OVT

(02:12) In aanloop naar de verkiezingen zijn er eindeloos veel debatten, televisiespotjes en interviews met lijsttrekkers. Maar wie in de jaren '50, '60 en '70 in campagnetijd televisie keek, zag iets heel anders. Hoe is televisie in campagnetijd veranderd en wat zegt dat over hoe politici én omroepen naar de burger kijken en keken? We vragen het aan politiek historicus Solange Ploeg.    (18:58) In Venezuela wordt gevreesd voor een Amerikaanse inval – maar komt die er ook? En betekent dit dat we teruggaan naar de ‘Monroe-doctrine', de tijd waarin de Verenigde Staten zich naar believen mengden in Zuid-Amerika? Patricio Silva, emeritus-hoogleraar geschiedenis van Latijns Amerika, vertelt.    (30:36) Zangeres Roufaida speelt het nummer ‘Ken Ness' van haar debuutalbum Coming Up For Air.    (35:28) In de nieuwe tentoonstelling ‘Thuis in de 17de eeuw' in het Rijksmuseum wandel je van zonsopkomst tot zonsondergang door het dagelijks leven van toen. Theatermaker en vormgever Steef de Jong ontwierp het decor: vitrines omgetoverd tot kartonnen kamers, kijkdozen waarin je zelf even een 17de-eeuwer wordt en replica's van poppenhuizen. Wat vertelt dit over hoe mensen toen leefden? Steef is te gast en legt het uit.    (44:22) Op 29 oktober zijn de verkiezingen. In de ‘Politieke Tijdmachine' vragen we iedere week aan een andere gast: welke politicus uit het verleden verdient juist nu onze aandacht? Deze week vragen we dat aan politiek historicus Carla Hoetink. Haar keuze: Els Borst.    (53:12) Wie wint de Libris Geschiedenis Prijs 2025, en schreef daarmee het beste historische publieksboek? De kanshebbers zijn:    Arianne Baggerman - De storm die wij vooruitgang noemen    Janna Coomans – Dievenland    Erik de Lange - De laatste dagen van Barbarije    Maarten van Riel - Het verdriet van Tilburg    Stephan Steinmetz - De tien van Den Haag    We praten met de genomineerde auteurs en onze afgevaardigde in de jury, schrijver Abdelkader Benali vertelt waarom deze boeken genomineerd zijn. En er is livemuziek van Roufaida. Zij zingt ‘Silver Linings' en ‘Splendor' van haar debuutalbum Coming Up For Air.    (01:40:49) Juryvoorzitter Ronald van Raak maakt bekend wie de winnaar is van de Libris Geschiedenis Prijs 2025?    Meer info: https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-26-oktober-2025  (https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-26-oktober-2025)

(01:55) Als iemand Nationaal Park Dwingelderveld kent dan is het herder Johan Coeling. Al 38 jaar leidt hij een kudde Drentse heideschapen door het gebied. We spreken hem en zijn schapen in schaapskooi Achter ‘t Zaand van Natuurmonumenten.  (05:45) De Amerikaanse president Donald Trump herhaalde afgelopen week dat hij de ‘Insurrection Act' uit 1807 nieuw leven wil inblazen. Die wet geeft de president tijdens een noodtoestand de mogelijkheid om het leger binnenlands in te zetten. Wat is de consequentie daarvan? Te gast is Amerikanist Hanne Nijtmans.  (17:57) De ‘Oerprovincie', zo profileert Drenthe zich, want in de provincie voel je de “kracht van oer” tussen de bomen, grafheuvels en megalieten. Maar klopt dat beeld wel, en hoe is Drenthe op deze manier bekend komen te staan? Landschapshistoricus en ‘mister Drenthe' Theo Spek is te gast.  (28:50) Deze week is de column van John Jansen van Galen.  (33:47) Op 29 oktober zijn de verkiezingen. In de ‘Politieke Tijdmachine' vragen we iedere week aan een andere gast: welke politicus uit het verleden verdient juist nu onze aandacht? Deze week vragen we dat aan politiek journalist Coen van de Ven. Zijn keuze: Joop den Uyl.  (42:28) Nadia Bouras bespreekt twee historische boeken en een documentaireserie: * Onwaardig – Lea Ypi (vert. Luud Dorresteijn) * Perfecte slachtoffers – Mohammed el-Kurd (vert. Hanna Vandercammen) * Fortuyn: On-Hollands – documentaireserie van KRO-NCRV (54:29) Als iemand Nationaal Park Dwingelderveld kent dan is het herder Johan Coeling. Al 38 jaar leidt hij een kudde Drentse heideschapen door het gebied. Wat is er zo bijzonder aan die schapen, en wat maakt ze immaterieel Drents erfgoed? We spreken hem en zijn schapen in schaapskooi Achter ‘t Zaand van Natuurmonumenten. (57:52) Dit jaar was er een record aan natuurbranden in Europa, vooral in Portugal en Spanje is de impact groot. Cathelijne Stoof is te gast en roept op om onze vuurgeschiedenis niet te vergeten. Boswachter Tineke Bouwmeester is te gast en vertelt hoe er door de jaren heen op het Dwingelderveld met vuur werd omgegaan.  (01:07:51) Auschwitz Kamparts Josef Mengele wist tot zijn dood uit handen van justitie te blijven. In de nieuwe film ‘Das Verschwinden des Josef Mengele' roept de regisseur Kirill Serebrennikov hem alsnog ter verantwoording. Maar wat gebeurt er als fictie zich met dit verleden mengt? Nazi-expert Wim Berkelaar bekeek de film voor ons en is te gast.  (01:19:41) In 1951 stappen twee Amerikaanse antropologen uit de bus in Drenthe. Maandenlang bestuderen de twee het dorpsleven in Anderen. Maar terwijl het echtpaar onschuldig veldwerk doet, kijkt de CIA over hun schouders mee. Schrijver en journalist Emiel Hakkenes schreef er het boek ‘Anderen. Een Drents dorp, de Koude Oorlog en de lange arm van de CIA' over en is te gast.  (01:33:30) Bioloog en schrijver Midas Dekkers weet als geen ander wat de charme is van een rariteitenkabinet. In het Drents Museum staan een paar van zijn gekoesterde objecten tentoongesteld in ‘Microkosmos – De wereld in een Wunderkammer'. Wat drijft mensen om vreemde objecten te bewaren? En wat zegt die verzamelwoede over de wetenschap en over onszelf? Midas Dekkers is te gast.  Meer info: https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-19-oktober-2025  (https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-19-oktober-2025)

(02:02) Noem het de ‘kathedraal', de ‘sfinx', of de officiële naam ‘Gebouw A': het gebouw waar Radio Kootwijk beroemd om is. Het 48 meter hoge, uit gewapend beton opgetrokken zendgebouw, ontworpen door Julius Luthmann is een iconisch bouwwerk, te midden van de zandverstuiving. Met rondleider Marc bekijken we het gebouw.  (05:29) De nobelprijs voor de Vrede 2025 is toegekend aan María Corina Machado, de Venezolaanse oppositieleider die jarenlang streed voor de democratie. Het doet denken aan de Oostenrijkse Bertha von Suttner. De pacifiste kreeg in 1905 als eerste vrouw de Nobelprijs voor de Vrede. Ingrid Rollema, Bertha von Suttner-kenner, is te gast. (14:35) Het ligt middenin het ruige zand van de Veluwe: een megalomaan Art Deco bouwwerk, het voormalig zendstation Radio Kootwijk. Het werd in 1923 aangelegd voor communicatie met de Nederlandse koloniën. Te gast zijn technicus Jan Willem Udo en zijn vrouw Leona Udo van der Sloot, beide inwoners van het gelijknamige dorp Radio Kootwijk. Daarnaast is ook historicus Frederik Erens te gast, over het belang van de verbinding tussen Nederland en Nederlands-Indië.  (30:45) Op 29 oktober zijn de verkiezingen. In de ‘Politieke Tijdmachine' vragen we iedere week aan een andere gast: welke politicus uit het verleden verdient juist nu onze aandacht? Deze week vragen we dat aan Simon van Teutem. Zijn keuze: Pieter Cort van der Linden, de liberale premier van Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog.  (39:00) Voormalig bondskanselier Angela Merkel deed afgelopen week gepeperde uitspraken in een interview met een Hongaars online-platform. Ze leek de verantwoordelijkheid voor de Russische invasie van Oekraïne deels bij Polen en de Baltische staten te leggen. Passen haar uitspraken in een langere geschiedenis van Duitse Rusland-politiek? Te gast is Hanco Jürgens, historicus verbonden aan het Duitsland Instituut.  (53:43) Radio Kootwijk is gelegen in de grootste zandverstuiving van Europa: het Kootwijkerzand. Maar deze zandverstuiving, die nu gezien wordt als een wondertje van de natuur, is het gevolg van een grote milieuramp. Honderden jaren vochten Nederlanders hier niet tegen het water, maar tegen het zand. Historisch geograaf Jan Neefjes is te gast.  (01:04:04) In het roerige Berlijn van de jaren twintig ging Die Dreigroschenoper in première – een satirisch stuk met straatliedjes en scherpe humor tegen de achtergrond van het opkomend nazisme. Bijna een eeuw later verkent zanger en performer Sven Ratzke die wereld opnieuw in de voorstelling Dans op de Vulkaan. Wat vertelt de Driestuiversopera over het Berlijn van toen? Sven zelf is te gast.   (01:18:10) Deze week is de column van Micha Wertheim. (01:22:28) Ze werd geboren in slavernij, maar zou haar leven eindigen als vrije vrouw in het hart van Paramaribo: Paulina (1768-1861). Ze groeide uit tot eigenares van een groot huis met totslaafgemaakten. Haar zoon werd plantagedirecteur. Ellen Neslo reconstrueert in De schat van de vrijheid het leven van haar voorouder Paulina. Ze laat zien hoe afhankelijkheid en ambitie met elkaar verstrengeld waren in een complexe koloniale samenleving. Neslo is te gast.  (01:33:10) Sanne Frequin bespreekt drie historische boeken:  De instrumentalist – Harriet Constable (vert. Aarti Rampadarath)  Sloppy Science – Stan van Pelt  De kronieken van de dood – Isabel Casteels    Meer info: https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-12-oktober-2025 (https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-12-oktober-2025)   

(02:17) Hoe begon de Hortus Botanicus in Leiden eigenlijk, en wat is er te zien? Prefect Barbara Gravendeel vertelt, vanuit de Clusius-tuin. (05:37) De Amerikaanse president Donald Trump presenteerde een nieuw vredesplan voor Israël en Palestina. Maar critici zien vooral een vaag plan dat opnieuw door grootmachten wordt opgelegd. Expert internationale betrekkingen en voormalig diplomaat Midden-Oosten Petra Stienen herkent het patroon en is te gast.     (17:26) Op 29 oktober zijn de verkiezingen. In de ‘Politieke Tijdmachine' vragen we iedere week aan een andere gast: welke politicus uit het verleden verdient juist nu onze aandacht? Deze week vragen we dat aan Henk te Velde. Zijn keuze: Marga Klompé, die in 1956 de eerste vrouwelijke minister van Nederland werd.    (25:02) In de Hortus Botanicus Leiden groeiden de allereerste Japanse planten in Europa. En dat kwam voornamelijk door één man: arts, avonturier en botanicus Philipp Franz von Siebold. Wie was hij? En wat bracht hij teweeg in zowel Japan als in Leiden? Te gast zijn hortulana Carla Teune en bekroond schrijfster Annejet van der Zijl.  (43:42) Het is een van dé iconen van Ierland: Guinness. Over de geschiedenis van de dynastie achter dat merk, gaat de nieuwe Netflix-serie House of Guinness. In Britse kranten lezen we lovende recensies. Maar de Ieren zelf zijn niet zo blij. Waarom? Ierland-historicus Joost Augusteijn vertelt.      (54:07) De hortus was de plek waar planten en zaden, die in alle uithoeken van de wereld gevonden werden, onderzocht en gekweekt werden. En daar zijn de kassen essentieel voor. Prefect Barbara Gravendeel vertelt.    (57:15) Eeuwenlang werden in de Hortus in Leiden de planten en zaden vanuit alle uithoeken van de wereld verzameld. Maar achter die koloniale plantenjacht schuilde een verborgen werkelijkheid: het werk van talloze lokale plantenkenners in Indonesië. Historicus Fenneke Sysling onderzoekt de vergeten arbeid in het project Who did all the work? The hidden labour of colonial science en vertelt ons meer over de mensen achter de Europese botanici.     (01:06:28) Stel je voor: je vader koopt in 1944 een boom in Palestina. Maar die boom blijkt onderdeel van een veel groter plan: bossen die niet alleen het land vergroenen, maar ook Palestijnen verdreven die er woonden? In de podcast Het Beloofde Bos gaat fotograaf Rachel Corner samen met podcastmaker Mandula van den Berg op zoek die ene boom die haar vader plantte. Rachel is te gast.     (01:21:33) De Titanic blijft nog altijd tot de verbeelding spreken. Ook de kleding van de reizigers zit vol verhalen. De originele kostuums uit de film van 1997 zijn te zien in de tentoonstelling Titanic & Fashion van het kunstmuseum Den Haag. Kunsthistoricus en curator van de tentoonstelling Madelief Hohé is te gast.    (01:32:05) Deze week komen de historische tips van Bart Funnekotter. Hij bespreekt twee historische boeken en een tentoonstelling: Infiltranten - Shaun Walker, De Hanze - Dick Harrison en The Grand Tour bestemming Italië - tentoonstelling Mauritshuis.   

(02:52) Rondje Zuiderzee    (05:05) Het ging deze week veel over of extreemrechts en het geweld tijdens de rellen in Den Haag met elkaar in verband stonden. Historicus Robin te Slaa onderzocht extreemrechts geweld rondom de opkomst van fascisme in Nederland. Wat kunnen we leren uit de geschiedenis over de relatie tussen de extreemrechtse ideologie en geweld?      (18:45) We openen de Maand van de Geschiedenis in Museum Schokland, op voormalig eiland en UNESCO werelderfgoed Schokland. Eva Vriend, schreef over deze geschiedenis en is te gast. Ook aan tafel: Theo Grootjen en Jan Kwakman, twee echte ‘Schokkers', nakomelingen van mensen die in 1859 van Schokland moesten verhuizen.     (35:55) Deze week komen de recensies van Fresco Sam-Sin. Hij bespreekt twee historische boeken en een tentoonstelling: Voor altijd, Een zelfportret in brieven van Plinius. Het Westen, een 4000-jarige geschiedenis van Josephine Quinn en de opening van het Suriname Museum.     (48:50) Rondje voetafdruk (52:04) Hoe gaan we om met de natuur? Grijpen we in of moeten we het juist zo ongerept mogelijk behouden voor de toekomst? Door de lens van de verhalen van Jac P. Thijsse en zijn zoon Jo Thijsse werpt historicus Eva Vriend een nieuw perspectief op het thema van deze Maand van de Geschiedenis: ‘Natuurlijk'. Eva Vriend is te gast met haar nieuwe essay ‘De Waterzoon'.       (01:08:53) In de ‘Politieke Tijdmachine' vragen we iedere week aan een andere gast: welke politicus uit het verleden verdient juist nu onze aandacht?  Deze week in aflevering 1, historicus Dennis Bos over Mina Koster. Ze was prostituee en anarchiste én ze kwam bijna in de Tweede Kamer voor de Rapaille Partij.      (01:17:25) Tijdens de Tweede Wereldoorlog was Suriname cruciaal voor de geallieerden. Het daar gewonnen bauxiet was onmisbaar voor het aluminium voor hun vliegtuigen. Maar wat speelde zich daar verder in de vijf oorlogsjaren af? Theatermaker Emma Lesuis verteld in de voorstelling ‘Meer dan Bauxiet' de onbekende oorlogsverhalen uit Suriname.   (01:29:05) Deze week is de column van Nelleke Noordervliet.  (01:33:05) Noord-Korea: Het geldt nog altijd als een van de meest gesloten landen ter wereld. Maar hoe terecht is dat beeld eigenlijk? En in hoeverre is ons Westerse idee van het land gevormd door de verhalen die het land zélf de wereld heeft ingestuurd? Hoogleraar Koreastudies Remco Breuker schreef er het boek De wereld volgens Noord-Korea over en is te gast.   

(01:36) Rellen in Den Haag (07:50) De verkiezingscampagne is begonnen en de meeste partijen zeggen minder polarisatie te willen. Ze zouden de grafrede van de Griekse staatsman Perikles erop na moeten lezen, vindt schrijver en essayist Bas Heijne. Want ook al leefde Perikles in de vijfde eeuw voor Christus, hij lijkt onze tijd direct toe te spreken.  (20:07) We gaan de klimaatdoelen van 2030 niet halen, dat zei het Planbureau van de Leefomgeving afgelopen dinsdag. 40 jaar geleden was er ook een milieuprobleem; het gat in de ozonlaag. Bij de conferentie van Wenen werd internationale samenwerking gevonden en nu gaat het gat langzaam dicht. Hoogleraar systeemtransities en klimaatverandering Heleen de Coninck is te gast en legt uit hoe het akkoord tot stand is gekomen en of dat te vergelijken valt met de situatie nu.   (28:52) De maffia is geen ver-van-ons-bed-show. Het is bij uitstek juist een Nederlands fenomeen. Maar hoe is dat zo gekomen? In de podcast Narco's in Nederland traceert NRC-misdaadjournalist Jan Meeus deze geschiedenis, tot ver voordat de cocaïnemaffia het nieuws domineerde.     (41:55) Deze week komen de recensies van Bart Funnekotter. Hij bespreekt twee historische boeken en een tentoonstelling: Het zeeheldenboek van Ronald Prud'homme van Reine, Kamp Miranda van Edwin Winkels en In de ban van GOUD een tentoonstelling in het Wereldmuseum Leiden.    (53:42) In 1858, vlak voor de Amerikaanse burgeroorlog, deden politici in Louisiana een voorstel om duizenden Afrikaanse contractarbeiders naar de staat te halen. Niet in slavernij, werd gezegd. In werkelijkheid was het een poging om het verbod op trans-Atlantische slavenhandel te omzeilen. Hoe zat dit plan precies in elkaar, en wat zegt het over de politieke cultuur van de VS?       (01:05:30) In januari 1978 werd een iconisch hoorspel uitgezonden door de VPRO. In ‘De doodsangstescapade' verleidde radiomaker Willem de Ridder luisteraars om in de nacht met de auto naar het vissersdorp Woudrichem te gaan, de dorpsbewoners wisten van niks. Dat te horen was dat een vrouw langs de weg was gevonden zorgde voor paniek. Programmamaker Jan Maarten Deurvorst sprak met radioluisteraars en mensen uit Woudrichem voor de documentaire ‘De nacht dat de luisteraars kwamen'.     (01:35:45) Jan Haasbroek was ten tijde van ‘De doodsangstescapade' radiodirecteur bij de VPRO. In de nasleep regende het opzeggingen maar Haasbroek heeft geen spijt. ‘Willem de Ridder was een van de interessantste makers destijds.' 

(02:07) Afgelopen dinsdag voerde Israël luchtaanvallen uit op Hamas-leden in Doha, de hoofdstad van Qatar. Tot die tijd was Qatar dé plek waar Hamas en Israël relatief veilig konden onderhandelen over een bestand in Gaza. Ook in conflicten buiten het Midden-Oosten speelt Qatar een diplomatieke rol. Hoe is Qatar het diplomatieke knooppunt van de wereld geworden, en is dat na de aanval voorbij? Dat vertelt Gertjan Hoetjes, Midden-Oostendeskundige aan de UvA.      (14:18) De Joodse schrijfster Charlotte Beradt verzamelde tussen 1933 en 1938 de (angst)dromen van mensen in nazi-Duitsland om zo de terreur te documenteren. Onlangs verscheen voor het eerst een Nederlandse vertaling van haar boek “Het Derde Rijk der dromen”. Historica en terrorismedeskundige Beatrice de Graaf is te gast en deelt haar kijk op het boek.    (26:43) Deze week is de column van Abdelkader Benali.    (29:55) In 1965 werd de TV serie Thunderbirds, met de bekende uitspraak ‘Thunderbirds are Go!', voor het eerst uitgezonden. Uniek bij deze serie is dat de personages niet door acteurs, maar marionetten werden gespeelt. Egon Adel is te gast. Hij speelt elke zondag de poppenkastvoorstelling op de Dam en kan ons uitleggen wat deze serie zo bijzonder maakt.    (37:50) Deze week krijgen we recensies van Wim Berkelaar. Hij bespreekt twee historische romans en een bibliotheek.  Radicale democratie - Dirk Alkemade  Reinder Zwolsman. Een omstreden fenomeen in het Nederlandse vastgoed  - Dick Brongers  De Librije - St. Walburgiskerk in Zutphen    (51:10) Er was een tijd dat de stad in de vroege ochtendschemering tot leven kwam met dienstmeisjes die druk bezig waren lang voordat de families waarvoor ze werkten wakker werden. Het alledaagse tafereel van de dienstmeid staat symbool voor een bredere geschiedenis. Cultureel-antropoloog Caroline Hanken schreef het boek Vrouw en Meid- De geschiedenis van een leven binnenshuis 1550 – 1950, en is te gast.    (1:03:08) In Moeder-Land staan de brieven centraal tussen ouders in een dorp in de Sovjet-Unie en hun dochter Alexandra die na gedwongen werk in Duitsland een leven in Nederland heeft opgebouwd. Ze worden door de Tweede Wereldoorlog en later door het IJzeren Gordijn van elkaar gescheiden. Alexandra ziet haar ouders nooit meer terug.    Haar dochter Frieda (78) heeft de brieven van haar moeder altijd bewaard, maar kan het russisch niet lezen. Programmamaker Yula Altchouler is van Russische afkomst en vertaalde de honderden verkleurde velletjes die de ouders van Alexandra schreven. In iedere brief vragen ze haar om terug te komen.   

(01:30) Deze week organiseerde China een spectaculaire militaire parade om het einde van de Tweede Wereldoorlog te herdenken. Beelden van de militaire parade werden massaal gedeeld door de staatsmedia. Hoe zet China dat oorlogsverleden in voor het huidige Chinese zelfbeeld? Daarover te gast is China-kenner Manya Koetse.     (14:50) De shortlist van de Libris Geschiedenis Prijs 2025    (23:11) De column van Sana Valiulina.    (29:43) Princess Mononoke, Spirited Away en The Boy and the Heron, een paar filmtitels uit dezelfde stal: die van Studio Ghibli. Deze beroemde animatiestudio is 40 jaar, en daarom zijn de films in Nederland in de bioscoop te zien. Wat is de betekenis van deze Japanse studio geweest, en hoe past het in de geschiedenis van anime? Japanoloog Otis Eversteijn vertelt.  (38:45) Deze week krijgen we recensies van Sanne Frequin. Zij bespreekt twee historische boeken en een tentoonstelling:  Floris V ontvoerd en vermoord - een bundel ingeleid door Wim van Anrooij  De middeleeuwen - Dan Jones (vert. Roelof Posthuma)  Artus Quellinus - Beeldhouwer van Amsterdam - tentoonstelling in het Paleis op de Dam    (52:53) Het was de droom van Adolf Hitler; het bouwen van een Führermuseum. Hitler die was afgewezen door de kunstacademie was vastbesloten het grootste museum ter wereld te bouwen. De tot nu toe weinig bekende Duits kunsthistoricus Erhard Göpel speelde een sleutelrol bij het wegroven van de kunst uit bezette gebieden. Wie was Göpel? Hoe slaagde hij erin om schilderijen die de nazi's op het oog hadden te ontfutselen?  Cultuurwetenschapper Ruud Breteler is te gast.  (01:05:05) Deze week de OVT-doc: ‘De Vrolijke Vernietiging' is een project van kunstenaar Maurice Hermans waarin is te zien hoe traumatisch het uitvlakken van de mijngeschiedenis was voor Zuid-Limburg. Er is ‘fantoompijn' in Heerlen, omdat vertrouwde ijkpunten zoals de Lange Jan en de Lange Lies – de hoogste schoorstenen – opeens weg waren en daarmee ook de identiteit van de stad. Hoe kun je verder met een geschiedenis zonder tastbaar houvast?   (01:37:05) Aan de hand van de documentaire De Vrolijke Vernietiging gaan we in gesprek met Casper Gelderblom, wethouder van de Gemeente Heerlen. Veel mensen in deze regio hebben moeite met de energierekening betalen, terwijl de mijnen tijdens de hoogtijdagen van de kolenindustrie recordwinsten behaalden. De burgemeesters willen dat de winsten van de mijnen alsnog terugvloeien naar de regio en hebben de investeerders van de particuliere mijnen een brief gestuurd over de zogenaamde 'ereschuld'.  Meer info: https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-7-september-2025   (https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-7-september-2025%20)

(00:01:35) De VN-Veiligheidsraad heeft afgelopen donderdag ingestemd met een laatste verlenging van de vredesmacht UNIFIL. De blauwhelmen verdwijnen uit Zuid- Libanon, die al sinds 1978 aanwezig zijn in de regio. Hoe begon de vredesmissie toen en hoe kan het dat na al die tijd er nu een stop gaat komen? We hebben het erover met militairhistoricus Ben Schoenmaker en UNIFIL-veteraan Bert Kleine Schaars.  (00:22:55) De column van John Jansen van Galen. (00:28:06) Bijna honderd jaar geleden vond in Amerika een duiveluitdrijving plaats op een vrouw. De nieuwe horrorfilm ‘The Ritual' vertelt dit verhaal. We hebben het over de film en de geschiedenis van het exorcisme met Kristof Smeyers, historicus aan de KU Leuven, die werkt aan een boek over exorcisme in Vlaanderen. (00:39:29) Nadia Bouras bespreekt twee historische romans en een serie:  * Washington Black * Neem het vuur mee - Leïla Slimani (vert. Gertrud Maes) * Kookpunt - Nisrine Mbarki Ben Ayad (00:52:23) Stel – je krijgt een ring cadeau, die tijdens de Indonesische dekolonisatieoorlog door een Balinese koning aan een Nederlandse predikant gegeven werd. Wat moet je daarmee? Met die vraag werd historica Anne-Lot Hoek geconfronteerd. De ring kreeg ze op de boekpresentatie van ‘De strijd om Bali'. In de uitzending vertelt ze over haar zoektocht naar wat te doen met de ring.  (01:10:05) Een podium met een kruk, een glaasje water en een microfoon op een standaard. Een man of vrouw die verhalen vertelt en grappen maakt. Geen typetjes, geen liedjes en geen sketches. In de zaal een klein publiek dat lacht, doodstil blijft of terugpraat. Het is inmiddels een bekend beeld, maar stand-up comedy werd pas in de jaren negentig geïntroduceerd in Nederland. De wortels van deze kale podiumkunst liggen in het Amerika van de drooglegging. Programmamaker Laura Lubbers reist samen met Patrick van den Hanenberg, auteur van het boek Stand up and Fight. 35 jaar stand-up comedy in Nederland van Raoul Heertje tot Sezgin Güleç langs de geschiedenis en ontwikkelingen van stand-up comedy in Amerika en Nederland.  Stemactrice: Hymke de Vries Dank aan: Wouter Monden en de Elektra Podcast Meer info: https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-31-augustus-2025 (https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-31-augustus-2025)

(01:48) Deze week kreeg het zogeheten E1-plan groen licht in Israël: een project voor de bouw van 3.400 woningen op de bezette Westelijke Jordaanoever. Minister van Financiën Bazalel Smotrich zei dat dit plan een Palestijnse staat definitief zal ‘begraven'. Daarmee reageerde hij op de groeiende groep landen die Palestina als staat hebben erkend.   Te gast is antropoloog en Israël-kenner Erella Grassiani, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam.  (13:34) Onze zomerserie 'Oude woorden, nieuwe wereld' gaat over historische boeken die ons het heden beter doen begrijpen. Welke echo's uit het verleden schudden ons wakker, geven houvast of bieden troost? Deze week: schrijver Benjamin Moser over ‘With My Own Eyes' van Felicia Langer.  (52:05) Deze zomer duiken we in een wereld van muziek die meer deed dan alleen vermaken. In onze nieuwe rubriek Historische protestsongs hoor je de verhalen achter de liedjes die wereldwijd aanzette tot denken, actie of verzet. Dit keer het nummer ‘Ladies First' van Queen Latifah met Kim Dankoor, onderzoeker naar hiphopfeminisme.  (01:06:54) Deze zomer in OVT: de beste historische documentaires uit andere programma's en podcasts. Deze laatste aflevering: Aflevering 1 van de 10-delige podcast Herrijzend Nederland. Radio in oorlogstijd, die programmamaker Peter de Ruiter maakte voor Beeld & Geluid.   Als in september 1944 Eindhoven wordt bevrijd, treffen de geallieerden er een in het geheim gebouwde radiozender aan. Met veel improvisatietalent kan de zender al drie weken later beginnen met uitzenden onder de naam Radio Herrijzend Nederland. In de podcast horen we authentieke fragmenten van deze zender, maar ook van Radio Oranje en de genazificeerde Nederlandse Omroep in Hilversum. Een serie over radio in oorlogstijd en de strijd om de hoofden en harten van de luisteraars.      Meer info: https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-24-augustus-2025  (https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-24-augustus-2025)

(01:28) De VN-top over plastic in Genève liep afgelopen vrijdag op niks uit. Er komen geen maatregelen voor de plasticproblemen. Terwijl elke dag het equivalent van 2000 vuilniswagen aan plastic de zeeën, rivieren en meren in wordt gedumpt. En dit staat nog los van de microplastics die tot in onze hersens aangetroffen worden. Het ooit wonderlijk product is nu een boosdoener. Te gast is letterkundige en milieuhistoricus Geert Buelens.  (12:08) Onze zomerserie 'Oude woorden, nieuwe wereld' gaat over historische boeken die ons het heden beter doen begrijpen. Welke echo's uit het verleden schudden ons wakker, geven houvast of bieden troost? Deze week: historicus en journalist Lotfi El Hamidi en filosoof Michiel Leezenberg over ‘Muqaddimah' van Ibn Khaldun uit 1377.   (51:39) Deze zomer duiken we in een wereld van muziek die meer deed dan alleen vermaken. In onze nieuwe rubriek Historische protestsongs hoor je de verhalen achter de liedjes die wereldwijd aanzette tot denken, actie of verzet. Deze keer de koning van het Nederlandse protestlied; Boudewijn de Groot over zijn nummer ‘Welterusten, mijnheer de president'.  (1:07:29) Deze zomer in OVT: historische documentaires die niet door ons zijn gemaakt maar die we zo mooi vinden dat wij ze graag willen laten horen.  Deze week: Een moskee op een ansichtkaart, een aflevering uit de podcast Platte Grond. Een heel erg fijne podcast over architectuur. Zoals de makers zelf zeggen: Een serie over de kracht van architectuur en over plannen voor de toekomst. Over torenhoge ambities en over het spoor soms volledig bijster zijn. Een verhaal gemaakt door Mariëtte Heres.    Meer info: https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-10-augustus-2025  (https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-10-augustus-2025 %20)   (https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-10-augustus-2025 %20)

(01:19) Al meer dan twee jaar is Soedan verstrengeld in een oorlog met catastrofale gevolgen. Twee derde van het land heeft humanitaire hulp nodig en vijftien miljoen mensen zijn ontheemd. Het is de grootste humanitaire ramp ter wereld. De directe oorzaak; een machtsstrijd tussen het Soedanese regeringsleger en de paramilitaire RSF. Maar waar liggen de wortels van het conflict?  Te gast is Anette Hoffmann, Sudanexpert en senior research fellow bij Clingendael.  (16:54) Over historische boeken die ons het heden beter doen begrijpen. Welke echo's uit het verleden schudden ons wakker, geven houvast of bieden troost? Onze zomerserie 'Oude woorden, nieuwe wereld' gaat over historische boeken die ons het heden beter doen begrijpen. Dit keer schrijver Lisa Weeda over Alles stroomt van Vasili Grossman (54:15) Deze zomer duiken we in een wereld van muziek die meer deed dan alleen vermaken. In onze nieuwe rubriek Historische protestsongs hoor je de verhalen achter de liedjes die wereldwijd aanzette tot denken, actie of verzet. Deze week het Ierse rebellenlied Óró, sé do bheatha 'bhaile met Keltoloog Nike Stam.  (01:09:08) Deze zomer in OVT: historische documentaires die niet door ons zijn gemaakt maar die we zo mooi vinden dat wij ze graag willen laten horen.  Deze week: Verplicht vrije seks, een bizar verhaal over een Nederlandse maoïstische commune in de jaren ‘80. Heel erg mooi gemaakt door Jan Maarten Deurvorst voor het programma Radiodoc, de voorloper van de VPRO/NTR podcast DOCS. De documentaire komt uit 2014. Eindredactie: Jair Stein. Eindmontage: Alfred Koster  Meer info: https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-10-augustus-2025  (https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-10-augustus-2025)

(01:35) Gister vond de jaarlijkse Canal Parade weer plaats en zondag is het slotfeest van Pride 2025. We gaan praten over de ontwikkeling van de Pride, van de Stonewall-rellen in 1969, de eerste Amsterdamse Canal Parade in de jaren 90 tot nu, met Michiel Klaassen, journalist en bezig met een boek over de geschiedenis van de Amsterdamse Pride.  (18:50) Over historische boeken die ons het heden beter doen begrijpen. Welke echo's uit het verleden schudden ons wakker, geven houvast of bieden troost? Onze zomerserie 'Oude woorden, nieuwe wereld' gaat over historische boeken die ons het heden beter doen begrijpen. Dit keer schrijver Raoul de Jong over ‘De wereld van gisteren' van Stefan Zweig en ‘Down There on a Visit' van Christopher Isherwood.  (55:47) Deze zomer duiken we in een wereld van muziek die meer deed dan alleen vermaken. In onze nieuwe rubriek Historische protestsongs hoor je de verhalen achter de liedjes die wereldwijd aanzette tot denken, actie of verzet. Deze week het nummer Plegaria a un Labrador van de Chileense Victor Jara met muzikant Maurino Alarcón   (1:13:00) Deze zomer in OVT: historische documentaires die niet voor ons zijn gemaakt maar die we zo mooi vinden dat wij ze graag willen laten horen. Deze zondag: ‘De vrouwenflat', een documentaire van Sandra Rottenberg die ze maakte voor DOCS (VPRO/NTR).   ‘De vrouwenflat' gaat over de flats die tussen 1940 en 1965 verrezen in Nederland, speciaal gebouwd voor alleenstaande werkende vrouwen. Vrouwenorganisaties zetten zich al sinds het begin van de 20e eeuw in om woonruimte voor alleenstaande vrouwen te realiseren. Voormalig onderwijzeres Fiet Kraamwinkel kreeg dankzij de bemoeienis van het schoolhoofd van de school waar zij werkte in 1963 eindelijk een eigen éénkamerwoning. Nu wordt haar flat grondig gerenoveerd en verhuist ze op haar 98e naar een seniorenwoning. Sandra Rottenberg zoekt haar oude schooljuf rondom de verhuizing op.  Meer info: https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-3-augustus-2025  (https://www.vpro.nl/ovt/artikelen/ovt-3-augustus-2025)  

(01:30) In onze zomerrubriek over historische protestsongs deze keer het lied van de Anjerrevolutie in Portugal, 1974. Leonor Raven maakte deze revolutie mee en is te gast. (12:17) We tippen deze zomer ‘Bouta's laatste zet', de podcast van Argos en Investico, gemaakt door Linda van der Pol en Sylvana van den Braak. We laten een bewerking van de eerste twee afleveringen horen. Over decembermoorden in Suriname, waarbij vijftien tegenstanders van het militaire regime werden vermoord, en de rol van toenmalig legerleider Desi Bouterse erin.

(01:10) De hongersnood in Gaza. Te gast is Charley Boerman, cultuurwetenschapper en onderzoeker bij het project Heritages of Hunger (Erfenissen van honger). (14:05) Onze zomerserie  ‘Oude Woorden, nieuwe wereld' #2. Schrijver Marian Donner kiest ‘Het hoofdkussenboek' van Sei Shonagon. Met hoogleraar Japanse talen en culturen Ivo Smits.

(00:45) In de eerste aflevering van onze zomerrubriek Historische Protestsongs duiken we in het lied Get Back van Big Bill Broonzy met een wel heel bijzondere gast: zijn zoon Michael van Isveldt. De Amerikaanse bluesartiest Big Bill Broonzy zong in het lied Get Back vóór de opkomst van de burgerrechtenbeweging over de segregatie in de Verenigde Staten. De zanger en gitarist wordt gezien als een van de grondleggers van de rythm and blues; volgens Keith Richards wakkerde Broonzy zijn liefde voor de gitaar aan, en zijn muziek werd onder andere gecovered door Eric Clapton. Samen met gitarist Joep Pelt vertelt Michael van Isveldt – de enige zoon van Big Bill Broonzy – meer. Deze zomer duiken we in een wereld van muziek die meer deed dan alleen vermaken. In onze nieuwe rubriek Historische protestsongs hoor je de verhalen achter de liedjes die wereldwijd aanzette tot denken, actie of verzet. Van chansons tot hiphop, van Vietnam tot Chili; elke week staat een protestsong centraal die de tijdgeest ving en beïnvloedde. We namen de beste tips van jullie – trouwe OVT-luisteraars- mee. Welke artiesten staken hun nek uit? Wat wilden ze zeggen? En waarom raakt hun muziek ons nog steeds? Te gast is o.a. de koning van het Nederlandse protestlied; Boudewijn de Groot. (20:19) Begin jaren 80 waren er verschillende protesten tegen de plaatsing van Amerikaanse kruisraketten in Nederland. Het bekendst was het vredeskamp bij de militaire vliegbasis in Woensdrecht, maar ook bij de basis in Volkel werd geprotesteerd. Het was een publiek geheim dat daar al sinds 1959 kruisraketten lagen. Begin 1984 streek er een Vrouwen Vredes Kamp neer dat in de loop der maanden op steeds meer weerstand stuitte uit de directe omgeving. Paulien Loerts sloot zich als 19-jarige aan bij het kamp. Meer dan veertig jaar later reist ze samen Chris Bajema terug naar Volkel. Meer info: www.vpro.nl/ovt

(01:26) Een historisch moment, afgelopen donderdag, in de relatie tussen Frankrijk en haar voormalige kolonies in West-Afrika: Frankrijk voltooide de militaire terugtrekking uit Senegal. Daarmee is na 65 jaar een einde gekomen aan de permanente militaire aanwezigheid van Frankrijk in West-Afrika. Waarom zijn ze weg. En minstens zo interessant: Hoe kan het dat ze zo lang zijn gebleven? We vragen het aan oud-diplomaat en schrijfster Mirjam Tjassing. (14:33) Over historische boeken die ons het heden beter doen begrijpen. Welke echo's uit het verleden schudden ons wakker, geven houvast of bieden troost? De wereld verandert. Wie het nieuws volgt of gewoon om zich heen kijkt, kan zich verloren voelen. Soms lijkt de wereld van vandaag aan andere wetten te voldoen dan die van gisteren. Maar de spiegel van de geschiedenis kan helpen om het nu te begrijpen.   Daarom vraagt OVT deze zomer in de serie ‘Oude woorden, nieuwe wereld' aan zes schrijvers en denkers welk historisch boek hen helpt de wereld van nu te begrijpen. Deze zes denkers en schrijvers laten hun licht schijnen op de kwesties van nu, met de woorden van toen:  Deze week: Beatrice de Graaf, historica en terrorismeonderzoeker over het boek ‘In de schaduwen van morgen' van Johan Huizinga. Meer info: www.vpro.nl/ovt

(01:00) Bosbranden, stakingen, A.I. en goedkopere locaties om te filmen in andere landen; Hollywood als epicentrum van de filmindustrie ligt onder vuur. Betekenen de bedreigingen het einde van Hollywood als centrum van de filmwereld? Filmwetenschapper Peter Verstraten komt hierover vertellen én over eerdere bedreigingen voor Hollywood.   (13:37) Dertig jaar geleden werd Srebrenica onder de voet gelopen door het Bosnisch-Servische leger. In vijf dagen tijd werden er meer dan achtduizend mensen vermoord en duizenden gedeporteerd. Veel gevluchte Bosniërs vonden hun thuis in Nederland. De afgelopen jaren lag de focus vooral op de Nederlandse blauwhelmen die aanwezig waren bij de val van Srebrenica. Maar wie zijn de Bosnische Nederlanders die deze geschiedenis met zich meedragen?  In De 11 stemmen van Srebrenica gaan journalist en Balkanexpert Marjolein Koster en genocide-deskundige en Srebrenica-overlevende Alma Mustafić op zoek naar hun verhalen. Hoe leef je verder met een oorlogsverleden in een maatschappij die jouw geschiedenis niet kent of begrijpt? En wat kunnen wij leren als we écht naar hen luisteren?  De 11 stemmen van Srebrenica is een productie van Marjolein Koster, Alma Mustafić en OVT. Mede mogelijk gemaakt door o.a. het Mondriaan Fonds en de gemeente Utrecht.  De 11 stemmen van Srebrenica is een multimediaal project. Er is een fotoserie voor de Volkskrant van fotograaf Robin de Puy en binnenkort openen twee tentoonstellingen: in Nationaal Kamp Vught en in DOTODOK Utrecht. Voor meer informatie ga naar: www.11stemmen.nl  Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/13-07-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/13-07-2025.html)

(01:53) Taiwan is bezig met haar grootste militaire oefening ooit. Han Kuang, zoals deze oefening heet, wordt al sinds 1984 jaarlijks uitgevoerd om voorbereid te zijn op een verrassingsaanval van China. De oefening is groter dan ooit, maar is de dreiging vanuit China ook groter dan ooit? Daarover te gast is Casper Wits, sinoloog en japanoloog aan de Universiteit Leiden.  (12:26) Wetenschappers hebben een tot nu toe onbekende Babylonische hymne ontdekt. Dankzij AI, die talloze kleitabletten met spijkerschrift heeft geanalyseerd. De uitkomst: een lofzang over het Mesopotamische Babylon. Te gast is Willemijn Waal, universitair docent Assyriologie en Hettitologie.   (20:04) De column van John Jansen van Galen.  (24:30) Deze zomer is het 80 jaar geleden dat Indonesië zich onafhankelijk verklaarde van Nederland. De Indonesische regering grijpt het aan als gelegenheid om een nieuwe nationale geschiedenis te laten schrijven, die het verhaal van onafhankelijkheid en trots moet versterken. Maar wat betekent het als Indonesië zijn verleden gaat herschrijven? Journalist Feba Sukmana vertelt.    (26:27)  Recensies van Wim Berkelaar  In de ban van Vietnam - Rimko van der Maar  De puber en de pedagoog - Mineke van Essen en Sanne Parlevliet  Perla - Alexandra Makarová    Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/13-07-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/13-07-2025.html)  

(01:04) Gevluchte Indische families dragen trauma's met zich mee, waar nooit over werd gesproken. In de documentaire Tussen wal en schip, gemaakt door Juliette Dominicus en Sven Peetoom, gaan drie kleinkinderen in gesprek met hun grootouders juist om over dit verzwegen Indische verleden te praten. Te gast is Benjamin Caton, een van de drie kleinkinderen uit de documentaire en initiatiefnemer van De Dekoloniale Indonesië Nederland Herdenking.   (16:12) Dertig jaar geleden werd Srebrenica onder de voet gelopen door het Bosnisch-Servische leger. In vijf dagen tijd werden er meer dan achtduizend mensen vermoord en duizenden gedeporteerd. Veel gevluchte Bosniërs vonden hun thuis in Nederland. De afgelopen jaren lag de focus vooral op de Nederlandse blauwhelmen die aanwezig waren bij de val van Srebrenica. Maar wie zijn de Bosnische Nederlanders die deze geschiedenis met zich meedragen? In De 11 stemmen van Srebrenica gaan journalist en Balkanexpert Marjolein Koster en genocide-deskundige en Srebrenica-overlevende Alma Mustafić op zoek naar hun verhalen. Hoe leef je verder met een oorlogsverleden in een maatschappij die jouw geschiedenis niet kent of begrijpt? En wat kunnen wij leren als we écht naar hen luisteren?   De 11 stemmen van Srebrenica is een productie van Marjolein Koster, Alma Mustafić en OVT. Mede mogelijk gemaakt door o.a. het Mondriaan Fonds en de gemeente Utrecht.  De 11 stemmen van Srebrenica is een multimediaal project. Er is een fotoserie voor de Volkskrant van fotograaf Robin de Puy en binnenkort openen twee tentoonstellingen: in Nationaal Kamp Vught en in DOTODOK Utrecht. Voor meer informatie ga naar: www.11stemmen.nl Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/06-07-2025.html# (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/06-07-2025.html# %20)

(01:29) Donderdagnacht is De Asielnoodmaatregelenwet aangenomen in de Tweede Kamer. Illegaal in Nederland verblijven wordt strafbaar, als de wet ook door de Eerste Kamer wordt aangenomen.   Migratiehistoricus én vaste OVT-recensent Nadia Bouras reageert en zet de nieuwe asielwet in historisch perspectief.    (14:37) De nieuwe film Jurassic World Rebirth belooft een kaskraker te worden. In de film wordt de mens geplaagd door steeds bloeddorstigere en intelligenter geworden dinosauriërs. Maar hoe verhoudt de film zich tot de laatste wetenschappelijke inzichten over deze beesten? En hoe is door de geschiedenis heen de dino verbeeld?  Paleontoloog Melanie Düring, auteur van De laatste lente van de dinosauriërs, bekijkt voor ons de film en is te gast.   (23:02) De column van Micha Wertheim    (27:08) De Zwarte psychiater Frantz Fanon groeide uit tot een van de scherpste stemmen tegen onderdrukking. Hij zette de strijd tegen kolonialisme en de doorwerking van racisme op de Zwarte psyche op de kaart. Wat zegt het werk van Fanon honderd jaar na zijn geboorte over de wereld van nu? Psychiater Glenn Helberg is te gast.    (42:27)  Recensies van Bart Funnekotter  Fulvia - Jane Draycott  De laatste dagen van Barbarije, hoe piraterij verdween van de Middellandse Zee- Erik de Lange  Boven het maaiveld - tentoonstelling Rijksmuseum van Oudheden    Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/06-07-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/06-07-2025.html)  

(01:03) Patrice Lumumba, de eerste premier van Congo, is vooral bekend omdat hij in 1961 op lugubere wijze werd vermoord in opdracht van België. Want hij zou een gevaarlijke revolutionair zijn die het land in chaos zou storten. Dat hij veel meer was, een bruggenbouwer, is veel minder bekend. En dat moet veranderen, vindt universitair docent postkoloniale studies Sibo Kanobana. Kanobana schreef het boek Lumumba's droom. Wat zijn gedachtegoed ons vandaag kan leren en is te gast.   (13:17) Dertig jaar geleden werd Srebrenica onder de voet gelopen door het Bosnisch-Servische leger. In vijf dagen tijd werden er meer dan achtduizend mensen vermoord en duizenden gedeporteerd. Veel gevluchte Bosniërs vonden hun thuis in Nederland. De afgelopen jaren lag de focus vooral op de Nederlandse blauwhelmen die aanwezig waren bij de val van Srebrenica. Maar wie zijn de Bosnische Nederlanders die deze geschiedenis met zich meedragen?  In De 11 stemmen van Srebrenica gaan journalist en Balkanexpert Marjolein Koster en genocide-deskundige en Srebrenica-overlevende Alma Mustafić op zoek naar hun verhalen. Hoe leef je verder met een oorlogsverleden in een maatschappij die jouw geschiedenis niet kent of begrijpt? En wat kunnen wij leren als we écht naar hen luisteren?  De 11 stemmen van Srebrenica is een productie van Marjolein Koster, Alma Mustafić en OVT. Mede mogelijk gemaakt door o.a. het Mondriaan Fonds en de gemeente Utrecht.  De 11 stemmen van Srebrenica is een multimediaal project. Er is een fotoserie voor de Volkskrant van fotograaf Robin de Puy en binnenkort openen twee tentoonstellingen: in Nationaal Kamp Vught en in DOTODOK Utrecht. Voor meer informatie ga naar: www.11stemmen.nl  (http://www.11stemmen.nl) Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/29-06-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/29-06-2025.html)

(01:54) Het congres van GroenLinks-PvdA had een fusie-feestje moeten worden, maar werd overschaduwd door discussie over een volledig wapenembargo op Israël. Wat is de effectiviteit van een wapenembargo en hoe zijn ze in het verleden ingezet?  Historicus en politiek analist Ivo van de Wijdeven vertelt.  (14:11) De column van Nelleke Noordervliet    (18:14) Nadat hij zijn ouders heeft begraven in een steen-loos graf, keert journalist Frank Westerman terug naar Drenthe. Daar bekijkt hij de hunebedden van zijn geboortegrond in een nieuw licht. Hij dook in de verschillende vertellingen van de geschiedenis van de oudste monumenten van Nederland. Westerman schreef er het boek Terug naar de Nul over en is te gast.    (31:26) Ineens staat Stalins standbeeld er weer, in hartje Moskou, alsof er sinds 1956 geen zogenoemde destalinisatie is geweest Stalin moest uit de geschiedenisboeken en uit het straatbeeld verdwijnen. Maar nu staat zijn beeltenis dus weer in een Moskou's metrostation. Maar waarom keert hij juist nu terug? We vragen het Ruslandkenner Sjeng Scheijen.  (42:32) Recensies van Sanne Frequin - In memoriam Henk van Os en zijn boek Gebed in schoonheid  - Het verhaal van de schaal - Een podcast van Simon Heijmans over een raadsel rond een schaal van Chinees porselein.  - Gezonken Erfgoed, een Nederlandse geschiedenis aan de hand van 15 iconische scheepswrakken - Jolanda Bos, Martijn Manders, Bjørn Smit en Wouter Waldus    Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/29-06-2025.html#  (xx:xx)%20Het%20congres%20van GroenLinks-PvdA had%20een%20fusie-feestje%20moeten%20worden,%20maar%20werd%20overschaduwd%20door%20discussie%20over%20een%20volledig wapenembargo op%20Israël.%20Wat%20is%20de%20effectiviteit%20van%20een%20wapenembargo%20en%20hoe%20zijn%20ze%20in%20het%20verleden%20ingezet?%20%20%20Historicus%20en%20politiek%20analist Ivo%20van%20de%20Wijdeven vertelt.%20%20%20(xx:xx)%20De%20column%20van%20Nelleke%20Noordervliet%20%20%20%20%20%20(xx:xx)%20Nadat%20hij%20zijn%20ouders%20heeft%20begraven%20in%20een%20steen-loos%20graf,%20keert%20journalist Frank%20Westerman terug%20naar%20Drenthe.%20Daar%20bekijkt%20hij%20de hunebedden van%20zijn%20geboortegrond%20in%20een%20nieuw%20licht.%20Hij%20dook%20in%20de%20verschillende%20vertellingen%20van%20de%20geschiedenis%20van%20de%20oudste%20monumenten%20van%20Nederland.%20Westerman%20schreef%20er%20het%20boek Terug%20naar%20de%20Nul over%20en%20is%20te%20gast.%20%20%20%20%20%20(xx:xx)%20Ineens%20staat Stalins standbeeld%20er%20weer,%20in%20hartje%20Moskou,%20alsof%20er%20sinds%201956%20geen%20zogenoemde destalinisatie is%20geweest%20Stalin%20moest%20uit%20de%20geschiedenisboeken%20en%20uit%20het%20straatbeeld%20verdwijnen.%20Maar%20nu%20staat%20zijn%20beeltenis%20dus%20weer%20in%20een%20Moskou's%20metrostation. Maar%20waarom%20keert%20hij%20juist%20nu%20terug?%20We%20vragen%20het%20Ruslandkenner%20Sjeng%20Scheijen.%20%20%20%20%20%20Recensies%20van%20Sanne%20Frequin%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20Meer%20info:%20https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/29-06-2025.html#)    

Het was de blockbuster die de doorbraak betekende van Stephen Spielberg; Jaws. De film zette de haai neer als het bloeddorstigste monster van de zee. Nu de film zijn vijftigste viert vragen we ons af; is het imago van de haai door de geschiedenis heen veranderd? We vragen het aan Sven Gins, mediëvist en onderzoeker van historische dierenverhalen.  De column van John Jansen van Galen.  De Roma en Sinti worden al honderden jaren gezien als een gevaar. De angst voor dit zogenoemde vreemde, niet eigen volk leidde in Oost- en Midden-Europa tot gedwongen sterilisatie van duizenden Roma en Sinti vrouwen. Performer en schrijver Giovanni Brand maakte er de theatervoorstelling No Man's Land over, deze gaat 27 juni in première in Rotterdam. Brand is te gast.  Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/22-06-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/22-06-2025.html)

Amerikaanse bommenwerpers vielen de ondergrondse nucleaire installaties in Iran aan. Trump heeft het dus toch gedaan, in weerwil van zijn credo dat America First betekent dat inmenging niet in het belang van de VS is. De vergelijking met Amerika's bommentapijt op Irak in 2003 dringt zich op. Is dit een trendbreuk met zijn America First-politiek en zijn zelf gewenste rol van zogenaamde vredestichter? Bij ons Amerikanist Casper Thomas.  Israël heeft Iran aangevallen vanwege vermeende nucleaire wapens. Maar Israël zou zelf als enige land in het Midden-Oosten al decennialang over kernwapens beschikken. Israël hanteert een strategie van ‘nucleair opacity': het bevestigt noch ontkent het bezit van kernwapens. Journalist en voormalig Israël-correspondent Derk Walters vertelt meer.    Nadia Bouras bespreekt twee historische boeken:  Het uur van de wolven - Giuliano da Empoli (vert. Hans E. van Riemsdijk)  De wereld na Gaza - Pankaj Mishra (vert. Nannie de Nijs Bik-Plasman en Arjanne van Luipen)    Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/22-06-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/22-06-2025.html)

(00:36) De column van Abdelkader Benali.  (4:00) Vooral de foto's van de Japanse bordelen blijken gevoelig liggen in Japan. Wie was verantwoordelijk: Amerika of Japan? En hoe zat het systeem in elkaar? Marianne spreekt een oude zuster, die na de oorlog slachtoffers van dwangprostitutie opving. Wat weet zij over de ervaringen van de vrouwen? Ook ontmoet Marianne de kleinzoon van een Amerikaanse soldaat en een Japanse vrouw. Hij is benieuwd of zij kan helpen zijn Amerikaanse familie te vinden. Terug in Nederland krijgt Marianne een verrassend bericht...  Operatie onthechting  Kunstenaar Marianne Ingleby erft het fotoarchief van haar opa Bruce Elkus, Amerikaans legerfotograaf. In 1944 vertrok hij naar het Japanse eiland Iwo Jima, bekend van een van de bloedigste slagen van de Tweede Wereldoorlog.  Als Marianne na zijn dood door de foto's gaat stuit ze op gruwelijke beelden: soldaten met weggeblazen ledematen, een Japanse schedel op een stok als oorlogstrofee en naakte vrouwen met dronken Amerikanen in bordelen. De foto's blijken destijds nooit gepubliceerd: te ontluisterend. Liever keek men naar de wereldberoemde heroïsche foto 'Raising the Flag on Iwo Jima', hét symbool van de Amerikaanse overwinning in de Pacific.  Marianne blijkt goud in handen te hebben met het zeldzame foto-archief. Ze is benieuwd naar de ervaringen van haar eigenzinnige opa, die naast honderden foto's ook aangrijpende brieven vanaf het front naliet. Wat heeft hij meegemaakt aan het front? Waarom maakte hij foto's buiten zijn opdracht? Welke herinneringen roepen ze op bij de Amerikaanse veteranen? En hoe wordt er in Japan op gereageerd?  Samen met radiomaker Laura Stek reist Marianne vanuit Nederland naar Amerika en Japan, gedreven door de vraag: hoe groot is het gat tussen wat we te zien krijgen en de realiteit van oorlog?  Deel 1 en 2 kwamen in 2020 uit, deel 3 en 4 in 2025.  ‘Operatie Onthechting' is een coproductie van Prospektor en VPRO voor NPORadio1. Narratief en edit: Laura Stek, research: Marianne Ingleby, eindmix: Arno Peeters, creatief producent: Eefje Blankevoort, uitvoerend producent: Laura Verduijn, animatie: Floris Deerenberg, vertaling Japan: Manami Midorikawa en Keimi Yamada. Stemacteurs: Maarten Heijmans, Dafne Holtland, Kai Gotoh en Aki Watano.  Mede mogelijk gemaakt door het Vfonds, het Postcode Loterij Fonds voor journalisten en het NPO-fonds.  Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/15-06-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/15-06-2025.html)  

(01:54) Afgelopen vrijdag vond de grootste Israëlische aanval op het Iraanse Atoomprogramma tot nu toe plaats. Al eerder waren er aanvallen, met name in 2010 was er de operatie Stuxnet, met een superworm die het Iraanse nucleaire programma destabiliseerde. Midden Oostenkenner Paul Aarts is te gast.  (11:49) Fresco Sam-Sin bespreekt twee historische boeken:    Leven op een vulkaan - Ulbe Bosma  De mango van Mao - Federico Kukso (vert. Heijo Alting)    (23:00) Donald Trump stuurde deze week in Californië militairen af op demonstranten, die protesteren tegen klopjachten van de immigratiedienst. Een opvallende wending in de strijd van Trump tegen progressievelingen. Het doet denken aan president Woodrow Wilson en de eerste ‘Red Scare' in 1919 volgens historicus Ivo van de Wijdeven, hij vertelt meer.  (34:50) Zijn boek over Alkibiades was meteen een hit. Want het ging niet alleen over een Griekse held, maar hield ook een waarschuwing in tegen het moderne populisme. Maar waar haalde de auteur, Ilja Leonard Pfeijffer, zijn kennis vandaan over de politicus die de Atheense democratie zou willen redden? Onlangs verscheen De luimen van de leeuw. De bronnen voor Alkibiades. De auteur is te gast.      Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/15-06-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/15-06-2025.html)

(01:19) Rond 1730 ontvlucht een zwangere zwarte vrouw de plantage en brengt in het Surinaamse moeras haar zoon Boni ter wereld. Hij wordt Marron-leider en verzetsheld tegen het koloniale gezag. Tessa Leuwsha schreef een boek over zijn leven en denken, en vertelt hoe dat ons beeld van Boni verandert.  (14:53) Het is vijf jaar later. Alle Amerikaanse Iwo Jima veteranen zijn overleden. De wereld is in rap tempo veranderd. De dreiging van oorlog is terug van weggeweest. Marianne gaat op zoek naar de oude vijanden van haar opa en vindt een van de laatste Japanse Iwo Jima veteranen. In hoeverre voldoet hij aan het clichébeeld uit de oorlog? Ook ontmoet ze de kleindochter van een gesneuvelde Japanse Iwo Jima veteraan. Hoe kijkt zij naar de omgang met de oorlog in het huidige Japan?  Operatie onthechting  Kunstenaar Marianne Ingleby erft het fotoarchief van haar opa Bruce Elkus, Amerikaans legerfotograaf. In 1944 vertrok hij naar het Japanse eiland Iwo Jima, bekend van een van de bloedigste slagen van de Tweede Wereldoorlog.  Als Marianne na zijn dood door de foto's gaat stuit ze op gruwelijke beelden: soldaten met weggeblazen ledematen, een Japanse schedel op een stok als oorlogstrofee en naakte vrouwen met dronken Amerikanen in bordelen. De foto's blijken destijds nooit gepubliceerd: te ontluisterend. Liever keek men naar de wereldberoemde heroïsche foto 'Raising the Flag on Iwo Jima', hét symbool van de Amerikaanse overwinning in de Pacific.  Marianne blijkt goud in handen te hebben met het zeldzame foto-archief. Ze is benieuwd naar de ervaringen van haar eigenzinnige opa, die naast honderden foto's ook aangrijpende brieven vanaf het front naliet. Wat heeft hij meegemaakt aan het front? Waarom maakte hij foto's buiten zijn opdracht? Welke herinneringen roepen ze op bij de Amerikaanse veteranen? En hoe wordt er in Japan op gereageerd?  Samen met radiomaker Laura Stek reist Marianne vanuit Nederland naar Amerika en Japan, gedreven door de vraag: hoe groot is het gat tussen wat we te zien krijgen en de realiteit van oorlog?  Deel 1 en 2 kwamen in 2020 uit, deel 3 en 4 in 2025.  ‘Operatie Onthechting' is een coproductie van Prospektor en VPRO voor NPORadio1. Narratief en edit: Laura Stek, research: Marianne Ingleby, eindmix: Arno Peeters, creatief producent: Eefje Blankevoort, uitvoerend producent: Laura Verduijn, animatie: Floris Deerenberg, vertaling Japan: Manami Midorikawa en Keimi Yamada. Stemacteurs: Maarten Heijmans, Dafne Holtland, Kai Gotoh en Aki Watano.  Mede mogelijk gemaakt door het Vfonds, het Postcode Loterij Fonds voor journalisten en het NPO-fonds.  Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/08-06-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/08-06-2025.html)  

(01:35) Geert Wilders praat in stellingen en oneliners, en lijkt niet gericht op overleg maar op zijn zin krijgen. Hoe nieuw is zijn stijl – en hoe verklaar je zijn invloed op de agenda? Politiek historicus Henk te Velde vertelt, naar aanleiding van zijn nieuwe boek Land van redenaars en debat.    (17:02) Als een apparaat dienstbaar moet zijn, praat het algauw als een vrouw zoals we haar in de 19e eeuw voorstelde: aanmoedigend en inschikkelijk. In de technologie staat de onderdanige vrouw nog altijd model. En dat is al heel lang, zo blijkt uit de nieuwe tentoonstelling ‘Vrouwen als technologie' in het Design Museum Den Bosch. Te gast is conservator van het museum en curator van de tentoonstelling Anne-Karlijn van Kesteren.    (25:50) De column van Nelleke Noordervliet    (29:16) Alfred Dreyfus, de Joodse kapitein die 130 jaar geleden ten onrechte werd veroordeeld voor hoogverraad, krijgt postuum promotie tot brigadegeneraal. Wie was hij, wat was de Dreyfus-affaire en waarom nu deze erkenning? Historicus Niek Pas legt het uit.    (38:42) Wim Berkelaar bespreekt drie historische boeken:  Over antisemitisme - Mark Mazower (vert. Auke van den Berg)  De tien van Den Haag - Stephan Steinmetz  Napoleon en de paus - Pierre Trouillez    Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/08-06-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/08-06-2025.html)  

(01:21) Hoe leer je je vader kennen als hij nooit sprak over zijn verleden? Mirjam Rotenstreich volgde het spoor van haar joodse vader Natan — via Oekraïne, het Rode Leger en Berlijn naar Nederland. Ze tekende zijn verzwegen levensverhaal op in het boek ‘Vader zoeken' en is te gast.  (13:47) Marianne reist naar New Orleans, waar de reünie van de laatste Iwo Jima veteranen plaatsvindt. Ze spreekt af met twee stokoude mariniers, in een poging dichter bij de oorlogservaring van haar opa te komen. De mannen vertellen emotioneel over de gruwelen die ze hebben meegemaakt. Marianne toont hen ook de foto's van de Amerikaanse soldaten in de Japanse bordelen. Hoe reageren ze daarop? En zou Bruce de foto's hebben verstopt voor het leger, om censuur te voorkomen?  Operatie onthechting  Kunstenaar Marianne Ingleby erft het fotoarchief van haar opa Bruce Elkus, Amerikaans legerfotograaf. In 1944 vertrok hij naar het Japanse eiland Iwo Jima, bekend van een van de bloedigste slagen van de Tweede Wereldoorlog.  Als Marianne na zijn dood door de foto's gaat stuit ze op gruwelijke beelden: soldaten met weggeblazen ledematen, een Japanse schedel op een stok als oorlogstrofee en naakte vrouwen met dronken Amerikanen in bordelen. De foto's blijken destijds nooit gepubliceerd: te ontluisterend. Liever keek men naar de wereldberoemde heroïsche foto 'Raising the Flag on Iwo Jima', hét symbool van de Amerikaanse overwinning in de Pacific.  Marianne blijkt goud in handen te hebben met het zeldzame foto-archief. Ze is benieuwd naar de ervaringen van haar eigenzinnige opa, die naast honderden foto's ook aangrijpende brieven vanaf het front naliet. Wat heeft hij meegemaakt aan het front? Waarom maakte hij foto's buiten zijn opdracht? Welke herinneringen roepen ze op bij de Amerikaanse veteranen? En hoe wordt er in Japan op gereageerd?  Samen met radiomaker Laura Stek reist Marianne vanuit Nederland naar Amerika en Japan, gedreven door de vraag: hoe groot is het gat tussen wat we te zien krijgen en de realiteit van oorlog?  Deel 1 en 2 kwamen in 2020 uit, deel 3 en 4 in 2025.  ‘Operatie Onthechting' is een coproductie van Prospektor en VPRO voor NPORadio1. Narratief en edit: Laura Stek, research: Marianne Ingleby, eindmix: Arno Peeters, creatief producent: Eefje Blankevoort, uitvoerend producent: Laura Verduijn, animatie: Floris Deerenberg, vertaling Japan: Manami Midorikawa en Keimi Yamada. Stemacteurs: Maarten Heijmans, Dafne Holtland, Kai Gotoh en Aki Watano.  Mede mogelijk gemaakt door het Vfonds, het Postcode Loterij Fonds voor journalisten en het NPO-fonds.  Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/01-06-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/01-06-2025.html)      

(01:35) Bondskanselier Merz brak het stilzwijgen: Israël's aanvallen op Gaza zijn volgens hem mogelijk in strijd met het internationaal recht. Historicus Krijn Thijs (UvA/Duitsland Instituut) duidt: komt er een breuk in de historisch beladen Duits-Israëlische band?    (13:57) Het grootste museum over één cultuur ter wereld opent over een paar weken officieel zijn deuren: het Grote Egyptische Museum in Gizeh. Egyptoloog Daniel Soliman bezocht alvast het museum met de ‘greatest hits' van het Oude Egypte en vertelt.    (26:19) De column van John Jansen van Galen.    (30:14) In de nieuwe documentaire 'Tardes de soledad' doodt ster-matador Roca Rey stier na stier. Maar hoe oud is deze traditie? En is ze nog houdbaar in een tijd van groeiend verzet? Cultuurfilosoof Eric Corijn, schreef 'Apologie van een foute interesse: stierenvechten' en vertelt.    (42:42) Bart Funnekotter bespreekt drie historische boeken: * Spion in smoking - Victor Laurentius * De rebelse Romanov - Helen Rappaport (vert. Robert Neugarten) * 1629 1 - De apotheker van de duivel - Xavier Dorison en Thimothée Montaigne (vert. James Vandermeersch)  Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/01-06-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/01-06-2025.html)  

(01:05) Het is een kleine rel in Italië: de nazaten van het laatste koningshuis willen hun familiejuwelen terug. De sieraden behoren de staat toe, en niet de nazaten van de monarchie die met Mussolini heulden, zo luidde het oordeel in 2022 en zo bevestigde een Romeinse rechtbank vorige week. Maar de familie vecht deze uitspraak aan. De vraag is natuurlijk hoe deze juwelenoorlog afloopt. Historicus en kenner van het Italiaanse koningshuis Frans Willem Lantink vertelt meer.    (11:50) Kunstenaar Marianne Ingleby erft het fotoarchief van haar opa Bruce Elkus, Amerikaans legerfotograaf. In 1944 vertrok hij naar het Japanse eiland Iwo Jima, bekend van een van de bloedigste slagen van de Tweede Wereldoorlog.  Als Marianne na zijn dood door de foto's gaat stuit ze op gruwelijke beelden: soldaten met weggeblazen ledematen, een Japanse schedel op een stok als oorlogstrofee en naakte vrouwen met dronken Amerikanen in bordelen. De foto's blijken destijds nooit gepubliceerd: te ontluisterend. Liever keek men naar de wereldberoemde heroïsche foto 'Raising the Flag on Iwo Jima', hét symbool van de Amerikaanse overwinning in de Pacific.  Marianne blijkt goud in handen te hebben met het zeldzame foto-archief. Ze is benieuwd naar de ervaringen van haar eigenzinnige opa, die naast honderden foto's ook aangrijpende brieven vanaf het front naliet. Wat heeft hij meegemaakt aan het front? Waarom maakte hij foto's buiten zijn opdracht? Welke herinneringen roepen ze op bij de Amerikaanse veteranen? En hoe wordt er in Japan op gereageerd?  Samen met radiomaker Laura Stek reist Marianne vanuit Nederland naar Amerika en Japan, gedreven door de vraag: hoe groot is het gat tussen wat we te zien krijgen en de realiteit van oorlog?  Deel 1 en 2 kwamen in 2020 uit, deel 3 en 4 in 2025.  ‘Operatie Onthechting' is een coproductie van Prospektor en VPRO voor NPORadio1. Narratief en edit: Laura Stek, research: Marianne Ingleby, eindmix: Arno Peeters, creatief producent: Eefje Blankevoort, uitvoerend producent: Laura Verduijn, animatie: Floris Deerenberg, vertaling Japan: Manami Midorikawa en Keimi Yamada. Stemacteurs: Maarten Heijmans, Dafne Holtland, Kai Gotoh en Aki Watano.  Mede mogelijk gemaakt door het Vfonds, het Postcode Loterij Fonds voor journalisten en het NPO-fonds.  (46:47) Raising the flag on Iwo Jima, is de iconische foto die in alle schoolboeken symbool staat voor de Amerikaanse overwinning in de Pacific. Die komt ook voor in het eerste deel van ‘Operatie onthechting' dat deze uitzending te horen is.   En over die beroemde foto is de laatste maanden in Amerika controverse ontstaan. Niet over de foto zelf, maar over het Ministerie van Defensie, dat de foto besloot te cancelen. Fotografie-expert Rutger van der Hoeven, ook te horen in Operatie Onthechting, vertelt.    Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/25-05-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/25-05-2025.html)

(01:45) Zondag zijn de parlementsverkiezingen in Suriname. Voor het eerst in 45 jaar speelt Desi Bouterse geen directe rol meer. Toch blijft zijn partij, de Nationale Democratische Partij (NDP), onlosmakelijk verbonden met zijn nalatenschap. Hoe worstelt de NDP met de erfenis van Bouterse? We vragen het Ank Kuipers, journalist in Suriname.    (14:35) Eind jaren '70 was in het VPRO-radioprogramma De Radiola Improvisatie Salon een revolutie in de muziekindustrie te horen. Iedereen die zelf een bandje had opgenomen, kon die insturen. En dat bandje werd dan zonder selectie of censuur afgespeeld op de radio. Een radicaal idee, maar hoe klonk dat?  Marco van Dalfsen is op zoek naar deze ingestuurde cassettebandjes en naar opnames van het programma zelf, voor een erfgoedproject in samenwerking met het Allard Pierson Museum, de Concertzender, Diggin' Demo's en Muziekweb.     (23:22) De column van Abdelkader Benali    (27:07) De Zuid-Afrikaanse president Cyril Ramaphosa werd deze week door Trump onder vuur genomen over een zogenaamde 'witte genocide'. Waarom komt deze theorie op? En hoe verhoudt het zich tot de geschiedenis van de witte Zuid-Afrikanen die zichzelf de Bittereinders noemen? Te gast is historicus Vincent Kuitenbrouwer.    (40:05) Sanne Frequin bespreekt twee historische boeken een museum:  Wereldsteden van de Lage Landen - Nadia Bouras, Manon van der Heijden et al. (red.)  Medusa in de spiegel - Jacqueline Klooster  Metamorfose - Pim Zwier    Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/25-05-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/25-05-2025.html)

(01:29) De Amsterdamse brug 225 was altijd naamloos. Dat gaat veranderen: de brug heet voortaan de Seraphina van Braziliëbrug. Het is een ode aan mensen met Afrikaanse roots die in de zeventiende eeuw in Amsterdam leefden en een gemeenschap vormden, vlakbij de brug. Historicus Mark Ponte is te gast.  (07:08) Malcolm X zou op 19 mei 100 zijn geworden. Zijn nalatenschap leeft, zeker onder jongeren. Hoe komt dat? Nawal Mustafa organiseerde deze week een programma in de Black Archives over hem en vertelt over zijn erfenis.     (22:36) Grote kans dat je er nog nooit van gehoord hebt: Bellamyanen. Aanhangers van het gedachtegoed van de Amerikaanse schrijver Edward Bellamy. En toch waren er in Nederland vanaf de jaren dertig duizenden Bellamianen in Nederland, met afdelingen in het hele land en landdagen waar ze eigen liederen zongen en naar lange speeches luisterden. Hun ideaal: een samenleving zonder geld, zonder geweld en met gelijkheid voor iedereen. Programmamaker Katinka Baehr maakte een documentaire op basis van twee VPRO-documentaires: de radiodocumentaire 'In de ban van Bellamy's Droom' uit 1987 en de televisiedocumentaire 'Vergeelde Toekomst' van Cherry Duyns uit 1979.    Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/18-05-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/18-05-2025.html)

(01:36) De Koerdische militante beweging PKK heft zich na 40 jaar strijd tegen Turkije op. Volgens de beweging is haar "historische missie" volbracht. Maar wat was die missie precies — en is dat echt zo? Turkije-historicus Tayfun Balçık vertelt.  (14:42) Fresco Sam-Sin bespreekt twee historische boeken en een museum: * Verenigd met de onbegrensde vitale energie - Jan De Meyer * De kortste geschiedenis van China - Linda Jaivin (vert. Pon Ruiter) * Museum Fenix in Rotterdam (29:53) De column van Nelleke Noordervliet.   (33:43) Of het nu gaat over de handen die elkaar lijken te tekenen, over het water dat omhoog stroomt of over vissen die in vogels veranderen: iedereen kent wel iets van het werk van kunstenaar M.C. Escher. Maar wie was hij? Micky Piller en Kristoffel Lieten tekenden zijn levensverhaal op in het boek M.C. Escher. Anders bekeken en zijn te gast.  Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/18-05-2025.html# (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/18-05-2025.html)

(00:41) Oproep: Stuur je favoriete protestlied naar ovtlive@vpro.nl.  (05:25) Mediëvist Janna Coomans onderzocht onontdekte dievenbekentenissen. Wie steelt er eigenlijk en wat zeggen deze daden over de middeleeuwse samenleving? Coomans is te gast met haar nieuwe boek Dievenland, over gewone mensen in onzekere tijden.    (16:06) In de nacht van 23 op 24 januari 1954 treedt de dan al wereldberoemde Amerikaanse jazz-zangeres Billy Holiday op in het Concertgebouw in Amsterdam. Als ze het lied ‘Strange fruit' zingt, over de lynchpartijen in haar thuisland, breekt de zaal uit in luid gelach. Holiday verlaat woedend het podium. Het is een dramatisch einde van een toch al dramatisch verlopen dag, waar zij in haar biografie met geen woord over rept. Programmamaker Hans Hylkema reconstrueert wat er is gebeurd. Research: Rudie Kagie.    Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/11-05-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/11-05-2025.html)

(01:32) “Gaza zal volledig worden verwoest”, zei de extreemrechtse Israëlische minister Bezalel Smotrich. Niet alleen de Gazanen maar ook hun erfgoed en cultuur wordt weggevaagd.  Is die vernietiging van het erfgoed onderdeel van de genocide? We vragen het aan Lucia Admiraal, historicus en correspondent in het Midden-Oosten voor NRC, normaal gesproken in Jeruzalem maar nu even hier. (14:41) De column van Micha Wertheim   (19:57) Een historische penisdiscussie laait op. Het aantal geborduurde penissen op het Tapijt van Bayeux werd onlangs bijgesteld naar 94. Maar hangt er nou een penis tussen de benen of een zwaard? Marlisa den Hartog, mediëvist en schrijver van het boek Seks in de Renaissance, vertelt waarom deze discussie over penissen in de middeleeuwen weer een heet hangijzer is geworden.  (29:06) Bij de eerste ronde van de verkiezingen in Roemenië kwam de extreemrechtse George Simion naar voren als winnaar. Hij wil niet alleen een ‘groots' maar ook letterlijk een Groot-Roemenië. En dat bestond al, zo'n honderd jaar geleden toen ook het Roemeense fascisme opkwam. Jan Willem Bos, vertaler Roemeens en auteur van meerdere boeken over Roemenië, vertelt meer.     (40:25) Nadia Bouras bespreekt twee historische boek en een tentoonstelling: * Galmende geschiedenissen - Sinan Çankaya * Geweten - Maurits de Bruijn * Eén club, Eén stad, Ajax Amsterdam - Het Stadsarchief Amsterdam Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/11-05-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/11-05-2025.html)

(01:11) Het was het gesprek van de dag deze week bij onze buren: De AfD kreeg het predicaat extreemrechts van de Duitse inlichtingendienst: het Bundesamt für Verfassungsschutz. De vraag is hoe deze kwalificatie past in de omgang met neonazistische en aanverwante partijen in ons buurland; en wat de mogelijke gevolgen zijn voor de op een na grootste partij van het land. We vragen het aan journalist en Nederland-correspondent voor Duitsland Annette Birschel.  (10:51) Wim Berkelaar bespreekt een historisch boek en een tentoonstelling:  * Verzetsvrouwen - Agnes Cremers en Mark Bergsma   * Ik ben gewoon hier – Centraal Museum Utrecht  (17:42) Negen op de tien Nederlanders staat op 4 mei op de een of andere manier stil bij Dodenherdenking. Dat blijkt uit het jaarlijkse vrijheidsonderzoek van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Tegelijkertijd lijkt de discussie over wat en wie te herdenken dit jaar heviger dan ooit. Maar strijd om het herdenken is allesbehalve nieuw. Programmamaker Laura Lubbers onderzocht de geschiedenis van die strijd aan de hand van oorlogsmonumenten in Amsterdam. Kunnen we ‘samen' herdenken of is dat altijd al een illusie geweest? De strijd om het herdenken is een documentaire van Laura Lubbers en een co-productie van de VPRO en Prospektor. De documentaire is mede mogelijk gemaakt door het Amsterdams 4 en 5 mei Comité.     Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/04-05-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/04-05-2025.html)

(01:31) Trump na 100 dagen: volgens hemzelf weergaloos, volgens critici chaotisch. Filosoof Henri van Nispen ziet parallellen met de Romeinse keizer Caligula en diens ‘adhocratie'. Maar wat is een 'adhocraat' en hoe spiegelt Trumps ogenschijnlijke onvoorspelbaarheid zich in het leven van de wrede keizer?  (16:51) In 1941 werd midden in een Amsterdamse school een muur opgetrokken. Joodse leerlingen kregen voortaan aan de achterkant les. Andere leerlingen kwamen in opstand en richten een kinderverzetsgroep op. Mirjam Elias schreef er het jeugdboek 'Het verlaten hotel' over en maakte aanvullend lesmateriaal. Elias is te gast. (29:14) De column van Sana Valiulina.  (33:22) 'De ondergedoken camera', zo heet het netwerk van fotografen dat in het geniep de laatste bezettingsmaanden vastlegde. Hun beelden bepaalden ons beeld van WOII in Nederland. Hoe ze werkten, bleef onbekend — tot nu, dankzij het boek 'De ondergedoken camera'. De auteurs Erik Somers en René Kok vertellen.   Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/04-05-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/04-05-2025.html)

(00:53) Jean-Marcel Humbert, egyptoloog, verzamelde duizenden objecten geïnspireerd op het oude Egypte, zoals klokken, speelgoed, servies en posters. Sinds kort is de tentoonstelling ‘Dromen van Egypte' in het Rijksmuseum van Oudheden te zien. Egyptoloog Daniel Soliman is te gast.  (08:48) Bart Funnekotter bespreekt een historisch boek en een tentoonstelling:  * Elselina – Marja Verbraak * De wereld van Johan de Witt – Dordrechts Museum  (18:23) Op 12 december 1935 richtte het naziregime Lebensborn op, een geboorteproject dat moest zorgen voor de toename van het ‘Arische ras'. Vijf jaar lang volgde fotograaf Angeniet Berkers de sporen van dit beladen verleden en sprak de kinderen die er ongevraagd deel vanuit hebben gemaakt. Hoe zag dat programma eruit? En wat betekende het voor de levens van deze mensen? Programmamaker Jakob Koolschijn maakte een documentaire over Lebensborn, gebaseerd op het werk van Berkers.     Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/27-04-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/27-04-2025.html)

(01:50) Burgemeester Femke Halsema heeft namens de Gemeente Amsterdam excuses aangeboden voor de rol van de gemeente tijdens Jodenvervolging. Hoe werd er vlak na de oorlog naar gekeken, en wanneer is de verandering in het denken over de rol van de gemeente begonnen? Historicus en oud-directeur van het Joods Historisch Museum Judith Belinfante is te gast.  (14:00) Na het overlijden van haar moeder komt Sheila Sitalsing erachter dat haar grootouders ‘fout' waren in de Tweede Wereldoorlog. De schaamte over dit verleden overheerst al snel, ook bij Sitalsing. Toch, of juist daarom, schreef ze: Waar ik me voor schaam. Een instructieboek hoe met dit verleden om te gaan. Sheila Sitalsing is te gast.  (26:36) De column van John Jansen van Galen.  (30:59) Bij de Tachtigjarige Oorlog denken we aan Holland. Daar zou de strijd tegen Spanje gestreden zijn. Toch opende deze week het Nationaal Museum Tachtigjarige Oorlog in hartje Achterhoek in Groenlo. Conservator van het museum, Godfried Nijs is te gast.  (40:00) Het was niet te missen: deze week overleed paus Franciscus. Hij schudde het Vaticaan flink op, maar daarin was hij niet uniek volgens OVT-coryfee Jos Palm. Hij ziet opvallende gelijkenissen met paus Johannes XXIII die de kerk dichter bij de moderne tijd bracht. Katholicisme-kenner Palm is te gast.  Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/27-04-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/27-04-2025.html)

(00:55) Ontsnappen aan de fiscus – het is van alle tijden. Ook in de klassieke oudheid wist men al hoe het spel gespeeld werd. Dat blijkt uit een papyrusrol van zo'n tweeduizend jaar geleden, gevonden in de woestijn van Judea.  Classicus Raphaël Hunsucker is bij ons om te vertellen over deze bijzondere vondst.     (07:22) Op 9 juni 1937 werden twee Italiaanse broers gruwelijk vermoord in een Normandisch kuuroord. De moord op Carlo en Nello Rosselli is nooit opgehelderd, maar gebeurde allicht op bevel van Mussolini.   Wat maakte de broers zo gevaarlijk voor het fascistische regime in Rome? Schrijver Luc Rasson schreef het boek Voor alles komt de daad en is te gast.       (19:25) Liefste Lies #6: Laatste brieven. In de jaren 40 en 50 wordt de Limburgse Lies overspoeld door honderden liefdesbrieven. Wie was deze mysterieuze vrouw die zoveel verlangen opwekte? En hoeveel vrijheid had zij in die tijd eigenlijk om te kiezen? De zesdelige podcast Liefste Lies vertelt haar verhaal en schetst tegelijkertijd een hedendaags portret van liefde, vrijheid en het verlangen om iets te zijn in het leven.  Deze serie werd gemaakt door Heleen Hummelen en Wieky de Boer. De serie is een coproductie van Autres Directions, Aldus' producties en OVT en is mogelijk gemaakt door financiële steun van het NPO-fonds en het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten. Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/20-04-2025.html#  (https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/20-04-2025.html)