Podcast appearances and mentions of martin quencez

durée : 02:30:23 - Les Matins - par : Jean Leymarie, Isabelle de Gaulmyn - Basel Adra, avocat, activiste et réalisateur palestinien / Barbara Régent, avocate au barreau de Paris, spécialisée en droit de la famille / Elliot Ackerman, écrivain américain et Martin Quencez, Directeur du think thank German Marshall Fund. - réalisation : Félicie Faugère

Israel dường như ngày càng ít tham vấn Mỹ khi ra các quyết định ở Cận Đông. Dù vậy, tổng thống Joe Biden vẫn tiếp tục hậu thuẫn chính phủ thủ tướng Benjamin Netanyahu. Liệu những cuộc chiến mà Israel đang tiến hành sau ngày 07/10 có làm thay đổi vĩnh viễn những cam kết mà Washington đã có với Nhà nước Do Thái từ gần 80 năm qua hay không ? Trang Responsible Statecraft của Mỹ, trước hết nhắc lại, mối quan hệ Hoa Kỳ - Israel, phần lớn được đánh dấu bằng cam kết nhất quán của Washington đối với an ninh của Israel, bắt đầu từ việc tổng thống Harry S. Truman chính thức công nhận Nhà nước Do Thái năm 1948.Nhưng phải đợi đến sau cuộc chiến Sáu ngày vào tháng Sáu năm 1967, đối đầu giữa Israel với quân đội các nước Ả Rập, Hoa Kỳ dưới thời tổng thống Lyndon Johnson mới chính thức trở thành nhà cung cấp vũ khí chính cho Israel.Ưu thế Chất lượng Quân sựKể từ đó, Washington đã đứng về phía Tel Aviv, bất chấp sự phản đối mạnh mẽ của nhiều nước Ả Rập trong vùng, các cuộc chiến của Israel chống các nước láng giềng, cuộc chiến triền miên và thường thì tàn khốc của Israel nhằm phủ nhận nguyện vọng quốc gia của người dân Palestine, khi lấy danh nghĩa bảo đảm an ninh cho chính mình.Geoffrey Aronson,Viện Trung Đông, trả lời trang Responsible Statecraft, nhấn mạnh : « Mối quan hệ giữa Mỹ và Israel vẫn dựa trên những thỏa thuận được đúc kết sau cuộc chiến tháng 6/1967, theo đó, Hoa Kỳ cam kết duy trì ưu thế quân sự quy ước cho Israel nhằm đối phó với bất kỳ sự phối hợp nào của các kẻ thù trong khu vực. Đổi lại, Israel cam kết duy trì sự mơ hồ về kho vũ khí hạt nhân của mình – không được công bố và không được triển khai ».Bất kể hoàn cảnh nào, từ chương trình vũ khí hạt nhân bí mật của Israel trong những năm 1960 cho đến việc xây dựng các khu định cư bất hợp pháp trên cao nguyên Golan, ở Cisjordanie (Bờ Tây) và Đông Jerusalem, Mỹ đều đáp ứng bằng cách cung cấp vũ khí và tài chính nhiều hơn cho Israel – hơn 300 tỷ đô la là khoản viện trợ lớn nhất mà Washington cấp cho một nước ngoại quốc duy nhất cho đến nay.Theo một báo cáo của trường đại học Brown, công bố hôm thứ Hai, 07/10/2024, được trang Responsible Statecraft trích dẫn, viện trợ của Mỹ dành cho Israel kể từ sau loạt tấn công khủng bố của phe Hamas, là gần 18 tỷ đô la, mức cao nhất trong một năm.Điều này nhằm bảo đảm cho Israel có một Ưu thế Chất lượng Quân sự (Qualitative Military Edge – QME), đòi hỏi Washington phải duy trì cho Tel Aviv khả năng « đánh bại bất kỳ mối đe dọa quân sự quy ước từ bất kỳ quốc gia riêng lẻ nào, hoặc khả năng một liên minh các quốc gia hoặc từ các tác nhân phi nhà nước ».Và chính quyền Biden vẫn trung thành với cam kết này nhằm duy trì QME cho Israel – vốn dĩ đã được ghi nhận trong luật pháp Hoa Kỳ - bất chấp những lo ngại chưa từng có về việc Israel có thể « sử dụng sai » vũ khí do Hoa Kỳ cung cấp. Tổng thống Mỹ đã khẳng định rằng sự ủng hộ của Mỹ dành cho Israel vẫn « vững như bàn thạch ». Ông nhấn mạnh, « đừng hiểu nhầm. Hoa Kỳ toàn tâm, toàn ý ủng hộ Israel ».Geoffroy Aronson lưu ý thêm rằng, « việc Hoa Kỳ triển khai lực lượng – điều chưa từng có – để phòng thủ trước các cuộc tấn công bằng tên lửa của Iran nhằm vào Israel đã làm suy yếu lập trường lâu nay về cốt lõi hợp tác chiến lược Mỹ – Israel. Theo đó, kho vũ khí quy ước do Washington cung cấp cho Tel Aviv, tức QME, cho phép Nhà nước Do Thái "tự phòng vệ". Những hệ quả từ sự phụ thuộc quan trọng này của Israel vào sự can dự quân sự trực tiếp của Washington còn phải chờ xem ».Israel hay Mỹ – Ai là siêu cường ?Bất chấp sự hào phóng này, các nhà lãnh đạo Israel thường xuyên thách thức các tổng thống và chính sách của Mỹ. Điều này đặt nghi vấn về sự cân bằng trong quan hệ. Tổng thống Bill Clinton từng nói một cách khiếm nhã sau cuộc gặp với thủ tướng đương nhiệm và tại vị lâu nhất của Israel, Benjamin Netanyahu rằng, « Ai là siêu cường ở đây ? » ( Nguyên văn : Who's the f…. superpower here ?).Trong một năm qua, chính phủ thủ tướng Netanyahu nhiều lần bác bỏ lời kêu gọi của tổng thống Biden về việc tìm kiếm một thỏa thuận ngừng bắn ở dải Gaza. Các chiến dịch quân sự của Israel đã làm thiệt mạng hơn 41 ngàn người, phần lớn là phụ nữ và trẻ em, và làm hơn 2,2 triệu người dân (chiếm khoảng hơn 90% dân số) buộc phải di tản do các cuộc oanh kích của Israel chống Hamas.Đến mức, nhật báo Pháp Le Monde, trong bài xã luận ngày 04/10/2024, đã phải thốt lên rằng, « Hoa Kỳ trở thành khán giả ở Cận Đông ». Còn nhật báo thiên hữu Le Figaro thì cho rằng, « Hoa Kỳ đã mất mọi ảnh hưởng đối với các tác nhân trong cuộc xung đột ở Cận Đông ». Một năm sau loạt tấn công khủng bố của phe Hamas, dẫn đến các chiến dịch quân sự trả đũa của Israel, Washington đã bị Tel Aviv – đồng minh chính của Mỹ trong khu vực – giáng vai trò xuống hàng « trợ tá ».Martin Quencez, giám đốc quỹ tư vấn German Marshall, trên đài phát thanh France Culture ngày 07/10/2024, nhìn nhận đây thực sự là một thất bại của Washington. Nhưng việc Tel Aviv có thể lấn lướt, phớt lờ các khuyến nghị của giới lãnh đạo cao cấp Mỹ, thực hiện những điều mà Mỹ không mong muốn còn vì tính chất phức tạp của một số điểm trên bình diện chiến lược.« Chẳng hạn tôi nhớ đến việc Hoa Kỳ cảnh báo Israel về chiến dịch tấn công Rafah, miền nam dải Gaza, hồi tháng 5/2024, hay như việc Mỹ yêu cầu Israel không nên đáp trả cuộc oanh kích của Iran hồi mùa xuân năm nay. Nhưng cuối cùng thì phía Israel và một bộ phận giới chiến lược gia Mỹ đã đồng tình rằng Israel đã có lý khi không nghe theo Mỹ, rằng bằng cách mở chiến dịch quân sự ở Rafah, họ đã có thể phá hủy một số đường hầm và các hoạt động của phe Hamas ; và khi đáp trả cuộc tấn công của Iran ngày 14/4, họ đã có thể giành lại được ưu thế trong vấn đề răn đe đối với Iran.Và vì Mỹ cũng tìm cách hạn chế các quyết định của Israel và vì Israel không nghe Mỹ, chúng ta thấy là Joe Biden thật sự không có một giải pháp nào bởi vì chính bản thân ông và nước Mỹ cũng không đề nghị được một giải pháp thật sự nào khác cho vấn đề an ninh ở Trung Đông. »Lợi ích chiến lược chung ở Cận ĐôngVới việc Israel mở chiến dịch tấn công trên bộ ở miền nam Liban chống Hezbollah và nguy cơ bùng nổ đối đầu Israel – Iran trong khu vực, phải chăng mối quan hệ Mỹ - Israel đã đi đến một bước ngoặt quan trọng ? Nhiều chuyên gia tại Mỹ cho rằng bất chấp việc có những bất đồng đối với các chính sách của Tel Aviv và những phát biểu gay gắt đối với đồng minh, nhưng Mỹ vẫn đang thực sự cho phép Israel leo thang xung đột khi tiếp tục bán vô điều kiện số lượng lớn đạn dược, vũ khí tấn công cho Israel.Theo quan điểm của nhà nghiên cứu địa chính trị Pháp, Martin Quencez, đó là vì Mỹ và Israel vẫn còn chia sẻ nhiều lợi ích chiến lược ở Trung Đông.« Khi chính quyền Biden xem xét những gì chính phủ Israel đang thực hiện, về hình thức, họ chỉ trích rất nhiều. Nhưng về cơ bản, rõ ràng chúng hoàn toàn phù hợp với ý tưởng về một chính sách làm suy yếu, thậm chí là tiêu diệt phe Hamas, trong mọi trường hợp, đây chính là những gì Benjamin Netanyahu miêu tả.Tương tự, cuộc đối đầu với Hezbollah cũng là điều gì đó minh họa cho ý tưởng này. Những tuần qua, một số chỉ huy của Hezbollah, các nhà lãnh đạo của Hezbollah, đã bị hạ sát. Nhiều chỉ huy của Hezbollah bị Israel giết cũng từng là những chỉ huy được Mỹ treo thưởng, và tìm cách trừ khử từ nhiều năm qua.Các cuộc tấn công chống Hezbollah, trong một chừng mực nào đó, đã gây khó khăn cho chính quyền Biden rõ ràng trên bình diện nhân đạo và chính trị, nhưng ở đây còn có sự hỗ trợ, có thể nói là về mặt chiến lược, bởi vì có một sự phù hợp về lợi ích ở cấp độ này ».Với các chiến dịch quân sự chống Hezbollah và phe Hamas, cánh tay vũ trang nối dài của Iran tại Cận Đông, Israel phần nào đạt được một trong số các mục tiêu chiến lược : Ngăn chặn những nỗ lực của Mỹ nhằm giảm căng thẳng với Iran. Nhưng viễn cảnh một cuộc chiến trực diện với Iran mà Tel Aviv bị nghi ngờ là đang tìm cách mở rộng và lôi kéo Mỹ can dự, lại là một cơn ác mộng cho Washington.Chính quyền Biden có thể hoàn toàn ủng hộ các chiến dịch quân sự của Israel tại Liban, ở dải Gaza, nhằm làm suy yếu các kẻ thù, nhưng đồng thời không muốn để bị vướng vào « mớ chằng chịt » có nguy cơ đẩy Mỹ lao vào cuộc chiến trực diện với Iran. Chiến lược này cũng được Mỹ áp dụng tương tự như với Ukraina, tìm cách ngăn chặn bằng mọi giá một cuộc chiến công khai giữa Mỹ và Nga.Nguy cơ đối đầu Iran – Israel : Hoa Kỳ « đu dây » ?Đương nhiên chính sách này của Biden, giống như dưới thời Obama, phần nào bị các đối thủ diễn giải như là một sự do dự dùng đến vũ lực, và đã làm giảm đi đáng kể khả năng răn đe của Mỹ. Như thủ tướng Israel từng khoe khoang là ông « biết nước Mỹ là gì. Nước Mỹ là thứ mà quý vị có thể di chuyển dễ dàng, di chuyển chúng theo đúng hướng. Họ sẽ không cản đường chúng ta ! », có lẽ vì thế mà ông Netanyahu không ngần ngại vượt qua điều được cho là « những lằn ranh đỏ ».Cũng theo nhà nghiên cứu về địa chính trị và chiến lược tại German Marshall Fund, những gì diễn ra sau đó mới là điều thú vị. Nghĩa là Hoa Kỳ rơi vào trong tình thế, ở đó, sau sự việc, họ đôi khi nhận thấy rằng việc Israel không tôn trọng lằn ranh đỏ là đúng. « Ví dụ như việc Israel đáp trả cuộc không kích đầu tiên của Iran hồi tháng Tư vừa qua. Joe Biden trước đó đã nói với Israel rằng, trong một chừng mực nào đó nên chấp nhận mình đã thắng, "quý vị đã bị dội bom, hệ thống phòng không của chúng ta đã có thể bảo vệ tốt nhất có thể an ninh của Israel. Hãy xem điều đó như là một thắng lợi, đừng nên trả đũa".Nhưng Israel đã đáp trả một cách có chừng mực nhằm vào một số căn cứ của Iran, điều đó cho phép vừa gởi đi một thông điệp đến Iran vừa không gây ra hỗn loạn điên rồ có thể dẫn đến chiến tranh. Và do vậy, Hoa Kỳ buộc phải chấp nhận rằng đòn trả đũa đó đã ít nhiều cũng đáp ứng được những gì mà Washington mong muốn và điều đó phù hợp với một dạng đồng thuận giữa hai nước. »Trước những cân nhắc chiến lược quan trọng này, giới quan sát cho rằng quan hệ Mỹ - Israel thực sự sẽ không có những thay đổi đáng kể nào. Chính quyền Biden và những đời tổng thống tiếp theo vẫn sẽ tiếp tục hỗ trợ toàn diện – ngoại giao, kinh tế và quân sự cho Israel. Sự đồng thuận của lưỡng đảng vẫn sẽ chiếm ưu thế trong các hành lang quyền lực về một điểm : « Israel phải luôn được ủng hộ một cách rõ ràng », theo như nhận định của giáo sư Rajan Menon, đại học Columbia với Responsible Statecraft.   Công nghiệp vũ khí Mỹ thu lợiChỉ có điều, cuộc xung đột này rất có thể ảnh hưởng đến kết quả bầu cử tại Mỹ vào tháng 11 sắp tới. Một bộ phận cử tri Mỹ, đặc biệt là những thế hệ trẻ đã khẳng định rằng họ sẽ không ủng hộ việc Hoa Kỳ gởi hàng tỷ đô la tiền thuế của người dân đến một quốc gia « giết người và làm toàn bộ dân số chết đói ».theo chuyên gia Martin Quencez, câu hỏi đặt ra ở đây là liệu các hành động của Israel có thể khiến một số cử tri từ bên này bỏ phiếu cho bên kia hay không, và như vậy, gây nguy hiểm cho cuộc tranh cử của bà Kamala Harris, hiện cũng đang chịu áp lực từ cánh tả trong đảng Dân Chủ về hồ sơ Palestine.Một điều chắc chắn là các chiến dịch quân sự của Israel ở Gaza và tại Liban đã mang lợi nhuận khổng lồ cho các nhà đầu tư vũ khí Mỹ. Tổng lợi nhuận của các hãng Raytheon, chuyên cấp bom phá hầm ; Lockheed Martin, sản xuất F-35 hay General Dynamics, nhà cung cấp bom BLU-109 được dùng trong vụ ám sát lãnh đạo Hezbollah Hassan Nasrallah, lần lượt tăng lên ở mức gần 83%, 55% và 37%, cao hơn tổng lợi nhuận của S&P500, chỉ số chứng khoán của 500 hãng lớn nhất có niêm yết trên các sàn chứng khoán của Mỹ !(Nguồn Responsible Statecraft, France Culture, Le Monde, Le Figaro)

Les bombardements se poursuivent à Gaza et aucune trêve n'est en vue. Englués dans leur soutien à Israël et malgré leurs efforts répétés, les États-Unis ne parviennent pas à conclure de cessez-le-feu. Qu'est devenue la médiation américaine à l'origine notamment des accords d'Oslo en 1993? Washington n'est-il plus obsédé que par la défense de ses intérêts face à la Chine ? Quelles sont les conséquences de cette évolution sur la stabilité mondiale ? Pour en débattre : Dominique Moïsi, géopolitologue, membre fondateur de l'Institut français des relations internationales (IFRI), conseiller spécial de l'institut Montaigne. Auteur de nombreux livres, son dernier Le Triomphe des émotions, aux Éditions Robert Laffont.  Martin Quencez, directeur adjoint du bureau parisien du German Marshall Fund of the United States.

Les bombardements se poursuivent à Gaza et aucune trêve n'est en vue. Englués dans leur soutien à Israël et malgré leurs efforts répétés, les États-Unis ne parviennent pas à conclure de cessez-le-feu. Qu'est devenue la médiation américaine à l'origine notamment des accords d'Oslo en 1993? Washington n'est-il plus obsédé que par la défense de ses intérêts face à la Chine ? Quelles sont les conséquences de cette évolution sur la stabilité mondiale ? Pour en débattre : Dominique Moïsi, géopolitologue, membre fondateur de l'Institut français des relations internationales (IFRI), conseiller spécial de l'institut Montaigne. Auteur de nombreux livres, son dernier Le Triomphe des émotions, aux Éditions Robert Laffont.  Martin Quencez, directeur adjoint du bureau parisien du German Marshall Fund of the United States.

Faut-il encore livrer des armes à Israël ? La question se pose dans plusieurs pays européens. Et tous les yeux se tournent vers les États-Unis qui restent, malgré les critiques, le pays principal fournisseur d'armes. Mais Joe Biden ne change pas de stratégie vis-à-vis d'Israël : il continue sa livraison d'armes tout en critiquant la conduite de la guerre à Gaza. Un paradoxe dont le président américain pourrait payer le prix politique. L'analyse de Martin Quencez, chercheur et directeur du German Marshall Fund à Paris, spécialiste de la politique étrangère des États-Unis.

Ce week-end, une attaque de drone contre une base des États-Unis, située aux confins de la Jordanie, de l'Irak et de la Syrie, a fait trois morts et des dizaines de blessés parmi les militaires qui y sont stationnés. Depuis la reprise de la guerre entre Israël et le Hamas dans la bande de Gaza le 7 octobre dernier, c'est la première fois que des soldats américains sont tués au Moyen-Orient. Par conséquent, ce lundi 29 janvier, les craintes d'un embrasement de toute la région refont surface. Washington a par ailleurs, promis des représailles. Analyse de la situation avec Martin Quencez, directeur du German Marshall Fund of the United States à Paris, chercheur spécialiste de la politique étrangère des États-Unis.

In this first Transatlantic Takeaway of the year with co-hosts Soraya Sarhaddi Nelson and Rachel Tausendfreund, German Marshall Fund senior fellow Daniel Hegedus and GMF Paris office director Martin Quencez delve into what we can expect in 2023, including from EU relations with the U.S. and with Russia; from the war in Ukraine, and from the world's likely next nuclear power, Iran.

durée : 00:43:22 - Signes des temps - par : Marc Weitzmann - Le sommet sur la sécurité qui s'est tenu le week-end dernier à Munich avait soudain rendu explicite aux yeux de tous, un problème qui n'était posé jusque-là qu'en filigrane : le retour du droit à protéger. - invités : Alain Frachon Journaliste, spécialiste des questions internationales; Martin Quencez chercheur et directeur du German Marshall Fund à Paris; Iegor Gran écrivain français né à Moscou; Véronique Roger-Lacan Ambassadrice, Déléguée permanente de la France auprès de l'UNESCO

In this first Transatlantic Takeaway with co-hosts Soraya Sarhaddi Nelson and Rachel Tausendfreund, German Marshall Fund senior fellow Daniel Hegedus and GMF Paris office director Martin Quencez delve into what we can expect in 2023, including from EU relations with the U.S. and with Russia; from the war in Ukraine, and from the world's likely next nuclear power, Iran.

durée : 00:14:31 - Les Enjeux internationaux - par : Baptiste Muckensturm - Ce 21 décembre, le président ukrainien Volodymyr Zelensky a quitté son pays pour la première fois depuis l'invasion russe pour une visite à Washington. Au programme, entretien avec le président Joe Biden et discours devant le Congrès réuni pour séance exceptionnelle. - invités : Martin Quencez chercheur et directeur du German Marshall Fund à Paris

Accueil à la Maison Blanche, entretien dans le Bureau ovale, dîner d'État ce soir… Cette deuxième journée de la visite d'État d'Emmanuel Macron aux États-Unis (jeudi 1er décembre 2022) est de loin la plus formelle, mais aussi la plus prestigieuse. L'amitié franco-américaine affichée masque-t-elle la persistance de divergences ? Ce 1er décembre, le président français est reçu en grande pompe à la Maison Blanche. Le dîner d'État sera aux couleurs des deux pays. Mais il y a «toujours des interrogations» dans cette relation bilatérale France/États-Unis note notre invité, Martin Quencez, directeur adjoint du German Marshall Found à Paris, «notamment sur la coopération de défense», résume-t-il. Et d'ajouter «de nouveaux sujets ont émergé, au premier plan desquels la question du protectionnisme des mesures américaines votées cet été et qui touchent directement les intérêts économiques et industriels français et européens». Le président français n'a pas caché son désaccord avec la politique commerciale américaine et notamment  l'«Inflation Reduction Act», ce plan destiné à soutenir les entreprises américaines. Emmanuel Macron parle de protectionnisme et appelle à des exemptions pour les industries européennes. «Le message français est de dire que ces mesures ne peuvent pas être prises sans coopération avec les alliés européens», explique l'expert qui précise toutefois qu'à l'occasion de cette visite, Emmanuel Macron ne parle pas en priorité au nom des Européens, mais de la France. Haïti : massacre à Cabaret L'attaque ressemble à un acte de vengeance : après avoir été chassés, il y a quelques jours, par la police et des habitants de Cabaret, commune située au nord de la capitale Port-au-Prince, les membres d'un gang armé ont fait un retour sanglant dans cette localité, dans la nuit du 29 au 30 novembre 2022. Selon le maire par intérim, les criminels ont agi avec «cruauté sans pareille». Sur une vidéo circulant sur les réseaux sociaux, on peut voir plusieurs habitations en feu. Selon le bilan officiel, douze civils sont assassinés, mais il pourrait être plus élevé explique Frantz Duval, rédacteur en chef du Nouvelliste, qui nous explique les enjeux du contrôle de la zone nord de la capitale pour les gangs. Colombie : les excuses de Gustavo Petro Le président colombien Gustavo Petro a présenté, mercredi 30 novembre 2022, des excuses officielles pour la mort de 19 personnes, tuées lors des deux massacres commis par des paramilitaires d'extrême-droite dans les villages d'El Aro et de La Granja. En 2006, la Cour interaméricaine des droits de l'homme avait jugé l'État colombien responsable de ces crimes, et avait ordonné une indemnisation des familles des victimes et un acte de reconnaissance publique. L'État a indemnisé les familles. Mais il n'avait jamais publiquement reconnu sa responsabilité dans les massacres. C'est désormais chose faite, grâce à Gustavo Petro. À la Une du Journal de la 1ère  La recrudescence des cas de Covid-19 se poursuit et se confirme en Guadeloupe.

durée : 00:13:41 - Les Enjeux internationaux - par : Julie Gacon - Avec Martin Quencez, chercheur au German Marshall Fund à Paris et chercheur associé au Conseil Européen des affaires étrangères. - invités : Martin Quencez chercheur au German Marshall Fund à Paris et chercheur associé au Conseil Européen des affaires étrangères

durée : 00:58:12 - Cultures Monde - par : Florian Delorme - Depuis le début de l'invasion russe, les Etats-Unis s'illustrent par un soutien financier d'ampleur accordé à l'Ukraine, contrastant avec leur grande prudence sur le plan militaire. Dans quelle mesure la guerre en Ukraine impacte-t-elle la position dominante de Washington dans l'ordre mondial ? - invités : Martin Quencez chercheur au German Marshall Fund à Paris et chercheur associé au Conseil Européen des affaires étrangères; Maya Kandel historienne des Etats-Unis, chercheuse à l'Université Sorbonne Nouvelle et responsable du programme Etats-Unis à l'Institut Montaigne; Yvan Cliche Chercheur en énergie au Centre d'études et de recherches internationales de l'Université de Montréal

durée : 00:58:50 - Affaires étrangères - par : Christine Ockrent - L'épreuve de force diplomatique imposée par la Russie peut-elle renforcer la cohésion européenne, voire revitaliser l'OTAN ? - invités : Bruno Tertrais Politologue spécialiste de l'analyse géopolitique et stratégique, et directeur adjoint de la Fondation pour la recherche stratégique.; Amélie Zima Docteure en science politique et chercheuse au Centre Thucydide (Université Panthéon-Assas); Isabelle Facon Directrice adjointe de la Fondation pour la recherche stratégique, spécialiste des politiques de sécurité et de défense russes; Martin Quencez chercheur au German Marshall Fund à Paris et chercheur associé au Conseil Européen des affaires étrangères

On the inaugural episode of Transatlantic Takeaway -- a monthly collaboration between Common Ground and the German Marshall Fund of the United States -- Host Soraya Sarhaddi Nelson explores what German Chancellor Olaf Scholz and the French taking over the EU presidency will mean for the European bloc and the United States. Her guests: Rachel Tausendfreund, GMF editorial director in Berlin and host of “Out of Order” podcast;Sudha David-Wilp, GMF deputy director in Berlin and Senior Transatlantic Fellow; Michal Baranowski, GMF director in Warsaw;Martin Quencez, deputy director of the GMF Paris office and a research fellow in its Security & Defense program.This show is produced by Dina Elsayed.

Hợp đồng bị phá vỡ, niềm tin cũng tan rã. Paris bị sỉ nhục, nhưng Pháp lại không có đồng minh. Thông báo phá vỡ hợp đồng mua tầu ngầm Pháp của Úc và việc thành lập liên minh AUKUS đã châm ngòi cho một cuộc khủng hoảng ngoại giao chưa từng có giữa Pháp và các đồng minh lâu đời. Thế nhưng, Paris chỉ nhận được một sự ủng hộ dè dặt từ phía Liên Hiệp Châu Âu. Điều đáng chú ý là phải mất đến nhiều ngày sau, Liên Hiệp Châu Âu mới lên tiếng bày tỏ sự ủng hộ đối với Pháp. Nếu như Paris có những lời lẽ nặng nề bao nhiêu, chỉ trích Hoa Kỳ và Úc là « phản bội », « lá trái lá phải », « phá vỡ niềm tin », thì khối 27 nước thành viên lại có những phản ứng « dè dặt » bấy nhiêu. Lãnh đạo ngành ngoại giao Liên Âu, Joseph Borell chỉ « bày tỏ tình liên đới rõ ràng đến Pháp ». Chủ tịch Ủy ban Châu Âu, Ursula Von Der Leyen, cẩn trọng tuyên bố « một trong số nước thành viên của chúng tôi đã bị đối xử một cách không thể chấp nhận. Chúng tôi muốn biết chuyện gì đã xảy ra và vì sao ». Gerard Araud, cựu đại sứ Pháp tại Washington trên đài France Culture lưu ý, cuộc khủng hoảng này diễn ra trong bối cảnh cạnh tranh Mỹ - Trung ngày càng trở nên gay gắt. Thế giới cũng đang đi vào một kỷ nguyên mới, sau một thời gian dài có những biến đổi quan trọng, từ một thế giới lưỡng cực trong suốt giai đoạn Chiến Tranh Lạnh, chuyển sang đơn cực khi Liên Xô sụp đổ và Hoa Kỳ là siêu cường duy nhất. « Chúng ta đang trở về với thời kỳ 1914, nhưng trên bình diện thế giới, vào thời đó còn có một sự hiệp đồng, vấn đề là ngày nay không sự thỏa hiệp đó nữa. Nghĩa là các quốc gia cạnh tranh nhau, không còn một tiếng nói chung, hay thỏa hiệp tối thiểu về những lằn ranh đỏ của bên này hay bên kia. Nếu như cốt lõi của sự cạnh tranh năm 1914 là Sarajevo, thì giờ là châu Á. Một cách hiển nhiên, quý vị có một cường quốc đang đi lên và một cường quốc khác tìm cách kềm hãm đà tiến này. Đó là một ván cờ địa chính trị hoàn toàn mới mẻ không dễ gì hiểu được đối với châu Âu, vốn dĩ nhờ Mỹ mà họ đã thoát khỏi câu chuyện lịch sử 1945. » Tướng de Gaulle : Bạn, đồng minh nhưng không liên kết Trong thế giới mới này, nước Pháp vật vã khẳng định một vị thế. Hoa Kỳ là đồng minh chiến lược, lá chắn bảo đảm an ninh lâu đời cho châu Âu trước những mối đe dọa được cho là đến từ Nga, nhưng Trung Quốc lại là một đối tác thương mại hàng đầu. Vậy Liên Hiệp Châu Âu phải ngả theo ai ? Trong khi mà nước Pháp, từ 20 năm qua không ngừng vận động cho ý tưởng một nền quốc phòng chung châu Âu. Vấn đề này càng trở nên phức tạp do Washington luôn có những phát biểu nước đôi. Một mặt, Hoa Kỳ tuyên bố không đòi hỏi các nước phải chọn phe, nhưng mặt khác lại gây áp lực mạnh. Theo diễn giải của nhà nghiên cứu về quan hệ xuyên Đại Tây Dương, Martin Quencez, thuộc Marshall German Fund, thì cách hành xử này của Mỹ đối với châu Âu cũng như trong vụ khủng hoảng tầu ngầm cho thấy rõ Washington quan ngại lập trường của Pháp về điều được gọi là « cân bằng khoảng cách » giữa Mỹ và Trung Quốc. « Pháp giải thích rằng thế giới ngày nay được kiến tạo bởi sự cạnh tranh giữa các cường quốc và do vậy châu Âu phải là một trong số các cường quốc đó để không bị những cường quốc khác nuốt chửng. Đối với Mỹ, lập trường này chính là "hướng đi thứ ba" giữa Washington và Bắc Kinh, một hướng đi không thể chấp nhận được. » Về điểm này, nhà cựu ngoại giao Pháp giải thích rõ hơn về cách nhìn của Pháp đối với mối đe dọa từ Trung Quốc. « Nước Pháp không bị Trung Quốc đe dọa về mặt quân sự. Liên Hiệp Châu Âu cũng không bị Trung Quốc đe dọa về mặt quân sự. Hơn nữa, Liên Hiệp Châu Âu còn tuyên bố một sự cạnh tranh "có hệ thống" nhưng không phải là một sự đối đầu với Trung Quốc. Chúng ta không hề có một sự đối đầu công khai với Trung Quốc. Do vậy, chúng ta phải tìm ra một thế cân bằng đúng đắn trong quan hệ với Trung Quốc. Chúng ta không cần phải tham gia vào cuộc thập tự chinh quân sự, một sự bao vây. Nhìn từ Bắc Kinh, những gì Mỹ đang làm là thiết lập một vòng vây liên minh hải quân để đối phó với Trung Quốc. » Ấn Độ - Thái Bình Dương : Những khác biệt về cách nhìn Giờ đây, cuộc khủng hoảng AUKUS nổ ra, làm lộ rõ thế « cô lập » của Pháp ngay trong lòng khối Liên Âu. Những gì Pháp nhận được từ các đối tác châu Âu chỉ là một lòng trắc ẩn, tỏ ra thông cảm nỗi bực bội của Pháp. Nhà nghiên cứu Martin Quencez nhận định : « Sự việc cho thấy rõ bất kể đó là từ Vacxava, Berlin, Roma hay là Stockholm có một nỗi sợ là cuộc khủng hoảng này sẽ bị châu Âu hóa, hay biến thành một vấn đề xuyên Đại Tây Dương. Họ nhìn vụ việc này như là một cuộc khủng hoảng riêng giữa Pháp và Mỹ, hay Pháp và Úc. Do vậy, tuyệt đối không nên bước thêm một bước để ủng hộ Pháp. Như vậy, nước Pháp vừa là bên thua thiệt trong mối quan hệ với Mỹ, quan hệ với Úc và Anh, vừa cả trong quan hệ với các đối tác châu Âu, vốn đã không cho thấy rõ tỏ tình liên đới như Pháp mong đợi. Ngược lại, đối với Mỹ, đây thật sự là một thắng lợi hoàn toàn, bởi vì Mỹ chứng tỏ được rằng nước Pháp đã không được Liên Hiệp Châu Âu ủng hộ. » Thái độ dè dặt và thiếu một chính sách chung chống Trung Quốc từ Liên Hiệp Châu Âu như lời chỉ trích từ chính quyền Washington, còn do nhiều nước thành viên Liên Hiệp Châu Âu không có cùng một cách nhìn về thế giới cũng như là chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương. Nhà nghiên cứu Martin Quencez giải thích. « Việc khả năng có một chính sách chung đối với Trung Quốc, người ta không có cùng khái niệm về thời gian. Với một số nước châu Âu, thách thức mà Trung Quốc đặt ra nằm trong khoảng 20, 30 hay 40 năm tới. Trong trường hợp này, chiến lược của Liên Hiệp Châu Âu về vùng Ấn Độ - Thái Bình Dương, lịch sử trêu ngươi, lại được công bố cùng ngày với thông báo liên minh quân sự AUKUS, đã được thiết lập trong một triển vọng khá xa. Nhưng đối với Mỹ, triển vọng này hoàn toàn khác. Chính quyền Washington cho rằng giai đoạn được cho là nguy hiểm nhất, nằm trong khoảng từ 5-7 năm tới, nghĩa là giai đoạn chuyển tiếp. Rồi chúng ta còn có khó khăn khác nữa là giữa các nước châu Âu, chúng ta không có cùng một lợi ích tại vùng Ấn Độ - Thái Bình Dương. Nước Pháp là một quốc gia vùng Ấn Độ - Thái Bình Dương, sở hữu nhiều vùng lãnh thổ trong khu vực, hơn 1,6 triệu công dân Pháp sinh sống tại đây, 90-93% vùng đặc quyền kinh tế của Pháp cũng nằm trong khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương. Đây là một nét đặc thù của Pháp so với các nước Liên Hiệp Châu Âu khác, vốn xem vùng này như là một thách thức ở xa. Nhìn từ Vilnus, Bucarest, hay Roma, Trung Quốc không là một kẻ thù hay là một mối nguy hiểm ngay sát cửa biên giới. Nhưng nước Pháp không có một chọn lựa nào khác. Paris phải trụ trong vùng Ấn Độ - Thái Bình Dương. Và liên minh AUKUS cũng chẳng làm thay đổi điều đó, chẳng có lý do gì Pháp phải thoái lui khỏi khu vực. » Đánh đồng lợi ích quốc gia với châu Âu : Một sai lầm của Paris Đối với Pháp, cuộc khủng hoảng này đã làm « tan vỡ niềm tin » giữa các nước đồng minh. Theo ngoại trưởng Pháp Jean-Yves Le Drian, việc thành lập AUKUS cho thấy « Mỹ đang tái tập trung các lợi ích cơ bản của họ trong cuộc đối đầu với Trung Quốc ». Tuy nhiên, theo ông Gérard Araud, lời kêu gọi của Pháp cho rằng Liên Hiệp Châu Âu nên có một nền tự chủ quốc phòng vẫn còn gặp nhiều khó khăn do những khác biệt về lợi ích. « Vấn đề ở đây là Hoa Kỳ đã quân sự hóa chính sách đối ngoại, trong khi Liên Hiệp Châu Âu, đối mặt với Trung Quốc lại không có một chính sách quân sự nào. Liên Hiệp Châu Âu không phải là một cường quốc quân sự, do vậy có thể thảo luận về tất cả những chủ đề khác. Thứ hai, từ Obama, Trump cho đến Biden, cho dù có sự khác biệt về phương pháp, phong cách lãnh đạo, lúc nào cũng có một sự tiếp nối lớn. Hoa Kỳ không muốn là cảnh binh của thế giới, Hoa Kỳ chuyển trục sang đối đầu với Trung Quốc. Chủ đề thứ ba là về tự chủ quốc phòng. Ở đây có một thực tế là các nước Đông Âu, họ cần duy trì lá chắn của Mỹ trước những hành động đáng quan ngại từ Nga, nhất là đối với những nước yếu thế như các nước Baltic, Ba Lan. Còn đối với nhiều Tây Âu, họ cần sự bảo đảm an ninh của Mỹ là vì như vậy cho phép họ không chi tiêu nhiều cho quốc phòng. Chẳng hạn, ngân sách cho quốc phòng của Tây Ban Nha chỉ chiếm có 1,02% GDP, của Ý là 1,41% hay của Đức là 1,55%. Giả như chúng ta phải độc lập về quốc phòng, cần phải có nhiều nỗ lực về quân sự, một thiện chí về sức mạnh mà nhiều nước châu Âu đã không có. Nước Đức không muốn là một cường quốc lớn, mà muốn là một nước Đại Thụy Sĩ. Đó là một quốc gia đang già đi rất nhanh, tuổi thọ trung bình ở Đức là 48 tuổi nhưng ở Pháp là 40. Trong khi đó nước Anh đang rời Liên Hiệp Châu Âu. Chính vì vậy mà nước Pháp bị cô lập tại châu Âu. » Dẫu sao thì, chuyên gia Martin Quencez và cựu đại sứ Pháp Gérard Araud cũng có chung một nhận định, những vấn đề trên mang một tầm nhìn đơn phương từ phía Pháp. Cuộc khủng hoảng tầu ngầm và liên minh AUKUS là chuyện nội bộ giữa Pháp và Mỹ. Nền ngoại giao Pháp những năm gần đây mắc phải sai lầm to lớn : Đánh đồng những lợi ích quốc gia với lợi ích Liên Hiệp Châu Âu. Điều này giải thích vì sao Pháp bị cô lập trong nhiều hồ sơ quốc tế lớn từ Syria, Libya, Mali, cho đến vùng Ấn Độ - Thái Bình Dương !

durée : 00:58:22 - Cultures Monde - par : Florian Delorme, Mélanie Chalandon - Rupture de contrat, rupture de confiance. L'affaire AUKUS a déclenché une crise diplomatique sans précédent entre la France et ses alliés de longue date, et n'a débouché que sur un timide soutien de la part de l'Union Européenne. - réalisation : Vincent Abouchar, Benjamin Hû - invités : Gérard Araud ancien ambassadeur de France aux Etats-Unis (2014-2019); Martin Quencez chercheur au German Marshall Fund à Paris et chercheur associé au Conseil Européen des affaires étrangères; Georgina Wright responsable du programme Europe à l'Institut Montaigne, visiting fellow au German Marshall Fund of the United States et associate à l'Institute for Government à Londres

Cuộc gặp thượng đỉnh Biden – Putin tại Geneve, Thụy Sĩ, khép lại vòng công du châu Âu của tổng thống Mỹ Joe Biden, kéo dài từ ngày 11-16/06/2021. Mục tiêu cuộc gặp là làm sáng tỏ những bất đồng trong một số hồ sơ và hạ nhiệt căng thẳng. Nhưng theo giới quan sát, « làm thế nào kéo Nga ra khỏi vòng tay của Trung Quốc » mới là mục đích tối hậu. Như dự đoán, cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ - Nga đã không có những thông báo bất ngờ nào. Thông cáo chung của Vladimir Putin và Joe Biden sau cuộc họp chỉ vỏn vẹn có một chủ đề : « Đối thoại song phương về ổn định chiến lược ». Nước Nga tìm lại vị thế cường quốc thế giới Kết quả cuộc gặp có thể là khiêm tốn, nhưng chí ít tổng thống Mỹ cũng đã thực hiện được hai điều : Thứ nhất, trấn an các đồng minh châu Âu về vấn đề Nga và thứ hai, sửa chữa những tuyên bố vụng về trong quan hệ với Nga dưới thời tổng thống Barack Obama, theo như giải thích của chuyên gia về quan hệ xuyên Đại Tây Dương, Alexandra de Hoop Scheffer, thuộc tổ chức nghiên cứu, tư vấn của Đức, German Marshall Fund of the United States (GMF) trên đài RFI. « Vào thời điểm đó, tổng thống Obama có những lời lẽ nặng nề nhắm vào ông Putin, đại khái cho rằng "ông chỉ đứng đầu một cường quốc khu vực". Thật chẳng còn gì tệ hơn việc quý vị đến nói với tổng thống Putin là nước Nga chỉ là một cường quốc khu vực. Thế nên, khi mở một cuộc gặp thượng đỉnh với Nga, chính là người ta thừa nhận vị thế cường quốc thế giới của nước này. Trên thực tế, điều đó cho phép tạo ra một địa bàn đối thoại tích cực. (…) Chúng ta thấy rõ có một ván cờ cân bằng chiến lược, giữa một bên là ý muốn của ông Biden, tìm cách tỏ sự khác biệt với người tiền nhiệm, rằng ông có một đường lối cứng rắn với Nga trong nhiều vấn đề, đầu tiên là an ninh mạng, sự can dự của Nga vào cuộc bầu cử tổng thống Mỹ, các vấn đề nhân quyền cũng như là vai trò của Nga tại những khu vực mang tính địa chính trị và bên kia là việc duy trì những kênh ngoại giao công khai. Ở đây chỉ có một vấn đề duy nhất có liên quan đến châu Âu chính là việc kiểm soát vũ khí. » Chiếc bóng Trung Quốc tại Geneve Đây cũng là lĩnh vực duy nhất còn lại mà đôi bên có thể hợp tác. Hiệp ước kiểm soát vũ khí hạt nhân New Start – hiệp ước song phương cuối cùng vẫn còn chưa bị Mỹ xé bỏ – có thể sẽ được triển hạn. Theo giải thích của ông Oleg Kobtzeff, giáo sư ngành địa chính trị trường đại học Mỹ tại Paris (AUP) với báo mạng Nga Sputnik, Nga và Mỹ rất có thể sẽ thiết lập một cơ chế bao gồm các chuyên gia « quân sự và ngoại giao » của hai nước nhằm kiểm soát « những loại vũ khí mới, tinh vi và nguy hiểm ». Tuy nhiên, có một điểm được hầu hết giới chuyên gia đồng chia sẻ : Giống như các cuộc họp G7, NATO và Mỹ - Liên Hiệp Châu Âu trước đó, chiếc bóng Trung Quốc một lần nữa lởn vởn trên thành Geneve. Trong cuộc họp báo, tổng thống Mỹ Joe Biden lại đề cập ngắn gọn đến ông khổng lồ châu Á, khi nói về đường biên giới dài mà Trung Quốc chia sẻ cùng với Nga và nhấn mạnh đến mối đe dọa từ Trung Quốc đối với Nga. Đối với Mỹ, một trong những thách thức lớn là làm cách nào tách rời Nga ra khỏi Trung Quốc. Điều này giải thích vì sao cuộc gặp Nga – Mỹ vừa qua cho một kết quả khiêm tốn như nhận định của ông Martin Quencez, chuyên gia về quan hệ quốc tế, quỹ GMF trên đài RFI. « Đúng là những tiến bộ đó chỉ mang tính biểu tượng, bởi vì điều quan trọng ở đây là đưa ra những lằn ranh đỏ đối với Hoa Kỳ, giải thích rõ quan điểm của chính quyền Biden về quan hệ Nga – Mỹ. Thuật ngữ được sử dụng nhiều lần là "mối quan hệ ổn định và có thể lường trước". Bởi vì ông Biden thật sự muốn tập trung nhiều vào mối quan hệ với Trung Quốc và ông không muốn Nga gây ra chút rắc rối nào ở bên cạnh, đồng thời cản trở Nga can dự vào hồ sơ Trung Quốc ». Nga – Trung : Liên minh tình thế ? Nước Mỹ giờ đây có lẽ chợt nhận ra rằng « thái độ bài Nga dường như đã đi quá đà », như lời nhận xét của ông Pierre Lorrain, nhà báo chuyên về thế giới hậu Xô Viết và Nga với trang mạng Sputnik. Hoa Kỳ và phương Tây giờ cảm thấy lo lắng khi thấy rằng nước Nga của ông Putin mỗi lúc xích lại gần hơn với Trung Quốc kể từ sau khi Liên Xô sụp đổ năm 1991. Quan hệ ngoại giao giữa hai nước nhanh chóng được bình thường hóa khi đôi bên đúc kết một « đối tác chiến lược » năm 1996. Năm năm sau đó, một hiệp ước hữu nghị được ký năm 2001, công bố tầm nhìn chung của hai nước về quan hệ quốc tế. Và sau cùng, Bắc Kinh và Matxcơva quyết định chấm dứt những tranh chấp lãnh thổ trong năm 2004. Theo phân tích của ông Thierry Fortin – cựu sĩ quan, chuyên gia về quốc phòng, an ninh và quan hệ quốc tế, giữa Nga và Trung Quốc có một kiểu « Liên minh khách quan ». Mối liên minh này ngày một được củng cố kể từ sau những cuộc can thiệp quân sự của Mỹ tại Kosovo (1999) và tại Irak (2003). Trước thế bá quyền chính trị đơn phương của Mỹ ngày càng lớn, Nga và Trung Quốc tin rằng cần phải có một đối trọng « không phương Tây » nhằm duy trì một sự cân bằng đa phương và ngăn cản Hoa Kỳ sở hữu thế độc quyền quân sự, kinh tế và văn hóa mà không có đối lập. Thế đối trọng này còn được khẳng định rõ trong việc thành lập Tổ chức Hợp tác Thượng Hải năm 1996, một chương trình hợp tác an ninh, với sự tham gia của Trung Quốc, Nga, các nước vùng Trung Á, Ấn Độ, Pakistan và nhiều nước quan sát viên khác. Đáng lo hơn nữa là tại Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc, Nga thường xuyên dựa vào Trung Quốc để phản đối các dự thảo do Mỹ hay phương Tây đề xuất. Từ năm 2007 đến nay, Bắc Kinh đã bảy lần sử dụng quyền phủ quyết tại Hội Đồng Bảo An và lúc nào cũng đi cùng với Nga. Tương tự, cả hai nước cùng có chung một đường lối trong nhiều hồ sơ quốc tế khác như Iran, Syria hay như khủng bố Hồi giáo quốc tế. Vẫn theo nhận định của ông Thierry Fortin với trang mạng Diploweb, kiểu « liên minh khách quan » này giữa Nga và Mỹ càng được thắt chặt hơn qua việc Matxcơva chỉ định NATO như là một mối họa cho sự toàn vẹn lãnh thổ của Nga và Bắc Kinh xem Mỹ là mối đe dọa cho sự tự do hành động của Trung Quốc, nhất là tại khu vực Biển Đông. Nga – Trung liên thủ : Kịch bản tồi tệ cho Mỹ ? Điều này giải thích vì sao Nga và Trung Quốc tìm cách tạo ra mọi áp lực để ngăn ngừa Hoa Kỳ tiến quá xa trong tham vọng bành trướng như cho mở rộng NATO bằng cách kết nạp thêm nhiều nước Đông Âu hay vùng Balkan và tăng cường các hoạt động quân sự như tập trận hải quân Nga – Trung tại biển Baltic (2017), cuộc tập trận quy mô lớn Vostok tháng 9/2018… Liệu rằng những khác biệt về quan điểm chiến lược giữa ba cường quốc hàng đầu thế giới – Nga, Mỹ và Trung Quốc – có sẽ củng cố hơn nữa mối liên minh khách quan Nga – Trung trong những năm sắp tới ? Phải chăng Matxcơva và Bắc Kinh hiện đang hiệp sức đối đầu Mỹ cùng lúc trên nhiều mặt trận ? Theo chuyên gia Alexandra de Hoop Scheffer, những câu hỏi này tuy chưa có lời đáp, nhưng đang khiến chính quyền Biden lo lắng. « Chính quyền Biden xem liên minh Nga – Trung như là một liên minh chiến lược, được thành lập dựa trên một nền tảng cơ bản : Có cùng tầm nhìn trật tự thế giới và cùng phản đối mạnh mẽ nước Mỹ. Do vậy, ở đây, có thể có một mối lo lắng về một kịch bản tiềm tàng, bởi vì người ta nhận thấy có chút bắt đầu. Theo đó, Nga và Trung Quốc dường như cùng tổ chức các cuộc tập trận giả định, những cuộc tấn công quân sự, trong các khu vực lân cận tương ứng của mình. Cụ thể là Nga với Ukraina, cùng lúc nhiều căng thẳng tại Biển Đông và eo biển Đài Loan. Đây chính là những mối lo của Hoa Kỳ hiện nay, về những kịch bản Nga và Trung Quốc rất có thể liên thủ hành động để làm bất ổn nước Mỹ. Rõ ràng là Nga và Trung Quốc đang trắc nghiệm năng lực của Hoa Kỳ và điều này khiến Washington lo lắng rất nhiều. » Tổng thống Mỹ có lôi kéo được Nga ra khỏi vòng tay Trung Quốc hay không ? Thời gian sẽ cho câu trả lời. Như một sự cười nhạo, mười hai ngày sau cuộc gặp với đồng nhiệm Mỹ, tổng thống Nga Vladimir Putin và chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, trong cuộc họp trực tuyến tuyên bố triển hạn hiệp ước hữu nghị thêm 5 năm nữa. Đây cũng là cuộc gặp thượng đỉnh trực tuyến thứ hai giữa hai nước chỉ trong vòng có 30 ngày. Và như một sự trùng hợp, một báo cáo do Tổ chức South China Sea Strategic Situation Probing Initiative (Sáng kiến Thăm dò Tình hình Chiến lược Biển Đông/SCSPI) công bố gần đây cho biết số phi vụ thám sát trên Biển Đông của Mỹ trong tháng Sáu giảm đến một nửa so với tháng Năm (72 vụ) và chuyển hướng sang Biển Hoa Đông. Tổ chức này giải thích rằng hoạt động quân sự Mỹ giảm hẳn trên Biển Đông được cho là do Nga tập trận quy mô ngoài khơi Hawai hồi tháng Sáu, thu hút một phần lực lượng trinh sát của Mỹ. Các quan chức Nga nói rằng đây là cuộc tập trận lớn nhất tại Thái Bình Dương kể từ thời chiến tranh lạnh. Quan hệ Nga – Phương Tây ngày càng xuống cấp nhất là kể từ sau những căng thẳng về Ukraina năm 2014. Cuộc gặp thượng đỉnh tại Geneve giữa Biden và Putin vẫn chưa cho phép giải tỏa tình thế này. Tờ L'Opinion tự hỏi : « Làm thế nào Nga và Trung Quốc không ngừng tiếp tục xích lại gần nhau trong khi mà Hoa Kỳ và các đồng minh vẫn sẵn sàng tiến hành một chiến lược kềm hãm họ trên trường quốc tế ! »

Tổng thống Mỹ Joe Biden đã chọn châu Âu là điểm đến cho chuyến công du nước ngoài đầu tiên kể từ khi nhậm chức. Một mặt là để hàn gắn mối quan hệ bị tan vỡ dưới thời Donald Trump, nhưng mặt khác, còn để siết chặt hàng ngũ chống Trung Quốc. Đâu là những phương tiện để Liên Hiệp Châu Âu tái lập mối quan hệ cân bằng với Mỹ ? Liên Hiệp Châu Âu có chấp nhận đi theo Hoa Kỳ lao vào cuộc « thập tự chinh » chống Trung Quốc ? « America is back » Đây chính là thông điệp xuyên suốt trong chuyến công du châu Âu vừa qua của tổng thống Mỹ Joe Biden. Hoa Kỳ cần tái khẳng định vai trò đi đầu trong lòng các định chế đa phương và củng cố mối quan hệ hợp tác với các nước chia sẻ cùng giá trị và lợi ích với Mỹ. Trong mối lo này, Hoa Kỳ trước hết, cần sửa chữa lại mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương và Liên Hiệp Châu Âu, đã bị sứt mẻ nghiêm trọng dưới thời người tiền nhiệm Donald Trump, theo như quan sát của nhà nghiên cứu Martin Quencez, tổ chức nghiên cứu, tư vấn của Đức, German Marshall Fund of the United States (GMF) trên đài RFI. « Mục tiêu thật sự là để cho thấy chúng ta không còn dưới thời Donald Trump nữa, những vụ tai tiếng thường xuyên, hay chuyện phơi bày công khai những bất đồng giữa châu Âu và Mỹ sẽ không còn nữa. Ngược lại, họ cho thấy có một sự hợp nhất. Ông Joe Biden thường xuyên nhắc lại rằng ông ấy muốn chứng tỏ một sự đoàn kết, một sự gắn kết. Thứ đến là để bắt đầu hình thành một lịch trình mới cho mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương. » Nhưng những cử chỉ thân thiện này của nguyên thủ Mỹ không thể che giấu được một nỗi ám ảnh lớn khác. Ông Jo Coelmont, chuyên gia về các mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương, Viện Egmont tại Bỉ, lưu ý : « Vấn đề đầu tiên của ông Biden là chính sách đối nội của Mỹ, sự phân cực của xã hội, dịch bệnh Covid-19, một đa số mong manh ở Quốc Hội. Vấn đề lớn thứ hai, chính là Trung Quốc. » (Trang mạng Echo ngày 11/06/2021) Tăng trưởng kinh tế Trung Quốc hồi phục nhanh bất chấp cuộc khủng hoảng dịch tễ. Theo dự báo của Ngân Hàng Thế Giới, tỷ lệ tăng trưởng của Trung Quốc năm 2021 sẽ là 8,5%. Với nhịp độ này, Trung Quốc đang trên đà soán ngôi Mỹ về kinh tế. Bị giáng hạng, Hoa Kỳ có nguy cơ mất dần tầm ảnh hưởng. Thế nên, nhìn từ Washington, chính quyền Biden mong muốn các đồng minh châu Âu tỏ ra cứng rắn hơn với Trung Quốc như hạn chế bớt các đầu tư của nước này trong nhiều dự án hạ tầng trọng điểm của châu Âu, giảm lệ thuộc vào công nghệ Trung Quốc, hay công khai lên án các vụ vi phạm nhân quyền ở Trung Quốc… Trên bình diện quốc tế, Washington cũng muốn các đồng minh có một vai trò trong cuộc cạnh tranh Mỹ - Trung. Sự hiện diện quân sự của châu Âu – chủ yếu là Anh và Pháp – tại vùng Ấn Độ - Thái Bình Dương, đối với Mỹ vẫn luôn có một giá trị biểu tượng quan trọng. Liên Hiệp Châu Âu : Hết rồi thời chư hầu của Mỹ ? Chỉ có điều, cuộc chiến thương mại do Donald Trump khởi xướng đã để lại nhiều di hại. Đối với Liên Hiệp Châu Âu, bốn năm cay đắng vừa qua đủ để cho khối này trưởng thành và ý thức được rằng Liên Hiệp Châu Âu cần phải « tự lực tự cường » phần nào về kinh tế, và nhất là độc lập về chính trị, quốc phòng. Trong hồ sơ Trung Quốc, Liên Hiệp Châu Âu tỏ rõ lập trường khác biệt với Mỹ và không muốn bị lôi kéo vào cuộc cạnh tranh giữa hai ông khổng lồ của hành tinh. « Việc Trung Quốc đi lên thành cường quốc là một vấn đề cho Mỹ, vốn dĩ muốn vẫn là nước đi đầu thế giới. Nhưng với châu Âu, đó là một chuyện có lẽ mang tính lô-gic », ông Sven Biscop Viện Egmont nhận định. Hoa Kỳ trừng phạt ngày càng nhiều Trung Quốc, nhưng Liên Hiệp Châu Âu xem Bắc Kinh như là « một đối tác kinh tế » và « một đối thủ hệ thống ». Việc Liên Hiệp Châu Âu ký kết thỏa thuận đầu tư toàn diện với Trung Quốc hồi tháng 12/2020 là một bằng chứng rõ ràng, gây bất ngờ cho phía chính quyền Biden. Theo phân tích của Pierre Haroche, chuyên gia về an ninh châu Âu, Viện Nghiên cứu về chiến lược thuộc trường Quân sự (IRSEM), nhìn từ Bruxelles, thỏa thuận này minh họa rõ nét cho khái niệm « tự chủ chiến lược » được Ủy Ban Châu Âu xúc tiến từ nhiều tháng trước đó. « Một mặt, châu Âu nhắc đến "quyền tự quyết" để khẳng định rằng họ không cần đợi sự cho phép của Mỹ để làm việc với Trung Quốc, như là cách Hoa Kỳ thời Donald Trump đã không hỏi ý châu Âu khi ký thỏa thuận "giai đoạn 1" với Trung Quốc hồi tháng Giêng năm 2020. Mặt khác, Liên Âu muốn nhấn mạnh rằng tham vọng tự chủ của họ cũng được "mở rộng", nghĩa là đây không phải là một bức bình phong cho một kiểu tân bảo hộ mậu dịch. Chiến lược này vẫn luôn tương thích với truyền thống mở rộng trao đổi mậu dịch của châu Âu với điều kiện đó là những cuộc trao đổi cân bằng và không tạo ra một lợi thế mất cân xứng cho các đối thủ cạnh tranh của châu Âu ». (Diplomatie số tháng 4-5/2021). Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, ngay sau khi kết thúc thượng đỉnh G7 ở Anh Quốc, từng nói rõ ông mong muốn một Liên Hiệp Châu Âu « không phải là chư hầu của Trung Quốc, nhưng cũng không đi theo lập trường của Hoa Kỳ trong hồ sơ này. » Khi Hoa Kỳ là đồng minh quốc phòng… Lập trường này của Liên Hiệp Châu Âu không phải không có cơ sở. Theo một thăm dò gần đây do European Council on Foreign Relations thực hiện tại 11 nước thành viên Liên Hiệp Châu Âu, đa số những người được hỏi đều xem Trung Quốc như là một đối tác, rất hiếm khi là đồng minh cũng như là đối thủ. Là một người rất am hiểu châu Âu và được bao bọc bởi một dàn cố vấn thân châu Âu, tổng thống Mỹ Joe Biden hoàn toàn ý thức được những vấn đề trên. Khác với người tiền nhiệm, Joe Biden – cũng chủ trương « America First » – đã tỏ ra khôn khéo khi đề cập đến vấn đề Trung Quốc, theo như giải thích của bà Alexandra de Hoop Scheffer, giám đốc tổ chức nghiên cứu, tư vấn của Đức, German Marshall Fund of the United States (GMF) trên đài RFI : « Joe Biden biết cách gói ghém các lợi ích, các mục tiêu của mình trong khuôn khổ lớn hơn, khi đưa ra lập luận dân chủ chống chuyên chế, khiến châu Âu không có nhiều chọn lựa phải nhanh chóng quyết định. Việc không ngừng nhắc lại luận điệu này, buộc châu Âu, nhất là trong hồ sơ Trung Quốc, cũng phải từ từ ngả theo Mỹ. Chúng ta thấy rõ điều này trong khuôn khổ cuộc họp NATO, bởi vì tuyên bố chung của khối này lần đầu tiên đã chỉ định Trung Quốc như là một "thách thức hệ thống", tức là một "mối đe dọa tiềm tàng". » Liệu Liên Hiệp Châu Âu có đủ đoàn kết trước sức ép này của Mỹ trong cách đối phó với Trung Quốc ? Bởi vì, nội bộ Liên Hiệp Châu Âu cũng bị chia rẽ trong cách đối xử với Trung Quốc khi nhiều nước thành viên như Ba Lan, Cộng hòa Séc, các nước vùng Baltic luôn xem Mỹ như là một đồng minh quân sự chiến lược.   Tuy nhiên, giám đốc tổ chức GMF lưu ý, hồ sơ Trung Quốc còn là một phần trong chiến lược « mặc cả » để có được sự hậu thuẫn của Mỹ về an ninh quốc phòng. « Nghĩa là họ đi theo Mỹ trong chính sách "kềm hãm", đối đầu với Trung Quốc nhưng đổi lại họ muốn Hoa Kỳ bảo đảm quốc phòng tập thể trong lòng khối NATO để đối phó với mối đe dọa Nga. Hình thức mặc cả này cũng được áp dụng cùng kiểu trong quan hệ song phương Mỹ - Đức với dự án Nord Stream 2. Washington nói dỡ bỏ trừng phạt của Mỹ nhắm vào công trình này để hâm nóng lại quan hệ với Đức. Nhưng đổi lại, Washington cũng yêu cầu Berlin thay đổi chút thái độ trước Trung Quốc và hỗ trợ Mỹ trong một cách tiếp cận cứng rắn hơn ». Liên Hiệp Châu Âu : Một tác nhân thực thụ ? Dẫu sao thì, khi đến châu Âu lần này, Joe Biden không đi với đôi bàn tay trắng. Việc Hoa Kỳ dỡ bỏ các trừng phạt đối với dự án đường ống dẫn khí đốt Nord Stream 2 và kết thúc 17 năm tranh chấp thương mại giữa Boeing và Airbus, cho thấy rõ ý muốn hòa giải của chính quyền Biden, mở ra một cách tiếp cận mới cho mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương.   « Điều thú vị cần quan sát ở đây là tổng thống Biden chấp nhận một số đề nghị từ Liên Hiệp Châu Âu dưới hình thức gọi là hợp tác để có thể đề cập đến tất cả những chủ đề nào mà Liên Hiệp Châu Âu và Hoa Kỳ vẫn còn nhiều điểm mâu thuẫn, thậm chí bất đồng. Chẳng hạn như hội đồng Liên Âu – Hoa Kỳ để thảo luận các vấn đề thương mại, công nghệ ; Hội đồng Liên Âu – Mỹ về Nga. Đây thật sự là một điểm mới, cho thấy rõ Liên Hiệp Châu Âu đang tìm cách khẳng định vị thế như là một tác nhân thật thụ, được chính quyền Biden nhìn nhận về những chủ đề vừa mang tính kinh tế, thương mại vừa cả chiến lược. ». Nếu như có nhiều dấu hiệu cho thấy chính quyền Biden công nhận nhiều hơn vị thế của Liên Hiệp Châu Âu trong nhiều lĩnh vực, thì theo chuyên gia Alexandra de Hoop Scheffer, rào cản duy nhất còn lại gây trở ngại cho con đường « tự chủ chiến lược » của châu Âu, để có thể đối thoại "bình đẳng" với Mỹ là vấn đề tự chủ quốc phòng cho dù đã có một số bước tiến đáng kể. « Điều thú vị là chính quyền Biden tỏ ra rất cởi mở với ý tưởng một châu Âu tự chủ trong lĩnh vực quốc phòng, khác hẳn với các chính quyền tiền nhiệm. Nhưng, với một điều kiện là Hoa Kỳ phải được tham gia vào các dự án quốc phòng của châu Âu. Chẳng hạn như, chính quyền Mỹ thời Donald Trump từng gây áp lực với Bruxelles để Hoa Kỳ có thể được tham gia dự án "hợp tác mang tính cơ cấu thường trực về quốc phòng" (PESCO), thì giờ Biden đã có được điều đó. (...) Có thể nói, Hoa Kỳ chấp nhận Châu Âu có một nền quốc phòng vững mạnh hơn với tư cách là đối tác của Mỹ nhưng với điều kiện là nền công nghiệp quốc phòng Mỹ cũng có thể được hưởng lợi. Điều này rõ ràng không hẳn vô hại cho chính châu Âu và các ngành công nghiệp quốc phòng của châu Âu ».

Trong vòng sáu ngày từ ngày 11-16/06/2021, tổng thống Mỹ Joe Biden có chuyến công du châu Âu để tham dự một loạt cuộc họp thượng đỉnh lớn : G7, NATO, Mỹ - Liên Hiệp Châu Âu, và sau cùng là Mỹ - Nga. Thế nhưng, từ lúc Joe Biden đặt chân đến Anh Quốc cho đến khi ông rời Geneve, có hai nỗi ám ảnh luôn luôn đeo bám nước Mỹ : Sự đối đầu với Trung Quốc và Nỗi lo bị suy thoái, mất tầm ảnh hưởng cũng như thế bá quyền về công nghệ. Đây chính là những quan sát từ nhà nghiên cứu về Mỹ, Alexandra de Hoop Scheffer, giám đốc tổ chức nghiên cứu, tư vấn của Đức, German Marshall Fund of the United States (GMF) được nêu trên nhật báo Công Giáo La Croix (17/06/2021). Chuyên gia về Hoa Kỳ còn lưu ý thêm : « Người Mỹ tin rằng, quốc gia nào sở hữu được nền công nghệ tinh vi nhất sẽ trở thành cường quốc hàng đầu thế giới ! ». Mối lo này của Mỹ không phải là không có cơ sở. Từ nhiều thập niên qua, đã bao lần các nhà quan sát nói đến sự suy thoái của nước Mỹ, sau mỗi biến cố lớn xảy ra. Tất cả đều đồng ý rằng « sự suy thoái – tương đối – của Mỹ là không thể tránh khỏi trong những thập niên sắp tới. Điều đó có nghĩa là vị thế tương đối của Mỹ đối với những nước lớn khác – đi đầu là Trung Quốc và trong một chừng mực nào đó là Ấn Độ – sẽ có thay đổi, gây bất lợi cho nước Mỹ. » 2030 : Năm vận hạn của Mỹ ? Đây chính là những dự báo của ông Charles Cogan, cựu quân nhân, nhà báo và từng lãnh đạo cơ quan CIA tại Paris, trong một bài viết đăng trên Tạp chí Quốc tế và Chiến lược năm 2010. Theo ông, tăng trưởng của hai ông khổng lồ châu Á về dân số này sẽ có những thay đổi vị thế kinh tế và chiến lược so với Hoa Kỳ. Thế ưu việt áp đảo của Mỹ rất có thể sẽ không còn kể từ năm 2030. Trật tự 8 nền kinh tế lớn, theo thứ tự giảm dần trong năm 2025 sẽ như sau : Hoa Kỳ, Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, Đức, Anh, Pháp và Nga. Những nhận định này được đưa ra trong bối cảnh vai trò lãnh đạo hàng đầu của nước Mỹ, có được kể từ sau kết thúc Đệ Nhị Thế Chiến, mỗi lúc bị phản đối, nhất là sau cú sốc ngày 11/09/2001, vụ tấn công khủng bố nhắm vào tòa tháp đôi World Trade Center tại New York và Lầu Năm Góc ở Washington. Các cuộc chinh chiến nhân danh chống khủng bố tại Irak, Afghanistan còn làm cho hình ảnh Mỹ thêm phần sứt mẻ. Thế siêu cường này của Mỹ hơn bao giờ hết mỗi lúc một lung lay cùng với đà tiến của Trung Quốc. Thế nhưng, dự phóng này của ông Charles Cogan đã không lường được việc, tỷ phú địa ốc New York Donald Trump đắc cử tổng thống năm 2016 và đại dịch Covid-19, bùng phát từ Vũ Hán, Trung Quốc cuối năm 2019, đầu năm 2020 lan rộng toàn cầu làm tê liệt nhiều nền kinh tế lớn. Những cuộc chiến thương mại và công nghệ mà ông Donald Trump khởi xướng nhắm vào « đối thủ chiến lược » Trung Quốc và các đồng minh phương Tây của Mỹ, không những không ngăn cản được đà tiến lên của Trung Quốc mà còn làm chao đảo cả thế giới, các nước đồng minh hụt hẫng. Chính sách co cụm và những quyết định đơn phương của chính quyền Donald Trump không chỉ làm uy tín của Mỹ trên trường quốc tế bị sụt giảm nghiêm trọng mà dường như còn thúc đẩy nhanh hơn tiến trình suy thoái đó. Nhà nghiên cứu về Hoa Kỳ, Martin Quencez, thuộc German Marshall Fund ở Paris, trong một chương trình phát thanh của RFI hồi năm 2020, nhìn nhận rằng khả năng gây ảnh hưởng của Mỹ lên các đối tác trong việc ra các quyết định phần nào đã bị suy yếu. Đây có thể được xem như là một dấu hiệu của sự suy thoái tương đối của Mỹ, chí ít trong số lĩnh vực quan trọng. « Điểm đáng chú ý ở đây chính là ở cấp độ những yếu tố gây ảnh hưởng rõ rệt nhất, nghĩa là sức mạnh kinh tế, quân sự, năng lực ngoại giao của Mỹ, rồi còn có vấn đề công nghệ, khoa học nữa… Rõ ràng là có một sự suy thoái tương đối so với Trung Quốc, cụ thể là trong khoa học, công nghệ ở một số lĩnh vực quan trọng có thể làm biến đổi thế giới, nền kinh tế thế giới như công nghệ 5G, trí thông minh nhân tạo hay như máy tính lượng tử. Trong những lĩnh vực này, nước Mỹ vẫn còn rất hấp dẫn nhưng không hẳn còn là quốc gia đi đầu về khoa học nữa. Đây chính là những yếu tố xác định tầm ảnh hưởng của Mỹ trong những năm sắp tới. » Đâu sẽ là vị thế của nước Mỹ trong tương lai ? Trở lại với bài viết của Charles Cogan, vị cựu lãnh đạo CIA ở Paris từng cho rằng trong xu hướng suy thoái tương đối đó, nước Mỹ rất có thể sẽ phải xếp vào hàng ngũ những « cường quốc bình thường như bao nước khác ». Xu hướng này dường như đã được một bộ phận người dân Mỹ, nhất là ông Donald Trump thể hiện rõ qua cuộc bầu cử tổng thống năm 2016, theo như giải thích của ông Martin Quencez. « Từ nhiều năm qua, người ta luôn nhận thấy có một sự hoài nghi trong các thăm dò dư luận và một vài điều đã để lại dấu ấn trong những năm tháng ông Obama lãnh đạo đất nước. Đích thân tổng thống Mỹ Obama thời bấy giờ từng nhiều lần giải thích tầm nhìn của ông về chủ nghĩa ngoại lệ Mỹ, bởi vì phe đối lập, là đảng Cộng Hòa nghi ngờ ông là một người đã phá hỏng quyền lực mềm đó của Mỹ. Trong suốt chiến dịch vận động tranh cử năm 2015-2016, ông Donald Trump thường xuyên gạt bỏ ý tưởng này khi cho rằng Hoa Kỳ không chỉ đang hồi thoái trào mà còn phải xử sự như bao nước khác. Người ta còn nhớ trong một cuộc trả lời phỏng vấn, khi một nhà báo hỏi rằng Vladimir Putin có phải là một « sát thủ », Donald Trump đã trả lời như sau : Liệu ông có nghĩ rằng chúng ta cũng vô tội đến thế chăng ? Điều này thật sự mang tính biểu tượng vì đó không chỉ là tầm nhìn của riêng Donald Trump mà cả một đại bộ phận cử tri Mỹ về những gì nước Mỹ đại diện ngày nay. » Nhà nghiên cứu Quỹ German Marshall lưu ý thêm rằng sự co cụm này của nước Mỹ trong những thời gian qua, đó là do chính quyền Donald Trump, mỗi khi nhận thấy sức ảnh hưởng ngày càng lớn của Trung Quốc hay từ nhiều tác nhân quốc tế khác, đã quyết định thoái lui khỏi các định chế quốc tế, những cơ quan phát huy ảnh hưởng cho Mỹ trước đây. Động thái này của Mỹ đã gây lo ngại cho nhiều đồng minh châu Âu và châu Á, trở nên do dự có nên đi theo Mỹ hay không trong nhiều vấn đề. Tuy nhiên, nhà sử học André Kaspi, cũng trong chương trình phát thanh của RFI năm 2020, nhắc lại rằng Donald Trump chưa phải là nguồn cơn duy nhất của chính sách co cụm đó của Mỹ. « Sự co cụm của nước Mỹ không phải là một điều gì mới mẻ cả. Đây đúng hơn là một hệ quả từ việc Chiến Tranh Lạnh chấm dứt. Đối mặt với Mỹ không còn là Liên Xô nữa, mà giờ là Trung Quốc. Điều đó muốn nói lên rằng cuộc xung đột mà Mỹ đang nhắm tới, nó không còn là một cuộc đối đầu về ý thức hệ, mà đó là một cuộc xung đột chính trị, kinh tế, thương mại, chiến lược… Đó không còn là một cuộc chiến giữa thế giới tự do chống thế giới bị áp bức, cho dù chế độ Trung Quốc là hiện thân của một sự áp bức hoàn toàn. » Liên minh thay vì đơn phương hành động ? Giờ đây, nước Mỹ ngỡ ngàng nhận ra rằng, cuộc mặc cả năm xưa mà Mỹ và Trung Quốc có « giao kèo », theo đó, Mỹ đổ vốn và công nghệ xây nhà xưởng, Trung Quốc sản xuất, chế biến và cung cấp ngược lại cho Mỹ hàng hóa giá rẻ, giờ chỉ có lợi cho Bắc Kinh trong nhiều mặt. Trung Quốc năm 2020 trở thành cường quốc kinh tế hàng đầu, và có nguy cơ qua mặt Mỹ trong nhiều lĩnh vực chủ chốt khác, đặc biệt là những lĩnh vực công nghệ cao có khả năng áp dụng cho quân sự như mạng 5G, trí thông minh nhân tạo… Về điểm này, nhà sử học Pierre Mélandri, trên đài RFI đưa ra một nhận định cay đắng : « Nước Mỹ không còn là một siêu cường tuyệt đối, tầm ảnh hưởng độc quyền mà Mỹ nắm giữ trong một thời gian dài nay cũng không còn. Đương nhiên, Hoa Kỳ vẫn là cường quốc hàng đầu và tôi nghĩ là Trung Quốc tất nhiên cũng không muốn khoác lên vai điều mà Hoa Kỳ gọi là « gánh nặng đế chế ». Tôi lưu ý một điểm, đúng là ngân sách dành cho quân sự của Mỹ đã tăng mạnh nhưng trong một hướng đi rất cụ thể : Đó chính là Trung Quốc. » Nhưng có lẽ mối lo của Hoa Kỳ bị Trung Quốc soán ngôi siêu cường quân sự cũng là lẽ thường tình. Nhịp độ bắt kịp tiến bộ quân sự của Trung Quốc tăng nhanh đến mức trong năm 2020, ngân sách Quốc Phòng của Bắc Kinh cao gấp bốn lần ngân sách của những đồng minh mạnh nhất của Mỹ là Anh, Pháp và Đức. Chỉ riêng Mỹ và Trung Quốc đã chiếm đến 50% tổng chi tiêu quân sự toàn cầu, cao gấp 6 lần so với khối 27 nước Liên Hiệp Châu Âu. (Tạp chí Quốc tế và Chiến lược số 120/2020 với tiêu đề « Song đấu Mỹ/Trung ? ») Thế nên, vẫn theo ông Charles Cogan, thế kỷ XXI sẽ không còn là một « thế kỷ của Mỹ » như trước đây. Thế giới vừa khép lại một chương « đơn cực ». Nước Mỹ sau những cuộc can thiệp quân sự với những kết quả gây tranh cãi có lẽ sẽ phải hướng đến ưu tiên ngoại giao hơn là dựa vào vũ lực như xưa. Trong cuộc đối đầu mới này với Trung Quốc, Hoa Kỳ buộc phải chú trọng nhiều vào việc thành lập các liên minh, từ bỏ thế « đơn thương độc mã ». Bởi vì, vị thế chiến lược tương đối bị suy giảm của Mỹ sẽ không cho phép một thứ chủ nghĩa đơn phương nào như vậy trong thế giới sắp tới. Tầm nhìn này của ông Charles Cogan, một lần nữa đã được sử gia người Pháp, Pierre Grosser xác nhận, trong một cuộc trả lời phỏng vấn gần đây cho trang mạng Viện Quan Hệ Quốc Tế và Chiến Lược IRIS. Đây cũng chính là những gì chính quyền Joe Biden hiện nay đã và đang thực hiện, nhân chuyến công du châu Âu vừa qua. « Tái thiết đất nước, nỗ lực thiết lập các liên minh công nghệ trên khắp thế giới vì các nền dân chủ và đương nhiên là cả đầu tư trong những điểm yếu kém hay ngược lại trong những lĩnh vực có thể gây ra các vấn đề cho Trung Quốc trên phương diện kỹ năng, như đất hiếm chẳng hạn. Chúng ta biết là Trung Quốc gần như độc quyền từ hơn một thập niên nay, và điều này đã đặt ra nhiều vấn đề. Do vậy, Hoa Kỳ bắt đầu đầu tư vào Canada ví dụ vậy, hay như tìm cách thúc đẩy lợi thế đã có mà hiện nay người ta đang nói nhiều về vi mạch bán dẫn khi tìm cách liên minh với Đài Loan. »

Cette semaine a été marquée par la tournée européenne de Joe Biden rythmée par la réunion du G7 en Cornouailles, le sommet de l'OTAN à Bruxelles, le sommet USA/Europe, puis la rencontre avec Vladimir Poutine. Cette visite se voulait un signal du retour des USA sur la scène internationale. Un retour très espéré par les Européens qui ont obtenu une amélioration de leurs relations avec Washington sur le plan commercial avec pour commencer cette trêve de cinq ans dans le conflit vieux de plus de 17 ans entre les deux géants de l'aéronautique que sont Boeing et Airbus. Mais, de nombreux dossiers sont encore en suspens, sujets de tensions entre les deux rives de l'Atlantique. Regard sur cette visite marathon ponctuée d'un enchaînement de sommets et sur ce qu'elle révèle du début de la présidence Biden et le ton qui veut être donné. Les Européens ont-ils les moyens de rétablir des relations équilibrées avec les USA ? Nos invités : Alexandra de Hoop-Scheffer, politologue. Spécialiste des USA  et des Relations transatlantiques. Directrice à Paris du Think Tank German Marshall Fund of the United States. Martin Quencez, chercheur et directeur adjoint du German Marshall Fund à Paris.

Weltweit kehren Länder zu nationalstaatlich fokussierter Großmachtpolitik zurück. Die 21. Außenpolitische Jahrestagung der Heinrich-Böll-Stiftung suchte Antworten auf die Frage, mit welchem strategischen Selbstverständnis sich die EU in dieser Ausgangslage positioniert. Die Auftaktveranstaltung legte den Schwerpunkt auf die künftige Ausrichtung der europäischen Außen- & Sicherheitspolitik, mit besonderem Blick auf die USA, China und die Rolle der NATO. Wie souverän richtet sich die EU aus, und mit welchen Partnerschaften? Was bedeutet das für das Selbstverständnis, Identität und „Seele“ der Gemeinschaft von 27 Einzelstaaten? Höhepunkt war ein konstruktives polnisch-französisches Streitgespräch. Ein Podcast mit: Ellen Ueberschär, Vorstand der Heinrich-Böll-Stiftung, Berlin Reinhard Bütikofer, Mitglied des Europäischen Parlaments, Brüssel Justyna Gotkowska, Center for Eastern Studies, Warschau Martin Quencez, German Marshall Fund of the United States, Paris Jana Puglierin, European Council on Foreign Relations, Berlin Redaktion: Giorgio Franceschini, Milena Grünewald Shownotes: Dies ist die erste von drei Folgen zur 21. Außenpolitischen Jahrestagung 2021. Folge 2 21. Außenpolitische Jahrestagung – Elemente eines neuen progressiven Transatlantizismus (2/3)https://soundcloud.com/boellstiftung/21-aupo-transatlantizismus-02 Folge 3 21. Außenpolitische Jahrestagung – Europa in der Welt: Eine grüne Vision (3/3)https://soundcloud.com/boellstiftung/21-aussenpolitische-1 Webdossier der 21. Außenpolitischen Jahrestagunghttps://www.boell.de/de/21-aussenpolitische-jahrestagung Homepage des Referats Außen- und Sicherheitspolitik der Heinrich-Böll-Stiftung https://www.boell.de/de/themen/aussen-sicherheitspolitik Fotocredit: Rock Cohen (CC BY 2.0)https://www.flickr.com/photos/robdeman/2390666040/

Weltweit kehren Länder zu nationalstaatlich fokussierter Großmachtpolitik zurück. Die 21. Außenpolitische Jahrestagung der Heinrich-Böll-Stiftung suchte Antworten auf die Frage, mit welchem strategischen Selbstverständnis sich die EU in dieser Ausgangslage positioniert. Die Auftaktveranstaltung legte den Schwerpunkt auf die künftige Ausrichtung der europäischen Außen- & Sicherheitspolitik, mit besonderem Blick auf die USA, China und die Rolle der NATO. Wie souverän richtet sich die EU aus, und mit welchen Partnerschaften? Was bedeutet das für das Selbstverständnis, Identität und „Seele“ der Gemeinschaft von 27 Einzelstaaten? Höhepunkt war ein konstruktives polnisch-französisches Streitgespräch. Ein Podcast mit:Ellen Ueberschär, Vorstand der Heinrich-Böll-Stiftung, BerlinReinhard Bütikofer, Mitglied des Europäischen Parlaments, BrüsselJustyna Gotkowska, Center for Eastern Studies, WarschauMartin Quencez, German Marshall Fund of the United States, ParisJana Puglierin, European Council on Foreign Relations, Berlin Redaktion: Giorgio Franceschini, Milena Grünewald Shownotes:Dies ist die erste von drei Folgen zur 21. Außenpolitischen Jahrestagung 2021.Folge 221. Außenpolitische Jahrestagung – Elemente eines neuen progressiven Transatlantizismus (2/3)https://soundcloud.com/boellstiftung/21-aupo-transatlantizismus-02 Folge 321. Außenpolitische Jahrestagung – Europa in der Welt: Eine grüne Vision (3/3)https://soundcloud.com/boellstiftung/21-aussenpolitische-1 Webdossier der 21. Außenpolitischen Jahrestagunghttps://www.boell.de/de/21-aussenpolitische-jahrestagung Homepage des Referats Außen- und Sicherheitspolitik der Heinrich-Böll-Stiftung https://www.boell.de/de/themen/aussen-sicherheitspolitik Fotocredit: Rock Cohen (CC BY 2.0) https://www.flickr.com/photos/robdeman/2390666040/

Weltweit kehren Länder zu nationalstaatlich fokussierter Großmachtpolitik zurück. Die 21. Außenpolitische Jahrestagung der Heinrich-Böll-Stiftung suchte Antworten auf die Frage, mit welchem strategischen Selbstverständnis sich die EU in dieser Ausgangslage positioniert. Die Auftaktveranstaltung legte den Schwerpunkt auf die künftige Ausrichtung der europäischen Außen- & Sicherheitspolitik, mit besonderem Blick auf die USA, China und die Rolle der NATO. Wie souverän richtet sich die EU aus, und mit welchen Partnerschaften? Was bedeutet das für das Selbstverständnis, Identität und „Seele“ der Gemeinschaft von 27 Einzelstaaten? Höhepunkt war ein konstruktives polnisch-französisches Streitgespräch. Ein Podcast mit:Ellen Ueberschär, Vorstand der Heinrich-Böll-Stiftung, BerlinReinhard Bütikofer, Mitglied des Europäischen Parlaments, BrüsselJustyna Gotkowska, Center for Eastern Studies, WarschauMartin Quencez, German Marshall Fund of the United States, ParisJana Puglierin, European Council on Foreign Relations, Berlin Redaktion: Giorgio Franceschini, Milena Grünewald Shownotes:Dies ist die erste von drei Folgen zur 21. Außenpolitischen Jahrestagung 2021.Folge 221. Außenpolitische Jahrestagung – Elemente eines neuen progressiven Transatlantizismus (2/3)https://soundcloud.com/boellstiftung/21-aupo-transatlantizismus-02 Folge 321. Außenpolitische Jahrestagung – Europa in der Welt: Eine grüne Vision (3/3)https://soundcloud.com/boellstiftung/21-aussenpolitische-1 Webdossier der 21. Außenpolitischen Jahrestagunghttps://www.boell.de/de/21-aussenpolitische-jahrestagung Homepage des Referats Außen- und Sicherheitspolitik der Heinrich-Böll-Stiftung https://www.boell.de/de/themen/aussen-sicherheitspolitik Fotocredit: Rock Cohen (CC BY 2.0) https://www.flickr.com/photos/robdeman/2390666040/

Weltweit kehren Länder zu nationalstaatlich fokussierter Großmachtpolitik zurück. Die 21. Außenpolitische Jahrestagung der Heinrich-Böll-Stiftung suchte Antworten auf die Frage, mit welchem strategischen Selbstverständnis sich die EU in dieser Ausgangslage positioniert. Die Auftaktveranstaltung legte den Schwerpunkt auf die künftige Ausrichtung der europäischen Außen- & Sicherheitspolitik, mit besonderem Blick auf die USA, China und die Rolle der NATO. Wie souverän richtet sich die EU aus, und mit welchen Partnerschaften? Was bedeutet das für das Selbstverständnis, Identität und „Seele“ der Gemeinschaft von 27 Einzelstaaten? Höhepunkt war ein konstruktives polnisch-französisches Streitgespräch. Ein Podcast mit:Ellen Ueberschär, Vorstand der Heinrich-Böll-Stiftung, BerlinReinhard Bütikofer, Mitglied des Europäischen Parlaments, BrüsselJustyna Gotkowska, Center for Eastern Studies, WarschauMartin Quencez, German Marshall Fund of the United States, ParisJana Puglierin, European Council on Foreign Relations, Berlin Redaktion: Giorgio Franceschini, Milena Grünewald Shownotes:Dies ist die erste von drei Folgen zur 21. Außenpolitischen Jahrestagung 2021.Folge 221. Außenpolitische Jahrestagung – Elemente eines neuen progressiven Transatlantizismus (2/3)https://soundcloud.com/boellstiftung/21-aupo-transatlantizismus-02 Folge 321. Außenpolitische Jahrestagung – Europa in der Welt: Eine grüne Vision (3/3)https://soundcloud.com/boellstiftung/21-aussenpolitische-1 Webdossier der 21. Außenpolitischen Jahrestagunghttps://www.boell.de/de/21-aussenpolitische-jahrestagung Homepage des Referats Außen- und Sicherheitspolitik der Heinrich-Böll-Stiftung https://www.boell.de/de/themen/aussen-sicherheitspolitik Fotocredit: Rock Cohen (CC BY 2.0) https://www.flickr.com/photos/robdeman/2390666040/

durée : 00:11:13 - Les Enjeux internationaux - par : Julie Gacon - Les questions internationales étaient exclues du premier débat télévisé d'hier entre Donald Trump et Joe Biden, mais les deux candidats ont déjà largement fait connaître, en étant au pouvoir, leur propre vision du monde et des relations diplomatiques. Entretien avec le chercheur Martin Quencez. - réalisation : Vivien Demeyère - invités : Martin Quencez chercheur au German Marshall Fund à Paris et chercheur associé au Conseil Européen des affaires étrangères

L'envie ou le rejet. C'est peu de dire que les États-Unis provoquent des sentiments contrastés depuis que le pays est une superpuissance.  On peut débattre à l'infini du modèle américain, mais ce que l'on ne peut pas contester, c'est l'influence à la fois politique, diplomatique, militaire, économique, scientifique et culturelle du pays depuis des décennies. Mais avec un isolement diplomatique grandissant, la pandémie de Covid-19 qui a fait plus de 100 000 morts et des millions de chômeurs et qui n'est pas encore maîtrisée, puis les manifestations après la mort de George Floyd à Minneapolis, l'image du pays est écornée. L'influence américaine est-elle durablement affaiblie ? C'est la question du jour. Pour en débattre :- Martin Quencez, chercheur et directeur adjoint du German Marshall Fund à Paris, Think tank qui travaille sur les relations transatlantiques- André Kaspi, historien, spécialiste des États-Unis, auteur de nombreux livres, dont "La nation armée, les armes au coeur de la culture américaine", éditions de l'Observatoire.- Pierre Melandri, historien et auteur de nombreux livres, dont "Siècle américain. Une histoire", éd. Perrin.

President Macron’s observations about NATO’s “brain death” jolted Europe, eliciting a spectrum of reactions across the continent-- from ambivalence to annoyance to hysteria. Four months after, now that the dust has settled, what did Macron’s NATO comments reveal about Europe’s own cohesion on defense and where do things stand between France and its neighbors? Picking up on one of Out of Order’s ongoing conversations, this week’s episode brings perspectives from Germany, France, and Poland around the table for a debate on what the NATO dust-up says about Europe’s diverging strategic cultures, and how the strategy may (or may not) change for the alliance itself. In this week’s episode, GMF Paris deputy director Martin Quencez, GMF’s Europe program director Jan Techau, and Michal Baranowski, GMF’s Warsaw director join host Rachel Tausendfreund this week from Berlin.

durée : 01:02:38 - Cultures Monde - par : Isabelle Lasserre, Mélanie Chalandon, Hélaine Lefrançois - En ce jour de Noël, cap sur le trublion de la politique américaine Donald Trump pour analyser les conséquences de sa politique rupture, et tenter de comprendre ce que son style et sa méthode ont d'ores et déjà changé dans les relations internationales. - réalisation : Vincent Abouchar, Benjamin Hû - invités : Bruno Tertrais Politologue spécialiste de l'analyse géopolitique et stratégique, et directeur adjoint de la Fondation pour la recherche stratégique.; Martin Quencez chercheur au German Marshall Fund à Paris et chercheur associé au Conseil Européen des affaires étrangères; Gérard Araud ambassadeur de France aux Etats-Unis

Nearly seventy years ago to the day, President Harry Truman signed the North Atlantic Treaty and established NATO. Ahead of an unprecedented address to a Joint session of Congress by NATO’s Secretary General Jens Stoltenberg and ministerial meetings in Washington, Out of Order explores the state of NATO and the key issues animating defense debates from DC to Paris to Warsaw. Around the table this week in Washington: Defense and Security fellow Steven Keil; Michal Baranowski, GMF’s Warsaw office director; and Martin Quencez, fellow and senior program office based in Paris.

1ière heure : Andrew Scheer élu à la tête du Parti conservateur du Canada - Entrevue de Michel Désautels avec la commentatrice politique Tasha Kheiriddin ; Le Collège Maisonneuve après la Syrie - Reportage d’Akli Aït Abdallah ; Le coup de menton de Donald Trump aux Européens au sujet de l’OTAN - Entrevue de Michel Désautels avec Martin Quencez, chercheur au German Marshall Fund à Paris ; Oumou Sangaré, la voix du Mali - Chronique internationale de Léo Kalinda. 2ième heure : Un marché du travail à deux vitesses en Europe - Reportage de Ginette Lamarche ; Paul Buissonneau en mouvement - Entrevue de Michel Désautels avec Jean-Fred Bourquin, auteur du livre publié aux Éditions Boréal - Le Brexit, cette erreur - Entrevue de Michel Désautels avec l’ancien ministre travailliste des Affaires européennes Denis MacShane.