Podcasts about broekhoven

We hoeven niet te wachten met stemmen tot in oktober de volgende verkiezingen zijn. Nee, we stemmen elke dag.  Volgens het nieuwe boek ‘Stemmen met je portemonnee' is 'Elk bankbiljet is een stembiljet'.  Het boek gaat over de invloed van jou als consument op de wereld, geschreven door 21 idealisten.  We bespreken het met twee schrijvers: filosoof Remko van Broekhoven, hier in de studio, en vanuit Madagascar consumentenpsycholoog, Patrick Wessels, goedemiddag beide! 

Karel Van Broekhoven Is Niet Tevreden Met De Actualisatie Van De Vergunning Voor F1 ZVoort by Haarlem105

Moeten veroordeelde Jihadstrijders wel een verblijfsvergunning krijgen? 24 van de 48 genderneutrale toiletten weer tegen de vlakte bij universiteit. Roel van Broekhoven (73) moet blijven! Onafhankelijk onderzoek naar transgenderzorg is nodig. En kan PVV-er Martin Bosma wel een krans leggen op 4 mei? Spoiler: natuurlijk, hij is Kamervoorzitter! En: Esther is boos over opiniestuk in NRC. Oh ja, en Ton zegt over Sophie Hilbrand: gewogen en te licht bevonden.

De allergrootste nachtmerrie voor een moeder is om je kind te verliezen. Judith van Broekhoven verloor haar zoon Roy eind 2022 aan een meedogenloze drugsverslaving. In de 10 jaar voorafgaande waarin Roy verslaafd raakte, raakte moeder Judith 'verslaafd aan zorgen' voor haar kind. Net zoals de meeste naaste van mensen met een verslaving werd zij meegesleurd in de draaikolk van complete machteloosheid en dramatische gebeurtenissen.Haar ontluisterende maar ook enorm krachtige boodschap deelt ze in deze podcast!Wil je deze podcast zien? https://youtu.be/3m4z1Pii5UA Judith schreef twee boeken over het proces dat ze doormaakte van het begin tot het eind als naaste en moeder van een verslaafde zoon. Je kan haar boek hier bestellen: https://www.bol.com/nl/nl/c/judith-van-broekhoven/605956360/?bltgh=kDklXTu17-ztrwQWzyhAEA.2_7.9.ProductPartyZoek je hulp als naaste?: https://www.moedigemoeders.nl/ https://www.nar-anon.org/the-netherlands http://www.al-anon.nl/vind-al-anon-groep/ Of stuur mij een mail: rene@renevancollem.nlAbonneer je alsjeblieft op dit kanaal en deel de link met mensen die er in het dagelijks leven mee te maken krijgen omdat een kind, familielid, partner of vriend verslaafd is! En natuurlijk met de mensen waarvan je voelt dat ze aan een verslaving lijden.Ben je geïnteresseerd in het onderwerp verslaving en herstel als naaste of worstel je zelf met een verslaving? Schrijf je in voor mijn gratis nieuwsbrief. Via deze link https://renevancollem.nl/Lieve luisteraar, met veel liefde en plezier maak ik deze podcast! Echter een podcast maken kost geld.Wil jij meehelpen aan het verspreiden van deze podcast met de belangrijke boodschap van herstel van verslaving voor de naaste en mensen met een verslaving kan ik dat enorm waarderen! Op deze pagina kan je jouw bijdrage geven en helpen aan het verspreiden van informatie over herstel van verslaving! https://fooienpod.com/renevancollemvanverslavingnaarvrijheid Bij voorbaat vast, Dank je wel!!

Karel Van Broekhoven: Aanbevelingen Voor De Gemeente Voor Behalen Van De Klimaatdoelstellingen by Haarlem105

Judith van Broekhoven vertelt nav haar boek Verslaafd (aan mijn) kind over haar ervaringen met een zoon die stilaan wegzakte in verslaving. Ze geeft een inkijk in de roaler coaster van gevoelens, in de afwegingen van wat goed is om te doen. Het is een verhaal waarin ze stilstaat bij verslaving, geeft tussendoor ook wat tips aan de hulpverlening en geeft vooral aanzet om na te denken over grenzen, hoe blijven verbinden en zelfzorg. Judith heeft ook een facebookgroep Verslaafd aan mijn kind waarin mensen elkaar rond deze thema's kunnen ondersteunen.

Marco Timmer en Björn van der Doelen hebben het over de onrust bij PSV. Het rommelt aan alle kanten in Eindhoven. Filosoof Remko van Broekhoven is te gast. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Jackó van 't Hof is een van de meestgevraagde cameramannen in Hilversum. Hij filmt al meer dan 30 jaar en deed het camerawerk van onder andere Onze Man bij de Taliban, De Tranen van Tito, Ersin in Wonderland, de Keuringsdienst van Waarde maar ook van de Nipkowschijf-winnende series O'Hanlons Helden, Onze man in Teheran & Brieven uit Andalusië. Regisseurs als Roel van Broekhoven, Stef Biemans & Finbarr Wilbrink staan te springen om met hem te werken, omdat hij constant zijn ogen openhoudt voor alles wat er om hem heen gebeurt. In deze aflevering vertelt hij hoe je een goede cameraman wordt, waarom hij een hekel heeft aan 'schönfilmerei', en waarom hij niet dieper beledigd kan worden dan door iemand die zegt dat iets 'mooi gefilmd' is. https://petjeaf.com/goedgemaakt Presentatie: Tim van Gils en Tom Roes Foto: Miriam Guttmann Geproduceerd door De Coproducent Met dank aan Dahl TV voor het gebruik van hun ruimte voor het opnemen van deze podcast!

Maak kans op het boek 'De Wereld omgekeerd' van Remko van Broekhoven! In deze podcast praat ik met Remko van Broekhoven. Remko is filosoof en werkt voor o.a. The School of Life in Amsterdam. We spraken over de tijdgeest, wat nu nodig is voor een betere wereld en hoe je daar (persoonlijk en als organisatie) concreet mee aan de slag kan gaan. Dit zijn de belangrijkste take-aways die ik eruit haalde maar luister vooral snel zelf! Super boeiend gesprek waarin observatie en praktische tips elkaar afwisselen, ik ben zelf mijn rol als communicatieprofessional nog wat dieper gaan zien: - Denk wat langer na over je woorden en hoe je over mensen spreekt. Zo snel frame je iets of trek je conclusies die aanzetten tot verdeeldheid - Bekijk de projecten en cases waaraan je werkt door de bril van 'goed en kwaad': wat is hier ethisch verantwoord? Waar gaat het scheef en hoe kan je hierin verantwoordelijkheid nemen? - Plan een gesprek met je collega's of MT en zoom eens uit; doen we de dingen nog goed? Waar kan het beter?  En nog veel meer! Maak kans op het boek! In zijn boek 'De Wereld omgekeerd' onderzoekt Remko hoe we het kwaad in de wereld kunnen omkeren tot iets goeds. En welke handvatten de filosofie ons biedt ons eigen gedrag te veranderen en de wereld te verbeteren. Ben jij 'aangezet' door het interview met Remko en wil je hiermee aan de slag? Geef dan je interesse door via een mail aan welkom@decommunicatieexperts.nl, en wie weet maak jij kans op een gratis boek! We mogen namelijk drie boeken weggeven. Je kan meedoen aan de winactie tot en met 21 april.  Zelf een vraag stellen aan Remko? Bij deze podcast is de mogelijkheid om persoonlijk door te spreken met Remko en nog meer te leren. Zoals je (wellicht) weet organiseer ik regelmatig Communicatie Lounges. Kleine netwerkbijeenkomsten voor ervaren communicatieprofessionals die elkaar willen ontmoeten en scherp houden. Good to know: de eerstvolgende Lounge is Remko spreker, namelijk op 4 april vanaf 14.30 uur in Utrecht. Er zijn nog laatste tickets beschikbaar via www.decommunicatieexperts.nl/loungeutrecht Meer weten over De Communicatie Podcast? Volg Karine van den Noort op Instagram (www.instagram.com/karine_van_den_noort) of LInkedIn (www.linkedin.com/in/karinevandennoort) voor dagelijkse inspiratie en tips over effectief communiceren. Karine is oprichter/eigenaar van www.decommunicatieexperts.nl een communicatiebureau met heel veel ervaring in de communicatie en marketing voor ondernemers, overheden en zorgorganisaties. Ga naar de website voor nog veel meer inspiratie, tips en best practices. Daar kan je je ook abonneren onze nieuwsbrief via eepurl.com/gKWMM9.

In aflevering 11 van de PZC Voetbal Podcast bespreekt presentator Juriën Dam met PZC-journalisten Rudy Boogert en Jan Dagevos weer de actualiteiten in het Zeeuwse voetbal. Er wordt direct ingegaan op de opmerkelijke scheidsrechterswissel bij het duel tussen Terneuzen en Steen. Scheidsrechter Wim Broekhoven verving de geblesseerde Harun Coskan en deed dat in spijkerbroek en geel hesje. ,,Wij noemen hem altijd ‘de broek', dus dat is wel heel toepasselijk”, stelt Dagevos. Er komen een aantal anekdotes over de geroutineerde leidsman op tafel waarover Dagevos al jaren geleden zijn afscheidsverhaal als scheidsrechter maakte. Zo maakte Boogert ooit met Broekhoven en andere scheidsrechters een trip naar de club waar Broekhoven al jaren fan van is: Gillingham FC. Over hoe dat zo komt – en welke bijzondere plek ze onderweg bezochten – wijdt Boogert verder uit. Er wordt ook stilgestaan bij het overlijden van Henk Zwartelé (83), die onder meer voorzitter was van Patrijzen en Goes. De heren spreken over zijn stature en kleurrijke bestaan. Ook wordt er gesproken over Jan z'n trip met Hoek naar Urk, waar leuke en droevige gebeurtenissen dicht bij elkaar lagen. Ook pakt hij de cijfers er van vorig jaar nog eens bij, wat Hoek wellicht hoop geeft. En wie stond er dit seizoen nog op de loonlijst bij Hoek, maar gaat nu zijn centen verdienen bij Club Brugge?Support the show: https://krant.nlSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Wat als je een jaar lang radio maakt in één straat? VPRO-journalisten Roel van Broekhoven, Katrien de Klein en Kees Slager deden dit in 1976 in een volksbuurt in Dordrecht. In De straat hoorde je gewone mensen recht voor z'n raap vertellen wat hen bezighield. De stem des volks in stereo, aldus de drie idealistische radiomakers. En die stem des volks kreeg destijds veel minder media-aandacht dan nu. 46 jaar later keren we terug naar die zo gewone en toch zo bijzondere straat: de J.J.A. Goeverneurstraat in Dordrecht.  Hoe is het daar nu, en hoe kijken de journalisten en de straatbewoners terug op hun radio-avontuur? Je hoort het in deze audiodocumentaire van Cecile Elffers. Verder: historische boeken met Nadia Bouras en de column van John Jansen van Galen.

Een documentaire van Cecile Elffers Wat als je een jaar lang radio maakt in één straat? VPRO-journalisten Roel van Broekhoven, Katrien de Klein en Kees Slager deden dit in 1976 in een volksbuurt in Dordrecht. In De straat hoorde je gewone mensen recht voor z'n raap vertellen wat hen bezighield. De stem des volks in stereo, aldus de drie idealistische radiomakers. En die stem des volks kreeg destijds veel minder media-aandacht dan nu. 46 jaar later keren we terug naar die zo gewone en toch zo bijzondere straat: de J.J.A. Goeverneurstraat in Dordrecht. Hoe is het daar nu, en hoe kijken de journalisten en de straatbewoners terug op hun radio-avontuur? Je hoort het in deze audiodocumentaire van Cecile Elffers.

Een documentaire van Cecile Elffers Wat als je een jaar lang radio maakt in één straat? VPRO-journalisten Roel van Broekhoven, Katrien de Klein en Kees Slager deden dit in 1976 in een volksbuurt in Dordrecht. In De straat hoorde je gewone mensen recht voor z'n raap vertellen wat hen bezighield. De stem des volks in stereo, aldus de drie idealistische radiomakers. En die stem des volks kreeg destijds veel minder media-aandacht dan nu. 46 jaar later keren we terug naar die zo gewone en toch zo bijzondere straat: de J.J.A. Goeverneurstraat in Dordrecht. Hoe is het daar nu, en hoe kijken de journalisten en de straatbewoners terug op hun radio-avontuur? Je hoort het in deze audiodocumentaire van Cecile Elffers.

Wat als je een jaar lang radio maakt in één straat? VPRO-journalisten Roel van Broekhoven, Katrien de Klein en Kees Slager deden dit vanaf 1976 in een volksbuurt in Dordrecht. In De straat hoorde je gewone mensen recht voor z'n raap vertellen wat ze bezighield. De stem des volks in stereo, aldus de drie idealistische radiomakers. En die stem des volks kreeg destijds veel minder media-aandacht dan nu. 46 jaar later keren we met de makers van toen terug naar die zo gewone en toch zo bijzondere straat: de J.J.A. Goeverneurstraat in Dordrecht. Hoe kijken de journalisten en de straatbewoners terug? Je hoort het in deze audiodocumentaire van Cecile Elffers.

In this episode, Analyst Nicolas Van Broekhoven will take us through his top investment ideas in Singapore. -- Nicolas Van Broekhoven was on the buyside for 15 years, most recently at a medium-sized boutique asset management firm. He grew up in Europe, went to university in the US and have been living in Singapore for the last 7 years which has given him a broad scope on the world and investing in general. He considers himself a generalist investor with a preference for small and mid-cap companies and special situations. However, a large cap that has gone temporarily out of favor might also pique his interest. Follow his work here. -- This podcast is provided for general informational and entertainment purposes only, and is not intended to provide financial, investment or other professional advice. Views expressed by third parties do not necessarily represent Smartkarma's views. Smartkarma assumes no responsibility or liability for the accuracy, compliance or completeness of the podcast or the information it contains. Users should not rely on the podcast or the information it contains when making individual, business or other strategic decisions and should always consult a qualified expert or professional adviser.

Het is zomer, tijd voor vakantie! Anne en Esther gaan naar Saint-Tropez, en de dagplanning ziet er nu al geweldig uit. De dames vinden het heerlijk om eindelijk zorgeloos op vakantie te kunnen, want in het begin van Vedder & Vedder kon dat nog niet. Om het bedrijf te laten groeien, gaven ze bijna alles op: van feestjes en festivals, tot sporten en reizen. Om toch nog een beetje lol te kunnen hebben, verzonnen ze handigheidjes: muntjes verzamelen voor een drankje in de stad, of een wijnglas bijvullen bij de toiletten. Hoe kijken ze daar nu op terug?Te gast in de podcast is er eentje van de bucket-list van Anne en Esther: Karin Swerink, hoofdredacteur van de LINDA!. Karin vertelt hoe ze op haar succesvolle plek terecht is gekomen. Eigenlijk was ze voorbestemd om schooljuf te worden, maar eenmaal op de kunstacademie werd ze halsoverkop verliefd op mode-ontwerpen. Via een stage bij ELLE groeide ze in het vak van stylist, waarna ze met hard werken en veel vallen en opstaan hoofdredacteur werd bij verschillende populaire magazines. Waar leerde Karin haar belangrijkste lessen? Hoe ziet haar dagelijks leven eruit? En waar haalt ze haar inspiratie vandaan?In de rubriek 'Story behind the Jewellery' deze week het emotionele en aangrijpende verhaal van Jaylin van Broekhoven en haar ziekenhuisvriendin Margot. De dochtertjes van Jaylin en Margot hebben beiden neuroblastoomkanker, en worden behandeld in het Prinses Maxima Centrum in Utrecht. De moeders ontmoetten elkaar bij de chocomelk-automaat, en delen sindsdien hun levens - inclusief alle bijbehorende zorgen. Met het dochtertje van Jaylin gaat het naar omstandigheden goed - er is geen ziekte meer te zien op de scan. Met het dochtertje van Margot, Mila, gaat het helaas minder goed. De ziekte is na de bestraling teruggekomen, en gaat niet meer weg. Om altijd een stukje van Mila bij zich te kunnen houden, wil Jaylin haar vriendin een Fingerprint-sieraad geven. Tijdens het interview wordt in het Vedder & Vedder-atelier de ketting gemaakt. Heb jij ook een mooi verhaal bij je sieraad? Mail dan naar marketing@vedder-vedder.com en misschien nodigen Anne en Esther je wel uit voor de podcastopnames op het Vedder & Vedder-kantoor.♥ Volg Vedder & Vedder op Instagram: @vedder.vedder♥ Volg Anne Vedder op Instagram: @annevedder♥ Volg Esther Vedder op Instagram: @esther.vedder

Fingerprints Episode 1Join the Ashmolean Museum's director, Xa Sturgis, as he questions what a museum is for. He introduces us to Powhatan's Mantle, one of the museum's founding objects, and one inextricably linked with British colonial history. From there, he traces the Ashmolean's story to the present day, as special guests explore how we can transform an uncomfortable past into a more positive future. Find a transcript of this episode hereRead moreSee Powhatan's Mantle hereFind out more about Oxford University's procedures about the return of cultural objects hereSpeakers in this episode:Series host: Lucie Dawkins, Director & Producer, Ashmolean MuseumXa Sturgis, Director of the Ashmolean MuseumSumaya Kassim, writer, curator and museum-scepticReyahn King, CEO of York Museums TrustDr Laura van Broekhoven, Director of the Pitt Rivers Museum, OxfordMustafa Barcho, Oxford-Middle East Community Ambassador, Ashmolean MuseumMarenka Thompson-Odlum, Researcher, Pitt RiversNicola Bird, Community Engagement Officer, Oxford's Gardens, Libraries and MuseumsAbout the Fingerprints podcastEvery object in the Ashmolean has passed from hand to hand to reach the Museum. In a new podcast, we uncover the invisible fingerprints left behind by makers, looters, archaeologists, soldiers, rulers, curators, and many more. These stories of touch reveal the ways in which the forces of conflict and colonialism have shaped Britain's oldest Museum. Join the Ashmolean's curators alongside artists, experts, and community members, for our new podcast: Fingerprints.Fingerprints will be released on the Ashmolean's website, on Spotify, Apple, and wherever you get your podcasts, weekly from  21 January 2022 until 25 February 2022.Fingerprints is produced and hosted by Lucie Dawkins. Guests include Bénédicte Savoy, co-author of the Report on African Cultural Heritage, commissioned by Emmanuel Macron; Professor Dan Hicks, of Oxford's Pitt Rivers Museum; and Simukai Chigudu, one of the founding members of the Rhodes Must Fall campaign.www.ashmolean.org/fingerprints

In aflevering #5 van de PZC Voetbal Podcast schuift Dennis de Nooijer aan. De trainer van Terneuzense Boys wilde zaterdagavond eigenlijk naar de derby Terneuzen-Philippine maar zag daar toch van af, na de 2-0-nederlaag tegen Nieuw Lekkerland. ,,Ik was zo chagrijnig van die verliespartij, dat ik niet meer ben gegaan.'' De Nooijer kreeg wel mee dat scheidsrechter Wim Broekhoven de grootste moeite had om de bij vlagen harde derby in goede banen te leiden. ,,Hij is 74. Ik heb op mijn zestiende ooit mijn eerste gele kaart van hem gehad. Maar bij die derby's in de derde klasse zondag staat hij er vaak op. Dat is toch gek?'' Verder praat presentator Jurien Dam met de oud-prof en verslaggever Rudy Boogert onder meer over het vertrek van Lieven Gevaert bij Hoek, de ongeregeldheden bij het duel tussen Kloetinge en Neptunus-Schiebroek en wordt uiteraard ook Terneuzense Boys onder de loep genomen. Support the show: https://krant.nl See omnystudio.com/listener for privacy information.

Vrijdagavond waren Nikki Lambrechts en Bart van Broekhoven van de Musicompany bij ons te gast om te praten over The Clue, een misdadig stuk dat zich dit keer afspeelt in een school en waarin het publiek actief mee doet. Wat houdt The Clue in en wat wordt van het publiek verwacht? Meer info: www.musicompany.nl

Originally published 24 September 2021. In this first episode of a three-part series, Tom Keatinge is joined by Lia van Broekhoven from Human Security Collective, IAMTN's Veronica Studsgaard, Victoria Ibezim-Ohaeri of Spaces for Change, and Wendy Delmar from the Caribbean Association of Banks to assess FATF's past, delving into the standard-setter's efforts in relation to Non-Profit Organisations, Money Service Businesses, and correspondent banking.

In this first episode of a three-part series, Tom Keatinge is joined by Lia van Broekhoven from Human Security Collective, IAMTN's Veronica Studsgaard, Victoria Ibezim-Ohaeri of Spaces for Change, and Wendy Delmar from the Caribbean Association of Banks to assess FATF's past, delving into the standard-setter's efforts in relation to Non-Profit Organisations, Money Service Businesses, and correspondent banking.

On this episode, recorded in early August 2021, Insight Provider Nicolas Van Broekhoven talks to us about five of his favourite Singapore-based small- and mid-cap investment ideas and his view on them going forward. Hear from Nicolas on names such as Straits Trading, AEM, Rex, and more. Follow Nicolas's work: https://skr.ma/qxxEQx5CpZoDg39m7 Smartkarma users can find the presentation slides here: https://skr.ma/8zMCe6BXKJm8u71N7 Nicolas Van Broekhoven is a generalist investor with a preference for small and mid-cap companies and special situations. He grew up in Europe, went to university in the US, and lives in Singapore, which has given him a broad scope on the world and investing in general. This podcast is provided for general informational and entertainment purposes only, and is not intended to provide financial, investment or other professional advice. Views expressed by third parties do not necessarily represent Smartkarma's views. Smartkarma assumes no responsibility or liability for the accuracy, compliance or completeness of the podcast or the information it contains. Users should not rely on the podcast or the information it contains when making individual, business or other strategic decisions and should always consult a qualified expert or professional adviser.

Paul van Liempt in gesprek met journalist en filosoof Remko van Broekhoven over de Nederlandse journalistiek.

Remko wilde al sinds z'n twaalfde revolutionair worden, zoals Che Guevara en Fidel Castro. We spreken over zijn revolutionaire temperament en hoe hij dat tegenwoordig vorm geeft voor zijn gezin. Hij laat ons zien hoe we goed kunnen omgaan met het kwaad. En hij vertelt over zijn voortdurende worsteling met de woede, een logische zonde voor een revolutionair. Een gesprek over het goede doen, over de moed om het kwaad onder ogen te zien, én over de moed om kwetsbaar te zijn. .......................................... Merel van Deursen is sparring partner voor professionals. Ze helpt mensen bij gedoe in de top en bij het versterken van hun persoonlijk leiderschap.  Meer over Merel: www.legalhighperformance.nl merel.vandeursen@legalhighperformance.nl 0650638927 LinkedIn: Merel van Deursen Techniek en mixage: Hidde Bruinsma

Harrie, Stefan en Tjietse nemen plaats op De Restzetel en vertolken de ongehoorde stem. Deze week spreken zij tweemaal over huisvesting: van basisschoolleerlingen en van arbeidsmigranten. Verder zoomen de heren in op de dubbele functie van Gert-Jan van Broekhoven (VPD). TIJD – ONDERWERP 01:17 – Wat u en ons opviel (Afl. #34) 04:54 – Het Raadslid (G.J. van Broekhoven) 17:38 – De Terugblik (arbeidsmigranten) 27:32 – Het Dossierstuk (onderwijshuisvesting) 35:40 – De Voorspelling (tijd bij agendapunt)

Wat is creativiteit? En hoe stelt ons brein zich open voor creatief denken? De beste ideeën komen tot ons onder de douche wordt wel eens gesteld. Maar buiten deze douchemomenten om komt het vooral toe aan de ‘creatieve types'. Hoe komen creatieve ideeën in ons op? En schuilt de creatieveling in ons allen? Kom luisteren naar neurowetenschapper Roshan Cools en socioloog Kim van Broekhoven en leer meer over de creatieve mens. De creatieve mens | Lezing en gesprek met neurowetenschapper Roshan Cools en socioloog Kim van Broekhoven | Dinsdag 18 mei 2021| 20.00 – 21.15 uur | Online | Radboud Reflects en het Donders Institute Lees het verslag: https://www.ru.nl/radboudreflects/terugblik/terugblik-2021/terugblik-2021/21-05-18-creatieve-mens-lezing-gesprek/ Of bekijk de video: https://youtu.be/RK9K0pnWzb0 Like deze podcast, abonneer je op dit kanaal en mis niks. Bekijk ook de agenda voor nog meer verdiepende lezingen: https://www.ru.nl/radboudreflects/agenda/lezingen/ Wil je geen enkele verdiepende lezing missen? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief: https://www.ru.nl/radboudreflects/nieuwsbrief/aanmelden-mailnieuwsbrief-radboud-reflects/

Francine van Broekhoven became a certified medical thermographer after her mother passed away from Breast Cancer.  She is an expert in the field of breast health in combination with a thermography report. By the year 2019, Francine had made over 5000 thermograms in The Netherlands and Belgium.  Additionally, she is the author of the book: Breast Health handbook and Medical Thermography. Francine has become an advocate of healthy breasts. According to Francine, there are so many things women CAN do if they would only know.  Thermography is just a part of the whole package; women should get information about what the bra is doing with their lymph and how their breasts can benefit from dry brushing and breast tissue treatments. Francine also points out that Thermography is not about detecting breast cancer, but about giving very personal information to a woman about the health status of her breasts. No woman should have to go through the sorrow and fear which Francine and her mother experienced. Francine wants to take away the anxiety of breast cancer and give trust and knowledge back in the hands of all women around the world.

Waarom organiseren we verkiezingen? Hoe is het gekomen dat we verkiezingen zien als het feest van de democratie zien? In deze eerste aflevering van het Spel en de Macht spreken we met Anne Heyer, universitair docent Europese Geschiedenis en Tom Theuns, universitair docent politieke theorie en Europese politiek, over de relatie tussen verkiezingen en democratie. Het Spel en de Macht is een initiatief van het Centrum voor Nederlandse Politiek en Bestuur waarin historici, bestuurskundigen, politicologen en neerlandici die aan de Universiteit Leiden onderzoek naar Nederlandse politiek, samenwerken. De presentatie is in handen van Paul Maas, student Journalistiek en Nieuwe Media en Simon Otjes, universitair docent Nederlandse politiek bij de Universiteit Leiden. Aan de podcast werken verder Maxime Kok en Marijke van Broekhoven mee. Beeld door Melchior Stikkelman. Muziek afkomstig van Dexter Britain (Late Mornings)

Vrouwen die kunnen toch niet bouwen? Oja, zeker wel. Simone bewijst het tegendeel. Samen met nog 3 andere dames is zij bijna 50% van BK In d'n Gouwe Geit. De club met waarschijnlijk het kleinste bouwkot van 't Krabbegat. In de Gouwe Geit bestaat al jaren en Koen heeft daar bewijs van mee genomen en Pascal leert ons hoe we van één euro twee euro kunnen maken.

Precies een week na de afkondiging van deze nieuwe, gedeeltelijke lockdown onderzoekt Radio Futura in een stil theater in een leeg centrum van de stad, het concept ‘stilte’. Wat betekent stilte en hoe wordt het ervaren? Kan de stad Amsterdam ooit echt stil zijn of sijpelt er altijd en overal geluid door de wanden, je oren en je beleveniswereld in? Wat is het effect van lawaai op de mens, op een overspannen en op een kalm innerlijk? We weten inmiddels dat geluidsvervuiling een negatief effect heeft op onze gezondheid, immers is het officieel erkend als milieuvervuiling. Maar wordt hier in de toekomst rekening mee gehouden nu de stad Amsterdam alleen nog maar verder uitdijt? Radio Futura en Sanne Vanderbruggen (maker/schrijver/speler bij BOG) blikken vooruit naar een idealistische toekomst. Hoe richten we straks onze steden in, bouwen we onze huizen? Kan een bouwfout zoals bij de iconische Pontsteiger voorkomen worden wanneer er bij het ontwerpen ervan vertrokken wordt vanuit de akoestiek in plaats van akoestiek zien als restproduct? En hoe werkt ons bewustzijn over ons eigen geluid en het omgaan met elkaars geluiden? Sanne Vanderbruggen verricht momenteel haar vooronderzoek naar de geluidsbeleving van stilte in de stad voor een project dat in 2022 bij BOG. gemaakt wordt. Vanavond deelt ze in Radio Futura haar bevindingen, fascinaties en vragen. Ze onderzoekt met haar gastsprekers Peter De Graef (theatermaker, schrijver en acteur) en Ricky van Broekhoven (ontwerper van geluid en ruimte) hoe een ideale stad eruit zou zien als je vertrekt vanuit stilte. Hoe stedenbouwkundige, architecten, sonografen en kunstenaars samen kunnen werken in het vormgeven van de stad van de toekomst.

Which is more creative, the Arts or the sciences? My guest, Professor David Cropley from the University of South Australia, joins us today to discuss this question and to delve into his research into whether any specific differences exist between creativity in the Arts and creativity in STEM. David is an internationally recognised expert on creativity and innovation. He’s appeared on several television programs on the ABC, including Redesign My Brain and Life at 9. The study we’re focusing on today was co-authored by Kim van Broekhoven and Phillip Seegers from Maastricht University in the Netherlands. The study surveyed over 2000 German undergraduate students enrolled in STEM courses and in Arts courses, to explore how creativity differed across the disciplines. In this episode, David takes us through how they conducted the study, some of the key findings, and the practical implications of this research for educators working in the K-12 space. Guest: David Cropley Host: Rebecca Vukovic

Prisonshow aflevering 47:Met in deze aflevering twee onderwerpen:- Review: Podcast de Showbizzmoord.AVRO-TROS maakte voor NPO Radio 1 een podcast documentaire over de moord op platenbaas Bart van der Laar in 1981.We bespreken de podcastserie over een van de grootste gerechtelijke dwalingen in Nederland waarvan deze week het laatste deel verscheen.- Hoofdgast Ad van Broekhoven. (vanaf 9:24 min)Toen de marinierskazerne niet naar Zeeland kwam heeft het kabinet een compensatie-pakket aan de Zeeuwen aangeboden. Ad van Broekhoven woont in Zeeland en is ook zoon van een vader die als bewaarder en werkmeester in de PI Breda werkte. Ad heeft een petitie opgesteld  tegen de komst van een EBI en extra beveiligde rechtbank, onderdeel van de compensatie, en legt graag uit waarom hij  zo fel is gekant tegen de kabinetsplannen.Meer info over de denktank Club van Zeeland via: www.club-van-zeeland.nlDe besproken bijeenkomst is zaterdag 4 juli te bezoeken in bioscoop Cinecity in Vlissingen.Genoemd boek in de uitzending: De nieuwe route - Anke Siegers.Publicatie: Vrijdag 3 juli 2020.Een podcast van Edwin Kleiss en Frans Douw.Reacties zijn welkom op de Prisonshow Facebook en Twitter of via info@prisonshow.nl

Welkom bij de Herwaarns mini-serie! Vanwege de COVID19-maatregelen hebben wij een tijdelijk stop op onze podcast-opnames. Om toch na te blijven denken aan de hand culturele objecten zijn we een mini-serie over emotie gestart. We kiezen een cultureel object uit dat voor ons veelzeggend is over een bepaalde emotie, leggen uit waarom en sturen dit door naar de ander, die reageert en zelf vertelt over een ander object. Tenslotte volgt de reactie van de eerste. Deze aflevering gaat over woede. Is woede altijd een negatieve emotie of zijn er ook manieren om woede te gebruiken voor iets goeds? Merels object: - Seneca - Over Woede (De Ira) https://en.wikipedia.org/wiki/De_Ira - Scène uit Harry Potter: https://www.youtube.com/watch?v=3HPymviUCB0 - Badscène: https://www.youtube.com/watch?v=GyPF4sZgl1o&has_verified=1 - Info over Daenerys: https://gameofthrones.fandom.com/wiki/Daenerys_Targaryen Wessels object: - Knights of the Old Republic. Bioware, 2003. - Simone Weil. "L'Iliad: de poem du force." 1945. Vertaling naar Engels Mary McCarty: "The Iliad or the Poem of Force." Voor de Jedi en Sith codes kun je hier terecht: -- https://starwars.fandom.com/wiki/Jedi_Code -- https://starwars.fandom.com/wiki/Code_of_the_Sith Conclusie: - Beyoncé - Flawless https://www.youtube.com/watch?v=IyuUWOnS9BY - Chimamanda Ngozi Adichie - We should all be  feminists - https://www.ted.com/talks/chimamanda_ngozi_adichie_we_should_all_be_feminists - Knock Down the House - trailer: https://www.youtube.com/watch?v=_wGZc8ZjFY4 (te zien op Netflix) (Merel wil ook graag de cursus Changemakers van The School of Life, gegeven door Remko van Broekhoven, bedanken voor het idee Adichie/Beyoncé) https://youtu.be/ErbsMgpig_w

Remko van Broekhoven over zijn boek De wereld omgekeerd. Hoe de filosofie je helpt goed om te gaan met het kwaad.

Almost three years ago Samwel Nangiria paid a visit the Pitt Rivers Museum in Oxford. While there he was presented with objects gathered from his culture around 100 years ago. To his shock the collection included items that would normally never have made it into a museum or out of the hands of specific members of the Maasai community. He would eventually express his feelings to the museum, and what follows has become a fascinating and at times emotional engagement to de-colonize museums and empower the Maasai to tell their own story of who they are as a living culture today. Today on the podcast we explain the process from the unlikely way it began to the interesting ways it has evolved. With help from Nick Lunch - Director of Insight Share, Dr/ Laura from Broekhoven - director of the Pitt Rivers Museum, and Samwel Nangiria of the Pan-African Living Cultures Alliance.

Een bezoek aan Indonesië, een kranslegging bij Auschwitz en een invitatie voor het World Holocaust Forum in Israel. Het eerste halfjaar van 2020 van Koning Willem-Alexander en Koningin Maxima staat in het teken van herdenken. Veel bezoeken aan oorlogsgerelateerde plaatsen, maar in het eigen paleis blijft het angstvallig stil. Dat vindt Koningshuis-verslaggever Jan Hoedeman.  In de nieuwste AD Royalty Podcast praten hij en presentator Kevin Goes over de eerste maanden van 2020 en wat er op het programma staat voor de koninklijke familie. Ook bellen ze met verslaggever Ruud van Broekhoven van regionale omroep L1 in Limburg over de voorbereidingen voor Koningsdag 2020 in Maastricht.  Support the show. Support the show.

Er is naast het nieuwe boek van Geert Mak ook een nieuwe televisieserie genaamd In Europa. De geschiedenis op heterdaad betrapt. Onder leiding van Roel van Broekhoven en Stefanie de Brouwer reisde een team van onderzoekers Europa rond op zoek naar de stemming en de werkelijkheid van de 21ste eeuw.Aanstaande zondag is op NPO 2 de eerste aflevering te zien. Eindredacteur Roel van Broekhoven is te gast.

The context of the Pitt Rivers Museum stimulates discussion about human-technology relations. Gemma Hughes asks Dr Laura van Broekhoven, Director of the Pitt Rivers Museum, about the unique nature of the Museum. Dr Sara Shaw describes the differences between Utopian discourses of technology and the ways in which people relate to technology in everyday life, and Dr Joe Wherton talks about his research into the use of GPS tracking devices by people with dementia.

How To Succeed is een heerlijke Broadway musical die vanaf 14 november te zien zal zijn, gebracht door de Bergse MusiCompany. Een drietal spelers, Temmo Berends, Alicia van Dijke en Lotte Brusselaars kwamen naar de studio om te vertellen over deze musical en hun rol daarin. Wij lieten ook nog wat fragmenten horen van zowel de Amerikaanse versie als enkele repetitiefragmenten en vertelde o.m. Pierre van Broekhoven over de moeilijkheid van muziek, dans en zang!

In de pauze van en na de tweede generale repetitie hadden wij interviews met de beide actrices die verantwoordelijk zijn voor de rol van Lieske, het Bergse barmeisje, nl. Julia Boschman en Marit van Reijen. Daarna hoor je een korte compilatie van een aantal liedjes (live opgenomen) én Arthur van Broekhoven de regisseur. Last but not least hoor je in dit deel de beide jongens Julian Segers en Marijn Schotsman die de rol van Martien spelen, de jongste rol uit Supersum. In het tweede deel hoor je Emiel Wilbrink die de Duitse Majoor Lintz speelt én je hoort Ron Horsten die vertelt over de prachtige projecties waar best nog wat bij kwam kijken.

Vandaag praat ik met Remko van Broekhoven. Politiek filosoof, schrijver, en ook wel bekend als de vloggende filosoof.  Remko is momenteel bezig aan een boek over de zeven zonden - Ijdelheid, luiheid, hebzucht, wellust, jaloezie, gulzigheid en woede Ik vind Remko een hele moedige filosoof. Want waar andere filosofen nog weleens erg abstract blijven in hun uitleg, durft hij persoonlijk te worden. We praten dan ook niet alleen over de relatie tussen zonden, en moed, maar ook over zijn eigen zonden. Zijn vroegere sexverslaving, bijvoorbeeld, en zijn hudige woede. Over de behoefte die daaronder zit, en waarom je dapper maar ook liefdevol moet zijn, om boven dat soort zonden uit te stijgen. Meer over Remko: https://remkovanbroekhoven.nl/ 

Welkom bij de eerste aflevering van BAR TA(L)C! In Aflevering 1 spreken we met kunstenaar/ ontwerper Ricky van Broekhoven. Ricky heeft in atelier in TAC, en een expositie die nog tot 16 Juni 2019 te bezoeken is in TAC. We spreken met Ricky en Astrid (Directeur TAC) over werk, filosofie en kunst. Wil je meer weten over Ricky en zijn werk kijk dan op zijn website: http://studiovanbroekhoven.com/ Genoten van deze podcast? Deel hem dan met je vrienden en familie en laat een leuke recensie achter op je favoriete podcastplatform!

Te gast René van Broekhoven een duizendpoot op het gebied van Audio-Visuele producties. Hij laat een aantal van zijn favoriete "zangers/zangeressen horen en ook een paar tracks van zijn CD The eyes of AVA, opgedragen aan zijn kleindochter.

Hij is politiek filosoof, schrijver en verbonden aan The School of Life in Amsterdam: Remko van Broekhoven. In Brainwash Radio legt hij uit hoe onderbuik en politiek onlosmakelijk verbonden zijn.

Theatermaker en actrice Nazmiye Oral, filmjournalist Gawie Keyser, politiek filosoof Remko van Broekhoven en presentator Stephan Sanders over de waarheden en leugens van Rutte, onderbuik en democratie en de Duitse oorlogsfilm Der Hauptmann. Uitgezonden op 30 april 2018, NPO Radio 1.

In de uitzending die staat in het teken van het politieke debat tussen progressief bergeijk en Bergeijk Terug!. Dan de gemeenteberichten over de heitje voor een karweitje actie van Jong Nederland. Mevrouw Hurkens leest dan weer een leuk verhaal voor voor de kleinste Bergeijkenaartjes en Bergeijkenarinnetjes. Dan is het tijd voor het politieke debat tussen Ted van de Broekhoven van progressief bergeijk en onze Tonnie van de Mortel van Bergeijk Terug!

He: Allereerst een gemeentebericht over tips in verband met het buitenzetten van uw containers. Tonnie van de Mortel is te gast in de studio vanwege 10 programmapunten van Bergeijk Terug. Een muziekje. Telefoon van Ted van Broekhoven van Progressief Bergeijk. Oproep van Jola mode.

In een tijd dat het verschijnsel mediahype nog tamelijk onbekend is, heeft de VPRO er al eentje te pakken: De Wereldreis. Het is 1981 en twee teams verslaggevers, te weten Ronald van den Boogaard, Roel van Broekhoven (team 1: donker en interessant) en Ton van der Graaf en Jan Willem Dolk (team 2: jong en blond), reizen in navolging van het verhaal van Jules Verne de wereld rond. Niet in 80, maar in 57 dagen, én zonder geld. Wie het eerste aankomt heeft gewonnen. De reisverslagen, in wedstrijdvorm, werden uitgezonden in het programma Villa-VPRO. In 1995 maakte Lida Iburg voor het programma Aardse Zaken een handzame compilatie uit de vele uren band die er van de wereldreis bewaard zijn gebleven.

Even van het eiland af Op 19 december 1986 had de destijds 61-jarige schrijver en kunstenaar Jan Wolkers de reis van Texel naar Hilversum afgelegd om van acht uur 's ochtends tot één uur 's middags met Ronald van den Boogaard te praten. Als er van de Grote Vier van de Nederlandse naoorlogse literatuur gesproken wordt, hoort Wolkers daar, naast Mulisch, Hermans en Reve, bij. Maar meestal hebben we het over de Grote Drie en dan valt Wolkers buiten de boot. Waarom de term 'Grote Vier' niet in het bewustzijn van de literatuurliefhebber is ingedaald, is nooit helemaal opgehelderd. Wolkers heeft bij herhaling gezegd dat hij zichzelf een groot schrijver vindt, al was het maar om de "calvinistische bescheidenheid, die Multatuli al op de hak heeft genomen" te hekelen. Veel van Wolkers' grootste successen waren in 1986 allemaal al geschreven. Vier van zijn boeken, waaronder Turks Fruit, waren al verfilmd. Theo van Gogh zou een jaar later Terug naar Oegstgeest als film regisseren. Wolkers' imponerende productie stokte ook de daaropvolgende jaren niet. In 2005, het jaar dat hij 80 werd, schreef hij het Boekenweekgeschenk Zomerhitte, dat verfilmd is door Monique van der Ven, die eerder de belangrijke rol van Olga speelde in de filmversie van Turks Fruit. -------------------------------------------- Biografie Jan Wolkers Jan Hendrik Wolkers zag op 26 oktober 1925 het levenslicht in Oegstgeest. Hij werd geboren uit Amsterdamse, gereformeerde ouders, die een kruidenierswinkel hadden. Het gezin Wolkers telde elf kinderen en de zaak liep slecht. Toen hij met een slecht kerstrapport van de mulo naar huis kwam, zag zijn vader daarin een goede reden om hem van school te halen en in de winkel te laten helpen. Hij had ook baantjes als tuinman, dierenverzorger in het laboratorium van de Universiteit Leiden en landschapsschilder. Wolkers eerste liefde was het schilderen. In 1943 dook hij onder en hield zich in leven door lampenkappen te beschilderen. Met het verdiende geld nam hij lessen aan de Leidse Schilderacademie. Na de oorlog verliet Wolkers Nederland en vestigde zich korte tijd in Parijs. Hij kwam terug om eerst in Den Haag en daarna in Amsterdam een opleiding als beeldend kunstenaar te volgen. In 1954 vertrok hij naar Salzburg om aan het door Oskar Kokoschka opgerichte Internationale Sommerakademie für bildende Kunst te studeren. Drie jaar later mocht de getalenteerde kunstenaar met een beurs van de Franse regering in Parijs bij Zadkine studeren. Daar begon hij ook verhalen te schrijven. Dat leidde in 1961 tot zijn debuut Serpentina's Petticoat, dat geen enkele rimpeling in de vaderlandse kritieken veroorzaakte. Kort Amerikaans, de roman die een jaar later uitkwam, deed dat wel. Wolkers werd uitbundig als aanstormend talent gevierd. Hoewel het na een kleine grasduinsessie door zijn oeuvre niet moeilijk is te bedenken dat zijn boeken in hun tijd veel stof deden opwaaien. Vooral van de seksuele moraalridders kreeg Wolkers de wind van voren. Hun kritiek verstomde echter mettertijd; Wolkers boeken vlogen als warme broodjes over de toonbank. Vanaf zijn eerste werk zijn er thema's te destilleren die in zijn hele oeuvre terugkeren (en die hem vaak op de beschuldiging komen te staan dat hij zichzelf herhaalt): Wolkers brengt de werking van het lichaam in al zijn facetten nogal plastisch in beeld. Of het nu om seksualiteit, aftakeling, dood of de spijsvertering gaat, hij noemt het beestje bij de naam. Daarnaast komt zijn kennis en liefde van de natuur vaak naar voren. Gezinssituaties zijn meestal belastend en de humor vaak bitter. Zijn boeken leunen voor een deel op autobiografische elementen, maar zijn nooit alleen maar uit zijn eigen leven gegrepen. Wolkers trouwde twee keer. Van zijn eerste vrouw, Maria, scheidde hij nadat hun dochtertje Eva door een ongeluk thuis overleed. Het echtpaar kwam die klap niet te boven. Zijn tweede en huidige vrouw, Karina Gnirrep, kwam in 1963 als zeventienjarige bij hem langs om hem te interviewen en is vervolgens nooit meer van zijn zijde geweken. Het stel kreeg in 1981 een tweeling, Bob en Tom genaamd. Zijn grootste literaire succes behaalde Wolkers met Turks Fruit, dat in 1969 uitkwam. Hij schreef het naar aanleiding van het einde van een hartstochtelijke relatie. De film werd in 1973 door Paul Verhoeven verfilmd met Rutger Hauer en Monique van de Ven in de hoofdrol. Zelf was hij maar tot zekere hoogte tevreden over de verfilming. Hij vond dat er iets teveel reclame werd genaamd voor condooms en fietsmerken, vertelde hij Ronald van den Boogaard. Ten tijde van het Marathoninterview was Wolkers dus al een gearriveerd schrijver, al vond hij zelf dat hij mooi aan die betiteling was ontkomen; hij vond zichzelf niet tot de éminence grise van de Nederlandse literatuur behoren. Dat hij als beeldhouwer en schilder minder bekendheid had verworven, stelde hem soms wel teleur. Hij maakte onder andere het Auschwitzmonument in het Wertheimpark in Amsterdam. Dat beeld, gemaakt van glas, is door de jaren heen zeer vaak vernield door vandalen. Ook andere glazen beelden bleven niet lang heel, zoals het monument voor Ceres op Texel. Wolkers besloot daarop meer staal te gebruiken. Jan Wolkers heeft een ambivalente houding tegenover (literaire) prijzen: hij wint ze veelvuldig, maar weigert ze bijna altijd. In 1982 had hij de jury van de Constantijn Huygensprijs voor de eer bedankt. Hij kreeg de prijs voor zijn gehele oeuvre, maar het stak hem dat de jury van de prijs - die bestond uit mensen die ook in allerlei andere jury's zaten - zijn afzonderlijke werken nooit hadden bekroond. "Dan kunnen ze hem beter aan een jonger iemand geven", vond Wolkers. Drie jaar na het interview, in 1989, weigerde hij de P.C. Hooftprijs. Naar eigen zeggen, omdat hij het onterecht vond dat Marten Toonder, de schepper van de strip Tom Poes, nooit een grote literatuurprijs had gewonnen. Sinds 1980 woont Wolkers op Texel, omringd door zijn geliefde zee. De natuur is altijd een belangrijke inspiratiebron geweest voor Wolkers. Voor Villa Achterwerk maakte hij twee seizoenen afleveringen over alles wat er in zijn achtertuin groeide en bloeide. Het Boekenweekgeschenk van 2005, Zomerhitte, speelt zich ook af op Texel. Daarmee liet de schrijver ook zien om hoge leeftijd nog altijd zeer productief te zijn. Jan Wolkers stierf in de nacht van 18 op 19 oktober 2007. Onderzoek van eerder die week uitgewezen dat zijn lichaam op was en dat het einde niet lang meer zou duren. -------------------------------------- Hoogtepunten uit het interview "Ik wil hem graag horen tellen, dat vind ik heel mooi" Ronald van den Boogaard begon het marathoninterview met Jan Wolkers met een reeks uitspraken die andere schrijvers over Wolkers hadden gedaan. Zo had Maarten ’t Hart hem ooit de André van Duijn van de Nederlandse literatuur genoemd. “Geschreven uit stinkende jaloezie”, riposteerde Wolkers. Het viel hem in ieder geval op dat mensen een verkeerd beeld van hem hadden: “Jan Lenferink van RUR zei laatst: Jan, jij bent de meest viriele man van Nederland. Wat een onzin! Ik heb juist hele vrouwelijke kanten. Je ziet mij altijd maar met de kinderen. Ik begrijp niet waar ze het vandaan halen. Ik geloof dat bij mij leven en werk, voor de mensen dan, samen schijnen te vallen. Als u de brieven ziet die ik op Turks Fruit gekregen heb, van vrouwen die schrijven: “meneer, die vrouw had er op een gegeven moment genoeg van om acht keer per dag met iemand naar bed te moeten, maar ik zou dat fantastisch vinden, kunt u niet bij mij aan komen”, dat soort rare dingen, dat ze wat jij in dat boek schrijft, meteen ervaren als werkelijkheid.” Toch kwamen zijn ideeën over seksualiteit al snel tot uiting. Waarom vrouwen eerder zonder boe of ba met elkaar het bed induiken, was de vraag: “Vriendschap tussen mannen heeft natuurlijk altijd met biseksualiteit en homoseksualiteit te maken. Je moet maar eens kijken, als ze ‘s avonds het huis ontvluchten en in de kroeg met hun armen om elkaar gaan staan. En als je dan de deur opendoet en ‘homo’ roept, dan slaan ze je op hun bek. Vrouwen komen veel makkelijker tot vrijages met elkaar zonder dat ze homoseksueel zijn. Dat komt omdat ze het allereerste contact hebben gehad met een vrouw, ze hebben aan de borst van hun moeder gezogen. En mannen hebben niet aan de pik van hun vader gezogen, althans dat hoop je dan.” Conflicten horen er volgens Wolkers bij, ook met de kinderen, hoe klein ze ook zijn. De tweeling Bob en Tom waren vijf ten tijde van het marathoninterview: “Er zijn altijd conflicten, kinderen willen veel. De eerste jaren van een kinderleven ben je aan één stuk bezig ze voor zelfvernietiging te behoeden. Als je kinderen aan hun lot overlaat, vernietigen ze zichzelf. Ze lopen in het water, ze springen uit het raam, want Bob heeft soms die neiging... Ze lezen ook allemaal dingen van He-Man, Batman, dat ze kunnen vliegen. Daar moet je ze wel voor waarschuwen, dat zulke wonderen niet kunnen.” De kerst zat er aan te komen en Van den Boogaard wilde graag weten hoe Wolkers de feestdagen door zou brengen: “Er staat bij mij in de garage een grote kerstboom opgeslagen, met een kruis eronder. Er staat bij mij op het terrein voor de deur drie kerstbomen, waarvan er twee voor de jongens zijn en één komt dan weer in het huisje waar gasten van mij zijn. Mijn zoons komen, Maria komt, mijn eerste vrouw. Ik ga in de Beethovenstraat twee licht gezouten hammen halen, die ik in de oven rooster en die bereid ik, die serveer ik met allerlei vruchten, asperges. Ik kan geen wild eten, dat is een jeugdfrustratie, dat is het enige dat ik nooit te boven ben gekomen. Het heeft niets te maken met vegetariërschap, dat heb je aan die hammen wel gehoord, maar als iemand mij zou willen zien kotsen, dan moet ie zeggen, “dat wat je net gegeten heb, daar zat konijn in”, en dan kots ik.” De laatste minuut van het marathoninterview breekt aan. Van den Boogaard vraagt of Wolkers het een lange zit vond. “Nee, als we op de helft waren zou ik nog doorgaan, ik geloof dat we nog heel wat te bepraten hebben. Ik wil hem [Cor Galis] eigenlijk horen tellen, dat vind ik heel mooi. Ik heb niet zoveel kerstgroeten, ik vind het altijd heerlijk met kerst als er sneeuw is, een beetje rauw weer.” -------------------- Ronald van den Boogaard over lang Interviewen "Je houdt het geen vijf uur vol met iemand die je niet interessant vindt." "Of ik er nog iets van weet? Ik ben er later nog vrij vaak aan herinnerd. Er hadden heel veel mensen geluisterd en er waren positieve reacties op gekomen. Ik weet nog dat toen hij de P.C. Hooftprijs won, dat was een paar jaar later, hij die weigerde. Dat had hij al met meerdere prijzen gedaan. Hij hield zich schuil op Texel, hij nam de telefoon niet op. Toen hebben ze mij gevraagd of ik hem niet wilde vragen waarom hij het had geweigerd. Ik heb een stagiair naar Texel gestuurd. Wolkers heeft toen een interview met ons gedaan, omdat hij goede herinneringen had aan het marathoninterview. Hadden we hem als enige en dat voegde toch wat toe. Hoewel hij wel geïrriteerd was geweest, dat we de bandjes van het marathoninterview destijds niet op hadden gestuurd. Misschien ben ik dat zelf wel vergeten." "Ik kende Wolkers niet, had hem nooit eerder gesproken, maar ik kende zijn werk wel goed. Hij wilde wel graag een voorgesprek. Ik moest naar Leiden waar hij een expositie aan het voorbereiden was. Ik kreeg niet de indruk dat hij nou wilde weten waar we het over gingen hebben, maar hij wilde zien wat voor iemand ik was. Wie hij tegenover zich kreeg en of hij met een kenner van doen had. Ik had veel boeken al in mijn jeugd gelezen. Toen ik De Walgvogel had gelezen had ik wel door dat hij een groot schrijver was, prachtig. Voor het marathoninterview heb ik boeken gelezen en andere herlezen. Ik vond en vind hem een groot schrijver. Je houdt het geen vijf uur vol met iemand die je niet interessant vindt." "Ik heb het marathoninterview nooit meer teruggehoord, maar ik weet nog wel dat ergens in het eerste uur de zon op een prachtige manier door de wolken brak en dat Wolkers dat zo mooi beschreef. Daaraan kon je zien dat hij zich op zijn gemak voelde, hij was niet zo met de vragen bezig dat hij nergens anders oog meer voor had. Toen dacht ik ook: "het komt wel goed met het interview". Het was ook ontzettend gezellig, we waren al lang en breed klaar, maar hij ging maar door. Zijn vrouw was er ook bij." "Van de acht marathoninterviews die ik gedaan heb, neemt deze wel een bijzonder plek in. Het was natuurlijk bijzonder omdat het de eerste voor mij was en ik vond het ook heel erg leuk dat er zoveel positieve reacties op waren." "We waren natuurlijk wel zenuwachtig over vijf uur interview. Het was het eerste seizoen, ik was toen eindredacteur van Het Gebouw en we hadden onze nek uitgestoken voor dat programma. Roel van Broekhoven had het bedacht en die wilde er nog even 24 uur marathoninterview van maken. Helaas hadden we niet zoveel zendtijd. Nu vind ik het jammer dat de marathoninterviews maar drie uur duren en geen vijf meer. Hoewel het natuurlijk moeilijk is om een spanningsboog vijf uur vast te houden. Luisteren mensen wel zo lang? Er was onderling ook wel kritiek op het idee, maar ik kan me van alle interviews, waar ik altijd bij zat, eigenlijk geen stiltes herinneren. Daar waren we in het begin natuurlijk bang voor. Er stonden wel plaatjes klaar, maar die hebben we nooit in hoeven zetten."

Even van het eiland af Op 19 december 1986 had de destijds 61-jarige schrijver en kunstenaar Jan Wolkers de reis van Texel naar Hilversum afgelegd om van acht uur 's ochtends tot één uur 's middags met Ronald van den Boogaard te praten. Als er van de Grote Vier van de Nederlandse naoorlogse literatuur gesproken wordt, hoort Wolkers daar, naast Mulisch, Hermans en Reve, bij. Maar meestal hebben we het over de Grote Drie en dan valt Wolkers buiten de boot. Waarom de term 'Grote Vier' niet in het bewustzijn van de literatuurliefhebber is ingedaald, is nooit helemaal opgehelderd. Wolkers heeft bij herhaling gezegd dat hij zichzelf een groot schrijver vindt, al was het maar om de "calvinistische bescheidenheid, die Multatuli al op de hak heeft genomen" te hekelen. Veel van Wolkers' grootste successen waren in 1986 allemaal al geschreven. Vier van zijn boeken, waaronder Turks Fruit, waren al verfilmd. Theo van Gogh zou een jaar later Terug naar Oegstgeest als film regisseren. Wolkers' imponerende productie stokte ook de daaropvolgende jaren niet. In 2005, het jaar dat hij 80 werd, schreef hij het Boekenweekgeschenk Zomerhitte, dat verfilmd is door Monique van der Ven, die eerder de belangrijke rol van Olga speelde in de filmversie van Turks Fruit. -------------------------------------------- Biografie Jan Wolkers Jan Hendrik Wolkers zag op 26 oktober 1925 het levenslicht in Oegstgeest. Hij werd geboren uit Amsterdamse, gereformeerde ouders, die een kruidenierswinkel hadden. Het gezin Wolkers telde elf kinderen en de zaak liep slecht. Toen hij met een slecht kerstrapport van de mulo naar huis kwam, zag zijn vader daarin een goede reden om hem van school te halen en in de winkel te laten helpen. Hij had ook baantjes als tuinman, dierenverzorger in het laboratorium van de Universiteit Leiden en landschapsschilder. Wolkers eerste liefde was het schilderen. In 1943 dook hij onder en hield zich in leven door lampenkappen te beschilderen. Met het verdiende geld nam hij lessen aan de Leidse Schilderacademie. Na de oorlog verliet Wolkers Nederland en vestigde zich korte tijd in Parijs. Hij kwam terug om eerst in Den Haag en daarna in Amsterdam een opleiding als beeldend kunstenaar te volgen. In 1954 vertrok hij naar Salzburg om aan het door Oskar Kokoschka opgerichte Internationale Sommerakademie für bildende Kunst te studeren. Drie jaar later mocht de getalenteerde kunstenaar met een beurs van de Franse regering in Parijs bij Zadkine studeren. Daar begon hij ook verhalen te schrijven. Dat leidde in 1961 tot zijn debuut Serpentina's Petticoat, dat geen enkele rimpeling in de vaderlandse kritieken veroorzaakte. Kort Amerikaans, de roman die een jaar later uitkwam, deed dat wel. Wolkers werd uitbundig als aanstormend talent gevierd. Hoewel het na een kleine grasduinsessie door zijn oeuvre niet moeilijk is te bedenken dat zijn boeken in hun tijd veel stof deden opwaaien. Vooral van de seksuele moraalridders kreeg Wolkers de wind van voren. Hun kritiek verstomde echter mettertijd; Wolkers boeken vlogen als warme broodjes over de toonbank. Vanaf zijn eerste werk zijn er thema's te destilleren die in zijn hele oeuvre terugkeren (en die hem vaak op de beschuldiging komen te staan dat hij zichzelf herhaalt): Wolkers brengt de werking van het lichaam in al zijn facetten nogal plastisch in beeld. Of het nu om seksualiteit, aftakeling, dood of de spijsvertering gaat, hij noemt het beestje bij de naam. Daarnaast komt zijn kennis en liefde van de natuur vaak naar voren. Gezinssituaties zijn meestal belastend en de humor vaak bitter. Zijn boeken leunen voor een deel op autobiografische elementen, maar zijn nooit alleen maar uit zijn eigen leven gegrepen. Wolkers trouwde twee keer. Van zijn eerste vrouw, Maria, scheidde hij nadat hun dochtertje Eva door een ongeluk thuis overleed. Het echtpaar kwam die klap niet te boven. Zijn tweede en huidige vrouw, Karina Gnirrep, kwam in 1963 als zeventienjarige bij hem langs om hem te interviewen en is vervolgens nooit meer van zijn zijde geweken. Het stel kreeg in 1981 een tweeling, Bob en Tom genaamd. Zijn grootste literaire succes behaalde Wolkers met Turks Fruit, dat in 1969 uitkwam. Hij schreef het naar aanleiding van het einde van een hartstochtelijke relatie. De film werd in 1973 door Paul Verhoeven verfilmd met Rutger Hauer en Monique van de Ven in de hoofdrol. Zelf was hij maar tot zekere hoogte tevreden over de verfilming. Hij vond dat er iets teveel reclame werd genaamd voor condooms en fietsmerken, vertelde hij Ronald van den Boogaard. Ten tijde van het Marathoninterview was Wolkers dus al een gearriveerd schrijver, al vond hij zelf dat hij mooi aan die betiteling was ontkomen; hij vond zichzelf niet tot de éminence grise van de Nederlandse literatuur behoren. Dat hij als beeldhouwer en schilder minder bekendheid had verworven, stelde hem soms wel teleur. Hij maakte onder andere het Auschwitzmonument in het Wertheimpark in Amsterdam. Dat beeld, gemaakt van glas, is door de jaren heen zeer vaak vernield door vandalen. Ook andere glazen beelden bleven niet lang heel, zoals het monument voor Ceres op Texel. Wolkers besloot daarop meer staal te gebruiken. Jan Wolkers heeft een ambivalente houding tegenover (literaire) prijzen: hij wint ze veelvuldig, maar weigert ze bijna altijd. In 1982 had hij de jury van de Constantijn Huygensprijs voor de eer bedankt. Hij kreeg de prijs voor zijn gehele oeuvre, maar het stak hem dat de jury van de prijs - die bestond uit mensen die ook in allerlei andere jury's zaten - zijn afzonderlijke werken nooit hadden bekroond. "Dan kunnen ze hem beter aan een jonger iemand geven", vond Wolkers. Drie jaar na het interview, in 1989, weigerde hij de P.C. Hooftprijs. Naar eigen zeggen, omdat hij het onterecht vond dat Marten Toonder, de schepper van de strip Tom Poes, nooit een grote literatuurprijs had gewonnen. Sinds 1980 woont Wolkers op Texel, omringd door zijn geliefde zee. De natuur is altijd een belangrijke inspiratiebron geweest voor Wolkers. Voor Villa Achterwerk maakte hij twee seizoenen afleveringen over alles wat er in zijn achtertuin groeide en bloeide. Het Boekenweekgeschenk van 2005, Zomerhitte, speelt zich ook af op Texel. Daarmee liet de schrijver ook zien om hoge leeftijd nog altijd zeer productief te zijn. Jan Wolkers stierf in de nacht van 18 op 19 oktober 2007. Onderzoek van eerder die week uitgewezen dat zijn lichaam op was en dat het einde niet lang meer zou duren. -------------------------------------- Hoogtepunten uit het interview "Ik wil hem graag horen tellen, dat vind ik heel mooi" Ronald van den Boogaard begon het marathoninterview met Jan Wolkers met een reeks uitspraken die andere schrijvers over Wolkers hadden gedaan. Zo had Maarten ’t Hart hem ooit de André van Duijn van de Nederlandse literatuur genoemd. “Geschreven uit stinkende jaloezie”, riposteerde Wolkers. Het viel hem in ieder geval op dat mensen een verkeerd beeld van hem hadden: “Jan Lenferink van RUR zei laatst: Jan, jij bent de meest viriele man van Nederland. Wat een onzin! Ik heb juist hele vrouwelijke kanten. Je ziet mij altijd maar met de kinderen. Ik begrijp niet waar ze het vandaan halen. Ik geloof dat bij mij leven en werk, voor de mensen dan, samen schijnen te vallen. Als u de brieven ziet die ik op Turks Fruit gekregen heb, van vrouwen die schrijven: “meneer, die vrouw had er op een gegeven moment genoeg van om acht keer per dag met iemand naar bed te moeten, maar ik zou dat fantastisch vinden, kunt u niet bij mij aan komen”, dat soort rare dingen, dat ze wat jij in dat boek schrijft, meteen ervaren als werkelijkheid.” Toch kwamen zijn ideeën over seksualiteit al snel tot uiting. Waarom vrouwen eerder zonder boe of ba met elkaar het bed induiken, was de vraag: “Vriendschap tussen mannen heeft natuurlijk altijd met biseksualiteit en homoseksualiteit te maken. Je moet maar eens kijken, als ze ‘s avonds het huis ontvluchten en in de kroeg met hun armen om elkaar gaan staan. En als je dan de deur opendoet en ‘homo’ roept, dan slaan ze je op hun bek. Vrouwen komen veel makkelijker tot vrijages met elkaar zonder dat ze homoseksueel zijn. Dat komt omdat ze het allereerste contact hebben gehad met een vrouw, ze hebben aan de borst van hun moeder gezogen. En mannen hebben niet aan de pik van hun vader gezogen, althans dat hoop je dan.” Conflicten horen er volgens Wolkers bij, ook met de kinderen, hoe klein ze ook zijn. De tweeling Bob en Tom waren vijf ten tijde van het marathoninterview: “Er zijn altijd conflicten, kinderen willen veel. De eerste jaren van een kinderleven ben je aan één stuk bezig ze voor zelfvernietiging te behoeden. Als je kinderen aan hun lot overlaat, vernietigen ze zichzelf. Ze lopen in het water, ze springen uit het raam, want Bob heeft soms die neiging... Ze lezen ook allemaal dingen van He-Man, Batman, dat ze kunnen vliegen. Daar moet je ze wel voor waarschuwen, dat zulke wonderen niet kunnen.” De kerst zat er aan te komen en Van den Boogaard wilde graag weten hoe Wolkers de feestdagen door zou brengen: “Er staat bij mij in de garage een grote kerstboom opgeslagen, met een kruis eronder. Er staat bij mij op het terrein voor de deur drie kerstbomen, waarvan er twee voor de jongens zijn en één komt dan weer in het huisje waar gasten van mij zijn. Mijn zoons komen, Maria komt, mijn eerste vrouw. Ik ga in de Beethovenstraat twee licht gezouten hammen halen, die ik in de oven rooster en die bereid ik, die serveer ik met allerlei vruchten, asperges. Ik kan geen wild eten, dat is een jeugdfrustratie, dat is het enige dat ik nooit te boven ben gekomen. Het heeft niets te maken met vegetariërschap, dat heb je aan die hammen wel gehoord, maar als iemand mij zou willen zien kotsen, dan moet ie zeggen, “dat wat je net gegeten heb, daar zat konijn in”, en dan kots ik.” De laatste minuut van het marathoninterview breekt aan. Van den Boogaard vraagt of Wolkers het een lange zit vond. “Nee, als we op de helft waren zou ik nog doorgaan, ik geloof dat we nog heel wat te bepraten hebben. Ik wil hem [Cor Galis] eigenlijk horen tellen, dat vind ik heel mooi. Ik heb niet zoveel kerstgroeten, ik vind het altijd heerlijk met kerst als er sneeuw is, een beetje rauw weer.” -------------------- Ronald van den Boogaard over lang Interviewen "Je houdt het geen vijf uur vol met iemand die je niet interessant vindt." "Of ik er nog iets van weet? Ik ben er later nog vrij vaak aan herinnerd. Er hadden heel veel mensen geluisterd en er waren positieve reacties op gekomen. Ik weet nog dat toen hij de P.C. Hooftprijs won, dat was een paar jaar later, hij die weigerde. Dat had hij al met meerdere prijzen gedaan. Hij hield zich schuil op Texel, hij nam de telefoon niet op. Toen hebben ze mij gevraagd of ik hem niet wilde vragen waarom hij het had geweigerd. Ik heb een stagiair naar Texel gestuurd. Wolkers heeft toen een interview met ons gedaan, omdat hij goede herinneringen had aan het marathoninterview. Hadden we hem als enige en dat voegde toch wat toe. Hoewel hij wel geïrriteerd was geweest, dat we de bandjes van het marathoninterview destijds niet op hadden gestuurd. Misschien ben ik dat zelf wel vergeten." "Ik kende Wolkers niet, had hem nooit eerder gesproken, maar ik kende zijn werk wel goed. Hij wilde wel graag een voorgesprek. Ik moest naar Leiden waar hij een expositie aan het voorbereiden was. Ik kreeg niet de indruk dat hij nou wilde weten waar we het over gingen hebben, maar hij wilde zien wat voor iemand ik was. Wie hij tegenover zich kreeg en of hij met een kenner van doen had. Ik had veel boeken al in mijn jeugd gelezen. Toen ik De Walgvogel had gelezen had ik wel door dat hij een groot schrijver was, prachtig. Voor het marathoninterview heb ik boeken gelezen en andere herlezen. Ik vond en vind hem een groot schrijver. Je houdt het geen vijf uur vol met iemand die je niet interessant vindt." "Ik heb het marathoninterview nooit meer teruggehoord, maar ik weet nog wel dat ergens in het eerste uur de zon op een prachtige manier door de wolken brak en dat Wolkers dat zo mooi beschreef. Daaraan kon je zien dat hij zich op zijn gemak voelde, hij was niet zo met de vragen bezig dat hij nergens anders oog meer voor had. Toen dacht ik ook: "het komt wel goed met het interview". Het was ook ontzettend gezellig, we waren al lang en breed klaar, maar hij ging maar door. Zijn vrouw was er ook bij." "Van de acht marathoninterviews die ik gedaan heb, neemt deze wel een bijzonder plek in. Het was natuurlijk bijzonder omdat het de eerste voor mij was en ik vond het ook heel erg leuk dat er zoveel positieve reacties op waren." "We waren natuurlijk wel zenuwachtig over vijf uur interview. Het was het eerste seizoen, ik was toen eindredacteur van Het Gebouw en we hadden onze nek uitgestoken voor dat programma. Roel van Broekhoven had het bedacht en die wilde er nog even 24 uur marathoninterview van maken. Helaas hadden we niet zoveel zendtijd. Nu vind ik het jammer dat de marathoninterviews maar drie uur duren en geen vijf meer. Hoewel het natuurlijk moeilijk is om een spanningsboog vijf uur vast te houden. Luisteren mensen wel zo lang? Er was onderling ook wel kritiek op het idee, maar ik kan me van alle interviews, waar ik altijd bij zat, eigenlijk geen stiltes herinneren. Daar waren we in het begin natuurlijk bang voor. Er stonden wel plaatjes klaar, maar die hebben we nooit in hoeven zetten."

Even van het eiland af Op 19 december 1986 had de destijds 61-jarige schrijver en kunstenaar Jan Wolkers de reis van Texel naar Hilversum afgelegd om van acht uur 's ochtends tot één uur 's middags met Ronald van den Boogaard te praten. Als er van de Grote Vier van de Nederlandse naoorlogse literatuur gesproken wordt, hoort Wolkers daar, naast Mulisch, Hermans en Reve, bij. Maar meestal hebben we het over de Grote Drie en dan valt Wolkers buiten de boot. Waarom de term 'Grote Vier' niet in het bewustzijn van de literatuurliefhebber is ingedaald, is nooit helemaal opgehelderd. Wolkers heeft bij herhaling gezegd dat hij zichzelf een groot schrijver vindt, al was het maar om de "calvinistische bescheidenheid, die Multatuli al op de hak heeft genomen" te hekelen. Veel van Wolkers' grootste successen waren in 1986 allemaal al geschreven. Vier van zijn boeken, waaronder Turks Fruit, waren al verfilmd. Theo van Gogh zou een jaar later Terug naar Oegstgeest als film regisseren. Wolkers' imponerende productie stokte ook de daaropvolgende jaren niet. In 2005, het jaar dat hij 80 werd, schreef hij het Boekenweekgeschenk Zomerhitte, dat verfilmd is door Monique van der Ven, die eerder de belangrijke rol van Olga speelde in de filmversie van Turks Fruit. -------------------------------------------- Biografie Jan Wolkers Jan Hendrik Wolkers zag op 26 oktober 1925 het levenslicht in Oegstgeest. Hij werd geboren uit Amsterdamse, gereformeerde ouders, die een kruidenierswinkel hadden. Het gezin Wolkers telde elf kinderen en de zaak liep slecht. Toen hij met een slecht kerstrapport van de mulo naar huis kwam, zag zijn vader daarin een goede reden om hem van school te halen en in de winkel te laten helpen. Hij had ook baantjes als tuinman, dierenverzorger in het laboratorium van de Universiteit Leiden en landschapsschilder. Wolkers eerste liefde was het schilderen. In 1943 dook hij onder en hield zich in leven door lampenkappen te beschilderen. Met het verdiende geld nam hij lessen aan de Leidse Schilderacademie. Na de oorlog verliet Wolkers Nederland en vestigde zich korte tijd in Parijs. Hij kwam terug om eerst in Den Haag en daarna in Amsterdam een opleiding als beeldend kunstenaar te volgen. In 1954 vertrok hij naar Salzburg om aan het door Oskar Kokoschka opgerichte Internationale Sommerakademie für bildende Kunst te studeren. Drie jaar later mocht de getalenteerde kunstenaar met een beurs van de Franse regering in Parijs bij Zadkine studeren. Daar begon hij ook verhalen te schrijven. Dat leidde in 1961 tot zijn debuut Serpentina's Petticoat, dat geen enkele rimpeling in de vaderlandse kritieken veroorzaakte. Kort Amerikaans, de roman die een jaar later uitkwam, deed dat wel. Wolkers werd uitbundig als aanstormend talent gevierd. Hoewel het na een kleine grasduinsessie door zijn oeuvre niet moeilijk is te bedenken dat zijn boeken in hun tijd veel stof deden opwaaien. Vooral van de seksuele moraalridders kreeg Wolkers de wind van voren. Hun kritiek verstomde echter mettertijd; Wolkers boeken vlogen als warme broodjes over de toonbank. Vanaf zijn eerste werk zijn er thema's te destilleren die in zijn hele oeuvre terugkeren (en die hem vaak op de beschuldiging komen te staan dat hij zichzelf herhaalt): Wolkers brengt de werking van het lichaam in al zijn facetten nogal plastisch in beeld. Of het nu om seksualiteit, aftakeling, dood of de spijsvertering gaat, hij noemt het beestje bij de naam. Daarnaast komt zijn kennis en liefde van de natuur vaak naar voren. Gezinssituaties zijn meestal belastend en de humor vaak bitter. Zijn boeken leunen voor een deel op autobiografische elementen, maar zijn nooit alleen maar uit zijn eigen leven gegrepen. Wolkers trouwde twee keer. Van zijn eerste vrouw, Maria, scheidde hij nadat hun dochtertje Eva door een ongeluk thuis overleed. Het echtpaar kwam die klap niet te boven. Zijn tweede en huidige vrouw, Karina Gnirrep, kwam in 1963 als zeventienjarige bij hem langs om hem te interviewen en is vervolgens nooit meer van zijn zijde geweken. Het stel kreeg in 1981 een tweeling, Bob en Tom genaamd. Zijn grootste literaire succes behaalde Wolkers met Turks Fruit, dat in 1969 uitkwam. Hij schreef het naar aanleiding van het einde van een hartstochtelijke relatie. De film werd in 1973 door Paul Verhoeven verfilmd met Rutger Hauer en Monique van de Ven in de hoofdrol. Zelf was hij maar tot zekere hoogte tevreden over de verfilming. Hij vond dat er iets teveel reclame werd genaamd voor condooms en fietsmerken, vertelde hij Ronald van den Boogaard. Ten tijde van het Marathoninterview was Wolkers dus al een gearriveerd schrijver, al vond hij zelf dat hij mooi aan die betiteling was ontkomen; hij vond zichzelf niet tot de éminence grise van de Nederlandse literatuur behoren. Dat hij als beeldhouwer en schilder minder bekendheid had verworven, stelde hem soms wel teleur. Hij maakte onder andere het Auschwitzmonument in het Wertheimpark in Amsterdam. Dat beeld, gemaakt van glas, is door de jaren heen zeer vaak vernield door vandalen. Ook andere glazen beelden bleven niet lang heel, zoals het monument voor Ceres op Texel. Wolkers besloot daarop meer staal te gebruiken. Jan Wolkers heeft een ambivalente houding tegenover (literaire) prijzen: hij wint ze veelvuldig, maar weigert ze bijna altijd. In 1982 had hij de jury van de Constantijn Huygensprijs voor de eer bedankt. Hij kreeg de prijs voor zijn gehele oeuvre, maar het stak hem dat de jury van de prijs - die bestond uit mensen die ook in allerlei andere jury's zaten - zijn afzonderlijke werken nooit hadden bekroond. "Dan kunnen ze hem beter aan een jonger iemand geven", vond Wolkers. Drie jaar na het interview, in 1989, weigerde hij de P.C. Hooftprijs. Naar eigen zeggen, omdat hij het onterecht vond dat Marten Toonder, de schepper van de strip Tom Poes, nooit een grote literatuurprijs had gewonnen. Sinds 1980 woont Wolkers op Texel, omringd door zijn geliefde zee. De natuur is altijd een belangrijke inspiratiebron geweest voor Wolkers. Voor Villa Achterwerk maakte hij twee seizoenen afleveringen over alles wat er in zijn achtertuin groeide en bloeide. Het Boekenweekgeschenk van 2005, Zomerhitte, speelt zich ook af op Texel. Daarmee liet de schrijver ook zien om hoge leeftijd nog altijd zeer productief te zijn. Jan Wolkers stierf in de nacht van 18 op 19 oktober 2007. Onderzoek van eerder die week uitgewezen dat zijn lichaam op was en dat het einde niet lang meer zou duren. -------------------------------------- Hoogtepunten uit het interview "Ik wil hem graag horen tellen, dat vind ik heel mooi" Ronald van den Boogaard begon het marathoninterview met Jan Wolkers met een reeks uitspraken die andere schrijvers over Wolkers hadden gedaan. Zo had Maarten ’t Hart hem ooit de André van Duijn van de Nederlandse literatuur genoemd. “Geschreven uit stinkende jaloezie”, riposteerde Wolkers. Het viel hem in ieder geval op dat mensen een verkeerd beeld van hem hadden: “Jan Lenferink van RUR zei laatst: Jan, jij bent de meest viriele man van Nederland. Wat een onzin! Ik heb juist hele vrouwelijke kanten. Je ziet mij altijd maar met de kinderen. Ik begrijp niet waar ze het vandaan halen. Ik geloof dat bij mij leven en werk, voor de mensen dan, samen schijnen te vallen. Als u de brieven ziet die ik op Turks Fruit gekregen heb, van vrouwen die schrijven: “meneer, die vrouw had er op een gegeven moment genoeg van om acht keer per dag met iemand naar bed te moeten, maar ik zou dat fantastisch vinden, kunt u niet bij mij aan komen”, dat soort rare dingen, dat ze wat jij in dat boek schrijft, meteen ervaren als werkelijkheid.” Toch kwamen zijn ideeën over seksualiteit al snel tot uiting. Waarom vrouwen eerder zonder boe of ba met elkaar het bed induiken, was de vraag: “Vriendschap tussen mannen heeft natuurlijk altijd met biseksualiteit en homoseksualiteit te maken. Je moet maar eens kijken, als ze ‘s avonds het huis ontvluchten en in de kroeg met hun armen om elkaar gaan staan. En als je dan de deur opendoet en ‘homo’ roept, dan slaan ze je op hun bek. Vrouwen komen veel makkelijker tot vrijages met elkaar zonder dat ze homoseksueel zijn. Dat komt omdat ze het allereerste contact hebben gehad met een vrouw, ze hebben aan de borst van hun moeder gezogen. En mannen hebben niet aan de pik van hun vader gezogen, althans dat hoop je dan.” Conflicten horen er volgens Wolkers bij, ook met de kinderen, hoe klein ze ook zijn. De tweeling Bob en Tom waren vijf ten tijde van het marathoninterview: “Er zijn altijd conflicten, kinderen willen veel. De eerste jaren van een kinderleven ben je aan één stuk bezig ze voor zelfvernietiging te behoeden. Als je kinderen aan hun lot overlaat, vernietigen ze zichzelf. Ze lopen in het water, ze springen uit het raam, want Bob heeft soms die neiging... Ze lezen ook allemaal dingen van He-Man, Batman, dat ze kunnen vliegen. Daar moet je ze wel voor waarschuwen, dat zulke wonderen niet kunnen.” De kerst zat er aan te komen en Van den Boogaard wilde graag weten hoe Wolkers de feestdagen door zou brengen: “Er staat bij mij in de garage een grote kerstboom opgeslagen, met een kruis eronder. Er staat bij mij op het terrein voor de deur drie kerstbomen, waarvan er twee voor de jongens zijn en één komt dan weer in het huisje waar gasten van mij zijn. Mijn zoons komen, Maria komt, mijn eerste vrouw. Ik ga in de Beethovenstraat twee licht gezouten hammen halen, die ik in de oven rooster en die bereid ik, die serveer ik met allerlei vruchten, asperges. Ik kan geen wild eten, dat is een jeugdfrustratie, dat is het enige dat ik nooit te boven ben gekomen. Het heeft niets te maken met vegetariërschap, dat heb je aan die hammen wel gehoord, maar als iemand mij zou willen zien kotsen, dan moet ie zeggen, “dat wat je net gegeten heb, daar zat konijn in”, en dan kots ik.” De laatste minuut van het marathoninterview breekt aan. Van den Boogaard vraagt of Wolkers het een lange zit vond. “Nee, als we op de helft waren zou ik nog doorgaan, ik geloof dat we nog heel wat te bepraten hebben. Ik wil hem [Cor Galis] eigenlijk horen tellen, dat vind ik heel mooi. Ik heb niet zoveel kerstgroeten, ik vind het altijd heerlijk met kerst als er sneeuw is, een beetje rauw weer.” -------------------- Ronald van den Boogaard over lang Interviewen "Je houdt het geen vijf uur vol met iemand die je niet interessant vindt." "Of ik er nog iets van weet? Ik ben er later nog vrij vaak aan herinnerd. Er hadden heel veel mensen geluisterd en er waren positieve reacties op gekomen. Ik weet nog dat toen hij de P.C. Hooftprijs won, dat was een paar jaar later, hij die weigerde. Dat had hij al met meerdere prijzen gedaan. Hij hield zich schuil op Texel, hij nam de telefoon niet op. Toen hebben ze mij gevraagd of ik hem niet wilde vragen waarom hij het had geweigerd. Ik heb een stagiair naar Texel gestuurd. Wolkers heeft toen een interview met ons gedaan, omdat hij goede herinneringen had aan het marathoninterview. Hadden we hem als enige en dat voegde toch wat toe. Hoewel hij wel geïrriteerd was geweest, dat we de bandjes van het marathoninterview destijds niet op hadden gestuurd. Misschien ben ik dat zelf wel vergeten." "Ik kende Wolkers niet, had hem nooit eerder gesproken, maar ik kende zijn werk wel goed. Hij wilde wel graag een voorgesprek. Ik moest naar Leiden waar hij een expositie aan het voorbereiden was. Ik kreeg niet de indruk dat hij nou wilde weten waar we het over gingen hebben, maar hij wilde zien wat voor iemand ik was. Wie hij tegenover zich kreeg en of hij met een kenner van doen had. Ik had veel boeken al in mijn jeugd gelezen. Toen ik De Walgvogel had gelezen had ik wel door dat hij een groot schrijver was, prachtig. Voor het marathoninterview heb ik boeken gelezen en andere herlezen. Ik vond en vind hem een groot schrijver. Je houdt het geen vijf uur vol met iemand die je niet interessant vindt." "Ik heb het marathoninterview nooit meer teruggehoord, maar ik weet nog wel dat ergens in het eerste uur de zon op een prachtige manier door de wolken brak en dat Wolkers dat zo mooi beschreef. Daaraan kon je zien dat hij zich op zijn gemak voelde, hij was niet zo met de vragen bezig dat hij nergens anders oog meer voor had. Toen dacht ik ook: "het komt wel goed met het interview". Het was ook ontzettend gezellig, we waren al lang en breed klaar, maar hij ging maar door. Zijn vrouw was er ook bij." "Van de acht marathoninterviews die ik gedaan heb, neemt deze wel een bijzonder plek in. Het was natuurlijk bijzonder omdat het de eerste voor mij was en ik vond het ook heel erg leuk dat er zoveel positieve reacties op waren." "We waren natuurlijk wel zenuwachtig over vijf uur interview. Het was het eerste seizoen, ik was toen eindredacteur van Het Gebouw en we hadden onze nek uitgestoken voor dat programma. Roel van Broekhoven had het bedacht en die wilde er nog even 24 uur marathoninterview van maken. Helaas hadden we niet zoveel zendtijd. Nu vind ik het jammer dat de marathoninterviews maar drie uur duren en geen vijf meer. Hoewel het natuurlijk moeilijk is om een spanningsboog vijf uur vast te houden. Luisteren mensen wel zo lang? Er was onderling ook wel kritiek op het idee, maar ik kan me van alle interviews, waar ik altijd bij zat, eigenlijk geen stiltes herinneren. Daar waren we in het begin natuurlijk bang voor. Er stonden wel plaatjes klaar, maar die hebben we nooit in hoeven zetten."

Even van het eiland af Op 19 december 1986 had de destijds 61-jarige schrijver en kunstenaar Jan Wolkers de reis van Texel naar Hilversum afgelegd om van acht uur 's ochtends tot één uur 's middags met Ronald van den Boogaard te praten. Als er van de Grote Vier van de Nederlandse naoorlogse literatuur gesproken wordt, hoort Wolkers daar, naast Mulisch, Hermans en Reve, bij. Maar meestal hebben we het over de Grote Drie en dan valt Wolkers buiten de boot. Waarom de term 'Grote Vier' niet in het bewustzijn van de literatuurliefhebber is ingedaald, is nooit helemaal opgehelderd. Wolkers heeft bij herhaling gezegd dat hij zichzelf een groot schrijver vindt, al was het maar om de "calvinistische bescheidenheid, die Multatuli al op de hak heeft genomen" te hekelen. Veel van Wolkers' grootste successen waren in 1986 allemaal al geschreven. Vier van zijn boeken, waaronder Turks Fruit, waren al verfilmd. Theo van Gogh zou een jaar later Terug naar Oegstgeest als film regisseren. Wolkers' imponerende productie stokte ook de daaropvolgende jaren niet. In 2005, het jaar dat hij 80 werd, schreef hij het Boekenweekgeschenk Zomerhitte, dat verfilmd is door Monique van der Ven, die eerder de belangrijke rol van Olga speelde in de filmversie van Turks Fruit. -------------------------------------------- Biografie Jan Wolkers Jan Hendrik Wolkers zag op 26 oktober 1925 het levenslicht in Oegstgeest. Hij werd geboren uit Amsterdamse, gereformeerde ouders, die een kruidenierswinkel hadden. Het gezin Wolkers telde elf kinderen en de zaak liep slecht. Toen hij met een slecht kerstrapport van de mulo naar huis kwam, zag zijn vader daarin een goede reden om hem van school te halen en in de winkel te laten helpen. Hij had ook baantjes als tuinman, dierenverzorger in het laboratorium van de Universiteit Leiden en landschapsschilder. Wolkers eerste liefde was het schilderen. In 1943 dook hij onder en hield zich in leven door lampenkappen te beschilderen. Met het verdiende geld nam hij lessen aan de Leidse Schilderacademie. Na de oorlog verliet Wolkers Nederland en vestigde zich korte tijd in Parijs. Hij kwam terug om eerst in Den Haag en daarna in Amsterdam een opleiding als beeldend kunstenaar te volgen. In 1954 vertrok hij naar Salzburg om aan het door Oskar Kokoschka opgerichte Internationale Sommerakademie für bildende Kunst te studeren. Drie jaar later mocht de getalenteerde kunstenaar met een beurs van de Franse regering in Parijs bij Zadkine studeren. Daar begon hij ook verhalen te schrijven. Dat leidde in 1961 tot zijn debuut Serpentina's Petticoat, dat geen enkele rimpeling in de vaderlandse kritieken veroorzaakte. Kort Amerikaans, de roman die een jaar later uitkwam, deed dat wel. Wolkers werd uitbundig als aanstormend talent gevierd. Hoewel het na een kleine grasduinsessie door zijn oeuvre niet moeilijk is te bedenken dat zijn boeken in hun tijd veel stof deden opwaaien. Vooral van de seksuele moraalridders kreeg Wolkers de wind van voren. Hun kritiek verstomde echter mettertijd; Wolkers boeken vlogen als warme broodjes over de toonbank. Vanaf zijn eerste werk zijn er thema's te destilleren die in zijn hele oeuvre terugkeren (en die hem vaak op de beschuldiging komen te staan dat hij zichzelf herhaalt): Wolkers brengt de werking van het lichaam in al zijn facetten nogal plastisch in beeld. Of het nu om seksualiteit, aftakeling, dood of de spijsvertering gaat, hij noemt het beestje bij de naam. Daarnaast komt zijn kennis en liefde van de natuur vaak naar voren. Gezinssituaties zijn meestal belastend en de humor vaak bitter. Zijn boeken leunen voor een deel op autobiografische elementen, maar zijn nooit alleen maar uit zijn eigen leven gegrepen. Wolkers trouwde twee keer. Van zijn eerste vrouw, Maria, scheidde hij nadat hun dochtertje Eva door een ongeluk thuis overleed. Het echtpaar kwam die klap niet te boven. Zijn tweede en huidige vrouw, Karina Gnirrep, kwam in 1963 als zeventienjarige bij hem langs om hem te interviewen en is vervolgens nooit meer van zijn zijde geweken. Het stel kreeg in 1981 een tweeling, Bob en Tom genaamd. Zijn grootste literaire succes behaalde Wolkers met Turks Fruit, dat in 1969 uitkwam. Hij schreef het naar aanleiding van het einde van een hartstochtelijke relatie. De film werd in 1973 door Paul Verhoeven verfilmd met Rutger Hauer en Monique van de Ven in de hoofdrol. Zelf was hij maar tot zekere hoogte tevreden over de verfilming. Hij vond dat er iets teveel reclame werd genaamd voor condooms en fietsmerken, vertelde hij Ronald van den Boogaard. Ten tijde van het Marathoninterview was Wolkers dus al een gearriveerd schrijver, al vond hij zelf dat hij mooi aan die betiteling was ontkomen; hij vond zichzelf niet tot de éminence grise van de Nederlandse literatuur behoren. Dat hij als beeldhouwer en schilder minder bekendheid had verworven, stelde hem soms wel teleur. Hij maakte onder andere het Auschwitzmonument in het Wertheimpark in Amsterdam. Dat beeld, gemaakt van glas, is door de jaren heen zeer vaak vernield door vandalen. Ook andere glazen beelden bleven niet lang heel, zoals het monument voor Ceres op Texel. Wolkers besloot daarop meer staal te gebruiken. Jan Wolkers heeft een ambivalente houding tegenover (literaire) prijzen: hij wint ze veelvuldig, maar weigert ze bijna altijd. In 1982 had hij de jury van de Constantijn Huygensprijs voor de eer bedankt. Hij kreeg de prijs voor zijn gehele oeuvre, maar het stak hem dat de jury van de prijs - die bestond uit mensen die ook in allerlei andere jury's zaten - zijn afzonderlijke werken nooit hadden bekroond. "Dan kunnen ze hem beter aan een jonger iemand geven", vond Wolkers. Drie jaar na het interview, in 1989, weigerde hij de P.C. Hooftprijs. Naar eigen zeggen, omdat hij het onterecht vond dat Marten Toonder, de schepper van de strip Tom Poes, nooit een grote literatuurprijs had gewonnen. Sinds 1980 woont Wolkers op Texel, omringd door zijn geliefde zee. De natuur is altijd een belangrijke inspiratiebron geweest voor Wolkers. Voor Villa Achterwerk maakte hij twee seizoenen afleveringen over alles wat er in zijn achtertuin groeide en bloeide. Het Boekenweekgeschenk van 2005, Zomerhitte, speelt zich ook af op Texel. Daarmee liet de schrijver ook zien om hoge leeftijd nog altijd zeer productief te zijn. Jan Wolkers stierf in de nacht van 18 op 19 oktober 2007. Onderzoek van eerder die week uitgewezen dat zijn lichaam op was en dat het einde niet lang meer zou duren. -------------------------------------- Hoogtepunten uit het interview "Ik wil hem graag horen tellen, dat vind ik heel mooi" Ronald van den Boogaard begon het marathoninterview met Jan Wolkers met een reeks uitspraken die andere schrijvers over Wolkers hadden gedaan. Zo had Maarten ’t Hart hem ooit de André van Duijn van de Nederlandse literatuur genoemd. “Geschreven uit stinkende jaloezie”, riposteerde Wolkers. Het viel hem in ieder geval op dat mensen een verkeerd beeld van hem hadden: “Jan Lenferink van RUR zei laatst: Jan, jij bent de meest viriele man van Nederland. Wat een onzin! Ik heb juist hele vrouwelijke kanten. Je ziet mij altijd maar met de kinderen. Ik begrijp niet waar ze het vandaan halen. Ik geloof dat bij mij leven en werk, voor de mensen dan, samen schijnen te vallen. Als u de brieven ziet die ik op Turks Fruit gekregen heb, van vrouwen die schrijven: “meneer, die vrouw had er op een gegeven moment genoeg van om acht keer per dag met iemand naar bed te moeten, maar ik zou dat fantastisch vinden, kunt u niet bij mij aan komen”, dat soort rare dingen, dat ze wat jij in dat boek schrijft, meteen ervaren als werkelijkheid.” Toch kwamen zijn ideeën over seksualiteit al snel tot uiting. Waarom vrouwen eerder zonder boe of ba met elkaar het bed induiken, was de vraag: “Vriendschap tussen mannen heeft natuurlijk altijd met biseksualiteit en homoseksualiteit te maken. Je moet maar eens kijken, als ze ‘s avonds het huis ontvluchten en in de kroeg met hun armen om elkaar gaan staan. En als je dan de deur opendoet en ‘homo’ roept, dan slaan ze je op hun bek. Vrouwen komen veel makkelijker tot vrijages met elkaar zonder dat ze homoseksueel zijn. Dat komt omdat ze het allereerste contact hebben gehad met een vrouw, ze hebben aan de borst van hun moeder gezogen. En mannen hebben niet aan de pik van hun vader gezogen, althans dat hoop je dan.” Conflicten horen er volgens Wolkers bij, ook met de kinderen, hoe klein ze ook zijn. De tweeling Bob en Tom waren vijf ten tijde van het marathoninterview: “Er zijn altijd conflicten, kinderen willen veel. De eerste jaren van een kinderleven ben je aan één stuk bezig ze voor zelfvernietiging te behoeden. Als je kinderen aan hun lot overlaat, vernietigen ze zichzelf. Ze lopen in het water, ze springen uit het raam, want Bob heeft soms die neiging... Ze lezen ook allemaal dingen van He-Man, Batman, dat ze kunnen vliegen. Daar moet je ze wel voor waarschuwen, dat zulke wonderen niet kunnen.” De kerst zat er aan te komen en Van den Boogaard wilde graag weten hoe Wolkers de feestdagen door zou brengen: “Er staat bij mij in de garage een grote kerstboom opgeslagen, met een kruis eronder. Er staat bij mij op het terrein voor de deur drie kerstbomen, waarvan er twee voor de jongens zijn en één komt dan weer in het huisje waar gasten van mij zijn. Mijn zoons komen, Maria komt, mijn eerste vrouw. Ik ga in de Beethovenstraat twee licht gezouten hammen halen, die ik in de oven rooster en die bereid ik, die serveer ik met allerlei vruchten, asperges. Ik kan geen wild eten, dat is een jeugdfrustratie, dat is het enige dat ik nooit te boven ben gekomen. Het heeft niets te maken met vegetariërschap, dat heb je aan die hammen wel gehoord, maar als iemand mij zou willen zien kotsen, dan moet ie zeggen, “dat wat je net gegeten heb, daar zat konijn in”, en dan kots ik.” De laatste minuut van het marathoninterview breekt aan. Van den Boogaard vraagt of Wolkers het een lange zit vond. “Nee, als we op de helft waren zou ik nog doorgaan, ik geloof dat we nog heel wat te bepraten hebben. Ik wil hem [Cor Galis] eigenlijk horen tellen, dat vind ik heel mooi. Ik heb niet zoveel kerstgroeten, ik vind het altijd heerlijk met kerst als er sneeuw is, een beetje rauw weer.” -------------------- Ronald van den Boogaard over lang Interviewen "Je houdt het geen vijf uur vol met iemand die je niet interessant vindt." "Of ik er nog iets van weet? Ik ben er later nog vrij vaak aan herinnerd. Er hadden heel veel mensen geluisterd en er waren positieve reacties op gekomen. Ik weet nog dat toen hij de P.C. Hooftprijs won, dat was een paar jaar later, hij die weigerde. Dat had hij al met meerdere prijzen gedaan. Hij hield zich schuil op Texel, hij nam de telefoon niet op. Toen hebben ze mij gevraagd of ik hem niet wilde vragen waarom hij het had geweigerd. Ik heb een stagiair naar Texel gestuurd. Wolkers heeft toen een interview met ons gedaan, omdat hij goede herinneringen had aan het marathoninterview. Hadden we hem als enige en dat voegde toch wat toe. Hoewel hij wel geïrriteerd was geweest, dat we de bandjes van het marathoninterview destijds niet op hadden gestuurd. Misschien ben ik dat zelf wel vergeten." "Ik kende Wolkers niet, had hem nooit eerder gesproken, maar ik kende zijn werk wel goed. Hij wilde wel graag een voorgesprek. Ik moest naar Leiden waar hij een expositie aan het voorbereiden was. Ik kreeg niet de indruk dat hij nou wilde weten waar we het over gingen hebben, maar hij wilde zien wat voor iemand ik was. Wie hij tegenover zich kreeg en of hij met een kenner van doen had. Ik had veel boeken al in mijn jeugd gelezen. Toen ik De Walgvogel had gelezen had ik wel door dat hij een groot schrijver was, prachtig. Voor het marathoninterview heb ik boeken gelezen en andere herlezen. Ik vond en vind hem een groot schrijver. Je houdt het geen vijf uur vol met iemand die je niet interessant vindt." "Ik heb het marathoninterview nooit meer teruggehoord, maar ik weet nog wel dat ergens in het eerste uur de zon op een prachtige manier door de wolken brak en dat Wolkers dat zo mooi beschreef. Daaraan kon je zien dat hij zich op zijn gemak voelde, hij was niet zo met de vragen bezig dat hij nergens anders oog meer voor had. Toen dacht ik ook: "het komt wel goed met het interview". Het was ook ontzettend gezellig, we waren al lang en breed klaar, maar hij ging maar door. Zijn vrouw was er ook bij." "Van de acht marathoninterviews die ik gedaan heb, neemt deze wel een bijzonder plek in. Het was natuurlijk bijzonder omdat het de eerste voor mij was en ik vond het ook heel erg leuk dat er zoveel positieve reacties op waren." "We waren natuurlijk wel zenuwachtig over vijf uur interview. Het was het eerste seizoen, ik was toen eindredacteur van Het Gebouw en we hadden onze nek uitgestoken voor dat programma. Roel van Broekhoven had het bedacht en die wilde er nog even 24 uur marathoninterview van maken. Helaas hadden we niet zoveel zendtijd. Nu vind ik het jammer dat de marathoninterviews maar drie uur duren en geen vijf meer. Hoewel het natuurlijk moeilijk is om een spanningsboog vijf uur vast te houden. Luisteren mensen wel zo lang? Er was onderling ook wel kritiek op het idee, maar ik kan me van alle interviews, waar ik altijd bij zat, eigenlijk geen stiltes herinneren. Daar waren we in het begin natuurlijk bang voor. Er stonden wel plaatjes klaar, maar die hebben we nooit in hoeven zetten."

Even van het eiland af Op 19 december 1986 had de destijds 61-jarige schrijver en kunstenaar Jan Wolkers de reis van Texel naar Hilversum afgelegd om van acht uur 's ochtends tot één uur 's middags met Ronald van den Boogaard te praten. Als er van de Grote Vier van de Nederlandse naoorlogse literatuur gesproken wordt, hoort Wolkers daar, naast Mulisch, Hermans en Reve, bij. Maar meestal hebben we het over de Grote Drie en dan valt Wolkers buiten de boot. Waarom de term 'Grote Vier' niet in het bewustzijn van de literatuurliefhebber is ingedaald, is nooit helemaal opgehelderd. Wolkers heeft bij herhaling gezegd dat hij zichzelf een groot schrijver vindt, al was het maar om de "calvinistische bescheidenheid, die Multatuli al op de hak heeft genomen" te hekelen. Veel van Wolkers' grootste successen waren in 1986 allemaal al geschreven. Vier van zijn boeken, waaronder Turks Fruit, waren al verfilmd. Theo van Gogh zou een jaar later Terug naar Oegstgeest als film regisseren. Wolkers' imponerende productie stokte ook de daaropvolgende jaren niet. In 2005, het jaar dat hij 80 werd, schreef hij het Boekenweekgeschenk Zomerhitte, dat verfilmd is door Monique van der Ven, die eerder de belangrijke rol van Olga speelde in de filmversie van Turks Fruit. -------------------------------------------- Biografie Jan Wolkers Jan Hendrik Wolkers zag op 26 oktober 1925 het levenslicht in Oegstgeest. Hij werd geboren uit Amsterdamse, gereformeerde ouders, die een kruidenierswinkel hadden. Het gezin Wolkers telde elf kinderen en de zaak liep slecht. Toen hij met een slecht kerstrapport van de mulo naar huis kwam, zag zijn vader daarin een goede reden om hem van school te halen en in de winkel te laten helpen. Hij had ook baantjes als tuinman, dierenverzorger in het laboratorium van de Universiteit Leiden en landschapsschilder. Wolkers eerste liefde was het schilderen. In 1943 dook hij onder en hield zich in leven door lampenkappen te beschilderen. Met het verdiende geld nam hij lessen aan de Leidse Schilderacademie. Na de oorlog verliet Wolkers Nederland en vestigde zich korte tijd in Parijs. Hij kwam terug om eerst in Den Haag en daarna in Amsterdam een opleiding als beeldend kunstenaar te volgen. In 1954 vertrok hij naar Salzburg om aan het door Oskar Kokoschka opgerichte Internationale Sommerakademie für bildende Kunst te studeren. Drie jaar later mocht de getalenteerde kunstenaar met een beurs van de Franse regering in Parijs bij Zadkine studeren. Daar begon hij ook verhalen te schrijven. Dat leidde in 1961 tot zijn debuut Serpentina's Petticoat, dat geen enkele rimpeling in de vaderlandse kritieken veroorzaakte. Kort Amerikaans, de roman die een jaar later uitkwam, deed dat wel. Wolkers werd uitbundig als aanstormend talent gevierd. Hoewel het na een kleine grasduinsessie door zijn oeuvre niet moeilijk is te bedenken dat zijn boeken in hun tijd veel stof deden opwaaien. Vooral van de seksuele moraalridders kreeg Wolkers de wind van voren. Hun kritiek verstomde echter mettertijd; Wolkers boeken vlogen als warme broodjes over de toonbank. Vanaf zijn eerste werk zijn er thema's te destilleren die in zijn hele oeuvre terugkeren (en die hem vaak op de beschuldiging komen te staan dat hij zichzelf herhaalt): Wolkers brengt de werking van het lichaam in al zijn facetten nogal plastisch in beeld. Of het nu om seksualiteit, aftakeling, dood of de spijsvertering gaat, hij noemt het beestje bij de naam. Daarnaast komt zijn kennis en liefde van de natuur vaak naar voren. Gezinssituaties zijn meestal belastend en de humor vaak bitter. Zijn boeken leunen voor een deel op autobiografische elementen, maar zijn nooit alleen maar uit zijn eigen leven gegrepen. Wolkers trouwde twee keer. Van zijn eerste vrouw, Maria, scheidde hij nadat hun dochtertje Eva door een ongeluk thuis overleed. Het echtpaar kwam die klap niet te boven. Zijn tweede en huidige vrouw, Karina Gnirrep, kwam in 1963 als zeventienjarige bij hem langs om hem te interviewen en is vervolgens nooit meer van zijn zijde geweken. Het stel kreeg in 1981 een tweeling, Bob en Tom genaamd. Zijn grootste literaire succes behaalde Wolkers met Turks Fruit, dat in 1969 uitkwam. Hij schreef het naar aanleiding van het einde van een hartstochtelijke relatie. De film werd in 1973 door Paul Verhoeven verfilmd met Rutger Hauer en Monique van de Ven in de hoofdrol. Zelf was hij maar tot zekere hoogte tevreden over de verfilming. Hij vond dat er iets teveel reclame werd genaamd voor condooms en fietsmerken, vertelde hij Ronald van den Boogaard. Ten tijde van het Marathoninterview was Wolkers dus al een gearriveerd schrijver, al vond hij zelf dat hij mooi aan die betiteling was ontkomen; hij vond zichzelf niet tot de éminence grise van de Nederlandse literatuur behoren. Dat hij als beeldhouwer en schilder minder bekendheid had verworven, stelde hem soms wel teleur. Hij maakte onder andere het Auschwitzmonument in het Wertheimpark in Amsterdam. Dat beeld, gemaakt van glas, is door de jaren heen zeer vaak vernield door vandalen. Ook andere glazen beelden bleven niet lang heel, zoals het monument voor Ceres op Texel. Wolkers besloot daarop meer staal te gebruiken. Jan Wolkers heeft een ambivalente houding tegenover (literaire) prijzen: hij wint ze veelvuldig, maar weigert ze bijna altijd. In 1982 had hij de jury van de Constantijn Huygensprijs voor de eer bedankt. Hij kreeg de prijs voor zijn gehele oeuvre, maar het stak hem dat de jury van de prijs - die bestond uit mensen die ook in allerlei andere jury's zaten - zijn afzonderlijke werken nooit hadden bekroond. "Dan kunnen ze hem beter aan een jonger iemand geven", vond Wolkers. Drie jaar na het interview, in 1989, weigerde hij de P.C. Hooftprijs. Naar eigen zeggen, omdat hij het onterecht vond dat Marten Toonder, de schepper van de strip Tom Poes, nooit een grote literatuurprijs had gewonnen. Sinds 1980 woont Wolkers op Texel, omringd door zijn geliefde zee. De natuur is altijd een belangrijke inspiratiebron geweest voor Wolkers. Voor Villa Achterwerk maakte hij twee seizoenen afleveringen over alles wat er in zijn achtertuin groeide en bloeide. Het Boekenweekgeschenk van 2005, Zomerhitte, speelt zich ook af op Texel. Daarmee liet de schrijver ook zien om hoge leeftijd nog altijd zeer productief te zijn. Jan Wolkers stierf in de nacht van 18 op 19 oktober 2007. Onderzoek van eerder die week uitgewezen dat zijn lichaam op was en dat het einde niet lang meer zou duren. -------------------------------------- Hoogtepunten uit het interview "Ik wil hem graag horen tellen, dat vind ik heel mooi" Ronald van den Boogaard begon het marathoninterview met Jan Wolkers met een reeks uitspraken die andere schrijvers over Wolkers hadden gedaan. Zo had Maarten ’t Hart hem ooit de André van Duijn van de Nederlandse literatuur genoemd. “Geschreven uit stinkende jaloezie”, riposteerde Wolkers. Het viel hem in ieder geval op dat mensen een verkeerd beeld van hem hadden: “Jan Lenferink van RUR zei laatst: Jan, jij bent de meest viriele man van Nederland. Wat een onzin! Ik heb juist hele vrouwelijke kanten. Je ziet mij altijd maar met de kinderen. Ik begrijp niet waar ze het vandaan halen. Ik geloof dat bij mij leven en werk, voor de mensen dan, samen schijnen te vallen. Als u de brieven ziet die ik op Turks Fruit gekregen heb, van vrouwen die schrijven: “meneer, die vrouw had er op een gegeven moment genoeg van om acht keer per dag met iemand naar bed te moeten, maar ik zou dat fantastisch vinden, kunt u niet bij mij aan komen”, dat soort rare dingen, dat ze wat jij in dat boek schrijft, meteen ervaren als werkelijkheid.” Toch kwamen zijn ideeën over seksualiteit al snel tot uiting. Waarom vrouwen eerder zonder boe of ba met elkaar het bed induiken, was de vraag: “Vriendschap tussen mannen heeft natuurlijk altijd met biseksualiteit en homoseksualiteit te maken. Je moet maar eens kijken, als ze ‘s avonds het huis ontvluchten en in de kroeg met hun armen om elkaar gaan staan. En als je dan de deur opendoet en ‘homo’ roept, dan slaan ze je op hun bek. Vrouwen komen veel makkelijker tot vrijages met elkaar zonder dat ze homoseksueel zijn. Dat komt omdat ze het allereerste contact hebben gehad met een vrouw, ze hebben aan de borst van hun moeder gezogen. En mannen hebben niet aan de pik van hun vader gezogen, althans dat hoop je dan.” Conflicten horen er volgens Wolkers bij, ook met de kinderen, hoe klein ze ook zijn. De tweeling Bob en Tom waren vijf ten tijde van het marathoninterview: “Er zijn altijd conflicten, kinderen willen veel. De eerste jaren van een kinderleven ben je aan één stuk bezig ze voor zelfvernietiging te behoeden. Als je kinderen aan hun lot overlaat, vernietigen ze zichzelf. Ze lopen in het water, ze springen uit het raam, want Bob heeft soms die neiging... Ze lezen ook allemaal dingen van He-Man, Batman, dat ze kunnen vliegen. Daar moet je ze wel voor waarschuwen, dat zulke wonderen niet kunnen.” De kerst zat er aan te komen en Van den Boogaard wilde graag weten hoe Wolkers de feestdagen door zou brengen: “Er staat bij mij in de garage een grote kerstboom opgeslagen, met een kruis eronder. Er staat bij mij op het terrein voor de deur drie kerstbomen, waarvan er twee voor de jongens zijn en één komt dan weer in het huisje waar gasten van mij zijn. Mijn zoons komen, Maria komt, mijn eerste vrouw. Ik ga in de Beethovenstraat twee licht gezouten hammen halen, die ik in de oven rooster en die bereid ik, die serveer ik met allerlei vruchten, asperges. Ik kan geen wild eten, dat is een jeugdfrustratie, dat is het enige dat ik nooit te boven ben gekomen. Het heeft niets te maken met vegetariërschap, dat heb je aan die hammen wel gehoord, maar als iemand mij zou willen zien kotsen, dan moet ie zeggen, “dat wat je net gegeten heb, daar zat konijn in”, en dan kots ik.” De laatste minuut van het marathoninterview breekt aan. Van den Boogaard vraagt of Wolkers het een lange zit vond. “Nee, als we op de helft waren zou ik nog doorgaan, ik geloof dat we nog heel wat te bepraten hebben. Ik wil hem [Cor Galis] eigenlijk horen tellen, dat vind ik heel mooi. Ik heb niet zoveel kerstgroeten, ik vind het altijd heerlijk met kerst als er sneeuw is, een beetje rauw weer.” -------------------- Ronald van den Boogaard over lang Interviewen "Je houdt het geen vijf uur vol met iemand die je niet interessant vindt." "Of ik er nog iets van weet? Ik ben er later nog vrij vaak aan herinnerd. Er hadden heel veel mensen geluisterd en er waren positieve reacties op gekomen. Ik weet nog dat toen hij de P.C. Hooftprijs won, dat was een paar jaar later, hij die weigerde. Dat had hij al met meerdere prijzen gedaan. Hij hield zich schuil op Texel, hij nam de telefoon niet op. Toen hebben ze mij gevraagd of ik hem niet wilde vragen waarom hij het had geweigerd. Ik heb een stagiair naar Texel gestuurd. Wolkers heeft toen een interview met ons gedaan, omdat hij goede herinneringen had aan het marathoninterview. Hadden we hem als enige en dat voegde toch wat toe. Hoewel hij wel geïrriteerd was geweest, dat we de bandjes van het marathoninterview destijds niet op hadden gestuurd. Misschien ben ik dat zelf wel vergeten." "Ik kende Wolkers niet, had hem nooit eerder gesproken, maar ik kende zijn werk wel goed. Hij wilde wel graag een voorgesprek. Ik moest naar Leiden waar hij een expositie aan het voorbereiden was. Ik kreeg niet de indruk dat hij nou wilde weten waar we het over gingen hebben, maar hij wilde zien wat voor iemand ik was. Wie hij tegenover zich kreeg en of hij met een kenner van doen had. Ik had veel boeken al in mijn jeugd gelezen. Toen ik De Walgvogel had gelezen had ik wel door dat hij een groot schrijver was, prachtig. Voor het marathoninterview heb ik boeken gelezen en andere herlezen. Ik vond en vind hem een groot schrijver. Je houdt het geen vijf uur vol met iemand die je niet interessant vindt." "Ik heb het marathoninterview nooit meer teruggehoord, maar ik weet nog wel dat ergens in het eerste uur de zon op een prachtige manier door de wolken brak en dat Wolkers dat zo mooi beschreef. Daaraan kon je zien dat hij zich op zijn gemak voelde, hij was niet zo met de vragen bezig dat hij nergens anders oog meer voor had. Toen dacht ik ook: "het komt wel goed met het interview". Het was ook ontzettend gezellig, we waren al lang en breed klaar, maar hij ging maar door. Zijn vrouw was er ook bij." "Van de acht marathoninterviews die ik gedaan heb, neemt deze wel een bijzonder plek in. Het was natuurlijk bijzonder omdat het de eerste voor mij was en ik vond het ook heel erg leuk dat er zoveel positieve reacties op waren." "We waren natuurlijk wel zenuwachtig over vijf uur interview. Het was het eerste seizoen, ik was toen eindredacteur van Het Gebouw en we hadden onze nek uitgestoken voor dat programma. Roel van Broekhoven had het bedacht en die wilde er nog even 24 uur marathoninterview van maken. Helaas hadden we niet zoveel zendtijd. Nu vind ik het jammer dat de marathoninterviews maar drie uur duren en geen vijf meer. Hoewel het natuurlijk moeilijk is om een spanningsboog vijf uur vast te houden. Luisteren mensen wel zo lang? Er was onderling ook wel kritiek op het idee, maar ik kan me van alle interviews, waar ik altijd bij zat, eigenlijk geen stiltes herinneren. Daar waren we in het begin natuurlijk bang voor. Er stonden wel plaatjes klaar, maar die hebben we nooit in hoeven zetten."