. En hij doelt daarmee op de VS, die volgens hem steeds meer veranderen van ‘grote beschermer' naar ‘grote dreiging' voor Europa. Wat is er aan de hand? Is het erg zo erg? En wat moet dan onze opstelling zijn? Daar denkt Joris al ruim een jaar over na. Hij ging te rade bij Europese denkers, dook in onze Nederlandse geschiedenis en ontdekte een patroon. Joris Luyendijk is altijd scherp en zet aan tot denken, David Boogerd spreekt hem uiteraard samen met vast gast theoloog Stefan Paas, hoogleraar aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht. We gaan weer live met De Ongelooflijke! Donderdagavond woensdagavond 26 juni zijn we live in de Nieuwe Buitensociëteit in Zwolle. Kaarten zijn te boeken via eo.nl/ongelooflijke. (https://meer.eo.nl/de-ongelooflijke-podcast)

Wat maakt gelukkig? Bestaat God? En wat is de oorsprong van het universum? Dat zijn zomaar een paar van de vragen die Thomas van Aquino behandelt in zijn werk. Thomas van Aquino is een van die historische figuren die je eigenlijk wel moet kennen, hij is één van de grootste Europese denkers ooit. Hij werd 800 jaar geleden geboren en vanwege zijn verjaardag tourt hij nu ook door Europa, althans zijn schedel. Iemand die Thomas goed kent, is Niko Schonebaum. Hij geeft les over de grote denkers uit het verleden, waaronder Plato en Socrates, en vertaalde ook werk van Thomas van Aquino, bijvoorbeeld over: wat maakt gelukkig? Wat kunnen we leren van deze grote denker? Wat maakt hem zo fascinerend? En wat gebeurde er op 6 december 1273 wat alles op zijn kop zette voor Thomas? Niko Schonebaum heeft zelf ook een bijzondere reis afgelegd in zijn leven. Hij is seculier opgevoed, was atheïst maar kwam op een bijzondere manier toch bij het christendom terecht. Met Stichting Landmerk helpt hij jongeren om antwoorden te vinden op levensvragen. David Boogerd spreekt hem uiteraard samen met vaste gast theoloog Stefan Paas, hoogleraar aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht. We gaan weer live met De Ongelooflijke! Donderdagavond woensdagavond 26 juni zijn we live in de Nieuwe Buitensociëteit in Zwolle. Kaarten zijn te boeken via eo.nl/ongelooflijke (https://meer.eo.nl/de-ongelooflijke-podcast). ✉️ De nieuwsbrief van Niko over Thomas van Aquino: Snoepthomaatjes (https://ludensquaerens.us17.list-manage.com/subscribe?u=9df3ab3b4bb882cede1730a67&id=05b7ebb91f)

We zien van alles veranderen in de wereld en politiek, maar hoe veranderen mensen eigenlijk zélf in hun opvattingen en ideeën? Dat onderzoekt socioloog Quita Muis, die telkens in de media verschijnt met interessante onderzoeken, zoals: * Jongeren worden – tegen alle verwachtingen in – steeds conservatiever. * Jongeren staan steeds meer open voor autoritaire leiders, zeg maar dictators. * Hogeropgeleiden zitten meer in een bubbel dan lageropgeleiden. * En... we zijn veel minder gepolariseerd dan we denken! Hoe zit dat allemaal? Wat zijn de verklaringen? En worden jongeren – naast conservatiever – ook religieuzer? Dat vragen we aan Quita Muis dus, ze is onderzoeker en docent bij Tilburg University. David Boogerd sprak haar uiteraard samen met vaste gast theoloog Stefan Paas, hoogleraar aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht. We gaan weer live met De Ongelooflijke! Donderdagavond woensdagavond 26 juni staan we live in de Nieuwe Buitensociëteit in Zwolle. Kaarten zijn te boeken via eo.nl/ongelooflijke (https://meer.eo.nl/de-ongelooflijke-podcast).

We proberen je door deze verwarrende tijden te loodsen. Want: enerzijds zien we Amerika voor onze ogen afglijden en zich afwenden van Europa. Maar we zien ook Europa opstaan, lijkt het wel! Eensgezind en daadkrachtig, en dat zijn twee woorden die niet vaak in één zin met Europa genoemd worden. Zo wil Europa 800 miljard uitgeven aan wapens, maar is dat echt nodig? Brengt dat echt vrede dichterbij? En wat gebeurt er op het wereldtoneel onder de oppervlakte? Welke waarden gaan er schuil achter de botsende wereldvisies? Dat bespreekt David Boogerd met hét ongelooflijke duo: Historicus Beatrice de Graaf - van de Universiteit Utrecht - die deze week terug is gekomen uit de VS. Ze merkte direct hoe het land is veranderd. En theoloog Stefan Paas – van de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht - die een boek las uit 2018 dat perfect beschrijft wat er nu gebeurt. Samen schreven Beatrice en Stefan ook nog een essay dat gisteren in NRC verscheen (https://www.nrc.nl/nieuws/2025/03/07/hoe-gevaarlijk-is-wit-christelijk-nationalisme-a4885576) over het gevaar van 'wit christelijk nationalisme' en de evangelicals die Trump steunen. We gaan weer live met De Ongelooflijke! Donderdagavond woensdagavond 26 juni staan we live in de Nieuwe Buitensociëteit in Zwolle. Kaarten zijn te boeken via eo.nl/ongelooflijke. (https://meer.eo.nl/de-ongelooflijke-podcast)

Het zijn bizarre tijden, we hebben allemaal gezien wat er in het Witte Huis is gebeurd en hoe Trump telkens met zijn uitspraken en acties het nieuws domineert. Maar in deze aflevering houden we onze ogen op de bal: wat is er het meest van belang? Nou, bijvoorbeeld dit: We leven in een tijd waarin de rijkste man ter wereld – Elon Musk – noodhulp aan de allerarmsten stop kan zetten. Want dat is wat er is gebeurd in de VS, waar USAID - de hulporganisatie van de Amerikaanse overheid zelf – drastisch wordt gekort. Tot wel 90%! En de gevolgen zijn gigantisch, dat zul je horen in deze aflevering. Maar de VS staan niet alleen, want ook Engeland, Duitsland en Nederland gaan snijden in ontwikkelingshulp. In ons eigen land zei Minister Klever dat het Nederlandse eigenbelang voortaan voorop moet staan. Wat is er aan de hand? Zijn dit logische bezuinigingen of zijn we op weg naar een egocentrische wereldorde, waarin geen ruimte meer is voor naastenliefde? Wat kunnen we doen? Dat vragen we aan econoom Paul Schenderling – vaste luisteraars weten dat afleveringen met hem altijd indrukwekkend zijn, boordevol eye-openers. Ook nu weer. David Boogerd spreekt hem uiteraard samen met vaste gast theoloog Stefan Paas, hoogleraar aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht. We gaan weer live met De Ongelooflijke! Donderdagavond woensdagavond 26 juni staan we live in de Nieuwe Buitensociëteit in Zwolle. Kaarten zijn te boeken via eo.nl/ongelooflijke (https://meer.eo.nl/de-ongelooflijke-podcast).

De eerste 25 jaar van zijn leven bracht hij afgezonderd van de wereld door, in een sekte, waar hij eigenlijk niet mocht bestaan. Maar de afgelopen vijf jaar leefde hij in vrijheid en werd hij zelfs een bekende Nederlander. Wat een contrast. Israel van Dorsten is een van de zonen van de beroemde Ruinerwold-familie. Jarenlang zaten ze verstopt in een boerderij omdat vader geloofde dat hij de messias was en de wereld moest redden. Tot Israel vijf jaar geleden besloot te ontsnappen. Sindsdien is zijn leven totaal veranderd. Tegenwoordig studeert hij sociologie, met als doel sektes beter te begrijpen en slachtoffers ervan te helpen. Hoe kijkt hij, met zijn bijzondere achtergrond, naar onze samenleving en religie? En hoe ver moet je gaan om dit soort extreme uitwassen van geloof te voorkomen? Israel schreef het boek 'Wij waren, ik ben. Weg uit Ruinerwold'.  David Boogerd sprak hem uiteraard samen met vast gast theoloog Stefan Paas, hoogleraar aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht. We gaan weer live met De Ongelooflijke! Samen met Beatrice en Stefan zijn we woensdagavond 9 april live in De Reehorst in Ede. Kaarten zijn te boeken via eo.nl/ongelooflijke (https://meer.eo.nl/de-ongelooflijke-podcast).

Het wordt misschien wel de wetenschappelijke doorbraak van onze tijd: kwantumcomputers. Computers die zoveel rekenkracht bezitten dat ze de wereld op zijn kop gaan zetten en complexe vraagstukken kunnen oplossen - van het ontwikkelen van medicijnen voor nu nog ongeneeslijke ziektes tot nieuwe oplossingen voor klimaatverandering. Kortom, grote beloftes... en dat komt allemaal door die mysterieuze kwantumwereld waarin alles anders werkt dan we gewend zijn. Fascinerend, maar ook complex. Gelukkig hebben we een van Nederlands meest vooraanstaande kwantumwetenschappers in de podcast: Carlo Beenakker. Hij is hoogleraar aan de Universiteit Leiden en heeft talloze wetenschappelijke prijzen gewonnen. Robbert Dijkgraaf noemde hem een van de allerbeste natuurkundigen van Nederland. Een man van de wetenschap dus, maar ook een man van de kerk. Want hij gaat elke dag (!) naar de kerk. Een gesprek over geloof, wetenschap, de 'krankzinnige' wereld van de kwantumfysica en de grote beloftes - maar misschien ook wel gevaren - van technologie. David Boogerd sprak Carlo Beenakker uiteraard samen met vaste gast theoloog Stefan Paas, hoogleraar aan de Vrije Universiteit Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht. We gaan weer live met De Ongelooflijke! Samen met Beatrice en Stefan zijn we woensdagavond 9 april live in De Reehorst in Ede. Kaarten zijn te boeken via eo.nl/ongelooflijke (https://meer.eo.nl/de-ongelooflijke-podcast).

Verkeert de democratie – en daarmee onze samenleving – in een existentiële crisis? Een crisis die raakt aan de fundamenten, misschien wel de levensbeschouwing waarop alles is gebaseerd? Er is in Nederland en wereldwijd van alles aan de hand maar vandaag zoomen we in op onze buren: Duitsland. Een belangrijk land, onze belangrijkste handelspartner, en cultureel zijn we verwant. Maar Duitsland staat op de rand van een democratisch kantelpunt. Dat heeft alles te maken met opkomend nationalisme en extreemrechts – met name door de partij AfD, Alternative für Deutschland, die een opmars doormaakt. En met de verkiezingen over twee weken, houden veel Duitsers hun adem in: hoe gaat dit aflopen? Dit weekend gingen er honderdduizenden Duitsers de straat op om te demonstreren tegen samenwerking met de AfD. Erg interessant, zeker voor ons, want religie is ook een factor. Een factor die bovendien vaak over het hoofd wordt gezien. Is het zo dat het christendom en de kerk in Duitsland lange tijd het nationalisme wisten te dempen? Is er een link tussen de leegloop van de kerk en de opmars van het nationalisme? Welke lessen kunnen we leren van de situatie in Duitsland over hoe we ons kunnen opstellen in deze turbulente politieke tijd? David Boogerd in gesprek met het Ongelooflijke Duo: historicus Beatrice de Graaf, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht, en theoloog Stefan Paas, hoogleraar aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht En belangrijk nieuws! We gaan weer live met De Ongelooflijke! Samen met Beatrice en Stefan zijn we woensdagavond 9 april live in De Reehorst in Ede. Kaarten zijn te boeken via eo.nl/ongelooflijke. (https://meer.eo.nl/de-ongelooflijke-podcast)

Er is iets opmerkelijks aan de hand. Want waar veel kerken krimpen of moeten sluiten, gaat de orthodoxe kerk regelrecht tegen deze trend in. De kerk groeit, en is zelfs een hype op internet, mede door mensen als Jordan Peterson die er positief over spreken. Ook in Nederland melden de orthodoxe kerken dat de aanwas zo groot is dat ze het nauwelijks nog aankunnen. De kerk groeide in 10 jaar met zo'n 30 procent en is met ruim 250.000 leden inmiddels de derde christelijke stroming van Nederland. Hoe kan het dat juist zo'n oude, traditionele kerk - waar de diensten nog in het Aramees worden gehouden - nu zo aantrekkelijk is, ook voor jongeren? Heeft dat te maken met de rituelen? Of misschien juist met de duidelijke traditionele opvattingen? Of lift de kerk misschien mee op een golf van populaire masculiene influencers? We vragen het aan Ruben van der Kaap. Hij is een geboren Tukker maar al zo'n 15 jaar lid van de Syrisch-Orthodoxe kerk, waar hij inmiddels ook priester-kandidaat is. David Boogerd spreekt hem uiteraard samen met vaste gast theoloog Stefan Paas, hoogleraar aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

We bevinden ons in een nieuwe wereldorde sinds de inauguratie van Trump. En niet zomaar een wereldorde, maar een 'Bokito-wereldorde', dat zegt buitenlandexpert Rob de Wijk, hoogleraar in Leiden en verbonden aan het Den Haag Centrum voor Strategische Studies. Je kent hem misschien ook van de populaire podcast Boekenstijn & De Wijk. Hoe ziet de nieuwe wereldorde eruit? Wat is daarin de rol van religie? En waarom begrijp je pas echt wat er gebeurt als je iets weet van invloedssferen? En klopt het dat de Russen de grote verliezer worden van de oorlog in Oekraïne? David Boogerd spreekt Rob de Wijk uiteraard samen met vast gast theoloog Stefan Paas, hoogleraar aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht. En we hebben jullie hulp nodig! We zijn namelijk een nieuw YouTube-kanaal voor de Ongelooflijke Podcast (https://www.youtube.com/@deongelooflijke) gestart. We waren sinds kort al te zien op het YouTube-kanaal van NPO Radio 1, maar nu hebben we een eigen kanaal. Hier kan je alle toekomstige gesprekken terugkijken en zal binnenkort ook unieke content verschijnen. Help ons het kanaal op te bouwen door te abonneren (https://www.youtube.com/@deongelooflijke), een like en een reactie achter te laten. Zo worden we zichtbaarder op YouTube en kunnen meer mensen ons vinden. Elke zondagochtend om 08:00 uur komt de aflevering online, dus ook deze aflevering (https://youtu.be/HAh-QqlX0NI?si=HFCS1D84OgMlK9cz) met Rob de Wijk.

Ze schreef volgens Trouw een van de vijf beste religieuze boeken van het afgelopen jaar: Claartje Kruijff. Ze is nu predikant en theoloog - zelfs voormalig Theoloog des Vaderlands - maar heeft een bijzondere route afgelegd. Claartje groeide op in een 'seculier D66-gezin', studeerde psychologie en had een succesvolle baan in het financiële hart van Londen. Ze had eigenlijk alles, maar toch knaagde er iets. Ze voelde een leegte. Haar boek heet 'Een God die in mij Gelooft', met als toepasselijke ondertitel: 'Richting en rust in een wereld zonder zekerheid'. Volgens Trouw schrijft ze met de onbevangenheid van een nieuweling en de subtiliteit van een psycholoog. David Boogerd spreekt Claartje Kruijff uiteraard samen met vast gast theoloog Stefan Paas, hoogleraar aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

We moeten het over Elon Musk hebben, en andere superrijke techgiganten. Want sinds de overwinning van Trump hebben zij steeds meer invloed gekregen. En onder die invloed schuilt een wereldbeeld – misschien zelfs een nieuwe religie. Nu denk je misschien: rijke mensen die invloed hebben op politiek en cultuur, dat is toch niets nieuws? Toch is er deze keer iets anders aan de hand. In deze aflevering ontdek je waarom. Elon Musk (o.a. Tesla en X) en Mark Zuckerberg (o.a. Facebook en Instagram) presenteren zichzelf als de beschermheren van de vrijheid van meningsuiting – maar klopt dat beeld wel? En wijzen al deze ontwikkelingen op een 'vibe shift', ofwel een fundamentele culturele verschuiving? Een verschuiving die suggereert dat 'woke' – progressieve ideologie – de cultuurstrijd aan het verliezen is? David Boogerd legt het voor aan hét Ongelooflijke duo: historicus Beatrice de Graaf, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht, en theoloog Stefan Paas, hoogleraar aan de Vrije Universiteit Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

Bevinden we ons in de de grootste transitie en maatschappelijke verandering ooit? Ja, zegt hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans: 'Dit is nog groter dan de industriële revolutie.' Rotmans is een pionier in de klimaatwetenschap, maar zijn blik reikt verder. Hij ziet de verandering zich voltrekken in de hele samenleving, voor ieder persoonlijk, zelfs op religieus niveau. Vooral dat laatste is voor hem een steeds belangrijkere rol gaan spelen. Jan Rotmans adviseert zowel de klimaatbeweging als grote bedrijven zoals Shell en ING. Want het is alle hens aan dek; 2024 was het warmste jaar ooit, meldde het KNMI onlangs. Is de boel nog te redden, en zo ja, hoe? En hoe ingrijpend is wat ons te wachten staat? Een urgent verhaal, maar toch ook verrassend hoopvol. Is de kentering nabij? David Boogerd in gesprek met Jan Rotmans, hoogleraar aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, en vaste gast, theoloog Stefan Paas, hoogleraar aan de Vrije Universiteit Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

We staan aan de vooravond van 2025 - wat staat ons te wachten? Onze gast van vandaag dacht hier al 30 jaar geleden over na! In 1995 bracht hij een bundel uit met voorspellingen voor 2025. Nu is het bijna zover. Wat is er uitgekomen, en wat niet? Historicus René Cuperus is bij uitstek geschikt om deze tijd te duiden. Hij analyseert zowel binnen- als buitenland en komt zowel bij de bestuurlijke elite als bij 'afgehaakt Nederland' over de vloer. Maar hij kijkt ook over landsgrenzen heen, voor het prestigieuze Instituut Clingendael onderzoekt hij de kwetsbaarheid van Westerse democratieën. Wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen van dit moment? En waar moeten we op letten in het nieuwe jaar? David Boogerd vraagt het René Cuperus en uiteraard ook vaste gast van De Ongelooflijke: theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht. Een gesprek – en soms ook debat – over een opstand in het paradijs, Trump, Wilders, de islam, cultuurchristendom, de chaotisering van religie en wat deze tijd zo interessant, maar ook gevaarlijk maakt.

Het zijn bijzondere dagen, zo vlak voor Kerst. Zeker voor priester Antoine Bodar, die komende week zijn 80e verjaardag hoopt te vieren. Velen kennen hem als de priester die regelmatig in de media verschijnt – en altijd garant staat voor prikkelende interviews – maar een groot deel van zijn leven is gewijd aan kunst en schoonheid. Hij is namelijk ook kunsthistoricus, en daar maken we gebruik van deze aflevering. We duiken in de wereld van schilderkunst en muziek, allemaal in het teken van Kerst. Wat is schoonheid? Heeft dat te maken met God? En wat vertelt kunst over ons en onze tijd? Misschien denk je: schilderijen in een podcast, hoe dan? Geen zorgen! We beschrijven de kunstwerken uitvoerig en je kan ze zelf bekijken op onze Instagrampagina. (https://www.instagram.com/p/DD27XxPI6po/?utm_source=ig_web_copy_link) Daarnaast is de aflevering vanaf 15.00 uur vandaag (zondag) te zien op het YouTube-kanaal van NPO Radio 1. (https://www.youtube.com/watch?v=aMOoTqNbPDI&t=747s) David Boogerd in gesprek met Antoine Bodar en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht. De besproken schilderingen: 1.⁠ ⁠Annunciatie van Fra Angelico (https://en.wikipedia.org/wiki/Annunciation_(Fra_Angelico,_San_Marco)#/media/File:Angelico_-_Annunciation_-_San_Marco_north_corridor.jpg) 2.⁠ ⁠⁠Madonna del Parto van Piero della Francesca (https://nl.wikipedia.org/wiki/Madonna_del_parto#/media/Bestand:Madonna_del_parto_piero_della_Francesca.jpg) 3.⁠ ⁠⁠De aanbidding van de herders van Rembrandt (https://www.nationalgallery.org.uk/media/4949/rembrandt-adoration-shepherds-r-two-thirds.jpg)

Hoe ziet Nederland eruit door de ogen van een arts, of beter gezegd, een straatarts? Michelle van Tongerloo, auteur van het boek ‘Komt een land bij de dokter', deelt haar inzichten. Al jarenlang stuit ze als arts op de meest schrijnende verhalen. Wat heeft dat haar geleerd over de zorg, ons land en de mens? Hoewel ze niet-gelovig is, werkt Michelle als straatarts voor de Pauluskerk in Rotterdam. Het religieuze perspectief dat ze daar heeft leren kennen, heeft haar veranderd, zegt ze. Ze werkt nu vanuit christelijke waarden, maar wat houdt dat in? Michelle heeft Nederland zien veranderen, en dat baart haar zorgen. 'Nederland heeft haar ziel verloren', zegt ze zelfs. Maar ze zit bepaald niet bij de pakken neer, en heeft ook oplossingen voor ogen, die mede te maken hebben met haar onorthodoxe werkwijze als arts. David Boogerd in gesprek met arts en schrijver Michelle van Tongerloo en uiteraard met vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

(door een technische storing opnieuw geplaatst) Hoe leef je een goed en misschien ook wel gelukkiger leven? Met meer focus en betekenis? Daar is Ernst-Jan Pfauth al negen jaar mee bezig. Hij las talloze zelfhulpboeken en wetenschappelijke studies en deelt nu zijn bevindingen: wat werkt wel en wat niet? Ernst-Jan was al jong succesvol als internetpionier in de journalistiek. Als twintiger gaf hij leiding bij NRC, was mede-oprichter van De Correspondent, en het Amerikaanse blad Forbes noemde hem een van de 30 meest interessante Europeanen onder de 30. Maar dit succes gaf hem een leeg en ongelukkig gevoel. Het roer moet om, besloot hij. Hij deed onderzoek naar wat hij zelf 'intentioneel leven' noemt, wat ook de titel is van zijn nieuwe boek. Wat zijn de belangrijkste lessen die hij heeft geleerd? En welke rol speelt religie - Ernst-Jan heeft zelf een christelijke achtergrond - bij een intentioneel leven? Kan het iets toevoegen? David Boogerd in gesprek met Ernst-Jan Pfauth - die je ook kan kennen van de podcast die hij samen met Alexander Klöpping maakt: Podcast over Media (POM) - en uiteraard vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

Hij werd de nestor van de Tweede Kamer genoemd: Kees van der Staaij. Maar liefst 25 jaar lang was hij Kamerlid, waarvan 13 jaar partijleider van de SGP. Toen hij begon in 1998 leek Nederland wel een heel ander land dan nu. Hij heeft de opmars van het populisme en de toename van polarisatie van nabij meegemaakt. Welke diepere oorzaken liggen hieraan ten grondslag? En was populisme voor hemzelf ook een verleiding? Precies een jaar geleden verliet Van der Staaij de politiek, nu werkt hij voor de Raad van State, waar hij de regering en het parlement adviseert over wetgeving. Het onderwerp 'rechtsstaat' klinkt vaak abstract en saai, maar waarom is het juist nu ontzettend belangrijk? In hoeverre is de rechtsstaat een product van de joods-christelijke cultuur? En zijn er ook staatsrechtelijke kanttekeningen te plaatsen bij de SGP zelf? David Boogerd in gesprek met Kees van der Staaij en uiteraard met vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

Een heerlijk (ruim) uurtje beschouwen met Bas Heijne. Hij is schrijver en essayist voor NRC, winnaar van de prestigieuze P.C. Hooft-prijs en al voor de derde keer te gast bij De Ongelooflijke. Bas Heijne staat bekend om zijn scherpe analyses van de samenleving en politiek, hoewel hij zich de eerste 40 jaar van zijn leven nauwelijks met politiek bemoeide. Wat is er gebeurd dat hij toch besloot dit te doen? Heijne ziet de maatschappij veranderen; welke culturele en levensbeschouwelijke ontwikkelingen gaan daarachter schuil? Bas Heijne heeft als missie om grote denkers uit het verleden onder de aandacht te brengen, waaronder de Franse filosoof Albert Camus. Zijn werk is volgens Heijne urgent voor deze tijd. Camus dacht na over hoe je betekenis aan het leven kunt geven zonder God en religie. Hij zag mensen de leegte opvullen met nationalisme of zelfs nazisme, maar zelf vulde hij het met een geloof in de mens: humanisme. Maar kan dat wel zonder God? Een gelaagd gesprek met Bas Heijne, die een inleidend essay schreef bij een heruitgave van Camus' ‘Brieven aan een Duitse vriend' (door Heijne getiteld: ‘Een hogere liefde'). David Boogerd spreekt Bas Heijne uiteraard samen met vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

Het is nu een week na het antisemitische geweld in Amsterdam rond de wedstrijd Ajax - Maccabi Tel Aviv. Een week waarin polarisatie en onbegrip alleen maar lijken toe te nemen, met harde woorden van onze belangrijke politici. In deze aflevering proberen we wat orde te scheppen in de chaos. Dat doen we met schrijver en journalist Natascha van Weezel. Ze is Joods, Amsterdams en heeft een boek geschreven dat ons echt liet inzien wat antisemitisme betekent. Het boek heet ‘Hoe houd je je hart zacht?'. Natascha is vaak in de media en neemt een unieke positie in; ze kiest voor het ‘radicale midden'. En dat doet ze met overtuiging. Ze heeft in talloze zaaltjes, talkshows en klaslokalen de dialoog gezocht met andersdenkenden, soms zelfs met mensen die Joden haten. Wat heeft dat haar geleerd? Is het niet tegen beter weten in allemaal? Want leven we niet in een wereld waar de zachte krachten aan het verliezen zijn? Is de tijd van dialoog en ‘theedrinken' niet voorbij? David Boogerd spreekt met Natascha van Weezel, uiteraard samen met vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht. Net als vorige week brengen we deze aflevering vanwege de actualiteiten iets eerder uit dan normaal.

In deze (vervroegde) aflevering gaan we dieper in op de herverkiezing van Trump als president van de Verenigde Staten. Daar liggen namelijk allerlei interessante culturele, maatschappelijke én religieuze ontwikkelingen aan ten grondslag. Wat maakt Trump juist nu zo aantrekkelijk? En waarom is deze verkiezingswinst ingrijpender dan die van 2016? Volgens Trump zijn veel Amerikanen boos, maar is die boosheid terecht? Ook een veelgehoorde angst: onder Trump glijdt Amerika af naar een dictatuur, maar hoe reëel is dat? Daarnaast staan we stil bij de veelbesproken christelijke steun aan Trump, want die blijkt toch behoorlijk anders te liggen dan vaak wordt voorgesteld. David Boogerd gaat in gesprek met Amerika-kenner, historicus en hoogleraar aan de Universiteit Utrecht James Kennedy en uiteraard vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

Na de Denker des Vaderlands vorige week, ontvangen we dit keer de Theoloog des Vaderlands, Kees van Ekris. En dat terwijl hij misschien wel het bestaansrecht van onze podcast ondermijnt. Hij vindt namelijk dat we moeten stoppen met onze obsessie voor secularisatie. Volgens hem zijn mensen niet zo rationeel, nuchter en ongelovig als we vaak denken. De lucht staat bol van mythes en bezielde verhalen: politiek, sport, seks en technologie. Kees trok dit jaar het land in en zag overal mythen terugkomen. Deze zijn bepaald niet altijd positief, sterker nog: ze kunnen gevaarlijk zijn. Hoe maak je dat onderscheid? Waarom moeten wij meer oog hebben voor de mythes om ons heen? Bovendien: als de mens inherent religieus is en snakt naar bezielde verhalen, waarom profiteert de kerk daar niet van? Daarnaast leggen we hem de zeven onmogelijke vragen voor die Denker des Vaderlands, Marjan Slob, ook voorgeschoteld kreeg. David Boogerd spreekt met Kees van Ekris - die je kunt kennen van de podcasts Moderne Profeten (https://www.eo.nl/podcasts/moderne-profeten?srsltid=AfmBOoqEn3Lp5DS2awXaN6VRa_qSuiCZ3cSNgtlgugDxIqPqW5ngrWa8) en Eerst Dit (https://www.eo.nl/podcasts/eerst-dit?srsltid=AfmBOooTOvY8O9i6rBzlZvj8FNRds7RRqG6Z-4Y5BaNQIT-Rtlfr7xOG) - uiteraard samen met vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

Het begin van een tweeluik, waarin we ons deze week laven aan de Denker des Vaderlands, Marjan Slob, en volgende week aan de Theoloog des Vaderlands, Kees van Ekris. Wat hebben zij aan wijsheid te bieden in deze turbulente tijd? Marjan Slob is filosoof, schrijver en sinds april 2023 de Denker des Vaderlands. Ze is gewend om filosofie te verbinden met actuele vraagstukken. Zo adviseerde ze de Onderzoeksraad voor Veiligheid, het Planbureau voor de Leefomgeving en het Rathenau Instituut voor wetenschap en technologie. Ze schreef over uiteenlopende zaken als de wolf (waarom is dat zo'n hype?), geluk (hoe kun je gelukkig zijn met zoveel lijden in de wereld?) en eenzaamheid (waarom is dat een veel dieper, existentieel probleem?). Marjan groeide op op de biblebelt maar heeft een hekel aan dogma's. Oei, als dat maar goed gaat met Stefan. En oh ja, we vroegen haar ook nog even wat de zin van het leven is. Gewoon, omdat het kan. David Boogerd spreekt Marjan Slob uiteraard samen met vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

Sorry, maar deze aflevering moet je horen. Niet alleen omdat armoede een belangrijk thema is, ook omdat je ongetwijfeld dingen gaat horen die je nog niet wist. “Hoe mensen met geld over armoede denken, klopt van geen kant,” stelt schrijver en politicoloog Tim 'S Jongers. En hij kan het weten. Hij groeide zelf op in armoede en had nooit kunnen denken dat hij er later onderzoek naar zou doen en directeur zou worden van de Wiardi Beckman Stichting, het wetenschappelijk bureau van de PvdA. Hij schreef het boek ‘Armoede uitgelegd aan mensen met geld' voor De Correspondent, een boek waarin de ene na de andere mythe sneuvelt. Toepasselijk om te bespreken, dachten wij, in de week van Wereldarmoededag en Michazondag, een dag waarop veel kerken stilstaan bij armoede. Waarom is het thema armoede nu zo urgent? Hoe bepaalt het ons mensbeeld? Welke rol speelt religie? En is armoede wel op te lossen? Veel om te bespreken. David Boogers sprak Tim 'S Jongers uiteraard met vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

We hebben het afgelopen jaar veel aandacht besteed aan de oorlog tussen Israël en Hamas, op zoek naar duiding en een beter begrip van dit complexe conflict. Deze podcast, precies een jaar na het begin van de grondoperaties in Gaza, is een belangrijke aflevering in die reeks. We spreken de Palestijns-Nederlandse EO-presentator Kefah Allush. Hij is geboren in de Palestijnse stad Nablus, waar hij als kind het conflict aan den lijve ondervond, en reist als journalist en tv-maker al decennialang door het Midden-Oosten. Hij maakte de series ‘Van Nablus naar Nineve', ‘Oases in de Oriënt' en ‘Jezus van Nazareth'. Je kan hem ook kennen als presentator van het tv-programma ‘De Kist', waarvoor hij in 2019 de Sonja Barend Award won voor beste interviewer. Hoe kijkt Kefah naar deze oorlog? Waar komt de woede van veel Palestijnen tegen Israël en het Westen vandaan? Hoe is het om Palestijn te zijn? En durft hij nog te dromen van vrede? Kefah komt uit een seculier-islamitisch milieu, was een tijdlang hardcore atheïst, maar noemt zich nu een volgeling van Jezus. Palestijnse christenen noemt hij een onderbelichte, vergeten groep met fascinerende historische wortels. David Boogerd spreekt Kefah Allush, uiteraard met vaste gast theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

Morgen is het 7 oktober: een jaar na de bloedige aanval van Hamas op Israël. Een aanval die diepe wonden sloeg, niet alleen in Israël, maar uiteindelijk in de hele regio. Inmiddels zijn we talloze raketbeschietingen, bombardementen en burgerslachtoffers verder. Bevinden we ons in een neerwaartse spiraal waar niet uit te ontsnappen valt? Of gloort er nog ergens hoop? Volgens Israël-kenner en historicus Bart Wallet is er de afgelopen weken iets aan het kantelen in het conflict. Wat dan? En hoe nu verder? En hoe kan het dat een conflict dat grotendeels seculier begon, steeds religieuzer wordt? Veel vragen. Maar na dit uur ben je hopelijk wat bijgepraat over dit complexe conflict. David Boogerd in gesprek met Israël-kenner en hoogleraar Joodse Studies aan de Universiteit van Amsterdam Bart Wallet, en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas, hoogleraar aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht. Vind je dit thema interessant? Luister dan volgende week naar ons gesprek met de Palestijns-Nederlandse presentator en jounralist Kefah Allush. Dit gesprek voerden we live op NPO Radio 1 in De Ongelooflijke Radio, vandaar de afwijkende audiovormgeving t.o.v. onze reguliere Ongelooflijke Podcasts.

Bea ten Tusscher werkt al ruim 40 jaar in de diplomatie en was ambassadeur in landen als Bangladesh, Noorwegen, Bulgarije en Guatemala. Sinds twee jaar is ze de Speciaal Gezant voor religie en levensovertuiging, een soort religie-ambassadeur die in het leven is geroepen door de Tweede Kamer. Het doel is om het moeilijke gesprek aan te gaan met landen waar het slecht gesteld is met godsdienstvrijheid en waar christenen, moslims, atheïsten en andere groeperingen vervolgd en vermoord worden. Hoe doe je dat? Hoe voer je zo'n gesprek? Met 40 jaar buitenlandervaring ga je ook anders naar Nederland kijken. Bea ziet dat Nederland enorm is veranderd, maar op wat voor manier? Wat valt haar op? Ook in eigen land kan ze aan de bak als religiegezant, want ze ziet dat het seculiere Nederland een enorme blinde vlek heeft voor religie. Staat godsdienstvrijheid hier langzamerhand ook niet onder druk, met name voor conservatieve gelovigen? David Boogerd spreekt Bea ten Tusscher uiteraard met vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

Het gebeurt eens in de zoveel tijd dat er een stuk in de krant verschijnt wat we gelijk van alle kanten krijgen opgestuurd: ‘Lees dit! Dit is écht iets voor De Ongelooflijke!'. Zo ook een essay uit het Financieele Dagblad (FD) (https://fd.nl/samenleving/1519025/het-werkethos-van-generatie-z) dat gaat over mentale problemen en de druk van de moderne maatschappij: je moet iets maken van je leven! Je moet presteren! Je moet ontdekken wie je echt bent en wat het leven voor jou voor betekenis heeft! In dat essay stuitten we op de fascinerende zin: 'Generatie Z (zeg maar de tieners en twintigers van nu, red.) is de eerste generatie die de dood van God begint te internaliseren.' En dat heeft belangrijke gevolgen, stelt filosoof Menno de Bree. Hij is essayist en voorheen columnist van het FD en werkte daarnaast 20 jaar als docent aan het Universitair Medisch Centrum Groningen. Hij stelt dat we vaak naar psychologische of sociologische oorzaken kijken van mentale problemen, terwijl het volgens hem ten diepste een filosofisch probleem is. Een probleem dat te maken heeft met 'de dood van God' zoals Nietzsche het verwoordde. David Boogerd spreekt Menno de Bree uiteraard met vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

Een leerzame maar o zo vermakelijke aflevering met meesterverteller en schrijver van historische boeken: Bart Van Loo. Hij is een man met een missie, want hij wil de schijnwerpers richten op een grotendeels vergeten periode van onze Nederlandse geschiedenis. 'Er is leven vóór Willem van Oranje', zegt hij, en dat leven heet de Bourgondiërs. Volgens Van Loo zijn in die cruciale periode de Nederlanden ontstaan, nota bene in een klooster, als kunstproject. Dáár ligt de oorsprong van wat uiteindelijk ons land, onze cultuur en religieuze beleving zouden worden. Zijn wij ten diepste nou calvinistisch of misschien toch bourgondisch?  Bart Van Loo verkocht van zijn eerste boek over de Bourgondiërs maar liefst 400.000 exemplaren, waarom resoneert dit onderwerp zo? Waarom zijn wij zo op zoek naar onze roots? Nu is zijn tweede boek over de Bourgondiërs uit: Stoute Schoenen. 'Het verhaal van de Bourgondiërs vertellen is als het openen van een schatkist vol meesterwerken', zegt hij.  En die schatkist opent David Boogerd met Bart Van Loo en uiteraard vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

“Wij geven vorm aan onze gebouwen, en daarna geven zij vorm aan ons," zei Winston Churchill ooit. Zou het kunnen dat de bebouwde omgeving veel meer invloed op ons heeft dan wij denken? Wat zegt het dat wij geen grote, gotische kathedralen meer bouwen? Reflecteert de verandering van architectuur ook een verandering van wie wij zijn als mensen, en wat we denken en geloven? En wat is eigenlijk het mooiste gebouw ter wereld?  We leggen het voor aan architect en predikant Willem Jan de Hek. Als architect werkte hij in China en steden als Parijs, Boekarest en Berlijn. Als predikant is hij verbonden aan de Jacobikerk in Utrecht. Ook doet hij promotieonderzoek naar de overlap tussen het 'heilige' en stedenbouw.  Een gesprek over schoonheid, verheffing en de tempels van nu met Willem Jan de Hek en uiteraard vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.