Beter | BNR

Doordat de aarde opwarmt krijgen we steeds vaker te maken met serieuze hittegolven. Daarnaast doen steeds meer mensen jonge mensen fanatiek mee aan hardloopwedstrijden. Dat soort zware fysieke inspanning kan leiden tot hittestress of zelfs een hitteberoerte. En dat kan levensgevaarlijk zijn of voor blijvende schade zorgen. Het is vandaag Heat Action Day om meer bewustwording te creëren voor het gevaar van hitte. Voor onze gezondheid is het noodzakelijk dat we hiermee leren omgaan. In deze aflevering praat presentatrice Nina van den Dungen over het gevaar van hitte op de mens en de druk hiervan op de zorg. Dat doet zij met: Hein Daanen: Hoogleraar inspanningsfysiologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Expert op het gebied van hitte in combinatie met het menselijk lichaam. Jelmer Alsma: Internist en directeur acute geneeskunde bij het Erasmus MC. Daarnaast werkt hij als arts in de topsport. Wanneer je te maken kan krijgen met hittestress of zelfs een hitteberoerte kan krijgen hoor je in deze podcast. Er wordt besproken hoe hitte een steeds groter probleem wordt in de zorg en hoe we ervoor kunnen zorgen dat mensen zich steeds beter kunnen wapenen tegen toenemende hitte. Daarbij hoor je hoe snel je oververhit kan raken tijdens fysieke inspanning en wat je daartegen kan doen, zodat er geen permanente schade optreedt. Behalve ijsvesten zijn er al meerdere technologische innovaties op de commerciële markt beschikbaar, maar is dit lang niet bij iedereen bekend. Deze worden op kleine schaal al gebruikt in bepaalde beroepssectoren of in het leger. Redactie: Rosanne PetersSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Steeds meer Nederlanders kiezen ervoor om hun gezondheid preventief te controleren. Met behulp van wearables die constant vitale functies meten, preventieve total body scans en extra bevolkingsonderzoeken, hopen we eventuele ziektes vroegtijdig op te sporen. "Meten is weten", is vaak het motto. Maar is al dat meten echt nuttig, of heeft het ook een negatieve impact op onze zorg? Tijdens de Radiologendagen in Den Bosch sprak presentatrice Nina van den Dungen met drie gasten over dit onderwerp: Catrien Schimmelpenninck, senior-adviseur bij de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS), vertelt over het rapport 'iedereen bijna ziek', waarin wordt gewaarschuwd voor het gevaar van overdiagnose. Het fenomeen waarbij mensen onnodig als patiënt worden bestempeld en dit onrust en stress met zich meebrengt. Jet Quarles van Ufford, radioloog bij het Haaglanden Medisch Centrum en voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Radiologie, wijst erop dat de toenemende vraag naar preventieve scans een enorme druk legt op de radiologische zorg. Zij ziet problemen bij de toename van commerciële aanbieders voor total body scans, die volgens haar vaak zorgen voor onnodige vervolgonderzoeken en daarmee bijdragen aan langere wachttijden. Danka Stuijver, huisarts en columnist bij De Volkskrant, benadrukt dat preventieve testen vaak leiden tot extra belasting van huisartsen en specialisten. Veel patiënten komen terug met uitslagen van scans die vaak geen medische meerwaarde hebben. Zij pleit voor terughoudendheid en roept op om de focus te verleggen naar echte preventie door betere leefstijlkeuzes. Aan bod komen onder meer de gevolgen van gratis levertesten, zoals recent in Amsterdam werd aangeboden, en het fenomeen van zogenaamde 'pre-ziekte', waarbij mensen zonder echte klachten al gediagnostiseerd worden. Daarnaast passeren ook de voor- en nadelen van bevolkingsonderzoeken de revue. De oplossing? We moeten scherpere keuzes maken, met een focus op echte preventie en beter gereguleerde commerciële screenings om de druk op de zorg niet verder te vergroten. Redactie: Stijn GoossensSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Miljarden microbelletjes helpen al decennia bij interne beeldvorming van het lichaam, maar die gasgevulde belletjes kunnen voor veel meer medische toepassingen gebruikt worden. Onderzoekers aan de Universiteit Twente werken aan nieuwe belletjes met speciale eigenschappen, maar ook de bestaande belletjes zijn in staat om zelfs behandelingen van kanker te versnellen. In deze aflevering van BNR Beter spreekt Nina van den Dungen met natuurkundige Tim Segers en technisch geneeskundige Erik Groot Jebbink die allebei werken met microbellen aan de Universiteit Twente. Ze vertellen over de technologie achter de microbellen en hoe deze innovaties in de praktijk gebruikt kunnen worden. De basis van de microbellen is relatief simpel: ze bestaan uit een gasbelletje omhuld door een dunne coating van bijvoorbeeld lipiden of eiwitten. Dankzij hun bijzondere samenstelling reageren ze sterk op ultrageluid, waardoor ze goed zichtbaar zijn op echobeelden. Maar er is meer mogelijk. Door gerichte trillingen toe te passen, kunnen de microbellen bijvoorbeeld tijdelijk de bloed-hersenbarrière openen of zelfs medicatie direct in tumorweefsel afgeven. Dit biedt hoop voor behandelingen van onder andere leverkanker en neurologische aandoeningen. Erik Groot Jebbink onderzoekt daarnaast hoe bestaande microbellen gebruikt kunnen worden voor de diagnostiek en behandeling van leverkanker. Het voordeel van microbellen is dat het gemakkelijk te maken is en vrij goedkoop toe te passen. Zeker in vergelijking met een MRI-scanner. De belletjes van Tim moeten alleen nog goedgekeurd worden door veiligheidsinstanties, voordat ze gebruikt mogen worden in het lichaam. See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Europese lidstaten werken intensief samen op gebied van handel, financiën en tegenwoordig zelfs defensie. Toch blijft de gezondheidszorg grotendeels nationaal geregeld, terwijl Europa met een gezamenlijk probleem kampt: vergrijzing. Hoe kunnen Europese landen beter samenwerken om de zorg toekomstbestendig te maken? Waar liggen kansen voor de EU om de regie te nemen? Daarover spreekt Nina van den Dungen met Anniek de Ruijter, hoogleraar gezondheidsrecht en -beleid aan de Universiteit van Amsterdam, en Rob de Bie, verantwoordelijk voor kritieke zorg in Europa bij Philips. Anniek de Ruijter legt uit dat de EU momenteel wel invloed heeft op volksgezondheid, zoals medicijnveiligheid en pandemiebestrijding, maar dat de daadwerkelijke zorgverlening vooral nationaal georganiseerd blijft. Dit komt doordat zorg grotendeels wordt gefinancierd door nationale belastinggelden, wat landen liever in eigen beheer houden. Rob de Bie benadrukt dat ondanks verschillen tussen zorgsystemen in Europa, de uitdagingen vrijwel overal hetzelfde zijn: vergrijzing en een tekort aan zorgpersoneel. Nederland is op dat gebied goed opweg met de concentratie van specialistische zorg, zoals bij oncologische centra. In andere landen, zoals Duitsland, is zorg juist nog sterk verspreid. Volgens Rob kan digitalisering een belangrijke rol spelen in het verkleinen van de afstand tussen zorgverleners en patiënten. Een interessante discussie ontstaat over de rol van technologie. De Bie benadrukt dat interoperabiliteit tussen medische systemen cruciaal is om zorg efficiënter en schaalbaarder te maken. Nieuwe interoperabiliteitstandaarden maken het mogelijk dat medische apparaten niet alleen informatie delen, maar ook bidirectioneel communiceren. Dit zou een revolutie kunnen betekenen voor zorg op afstand. De Ruijter ziet kansen voor de EU bij het gezamenlijk inkopen van medicijnen en het creëren van Europese kwaliteitsstandaarden. Toch blijft de balans zoeken tussen nationale autonomie en Europese uniformiteit een uitdaging. Een gezamenlijke zorginfrastructuur lijkt voorlopig toekomstmuziek, maar samenwerking op het gebied van digitalisering en crisisvoorbereiding biedt wel mogelijkheden.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Je leert een bedrijf pas écht goed kennen, als je er langs gaat 'op de zaak'. In de nieuwste podcast van BNR doen we precies dat. Presentatoren Anne-Marie Fokkens en Stijn Goossens bezoeken elke maand een MKB'er die op eigen wijze onderneemt, innoveert, pioniert en zich ook in lastige tijden geld moet verdienen. In aflevering 1 een toch wel medische innovatie met voorheen een wat 'suf' imago: de steunkous. Het Amsterdamse STOX toverde de compressiesok om in een hip mode-item dat door steeds meer sporters en mensen met een staand beroep gedragen wordt. Hoe maak je zo'n suf product ineens hip? En welke rol speelt juist de locatie van hun kantoor daarbij? Luister de uitzending nu in de feed van 'Op de zaak'. Elke eerste vrijdag van de maand een nieuwe aflevering met verrassende inzichten over innovatie, strategie, marketing, financiering en het bouwen van een sterk merk. Van modehypes tot maakindustrie, van buurtbakker tot biotech: Op de zaak geeft je een unieke blik achter de schermen van het Nederlandse midden- en kleinbedrijf.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Je mond is een spiegel voor je gezondheid. Een tandarts kan in je mond zien of je bepaalde ziektes onder de leden hebt. En dus moeten we die mondzorg veel serieuzer nemen, vinden de experts. Nina van den Dungen spreekt in deze aflevering met Albert Feilzer, voorzitter van het Ivoren Kruis. Hij vindt dat de tandarts weer in de basisverzekering zou moeten. Want als steeds meer mensen de halfjaarlijkse controle overslaan omdat ze het te duur vinden, zorgt dat uiteindelijk alleen maar voor meer kosten. Bovendien kan die tandarts dus al veel eerder ziektes opsporen, zeker als de samenwerking met de huisarts zou worden verbeterd. Dat niet iedereen het gebit even serieus neemt, blijkt uit de Dental Health Barometer 2025. Bijna één op de vijf mensen poetst niet elke dag de tanden. Feilzer maakt zich daar zorgen om en wil een goede mondverzorging weer bij iedereen tussen de oren krijgen. Ook Frank Walboomers, programmadirecteur van ORANGEHealth NL, ziet het belang daarvan in. Maar hij kijkt vooral naar innovatie om mondzorg te verbeteren, en om die mondzorg ook nog eens veel meer te laten aansluiten op onze algemene gezondheidszorg. Zo kun je met een kleine sensor achter op de kies een hele hoop gezondheidseffecten meten.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wetenschappers gebruiken stamcellen om beter te begrijpen waarom mensen verschillend reageren op ziektes en medicijnen. In het lab helpt een ‘dorp’ van cellen om ziektes na te bootsen en behandelingen te testen – een belangrijke stap richting gepersonaliseerde geneeskunde. In deze aflevering spreekt presentatrice Nina van den Dungen met Joyce van Meurs, hoogleraar populatiegenetica aan het Erasmus MC, en Berend van Meer, medeoprichter van Sync Biosystems. Aan bod komt hoe persoonlijke cellen en genetische verschillen gebruikt kunnen worden om medische behandelingen en medicijnen beter af te stemmen op het individu. Joyce van Meurs is hoofdonderzoeker van het iCELL-project. Daarin worden stamcellen van verschillende mensen opgekweekt tot bijvoorbeeld hersen-, nier- of kraakbeencellen. Zo ontstaat een representatief ‘dorp in een petrischaaltje’ van honderden cellen waarmee onderzoekers kunnen achterhalen waarom bepaalde mensen bijwerkingen krijgen van medicijnen, of juist helemaal niet reageren op een behandeling. Ook biedt het project aanknopingspunten voor een toekomst waarin een ‘DNA-paspoort’ artsen helpt om betere keuzes te maken in de spreekkamer. Berend van Meer werkt aan technologie om de petrischaaltjes in het lab slimmer te maken. Zijn bedrijf ontwikkelt systemen die cellen continu kunnen voeden en prikkelen, waardoor de laboratoriumomgeving meer lijkt op het menselijk lichaam. Hierdoor kunnen onderzoekers nauwkeuriger simuleren hoe medicijnen zich in het lichaam gedragen, bijvoorbeeld bij kinderen met hersenstamkanker. Zo worden modellen in het lab realistischer én betrouwbaarder. Redactie: Stijn GoossensSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoe houd je actieve mensen met knieslijtage op de been zonder meteen naar een knieprothese te grijpen? In deze aflevering van BNR Beter spreekt presentator Meindert Schut met Tony van Tienen (ATRO Medical) en Ewoud van Arkel (Haaglanden Medisch Centrum) over de ontwikkeling van de kunstmeniscus: een innovatieve oplossing voor mensen die nu vaak onderbehandeld blijven. Van Tienen is kniechirurg en oprichter van de start-up ATRO Medical, daar werkt hij aan de ontwikkeling van een rubberen kunstmeniscus. Voor zowel de binnen- als buitenmeniscus kan dit implantaat de kans op een uiteindelijke knieprothese verminderen. Bovendien kan de kunstmeniscus een behandeling bij knieslijtage veel toegankelijker maken. Ook orthopedisch chirurg Ewoud van Arkel van Haaglanden Medisch Centrum is enthousiast. Hij helpt jaarlijks tien tot vijftien mensen aan met een meniscustransplantatie, waarbij een donormeniscus voor jonge kniepatieten een uitkomst biedt. De kunstmeniscus is vooral bij 45+ interessant, maar moet zich de komende jaren nog bewijzen om medisch gecertificeerd te worden en op grote schaal beschikbaar te komen. Voor het onderzoek van ATRO Medical wordt nog gezocht naar nieuwe patiënten die in aanmerking kunnen komen voor een kunstmeniscus. Meer informatie op: https://www.atromedical.com/nl/onderzoek/ Redactie: Stijn GoossensSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Kan kunstmatige intelligentie het werk van artsen écht verlichten? De zorgstart-up Delphyr denkt van wel en ontwikkelde een Nederlandse chatbot zoals ChatGPT die gespecialiseerd is op medische gegevens. Volgens Delphyr maakt hun oplossing het werken met data in het Elektronisch Patiëntendossier een stuk gemakkelijker. In deze aflevering van BNR Beter spreekt Nina van den Dungen met Michel Abdel Malek, arts én CEO van Delphyr, over dat nieuwe taalmodel 'M1'. Het taalmodel werd speciaal getraind op Nederlandse data en specifiek gericht op medische toepassingen. Ook te gast is intensivist Diederik Gommers (Erasmus MC), die uitlegt waarom AI volgens hem cruciaal is voor de toekomst van de zorg. Gommers wordt erg enthousiast van de oplossing die de AI-tool van Delphyr biedt: 'Ik geloof er heilig in dat dit soort modellen ongelooflijk behulpzaam kunnen zijn voor de artsen aan het bed en ook de verpleegkundigen.' Het gesprek gaat over concrete toepassingen van het taalmodel M1, zoals het verlagen van administratielast en het verbeteren van werkplezier. Ook komt het ethisch en praktisch kader aan bod: hoe borg je privacy, en wie is verantwoordelijk bij medische AI-beslissingen? Redacteur Stijn Goossens sprak voor de uitzending met Azam Nurmohamed, Chief Medical Information Officer van het Amsterdam UMC. Hij is verantwoordelijk voor de implementatie en het beheer van nieuwe technologische tools zoals met AI in het ziekenhuis. Nurmohamed legt uit waarom niet zomaar elke nieuwe AI-tool gebruikt en getest kan worden in het ziekenhuis en waarom het belangrijk is om goed te testen of een nieuwe AI-functie ook echt voor tijdswinst zorgt. Volgens Delphyr-oprichter Abdel Malek zijn er nog veel nieuwe functies die ontwikkeld worden voor de medische chatbot. Bovendien wordt er al gewerkt aan een tweede en derde generatie van het taalmodel, die sneller, slimmer en krachtiger moet worden. Abdel Malek hoopt daarmee zelfs een pratende AI-assistent voor de arts te kunnen maken. Daarnaast kondigt Abdel Malek in de uitzending een nieuwe samenwerking aan met een Nederlandse zorginstelling. Redactie: Stijn GoossensSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Nederland barst van de zorginnovaties, maar hoe zorg je ervoor dat een goed idee ook echt landt in de praktijk? In deze aflevering van BNR Beter zoeken we uit hoe je met een goed idee ook echt impact maakt in de zorgsector. En wat gebeurt er als je de Nationale Zorginnovatieprijs wint? Te gast zijn Laura Gähler, valorisatiemanager bij Health Holland en organisator van de Nationale Zorginnovatieprijs, en Thomas Kluiters, medeoprichter van de zorgstart-up Juvoly. Zijn bedrijf won vorig jaar de juryprijs en verwerkt inmiddels maandelijks 250.000 consulten via AI-technologie die de administratielast voor zorgverleners verlaagt. Wat maakt een innovatie schaalbaar, impactvol en implementeerbaar in een complexe zorgmarkt? En wie pakt dit jaar de prijs? In deze uitzending komt voorbij: Waarom de Zorginnovatieprijs méér is dan een geldbedrag van 10.000 euro Hoe exposure en vertrouwen doorslaggevend zijn voor startupgroei Welke barrières blijven bestaan, zoals de 'pilotcultuur' en certificering van AI Waarom Juvoly twee gloednieuwe supercomputers heeft aangeschaft De finalisten van de Zorginnovatieprijs 2025: van wearables en biosensoren tot SOA-diagnostiek en sta-rolstoelen Redactie door Stijn GoossensSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Bijna 2 miljoen Nederlanders leven met een constante piep in hun oor, tinnitus. Een echte oplossing is er nog niet. Tinnitus-patiënt Roel van Gorkum ging zèlf op zoek en ontwikkelde een methode die voor hem – en inmiddels ook voor anderen – werkt! In deze uitzending van BNR Beter spreekt Nina van den Dungen met Roel van Gorkum. Hij kreeg een constante piep in zijn linkeroor nadat er tijdens het kitesurfen een golf in zijn gezicht klapte. Het idee dat hij er nooit meer vanaf zou komen, maakte de piep alleen maar steeds erger. Het werd zo heftig, dat hij zelfs overgevoelig werd voor elk geluid. En medicijn tegen tinnitus is er niet, je moet er vooral mee leren omgaan, werd hem gezegd. Hij ging op zoek naar oplossingen en probeerde verschillende therapieën om zijn oorsuizen te verzachten. Door verschillende elementen uit soms tegenstrijdige methodes te pakken, kon hij zijn tinnitus sterk verminderen. Het gaat nooit weg, maar hij heeft er veel minder last van. Hij heeft met een combinatie van de vier methodes die voor hem werkten een cursus gemaakt die hij nu aanbiedt voor andere patiënten: Sus Tinnitus. In de studio is ook KNO-arts Eize Wielinga, die elke dag zo'n drie tinnituspatiënten op zijn spreekuur krijgt. Hij heeft zelfs meegemaakt dat tinnitus voor mensen de druppel was om zelfmoord te plegen. Hij is onder de indruk van de methode die Roel van Gorkum heeft ontwikkeld, en heeft al een patiënt in gedachte die er baat bij zou kunnen hebben. Toch zijn er meer therapieën in ontwikkeling die mensen misschien wel voorgoed van hun tinnitus zouden kunnen afhelpen, zegt hij. Er wordt bijvoorbeeld gewerkt met Deep Brain Stimulation, elektrodes in het brein die elektrische schokjes geven. Maar dat soort methodes zijn voorlopig nog toekomstmuziek. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Sociale media hebben een groot probleem: desinformatie over gezondheid en voeding weten zich steeds gemakkelijker te verspreiden. Maar wat is de beste remedie? Wegblijven van onbetrouwbare algoritmes of de strijd aangaan met wetenschap en witte jassen? In deze uitzending van BNR Beter spreekt Nina van den Dungen over de goede en slechte invloed van zorginfluencers. Want naast de grote hoeveelheid onzin die door zogenoemde influencers op sociale media gedeeld wordt, zijn er ook zorgprofessionals die juist een positieve impact op de zorg hebben via sociale media. Zo is Heleen Lameijer als arts op de spoedeisende hulp van het Medisch Centrum Leeuwarden, ook een deel van haar week bezig met het delen van kennis en ervaringen op Instagram en LinkedIn. Ze deelt feitjes, bestrijd fabels en geeft een kijkje in de keuken van het werk als arts. Daarnaast verkoopt ze reanimatiecursussen en schrijft ze boeken. Ook social media-deskundige Joey Scheufler helpt artsen hun kennis te delen via TikTok en Instagram. Hij zette het account Dokters Vandaag op, waar een groep artsen met verschillende specialismen medische vragen beantwoorden. Het account bereikt al een grote groep mensen, omdat volgens Scheufler het publiek graag de informatie tot zich neem. Redacteur Stijn Goossens sprak met communicatiewetenschapper Emmelyn Croes van de Tilburg University. Zij legde uit wat de kracht van influencermarketing is en waarom mensen zo gemakkelijk informatie van influencers aannemen. Maar wat mag wel en niet op sociale media? En wat kan er worden gedaan om de verspreiding van desinformatie tegen te gaan? Denk aan video's over de werking van zonnebrandcrème, de gevaren van anticonceptie of het nut van supplementen en voeding. Moeten we de arts als influencer inzetten?See omnystudio.com/listener for privacy information.

Steeds meer techniek sluipt de verpleeghuizen binnen. Denk aan heupairbags tegen valpartijen, een menselijke robot, slaapsensoren en gezichtsherkenning. Wordt de laatste levensfase daarmee ook echt beter? Hoe goed gaan slimme technologie en ouderen samen? En is dat allemaal wel nodig om het leven en werk in een verpleegtehuis beter te maken? Daarover spreekt Nina van den Dungen deze week in BNR Beter. Te gast zijn: Alan Zenderink – Operationeel directeur bij Avics, ICT-diensverlener in de zorg. Sil Aarts – Universitair docent bij Maastricht University en onderzoeker op het gebied van technologie en datagebruik in de ouderenzorg. Redacteur Stijn Goossens gaat in een reportage langs bij Verpleeghuis Hof van Nassau, van zorginstelling Tante Louise. Hij krijgt een blikje in de innovatiekeuken van de instelling, die al meerdere prijzen won. Innovatiemanager Daan de Viet vertelt onder andere over de heup-airbags, slaapsensoren en de sensortechnologie die leefcirkels bepalen voor demente ouderen. ICT-leverancier Avics is samen met zorginstelling Sensire en 20Face een pilot gestart om gezichtsherkenning te gebruiken in het verpleeghuis. Door gezichten van ouderen met dementie te herkennen, kunnen deuren dichtgehouden worden als dat nodig is om de dwalende oudere te beschermen. Alan vertelt in de uitzending wat de eerste bevindingen zijn en waar rekening mee gehouden moet worden. Onderzoekster Sil Aarts bepleit dat er meer rekening gehouden moet worden met zowel de verpleger, de verpleegde als de naasten bij het implementeren van technologie. Vaak wordt het doel bij technologische toepassingen vergeten, waardoor de zorg alles behalve beter wordt. Bovendien zijn er andere soort medewerkers nodig, met bijvoorbeeld meer kennis over omgaan met technologie. Redactie door Stijn GoossensSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Een hersentumor herkennen binnen anderhalf uur, terwijl de patiënt nog op de operatietafel ligt? Tot voor kort duurde zo’n diagnose vaak weken, maar met de AI-tool Sturgeon kan dit nu razendsnel. Dat betekent dat chirurgen hun behandelplan direct kunnen aanpassen en mogelijk een tweede operatie kunnen voorkomen. In deze aflevering van BNR Beter spreekt Nina van den Dungen met Jeroen de Ridder, hoogleraar bioinformatica aan het UMC Utrecht en een van de ontwikkelaars van Sturgeon. Hij legt uit hoe deep learning het algoritme in staat stelt om snel en betrouwbaar een diagnose te stellen. Ook schuift Niek Maas aan, hij is klinisch patholoog bij het Erasmus MC en LUMC. Niek vertelt hoe AI zijn werk als patholoog verandert: een concurrent of juist een waardevolle assistent? Daarnaast gaat redacteur Stijn Goossens langs in het Prinses Máxima Centrum, waar neurochirurg Eelco Hoving uitlegt waarom deze technologie zo belangrijk is voor zijn werk als neuro-oncoloog, en hoe het impact heeft op de behandeling van kinderkanker. Ook laat Assistant Professor Carlo Vermeulen in het lab van het UMC Utrecht zien hoe Sturgeon precies te werk gaat. Redactie door Stijn GoossensSee omnystudio.com/listener for privacy information.

De zorgsector digitaliseert razendsnel, en daarmee groeit niet alleen de efficiëntie, maar ook de dreiging van cyberaanvallen. Hoe kwetsbaar is de Nederlandse zorg voor hackers en datalekken? Hoe voorkom je dat patiëntgegevens op straat komen te liggen of een ziekenhuis stilvalt door ransomware? In deze aflevering van BNR Beter bespreekt presentator Meindert Schut de digitale gevaren en oplossingen met drie experts: • Bianca Rouwenhorst, CIO en directeur informatiebeleid bij het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) • Wim Hafkamp, directeur van Z-CERT, het expertisecentrum voor cybersecurity in de zorg • Anat Fuldauer, functionaris gegevensbescherming bij SIGRA, een koepelorganisatie voor zorginstellingen in Noord-Holland Cyberdreiging in de zorg is een groeiend probleem: zorginstellingen krijgen dagelijks te maken met cyberaanvallen. Wim Hafkamp waarschuwt: “We hebben ziekenhuizen in Europa wekenlang plat zien liggen na een hack. Dat kan levensbedreigend zijn." Bianca Rouwenhorst benadrukt dat een nieuwe cyberwet zorginstellingen verplicht om incidenten te melden, zodat de sector beter voorbereid is. Z-CERT publiceerde recent een dreigingsbeeld voor de zorg. "Daarin lees je terug dat de dreiging de afgelopen drie jaar niet is afgenomen, en dat er nieuwe trends zijn zoals geavanceerde phishing," zegt Wim Hafkamp. Maar waar zit de grootste kwetsbaarheid? Volgens Anat Fuldauer is dat nog altijd de mens zelf. "Mensen kijken liever naar kansen, dan naar risico's. Dat moet meer in balans zijn." Bewustwording en trainingen moeten daarom net zo’n grote rol spelen als technische beveiligingsmaatregelen. Redactie door Stijn GoossensSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Steeds meer mensen kiezen voor digitale therapie: videobellen met je therapeut vanuit je eigen huis, op een zelfgekozen moment. Dit biedt een oplossing voor lange wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg, maar hoe effectief is het eigenlijk? In deze BNR Beter hoor je waarom steeds meer mensen kiezen voor een videobelgesprek met de therapeut en of dat ook zijn vruchten afwerpt. Guido Williams is klinisch psycholoog en zelf digitale therapeut voor het online platform LMCare. Hij vertelt over de positieve reacties die zijn clienten hebben op het digitale behandeltraject. Clienten worden bij LMCare meerdere keren per week gesproken, via een videoverbinding. "Wij doen 200 consulten per dag. Door vaker korte sessies te doen, kunnen we de behandelduur halveren," zegt Williams. Juliët Holtschlag is beleidsadviseur digitalisering bij patiëntenorganisatie MIND. Volgens Juliët moet de effectiviteit en ervaring van een cliënt centraal staan, niet de digitalisering als doel: "Digitale zorg wordt vaak gemotiveerd vanuit kostenbesparing en efficiëntie. Maar hoe bewaken we de kwaliteit en de behoefte van de cliënt?" Redacteur Stijn Goossens onderzocht in een korte reportage hoe het is om een EMDR-therapie te volgen via het online platform WeMind van Moovd. Mede-oprichter Menno Kamphuis liet hem in zien hoe een therapeut in de digitale omgeving handvatten heeft om de cliënt te helpen bij het verwerken van trauma's en andere stoornissen. MIND deed samen met Patiëntenfederatie Nederland onderzoek bij haar achterban en concludeert dat cliënten in de ggz het gebruik van digitale zorg vooral waarderen als aanvulling op de behandeling. Opvallend was dat apps en chatgesprekken het meest positief beoordeeld worden, terwijl videobellen het minst gewaardeerd wordt. Holtschlag: "De meeste mensen in ons onderzoek zien kansen voor digitale zorg, maar dan wel in combinatie met persoonlijk contact." Digitale therapie maakt het ook mogelijk om data te verzamelen en direct in te zetten bij de therapie. Sommige aanbieders gebruiken AI om gesprekken automatisch te transcriberen en samenvatten, waardoor therapeuten minder tijd kwijt zijn aan administratie. Dit roept echter vragen op over privacy en transparantie. “Wat doet het met cliënten als ze weten dat een AI-systeem meeluistert?” vraagt Holtschlag zich af. Williams ziet vooral voordelen: “Cliënten geven juist aan dat ze het fijn vinden dat de therapeut volledige aandacht voor hen heeft in plaats van mee te schrijven.” Wil je meer weten over digitale zorg en hoe het de GGZ verandert? Luister dan naar deze aflevering van BNR Beter! Redactie en reportage door Stijn GoossensPresentatie door Nina van den DungenSee omnystudio.com/listener for privacy information.

In deze aflevering van BNR Beter hoor je hoe Nederland sneller kan inspelen op medische innovaties en welke oplossingen er zijn om patiënten sneller toegang te geven tot levensreddende medicijnen. Nieuwe medicijnen tegen kanker zijn in Nederland vaak pas laat beschikbaar, terwijl patiënten in onze buurlanden soms al maanden eerder toegang hebben. Waarom duurt het hier zo lang? Hoe kunnen we de toelating van innovatieve geneesmiddelen versnellen zonder in te boeten op veiligheid en kostenbeheersing? Na goedkeuring van nieuwe medicatie door de Europese Medicijnenautoriteit (EMA) volgt in Nederland vaak nog een langdurige beoordeling voordat een medicijn wordt toegelaten tot de basisverzekering. Dat levert soms een flinke prijsverlaging op – gemiddeld 45% – maar betekent ook dat patiënten lang moeten wachten op potentieel levensreddende behandelingen, terwijl het in buurlanden vaak wel al beschikbaar is. “Als er een geneesmiddel is dat jouw kanker kan behandelen, maar je er in Nederland niet voor in aanmerking komt, is dat niet uit te leggen,” zegt Frank Baas, belangenbehartiger bij Hematon. Volgens hem duurt het gemiddeld 400 dagen in Nederland tot een innovatief medicijn wordt toegelaten. Arnoud Huisman, CEO van Oncode Accelerator, pleit voor meer samenwerking tussen publieke en private partijen om de overgang van laboratoriumonderzoek naar klinische toepassingen te versnellen. “We moeten van een versnipperde aanpak naar een Europees systeem waarin innovatieve geneesmiddelen sneller en eerlijker worden verdeeld.” Ook Ester in ’t Groen, medisch directeur bij Johnson & Johnson Innovative Medicine, ziet kansen in parallelle goedkeuringsprocessen, zodat patiënten niet onnodig lang hoeven te wachten. Wat zijn de grootste knelpunten in het Nederlandse toelatingsbeleid? Hoe werkt de zogenoemde ‘sluis’, en waarom leidt dit tot extra vertraging? En hoe kunnen we de kosten van geneesmiddelen eerlijk verdelen zonder dat patiënten daaronder lijden? Te gast in deze aflevering: • Ester in ’t Groen, medisch directeur bij Johnson & Johnson Innovative Medicine Nederland. • Arnoud Huisman, CEO bij Oncode Accelerator. • Frank Baas, voorzitter commissie belangenbehartiging bij patiëntenorganisatie Hematon.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Voor het eerst mag in Nederland een MRI-scanner met een magneetsterkte van 7 Tesla gebruikt worden om patiënten te scannen. Daarmee wordt het mogelijk om mensen met parkinson beter te helpen met diepe hersenstimulatie. 'Ik kan veel beter zien waar ik in de hersenen moet zijn,' aldus neurochirurg Maarten Bot. De MRI-scanner staat al tien jaar bij het Spinoza Instituut in Amsterdam, maar mocht tot nu toe enkel voor onderzoeksdoelen gebruikt worden. Sinds december is de scanner van het Spinoza Centrum als eerste ultrasterke MRI-scanner van Nederland goedgekeurd voor klinisch gebruik. Die klinische certificering werd 'in-house' gedaan, vertelt Wietske van der Zwaag, hoofdonderzoeker bij het Spinoza Centrum. Daardoor kunnen artsen huis het hele land hun patiënten nu met deze scanner scannen. Maarten Bot, neurochirurg bij de Amsterdam UMC, gebruikt de scanner voor het visualiseren van de hersenen bij mensen met Parkinson: 'Ik moet op zoek naar een hele kleine koffieboon, dat kan met deze scanner een stuk beter.' In deze aflevering van BNR Beter hoor je waarom het zo belangrijk is dat deze scanner nu klinisch gecertificeerd is en hoe die 7 Tesla magneetsterkte zich vergelijk met andere krachtigere en minder krachtige MRI-scanners. Te gast in deze aflevering: Wietske van der Zwaag, hoofdonderzoeker bij Spinoza Centrum en verbonden aan het Nederlands Herseninstituut. Maarten Bot, neurochirurg bij het Amsterdam UMC, helpt mensen met Parkinson door middel van diepe hersenstimulatie. See omnystudio.com/listener for privacy information.

De meeste innovaties in de zorg zijn onvoldoende gericht op de juiste doelgroep: patiënten en verpleegkundigen. Dat stelt innovatiestrateeg in de zorgsector Lucien Engelen op het ICT&Health congres in Maastricht. 'Het kost veel tijd en geld om een innovatie naar de markt te brengen in de zorg,' aldus Engelen. Nina van den Dungen spreekt met Lucien Engelen tussen de ondernemers en zorginstellingen die hun innovaties tonen tijdens de ICT&Health beurs. Volgens de innovatiestrateeg is de zorgmarkt groot, dus is er zeker ruimte voor meer technologische oplossingen. Maar die oplossingen moeten wel een 'echt probleem' oplossen, vindt Engelen. Volgens Maurice Magnée, lector gezondheidszorginnovatie aan de HAN Hogeschool en oprichter van iXperium Health, is er nog een tweede probleem: veel jonge zorgprofessionals die net afgestudeerd zijn, kunnen niet goed omgaan met nieuwe technologische toepassingen. 'Veel studenten in de gezondheidszorg worden te klassiek opgeleid,' constateert Magnée. De angst dat technologie zoals AI de banen van zorgprofessionals overneemt is ongegrond, vertelt Magnée. Technologie is een tool om betere zorg te kunnen bieden, maar er zullen altijd mensen nodig blijven. Het werk wordt vooral gemakkelijker. Nina spreekt op het ICT&Health congres verder nog met: Wil Wintjes van SafetyTrancer over een alarmknop met locatiedetectie voor ouderen (en zorgverleners) Marcel Suderée van Sananet over een digitale coach Joost Stultiens van Maastricht UMC+ over AI-visualisaties van het Prosper Innovatielab See omnystudio.com/listener for privacy information.

Met de strengere handhaving op schijnzelfstandigheid die sinds begin dit jaar geldt, is het ineens een stuk lastiger geworden om ZZP'er te zijn in de zorg. Welke gevolgen zien we nu al? En in hoeverre brengt dit de zorgsector in de problemen? Dat hoor je in deze aflevering van BNR Beter. Nina van den Dungen spreekt met erover Theo van Uu, directeur van Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) en René Dongelmans, voorzitter van de Vereniging Zelfstandig Ondernemers in de Zorg (VZOZ). Volgens Dongelmans is een groot deel van de freelancers in de zorg juist klaar met de slechte arbeidsvoorwaarden die door werkgevers worden aangeboden. Zelf maakte hij daarom een tijdje terug ook de overstap naar het freelance werk. Volgens Dongelmans kun je al zzp'er veel beter bepalen hoe je werk en privé in balans houdt, welk salaris het beste past bij de arbeid en ben je niet afhankelijk van allerlei onnodige regels. Van Uum ziet als directeur van VGN wel degelijk een belangrijk rol voor freelancers in de zorg, bij piekdrukte en bij specifieke zorg. Volgens hem zijn zorgorganisaties op zoek naar een goed aanbod om freelance zorgpersoneel weer werk te bieden in dienst. Hij waarschuwt voor hogere kosten in de zorg als veel zzp'ers zich laten detacheren via externe partijen. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nederlanders zijn onvoldoende voorbereid op noodsituaties, zoals een conflict of natuurramp. Dat stellen het Rode Kruis en Nederlands Instituut voor Publieke Veiligheid (NIPV) in het radioprogramma BNR Beter. 'De eerste uren is het belangrijk dat je weet hoe je moet handelen'. Slechts één op de vijf Nederlanders heeft wel eens een EHBO-cursus gevolgd, blijkt uit cijfers van het Rode Kruis. Medische vaardigheden maken je veel weerbaarder als noodhulp niet zomaar beschikbaar is, vertelt Hoofd Nationale Hulpverlening Suzanne Segaar in het radioprogramma BNR Beter. 'In de Tweede Wereldoorlog waren er veel meer medische vrijwilligers, met bredere competenties.' In tegenstelling tot Noord-Europese landen en Oost-Europese landen worden Nederlandse burgers niet opgeleid met kennis over noodsituaties. Dat moet veranderen nu het nog kan, vindt directeur van het NIPV IJle Stelstra. Hij roept het ministerie van onderwijs, cultuur en wetenschap op om het curriculum op basisscholen daarop aan te passen. 'Je moet van jongs af aan leren dat dit ook een onderdeel is van de samenleving'. Volgens Michel Dückers, bijzonder hoogleraar Crises, Veiligheid en Gezondheid aan de Rijksuniversiteit Groningen, zie je in landen die gewend geraakt zijn aan vrede, welvaart en goede zorg een soort kwetsbaarheidsparadox: 'Bij welvarende landen zie je meer mentale problemen en minder bereidheid om het land te verdedigen.' Het NIPV heeft een WeerbaarNL-platform gelanceerd om de diverse initiatieven in Nederland op het gebied van veiligheid en zelfredzaamheid met elkaar te verbinden. Zodat kennis gedeeld kan worden en partijen elkaar weten te vinden. 'We moeten in kaart brengen welke capaciteiten we in huis hebben en wat nog nodig is'. In deze aflevering hoor je: Suzanne Segaar, Hoofd Nationale hulpverlening bij het Nederlandse Rode Kruis IJle Stelstra, Algemeen Directeur Nederlands Instituut Publieke Veiligheid See omnystudio.com/listener for privacy information.

Er zijn enorm veel innovaties die kunnen meten hoe wij werken. Van sensoren in het gebouw die temperatuur en lichtintensiteit meten, tot en met sensoren in de bureaustoelen. Dat bespreken we vandaag bij BNR Beter. Kan vitaliteit op de werkvloer een wapen zijn tegen stress en burn-outs? We bespreken vandaag vitaliteit op de werkvloer en hoe bedrijven daarmee omgaan in tijden van immense personeelstekorten. Want hoe helpen innovaties, zoals een slimme paddenstoel werknemers gezond, gemotiveerd en gelukkig te houden? Nina van Dungen praat Marieke van Beurden, general manager bij de Workplace Vitality Hub en Lisette van Breugel Co-CEO van Arbo UnieSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Nieuw jaar, nieuwe kansen. Dit is toch vaak hét moment voor veel Nederlanders om hun eigen leven eens even onder de loep te nemen: wat gaat er goed, en wat wil ik veranderen? De helft van de Nederlanders is té zwaar en dat aantal loopt alleen maar op, blijkt uit onderzoek van het RIVM. Dat dit leidt tot steeds grotere gezondheidsproblemen en DUS tot een verdere groei van zorgkosten, is iets waar we maar liever niet over nadenken. Afslankmiddelen zoals Ozempic zijn een revolutionaire stap voorwaarts, maar het is belangrijk om ze met zorg en verstand te gebruiken. Want zoals altijd geldt: voorkomen is beter dan genezen. Nina van Dungen praat erover met Edo Aarts, obesitas-specialist bij de Allurion kliniek en Liesbeth van Rossum, internist in het Erasmus MC in Rotterdam, hoogleraar obesitas en voorzitter van het partnerschap Overgewicht Nederland See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hij was minister van financiën, bestuursvoorzitter van het VU Medisch Centrum en nu is hij bestuursvoorzitter van zorgverzekeraar Menzis. Wouter Bos kent alle posities aan de onderhandelingstafel in de zorg. Hoe kijkt hij naar de manier waarop VWS nu bestuurd wordt? Bezuinigingen op preventie, het verlagen van het eigen risico en het uiteenvallen van het Integraal Zorg Akkoord. In deze afleveringen blikt Nina van den Dungen met Wouter Bos terug op de zorg in 2024. Het jaar waarin we een nieuwe zorgminister kregen, streekziekenhuizen bijna omvielen, en AI het buzzword is waarmee de zorg gered moet worden. Amateuristisch bestuur Om de onderwijsbegroting rond te krijgen bezuinigt dit kabinet, met hulp van een aantal oppositiepartijen, op de VWS-begroting. Met name de bezuiniging die bedoeld was als een bezuiniging op het salaris van medisch specialisten, maar uitpakte als een bezuiniging op de medisch specialistische zorg, stuitte op veel verontwaardiging. Ook bij Bos: 'De bezuinigingen op VWS zijn een wanproduct. Ze maken begrotingen zonder enige kennis van zaken. Het is amateuristisch.' Den Haag doet net alsof het iets kan zeggen over de salarissen van medisch specialisten, en dat is helemaal niet zo, legt Bos uit. Innovatie In BNR Beter klaagden ondernemers (aflevering 40), onder wie Philips-ceo Roy Jakobs (aflevering 46), dat innovaties de Nederlandse zorg niet of erg laat bereiken. Bos ziet dat anders. 'Volgens mij is er veel innovatie in de zorg. Jakobs heeft ook een commercieel belang, hij wil verkopen en hij verkoopt veel mooie dingen, die we in elk ziekenhuis terugvinden. Ik weet niet helemaal zeker wat exact zijn probleem is. Het grote probleem vind ik vooral dat er al heel veel is, en dat het nog niet overal geïmplementeerd wordt. Wat werkt opschalen naar landelijke dekking, dat gaat hier veel te traag.' Dat komt volgens Bos doordat we in Nederland een sterk gedecentraliseerde zorg hebben. In het VK, dat veel centraler georganiseerd is, komen innovaties veel sneller op de markt. Streekziekenhuizen Het afschalen van de Zuyderland Topklinisch Ziekenhuis stuitte op veel (politieke) weerstand. Streekziekenhuizen zouden open moeten blijven, terwijl de afschaling van het ziekenhuis vooral een centralisering is van specialisten (luister hierover aflevering 36). Bos: 'Ik vond dat David Jongen (bestuursvoorzitter Zuyderland, red.) groot gelijk had.’ Er is schaarste aan personeel. Dan moet je die mensen slim inzetten. Wat openblijft en wat dicht gaat, dat is een vraag die door het hele land speelt. Ook in Groningen en Drenthe, waar Menzis de grootste zorgverzekeraar is, zullen ziekenhuizen taken moeten verdelen. Niet elk ziekenhuis kan alles blijven doen. 'En de pogingen om kinderhartchirurgie te centraliseren laten zien hoe moeilijk centralisatie is.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

Philips zit in crisis, zei hun CEO Roy Jakobs twee jaar geleden. Is die crisis inmiddels voorbij? En hoe kijkt hij naar de crisis in de Nederlandse gezondheidszorg? Het grootste gezondheidstechnologiebedrijf van Nederland, Philips, heeft een paar zware jaren achter de rug, met als dieptepunt de apneu-affaire. Maar na een schikking in de Verenigde Staten kan het bedrijf nu weer vooruit kijken. Waar liggen de kansen in de med-tech-sector? En welke rol wil Philips pakken in het oplossen van de crisis in de gezondheidszorg? Nina van den Dungen interviewt Roy Jakobs, sinds oktober 2022 de CEO van Philips.See omnystudio.com/listener for privacy information.

1 op de 7 jongeren krijgt jeugdzorg. Terwijl dat pakweg 25 jaar geleden nog 1 op de 27 was! Dat is nogal een stijging. Volgens de kersverse hoogleraar Levi van Dam hebben jongeren nu niet méér problemen dan toen. Sterker nog: veels te veel jongeren doen onnodig een beroep op zorg.   Te gast zijn Levi van Dam, bijzonder hoogleraar Veerkrachtig Opgroeien, aan de Universiteit van Amsterdam en Lisa Westerveld, Tweede Kamerlid voor GroenLinks-PvdA. En al jaren één van de grootste voorvechters van betere jeugdzorg. Fijn dat je er bent!   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Miljoenen mensen hebben migraine. En er wordt hard gewerkt aan oplossingen: van het voorspellen wanneer een aanval komt, via nieuwe medicijnen tot een implantaat om het te voorkomen.  Te gast zijn Gisela Terwindt, hoogleraar neurologie bij het LUMC. En Mark van de Ruit, universitair docent bio-mechanical engineering bij de TU Delft. Samen werken ze aan een hoofdpand die met 10 minuten meten per dag kan voorspellen of je migraine krijgt of niet. Want er zijn allerlei medicijnen tegen migraine, maar die zijn of altijd of als je al hoofdpijn hebt. En er zijn nog meer innovaties: speciale botox-behandelingen, operaties en implantaten. Luister de hele aflevering om te horen wat er allemaal mogelijk is. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een kwart van de Nederlanders is bang om naar de tandarts te gaan. 4 procent is zelfs zo bang dat ze hun tanden liever laten wegrotten dan dat ze naar de tandarts gaan. Hetzelfde geldt voor prikangst. Zo'n 20 tot 30 procent van de wereldbevolking is bang voor naalden. Onder kinderen loopt dat zelfs op tot 50 procent.     Gelukkig is er aan beide angsten iets te doen. Er zijn effectieve therapieën, behandeling met VR-brillen en er wordt gewerkt aan een naaldloze injectie.     Nina van den Dungen praat erover Ad de Jongh, psycholoog, angsttandarts en hoogleraar verbonden aan het Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam, het ACTA. En met Lea Milovich, CEO en co-founder van de med-techonderneming FlowBeams, die de naaldloze injectie ontwikkeld.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Engeland had 15 jaar eerder een vaccin voor het rota-virus dan Nederland. 15 jaar! Waar dat verschil door komt, dat bespreekt Nina van den Dungen met gezondheidseconoom Maarten Postma (RUG) en infectioloog Eric van Gorp (Erasmus MC).  Is Nederland voorzichtig of gierig? 'Toch wel gierig', zegt Postma. 'Maar ook voorzichtig, eigenlijk is beide een goede samenvatting'.  Nederland wil namelijk uit en te na weten of een vaccin veilig en effectief is. Daarbij varen wij op andere landen die vaccins veel sneller invoeren. Want zo hebben we niet alleen kennis uit de klinische setting, maar ook real life data. Oftewel wij voeren het pas in als andere landen al hebben bewezen wat een vaccin in de werkelijkheid te weeg brengt bij de bevolking.  En levert dat ons iets op? 'Erg weinig', stelt Postma wederom. Hij rekent voor dat elke euro die je als land uitgeeft aan een vaccin negen euro oplevert.  Ouderen mensen Een laatste argument dan: veel vaccins zijn bedoeld voor ouderen, 65-plussers. Die werken vaak niet meer. Hoeveel levert vaccineren daar dan nog op? En als het over echt oude mensen gaat, 80-plussers, zou je ook kunnen zeggen: je moet toch érgens aan dood gaan?  'Natuurlijk'. Van Gorp is realistisch. 'Het gaat erom hoe ga je dood?' Met een vaccinatie wordt de kans kleiner dat je na een infectie heel lang doorleeft met een verminderde kwaliteit van leven. Donderdag 21 november debatteert de Tweede Kamercommisise voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport over vaccins en breder over medische preventie. Zou zij ook een heldere kosten-baten analyse maken? See omnystudio.com/listener for privacy information.

Maar liefst één op de vijf mensen krijgt ooit dementie. Onder vrouwen zelfs één op drie! In 2040 hebben een half miljoen mensen in Nederland dementie, blijkt vandaag uit de Dementiemonitor van Alzheimer Nederland en Nivel die vandaag verscheen.   Het is al doodsoorzaak nummer één in Nederland en dat is nog maar het topje van de ijsberg. Want heel veel mensen overlijden aan indirecte gevolgen van dementie zonder dat de arts die de dood vaststelt de link met dementie herkend.  Er wordt al jaren gewerkt aan het beter begrijpen van deze ziekte en het vinden van een geneesmiddel. In Amerika lijken ze al een behandeling te hebben. Namelijk: brainwashing. Met een medicament wordt het afweersysteem in de hersenen aangesproken waardoor de 'slechte eiwitten' uit de hersenen gespoeld kan worden. Er zijn echter twee problemen met deze behandeling: één is dat de symptomen van de patiënt na deze behandeling niet minder worden, en twee dat het een enorm risicovolle behandeling is. Je kan er hersenbloedingen van krijgen en er zelfs aan overlijden. Dat is ook de reden waarom deze behandeling niet in Europa aangeboden wordt.  Een andere manier van hersenspoelen is gebruik maken van de natuurlijke spoeling die de hersenen al vier keer per dag doen, via het hersenvocht. Geriater Jurgen Claassen van het Radboud UMC doet hier onderzoek naar.  Totdat er een geneesmiddel is, zit er weinig anders op dan proberen de vergeetziekte te voorkomen. Kay Deckers van het Maastricht UMC+ onderzoekt de risicofactoren van dementie. Het is het gebruikelijke riedeltje: gezond eten en meer bewegen. Beide helpen bij het onderhouden van de bloedvaten die essentieel zijn voor gezonde hersenen.  Maar er Deckers vond nog meer interessante beschermende factoren tegen dementie. Nieuwsgierig? Luister de hele aflevering en ontdekt wat jij kan doen tegen dementie. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Veel ziektes zijn te genezen als je er maar vroeg genoeg bij bent. Toch doet Nederland relatief weinig aan preventie. Je kan bijvoorbeeld met één buisje bloed negen soorten kanker opsporen. Alleen dit soort innovaties worden niet toegestaan in Nederland.  Nog een voorbeeld: de total body scan. Even door de MRI-scanner om te kijken of alles nog in orde is. Ook dat is verboden in Nederland. Waarom niet?  Dat vraagt Nina deze week aan Jesper Verhey, zorgondernemer van Onco-inv (die dus die multiple-kankertest heeft gemaakt) en Thomas Orémus, directeur zorg bij zorgverzekering ASR – een verzekeraar die graag meer wil inzetten op preventie.  Verhey ergert zich kapot aan het feit dat Nederland ontzettend behoudend is. Alles moet toch achter de komma uitgezocht zijn, voor je als zorgondernemer een kans krijgt.  Orémus zou als verzekeraar wel meer aan preventie willen doen, maar er zitten privacy beperkingen. See omnystudio.com/listener for privacy information.

De huisartsenzorg staat onder hoge druk. Er zijn steeds minder huisartsenpraktijken, duizenden mensen hebben überhaupt geen huisarts en door het afschalen van de ziekenhuiszorg naar de huisarts is de werkdruk voor huisartsen flink toegenomen.  Huisartsen en ondernemers Bernard Leenstra en Maarten Timmers proberen beide op hun eigen manier de huisartsenzorg te verbeteren. Meer zorgen voor elkaar Met een netwerk van burgerhulpverleners hoopt Leenstra het werk van de huisartsen te verlichten. Burgers die zich hiervoor hebben aan gemeld kunnen in de toekomst een berichtje krijgen dat iemand in de buurt hun hulp nodig heeft. Nu is er al zo'n netwerk voor reanimatie, genaamd burgerhulpverlening. Maar als de hulpvragen uitgebreid kunnen worden naar bijvoorbeeld het oprapen van een oudere die gevallen is, of het ophalen van medicatie voor je buren, dan kan dit netwerk ook uitgebreid worden. Leenstra verwacht dat zich miljoenen mensen gaan aanmelden hiervoor. 'Het moet normaal worden dat we voor elkaar zorgen.' Minder administratie door AI Timmers gooit het over een ander boeg. Hij heeft een AI ontwikkeld die meeluistert met huisartsenconsulten. De AI verstaat zelfs het meest onverstaanbare gemompel, schrijft het consult uit, vat het samen in het patiëntendossier, geeft de huisarts automatisch de benodigde richtlijnen en de patiënt de benodigde informatiefolders. De huisarts zelf hoeft niet meer mee te tikken met een consult, maar kan de patiënt aankijken en is met een klik klaar met het consult. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Steeds meer mensen vragen medische hulp bij het krijgen van een kind. Een op de zes stellen ervaart vruchtbaarheidsproblemen. Uit de laatste cijfers uit 2021 blijkt dat 1 op de 30 kinderen ontstaat vanuit een IVF-traject. En dat aantal stijgt elk jaar. Als je eenmaal in een IVF-traject zit, dan is de stap naar een genetische test van het embryo ook kleiner. Maar waar kán je eigenlijk op testen? En hoe kan je het gezondste embryo selecteren?  Snelle test  Maastricht UMC+ heeft een van de meest geavanceerde klinieken voor embryo-selectie. Zij hebben net een nieuwe techniek ontwikkeld waarmee je erfelijkheidsonderzoek vier keer sneller kunnen uitvoeren. In plaats van een onderzoek dat een tot twee jaar duurt kan hetzelfde genetische onderzoek nu in zes maanden. Dat komt omdat ze niet meer een specifieke test maken per stel, maar starten met een generieke test en alleen naar de afwijkingen kijken.  Terugplaatsing Ook in het Radboud UMC wordt de IVF behandeling verfijnd. Daar ontdekten ze dat embryo's op dag vijf terugplaatsen beter kansen per embryo geeft dan terugplaatsen op dag drie. De embryo's die het namelijk niet zouden redden overlijden tussen dag drie en vijf. Het is al in veel klinieken gangbare praktijk om pas bij dag vijf terug te plaatsen, maar nu is er ook echt wetenschappelijk bewijs voor.  In deze uitzending hoor je Malou Heijligers, klinisch geneticus van het Maastricht UMC.+ en Simone Cornelisse, fertiliteitsarts bij het Radboud UMC. See omnystudio.com/listener for privacy information.

De zorg van de toekomst zal steeds meer bestaan uit kunstmatige intelligentie, waarbij computers onze gezondheid in de gaten houden en kunnen voorspellen wanneer we ziek worden. Maar daarbij rijst ook de vraag: hoe veilig is het om steeds meer over te laten aan AI? Weten artsen én patiënten wel precies waarmee ze werken en of het systeem goed getraind is? Dit bespreken we met Eva Deckers, hoofd van het AI-centrum van het Catharina ziekenhuis in Eindhoven en professor Carl Moons, directeur AI in de zorg, van het UMC Utrecht. Deze uitzending is opgenomen vanaf de 'AI in de zorg'-tentoonstelling in het Philips museum. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hebben we in de toekomst nog wel streekziekenhuizen? Want nu het Zuyderland ziekenhuis hun dependance in Heerlen deels sluit komt die vraag steeds vaker omhoog.   Politiek Den Haag bemoeit zich er stevig mee. PVV, PvdA en SP willen het ziekenhuis openhouden terwijl PVV-minister Agema het besluit overlaat aan het ziekenhuis, en dié wil de zorg in Heerlen juist wil afschalen.   In deze uitzending van BNR Beter de bestuursvoorzitter van Zuyderland, David Jongen. En de bestuursvoorzitter van het Gelre ziekenhuis, Pier Eringa, die twee jaar geleden voor dezelfde keuze stond. Beide bestuurders van topklinische ziekenhuizen.  Geboortezorg Want hoe verhit de politieke opinies ook zijn, feit is dat de zorgvraag verschuift. In Zutphen werden nog maar twee baby's per dag geboren. Dus besloot Eringa het geboortehuis in Zutphen te sluiten. ‘Voor een geboortehuis moet ik 24/7 een team aan artsen en verpleegkundigen klaar hebben staan. Dat kan niet uit.'  Kwaliteit Helemaal niet als je kampt met personeelstekorten – zoals overal in de zorg maar in deze streekregio's al helemaal. Beide ziekenhuizen hebben te maken met een combinatie van te weinig complexe zorg, en te weinig artsen en dus ook te weinig routine voor deze complexe zorg om aan de kwaliteitseisen te voldoen.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Met de nieuwste draadloze sensoren kunnen we patiënten beter in de gaten houden. Het vraagt een compleet nieuwe werkwijze voor het verpleegkundigen, maar het is beter, goedkoper en tijdbesparend. Patiënten op de verpleegafdeling worden normaalgesproken drie keer per dag gecontroleerd op hun bloeddruk, temperatuur, hartfrequentie, saturatie. Eén keer per dienst van de verpleegkundige. Het risico is dat de patiënt in de tussentijd ongemerkt achteruitgaan of een wegzakker krijgt.  Koeien-sensor Dat overkwam een familielid van tech-ondernemer Gerard Griffioen, en de man overleed op de verpleegafdeling van het ziekenhuis. Dat moet toch anders kunnen, dacht Griffioen. Toevallig had hij een sensor ontworpen voor koeien-houders die rustig 100 koeien tegelijkertijd meet. De boer kan zo in een oogopslag zien welke koe minder herkauwd en dus niet zo lekker gaat.  Griffioen ontwikkelde zijn koeiensensor door tot het geschikt was voor mensen en inmiddels gebruiken meerdere ziekenhuizen deze oorsensor om de patiënten op verpleegafdelingen continu te monitoren.  Medisch regiecentrum In het UMC Utrecht hebben ze ook een medisch regiecentrum, waar ze patiënten continu monitoren. Het zijn nu nog maar twee afdelingen, maar het breidt binnenkort uit. Deze manier van monitoren is wennen voor de verpleegkundigen, die ineens veel meer informatie hebben van hun patiënten. Maar het is wel veiliger en efficiënter, dan de drie puntsmetingen per etmaal.  Martine Breteler doet al jaren onderzoek naar deze draadloze sensoren, die tegenwoordig als paddenstoelen uit de grond schieten. Zij ze vertelt in deze uitzending dat een medisch certificaat alleen nog niet voldoende garantstelling is dat de metingen van de betreffende sensor ook de gewenste medische accuratie hebben. Het is dus opletten geblazen, als je met sensoren aan het werk gaat. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Longkanker is de nummer 2 doodsoorzaak in Nederland. Jaarlijks sterven er ruim 10.000 mensen aan longkanker. Het LUMC werkt aan een baanbrekende therapie om met je eigen witte bloedcellen de longkanker te lijf te gaan. TIL-therapie Kanker heeft de unieke eigenschap om het eigen afweersysteem te foppen. De kankercellen doen zich voor als lichaamseigen cellen, waardoor het immuunsysteem de cellen niet aanvalt. Maar enkele witte bloedcellen laten zich niet foppen. Die dringen wel door tot het tumor - maar meestal zijn ze met te weinig om de kanker volledig op te ruimen. In het LUMC nemen ze deze sterke, slimme witte bloedcellen uit het lichaam. Vervolgens geven ze de bloedcellen flink wat te eten, en zo kweken ze in vijf weken genoeg witte sterke bloedcellen om de tumoren aan te pakken. Deze nieuwe aanpak voor longkanker heet TIL-therapie. Op dit moment krijgen zes patiënten de therapie aangeboden, omdat ze nog moeten kijken of het echt veilig is. Longarts Laurie Steinbuch legt uit hoe het precies zit.  Longkankerscreening In het Eramus MC berekenen gezondheidswetenschappers of een screening op longkanker effectief, efficiënt en betaalbaar kan. Onderzoeker Carlijn van der Aalst berekende wie in dit bevolkingsonderzoek meegenomen moet worden. Want iedereen screenen, dat is niet haalbaar. Screenen op longkanker betekent namelijk een CT-scan doen van de longen. Er zijn onvoldoende radiologen om dat voor iedereen te doen elke twee jaar. Slimmer is het om zware (ex)rokers te includeren in de studie.  Op dit moment onderzoekt de gezondheidsraad of we in Nederland een bevolkingsonderzoek naar longkanker willen. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Kunstmatige intelligentie kan het leeuwendeel van de zorgadministratie doen, waardoor zorgpersoneel de handen vrij heeft voor hun patiënten. Ontslagbrieven schrijven, patiëntenvragen beantwoorden, no shows voorspellen en dossiers samenvatten.  AI kan 80% van de administratie overnemen, of zelfs 90 proces. Daar zijn teamleider implementatie van AI in het UMC Utrecht Ilse Kant en CMIO van het UMC Groningen Tom van der Laan het nog niet precies over eens, maar dát AI de 'pyjamatijd' van artsen, de administratie en voorbereidingen die zijn nu 's avonds laat nog aan het doen zijn, kan overnemen, dát weten zij zeker.  Wel belangrijk: instrueer de AI goed. Want geef je te weinig informatie, dan bedenkt deze software lukraak afspraken en klachten. En als je niet zegt dat de mails 'beleefd en vriendelijk' moeten zijn, dan komt het ding met hele aparte suggesties...See omnystudio.com/listener for privacy information.

Niet meer naar een ziekenhuis, maar thuis uitvinden of je iets mankeert. De nieuwste testen detecteren hartfalen en nierschade.  Een wattenstaafje in je neus en je weet of je besmet bent. Met corona hebben we allemaal kennis gemaakt van thuisdiagnose. Er zijn nog veel meer thuistesten die de zorg kunnen ontlasten.  Hartaanval Denk bijvoorbeeld aan mensen die denken dat ze een hartaanval hebben gehad. Dagelijks melden zich in Nederland ruim 2500 mensen met klachten van pijn op de borst bij huisarts, huisartsenpost of 112. Om het zekere voor het onzekere te nemen, worden deze mensen met gillende sirenes naar de spoedeisende hulp gebracht. In 85 procent van de gevallen is dat, soms traumatiserende ritje, overbodig.  Het Limburgse ziekenhuis VieCuri ontwikkelde een test die huisartsen en ambulancepersoneel kan gebruiken om een hartstilstand te detecteren met een simpel vingerprikje. Cardioloog Joan Meeder vertelt hoe de test in zijn werk gaat.  Nierschade Een op de tien Nederlanders heeft chronische nierschade. Daar merk je meestal niks van, maar het kan wel resulteren in hart- en vaatziektes of zelfs dialyse of een niertransplantatie. Met een urinetest en een app kan iedereen nu thuis testen op nierschade. Ron Gansevoort, hoogleraar Nierziekten van het UMC Groningen, wil graag dat deze test voor iedereen in Nederland beschikbaar wordt.  Drogist Hoewel beide artsen trots zijn op de innovatieve thuistesten, zijn ze beide tegen het vrij verkrijgbaar stellen van deze testen bijvoorbeeld bij de drogist. Meeder: 'De test sluit een hartaanval uit, maar er kan nog steeds iets anders, ernstigs aan de hand zijn.' Daarom wil hij liever dat het instrument beschikbaar wordt voor huisartsen en ambulance personeel, en niet zomaar overal te koop komt. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wist jij dat er vapes bestaan met spelletjes erop. Neem een trekje na een game over en je kan weer verder spelen.  "Dit is de manier waarop de tabaksindustrie kinderen verslaafd krijgt aan vapes en verslaafd aan nicotine", vertelt Esther Croes, tabaksexpert bij het Trimbos-instituut. Zij ziet zorgelijke ontwikkelingen in het onderzoek dat het Trimbos-instituut doet naar vapen en rokende jongeren. Een op de vijf jongeren heeft afgelopen jaar gevaped. Zelfs kinderen van 10, 11 en 12 jaar oud vapen wel eens: 8% van de kinderen in groep 7 en 8 hebben afgelopen jaar gevaped. En twee derde van de vapers rookt ook. "Op die manier gaan we de rookvrije generatie niet halen."  Vapen is lang niet zo onschuldig als we denken. De vraag is: hoe krijg je je tiener van die e-sigaretten af? Kinderlongarts Noor Rikkers (LUMC) en stoppen-met-roken-coach Sylvia Heddema, schreven samen het boek "Stoppen met vapen” dat vorige week verscheen. De belangrijkste tip voor ouders: wordt niet boos. Stel daarentegen wat en hoe vragen: wat weet jij van vapen? Hoe kom je eraan?  Luister de hele aflevering om meer te leren over vapen, de gezondheidsschade van vapen, de producten die er op dit moment in de markt is en hoe je jouw kind kan helpen om te stoppen met deze e-sigaretten. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Personeel op de operatiekamers wil geen 80-urige werkweken meer. Maar ja.. het personeelstekort is nijpend. Hoe we dat gaan oplossen en welke rol moet technologie daarin spelen?  Marlies Schijven, hoogleraar chirurgie bij het Amsterdam UMC heeft net 6,4 miljoen euro Europese subsidie gekregen om onderzoek te gaan doen naar stress van het operatieteam. 'Ik heb zelf een tijd een T-shirt aan gehad dat mat hoe gestest ik was. Ik dacht dat ik heel rustig was, maar mijn hartslag was 120', vertelt Schijven. Het was een eyeopener voor Schrijven en nu gaat ze onderzoek doen wat stressvolle situaties zijn voor zorgverleners in en rondom de OK en hoe deze stressoren verminderd kunnen worden. Een van de stressoren kan zijn dat een patiënt achteruit gaat tijdens een operatie. Maar een onzeker rooster en een operatie die uitoopt kan ook stress veroorzaken.  John van den Dobbelsteen, hoogleraar Medical Process Engineering, TU Delft, ontwikkelde al digitale operatieassistent en nu werkt hij aan een digitale operatiemanager. Een apparaat dat kan zien of en hoeveel een operatie gaat uitlopen. Hoe? Met een camera op de operatiekamer en een AI die conclusies trekt op basis van die camerabeelden.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

De groep ouderen die veel zorg nodig heeft groeit gigantisch. En het aantal verpleeghuisplekken groeit niet mee. Nu al wachten er 22-duizend mensen op een kamer en die wachtlijst wordt nog véél langer de komende tijd. Investeerders spelen daar handig op in: commerciële zorghuizen schieten als paddenstoelen uit de grond, maar hoe zit het daar met de kwaliteit van zorg? Waar kun je als hulpbehoevende oudere nou goed terecht de komende jaren? Te gast zijn:  Hilde Verbeek, hoogleraar aan de Universiteit Maastricht, gespecialiseerd in de Zorgomgeving voor Kwetsbare Ouderen.  Loek Winter, zorgondernemer en bestuurder van de ouderenzorg-franchiseketen de Herbergier.   Om te beginnen met de vraag: is een gevulde spaarpot een garantie voor betere zorg?  Verbeek en Winter denken van niet. De zorg is zo geprotocolleerd dan commerciële of 'particuliere' ouderenzorgorganisaties niet andere of betere zorg leveren dan de reguliere ouderenzorgorganisaties. Wel is de sfeer in een particuliere ouderenzorg anders. Bij de Herbergier krijgen zorgverleners meer ruimte om hun werk zelf in te vullen. De focus ligt op samen leven, en niet op medicaliseren.  Dit is een herhaling van de uitzending van 15 april vanwege de zomerperiode bij BNR. See omnystudio.com/listener for privacy information.