teologia z Katowic

Informacje o podkaście, odcinkach i autorach: https://teologiazkatowic.pl  Kontynuujemy naszą rozmowę o Tradycji (zob. #29). Pierwszą część zakończyliśmy omówieniem wypowiedzi Soboru Trydenckiego o tradycjach spisanych i niespisanych. Tę część rozpoczynamy od stwierdzenia z Dei Verbum 10: „Święta Tradycja i Pismo Święte stanowią jeden święty depozyt słowa Bożego powierzony Kościołowi.”  Najpierw rozmawiamy o treściach składających się na Tradycję: pokazujemy, że nie da się utworzyć katalogu tych treści i choć mają różną wagę, nie zawsze łatwo jest ich wagę ocenić i porównać. Potem zastanawiamy się nad naturą przekazywania, czyli samym życiem Tradycji. Istotą tego przekazu jest wiara przeżywana i przekazywana. Podejmujemy też wątek kultury, która jest istotnym elementem owego przekazu Tradycji. Na końcu analizujemy trzy metafory Tradycji: żywy organizm (wprowadził w piątym wieku Wincenty z Lerynu), rzeka, pamięć Kościoła (te dwie wprowadził Franciszek). Przyznajemy, że nie podjęliśmy wszystkich pytań, jakie postawiliśmy i pozostawiliśmy bez odpowiedzi w pierwszej części. Przede wszystkim: nie omówiliśmy kwestii relacji Pisma Świętego i Tradycji. W trakcie rozmowy pada stwierdzenie, że wzmianka o tradycjach spisanych i niespisanych pojawiła się już w listach św. Pawła. Chodzi o ten tekst:  „Przeto, bracia, stójcie niewzruszenie i trzymajcie się tradycji, o których zostaliście pouczeni bądź żywym słowem, bądź za pośrednictwem naszego listu” (2 Tes 2, 15) 

Informacje o podkaście, odcinkach i autorach: https://teologiazkatowic.pl  Tym razem gościem naszego podkastu jest ks. dr Matteo Campagnaro, rektor seminarium Redemptoris Mater w Warszawie oraz znawca teologii południowoamerykańskiej. Rozmawiamy o teologii wyzwolenia oraz o teologii Jorge Bergoglio. Teologia wyzwolenia jest mocno zakorzeniona w historii ostatnich pięciuset lat Ameryki Łacińskiej: to były wieki najpierw kolonizacji hiszpańskiej i portugalskiej, a potem amerykańskiej dominacji ekonomicznej i rażącej niesprawiedliwości społecznej. A więc w głoszeniu Ewangelii nie można było mówić o zbawieniu nie odnosząc się do tej trwającej od pokoleń sytuacji.  Matteo Campagnaro przedstawia różne nurty teologii wyzwolenia i wybrane epizody z działalności Jorge Bergoglio. Jako rektor seminarium i prowincjał dystansował się on od nurtów sięgających do myśli marksistowskiej. Natomiast utożsamiał się z teologią ludu, która jest nurtem teologii wyzwolenia kładącym nacisk na kulturę i podkreślającym niewystarczalność wyzwolenia ekonomicznego.  Ta rozmowa pokazuje, że teologia Franciszka jest kontynuacją i rozwinięciem teologii południowoamerykańskiej, którą wcześniej przez dziesiątki lat aktywnie współtworzył. 

Informacje o podkaście, odcinkach i autorach: https://teologiazkatowic.pl  W tym odcinku rozmawiamy o miejscu teologii w uniwersytecie i o tym, jak humanistyka odnajduje się we współczesnym świecie nauki. Naszym gościem jest prof. Ryszard Koziołek, rektor Uniwersytetu Śląskiego, który dzieli się refleksją nad tym, czym dziś jest praca akademicka, jak zmieniają ją realia instytucjonalne i jakie znaczenie ma jeszcze rozmowa o sensie, także w kontekście życia uniwersytetu. Wspólnie zastanawiacie się, czy nie zagubiliśmy po drodze zdolności do stawiania istotnych, choć może niepraktycznych pytań. Teologia – jako dziedzina wpisana w humanistyczny nurt – pojawia się w tej rozmowie jako punkt styku różnych języków i porządków myślenia. Czy nadal potrafi być partnerem w szerszej refleksji akademickiej? A może właśnie ona może wydobyć z ukrycia pytania, które w innych przestrzeniach zamilkły? To spokojna, uważna rozmowa o sensie, o rzemiośle nauczyciela akademickiego i o tym, co dziś znaczy prowadzenie myślenia – niekoniecznie w rytmie fabryki. 

Informacje o podkaście, odcinkach i autorach: https://teologiazkatowic.pl  Tematem naszej kolejnej rozmowy jest natchnienie Pisma Świętego, a dokładniej: katolicka doktryna o natchnieniu Pisma. Najpierw przypominamy historię powstawania kanonu Pisma i rozwoju teologii natchnienia w pierwszych wiekach Kościoła. Potem omawiamy przemiany w podejściu do tekstu Pisma, jakie dokonywały się od początku oświecenia. Oświeceniowy racjonalizm potraktował tekst Pisma wewnątrz swojego paradygmatu i wskazywał sprzeczności między tekstem Pisma a wiedzą naukową. Kulminacją tego procesu było zderzenie teorii ewolucji z opisem stworzenia w Rdz 1. W tym samym czasie rozwijała się krytyka historyczna i literacka, która przeprowadziła proces „wiwisekcji” tekstu Pisma. W tym nurcie jedną z ważniejszych postaci był R. Bultmann i jego postulat demitologizacji Ewangelii. Katolicyzm przez długi czas odpowiadał na te przemiany usztywnieniem swojego stanowiska. Zmiany zaczęły się pod koniec dziewiętnastego wieku. To dzięki nim na Soborze można było sformułować naukę o natchnieniu Pisma zachowującą fundament wiary i pozwalającą na stosowanie w studiach biblijnych wszystkich dostępnych metod historycznych, krytycznych, językoznawczych… Drugą część rozmowy poświęcamy komentowaniu tekstów Dei Verbum o natchnieniu Pisma: staramy się pokazać, w jaki sposób przezwyciężają one narosłe trudności w pogodzeniu tradycyjnej wiary w natchnienie Pisma z rozwojem nowożytnej wiedzy. Zobacz: Dei Verbum 11-13 https://biblia.wiara.pl/doc/423157.DEI-VERBUM  

Informacje o podkaście, odcinkach i autorach: https://teologiazkatowic.pl  W tym odcinku mierzymy się z tematem Eucharystii z perspektywy ekumenicznej – rozmawiamy o tym, dlaczego dla katolików i luteran jest ona tak istotna oraz jak różnie bywa rozumiana. Prześledziliśmy historyczny spór między Lutrem a Zwinglim i przyglądamy się stanowisku Kalwina. Zastanawiamy się, jak kwestie metafizyki i języka filozoficznego wpłynęły na ukształtowanie się rozbieżnych praktyk eucharystycznych, a także w jaki sposób Sobór Trydencki chciał odpowiedzieć na wyzwania reformacyjne. Pokazujemy, że mimo różnic w sformułowaniach i tradycjach, da się znaleźć punkty wspólne, zwłaszcza gdy uznamy, że istotą Eucharystii jest realne spotkanie z Chrystusem i Jego łaska. Dyskutujemy o tym, co stanowi kluczowe treści wiary eucharystycznej, a co jest jedynie językiem opisującym tajemnicę – i dlaczego tak ważne jest, by nie mylić jednego z drugim. 

Informacje o podkaście, odcinkach i autorach: https://teologiazkatowic.pl  W naszej rozmowie najpierw zajmujemy się potocznym, nieteologicznym i niekościelnym użyciem słowa tradycja. Przyglądamy się jego funkcjonowaniu w języku polskim i niemieckim. Komentujemy także piosenkę „Tradycja” rozpoczynającą „Skrzypka na dachu”. Potem przechodzimy do języka łacińskiego. Tam rzeczownik traditio jest ściśle powiązany z pierwotnym wobec niego czasownikiem tradere – przekazywać. Ta dwoistość czasownikowo – rzeczownikowa jest ważna dla zrozumienia sensu pojęcia teologicznego: Tradycja. W drugiej części rozmowy skupiamy się na orzeczeniu Soboru Trydenckiego, które niejako otwiera nowożytną historię teologicznego pojęcia Tradycja. Kluczowe w tym orzeczeniu jest ścisłe powiązanie i jednoczesne rozróżnienie Tradycji i Pisma Świętego. Rozmowę kończymy serią kwestii i pytań, jakie zostały nam do omówienia w kolejnym podkaście poświęconym Tradycji. Najważniejsze z nich to: Bardziej szczegółowe przedstawienie relacji Tradycji i Pisma Świętego, a w tym słynnej teorii dwóch źródeł Objawienia.  Kto jest podmiotem przekazującym w ramach Tradycji naukę Chrystusa? Wiadomo: Kościół, ale to dopiero początek odpowiedzi. Jaka jest natura tego „przekazywania niejako z rąk do rąk”? Czym jest i jaki ma charakter treść Tradycji? Tekst orzeczenia Soboru Trydenckiego: Dekret o przyjęciu świętych ksiąg i Tradycji, 8 kwietnia 1546 r. prawda i zasady postępowania znajdują się w księgach spisanych i tradycjach niepisanych, które Apostołowie otrzymali z ust samego Chrystusa lub sami pod natchnieniem Ducha Świętego przejęli i tak je przekazali niejako z rąk do rąk, aż do naszych czasów.  Zob. Jan Słomka, Wprowadzenie do teologii katolickiej. Podręcznik, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2024, s.37-41; https://monograph.us.edu.pl/index.php/wydawnictwo/catalog/book/PS.234 

Informacje o podkaście, odcinkach i autorach: https://teologiazkatowic.pl  W tym odcinku  zajmujemy się tematem znaków czasu. Pojawiał się on już kilka razy w naszych rozmowach, ale zawsze na ich marginesie. Tym razem stawiamy go w centrum uwagi. Czym są znaki czasu? Czy to jest zupełnie nowa kategoria teologiczna? Jakie wartości wnosi, a jakie ograniczenia jej towarzyszą? Jak ją zmieścić w strukturze źródeł teologii? Zauważamy, że wyrażenie "znaki czasu" ma stosunkowo niedługą historię, ale że sama wrażliwość na potrzebę interpretowania każdorazowych "czasów współczesnych" w świetle nadprzyrodzonego Objawienia oraz odnajdywania w nich znaków od Boga towarzyszyła Kościołowi i teologii od dawna. Krytycznie spoglądamy na dążenie do tworzenia "katalogów" znaków czasu, wskazujemy raczej na potrzebę ciągłego rozeznawania otaczającej nas rzeczywistości, rozumianej jako miejsce przemowy Boga, skierowanej dziś do nas.  Literatura pogłębiająca: S. Bielecki, Znaki czasu i ich rozpoznawanie, w: Teologia pastoralna, t. 1: Teologia pastoralna fundamentalna, red. R. Kamiński, Lublin 2000. Wspomnieliśmy też dokument  - Postęp ludzki i zbawienie chrześcijańskie Międzynarodowej Komisji Teologicznej z 1977 r.: https://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/cti_documents/rc_cti_1976_promozione-umana_pl.html 

Informacje o podkaście, odcinkach i autorach: https://teologiazkatowic.pl W kolejnym odcinku gościmy ponownie p. Jerzego Sojkę z ChAT, a zatem kontynuujemy perspektywę ekumeniczną – na wyraźne życzenie słuchaczy! Tym razem bierzemy na warsztat sakramenty, a szczególnie chrzest, którego rozumienie jest kluczowym punktem jedności i zarazem pewnych różnic między tradycjami chrześcijańskimi. Wychodzimy od 25. rocznicy podpisania deklaracji o wzajemnym uznaniu chrztu przez różne Kościoły w Polsce (23.01.2000) i zastanawiamy się, co z tego wynika teologicznie i praktycznie. Co oznacza uznanie ważności chrztu przez różne wspólnoty? Jakie ma to konsekwencje dla współpracy między Kościołami i życia wiernych? Większość rozmowy poświęcamy próbie zrozumienia, dlaczego tak trudno było dojść do porozumienia w XVI wieku – i dlaczego nadal nie jest to proste? Wspólnie analizujemy różnice w rozumieniu skutków chrztu w tradycji katolickiej i luterańskiej, zagłębiając się w spory Trydentu, myśl Lutra oraz późniejsze ekumeniczne próby porozumienia. 

Informacje o podkaście, odcinkach i autorach: https://teologiazkatowic.pl W tym odcinku wracamy do rozmowy o relacji między teologią a naukami nowożytnymi. To temat, który był już w kilku odsłonach przez nas omawiany. Proponujemy rozpatrzenie tezy: „nauka nowożytna nie potrzebuje teologii; teologia potrzebuje nauki”. Przystępując do rozmowy wiedzieliśmy, że zajmujemy w tym zakresie różne stanowiska. Zgadzamy się co do specyfiki przedmiotu, celu, źródeł i metod w teologii, tego wszystkiego, co czyni tę refleksję bardzo swoistą. Inaczej jednak postrzegamy możliwość i potrzebę spoglądania teologii w stronę rezultatów poznania naukowego (nauk przyrodniczych). We wstępnej dyskusji zgadzamy się na sprowadzenie problemu do relacji z naukami przyrodniczymi (sciences, Naturwissenschaften…) i pozostawienie na boku tematu badań właściwych naukom humanistycznym. Koncentrujemy się też na dwóch klasycznych przykładach, znanych z historii teologii: w jakim zakresie teologia stworzenia i teologia grzechu pierworodnego – ukształtowane w epoce przednowożytnej – potrzebują odnawiającej refleksji w warunkach zmieniającego się obrazu świata, tworzonego przez postęp nauk przyrodniczych? Zgadzamy się w końcu co do tego, że teologia dziś, razem z humanistyką, ma naturalną możliwość (i zadanie) obrony człowieka przed sprowadzaniem go do jakkolwiek pojmowanej „maszyny”. Tym samym pokazuje na niewystarczalność poznania matematyczno-przyrodniczego dla uchwycenia człowieczeństwa. 

Informacje o podkaście, odcinkach i autorach: https://teologiazkatowic.pl  Papież Franciszek ogłosił rok 2025 Rokiem Jubileuszowym. Zgodnie ze zwyczajem zaprosił do praktyki zyskiwania odpustów. Odpusty, choć zakorzenione w tradycji Kościoła, wielu katolikom wydają się trudne do zrozumienia i zaakceptowania. Już katechizmowa definicja wzbudza wątpliwości: odpust to darowanie kary doczesnej za grzechy już odpuszczone. Dlaczego po spowiedzi, która odpuszcza winę, pozostają jeszcze „kary”? W rozmowie sięgamy do korzeni odpustów, które wywodzą się z praktyki pokutnej w Kościele pierwotnym. Wskazujemy na zmiany, jakim ta praktyka podlegała i jak otworzyła się ścieżka do wyodrębnionej praktyki, zwanej odpustem.  Zastanawiamy się także nad tym, jak współczesny Kościół może lepiej komunikować tę praktykę. Czy nie warto mówić o „pokucie wstawienniczej” zamiast o „darowaniu kar”? Odpusty to wyraz solidarności Kościoła i nadziei, że grzech nie ma ostatniego słowa. To zachęta, by otworzyć się na miłosierdzie Boga i przemieniającą siłę Jego łaski. Zwracamy w końcu uwagę na to, w jaki sposób nowsze dokumenty Kościoła (Paweł VI, Konstytucja Apostolska o odpustach "Indulgentiarum doctrina", 1967 https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/pawel_vi/konstytucje/indulgentiarum_doctrina_01011967), w tym także papież Franciszek (Bulla ogłaszająca Rok Jubileuszowy 2025 "Spes non confundit" https://www.vatican.va/content/francesco/pl/bulls/documents/20240509_spes-non-confundit_bolla-giubileo2025.html) zawierają usilne próby "spersonalizowania" doktryny odpustów. 

Informacje o podkaście, odcinkach i autorach: https://teologiazkatowic.pl W tym odcinku podkastu „Teologia z Katowic” kontynuujemy rozmowę o Zmartwychwstaniu, skupiając się na jego cielesnym wymiarze. Zastanawiamy się, jak współczesna nauka i kultura mogą wpłynąć na nasze rozumienie tej prawdy wiary oraz o tym dlaczego zmartwychwstanie Jezusa budzi dziś trudności zarówno wśród wierzących, jak i sceptyków. Podejmujemy próbę odpowiedzi na pytanie, czym właściwie jest „ciało duchowe”, o którym pisze św. Paweł. Rozważamy, czy współczesne odkrycia naukowe, takie jak nowe spojrzenie na materię i fizyczność, mogą rzucić światło na tajemnicę Zmartwychwstania. W rozmowie sondujemy również granice poznania i wyjaśniania tego, co wymyka się naukowym metodom, a jednocześnie wymaga aktu wiary. Poruszamy także praktyczne aspekty: jak mówić o Zmartwychwstaniu, aby liturgia i głoszenie tej prawdy były bardziej przeżywane niż jedynie recytowane? Dlaczego warto odnawiać język soteriologii, by przybliżyć zbawienie jako doświadczenie żywej relacji z Bogiem? Staramy się pokazać, że Zmartwychwstanie to nie tylko historia, ale także aktualne wyzwanie/wezwanie, które może przemienić życie każdego z nas. 

Informacje o podkaście, odcinkach i autorach: https://teologiazkatowic.pl W tym odcinku naszego podkastu  kontynuujemy rozmowę o wierze z odcinka 18. Tym razem rozmowa toczy się wokół encykliki Lumen fidei. Przypominamy okoliczności jej powstania, ale przede wszystkim spieramy się o relację wiary i rozumu. Czy wiara jako jedna z trzech cnót Bożych, obok nadziei i miłości, jest rozumna, czy jest ponadrozumna? Wiele czasu poświęcamy rozważaniu powołania Abrahama, a przede wszystkim pytaniu, jak rozpoznał, że wzywa go głos Boga, a nie jakiś głos zwodniczy? Bo przecież Pismo podaje tylko, że Abraham usłyszał wezwanie i wyruszył w nieznane. Na samym końcu naszej rozmowy osiągamy konsensus wyrażony w obrazie relacji dziecka do matki. https://www.vatican.va/content/dam/francesco/pdf/encyclicals/documents/papa-francesco_20130629_enciclica-lumen-fidei_pl.pdf

Informacje o podkaście, odcinkach i autorach: https://teologiazkatowic.pl   Po raz trzeci gościmy w podkaście osobę spoza naszego zespołu dogmatyków z Wydziału Teologicznego UŚ. Pan dr hab. Jerzy Sojka jest profesorem Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie, radcą Rady Synodalnej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP Synodu Kościoła XV kadencji oraz członkiem Rady Światowej Federacji Luterańskiej (biogram i publikacje: https://chat.edu.pl/kadra/dr-jerzy-sojka/ ). W tym roku minęło 25 lat od podpisania przez Papieską Radę ds. Jedności Chrześcijan i  Światową Federację Luterańską “Wspólnej deklaracji w sprawie nauki o usprawiedliwieniu” (tekst: https://papiez.wiara.pl/doc/477995.Wspolna-deklaracja-w-sprawie-nauki-o-usprawiedliwieniu ). Rozmawiamy zatem o tym co jest wspólnym chrześcijańskim rdzeniem rozumienia zbawienia (usprawiedliwienia), a co i dlaczego przynależy do wrażliwości tradycji luterańskiej i katolickiej. Zaczynamy od nauki Soboru Trydenckiego, a kończymy na recepcji “Wspólnej deklaracji” w Kościołach, które wyrosły z reformacji XVI w. 

Informacje o podkaście, odcinkach i autorach: https://teologiazkatowic.pl  W październiku zakończyła się II sesja XVI Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów. Zgromadzenie wydało dokument końcowy, który został natychmiast zatwierdzony przez papieża Franciszka, zatem nie należy się spodziewać papieskiej adhortacji podsumowującej prace. Podkast poświęcony jest temu właśnie dokumentowi. Staramy się unikać streszczania dokumentu, ale raczej zwrócić uwagę na kwestie, które stanowią jego tło oraz na istotne – naszym zdaniem – akcenty teologiczne, takie jak np. uznanie synodalności za konstytutywny wymiar Kościoła, czy też potrójne wezwanie do nawrócenia: relacji, procesów i więzi. Zatem podkast jest raczej zachętą do lektury niż systematyczną prezentacją treści. Dokument końcowy po włosku dostępny jest tutaj (.pdf): https://www.synod.va/content/dam/synod/news/2024-10-26_final-document/20241107.Final-DOCUMENT-ITA-ok.pdf  albo tutaj (.html): https://press.vatican.va/content/salastampa/it/bollettino/pubblico/2024/10/26/0832/01659.html   

Informacje o podkaście, odcinkach i autorach: https://teologiazkatowic.pl Rozmawiamy o naszym ludzkim i chrześcijańskim oczekiwaniu na kres życia: o rodzącym się w tej perspektywie niepokoju, czy wręcz lęku, oraz ofiarowanej przez Ewangelię nadziei. Czy na pewno dobrze rozumiemy przesłanie wiary na temat kresu ziemskiego życia? Od kiedy tak naprawdę zaczyna się życie wieczne? Ewentualnie sugerowana lektura, mogącą rozszerzyć horyzonty: C.S. Lewis, Rozwód ostateczny (The Great Divorce); C.S. Lewis, Problem cierpienia (The Problem od Pain); W. Hryniewicz, Nadzieja zbawienia dla wszystkich; H.U. von Balthasar, Czy wolno mieć nadzieję, że wszyscy będą zbawieni? (Was dürfen wir hoffen?) 

Informacje o podkaście, odcinkach i autorach: https://teologiazkatowic.pl     24. października 2024 roku Franciszek ogłosił swoją czwartą encyklikę: Dilexit nos. W tym podkaście najpierw oglądamy tę encyklikę zewnątrz i umieszczamy w kontekście nauczania Franciszka. Potem podejmujemy dwa z wielu tematów obecnych w Dilexit nos. Otóż Franciszek rozpoczął swoją encyklikę od przedstawienia serca jako centrum człowieka, rdzenia ludzkiej tożsamości. Komentowanie tego wątku zajmuje dużą część naszej rozmowy. Drugim omówionym przez nas wątkiem jest Franciszkowa krytyka współczesnej mentalności konsumpcyjnej. Ta krytyka czerpie obficie z teologii wyzwolenia i z nauczania Jan Pawła II. Niestety nie zdążyliśmy podjąć głównych tematów encykliki zapowiedzianych w jej pełnym tytule. Jest to bowiem encyklika „O MIŁOŚCI LUDZKIEJ I BOŻEJ SERCA JEZUSA CHRYSTUSA”.  Link do encykliki: https://www.vatican.va/content/francesco/pl/encyclicals/documents/20241024-enciclica-dilexit-nos.html 

Informacje o podkaście, odcinkach i autorach: https://teologiazkatowic.pl   Ten bardzo ogólny tytuł wskazuje na główny temat naszej rozmowy. Zaczynamy od próby diagnozy obecnej sytuacji duchowej: zaniku wiary także u tych, którzy zostali w wierze wychowani i nie podejmowali świadomej decyzji o zerwaniu z wiarą. Aby jakoś zrozumieć ten fenomen, a przede wszystkim lepiej zrozumieć wewnętrzną strukturę wiary, wracamy do źródeł. Komentujemy kilka nowotestamentalnych tekstów o wierze oraz przypominamy wczesnochrześcijańską tradycję przekazu wiary, czyli Credo.  Przypominamy też, że od szesnastego wieku przekaz wiary został zdominowany przez katechizmy. Ich epoka dobiega końca. A my naszą rozmowę kończymy zapowiedzią kolejnej, poświęconej temu, co o wewnętrznej strukturze wiary mówi Lumen fidei. 

#17 Religie – droga dojścia do Boga (Kempa & Słomka

Informacje o podkaście, odcinkach i autorach: https://teologiazkatowic.pl    Dzisiaj rozmawiamy o jedności Kościoła. Podejmujemy temat od strony nieco nietypowej, bo nie stawiamy w centrum międzywyznaniowego dialogu ekumenicznego, który to w takim kontekście zwykle bywa przywoływany jako pierwszy. W punkcie wyjścia stawiamy bieżące pytania, które wyzwolił trwający proces synodalny w Kościele katolickim: przy widocznym zróżnicowaniu życia Kościoła w skali światowej pojawia się pytanie o "formułę jedności". Czy stare rozwiązania teologiczne (a za nimi także: prawne) dziś nam wystarczają? Czy nie stoją one w drodze wielości, która de facto jest w Kościele i go ubogaca? Jak więc spoglądać na relację między pluralizmem i jednością w Kościele? Problem ten w oczywisty sposób nie dotyczy tylko Kościoła katolickiego, ale całego chrześcijaństwa, w którym przecież nie może zaginąć Jezusowa modlitwa "aby byli jedno".  Temat naszej rozmowy wiąże się z zapowiedzią międzynarodowej konferencji naukowej "Christianity in Europe. Questions on Unity", która odbędzie się na Wydziale Teologicznym UŚ w Katowicach w dniach 4-7 listopada 2024. Zapraszamy do udziału w charakterze słuchaczy i uczestników dyskusji. Pierwszy dzień będzie w języku polskim (lub z tłumaczeniem na j. polski), kolejne dni - w j. angielskim. Informacje na temat konferencji znajdują się na stronie internetowej www.uceconference.us.edu.pl  Odnośnie wspomnianego w rozmowie “teizmu kanonicznego” por.: Canonical Theism: A Proposal for Theology and the Church, red. William J. Abraham, Jason E. Vickers, Natalie B. Van Kirk, [Eerdmans] Grand Rapids/Cambridge 2008. 

Informacje o podkaście, odcinkach i autorach: https://teologiazkatowic.pl  W ostatnim wakacyjnym odcinku podkastu mamy wizytę - gościmy p. dr Magdalenę Jóźwik pracującą na co dzień w Archidiecezjalnym Centrum Formacji pastoralnej w Katowicach. Wyłamujemy się zatem z wyłącznie dotąd męskiej perspektywy i próbujemy przyjrzeć się kwestii miejsca i roli kobiet w teologii i Kościele słuchając fachowego, kobiecego głosu. P. Jóźwik jest też zaangażowana w ogólnopolskim zespole opracowujących założenia formacji stałej duchownych. A specjalizuje się w teologii dogmatycznej - doktorat pisała z zagadnienia powszechnego powołania do świętości w Kościele. Pozostajemy zatem mocno w dogmatycznym duchu, jednak sporo w tym podkaście będzie wątków egzystencjalnych, związanych ze zderzeniem pewnych ideałów wypowiadanych przez teologiczne teorie (i Magisterium), a codziennością życia kościelnego - zwłaszcza w Polsce.Archidiecezjalne Centrum Formacji Pastoralnej można znaleźć tu: https://centrum.katowice.pl

Informacje o podkaście, odcinkach i autorach: https://teologiazkatowic.pl     W kolejnym odcinku naszych rozmów znów podejmujemy temat z pogranicza teologii fundamentalnej i dogmatycznej - dotykając tym razem kwestii w sposób oczywisty decydującej o „być albo nie być” ortodoksyjnego chrześcijaństwa. Jak rozumieć teksty Nowego Testamentu mówiące o Jezusie zmartwychwstałym i spotkaniach z Nim? Podejmujemy tę kwestię w kontekście napięć między naukową, historyczno-krytyczną lekturą Biblii, a jej czytaniem w duchu zaufania świadectwom pierwszego pokolenia uczniów Ukrzyżowanego. Pożyteczna lektura: J. Gnilka, „Pierwsi chrześcijanie. Źródła i początki Kościoła”, tłum. W. Szymona, Kraków 2004: zakończenie rozdziału czwartego („Jan Chrzciciel i Jezus”), s. 275-286; E. Piotrowski, “Początki wiary w zmartwychwstanie Jezusa. Od Reimarusa do Ratzingera/Benedykta XVI”, Zielona Góra 2022. N.T. Wright, „The Resurrection of the Son of God”, Minneapolis 2003: szczególnie część piąta („Belief, Event and Meaning”, s. 685-718). 

Informacje o podkaście, odcinkach i autorach: https://teologiazkatowic.pl Punktem wyjścia do naszej rozmowy jest list papieża Franciszka  Ad theologiam promovendam skierowany do Papieskiej Akademii Teologicznej w Rzymie. List ten prawie w całości poświęcony został wizji reformy teologii. Franciszek jest bowiem przekonany, że Kościół wyruszający w drogę potrzebuje teologii wyruszającej w drogę.  W rozmowie najpierw omawiamy wezwania Franciszka do zmiany paradygmatu i do “rewolucji kulturowej” w teologii. Dopiero w drugiej części dyskutujemy nad wskazanym w tytule naszej rozmowy wołaniem Franciszka o teologię radykalnie kontekstualną.  Przywołane teksty:  List Franciszka: https://wiez.pl/2024/05/11/franciszek-potrzebujemy-teologii-fundamentalnie-kontekstualnej/ Potrzebujemy teologii fundamentalnie kontekstualnej - Więź (wiez.pl)  Komentarz Jana Słomki: Pożegnanie ze scholastyką - Więź (wiez.pl) https://wiez.pl/2024/05/12/pozegnanie-ze-scholastyka/  Komentarz o. Wojciecha Giertycha, teologa Domu Papieskiego:  Scholastyka na katafalku? - Więź (wiez.pl) https://wiez.pl/2024/05/12/pozegnanie-ze-scholastyka/  Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei Verbum 2-6: https://biblia.wiara.pl/doc/423157.DEI-VERBUM 

Informacje o podkaście, odcinkach i autorach: https://teologiazkatowic.pl  Po raz pierwszy w podkaście Teologia z Katowic mamy gościa - ks. dr Krzysztofa Matuszewskiego, który jest teologiem i psychologiem; pracuje w Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz jest rektorem Wyższego Śląskiego Seminarium Duchownego. Tytuł podkastu jest nieco żartobliwy - nawiązuje do sytuacji interdyscyplinarnego naukowca. Rozmowa jednak mniej dotyczy wątków osobistych, a znacznie bardziej kwestii związku pomiędzy teologią duchowości a psychologią, czy też między sferą “ducha”, w której dokonuje się doświadczenie Boga i z której zaczyna się jego działanie w nas (łaska), a sferą psychiczną, która mocno osadzona jest w materii.  Przy okazji padają też np. pytania, “czy osoba po kryzysach psychicznych może zostać świętym?”, albo “czy psychoterapia jest ascezą?”... W rozmowie nawiązujemy do pacy doktorskiej ks. Krzysztofa: “W zderzeniu z naturą – świętość Brata Alberta. Naturalne uwarunkowania życia duchowego świętego Alberta Chmielowskiego”, która została opublikowana w 2019 r., a dostępna jest w wersji elektronicznej tutaj: https://rebus.us.edu.pl/bitstream/20.500.12128/18855/1/Matuszewski_w_zderzeniu_z_natura_swietosc.pdf  

Informacje o podkaście, odcinkach i autorach: https://teologiazkatowic.plDyscyplina zwana teologią fundamentalną pojawiła się stosunkowo niedawno, jako owoc poważnej transformacji tak zwanej apologetyki – dziedziny tradycyjnie zorientowanej na obronę wiary przed zarzutami krytycznego rozumu, a także reagującej na zjawiska kulturowe uznane za szkodliwe dla wierzących. W epoce Soboru Watykańskiego II wzięto pod uwagę wady klasycznej apologetyki: zaniedbanie refleksji nad istotą Objawienia, skutkujące sprowadzeniem wiary do swoistego światopoglądu, oraz polemiczny charakter reakcji na myślenie pozakościelne. Korygując wspomniane wady stworzono dział teologii wychodzącej od rozważań nad odsłonięciem się Boga przed człowiekiem oraz adekwatną reakcją człowieka na to Boskie zaproszenie do znajomości. Innymi słowy: stworzono wychodzącą od dogmatyki Objawienia i wiary teologię fundamentalną. Dopiero na bazie zrozumienia, czym są wspomniane rzeczywistości, można uzasadniać naszą nadzieję pokładaną w Chrystusie i odpowiadać na pytania, zastrzeżenia lub zaczepki świata. W obecnym odcinku „Teologii z Katowic” rozmawiamy o tym, że na gruncie polskim teologia fundamentalna – niestety - wciąż pozostaje w dużej mierze dawną apologetyką. Pożyteczna lektura: E. Bosetti, „Apologia”, w: R. Latourelle, R. Fisichella, „Dizionario di teologia fondamentale”, Assisi 1990, s. 74-77. A. Dulles, Apologetica: Storia”, w: R. Latourelle, R. Fisichella, „Dizionario di teologia fondamentale” (jw.), s. 60-69. T. Dzidek, Ł. Kamykowski, A. Napiórkowski, „Człowiek – filozofia – Bóg”, Kraków 2004, s. 7-17 („Wprowadzenie do teologii fundamentalnej”); M. Kita, „W stronę apologii kerygmatyczno-sapiencjalnej”, w: Ł. Kamykowski (red.), „Krakowski dialog teologiczny – próba bilansu”, Kraków 2018, s. 9-25; R. Latourelle, „Teologia fondamentale: Storia e specificità”, w: R. Latourelle, R. Fisichella, „Dizionario di teologia fondamentale” (jw.), s. 1248-1258; G. O'Collins, "Fundamental Theology", New York 1981. 

Informacje o podkaście, odcinkach i autorach: https://teologiazkatowic.plPotoczne rozumienie słowa 'dogmat' łączy się z ideą czegoś narzuconego do wierzenia, bezwzględnie obowiązującej formuły. Dogmatyzm to postawa intelektualna niedopuszczająca elastyczności w myśleniu, poszukiwań, otwartości na nowe ujęcia. Z kolei w podejściu reprezentowanym przez osoby o skłonnościach tradycjonalistycznych dogmaty miałyby stanowić mury bezpiecznego schronienia dla umysłu, klarowne pewniki uwalniające od lęku przed pobłądzeniem. Czy w tradycji chrześcijańskiej dogmaty dają się rozumieć zgodnie z powyższymi ujęciami? Rozmawiamy o Prawdzie niesprowadzalnej do pojęć i odkrywanej w procesie wspólnotowego wchodzenia w Objawienie - oraz o formułach mających "hamować szturm gnozy na miłość". Odcinek nie wyczerpuje tematu, więc jego ciąg dalszy nastąpi. Pożyteczna lektura à propos:  Robert Woźniak, “Praca nad dogmatem. Wybrane aspekty odnowy teologii dogmatycznej”, Wyd. WAM, Kraków 2022; Michael Seewald, "Zmiana dogmatu. Jak rozwijają się doktryny wiary", tłum. A. Ziernicki, Wyd. WAM, Kraków 2024.

Informacje o podkaście, odcinkach i autorach: https://teologiazkatowic.plNaszą rozmowę zaczynamy od przypomnienia głównych postaci, które ukształtowały nowy obraz świata i nowy sposób myślenia. Jego efektem jest nauka nowożytna i współczesna technika. A więc pokazujemy wybrane aspekty myśli Kopernika, Kartezjusza, Newtona. Potem wspominamy Leibniza i Spinozę, którzy próbowali dopasować do tego nowego sposobu myślenia obraz Boga i Jego relacji do świata. Tak powstał deizm, który do dzisiaj jest obecny w kulturze poprzez metaforę wielkiego zegarmistrza. Ów deizm był bardzo racjonalny: Bóg jako Najwyższy Rozum, doskonały Zegarmistrz, stworzył świat najlepszy z możliwych. Z nowej wiary w rozum wynikało bardzo optymistyczne spojrzenie na świat i Boga, charakterystyczne dla pierwszych wieków oświecenia. Poważny cios temu optymizmowi zadało tragiczne trzęsienie ziemi w Lizbonie, 1 listopada 1755 r. Wizja Boga doskonałego zegarmistrza i naszego świata jako najlepszego z możliwych nie wytrzymała konfrontacji z ogromem niewytłumaczalnego cierpienia. Teologia katolicka aż do dziewiętnastego wieku prawie wcale nie podążała za tymi przemianami myślenia. Właśnie ta konstatacja i pytanie, jak dzisiaj teologia odnajduje się w coraz szybciej zmieniającym się świecie, kończy naszą rozmowę. Rozważania różnych odpowiedzi teologii na to pytanie będą przedmiotem kolejnej, choć zapewne nie najbliższej rozmowy.  

Informacje o podkaście, odcinkach i autorach: https://teologiazkatowic.plW roku 2019 zainicjowano w Niemczech "drogę synodalną". Zwykle docierały do Polski negatywne komentarze dotyczące przebiegu i postanowień tego zgromadzenia. Krytycznie wskazywały one na chęć daleko idących zmian w organizacji życia Kościoła, w tym w praktyce związanej z sakramentami. W naszej dzisiejszej rozmowie bierzemy w nawias ocenę praktycznych postulatów. Stawiamy sobie pytanie o teologiczne fundamenty drogi synodalnej. Okazuje się, że one nie tyle się "przypadkiem ujawniły", co zostały świadomie założone i wyraźnie przedstawione. Kondensują się wokół pojęcia "znaków czasu". W naszej rozmowie pojawiają się elementy relacji na temat początków drogi synodalnej i jej przebiegu. Zainteresowanych pogłębieniem wiedzy w tym zakresie (a także omówieniem teologicznych wątków) odsyłamy do artykułu: J. Kempa, Zrozumieć niemiecką Drogę Synodalną, "Więź" 2023/4, s. 142-159. Omawiana przez nas teologia znaków czasu ma swoją bardzo obfitą literaturę. W rozmowie obiecaliśmy pewne wskazówki w tym zakresie. Z przestrzeni niemieckojęzycznej wskazujemy na kilka prac książkowych: Das Zweite Vatikanische Konzil und die Zeichen der Zeit heute, red. P. Hünermann, Herder, Freiburg 2006; Glaubensverantwortung im Horizont der "Zeichen der Zeit", red. C. Böttigheimer, Herder, Freiburg 2012 (Quaestiones disputatae 248); Eckholt, M., Ohne die Frauen ist keine Kirche zu machen: der Aufbruch des Konzils und die Zeichen der Zeit, Ostfildern 2012. Jest oczywiście niemało prac na temat znaków czasu w polskiej teologii. Nietrudno je odnaleźć dzięki zasobom internetowym. Warto zwrócić uwagę na przeglądowy artykuł: M. Fiałkowski, Znaki czasu. Próba definicji w świetle polskich publikacji teologicznych po Soborze Watykańskim II, "Teologia Praktyczna" 2011, 195-204. Droga synodalna ma własną stronę internetową, zawierającą pełną dokumentację: www.synodalerweg.de.

Informacje o podkaście, odcinkach i autorach: https://teologiazkatowic.plRozmowa jest o tym, jak według Biblii (choć niekoniecznie według popularnych przekonań religijnych) przedstawia się temat Boga jako sprawiedliwego sędziego.Zwracamy uwagę na fakt, że z jednej strony Pismo uczy o Bogu stawiającym granice krzywdzicielom i z pasją występującym po stronie skrzywdzonych – a z drugiej strony to, co mamy skłonność z naszej perspektywy nazywać karą Boską, jest w gruncie rzeczy automatyczną konsekwencją popełnianego zła, zatruwającego złoczyńcę (por. Ps 7,16-17). Bóg nie musi nas karać, bo wystarczy, że pozwoli nam „iść za własnym zamysłem” (por. Ps 81,13). Ale jeśli to robi, ma na celu nasze otrzeźwienie. Bóg namiętnie walczy z człowiekiem o człowieka, lecz wcale nie zamierza nas karać w sposób ostateczny: „Nie posłał Syna na świat po to, żeby świat osądził, lecz żeby świat został przez Niego wybawiony” (J 3,17).Zatem podejmujemy kwestie:1) Czy sąd Boży to perspektywa mająca budzić lęk, czy raczej radość i nadzieję?2) Co znaczy „bać się Boga”, być osobą bogobojną?3) Jak w sposób właściwy myśleć o piekle?4) Jak w sposób mądry czytać biblijne upomnienia i przestrogi?Lektury mogące pomóc w pogłębieniu refleksji na wspomniane tematy:Psalm 7, z komentarzami w przypisach, w Biblii Poznańskiej (pod red. M. Petera i M. Wolniewicza);H.U. von Balthasar, „Czy wolno mieć nadzieję, że wszyscy będą zbawieni?” (tłum. S. Budzik), Tarnów: Wyd. Biblos 1998;E. Bianchi, „Przemoc i Bóg” (tłum. M. Rychert), Poznań: Wyd. W drodze 2018;W. Hryniewicz, „Nadzieja zbawienia dla wszystkich”, Warszawa: Wyd. Verbinum 1990;W. Hryniewicz, „Dramat nadziei zbawienia. Medytacje eschatologiczne”, Warszawa: Wyd. Verbinum 1996;G. O'Collins, „Jezus nasz Odkupiciel. Chrześcijańskie ujęcie zbawienia” (tłum. J. Pociej), Kraków: Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego 2009.

informacje o podkaście, odcinkach i autorach: https://teologiazkatowic.pl Punktem wyjścia jest pytanie o to, czy istnieje taka dziedzina teologii: neuroteologia. W trakcie rozmowy to pytanie rozrosło się do kilku odrębnych kwestii. Zaczęliśmy od przypomnienia, czym jest teologia, którą uprawiamy oraz prób ustalenia, na ile prawomocna jest nazwa “neuroteologia”. Następnie przeszliśmy do pytania ogólniejszego: na ile wyniki badań nauk nowożytnych są przydatne dla teologii i w duszpasterstwie. Czyli postawiliśmy pytanie o status wyników badań naukowych jako źródła teologii, albo inaczej mówiąc: jako miejsca teologicznego. Niejako po drodze pojawiały się na krótko jeszcze inne tematy, które zapewne będzie trzeba rozwinąć. Prosimy o sygnalizowanie tego w komentarzach. W rozmowie nawiązujemy do: Podcast Pogłębiarka o neuroteologii: https://open.spotify.com/episode/1S6OmcHbSrcY80OJqGz9o2?si=JNfMfTsgToim6FWryESmpQ Andrew B. Newberg, Principles of Neurotheology, Surrey: Ashgate, 2010. Melchior Cano, O źródłach teologii, przełożył: Biskup Julian Wojtkowski, Olsztyn 2016. https://uwm.edu.pl/ztdif/archiwum/zrodla/cano_pl.pdf Międzynarodowa Komisja Teologiczna, Teologia dzisiaj: perspektywy, zasady, kryteria, Watykan 2012 https://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/cti_documents/rc_cti_doc_20111129_teologia-oggi_pl.pdf “W tej krytycznej asymilacji i integracji przez teologię danych pochodzących z innych nauk filozofia odgrywa rolę pośredniczącą” (82). A oto zapis podobnego sporu przedstawionego na konferencji zorganizowanej przez uniwersytet w Durham, a dotyczącego zasadności konceptu: “digital theology”: https://rebus.us.edu.pl/handle/20.500.12128/21654 W rozmowie pojawił się wątek ludzkiego przeżywania cielesności, zmysłów oraz odwołanie od E. Levinasa. Link do tekstu na ten temat: Jan Słomka, Zagadnienie cielesności w ujęciu Emmanuela Lévinasa: rozkosz erotyczna i pieszczota: https://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.ojs-doi-10_15633_lie_3579/c/3579-3470.pdf 

*Informacje o podkaście i autorach: https://teologiazkatowic.pl *Teologiczne refleksje i rozmowy szybko docierają do pytania o poznawczą wartość ich treści. Uznaliśmy, że warto dotknąć tego zagadnienia już w pierwszych odcinkach naszego podkastu.Wbrew nadziei niektórych osób spragnionych pewności oraz obawom tych najbardziej skoncentrowanych na intelektualnej rzetelności - teologia z prawdziwego zdarzenia nie próbuje "łapać Pana Boga za nogi", nie stara się zamknąć Tajemnicy w puszce jasnych odpowiedzi. Obok teologii twierdzeń ("pozytywnej") istnieje ogromnie ważna teologia zaprzeczeń ("negatywna"). Pierwszej potrzebujemy, żeby czcić Boga i wejść z Nim w relację (bo do tego trzeba cokolwiek o Nim wiedzieć). Mamy prawo do jakichś twierdzeń, bo wierzymy, że sam Bóg coś nam o sobie powiedział. Ale drugi typ teologii jest konieczny, żeby nie popełniać bałwochwalstwa - nie oddawać czci naszym wyobrażeniom zamiast prawdziwemu Bogu, nie mylić tworów naszej myśli z prawdą Tajemnicy, która nas stwarza i nie może być przez nas ogarnięta. Jak powiada prorok Izajasz: "Doprawdy, jesteś Bogiem ukrytym, Boże Izraela i Zbawco" (Iz 45,15). Bóg, który nam się objawia, nie przestaje się wymykać pojmowaniu. Jest naszym zbawcą i daje się poznać przez miłość - ale tego, co znaczy miłość Boga, uczymy się dopiero z Jego objawienia. Uczymy się, kontemplując Jezusa ("kto mnie zobaczył, zobaczył także i Ojca" - J 14,9), rozważając Jego ofiarność aż po krzyż... To do nas przemawia, ale pozostaje niepojęte. W rozmowie o teologii negatywnej nie koncentrujemy się tylko na „mowie o Bogu”. Próbujemy także przejść do refleksji nad jej wpływem na antropologię teologiczną – na ujmowanie człowieka jako tajemnicy.W drodze naszej refleksji towarzyszą nam lektury:T. Dzidek, "Granice rozumu w teologicznym poznaniu Boga", Kraków 2001;Rahner, Karl, „Doświadczenia katolickiego teologa”. Znak 44, nr 441 (2) (1992): 72-82 - link do nagrania wideo wykładu Rahnera: Videoportal Universität Freiburg (uni-freiburg.de) https://videoportal.uni-freiburg.de/m/c15bab2edd7be6b3476023b71a9e2ec2fa98dc578487a82c82954096f10fcc449555f3da852c065ad2e741c6da90c3bc46758cbb694f582f20eab963bfed3f3;G. Greshake, "Wierzę w Boga Trójjedynego", Kraków 2002;B. Pascal, "Myśli", Warszawa 2015.Przywołane teksty soborowe oraz papieski:Sobór Laterański IV (1215):„… pomiędzy Stwórcą a stworzeniem nie można dopatrzeć się tak wielkiego podobieństwa, żeby nie trzeba było widzieć większej pomiędzy nimi różnicy”.Sobór Watykański II, Konstytucja „Gaudium et Spes” nr 22 (1965):„Tajemnica człowieka wyjaśnia się naprawdę dopiero w tajemnicy Słowa Wcielonego. Albowiem Adam, pierwszy człowiek, był figurą przyszłego, mianowicie Chrystusa Pana. Chrystus, nowy Adam, już w samym objawieniu tajemnicy Ojca i Jego miłości objawia w pełni człowieka samemu człowiekowi i okazuje mu najwyższe jego powołanie.”Jan Paweł II, homilia w Warszawie na Placu Zwycięstwa (1979):„Kościół przyniósł Polsce Chrystusa – to znaczy klucz do rozumienia tej wielkiej i podstawowej rzeczywistości, jaką jest człowiek. Człowieka bowiem nie można do końca zrozumieć bez Chrystusa. A raczej: człowiek nie może siebie sam do końca zrozumieć bez Chrystusa. Nie może zrozumieć, ani kim jest, ani jaka jest jego właściwa godność, ani jakie jest jego powołanie i ostateczne przeznaczenie. Nie może tego wszystkiego zrozumieć bez Chrystusa.” 

Rozmowa o pożytkach zarówno z krytycznego rozumu, jak i z efektów nauk szczegółowych, w obszarze duchowości. Wbrew nieszczęsnemu dualizmowi dusza-ciało (oraz to, co duchowe – to, co cielesne) jesteśmy jako ludzie całością - i tak jak funkcjonowanie w obszarze cielesności, biologii, aktywności w sprawach bytowych, pozostaje duchowe dzięki interakcji z Bożym Duchem, tak również oddawanie się modlitwie i przeżywanie odniesień spraw z naszego życia do Boga (a także Bożego wpływu na te sprawy) podlega naturalnym uwarunkowaniom oraz powinno być przeżywane rozumnie, czyli trzeźwo. Takie jest podejście autentycznie chrześcijańskie, ponieważ wierzymy w Chrystusa będącego naprawdę i w pełni Bogiem, a jednocześnie naprawdę i w pełni człowiekiem. Nasz dialog osnuty jest wokół następujących kwestii: 1) Rozumność w znaczeniu potocznym, naukowym, filozoficznym. 2) Magiczno-zabobonne a chrześcijańskie widzenie duchowości. 3) Nieuchronne zanurzenie wszelkich doznań duchowych w przeżyciach psychicznych i procesach neurobiologicznych. 4) Działanie Boga poprzez to, co naturalne, harmonizacja łaski z naturą. Lektury pożyteczne dla pogłębienia poruszonych treści:  1) D. Edwards, “Jak działa Bóg?” (tłum. M. Chojnacki), Kraków: Wyd. WAM 2013; 2) W. Grygiel, D. Wąsek, “Teologia ewolucyjna. Założenia - problemy – hipotezy", Kraków: Copernicus Center Press 2022; 3) C. Tresmontant, “Esej o myśli hebrajskiej” (tłum. M. Tarnowska), Kraków: Wyd. Znak 1996. 

W kolejnym odcinku podkastu komentujemy tekst szeroko rozpowszechniony 29 lutego 2024 roku: https://newdailycompass.com/en/identyfikacja-nastepnego-papieza-notatki-kardynalaJest to manifest watykańskich przeciwników papieża Franciszka. Przyglądamy się jego zawartości teologicznej i prawno-kanonicznej. Próbujemy zrozumieć teologiczne źródła niezrozumienia nauczania Franciszka. W trakcie rozmowy przywołujemy inny tekst, zawierający podobne akcenty teologiczne, ale w przeciwieństwie do manifestu „Tożsamość następnego papieża” lojalny wobec Franciszka.Z papieskiego okna nie ma jednej odpowiedzi na wszystkie problemy świata - Więź (https://wiez.pl/2024/01/30/z-papieskiego-okna-nie-ma-jednej-odpowiedzi-na-wszystkie-problemy-swiata/)oraz komentarz:Teologia to nie matematyka. Papież, Giertych i prawda - Więź (https://wiez.pl/2024/03/09/teologia-to-nie-matematyka-papiez-giertych-i-prawda/)

Przy okazji pierwszego podkastu wywołany został temat oświecenia i jego wpływu na Kościół (teologię katolicką). Rzecz warta jest pogłębienia o tyle, że dynamizmy ówczesnych przemian kulturowych bynajmniej nie wygasły i w różnych formach pulsują nadal, uwarunkowując także wielorako refleksję teologiczną. Zapraszamy do zmierzenia się z tym tematem!O Antonio Rosminim: https://www.rosmini.itWątki klasyków pojawiające się w podkaście:Kant, I., Beantwortung der Frage: Was ist Aufklärung?, „Berlinische Monatsschrift“,12 (1784)."Oświecenie jest wyjściem człowieka z zawinionej przez niego niedojrzałości. Niedojrzałość jest niezdolnością posługiwania się rozumem bez prowadzenia przez kogoś innego. Ta niedojrzałość jest zawiniona, o ile jej przyczyna nie tkwi w niedostatku rozumu, lecz w braku determinacji i odwagi, by się nim posługiwać, nie będąc kierowanym przez drugiego. Sapere aude! Miej odwagę posłużyć się własnym rozumem! To jest zatem hasło oświecenia".Lessing, G.E., Über den Beweis des Geistes und der Kraft, w: tenże, Werke, t. 8, Göpfert, H.G. (red.) München 1976.„Przypadkowe prawdy historyczne nigdy nie mogą stać się dowodem koniecznych prawd rozumu“.Lessing, G.E., Erziehung des Menschengeschlechts §1-4"Czym jest wychowanie dla pojedynczego człowieka, tym jest Objawienie dla całego rodzaju ludzkiego.Wychowanie jest objawieniem, które wydarza się pojedynczemu człowiekowi; Objawienie jest wychowaniem, które przydarzyło się całemu rodzajowi ludzkiemu i wciąż się dzieje. […]Wychowanie nie daje człowiekowi nic, czego nie mógłby on też mieć sam z siebie: ono daje mu to, co mógłby mieć sam z siebie, tylko szybciej i łatwiej. Zatem także Objawienie nie daje rodzajowi ludzkiemu niczego, do czego rozum ludzki, pozostawiony sam sobie, nie mógłby dojść: ono dało i daje mu te najważniejsze sprawy jedynie szybciej."Adorno, T., Horkheimer, M., Dialektik der Aufklärung, Amsterdam 1949, s. 8."Przyczyn upadku Oświecenia w mitologię nie należy szukać tak bardzo w obmyślonych w celu spowodowania tego upadku nowoczesnych mitologiach nacjonalistycznych, pogańskich i innych lecz w samym Oświeceniu, które zamiera w lęku przed prawdą" („…bei der in Furcht vor der Wahrheit erstarrenden Aufklärung selbst”).

Druga część tytułu tego podkastu dobrze oddaje nasze krytyczne nastawienie do wyliczanki znanej jako sześć prawd wiary. Ponieważ w trakcie rozmowy nie nawiązujemy wprost do tytułowych określeń, podajemy tutaj krótki komentarz wyjaśniający użyte słowa: Dziwoląg – ponieważ jest to zestaw tez wzorowany formalnie na twierdzeniach naukowych, co jest dziwacznym pomieszaniem wiary i wiedzy. Również dobór i sposób ujęcia treści jest co najmniej dyskusyjny. Endemit – gdyż taki zestaw występuje tylko w Polsce. Nasz wniosek: Trzeba wyrzucić sześć prawd wiary z wszystkich katechizmów i podręczników do katechizacji. Każda próba reformy jest tylko wzmacnianiem fałszywej perspektywy, jaką narzuca forma i treść tej wyliczanki.O różnicy między wiarą a wiedzą: Bóg to nie krasnoludek. Czym jest wiara? - Więź (wiez.pl)Historię powstania i rozpowszechnienia się w Polsce sześciu prawd wiary opisuje Jarema Piekutowski w Tygodniku Powszechnym: Prawdy znikąd, “Tygodnik Powszechny” 26.06.2016. Prawdy znikąd | Tygodnik Powszechny Zbigniew Kubacki jest krytyczny, ale chce sześć prawd wiary reformować, a nie wyrzucić z katechizmów: Z. Kubacki, Krytycznie o sześciu prawdach wiary i przepowiadaniu Kościoła, „Studia Bobolanum” 30 (2019) 4, s. 5–33. Krytycznie o sześciu prawdach wiary w nauczaniu i przepowiadaniu Kościoła | (studiabobolanum.pl)Janusz Królikowski kontynuuje myśl Kubackiego. Podaje też wiele ciekawych informacji o wcześniejszych inicjatywach katechizmowego wyliczenia głównych prawd wiary. J. Królikowski, Sześć prawd wiary. Geneza i niektóre aspekty treściowe, “Teologia w Polsce” 15 (2021) 1, s. 7–34. Widok Sześć prawd wiary. Geneza i niektóre aspekty treściowe (kul.pl)