Podcasts about ifri

Regain de tensions géopolitiques au Moyen-Orient après les frappes d'Israël contre l'Iran, visant son programme nucléaire et ses installations militaires. Au moins 20 hauts gradés iraniens ont été tués. Malgré l'enthousiasme de Donald Trump, Washington assure ne pas être impliqué dans ces frappes et avoir juste été prévenu. Des frappes qui interviennent au lendemain de l'annonce, par l'Iran, de l'accélération de sa production d'uranium enrichi. Analyse et décryptage avec l'invitée de la mi-journée de RFI, Héloïse Fayet, chercheuse au Centre d'études de sécurité de l'Institut français des relations internationales (Ifri), responsable du programme de recherche Dissuasion et prolifération.  RFI : Ces frappes interviennent au lendemain de l'annonce par l'Iran de l'accélération de sa production d'uranium enrichi. Fallait-il s'attendre à cette réaction militaire israélienne ? Héloïse Fayet : Tout d'abord, l'annonce iranienne d'hier, sur l'accélération de son programme, est elle-même une réaction à une motion de censure qui a été décidée au Conseil des gouverneurs de l'Agence internationale de l'énergie atomique, donc l'agence qui supervise notamment le programme nucléaire iranien. On est sur un enchaînement de causes et de conséquences. Cependant, la frappe israélienne, enfin l'opération israélienne, est à voir dans un contexte beaucoup plus global. Cela fait plusieurs années, voire plusieurs dizaines d'années, qu'Israël s'inquiète de la menace que représente l'Iran pour sa sécurité. Et s'inquiète beaucoup plus d'un programme de missiles balistiques conventionnels qui existe – et que l'Iran a déjà employé à plusieurs reprises contre Israël – plutôt que d'une menace nucléaire. Qui pour l'instant ne s'est pas concrétisée. Car rappelons qu'aujourd'hui, tous les services de renseignement du monde – ceux qui s'y intéressent –s'accordent à dire que l'Iran n'a pas d'arme nucléaire fonctionnelle. Et donc aujourd'hui ne présentait pas de menace nucléaire directe et concrète pour Israël. Qui, rappelons-le, est un État qui possède l'arme nucléaire. Le site de Natanz a été touché, mais pas ceux de Fordow et d'Ispahan. Est-ce que Natanz a un intérêt particulier pour l'armée israélienne ? Aujourd'hui, il y a deux sites principaux qui concourent à la progression du programme nucléaire iranien : le site de Natanz  et le site de Fordow. En réalité, le site de Fordow est plus important pour le programme nucléaire iranien, mais il est aussi beaucoup mieux protégé. Étant donné que c'est un site en grande partie construit sous une montagne qui est donc bunkérisé et qui est extrêmement difficile à détruire. Si les Israéliens veulent effectuer des dégâts importants sur le site de Fordow, ils auraient besoin de bombes pénétrantes qu'ils n'ont pas dans leur arsenal. Ils auraient besoin d'un soutien américain s'ils voulaient faire des dommages importants sur le site de Fordow. C'est pour cela qu'ils se sont plus concentrés sur le site de Natanz qui lui est moins protégé. Mais à ce stade, c'est assez compliqué de voir, de comprendre l'étendue des dégâts qui ont été provoqués par les frappes israéliennes. Les Israéliens affirment qu'ils ont détruit des installations souterraines à Natanz. Pour l'instant, l'analyse des images satellitaires montre plutôt la destruction d'infrastructures vitales pour le bon fonctionnement du site. Mais peut-être pas de centrifugeuses, la pièce principale de la production d'uranium utilisée par l'Iran. Aujourd'hui, c'est trop tôt pour évaluer l'impact concret qui est fait par ces frappes sur le programme nucléaire iranien. En réalité, pour moi, c'est presque une attaque contre-productive par rapport au nucléaire iranien, étant donné que les dégâts ne sont à priori pas si importants que cela, mais que l'Iran avait toujours affirmé que si jamais il y avait des attaques contre ses installations nucléaires, alors plus rien ne les arrêterait pour sortir du traité de non-prolifération nucléaire et franchir le seuil nucléaire, donc effectuer les étapes techniques nécessaires pour développer une arme nucléaire. Il faut espérer que les Israéliens aient une vision différente de la chose, avec peut-être du renseignement supplémentaire. Sinon, ils viennent de donner aux Iraniens l'excuse dont ils avaient besoin pour continuer leur programme nucléaire. D'un point de vue strictement légal, du droit international, Israël avait-il le droit de frapper ces installations nucléaires ? C'est assez complexe parce que les États peuvent frapper un État souverain si jamais il y a une menace imminente sur leur propre sécurité et leur propre souveraineté. Ce sera le défi pour Israël qui, il faut le rappeler, n'est pas à une violation du droit international près, mais va devoir justifier son attaque. Ils ont commencé à le faire, notamment en publiant des vidéos et des documents et leurs propres analyses où ils considèrent que la menace iranienne sur le territoire israélien était imminente. On peut avoir une analyse un petit peu différente. Mais il faut rappeler, comme l'explique Rafael Grossi, le directeur de l'AIEA, qu'il y a un statut particulier autour des centrales nucléaires qui sont censées être des sites sensibles que l'on est censé s'abstenir de frapper. On voit bien que les Russes n'ont pas ce genre de précaution en Ukraine, où ils attaquent régulièrement la centrale de Zaporijjia. Là, nous sommes sur des échelles différentes, étant donné que le site de Natanz pose moins de risque en terme d'accidents nucléaires que Zaporijjia. Pour l'instant, l'Agence Internationale de l'énergie atomique se montre assez rassurante par rapport à la situation à Natanz. En tout cas, cela montre quand même une tendance globale à attaquer des sites nucléaires civils à des fins militaires. Quel était l'objectif d'Israël selon vous ? Prouver à l'Iran qu'il peut le frapper sur son sol, sur ses installations nucléaires ? Il faut se rappeler que ce n'est pas la première fois qu'Israël frappe l'Iran directement sur son territoire. En octobre dernier, il y avait eu un enchaînement similaire. Après la mort de Hassan Nasrallah, le chef du Hezbollah, par une frappe israélienne au Liban, les Iraniens avaient répliqué en frappant le territoire israélien, ce qui n'avait quasiment pas fait de dégâts. Ensuite, les Israéliens avaient répondu à cette frappe iranienne par des frappes sur le territoire iranien. Ils avaient déjà démontré leurs excellentes capacités de ciblage. C'est-à-dire qu'ils savaient précisément où est tel matériel, ce qui va provoquer des dégâts importants, ce qui est important pour le régime iranien. À l'époque, ils avaient détruit certains éléments de défense antiaérienne de sites sensibles du programme balistique conventionnel iranien. Là, ils montrent qu'ils peuvent le refaire. Il montre aussi qu'ils ne laissent aucune chance à la diplomatie, aucune chance aux négociations. Donald Trump avait donné le 12 juin comme date butoir des négociations sur le nucléaire iranien, qui avaient lieu entre l'Iran et les États-Unis. Il n'y a pas eu d'accord avant le 12 juin. Les Israéliens se sont sentis capables et libérés peut-être d'une sorte d'obligation vis-à-vis des États-Unis pour conduire ces frappes sur le territoire iranien. Avec, il faut le rappeler, l'autorisation évidemment des États-Unis. Donald Trump a reconnu qu'il avait été mis au courant et qu'il ne s'y était pas opposé. Il y a certains officiels israéliens qui affirment qu'ils ont eu un « green-light », un feu vert en français, donc un soutien total. Alors, pas de soutien militaire concret parce qu'à mon sens, les Américains essaient de se protéger pour éviter les répliques sur leurs propres installations militaires au Moyen-Orient. Mais il est possible qu'il y ait eu du soutien en termes de renseignement et un soutien aussi politique, évidemment. L'attaque de drones conduite en riposte sur le territoire israélien par l'Iran semble plus symbolique que réellement menaçante... Oui, les drones ont quasiment tous été interceptés avant même qu'ils n'atteignent l'espace aérien israélien. Les Iraniens devaient faire quelque chose pour répliquer immédiatement. S'il y a une riposte plus importante, elle va probablement prendre un peu plus de temps à être conçue. Parce que, comme on l'a expliqué, l'état-major iranien, qui aurait été capable de concevoir une opération et de la coordonner, a été tué. Alors, les remplaçants ont déjà été nommés pour une partie, mais il y a quand même une expertise qui a été perdue. Il y a des sites qui ont été endommagés, mais il y a aussi des lanceurs mobiles. Is ont encore la possibilité de faire des frappes contre le territoire israélien. Mais là aussi, c'est aux Iraniens de choisir s'ils veulent effectuer une attaque « tout pour le tout ». C'est-à-dire une attaque saturante avec plusieurs centaines de missiles balistiques sur une échelle encore plus importante que ce qu'on a connu en avril et en octobre. Qui pourrait réellement causer des dégâts sur le territoire israélien s'il y a une saturation de la défense anti-missile israélienne et avec un soutien occidental. Mais ce qui provoquerait peut-être de nouveau une réponse israélienne. À ce jeu-là, il est possible qu'Israël puisse tenir plus longtemps, notamment parce qu'ils sont soutenus par les Occidentaux. Ce sont les Iraniens qui ont les cartes en main, mais peut être moins de cartes qu'avant la frappe israélienne – car c'est évidemment l'objectif d'Israël que de frapper cet arsenal balistique. Ils peuvent aussi, comme on l'a dit, frapper des sites américains dans la région, mais peut-être qu'ils n'ont pas envie de trop impliquer les Américains dans cette histoire. On ne peut pas vraiment faire de pronostic. On scrutera avec beaucoup d'attention toutes les déclarations iraniennes ces prochains jours. Et les mouvements autour des bases de missiles balistiques iraniens. Est-ce une grosse perte pour l'Iran, tous ces hauts responsables qui ont été tués ? C'est une perte importante, parce que cela montre un certain état de faiblesse du régime iranien. Selon certaines informations qui commencent à apparaître, ils auraient tous été réunis dans le même bunker pour une réunion. Donc évidemment, c'étaient des cibles assez faciles à frapper. Il est quand même assez surprenant que, alors qu'il y avait déjà eu des alertes la nuit précédente concernant de possibles frappes israéliennes, que le régime iranien n'ait pris quasiment pas de précautions. Est-ce une sorte d'arrogance du côté iranien ? Mais aussi, du côté israélien, ils ne semblent pas trop se préparer, eux, à une riposte iranienne. Il est certain que, dans l'histoire, les principales victimes, ce sont les populations. C'est peut-être cela que cherche Israël, essayer à nouveau de provoquer les populations iraniennes à se révolter contre le régime. Mais même la stratégie de pression maximale économique qui avait été mise en œuvre par les États-Unis n'a pas réussi. Il me semble peu probable que cet objectif de changement de régime, qui est poursuivi insidieusement par Israël, n'aboutisse. Les États-Unis et l'Iran négocient directement en ce moment. Un sixième cycle de discussion était prévu ce dimanche. Pensez-vous qu'il aura lieu ? Les Iraniens ont dit évidemment qu'ils n'y participeraient pas. Comme tout le monde, ce vendredi matin, on se réveille et on voit l'interview de Donald Trump dans Fox News qui dit : « J'espère qu'ils viendront à la table des négociations tout de même dimanche, même s'il y aura une partie qui sera absente. » Parce qu'une partie des négociateurs ont été tués dans la frappe israélienne. Cela montre une telle déconnexion, je trouve, entre les enjeux réels et cette façon de communiquer par Donald Trump. Cela ne peut que mettre à mon avis de l'huile sur le feu. S'il imaginait qu'une telle opération, qu'il a approuvé, pourrait n'avoir aucune conséquence sur les négociations, je pense qu'il s'est complètement fourvoyé. Mais voilà, c'est la politique étrangère de Donald Trump.   À lire aussiToutes les dernières infos sur l'Iran

Đến nay, Matxcơva chịu 17 đợt trừng phạt của Liên Hiệp Châu Âu và đánh mất thị trường lớn nhất mua vào dầu hỏa và khí đốt là khối này. Kinh tế của Nga « thấm mệt » nhưng tránh được khủng hoảng nhờ « đảo lại các ưu tiên trong bang giao » và trông cậy vào các nền kinh tế đang trỗi dậy mà đứng đầu là Trung Quốc.  Viễn cảnh một hiệp định ngừng bắn cho Ukraina còn xa vời tạm xua tan hy vọng của điện Kremlin là Mỹ với vai trò đầu tầu, thuyết phục được phương Tây dỡ bỏ dần các biện pháp phong tỏa nhắm vào nước Nga.Đầu tháng 2/2025 thủ tướng Mikhail Michoustin đầy tự tin thông báo với tổng thống Vladimir Putin tăng trưởng của Nga trong năm 2024 đạt 4,1 %, « đỉnh cao từ năm 2010 ». Cùng lúc Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế dự báo GDP của Nga năm nay « tăng nhanh hơn hẳn so với Anh, Pháp hay Đức ».Trong khi đó, báo chí và các nhà quan sát của phương Tây thường xuyên đánh giá kinh tế của nước Nga đang « thấm đòn » sau ba năm chiến tranh và không nhận được đầu tư trực tiếp Âu-Mỹ, của Úc hay Canada, Nhật Bản, Hàn Quốc …Trả lời đài RFI tiếng Việt, nhà nghiên cứu Igor Delanoë, phó giám đốc Đài Quan Sát Pháp-Nga, cộng tác viên của Viện Quan Hệ Quốc Tế và Chiến Lược – IRIS nhìn nhận, kinh tế Nga tránh được khủng hoảng, cho dù dân chúng phải đối mặt với lạm phát và gần 30 % lãi suất ngân hàng.  « Kinh tế Nga đã kết thúc năm 2024 với mức tăng trưởng hơn 4%. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) hiện vẫn dự báo GDP của nước này tăng 3,8%. Có thể nói mức tăng trưởng như vậy là khá tốt, nhất là trong những điều kiện hiện tại như chúng ta đã biết với các biện pháp trừng phạt mà phương Tây đã ban hành. Tuy nhiên, vấn đề của Nga là lạm phát vẫn ở mức rất cao – theo thống kê là vào khoảng 10%. Nhưng cũng tùy theo mặt hàng. Đặc biệt là các mặt hàng thiết yếu trong cuộc sống hàng ngày, giá cả thậm chí tăng cao hơn nhiều. Thí dụ như là giá trứng, hay khoai tây, một số thực phẩm thiết yếu hay hàng tiêu dùng… Đây quả thực là một vấn đề nghiêm trọng. Cùng lúc lãi suất của Ngân Hàng Trung Ương Nga dao động ở mức 21-22 % và trên thực tế, các doanh nghiệp và tư nhân phải đi vay với lãi suất khoảng 25 -  thậm chí là 28  %. Trong hoàn cảnh đó, mọi dự án đầu tư hay kế hoạch đi vay tín dụng để mua nhà đều bị đóng băng ».Những khó khăn nói trên không dẫn tới « khủng hoảng trong xã hội » bởi vì như Igor Delanoë ghi nhận, từ 3 năm qua, dân cư ở thủ đô Matxcơva và các thành phố lớn vẫn sinh hoạt gần như bình thường, không bị chiến tranh đe dọa.Tuy nhiên, ở những khu vực sát với biên giới Ukraina như ở Briansk, Belgorod hay tại bán đảo Crimée thì khác : đây là những nơi dân cư bị bom và drone của Ukraina đe dọa.Thâm hụt trong cán cân chi tiêuNhưng gần đây, một thách thức khác đang đặt ra cho chính quyền của tổng thống Putin. Vào lúc các phí tổn chiến tranh không ngừng gia tăng, thu nhập của nhà nước Nga lại sụt giảm vì dầu hỏa mất gia và cùng lúc đồng tiền rúp tăng giá so với đô la và euro. Igor Delanoë phân tích :  « Từ đầu 2025,  giá dầu khá thấp chỉ hơn 60 đô la một thùng, trong lúc các dự báo của Matxcơva căn cứ vào giá dầu từ 65 đến 69 đô la/ thùng. Thêm vào đó, đơn vị tiền tệ của Nga tăng giá (từ 80 cho đến 90 rúp đổi lấy một đô la). Thu nhập của các tập đoàn năng lượng, của nhà xuất khẩu Nga vì được thanh toán bằng rúp, nên qua đó bị sụt giảm. Trong dự luật ngân sách được đã hoàn tất hồi mùa thu 2024, Matxcơva giả định giá dầu là 69 đô la/thùng, nên bội chi ngân sách cho năm nay sẽ tăng lên thêm,  tương đương với 1,7% GDP. Nhiều nước châu Âu sẽ hài lòng với mức thâm hụt này, nhưng đối với Matxcơva thì đây là một gánh nặng nhưng mà Nga  hoàn toàn đủ sức cáng đáng ».« Nga đã có những bước chuẩn bị từ trước »Vậy thì những bí quyết nào cho phép Nga vẫn giữ được tăng trưởng ở mức khá cao như vừa nói ? Nhà nghiên cứu Pháp, Igor Delanoë trả lời :« Ở đây có ba yếu tố. Thứ nhất, Matxcơva đã có một sự chuẩn bị từ trước. Thứ hai là đã thiết lập các mạng lưới giao thương song song để lách lệnh trừng phạt và thứ ba là từ đầu cuộc chiến đến nay, Nhà nước liên tục ồ ạt đầu tư vào kinh tế.Về điểm đầu tiên, Nga đã chuẩn bị từ năm 2014, kể từ khi bị phương Tây trừng phạt do sáp nhập bán đảo Crimée của Ukraina. Chính phủ đã có hẳn một loạt công cụ để tăng cường khả năng tự chủ. Thí dụ Nga cho phổ biến các thẻ ngân hàng nội địa thay cho thẻ  Visa hay Mastercard – vốn phụ thuộc vào các hệ thống ngân hàng của Âu Mỹ. Cùng lúc Matxcơva cũng giảm bớt lệ thuộc vào đồng đô la, chuyển sang dùng nhân dân tệ của Trung Quốc nhiều hơn và tích trữ vàng. Điểm thứ nhì là từ năm 2022, Nga đã thiết lập cả một mảng giao dịch không chính thức với nhiều đối tác để lách lệnh trừng phạt. Cũng chính vì thế mà Trung Quốc đã nhanh chóng trở thành đối tác thương mại quan trọng nhất của Matxcơva. Kim ngạch xuất nhập khẩu hai chiều đạt ngưỡng 240 tỷ đô la. Sau Trung Quốc, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ đứng thứ nhì và thứ ba trong số các bạn hàng của Nga. Ấn Độ chủ yếu mua vào dầu hỏa và than đá. Còn Thổ Nhĩ Kỳ là nơi trung chuyển ngũ cốc và nông phẩm của Nga đến các đối tác thứ ba … Ngoài ra, chúng tôi ghi là nhận giao thương giữa Matxcơva với các quốc gia nhỏ hơn như Armenia hay Các Tiểu Qương Quốc Ả Rập Thống Nhất cũng đã tăng mạnh trong ba năm trở lại đây.Cuối cùng là vai trò hàng đầu của nhà nước qua các khoản đầu tư mà chủ yếu là để huy động nền kinh tế phục vụ cho mục đích chiến tranh từ tháng 2/2022 khi Matxcơva khởi động cuộc chiến ở Ukraina. »Các « hạm đội ma » bảo đảm 70 % xuất khẩu dầu hỏa của Nga Theo một nghiên cứu của trường cao đẳng kinh tế Ukraina, Kiyv School of Economics, 70 % xuất khẩu dầu thô của Nga được trung  chuyển quan đường biển nhờ các « hạm đội tàu ma », và 95 % khối lượng này được dành để bán cho Trung Quốc, Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ.Nếu như vào thời điểm 2021, trước khi tổng thống Vladimir Putin tấn công Ukraina, gần 50 % tổng kim ngạch xuất khẩu của Nga là để phục vụ các thị trường tại toàn châu Âu, trong đó bao gồm luôn cả Ukraina và Bélarus, thì đến cuối 2023, tình hình đã hoàn toàn thay đổi.Igor Delanoë, thuộc Đài Quan Sát Pháp-Nga tuy nhiên nhấn mạnh, dầu khí vẫn là một nguồn thu rất lớn đối với nước Nga, giúp quốc gia này « trang trải phần lớn các phí tổn chiến tranh ». Song song với dầu khí, Nga đã đẩy mạnh các lĩnh vực xuất khẩu khác như là nông phẩm, hay phân bón, hóa chất…Đó là những mặt hàng mà đến nay Âu, Mỹ không hề áp đặt lệnh cấm vận. Cũng chuyên gia người Pháp này lưu ý rằng « những lĩnh vực này không chỉ đem lại thu nhập cho Matxcơva mà còn là những đòn bẩy mở rộng ảnh hưởng địa chính trị của Nga – đặc biệt là ở châu Phi và các khu vực khác trên thế giới ».Một trật tự mới trên bàn cờ thương mại của Matxcơva Với chiến tranh Ukraina và các biện pháp trừng phạt phương Tây ban hành, trọng tâm kinh tế và thương mại của Nga đã nhanh chóng  xoay trục sang châu Á :« Thực tế đã có những quan hệ đối tác kinh tế gia tăng đáng kể trong thời gian gần đây. Như vừa nói, Nga hiện có các đối tác thương mại hàng đầu là Trung Quốc, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ, nhưng cũng cần chú ý đến một số quốc gia khác đã từ lâu được theo dõi sát sao như Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) trong khu vực vùng Vịnh. Ngoài ra, các nước thuộc không gian hậu Xô Viết như Armenia cũng đã trở thành đối tác thương mại quan trọng, do họ là những trung gian, những mắt xích trong chuỗi cung ứng của Nga... Nếu nhìn xa hơn nữa chúng ta thấy rằng Matxcơva đang nỗ lực đa dạng hóa các mối quan hệ kinh tế với nhiều khu vực khác trên thế giới để lấp vào chỗ trống mà các đối tác phương Tây để lại. Riêng với khu vực châu Á, ngoài Trung Quốc ra thì chính quyền của ông Putin đã thúc đẩy quan hệ với Indonesia, thành viên mới trong khối các nền kinh tế đang trỗi dậy BRICS. Mối quan hệ với Việt Nam cũng đã được thúc đẩy trở lại. Đương nhiên là phải kể đến hợp tác càng lúc càng chặt chẽ giữa Nga và Bắc Triều Tiên. Tất cả những động thái này nhằm giảm bớt mức độ phụ thuộc vào một mối quan hệ đối tác châu Á duy nhất là Trung Quốc ».Theo một nghiên cứu gần đây của Viện Quan Hệ Quốc Tế Pháp, IFRI vì chính sách « xoay trục » trên bàn cờ thương mại này, mà châu Phi đang « đội sổ » trong số 10 ưu tiên của Nga về đối ngoại, nay đã « nhảy vọt lên hạng thứ 6 ». Nếu như Matxcơva « ưu tiên » cung cấp nông phẩm và ngũ cốc cho nhiều nước châu Phi như Somalia, Mali, hay Burkina Faso… vì lý do nhân đạo, thì trong chiều ngược lại, nhiều quốc gia trên châu lục này là những mỏ vàng thực thụ của các tập đoàn khai thác khoáng sản Nga như Nord Gold hay Emiral Resources… Đó là chưa kể đến những thương vụ mua bán vũ khí giữa các tập đoàn của Nga với các giới tướng lĩnh ở châu Phi.

durée : 00:04:10 - Les P'tits Bateaux - par : Camille Crosnier - Aujourd'hui, Lou, 11 ans, se demande pourquoi avons-nous créé des robots artificiels. La spécialiste Laure de Roucy-Rochegonde lui répond. - invités : Laure de Roucy-Rochegonde - Laure de Roucy-Rochegonde : Directrice du Centre géopolitique des technologies à l'Institut français des relations internationales (IFRI) et enseignante à Sciences Po Paris et à l'université Paris-II Panthéon-Assas - réalisé par : Stéphanie TEXIER

Quand Donald TRUMP change de cible et s'en prend ouvertement à Vladimir POUTINE, qui selon lui est “devenu fou” et “joue avec le feu”... On est loin de la love story qui avait suivi le retour de TRUMP à la Maison Blanche alors comment comment comprendre ce virage à 180 degrés ? Est-il réel ou fantasmé ? Qui tient encore les rênes de ce grand jeu géopolitique mondial de plus en plus difficile à comprendre ? On en débat ce mercredi 28 mai avec nos invités : ▶︎ Veronika DORMAN Journaliste à Libération, еx-correspondante à Moscou▶︎ Pierre LÉVY Ancien ambassadeur de France en Russie▶︎ Dimitri MINIC Chercheur au Centre Russie/Eurasie de l'Institut français des relations internationales (IFRI), docteur en histoire des relations internationales, auteur de « Pensée et culture stratégiques russes, Du contournement de la lutte armée à la guerre en Ukraine » (éditions Maison des sciences de l'homme, avril 2023)▶︎ Joséphine STARON Directrice des études et des relations internationales du think thank Synopia▶︎ Gallagher FENWICK Grand reporter

durée : 00:58:17 - Cultures Monde - par : Julie Gacon, Mélanie Chalandon - Ce 26 mai 2025 s'est ouvert à Kuala Lumpur le 46ème sommet de l'Association des nations d'Asie du Sud-Est (ASEAN). L'occasion pour le Premier ministre chinois Li Qiang de rencontrer les chefs d'États des pays de l'ASEAN et d'approfondir les relations entre la Chine et les pays membres. - réalisation : Vivian Lecuivre - invités : Mary-Françoise Renard Professeure émérite à l'université de Clermont-Ferrand, économiste spécialiste de l'économie chinoise; Sophie Boisseau du Rocher Chercheuse associée au Centre Asie de l'Institut français des relations internationales (IFRI); Philippe Aguignier Enseignant sur l'économie chinoise à l'INALCO et à Sciences Po et chercheur associé à l'institut Montaigne

Mỹ sẽ an toàn hơn với dự án « Mái vòm vàng » mà tổng thống Donald Trump vừa loan báo ? « Chiến tranh các vì sao » đầu thập niên 1980 thời Reagan đã đẩy Liên Xô vào một cuộc chiến tiêu hao. Bốn chục năm sau, Nhà Trắng muốn sử dụng lại chiến thuật này để nhắm vào mục tiêu quan trọng nhất là Bắc Kinh. Nhưng với những phương tiện tài chính, kỹ thuật nào và điều gì sẽ xẩy ra nếu Trung Quốc, Nga tăng tốc trong cuộc chạy đua vũ trang trên không gian.     Tổng thống Hoa Kỳ thứ 47, Donald Trump, hôm 20/05/202 chính thức thông báo một kế hoạch « rất quan trọng cho thành công và sự tồn tại » của nước Mỹ : Golden Dome hay Mái vòm vàng, một lá chắn « có khả năng chận bắn tên lửa xuất phát từ bất cứ nơi nào trên Trái đất, kể cả phóng đi từ không gian ». Theo lời nguyên thủ Mỹ, lá chắn tên lửa này huy động « hàng ngàn vệ tinh hiện đại nhất, sử dụng công nghệ tối tân nhất », cho phép bắn chặn « mọi loại tên lửa », kể cả tên lửa siêu thanh có mang theo đầu đạn hạt nhân nhắm vào Hoa Kỳ, với mức độ tin cậy « gần 100 % ».Donald Trump hy vọng Mái vòm vàng sẽ bắt đầu hoạt động trước khi ông mãn nhiệm. Phí tổn chương trình ước tính lên tới 175 tỷ đô la và ngay lập tức Washington sẵn sàng huy động 25 tỷ đô la để « khởi động dự án ».Vòm vàng cao cấp hơn vòm sắt của Israel Mái vòm vàng Donald Trump vừa trình bày gồm ba điểm then chốt : thứ nhất đây là một lá chắn chống tên lửa, dựa theo mô hình mái vòm sắt của Israel, nhờ đó mà Nhà nước Do Thái đã hủy diệt được gần hết tên lửa của Iran bắn vào lãnh thổ Israel hồi năm 2024 trong các đợt căng thẳng tưởng chừng dẫn tới chiến tranh. Nhưng giới phân tích cũng lưu ý rằng, vòm sắt đó của Israel vẫn bị rocket của Hamas xuyên thủng trong loạt tấn công đẫm máu hồi tháng 10/2023.Điểm thứ nhì, chính quyền Trump kỳ vọng Mái vòm vàng do hiện đại hơn, quy mô hơn vòm sắt của Nhà nước Do Thái nên sẽ hiệu quả hơn, với khả năng bảo vệ « gần như 100 % » toàn bộ lãnh thổ Hoa Kỳ, lớn gấp 450 lần lãnh thổ Israel. Vòm vàng sẽ chặn được đủ loại tên lửa từ « tên lửa đạn đạo, hành trình, tên lửa đạn đạo xuyên lục địa có thể mang theo đầu đạn hạt nhân và tên lửa siêu thanh cũng như drone ».Điểm quan trọng thứ ba là khả năng « phát hiện » trước khi bất kỳ một tên lửa nào bay tới lãnh thổ của Mỹ nhờ « hàng ngàn vệ tinh » trên quỹ đạo, và hệ thống vệ tinh dày đặc đó cho phép nhanh chóng « can thiệp », kể cả từ không gian để tiêu hủy mối nguy hiểm đó.Mỹ sẽ vi phạm luật pháp quốc tế ? Điểm sau cùng này là một điều mới và rất quan trọng về mặt quân sự và an ninh đối với toàn thế giới, theo giải thích của tướng Dominique Trinquand. Ông từng đứng đầu một ủy ban quân sự của Pháp bên cạnh Liên Hiệp Quốc.« So sánh mái vòm vàng của Mỹ với vòm sắt của Israel hơi khập khiễng. Đây là sự tiếp nối của Chiến tranh các vì sao mà cố tổng thống Ronald Reagan đã khởi động năm 1983. Hệ thống của Mỹ cho phép quan sát và nhận diện các tên lửa. Vấn đề đầu tiên ở đây là phát hiện sớm chừng nào tốt chừng nấy các tên lửa, để có thể chận được tên lửa đó. Chính ở giai đoạn bắn chặn tên lửa này, có một sự mập mờ : chúng ta đã sử dụng vệ tinh để nhận diện tên lửa, rồi huy động tên lửa từ trên mặt đất để tiêu hủy tên lửa của đối phương. Đây là điều hiển nhiên không gây tranh cãi. Tuy nhiên bắn hạ một tên lửa từ trên không gian sẽ là điều mà công ước quốc tế không cho phép. Như vậy là chúng ta sẽ vượt quá khuôn khổ pháp lý hiện hành. Điểm cuối cùng tôi xin lưu ý, chính tổng thống Trump cũng nhìn nhận Mái vòm vàng chỉ tiến gần đến mức hiệu quả 100 %. Có nghĩa là nước Mỹ vẫn không được bảo vệ hoàn toàn và điềm mà Hoa Kỳ lo ngại sợ hơn cả là tên lửa siêu thanh với đầu đạn hạt nhân ».  Giới hạn về kỹ thuậtLãnh thổ Israel chỉ bằng 1/450 diện tích của Hoa Kỳ. Vòm sắt của Nhà nước Do Thái chỉ đủ sức chống đỡ rocket, tên lửa đạn đạo tầm ngắn phóng đi từ các nước « lân cận » và đã không hiệu quả 100 % như đã thấy. Dự án của tổng thống Trump có tham vọng chặn luôn cả các tên lửa tầm xa, tên lửa hành trình và liên lục địa …. Vậy Mỹ sẽ phải sử dụng những kỹ thuật nào ? Và làm sao để có thể « phát hiện » các tên lửa được cho là đang chuẩn bị nhắm tới lãnh thổ Hoa Kỳ, hay khi chúng vừa được phóng đi ? Theo nhà báo Caroline Bruneau, của tạp chí chuyên đề Aerospatium, trước mắt đây hãy còn là một « vùng sương mù » :« Sẽ rất thú vị khi chúng ta nhìn vào danh sách các công ty đăng ký đấu thầu, tham gia dự án – Hiện có khoảng 180 tập đoàn đã đăng ký và như vậy họ sẽ phải cung cấp thông tin về kỹ thuật sẽ sử dụng …Trước mắt đã có một số công nghệ để bắt chận tên lửa, thí dụ như công nghệ GBMD tức là hệ thống tên lửa đánh chặn tên lửa đạn đạo của Hoa Kỳ để chặn tên lửa Bắc Triều Tiên. Tỷ lệ thành công là 57 % tức là còn rất thấp để bảo vệ an ninh cho Hoa Kỳ. Dự án Mái vòm vàng sử dụng kỹ thuật nào để bắt chận tên lửa siêu thanh ? Hiện tại chưa thể trả lời câu hỏi này. Chỉ biết rằng đây là một dự án khổng lồ, rất tốn kém. Chi phí dự trù là 175 tỷ đô la nhưng theo giới trong ngành Mái vòm vàng có thể vượt ngưỡng 500 tỷ đô la và còn hơn thế nữa. Mỹ muốn huy động số tiền khổng lồ nói trên vì đánh giá là mức đe dọa đối với an ninh quốc gia thực sự to lớn và có thực ».   Nguy cơ chạy đua vũ trang trên không gian và khai tử nguyên tắc cơ bản của thuyết răn đeChuyên gia về các vấn đề vũ khí răn đe và hệ thống chống tên lửa, Etienne Marcuz, thuộc Quỹ Nghiên Cứu Chiến Lược FRS của Pháp lưu ý : để phát hiện và chặn trước một tên lửa phóng đi từ một quốc gia rộng lớn như Trung Quốc hay Nga, « giải pháp duy nhất của Hoa Kỳ là sử dụng vệ tinh có trang bị tên lửa chống tên lửa ». Nói cách khách là Mỹ sẽ phải gài đặt sẵn các thiết bị quân sự trên không gian. Vấn đề đặt ra là nếu Hoa Kỳ làm được việc này hay nghĩ tới giải pháp này, thì có nghĩa là Nga và Trung Quốc cũng có phương tiện để « phát triển vũ khí trên không gian nhằm bắn chặn, hoặc phá hủy các phương tiện quân sự của Mỹ ». Nói cách khác, với Mái vòm vàng, Donald Trump như thể khuyến khích các đối thủ cùng « quân sự hóa không gian ».Theo bà Laurence Nardon điều hành chương trình nghiên cứu về châu Mỹ tại Viện Quan Hệ Quốc Tế Pháp IFRI Mái vòm vàng nguy hiểm ở một điểm khác nữa : trong học thuyết về vũ khí răn đe đến nay các cường quốc hạt nhân bị trói buộc bởi nguyên tắc mà chuyên gia này gọi là « thế cân bằng của sự sợ hãi kinh hoàng (l'équilibre de la terreur) ».Nguyên tắc đó đơn giản là mỗi bên đều biết rằng hạt nhân chỉ là vũ khí răn đe, sử dụng đến công cụ « chết người này » để tiêu diệt đối phương, tức là cũng tự giết mình. Nhưng Mái vòm vàng của tổng thống Trump có nguy cơ khai tử nguyên tắc đến nay vẫn trói buộc các cường quốc nguyên tử với nhau này.  Mỹ đang có những ưu tiên cấp bách hơnChuyên gia về an ninh cũng thuộc viện IFRI, Léo Péria Peigné có đồng quan điểm và giải thích thêm rằng, tham vọng trang bị một Mái vòm vàng cho Hoa Kỳ vào thời điểm này là một tính toán kém thực tế: « Một hệ thống chống tên lửa hiệu quả sẽ làm thay đổi tương quan giữa những phương tiện tấn công và phòng thủ trong thuyết răn đe hạt nhân. Vấn đề đặt ra là trong lĩnh vực hạt nhân, Hoa Kỳ đang gặp nhiều vấn đề về tài chính, cũng như ở khâu hiện đại hóa kho tên lửa đạn đạo …  Những tên lửa hiện có, trên nguyên tắc đã phải được tân trang lại từ lâu nay để có thể vẫn được sử dụng cho đến năm 2050, bởi Mỹ không kịp để có thêm vũ khí với công nghệ mới. Do vậy câu hỏi đặt ra là dự án của ông Trump sẽ tốn bao nhiêu tiền và tìm nguồn tài trợ ở đâu ra ? Quân đội Hoa Kỳ đang có những nhu cầu rất lớn và đó là những nhu cầu hoàn toàn khác hẳn so với mục tiêu xây dựng Mái vòm vàng. Nhu cầu của Lầu Năm Góc thích hợp hơn để đối phó với mối đe dọa xuất phát từ Trung Quốc hiện nay. Ngành công nghiệp đóng tàu của Mỹ hiện trong tình trạng thảm hại. Để phát triển các chương trình cho bên bộ binh, Hoa Kỳ cũng đang gặp khó khăn để thay thế một số các thiệt bị có từ thời Chiến tranh lanh. Trong hoàn cảnh đó, chi ra từ 800 đến 1.000 tỷ đô la cho Mái vòm vàng, tôi nghĩ là Lầu Năm Góc không mấy hài lòng, cho dù bộ Quốc Phòng đang chịu áp lực lớn của tổng thống Trump đi chăng nữa ».Mỹ đủ sức « cản đường » Trung Quốc ?  Vào lúc Nhà Trắng khẳng định Mái vòm vàng sẽ bảo vệ nước trước mọi hình thức tấn công, nhưng các chuyên gia quốc tế đồng loạt cho rằng, ông Trump vẫn hoài niệm thời kỳ « vàng son » dưới thời tổng thống Ronald Reagan (1980-1988) và kế hoạch bị bỏ dở « Chiến tranh các vì sao » nhằm hủy hoại sức lực của Liên Xô. Trump giờ đây cũng muốn lôi kéo Trung Quốc vào một cuộc chạy đua công nghệ và không gian với hy vọng làm hao mòn sức lực của đối phương. Tướng Dominique Trinquand nguyên trưởng phái đoàn Pháp bên cạnh Liên Hiệp Quốc nhắc lại :  « Chúng ta thường nhắc đến Chiến tranh các vì sao, thời tổng tống Reagan và những hệ quả trực tiếp và gián tiếp. Đừng quên rằng, chính cuộc chạy đua vũ trang quá tốn kém đó đã buộc Liên Xô phải bỏ cuộc. Giờ đây Mỹ muốn ‘bổn cũ soạn lại'. Câu hỏi đặt ra là liệu rằng Mái vòm vàng của ông Trump có làm cạn kiệt các nguồn tài chính của Trung Quốc hay không. Một khi mà Donald Trump công bố kế hoạch lá chắn chống tên lửa của Mỹ thì Trung Quốc lập tức lên tiếng ». Léo Péria Peigné chuyên nghiên cứu về an ninh của viện Quan Hệ Quốc Tế Pháp cho rằng chỉ cần nhìn vào những thành tựu của Trung Quốc cả về công nghiệp lẫn trong lĩnh vực công nghệ cao, nước cờ đó không còn tính thời sự, đơn giản là Mỹ đang phụ thuộc vào một số nguyên liệu thiết yếu của Trung Quốc như kim loại hiếm. « Nếu chúng ta nhìn lại Chiến tranh các vì sao hồi thập niên 1980 : khi đó mục tiêu của Mỹ là khai thác công nghệ cao của mình để hủy hoại sức lực của Liên Xô. Giờ đây, đối thủ của Washington là Bắc Kinh. Với tiềm năng cả về công nghệ lẫn công nghiệp mà Trung Quốc đang có, không biết rằng chính sách của Hoa Kỳ có còn tính thời sự nữa hay không. Để thực hiện Mái vòm vàng, các nhà sản xuất công nghiệp của Hoa Kỳ không hoàn toàn tự chủ mà phải dựa vào một số sản phẩm của Trung Quốc và đó là những mặt hàng khó có thể thay thế. Đây thực sự là một câu hỏi lớn đang đặt ra ». Cuối cùng, tướng Trinquand nhận xét, Mái vòm vàng để lộ rõ chiến lược quân sự của Mỹ với khá nhiều mâu thuẫn và cả những tác động kèm theo.« Công nghệ và khối lượng tên lửa của Bắc Triều Tiên không trực tiếp đe dọa Hoa Kỳ. Ngược lại, tiềm năng quân sự của Trung Quốc là một mối nguy hiểm. Tuy nhiên cũng phải đặt lại vấn đề trong tầm nhìn chung của Washington về an ninh : thứ nhất Mỹ quan niệm Trung Quốc là đối thủ thực thụ, là mối đe dọa số 1. Điểm thứ nhì là để tự vệ, Hoa Kỳ chủ trương tự cô lập mình với phần còn lại của thế giới, một dạng như là chính sách bảo hộ trong lĩnh vực quân sự. Đương nhiên là điều này bắt buộc châu Âu phải rà soát lại chính sách an ninh và chiến lược phòng thủ. Châu Âu không có khả năng để cũng trang bị một lá chắn chống tên lửa quá đắt đỏ như của Mỹ ».Dự án Mái vòm vàng của Mỹ đang đặt ra nhiều câu hỏi và thậm chí một số nhà phân tích cho rằng, tổng thống Trump đang cho công luận Hoa Kỳ « ăn bánh vẽ » khi ồn ào bảo đảm rằng lá chắn chống tên lửa ông sắp trang bị cho đất nước là « hàng cao cấp » nên sẽ rất hiệu quả. Nguy hiểm ở đây là cái « bánh vẽ » đó tạo ra ảo tưởng trong công luận là an ninh của Hoa Kỳ sẽ được bảo vệ gần như là 100 %. Còn với những đối thủ của nước Mỹ thì Mái vòm vàng là cơ hội để tăng tốc các dự án phát triển công nghệ quân sự, kể cả các chương trình quân sự hóa không gian.  

durée : 00:58:46 - Affaires étrangères - par : Christine Ockrent - Dans le duel entre la Chine et les Etats-Unis, l'imprévisibilité de Donald Trump offre-t-elle des opportunités inattendues à Xi Jinping ? Quels enjeux autour de l'Asie du Sud-Est, cet autre front qui concentre une bonne part de la population et de l'économie mondiales ? - réalisation : Luc-Jean Reynaud - invités : Valérie Niquet Maître de recherche spécialiste de l'Asie à la fondation pour la recherche stratégique.; Marc Julienne Directeur du Centre Asie de l'Institut français des relations internationales (IFRI); Mathieu Duchâtel Directeur des Études internationales et Expert Résident de l'Institut Montaigne; Philippe Le Corre Professeur de géopolitique à l'ESSEC et chercheur au Asia Society Policy Institute.

Un « Dôme d'or » conçu sur le modèle du « Dôme de fer » israélien pour protéger le territoire américain. C'est l'idée avancée par Donald Trump qui a indiqué que le système serait opérationnel d'ici à la fin de son mandat et coûterait au total « environ 175 milliards de dollars une fois terminé ». Il s‘agit d'un bouclier qui protège le pays des attaques, en interceptant les missiles, les roquettes mais aussi les drones. La Russie et la Chine demandent à Trump d'annuler son projet. Le décryptage de Léo Péria-Peigné, chercheur au Centre des études de sécurité de l'Institut français des relations internationales (Ifri) et auteur de Géopolitique de l'armement : instrument et reflet des relations internationales (éditions Le Cavalier Bleu). À lire aussiDonald Trump annonce la construction du «Dôme d'or», un dispositif anti-missile

Le président du Ghana John Mahama a fait sensation cette semaine à Abidjan, en Côte d'Ivoire, quand il a appelé les investisseurs à venir forer du pétrole dans son pays « comme s'il n'y avait pas de lendemain ». Pourquoi une telle frénésie et une telle impatience ? Il y a l'effet Donald Trump, bien sûr, mais pas seulement. Benjamin Augé est chercheur associé au programme Afrique et au programme Énergie climat à l'Institut français des relations internationales (Ifri). Il nous donne quelques clés au micro de Christophe Boisbouvier. RFI : À l'Africa CEO Forum d'Abidjan cette semaine, le président ghanéen John Mahama a fait sensation quand il a appelé les investisseurs à venir pomper un maximum de pétrole chez lui, « comme s'il n'y avait pas de lendemain », a-t-il précisé. Qu'est-ce que vous en pensez ? Benjamin Augé : Je pense que c'est très classique de tous les dirigeants de pays producteurs, l'objectif est de produire le plus vite possible. Et John Mahama, qui vient d'arriver au pouvoir, a besoin de revenus significatifs. Et donc c'est assez classique que dans le sillage de l'arrivée de Trump au pouvoir, qui justement va faire son possible pour augmenter encore la production pétrolière de son pays, et bien à l'image de Trump, il essaie de suivre ses traces. Et donc l'objectif est de produire jusqu'à la dernière goutte. Quand il y a une rentabilité par rapport à un gisement, c'est d'essayer de faire en sorte que des investisseurs viennent pour trouver de nouveaux gisements pour que la production puisse à nouveau remonter. Et c'est vrai qu'il a compris que l'enveloppe globale pour les hydrocarbures a tendance à diminuer et que donc les investisseurs sont de plus en plus difficiles à convaincre d'investir dans certains pays, notamment dans des pays compliqués. Et donc il est nécessaire de tout faire pour faire en sorte que ces investisseurs viennent, en l'occurrence au Ghana.Oui, parce qu'il y a pas mal de banques européennes et américaines qui sont sous pression de leurs opinions publiques et qui n'osent plus investir dans le pétrole et le gaz. C'est ça ? Exactement. Tout gros investissement, on peut parler aussi d'investissement au Mozambique, sur Mozambique LNG avec Total, est très compliqué parce que vous avez plusieurs pays qui sont impliqués et les ONG environnementales sont en Occident à faire beaucoup, beaucoup de pression pour que leurs banques n'investissent pas dans ces projets-là. Et donc ça devient de plus en plus compliqué… Avec une enveloppe globale pour le pétrole et le gaz qui diminue et avec un nombre d'acteurs qui se dirigent de moins en moins sur les hydrocarbures qui n'ont plus vraiment la cote.Alors le Ghana n'est pas le seul pays africain à nourrir de grandes ambitions gazières et pétrolières. Il y a son voisin ivoirien, il y a le Sénégal, il y a la Mauritanie. Est-ce que ces grands projets d'hydrocarbures sont compatibles avec la lutte contre le changement climatique et le développement des énergies renouvelables ?C'est une discussion très complexe parce que, à partir du moment où vous faites des découvertes pétrolières et gazières, l'objectif c'est de les mettre en production. Il n'y a aucun pays au monde qui a réussi à faire en sorte que des projets avec des découvertes et avec des financements ne se développent pas dans les hydrocarbures. L'Équateur a essayé de faire ça, c'est-à-dire en disant « Chevron a fait des découvertes, on ne les développe pas si les organisations internationales nous donnent l'équivalent en revenus », et finalement, évidemment, Chevron a développé parce que personne n'a proposé de solution. Donc, tous les pays que vous avez cités, leur objectif, c'est de produire au maximum du pétrole et du gaz. Et les barils qui ont été découverts ne vont pas être transformés en énergie électrique parce que l'énergie électrique va venir des renouvelables.Donc les énergies renouvelables, ça va permettre justement de donner de l'énergie pour ces pays-là. Donc, plus vous faites de l'énergie renouvelable dans ces pays-là, plus vous avez une capacité d'exportation des hydrocarbures. C'est tout à fait la stratégie des gros pays producteurs, notamment dans le Golfe, comme l'Arabie saoudite, qui construisent d'énormes fermes solaires justement pour leur électricité propre, pour pouvoir continuer à exporter le plus grand nombre de barils de pétrole.Alors, au cours de son intervention à l'Africa CEO Forum d'Abidjan, le président ghanéen a fait cet aveu : « J'ai honte de dire que seulement 2,7 % de l'énergie que consomme le Ghana provient des énergies renouvelables, notamment du solaire ». Est-ce que l'énergie verte, ce n'est pas encore un gadget ? En fait, ce sont des énergies qui ne sont pas continues. Donc c'est difficile de stocker cette électricité. Et les hydrocarbures permettent justement d'avoir une énergie continue plutôt bon marché et donc on va plutôt à la facilité. Donc c'est en grande partie pour ça qu'il y a encore une très grande majorité des centrales en Afrique qui sont au pétrole, au gaz et évidemment, encore pire, au charbon qui est encore plus rentable. Donc c'est une question de rentabilité, de facilité, d'investissement et aussi du fait que vous avez de l'énergie en continu contrairement à l'énergie renouvelable.Et du coup, est-ce que beaucoup de dirigeants africains et européens ne se disent pas à voix basse que le gaz, le pétrole ou le charbon, comme vous dites, ont encore de beaux jours devant eux ? Oui, en fait, clairement, les hydrocarbures ont encore plusieurs décennies de production, ça, c'est absolument évident. Et donc on va avoir certainement une production qui va commencer à décroître dans les années 2030-2035, mais ça ne veut pas du tout dire qu'on va arrêter de consommer du pétrole et du gaz. En tout cas, pour le pétrole, il risque d'y avoir une courbe descendante dans les années 2030. Et pour le gaz, ça risque d'être encore plus tard. Donc, on est vraiment sur une industrie dont la fin est difficile à prévoir, mais clairement, il y a facilement encore trois décennies devant nous de production.

durée : 00:58:45 - Affaires étrangères - par : Christine Ockrent - Russie, Chine, Etats-Unis : assiste-t-on au choc de trois empires, chacun privilégiant ses intérêts, au risque d'ajouter au chaos du monde ? Comment comprendre leurs lignes de faille et leurs rapports de force ? L'Europe va-t-elle en faire les frais ? - réalisation : Luc-Jean Reynaud - invités : Anne Applebaum Historienne, lauréate du prix Pulitzer, chroniqueuse pour le magazine "The Atlantic"; Thomas Gomart Historien des relations internationales, directeur de l'Institut français des relations internationales (IFRI).

Thách thức kép, giữa một bên là sự bất định của chính quyền mới ở Mỹ và bên kia là một Trung Quốc ngày một xác quyết, đang đặt Đài Loan trước một thực tế đáng sợ : Rủi ro chính quyền Mỹ hiện tại hoặc tương lai có thể coi những thách thức của Đài Loan là một mối quan tâm xa vời. Chưa có lúc nào Đài Loan phải đương đầu với một thế tiến thoái lưỡng nan về mặt chiến lược nghiêm trọng như lúc này. Một mặt, Trung Quốc gia tăng sức ép trong nhiều lĩnh vực, từ kinh tế, ngoại giao và nhất là quân sự. Bắc Kinh luôn xem hòn đảo này như là một phần lãnh thổ không thể tách rời và một ngày nào đó phải được thống nhất bằng mọi giá, kể cả bằng vũ lực.Đài Loan trước sức ép quân sự từ Trung Quốc Giới quan sát dự đoán từ đây đến năm 2027, Trung Quốc có thể đánh chiếm Đài Loan. Tuy nhiên, việc chiếm đảo không phải là một nhiệm vụ dễ dàng, do địa hình phức tạp và nhất là Bắc Kinh vẫn còn e ngại phản ứng từ Washington : Liệu Hoa Kỳ có bảo vệ Đài Loan nếu Trung Quốc mở chiến dịch tấn công?Nhưng từ đây đến ngày « giấc mơ Trung Hoa » được thành hiện thực, Trung Quốc không ngừng thao dượt quân sự phối hợp hải lục không quân với quy mô mỗi lúc một lớn hơn. Cuộc tập trận mới nhất trong hai ngày 01 và 02/04/2025 là một ví dụ điển hình : Bắc Kinh huy động không chỉ hải quân, không quân, mà cả đơn vị tên lửa và bộ binh.Theo quan sát từ nhà nghiên cứu Marc Julienne, giám đốc Trung tâm châu Á, Viện Quan hệ Quốc tế Pháp IFRI, mục tiêu là nhằm củng cố các năng lực liên tác chiến giữa các lực lượng quân đội Trung Quốc, nhưng cũng nhằm mô phỏng phong tỏa các cảng biển chính, ngắt đường cung cấp năng lượng và nhất là chặn đường chính phủ cũng như người dân Đài Loan đào thoát.Trên đài truyền hình ARTE, nhà nghiên cứu về Trung Quốc nhận định tiếp :« Đây thực sự là một đợt huấn luyện. Nếu Trung Quốc muốn mở một chiến dịch xâm chiếm hay phong tỏa trong ngắn, trung, hay dài hạn, họ phải được chuẩn bị cho chiến dịch này. Tôi nghĩ rằng chúng ta không nên đánh giá thấp công tác chuẩn bị cho chiến đấu. Và điều này được nói rõ trong các phát biểu chính trị hay quân sự chính thức. Việc chuẩn bị cho chiến đấu là một trong những ưu tiên của Quân đội Giải phóng Nhân dân.Vào thời điểm nào chiến sự sẽ diễn ra, thật khó mà nói. Nhưng người ta thường nói đến năm 2027, bởi vì đó sẽ là năm kỷ niệm 100 năm ngày thành lập quân đội và bởi vì ông Tập Cận Bình đã ra lệnh cho quân đội phải sẵn sàng chiến đấu vào thời điểm đó. Chúng ta cũng nên biết là Trung Quốc hiện đang có chút cơ may bởi vì càng chờ đợi, Trung Quốc sẽ càng hùng mạnh, nhưng ở phía bên kia, các đối thủ cũng sẽ củng cố mạnh hơn và sự phối hợp của họ cũng sẽ được chặt chẽ hơn ».Sức ép này từ Trung Quốc đặt hòn đảo này trước một thách thức to lớn : Đài Loan phải ứng phó với các rủi ro cấp bách như thế nào ? Chẳng hạn như sự phụ thuộc vào năng lượng nhập khẩu, tính dễ bị tổn thương của các tuyến cáp ngầm viễn thông nối Đài Loan với thế giới, nguồn dự trữ lương thực và tài nguyên, cũng như khả năng phòng thủ mạng trước các cuộc tấn công từ tin tặc Trung Quốc v.v…« Thách thức Donald Trump »Mặt khác, cùng lúc này, chính quyền tổng thống Lại Thanh Đức phải đối mặt với điều mà hai nhà nghiên cứu về Trung Quốc, Jude Blanchette và Gerard DiPippo, Trung tâm Nghiên cứu Trung Quốc, thuộc tổ chức tư vấn RAND Corporation, gọi là « Thách thức Donald Trump ». Chính sách thương mại và quốc phòng của Đài Loan đã chuyển sang một hướng mới kể từ khi tổng thống Mỹ Donald Trump nhậm chức vào tháng 01/2025.Đài Loan có nguy cơ  bị áp thuế đến 32% theo như thông báo đầu tiên của ông Donald Trump ngày 02/04, nếu đàm phán thất bại. Giống như nhiều nước khác trong khu vực, Đài Loan có thặng dư mậu dịch đến 76 tỷ đô la trong năm 2024, đứng thứ năm trong số các đối tác thương mại của Hoa Kỳ. Kim ngạch xuất khẩu của Đài Loan sang Mỹ đạt mức 119 tỷ đô la, chủ yếu là chất bán dẫn và đồ điện tử, nhưng chỉ nhập khẩu 42 tỷ đô la hàng Mỹ.Điều này có nghĩa là Đài Bắc phải tăng gấp đôi lượng hàng nhập khẩu để thu hẹp khoảng cách, đây thực sự là một nhiệm vụ khó khăn. Chính phủ tổng thống Lại Thanh Đức hiện đang xem xét những thỏa thuận nào có thể đề nghị với chính quyền Trump. Tuy nhiên, theo hai nhà nghiên cứu người Mỹ trên trang RAND, rủi ro đối với Đài Loan cao hơn so với các nước khác do tầm quan trọng của mối quan hệ hợp tác an ninh giữa Đài Loan và Hoa Kỳ.Do vậy, ngoài việc Đài Loan có thể mua thêm một số mặt hàng chính như dầu hỏa, khí hóa lỏng, than đá, máy phát điện hay nông sản, Đài Bắc cũng có thể tăng mua vũ khí. Hiện tại, ngân sách quốc phòng của Đài Loan chỉ chiếm khoảng 2,45% GDP. Tổng thống Lại Thanh Đức gần đây cam kết tăng chi tiêu quốc phòng lên mức 3%.Đây là một mức chi mà nhiều quan chức chính quyền Trump đánh giá là chưa đủ nếu xét đến quy mô của mối đe dọa mà hòn đảo này phải đối mặt. Ông Elbridge Colby, trong phiên điều trần trước Nghị Viện để được bổ nhiệm là thứ trưởng Quốc Phòng, phụ trách Chính sách, đã tuyên bố « Đài Loan nên chi đến khoảng 10% hoặc ít nhất một con số nào đó trong phạm vi này. »Chất bán dẫn : « Lá chắn silicon » của Đài LoanTuy nhiên, theo hai nhà nghiên cứu người Mỹ, cốt lõi vấn đề ở đây có thể là chất bán dẫn. Những con chip chiến lược này, cùng với linh kiện máy tính có chứa các con chip tiên tiến, chiếm gần 60% thâm hụt thương mại hàng hóa của Mỹ với Đài Loan trong năm 2024. Tổng thống Mỹ Donald Trump trong chiến dịch tranh cử cáo buộc Đài Loan đánh cắp hoạt động kinh doanh chip của Hoa Kỳ và đe dọa áp thuế đến 100% đối với linh kiện bán dẫn.Những phát biểu này của nguyên thủ Mỹ đã làm dấy lên nỗi hoài nghi tại Đài Loan và các nước đồng minh trong khu vực : Cuối cùng, đối với Mỹ, Đài Loan là đồng minh hay là kẻ thù của Mỹ ? Ông Frédéric Encel, nhà địa chính trị học, giáo sư trường Paris School of Business, đánh giá việc bỏ rơi Đài Loan có thể gây tổn hại cho uy tín của Mỹ trong khu vực, khiến Donald Trump phải trả giá đắt.Cũng theo ông Frédéric Encel, « kim chỉ nam » của Donald Trump là « chủ nghĩa trọng thương tuyệt đối », nghĩa là « trả một đồng phải thu lại hai đồng ». Trên đài truyền hình ARTE, ông giải thích tiếp :« Tôi tin rằng Đài Loan không phải là một đồng minh, mà cũng không là một kẻ thù. Đây là một khách hàng tuyệt vời. Xin lưu ý, đó là một khách hàng mà Mỹ muốn tiếp tục bảo vệ bằng mọi giá. Quý vị hãy ước tính chi phí quốc phòng của chúng tôi để bảo đảm an ninh cho quý vị tốn kém bao nhiêu ? Về cơ bản, đây chính xác là lý do tại sao tôi nói đến « kim chỉ nam », mục tiêu của Trump. Đó chính là những gì Trump đề nghị với rất nhiều nước, hiện cảm thấy bị tổn thương vì chính sách mới của ông. Dù đúng hay sai, Trump tin rằng các nước châu Âu gây tốn kém cho Mỹ, đã quan tâm không đầy đủ, hay không đủ khả năng thanh khoản trong những thập niên sắp tới. Tôi nghĩ rằng điều này sẽ rất khác biệt tại vùng Ấn Độ - Thái Bình Dương. »Đầu tháng 3/2025, chính quyền Lại Thanh Đức, trong một cử chỉ được nhiều nhà quan sát đánh giá là khôn khéo, đã thông báo TSMC sẽ đầu tư 100 tỷ đô la, xây dựng nhà máy sản xuất chip tại Mỹ, cùng với một trung tâm nghiên cứu và phát triển, nâng tổng số cam kết đầu tư vào Mỹ là 165 tỷ đô la. Dù vậy, Trump vẫn muốn sản xuất nhiều chip tiên tiến hơn tại Mỹ.Một đòi hỏi khiến công luận Đài Loan lo lắng. Liệu rằng điều này có làm suy yếu « lá chắn silicon », hình tượng mà người dân hòn đảo gán cho TSMC, tập đoàn sản xuất đến gần 90% chip bán dẫn tiên tiến nhất trên thế giới tại Đài Loan ?Theo nhà nghiên cứu Marc Julienne, « đúng là nhu cầu về linh kiện bán dẫn đang tăng lên và tăng rất mạnh trên toàn cầu. Trên thực tế, việc mở nhà xưởng tại Mỹ không có nghĩa là đóng cửa nhà máy tại Đài Loan mà hoàn toàn ngược lại. Hơn nữa, nghiên cứu và phát triển vẫn được thực hiện ở Đài Loan. Điều quan trọng nhất là chất bán dẫn có hiệu năng cao nhất vẫn được sản xuất tại Đài Loan. Và do vậy, Đài Loan vẫn giữ được giá trị, tầm quan trọng của mình ».« Vận mệnh trong tay chúng ta ! »Dù vậy, hai nhà nghiên cứu người Mỹ Jude Blanchette và Gerard DiPippo, trên trang RAND, lưu ý rằng, để cho những bước đi chiến thuật trên được thành công, Đài Bắc phải vượt qua ba trở ngại lớn : Thứ nhất, Đài Loan không có quan hệ ngoại giao chính thức với Hoa Kỳ. Điều này hạn chế nghiêm trọng phạm vi hành động của chính phủ Đài Loan trong việc tương tác trực tiếp với chính quyền Trump và bản thân tổng thống Trump.Thứ hai, Đài Loan biết rằng bất kỳ thỏa thuận thương mại nào giữa Mỹ và Đài Loan đều có thể bị Trung Quốc trả đũa. Và cuối cùng, Đài Bắc tin rằng bất kỳ cuộc đàm phán kinh tế nào với chính quyền Trump có nguy cơ bị lệ thuộc và có thể phụ thuộc vào các cuộc đàm phán của Washington với Bắc Kinh.Những tính toán của Đài Loan còn thêm phần phức tạp với những thay đổi nhanh chóng trong quan hệ của Mỹ với Nga và Ukraina. Mối quan hệ có thể được sưởi ấm trở lại của chính quyền Trump với điện Kremlin, quyết định thay Kiev đàm phán với Matxcơva về số phận của Ukraina và các đòn tấn công của Trump nhắm vào Zelensky khiến công luận Đài Loan lo lắng khi nhìn thấy có sự tương đồng với tình hình bấp bênh của chính họ.Việc ngày 13/02/2025, bộ Ngoại Giao Mỹ rút lại câu « chúng tôi không hậu thuẫn độc lập Đài Loan » trong bản tin thông lệ chưa hẳn đồng nghĩa với việc Washington ủng hộ Đài Bắc độc lập. Theo quan điểm của nhà nghiên cứu về chính sách đối ngoại Trung Quốc, Chee Meng Tan, trường đại học Nottingham Malaysia, sự thay đổi kín đáo của chính quyền Trump liên quan đến lập trường của Mỹ đối với Đài Loan hoàn toàn nhằm dụng ý kinh tế, có thể giúp Donald Trump có thêm trọng lượng trong đàm phán thương mại với Bắc Kinh.Thế nên, trong bối cảnh bất ổn địa chính trị gia tăng như hiện nay, Đài Loan không thể giữ nguyên chiến thuật mà họ đã dùng trong thập kỷ qua. Quân đội Trung Quốc đã phát triển quá mạnh trong khi Hoa Kỳ đang trong quá trình xem xét lại lịch sử các cam kết an ninh ở bên ngoài. Tất cả những điều này dẫn đến một kết luận không thể tránh khỏi : Đài Loan phải làm nhiều hơn nữa cho khả năng phòng thủ và phục hồi của chính mình.Tổng thư ký Hội Đồng An Ninh Quốc Gia Đài Loan gần đây đã tuyên bố : « Số phận của chúng ta giờ nằm trong tay chúng ta » !

durée : 00:04:03 - Les P'tits Bateaux - par : Camille Crosnier - Eluney s'interroge : qui des États-Unis ou de Snapchat pèse le plus lourd sur l'échiquier mondial ? Une question jugée pertinente par Laure de Roucy-Rochegonde, spécialiste en géopolitique de l'IA, alors que les géants du numérique prennent une place grandissante au sein de la Maison Blanche. - invités : Laure de Roucy-Rochegonde - Laure de Roucy-Rochegonde : Directrice du Centre géopolitique des technologies à l'Institut français des relations internationales (IFRI) et enseignante à Sciences Po Paris et à l'université Paris-II Panthéon-Assas - réalisé par : Stéphanie TEXIER

durée : 00:22:05 - L'invité de 8h20 - Aujourd'hui dans le grand entretien, nous discutons de la guerre commerciale avec l'historien Thomas Gomart, directeur de l'Institut français des relations internationales (IFRI) et Anne-Sophie Alsif, cheffe économiste BDO France.

Donald Trump a annoncé mercredi 2 avril « des droits de douane réciproques » sur les importations des États-Unis pour l'ensemble des pays du monde, avec un minimum de 10 % pour chaque État. Ces nouvelles taxes, qui sont synonymes de changement de l'ordre mondial, entreront en vigueur les 5 et 9 avril. La décision du président américain entérine-t-elle la fin de la mondialisation heureuse commencée dans les années 1990 ? L'analyse de Laurence Nardon, responsable du programme Amériques à l'Institut français des relations internationales (IFRI), auteure de Géopolitique de la puissance américaine, aux PUF.  À lire aussiÉtats-Unis: Donald Trump déclare la guerre commerciale au monde

L'émission 28 minutes du 03/04/2025 La Chine "encercle" Taïwan : une démonstration de force pour tester Donald Trump ?Pékin a lancé des manœuvres militaires de grande ampleur dans le détroit de Taïwan mardi 1er avril et mercredi 2 avril. L'opération baptisée "Tonnerre dans le détroit - 2025A", visait, selon le porte-parole du Commandement du théâtre oriental de l'armée chinoise à “tester les capacités des troupes en matière de régulation et de contrôle des zones, de blocus et de contrôles conjoints, ainsi que de frappes de précision sur des cibles clés”. Lors des manœuvres du mercredi 2 avril, Taipei a indiqué avoir repéré 21 navires de guerre chinois, mais aussi 27 aéronefs et 10 bateaux de garde-côtes. Depuis 1949, la Chine ne reconnaît pas l'indépendance de Taïwan et souhaite annexer ce territoire. Ces exercices militaires se sont déroulés après une tournée en Asie de Pete Hegseth, le ministre américain de la Défense. Il a affirmé que les États-Unis assureraient la "dissuasion" dans le détroit de Taïwan, une zone de passage essentielle pour le transport maritime mondial. Ces opérations militaires chinoises sont-elles un défi lancé à l'administration de Donald Trump alors que le président américain déploie une guerre commerciale sans limites ?On en débat avec Marc Julienne, directeur du centre Asie de l'Institut français des relations internationales (Ifri) ; Frédéric Encel, géopolitologue, maître de conférences à Sciences Po Paris et Alice Ekman, sinologue.28 minutes est le magazine d'actualité d'ARTE, présenté par Élisabeth Quin du lundi au jeudi à 20h05. Renaud Dély est aux commandes de l'émission le vendredi et le samedi. Ce podcast est coproduit par KM et ARTE Radio. Enregistrement 3 avril 2025 Présentation Renaud Dély Production KM, ARTE Radio

Ngày 22/03/2025, Nghị Viện Đức cuối cùng đã thông qua kế hoạch đầu tư khổng lồ của thủ tướng tương lai Friedrich Merz. Cuộc cải cách này sẽ cho phép Đức thúc đẩy nhanh tiến trình tái vũ trang đất nước. Không còn là điều cấm kỵ, kể từ giờ Friedrich Merz nói đến một sự tự chủ chiến lược châu Âu, phát triển hệ thống phòng thủ chung châu Âu và thậm chí đề nghị thảo luận về việc mở rộng ô hạt nhân Pháp. Liệu nước Đức, dưới thời thủ tướng Friedich Merz có sẽ xoay lưng lại với Mỹ, đồng minh lâu năm của mình?Anh ninh : Nền tảng cơ bản cho quan hệ Đức – MỹTrong một bài diễn đàn đăng trên nhật báo Công giáo La Croix, ngày 24/02/2025, nhà nghiên cứu Marie Krpata, chuyên gia về quan hệ Pháp – Đức, Viện Quan hệ Quốc tế Pháp (IFRI), đã nhắc lại rằng, chính sách của thủ tướng Đức mãn nhiệm Olaf Scholz được đánh dấu bởi bài diễn văn nổi tiếng « Zeitenwende », « Thay đổi thời đại », ngày 27/02/2022, vài ngày sau khi nổ ra chiến tranh Ukraina, buộc nước Đức phải xem lại các nền tảng cơ bản của mình : Chi tiêu nhiều hơn cho quân sự, chấm dứt nhiều thập kỷ quan hệ chặt chẽ với Nga và thoát khỏi tình trạng phụ thuộc.Tuy nhiên, nhìn từ Pháp, chính sách này của ông Olaf Scholz thiên về phía Mỹ nhiều hơn là châu Âu, nghĩa là mua nhiều vũ khí của Mỹ hơn, một sự liên kết chặt chẽ giữa thủ tướng Đức Olaf Scholz và tổng thống Mỹ Joe Biden trước Nga, về việc mở rộng NATO và cung cấp vũ khí cho Ukraina.Trả lời RFI Tiếng Việt, nhà nghiên cứu Marie Krpata, trước hết nhắc lại đôi nét về quan hệ Đức – Hoa Kỳ :Marie Krpata : « Tôi nghĩ rằng điều quan trọng cần hiểu là Cộng hòa Liên bang Đức vào cuối Thế chiến thứ hai đã được xây dựng trên một mối liên kết xuyên Đại Tây Dương rất mạnh mẽ, có nghĩa là sự neo giữ của Đức trong phe phương Tây, cũng như là tư cách thành viên trong các định chế châu Âu – Đại Tây Dương. Đương nhiên, NATO đóng vai trò rất quan trọng, nhưng trên thực tế, Hoa Kỳ là bên bảo đảm chính cho an ninh của Đức thông qua 37.000 binh lính Mỹ đang đồn trú trên lãnh thổ Đức, đồng thời Hoa Kỳ đóng vai trò quan trọng trong việc răn đe hạt nhân. »Trump, J. D. Vance và bước rẽ ngoặt của ĐứcTuy nhiên, việc ông Donald Trump trở lại Nhà Trắng một cách ngoạn mục đang đặt nhiều nghi vấn về mối quan hệ giữa Đức và Hoa Kỳ, cũng như là sự bảo đảm an ninh mà Mỹ dành cho Đức, vốn đã phần nào xuống cấp ngay từ nhiệm kỳ đầu tiên của ông Donald Trump.Thái độ nghi ngờ đó đã được thể hiện rõ trong bài phát biểu của ông Friedrich Merz ngay sau khi có kết quả thắng cử trong cuộc bỏ phiếu liên bang. Trái với lập trường trung lập cho đến hiện tại, khi chỉ nói đến « năng lực hành động », thủ tướng tương lai của Đức không những đề xuất tăng ngân sách quốc phòng từ 2% GDP lên mức 3%, mà còn kêu gọi, « độc lập chiến lược cho châu Âu », những từ ngữ cho đến nay bị xem là cấm kỵ.Trả lời RFI Tiếng Việt, bà Marie Krpata giải thích sự thay đổi giọng điệu này của Đức phần nào đến từ những động thái từ các quan chức tân chính quyền Trump những tháng gần đây, từ những lời đả kích của phó tổng thống Mỹ J.D. Vance ở Hội nghị An ninh Munich, màn hạ nhục tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky ở Nhà Trắng ,cho đến những lời dọa dẫm của nguyên thủ Mỹ Donald Trump đối với Đức và các đồng minh châu Âu khác.Marie Krpata : « Thật vậy, điều chúng ta có thể nói là ngay từ nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của Donald Trump, mối quan hệ giữa Hoa Kỳ và Đức đã xấu đi, vì ngay cả khi đó Donald Trump vẫn coi Đức như là « kẻ lữ hành bất chính » trong Liên minh Bắc Đại Tây Dương và rằng Đức đang lợi dụng Hoa Kỳ. Ông đề cập đến thực tế là Đức có thặng dư thương mại với Hoa Kỳ. Chúng ta có thể nhớ lại rằng vào năm 2024, thặng dư thương mại này là 63 tỷ euro .Rồi ông còn dọa sẽ rút quân đội Mỹ khỏi nước Đức. Ông áp thuế hải quan đối với thép và nhôm của châu Âu. Ông đe dọa sẽ áp thuế đối với ngành công nghiệp ô tô châu Âu, điều này rõ ràng sẽ tác động lớn đến ngành công nghiệp ô tô của Đức. Chúng ta đã trải nghiệm về nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của Donald Trump, và cuối cùng là 4 năm của Joe Biden, về cơ bản chỉ là quãng lặng vì Joe Biden là người có tư tưởng chủ nghĩa Đại Tây Dương, và do vậy Đức vẫn luôn hướng về Mỹ. »« Zeitenwende 2.0 » : Thiên Mỹ hay châu Âu ?Trước sự « trở mặt » của Mỹ, như nhiều đánh giá từ giới chuyên gia tại Pháp, phiên bản « Zeitenwende 2.0 » của ông Friedrich Merz kêu gọi tự chủ chiến lược và cải cách ngân sách có đồng nghĩa với việc Đức sẽ đầu tư ồ ạt cho công nghiệp vũ khí châu Âu hay không ? Liệu Berlin có sẽ bỏ qua được các chiếc F-35 của Mỹ để thay thế bằng Rafale của Pháp, hay Gripen của Thụy Điển?Nếu như bà Marie Krpata nhìn nhận Đức có nhu cầu to lớn để cải thiện năng lực quân đội, thì khả năng Berlin từ bỏ đồng minh Washington hiện là điều khó thể, và không hợp lý. Trên làn sóng RFI Tiếng Việt, bà giải thích tiếp :Marie Krpata : « Chúng ta biết rằng trong quá khứ, Pháp đã thúc đẩy mạnh mẽ việc tăng cường cơ sở công nghiệp quốc phòng châu Âu và ưu tiên vũ khí châu Âu, và trong quá khứ, Đức đã mua rất nhiều vũ khí của Mỹ, và quý đài đã đề cập đến F-35, máy bay chiến đấu của Mỹ, nhưng khi chiến tranh nổ ra ở Ukraina, Đức đã mua 35 tiêm kích F-35. Nhìn từ Pháp, điều đó đã gây ra một số thất vọng, vì Đức, Pháp và Tây Ban Nha đang nghiên cứu SCAF, Hệ thống Không quân Chiến đấu Tương lai mà một số khía cạnh  cũng tương đương với F-35.Nhưng lập luận của Đức hoàn toàn hợp lý : Nước này đang mua những chiếc F-35 đã có sẵn, trong khi hệ thống chiến đấu trên không trong tương lai thì sớm nhất là đến năm 2040 mới có. Và rõ ràng, xét về khả năng răn đe hạt nhân, F-35 đặc biệt quan trọng. Chừng nào chưa có thỏa thuận về chia sẻ hạt nhân giữa Pháp và Đức, giống như các thỏa thuận chia sẻ hạt nhân giữa Đức và Hoa Kỳ, SCAF và Rafale sẽ không thực sự là những lựa chọn thay thế tương đương với F-35. Vì vậy, Đức không thể tách khỏi Hoa Kỳ một cách dễ dàng như vậy, khả năng Đức rời xa Hoa Kỳ ở mức độ này là điều không mong muốn và không hợp lý. »Ba sự phụ thuộcTrong một bài ghi chú đăng trên mạng của Viện IFRI, nhà nghiên cứu Marie Krpata lưu ý rằng Đức phụ thuộc rất nhiều vào Mỹ trong ba lĩnh vực : An ninh – Quốc phòng, Năng lượng và Thương mại. Liệu một trong ba yếu tố này có thể cản trở Friedrich Merz xích lại gần hơn với các đối tác châu Âu hay không, nhất là với láng giềng Pháp. Về điểm này, bà Marie Krpata giải thích:Marie Krpata : « Thực tế, phạm vi hành động của Đức đang bị thu hẹp vì nước này ngày càng phụ thuộc vào Mỹ về an ninh và quốc phòng kể từ khi chiến tranh ở Ukraina nổ ra, do Đức đã mua rất nhiều thiết bị quân sự của Mỹ. Mặt khác, về mặt năng lượng, kể từ khi tách khỏi Nga, Hoa Kỳ đã trở thành quốc gia thiết yếu trong việc cung cấp khí đốt tự nhiên hóa lỏng. Và sau đó, vào năm 2024, Hoa Kỳ đã trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Đức, soán ngôi Trung Quốc.Vì vậy, đây là ba đòn bẩy mà Hoa Kỳ có thể sử dụng để tăng áp lực lên Đức và chắc chắn Hoa Kỳ sẽ cố gắng bán thêm vũ khí cho Đức, bán thêm khí đốt tự nhiên hóa lỏng. Họ cũng có thể cố gắng ép Đức đồng tình với chính sách của Hoa Kỳ đối với Trung Quốc, cũng như là việc nới lỏng các quy định của châu Âu về bảo vệ khí hậu, về các vấn đề kỹ thuật số để tạo điều kiện thuận lợi cho các công ty Mỹ tiếp cận thị trường châu Âu. »Cuối cùng, theo nữ chuyên gia về quan hệ Pháp – Đức, câu hỏi lớn đặt ra ở đây là: « Liệu trong bối cảnh này, nước Đức có bị cám dỗ hành động đơn độc và do đó cuối cùng sẽ để lợi ích của riêng nước Đức thắng thế, sẽ co cụm lại, hay nước sẽ thực sự chấp nhận một tầm nhìn chung của châu Âu về mọi thứ ? »RFI Tiếng Việt xin cảm ơn nhà nghiên cứu Marie Krpata, chuyên gia về quan hệ Pháp – Đức, Viện Quan hệ Quốc tế Pháp.

L'idée qu'Elon Musk puisse entrer dans l'arène politique à Washington est un pas décisif dans l'essor d'une doctrine qui fait de la technologie la solution à tous les grands défis du monde : le technosolutionnisme. Ce terme, popularisé dans les années 90, défend l'idée que l'innovation technologique peut résoudre des crises économiques, sociales, environnementales, et même médicales. De l'injection de particules dans l'atmosphère pour lutter contre le réchauffement climatique à la promesse de transformer la société grâce aux nouvelles technologies, cette approche semble simple : un problème, une réponse technologique.Ce dogme est né au XIXe siècle, dès l'ère industrielle, lorsque des ingénieurs cherchaient à résoudre les conséquences de la pollution industrielle en développant des systèmes de filtration, plutôt qu'en réduisant les émissions polluantes. Cette logique, qui a pris une ampleur considérable avec l'écomodernisme des années 1970, prône que la technologie compense les effets négatifs des innovations humaines. Elle nourrit une vision où l'innovation future permet de neutraliser les impacts d'un monde en crise, sans avoir à modifier profondément les comportements.Aujourd'hui, des entrepreneurs comme Elon Musk, Jeff Bezos, ou encore Mark Zuckerberg, qui ont révolutionné leurs secteurs respectifs, proposent des solutions aux problèmes mondiaux. Leur vision ? Utiliser leur génie technologique pour résoudre des défis complexes. Mais l'Institut français des relations internationales (IFRI) met en garde contre ce "solutionnisme technologique". Bien que ces leaders d'entreprises soient motivés par la conviction, ils sont aussi porteurs d'intérêts commerciaux. Les défis majeurs comme le changement climatique ou les crises énergétiques demandent des solutions multiples et des ajustements complexes, qui ne peuvent être résolus par une simple réponse technologique.L'une des préoccupations principales est que les technologies proposées risquent d'être déployées sans que l'État ou les citoyens en comprennent réellement les mécanismes. Le risque ? Acheter des "boîtes noires" dont les effets à long terme sont inconnus, sans prendre en compte les conséquences sociales, environnementales, et économiques. Plutôt que de céder à l'illusion d'une solution universelle, il est essentiel d'adopter une approche holistique et de bien comprendre les technologies avant de les intégrer à la société. Hébergé par Acast. Visitez acast.com/privacy pour plus d'informations.

Ce soir c'est Sofiane qui anime la Matinale ! Dans la grande interview, Guilhem reçoit Thierry Vircoulon, chercheur à l'IFRI, pour évoquer les enjeux de la reprise de Khartoum par les loyalistes au Soudan. Dans le Zoom, on parle bande-dessinée avec Natacha Ratto, autrice et dessinatrice de Sex, drugs and RER, qui répond aux questions d'Hugo. Et enfin côté chroniques, Delilah nous fait rire, Isnel le tour de l'actualité, et on écoute un reportage sur la manifestation antiraciste du 22 mars signé Guilhem.                                                                *** Animation : Sofiane Kolli // Interview : Guilhem Bernes // Zoom : Hugo // Flash info : Isnel // Reportage : Guilhem Bernes // Chronique : Delilah // Réalisation : Gabrielle Bayer // Coordination : Maïwenn Filiol & Alice Marmond 

Ce soir c'est Sofiane qui anime la Matinale ! Dans la grande interview, Guilhem reçoit Thierry Vircoulon, chercheur à l'IFRI, pour évoquer les enjeux de la reprise de Khartoum par les loyalistes au Soudan. Dans le Zoom, on parle bande-dessinée avec Natacha Ratto, autrice et dessinatrice de Sex, drugs and RER, qui répond aux questions d'Hugo. Et enfin côté chroniques, Delilah nous fait rire, Isnel le tour de l'actualité, et on écoute un reportage sur la manifestation antiraciste du 22 mars signé Guilhem.                                                                *** Animation : Sofiane Kolli // Interview : Guilhem Bernes // Zoom : Hugo // Flash info : Isnel // Reportage : Guilhem Bernes // Chronique : Delilah // Réalisation : Gabrielle Bayer // Coordination : Maïwenn Filiol & Alice Marmond 

durée : 00:12:02 - L'invité d'un jour dans le monde - Léo Péria-Peigné, chercheur Armement et Industrie de défense à l'IFRI est l'invité d'Un jour dans le monde pour revenir sur le coup d'envoi du « livre blanc » de la défense, présenté ce mercredi 19 mars par la Commission européenne.

Ekrem Imamoglu, maire d'Istanbul et principal opposant au président turc Recep Tayyip Erdogan, a été interpellé mercredi 19 mars. Il est accusé, cette fois-ci, de « corruption » et de « terrorisme ». La veille déjà, son diplôme universitaire avait été annulé. Analyse de la situation avec Dorothée Schmid, docteure en sciences politiques, responsable du programme Turquie/Moyen-Orient de l'Institut français des relations internationales (Ifri). À lire aussi«C'est un coup d'État»: des Turcs s'insurgent de l'arrestation du maire d'Istanbul

Proposition américaine de cessez-le-feu en Ukraine : "Ne nous précipitons pas, répond le Kremlin. Mais dans quelle mesure peut-on négocier avec Vladimir Poutine ? Ecoutez l'analyse de Dimitri Minic, docteur en relations internationales, chercheur au Centre Russie/Eurasie de l'Institut français des relations internationales (Ifri). Il est notamment l'auteur de "Pensée et culture stratégique russe, Du contournement de la lutte armée à la guerre en Ukraine" paru aux éditions de la Maison des sciences de l'homme (2023). Ecoutez L'invité d'Amandine Bégot du 13 mars 2025.

Proposition américaine de cessez-le-feu en Ukraine : "Ne nous précipitons pas, répond le Kremlin. Mais dans quelle mesure peut-on négocier avec Vladimir Poutine ? Ecoutez l'analyse de Dimitri Minic, docteur en relations internationales, chercheur au Centre Russie/Eurasie de l'Institut français des relations internationales (Ifri). Il est notamment l'auteur de "Pensée et culture stratégique russe, Du contournement de la lutte armée à la guerre en Ukraine" paru aux éditions de la Maison des sciences de l'homme (2023). Ecoutez L'invité d'Amandine Bégot du 13 mars 2025.

Welter, Ursula www.deutschlandfunk.de, Europa heute

Ngày 11/03/2025, tại Ả Rập Xê Út, sau tám giờ đàm phán, Kiev đã chấp nhận đề xuất của Washington về một lệnh ngừng bắn 30 ngày. Thỏa thuận này sẽ được phía Mỹ chuyển cho Nga. Tuy nhiên, theo một số nhà quan sát, nếu như tổng thống Donald Trump có vẻ nóng lòng muốn chấm dứt chiến tranh Ukraina, thì đồng nhiệm Nga Vladimir Putin tỏ ra không mấy vội vã đàm phán với Mỹ. Hiện tại Matxcơva vẫn chưa có phản ứng gì về thỏa thuận giữa Washington và Kiev. Động thái mới nhất của Nga là một ngày sau khi có kết quả về đàm phán Mỹ - Ukraina, truyền thông Nga đưa tin tổng thống Vladimir Putin lần đầu tiên bất ngờ đến thăm vùng Kursk, bị Ukraina chiếm giữ từ hồi tháng 8/2024. Tại đây, ông được thông báo là hơn 430 binh sĩ Ukraina đã bị bắt làm tù binh.Cảm giác bất anDự thảo hưu chiến 30 ngày sẽ phải được phía Mỹ chuyển đến Nga trong nay mai. Truyền thông phương Tây nói rằng áp lực giờ ở phía Nga. Bà Vera Grantseva, giảng viên trường đại học Khoa học Chính trị Sciences Po tại Paris, trên tờ 20 Minutes, tự hỏi : « Ông Trump có những đòn bẩy nào để có thể buộc Putin chấp nhận hòa bình » trong một cuộc chiến diện rộng ? Một cuộc chiến mà theo quan điểm của nhà phân tích Peter Schroeder, nghiên cứu viên cao cấp tại Trung tâm An ninh Mới của Hoa Kỳ, là do chính ông Putin « chọn lựa », nhằm đối phó với một « mối đe dọa an ninh cấp bách ».Trái với nhiều nhận định cho rằng Vladimir Putin là một « kẻ cơ hội », rằng ông phát động chiến tranh là vì có « lòng tham lãnh thổ và quyền lực », nhà phân tích Peter Schroeder, trên trang Foreign Affairs ngày 03/09/2024, nhắc lại rằng cuộc chiến xâm lược Ukraina xuất phát từ nỗi bất an cho an ninh nước Nga trong tương lai của ông Putin. Đây là một cuộc chiến để phòng ngừa « Ukraina trở thành một quốc gia chống Nga, nếu không ngăn chặn, có thể bị phương Tây lợi dụng để phá hoại sự gắn kết tại nước Nga và việc đón nhận các lực lượng NATO có thể đe dọa chính nước Nga ».Do vậy, theo quan điểm của Neil Melvin, giám đốc nghiên cứu về An ninh Quốc tế tại RUSI, hòa bình chưa hẳn là mục tiêu đầu tiên của Nga. Trả lời kênh truyền hình tư nhân Euronews, ông phân tích :« Tôi nghĩ rằng tổng thống Putin bước vào cuộc chiến này vì hai lý do cụ thể. Thứ nhất, bởi vì ông ấy có một tầm nhìn lịch sử đặc biệt về nước Nga : Một nước Nga Vĩ đại, nước Nga của thời kỳ tiền cách mạng, thời kỳ tiền Xô Viết, một dạng đế chế - đế quốc Nga, mà ở đó, nhiều vùng lãnh thổ của Ukraina đương đại, trong tầm nhìn này, bị xem như những vùng đất chủ chốt của Nga, bởi vì chúng đã bị nhiều đời Nga hoàng khác nhau chiếm giữ. Lý do thứ hai là nhằm bẻ gãy sự gắn kết giữa  châu Âu và Mỹ, và nhất là đẩy lui sự hiện diện an ninh của Mỹ tại châu Âu ». Nói một cách khác là « bắt Ukraina phục tùng về mặt chính trị ».Các mục tiêu tối đa của Nga và lập trường bất nhất của TrumpTrong tầm nhìn này, mục tiêu trước mắt của tổng thống Nga là đạt được tối đa các yêu sách của mình : Nhượng thổ, thay đổi chế độ, trung lập và giải giáp Ukraina – những đòi hỏi khắc nghiệt mà Kiev khó thể chấp nhận.Trong khi những mục tiêu trên của Nga vẫn là bất di bất dịch, thì tổng thống Trump lại có những lập trường bất nhất. Để có thể mở được đàm phán với Nga, cuối tháng 12/2024, chính quyền Trump đưa ra đề xuất: chấp nhận thực tế các vùng lãnh thổ bị sáp nhập, hình thành vùng đệm phi quân sự do các lực lượng gìn giữ hòa bình châu Âu đảm nhiệm, hoãn việc kết nạp Ukraina vào NATO trong khoảng thời gian 15-20 năm.Tuy nhiên, sau khi đã được phía Nga đồng ý mở đàm phán, Mỹ không còn nói hoãn kết nạp Ukraina vào NATO và thay vào đó là hồ sơ này đã khép lại hoàn toàn. Nguyên thủ quốc gia Mỹ còn có những phát biểu mà nhiều nhà quan sát đánh giá là có lợi cho Nga, đi theo tuyên truyền của Nga: « Ukraina rất có thể sẽ là Nga một ngày nào đó »… Tệ hơn nữa là ông đã có màn hạ nhục tổng thống Zelensky ngoạn mục tại phòng Bầu Dục trước ống kính thế giới.Tất cả những điều đó phải chăng đó là vì ông Trump ham muốn đúc kết nhanh chóng một hiệp ước hòa bình, để có thể được trao giải Nobel Hòa Bình như người tiền nhiệm Barack Obama, theo như một số nhà quan sát ? Hay đó còn là một chiến lược « có tính toán » của ông Trump hòng làm suy yếu mối quan hệ « không gì lay chuyển » Nga – Trung, theo như phân tích của ông Edward Luttwak, nhà sử học, kinh tế gia và chuyên gia về chiến lược, trên trang mạng Unherd ?Học thuyết GromykoThật khó mà đoán được. Tuy nhiên, theo quan sát từ nhà nghiên cứu về Nga Dimitri Minic, Viện Quan hệ Quốc tế Pháp (IFRI), chủ nhân điện Kremlin « đang thực hiện điều mà ông ấy đã biết cách làm tại Minsk, trong hai năm 2014-2015 : Thúc đẩy phương Tây "làm một công việc bẩn thỉu" là ép buộc Ukraina phải chấp nhận điều không thể chấp nhận ».Chiến thuật này của Nga có ba lợi thế lớn : Làm suy yếu Kiev, bôi nhọ hình ảnh của phương Tây và làm gia tăng hơn nữa nỗi oán giận của người dân Ukraina đối với phương Tây. Và do vậy, Nga chẳng cần phải vội vã đến mức như phương Tây nghĩ để tự trấn an mình : Hoặc ông Trump giúp điện Kremlin đạt được tối đa các mục tiêu đề ra, hoặc các cuộc đàm phán thất bại. Nước Nga, tin rằng có thể giành được thắng lợi trên chiến trường, sẽ tiếp tục cuộc chiến.Cách nhìn này của ông Putin được thể hiện rõ qua cuộc trả lời phỏng vấn gần đây nhất dành cho truyền thông trong nước liên quan đến cuộc đàm phán đầu tiên giữa Mỹ và Nga tại Ả Rập Xê Út và đã được trang Le Grand Continent dịch lại toàn bộ. Khi được hỏi « Ngài có ý định gặp ông Trump khi nào ? », tổng thống Nga đáp rằng cần phải có thời gian để chuẩn bị, xem xét kỹ các lợi ích sống còn của Mỹ hay Nga – « mà Ukraina là một phần ». Theo ông, việc tổ chức cuộc gặp thượng đỉnh sắp tới đòi hỏi « một sự chuẩn bị chu đáo » nếu « người ta muốn rằng cuộc gặp này sẽ cho ra những kết quả ».Về điểm này, nhà cựu ngoại giao Pháp Michel Foucher, được trang Le Grand Continent trích dẫn, lưu ý rằng phương pháp đàm phán của điện Kremlin được tiến hành theo một học thuyết của Gromyko, từng là ngoại trưởng Liên Xô (1957-1985) :« Học thuyết này gồm ba điểm : Hãy đòi hỏi tối đa, kể cả những thứ mà quý vị chưa bao giờ có ; đưa ra các tối hậu thư bởi vì quý vị sẽ luôn có được một phương Tây sẵn sàng đàm phán ; cuối cùng, không nhượng bộ điều gì cả, bởi vì quý vị luôn có được một đề xuất tương tự với những gì quý vị tìm kiếm – và nếu có thể hãy đòi hỏi nữa nhằm có được một phần ba hay một nửa những gì quý vị không có lúc ban đầu ».Chiến thuật « tâng bốc » Trump và đả kích EUTrong khi chờ đợi, Vladimir Putin có những phương pháp « mềm mỏng » với đồng nhiệm Mỹ. Nguyên thủ Nga hiểu rằng Donald Trump rất « thờ ơ » với số phận của Ukraina khi thường xuyên dọa cắt mọi khoản viện trợ (như đã làm những ngày gần đây), đòi bồi hoàn chi viện Mỹ bằng nguồn tài nguyên của Ukraina. Ông Putin cũng biết rõ là Trump xem thường châu Âu, đang rất sợ hãi khi nghĩ đến viễn cảnh nguồn bảo đảm an ninh của Mỹ tan biến.Thế nên, trong cuộc trả lời phỏng vấn trên, tổng thống Nga tiếp theo lời J.D Vance tại Munich, đã mạnh mẽ đả kích châu Âu, cáo buộc các nhà lãnh đạo khối này « cuồng loạn » tập thể. Khi phủ nhận những chỉ trích cho rằng Nga gây xáo trộn mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương, tổng thống Nga cáo buộc giới lãnh đạo châu Âu phải chịu trách nhiệm về cuộc khủng hoảng đang diễn ra, rằng châu Âu đã can dự « trực tiếp » vào cuộc bầu cử Mỹ…Theo ông Dimitri Minic, tổng thống Nga đã biết cách « thao túng » Donald Trump. Một mặt, trong hậu trường, ông từ chối thẳng thừng các đề xuất của Mỹ, tăng cường mối các mối liên minh và đối tác giữa Nga với Trung Quốc, Iran và Bắc Triều Tiên. Nhưng trước công chúng, ông Putin tâng bốc đồng nhiệm Mỹ và « lẽ thường » của ông Trump, ủng hộ những phát biểu của đồng cấp Mỹ về cuộc chiến tranh Ukraina, « lẽ ra đã không xảy ra » nếu như ông Trump ở vị trí Joe Biden.Đương nhiên, việc tâng bốc Trump chưa phải là yếu tố mang tính quyết định. Điều cốt lõi là sự lãnh đạm của ông Trump đối với số phận của Ukraina và châu Âu. Hành động tâng bốc này chỉ là một cách để điện Kremlin có thể hành động.Không vội vã tạo ra hòa bìnhNếu như các vòng đàm phán với Nga vẫn chưa được bắt đầu, thì một số mục tiêu tối đa của Matxcơva về mặt cơ bản đã đạt được : Chấp nhận việc sáp nhập một số vùng của Ukraina bị Nga chiếm đóng và « Phần Lan hóa » Ukraina, tức là không trở thành thành viên NATO, bao gồm cả lệnh cấm cung cấp vũ khí và lắp đặt cơ sở hạ tầng quân sự Mỹ tại Ukraina.Những ngày sắp tới có lẽ sẽ cho thấy rõ hơn hiệu quả của chiến lược trên của Nga qua việc liệu Mỹ có chấp nhận các điều kiện mà Nga đưa ra trong các cuộc đàm phán chính thức : Loại Zelensky khỏi các cuộc đàm phán và thay đổi chế độ ; Giảm quy mô quân đội Ukraina ; Dỡ bỏ một phần hoặc toàn bộ lệnh trừng phạt của phương Tây và Tạo ra một cấu trúc an ninh mới ở châu Âu, bao gồm cả việc đẩy lùi sự hiện diện của NATO.Điều cuối cùng có thể sẽ là một « nhượng bộ » (tạm thời) vì Matxcơva hiểu rằng NATO và mối liên kết xuyên Đại Tây Dương hiện nay đã suy yếu đáng kể. Điện Kremlin tin rằng họ có thể đạt được mục tiêu này thông qua các biện pháp khác hoặc chờ cho Liên minh tan rã. Theo ông Dimitri Minic, nhờ Trump, điện Kremlin sắp đạt được ba mục tiêu chính của chính sách đối ngoại của Liên Xô và Nga : Giải thể NATO – rào cản chính đối với sự bành trướng của Nga tại châu Âu –, ngắt kết nối Hoa Kỳ với châu Âu và kiểm soát không gian hậu Xô Viết.Bây giờ Putin đã cho Trump thấy rằng ông không vội vàng tạo ra hòa bình như Trump vẫn tin, và rằng Matxcơva đã làm ơn cho Washington khi chấp nhận mong muốn cấp bách của họ về hòa bình. Trong viễn cảnh này, tương lai của Ukraina và Châu Âu có lẽ đen tối hơn bao giờ hết !

Welter, Ursula www.deutschlandfunk.de, Europa heute

Welter, Ursula www.deutschlandfunk.de, Europa heute

Dimanche, l'Allemagne élit ses députés. C'est la composition du parlement, le Bundestag, qui déterminera qui sera le nouveau chancelier de la première économie de l'Europe, actuellement divisée par la montée de l'extrême droite et fragilisée par le retour au pouvoir de Donald Trump.Les dernières attaques commises par des demandeurs d'asile, y compris la semaine dernière à Munich, a mis le thème de l'immigration en tête des préoccupations de tous les partis politiques allemands, et pas seulement de l'extrême droite. Ce scrutin intervient aussi dans un contexte économique difficile : le pays entre dans sa 3ème année de récession et les annonces de suppressions de poste dans l'industrie s'enchaînent. Un sentiment de déclin économique qui profite surtout à l'extrême droite de l'Alternative pour l'Allemagne (AfD), donné en deuxième position dans les sondages.Avec Pierrick Yvon, journaliste au bureau de l'AFP à Berlin et Jeanette Süss, chercheuse au Comité d'études des relations franco-allemandes (Cerfa) à l'Institut français des relations internationales (Ifri). Réalisation : Camille Kauffmann Sur le Fil est le podcast quotidien de l'AFP. Vous avez des commentaires ? Ecrivez-nous à podcast@afp.com. Vous pouvez aussi nous envoyer une note vocale par Whatsapp au + 33 6 79 77 38 45. Si vous aimez, abonnez-vous, parlez de nous autour de vous et laissez-nous plein d'étoiles sur votre plateforme de podcasts préférée pour mieux faire connaître notre programme Hébergé par Acast. Visitez acast.com/privacy pour plus d'informations.

À l'heure où tous les regards sont tournés sur l'Amérique de Donald Trump, le conflit au Proche-Orient ou la guerre en Ukraine, il est un continent qui, par son poids géopolitique et économique, devient en silence toujours plus central. L'Asie-Pacifique, nouveau centre du monde, c'est justement la thèse du livre coécrit par deux grands spécialistes, Sophie Boisseau du Rocher, chercheuse à l'Institut français des relations internationales (Ifri), et Christian Lechervy, diplomate et notamment ancien ambassadeur de France en Birmanie. Par Asie-Pacifique, les auteurs entendent l'Asie orientale, de la Birmanie au Japon. Quels enjeux pour la région, à l'heure de Trump et face à la Chine ? Sophie Boisseau du Rocher répond aux questions de Joris Zylberman.

Frédéric Taddeï nous emmène aux confins de l'Asie Pacifique, cette région en pleine ébullition qui s'impose aujourd'hui comme le nouveau centre du monde.Vous découvrirez avec Sophie Boisseau-Durochet, chercheuse à l'Institut français des relations internationales (IFRI), comment cette vaste région, composée de 17 États aux succès économiques retentissants, est en train de réécrire les règles du jeu mondial. Longtemps perçue comme la périphérie de l'Occident, l'Asie Pacifique affirme désormais sa propre vision du développement, remettant en cause les modèles traditionnels.Au-delà de l'impressionnante réussite économique, ce territoire recèle une profonde unité culturelle et historique, forgée sur des siècles d'échanges et de circulations. Cet héritage commun, que les puissances coloniales ont tenté de briser, est aujourd'hui le socle d'une nouvelle modernité qui bouscule les équilibres géopolitiques. Alors que l'Occident perd en influence et en crédibilité, l'Asie Pacifique se pose en alternative, avec ses propres mécanismes de coopération et de régulation, face aux dérives d'une mondialisation qu'elle a pourtant largement contribué à façonner. Notre invitée nous éclaire sur les enjeux de cette transition historique, où la primauté du groupe sur l'individu, la frugalité et le respect de l'autorité semblent porter leurs fruits, bousculant ainsi nos certitudes sur les voies du développement et de la prospérité.Notre équipe a utilisé un outil d'Intelligence artificielle via les technologies d'Audiomeans© pour accompagner la création de ce contenu écrit.

durée : 00:13:22 - Les Enjeux internationaux - par : Guillaume Erner - Un chapitre de l'histoire mondiale est en train de se clore, et l'Asie-Pacifique est bien positionnée pour ouvrir le suivant, écrit Sophie Boisseau du Rocher dans son nouvel ouvrage “L'Asie-Pacifique, nouveau centre du monde”. - réalisation : Félicie Faugère - invités : Sophie Boisseau du Rocher Chercheuse associée au Centre Asie de l'Institut français des relations internationales (IFRI)

durée : 00:38:13 - France Culture va plus loin (l'Invité(e) des Matins) - par : Guillaume Erner, Isabelle de Gaulmyn - L'accord entre Israël et le Hamas ouvre la voie à une première phase avant d'arriver à un cessez-le-feu. Quels sont les espoirs d'une trêve définitive dans la région ? - réalisation : Félicie Faugère - invités : Amélie Ferey Chercheuse, responsable du Laboratoire de recherche sur la défense de l'IFRI et membre du Centre des études de sécurité (IFRI); Charles Enderlin Écrivain, journaliste, ancien correspondant de France 2 à Jérusalem

durée : 00:05:22 - La Revue de presse internationale - par : Catherine Duthu - De l'Ukraine à Gaza, la guerre vit au rythme de l'intelligence artificielle. Pour quels usages ? et quelle responsabilité juridique ? Laure de Roucy-Rochegonde, Directrice du Centre géopolitique des technologies à l'Institut français des relations internationales (IFRI) répond à vos questions. - invités : Laure de Roucy-Rochegonde Directrice du Centre géopolitique des technologies à l'Institut français des relations internationales (IFRI) et enseignante à Sciences Po Paris et à l'université Paris-II Panthéon-Assas

durée : 00:59:04 - Affaires étrangères - par : Christine Ockrent - En cette année 2025, la guerre prendra-t-elle fin sur notre continent ? Quel serait notre rôle dans d'éventuelles négociations ? - réalisation : Luc-Jean Reynaud - invités : Thomas Gomart Historien des relations internationales, directeur de l'Institut français des relations internationales (IFRI).; Jacques Rupnik Historien, politologue, directeur de recherche émérite au CERI/Sciences Po; Camille Grand Chercheur, spécialiste des questions de défense au Conseil Européen pour les relations internationales (ECFR) et ancien Secrétaire général adjoint de l'OTAN. ; Maxime Audinet Chercheur à l'Institut de recherche stratégique de l'Ecole militaire (IRSEM) et cofondateur du collectif de recherche CORUSCANT, qui vise à repenser les études sur la Russie après l'invasion à grande-échelle de l'Ukraine; Jaroslaw Kuisz Rédacteur en chef de l'hebdomadaire sociopolitique "Kultura Liberalna", chercheur à l'université de Varsovie, chercheur associé à l'Institut d'histoire du temps présent du CNRS et senior fellow au Zentrum Liberale Moderne de Berlin

durée : 00:58:12 - Cultures Monde - par : Mélanie Chalandon, Julie Gacon - Comme chaque semaine, une émission d'actualité en deux parties : retour de terrain avec Bruno Meyerfeld, qui évoquera la situation politique au Brésil, où le président Lula semble fragilisé ; suivi d'une table-ronde sur la situation humanitaire dans la bande de Gaza. - réalisation : Margot Page - invités : Bruno Meyerfeld Journaliste, correspondant du Monde au Brésil; Amélie Ferey Chercheuse, responsable du Laboratoire de recherche sur la défense de l'IFRI et membre du Centre des études de sécurité (IFRI); Julia Grignon Professeure de droit à l'université Laval (Canada) et Paris-Panthéon-Assas, directrice scientifique de l'Institut de Recherche Stratégique de l'École Militaire (IRSEM)

durée : 00:37:11 - Cultures Monde - par : Mélanie Chalandon, Julie Gacon - Quantités insuffisantes, insécurité et pillages : l'acheminement de l'aide humanitaire est entravé dans la bande de Gaza, restreignant l'accès des Palestiniens à l'eau potable, à la nourriture et aux produits de première nécessité. - réalisation : Margot Page - invités : Amélie Ferey Chercheuse, responsable du Laboratoire de recherche sur la défense de l'IFRI et membre du Centre des études de sécurité (IFRI); Julia Grignon Professeure de droit à l'université Laval (Canada) et Paris-Panthéon-Assas, directrice scientifique de l'Institut de Recherche Stratégique de l'École Militaire (IRSEM); Marc Semo Correspondant diplomatique du Monde

Les sources d'énergie à faibles émissions devraient produire plus de la moitié de l'électricité mondiale avant 2030. C'est ce qui ressort du rapport annuel de l'Agence internationale de l'énergie, publié ce mercredi. Un gros point noir cependant : le monde reste dépendant des énergies fossiles. Les renouvelables, en plein boom notamment en Chine, permettront-elles d'accélérer la transition ? Pourquoi est-il si difficile de s'affranchir des énergies fossiles ? Peut-on réduire les besoins mondiaux afin d'atteindre les objectifs climatiques ? Pour en débattre :Anna Créti, professeure d'économie à l'Université de Paris Dauphine-PSL, directrice scientifique de la chaire économie du climat.Anne Bringault, directrice des programmes au Réseau Action ClimatOlivier Appert, conseiller au Centre énergie et climat de l'Institut français des relations internationales (IFRI) membre de l'Académie des technologies.

Les sources d'énergie à faibles émissions devraient produire plus de la moitié de l'électricité mondiale avant 2030. C'est ce qui ressort du rapport annuel de l'Agence internationale de l'énergie, publié ce mercredi. Un gros point noir cependant : le monde reste dépendant des énergies fossiles. Les renouvelables, en plein boom notamment en Chine, permettront-elles d'accélérer la transition ? Pourquoi est-il si difficile de s'affranchir des énergies fossiles ? Peut-on réduire les besoins mondiaux afin d'atteindre les objectifs climatiques ? Pour en débattre :Anna Créti, professeure d'économie à l'Université de Paris Dauphine-PSL, directrice scientifique de la chaire économie du climat.Anne Bringault, directrice des programmes au Réseau Action ClimatOlivier Appert, conseiller au Centre énergie et climat de l'Institut français des relations internationales (IFRI) membre de l'Académie des technologies.

durée : 00:57:36 - Cultures Monde - par : Mélanie Chalandon - La compétition technologique, commerciale, militaire, mais aussi idéologique entre la Chine et les États-Unis imprègne la campagne des présidentielles américaines. Face à la surenchère des deux candidats, Pékin se prépare à la poursuite d'une rivalité sans merci. - réalisation : Margot Page - invités : Marc Julienne Directeur du Centre Asie de l'Institut français des relations internationales (IFRI); Dorian Malovic Chef du service « Asie » au quotidien La Croix, auteur de "Le Monde selon Kim Jong-un"

durée : 00:58:02 - Cultures Monde - par : Mélanie Chalandon - Comme chaque vendredi, une émission d'actualité en deux parties : retour de terrain avec Antoine Védeilhé qui a couvert la répression à Hong Kong, suivi d'une table-ronde d'actualité sur l'avenir de la diplomatie française. - réalisation : Vivian Lecuivre - invités : Marie Krpata Chercheuse à l'IFRI, au comité d'études des relations franco-allemandes (Cerfa); Denis Bauchard Conseiller pour le Moyen-Orient à l'Institut français de relations internationales (IFRI), ancien diplomate, ancien directeur d'Afrique du Nord et du Moyen-Orient au ministère des Affaires étrangères; Antoine Vedeilhé Journaliste, producteur et réalisateur de reportages et de documentaires

durée : 00:34:55 - Cultures Monde - par : Mélanie Chalandon - À la tribune de l'ONU, le 25 septembre, le Président français a, sans succès, exhorté Israël et le Hezbollah à faire taire les armes. La voix de la France est-elle encore audible ? Quelle sera la feuille de route du nouveau Ministre des Affaires étrangères ? Quels seront ses leviers d'action ? - réalisation : Vivian Lecuivre - invités : Marie Krpata Chercheuse à l'IFRI, au comité d'études des relations franco-allemandes (Cerfa); Denis Bauchard Conseiller pour le Moyen-Orient à l'Institut français de relations internationales (IFRI), ancien diplomate, ancien directeur d'Afrique du Nord et du Moyen-Orient au ministère des Affaires étrangères; Marc Semo Correspondant diplomatique du Monde

durée : 00:08:43 - L'invité de 7h50 - Christophe Gomart, eurodéputé LR, ancien chef du renseignement militaire français et Amélie Ferey, chercheuse, responsable de recherche sur la défense au sein de l'Institut français des relations internationales, reviennent sur les explosions de bipeurs qui ont eu lieu au Liban mardi 17 septembre. - invités : Thomas GOMART, Amélie Ferey - Thomas Gomart : Historien des relations internationales, directeur de l'Institut français des relations internationales (IFRI)., Amélie Ferey : Responsable du Laboratoire de recherche sur la défense (LRD), Centre des Études de Sécurité de l'Ifri.

À moins de deux mois de la présidentielle aux États-Unis, le monde se demande quelle sera la politique étrangère à Washington. Que sait-on vraiment des orientations géopolitiques de Kamala Harris et Donald Trump ? Pour l'instant, on ne sait pas grand-chose du programme de politique étrangère des deux candidats à la présidentielle. Traditionnellement, la géopolitique est peu évoquée lors de la campagne. La guerre à Gaza et en Ukraine ont changé cette donne, en poussant les deux prétendants à la Maison Blanche de prendre position. Nous en parlons avec Laurence Nardon, spécialiste des États-Unis et chercheuse à l'Institut français des Relations internationales (Ifri). Elle vient de publier « Géopolitique de la puissance américaine ».Quelle stratégie pour gagner la Pennsylvanie ?Dans l'actualité des États-Unis se trouve aussi la Pennsylvanie, l'État qu'il faut gagner pour remporter l'élection américaine. C'est LE swing state parmi les sept swing states, ces États très indécis où se jouera la présidentielle du 5 novembre. Comment les deux prétendants tentent de séduire l'électoral dans cet État-clé, c'est à la Une de USA Today. Cet État du Midwest est plus convoité que jamais. Donald Trump s'y est imposé en 2016 face à Hillary Clinton, mais a perdu en 2020 contre Joe Biden. Cette année, écrit USA Today, le candidat républicain fait tout pour percer à nouveau parmi la population rurale alors que Kamala Harris tente de séduire l'électorat urbain de Philadelphie, Pittsburgh et de Harrisburg. D'après le quotidien américain, ce sont les électeurs indépendants dans le nord-est de l'État qui pourraient se révéler décisifs, des électeurs dont beaucoup appartiennent à la communauté latino. Kamala Harris a déployé des moyens importants pour la convaincre de voter pour elle. Mais Donald Trump fait également des yeux doux à ce million de latinos, notamment ceux qui partagent des valeurs conservatrices et qui s'inquiètent de la situation économique.Des incendies ravagent les forêts au Brésil Le pays est frappé par une vague d'incendies, notamment en Amazonie. Le président brésilien Lula a dû admettre que son pays n'était « pas préparé à 100% » pour faire face à la vague de feux de forêts qui s'étendent un peu partout dans le pays. Un reportage de Folha de Sao Paulo montre des paysages apocalyptiques, des terres brûlées, des rivières sans eau et des habitants désemparés, certains coupés du reste du monde par un mur de feu. Aux incendies, s'ajoute la sècheresse en Amazonie. Les fleuves qui sont souvent le seul moyen de se déplacer dans la région, deviennent innavigable. Les habitants n'en peuvent plus, ils respirent de la fumée depuis plusieurs semaines, écrit le site d'information Amazonia Real. Certains se sont mobilisés, ont demandé de l'aide auprès des autorités locales et fédérales, notamment des livraisons d'eau potable, mais pour l'instant ils n'ont reçu aucune réponse.L'ex-chef des renseignements vénézuéliens dénonce une « machine de terreur » dirigée par Nicolas MaduroAprès la publication d'un rapport d'experts de l'ONU, pointant du doigt des violations systémiques par le gouvernement vénézuélien, l'ancien directeur du Sebin, le service de renseignement, s'exprime dans presse argentine. Manuel Christopher Figuera a dirigé ce service sous la présidence de Nicolas Maduro jusqu'en 2019 lorsqu'il a décidé de démissionner et de fuir le pays. Cet ancien « homme-clé de l'appareil répressif de l'État » comme le décrit le journal argentin La Nacion dénonce  une « machine de terreur, de persécution et de mort actuellement déployée sous les ordres de Nicolas Maduro ». Selon Manuel Christopher Figuera, c'est le président lui-même qui est directement responsable de la répression contre la population, une répression qui s'est beaucoup renforcée depuis 10 ans, depuis l'arrivée au pouvoir du président. Aujourd'hui, estime l'ex-chef du Sebin, Nicolas Maduro utilise l'armée, la police et les services de renseignement comme une « force d'occupation contre son propre peuple ».    Faut-il ou non reconnaître Edmundo Gonzalez Urrutia comme président élu légitime ? C'est un sujet qui divise le Parlement européen qui doit demain jeudi (19 septembre 2024) se prononcer une résolution proposée par les conservateurs du Parti Populaire européen, le PPE, pour reconnaître le Vénézuélien Edmundo Gonzalez Urrutia comme légitime vainqueur de l'élection présidentielle qui s'est tenue le 28 juillet 2024. Une victoire que revendique le président sortant Nicolas Maduro, même s'il n'a pas été en mesure de le prouver. Le groupe des Socialistes et Démocrates, mais aussi les centristes de Renew, les Verts et The Left, ne voteront pas en faveur de la résolution proposée par les conservateurs du PPE qui vont s'allier finalement avec l'extrême droite. Javi Lopez, député européen espagnol et membre du groupe des Socialistes et démocrates nous explique pourquoi son groupe ne comptait pas s'associer à cette initiative. Il la juge très peu efficace, étant donné qu'aucun gouvernement européen n'a reconnu Edmundo Gonzalez Urrutia.Journal de la 1ère En Martinique, malgré les barrages et autres dégradations qui se multiplient, le Préfet persiste et signe : pas question de retransmettre « en direct » les réunions de travail consacrées à la problématique de la vie chère.

Les bombardements se poursuivent à Gaza et aucune trêve n'est en vue. Englués dans leur soutien à Israël et malgré leurs efforts répétés, les États-Unis ne parviennent pas à conclure de cessez-le-feu. Qu'est devenue la médiation américaine à l'origine notamment des accords d'Oslo en 1993? Washington n'est-il plus obsédé que par la défense de ses intérêts face à la Chine ? Quelles sont les conséquences de cette évolution sur la stabilité mondiale ? Pour en débattre : Dominique Moïsi, géopolitologue, membre fondateur de l'Institut français des relations internationales (IFRI), conseiller spécial de l'institut Montaigne. Auteur de nombreux livres, son dernier Le Triomphe des émotions, aux Éditions Robert Laffont.  Martin Quencez, directeur adjoint du bureau parisien du German Marshall Fund of the United States.

Les bombardements se poursuivent à Gaza et aucune trêve n'est en vue. Englués dans leur soutien à Israël et malgré leurs efforts répétés, les États-Unis ne parviennent pas à conclure de cessez-le-feu. Qu'est devenue la médiation américaine à l'origine notamment des accords d'Oslo en 1993? Washington n'est-il plus obsédé que par la défense de ses intérêts face à la Chine ? Quelles sont les conséquences de cette évolution sur la stabilité mondiale ? Pour en débattre : Dominique Moïsi, géopolitologue, membre fondateur de l'Institut français des relations internationales (IFRI), conseiller spécial de l'institut Montaigne. Auteur de nombreux livres, son dernier Le Triomphe des émotions, aux Éditions Robert Laffont.  Martin Quencez, directeur adjoint du bureau parisien du German Marshall Fund of the United States.

Ce matin, les journalistes et experts de RFI répondaient à vos questions sur le changement de ton de Téhéran sur sa riposte contre Israël, le premier satellite sénégalais lancé en orbite et la progression de Kamala Harris dans les sondages américains. Libye : les troupes d'Haftar progressent dans le sud-ouest du pays En Libye, l'armée du maréchal Khalifa Haftar progresse vers le sud-ouest du pays. Quels sont les objectifs de l'armée nationale libyenne (ANL) en effectuant ce mouvement vers cette zone ? L'ANL chercherait notamment à prendre le contrôle de l'aéroport de Ghadamès, à la frontière de l'Algérie. Quelle est la position de l'Algérie à ce sujet ? Avec Houda Ibrahim, journaliste au service Afrique de RFI.  Iran : Téhéran va-t-il mettre ses menaces d'une riposte contre Israël à exécution ?  Plusieurs semaines après l'assassinat du chef du Hamas à Téhéran, l'Iran, qui avait promis une riposte contre Israël, semble changer sa position sur le sujet. Comment expliquer ce changement de ton ? Quelles nouvelles stratégies de riposte l'Iran pourrait-il envisager contre Israël ? Avec Héloïse Fayet, chercheuse au Centre des études de sécurité de l'Institut français des relations internationales (IFRI), spécialiste de l'Iran. Espace : Gaindesat-1A, premier satellite sénégalais envoyé en orbite Le Sénégal a envoyé son premier satellite à bord de la fusée Falcon 9 de SpaceX depuis la base de Vandenberg, en Californie, aux États-Unis. Pourquoi le satellite a-t-il été lancé depuis la Californie ? En quoi l'envoi de ce premier satellite est-il important pour le développement du pays ? Avec Guilhem Fabry, journaliste au service Afrique de RFI.  Présidentielle aux États-Unis : que valent les sondages ?  Depuis que Kamala Harris a été désignée comme nouvelle candidate démocrate à la présidentielle américaine, elle ne cesse de progresser dans les sondages face à Donald Trump. Comment expliquer cette progression rapide dans les sondages alors que Joe Biden peinait à dépasser son adversaire ? À quel point ces sondages sont-ils fiables et révélateurs des intentions de vote des Américains ? Avec Françoise Coste, historienne et professeur d'études américaines à l'Université de Toulouse Jean-Jaurès. 

Avec ses casquettes MAGA, sa délégation texane habillée en cow-boys aux couleurs du drapeau américain et ses vedettes de la musique country, la Convention nationale républicaine aura lieu à Milwaukee (Wisconsin) du 15 au 18 juillet 2024. Trump devrait être investi sur un programme dont on pense qu'il sera d'inspiration à la fois réactionnaire, autoritaire et libertarienne.Pourtant, le Parti républicain a une histoire très différente de ses courants actuels. Il a été fondé en 1854 sur un programme résolument progressiste, puisque son objectif principal était l'abolition de l'esclavage.Dans cet épisode hors-série, Laurence Nardon nous raconte les origines du Grand Old Party et explique sa métamorphose en le parti dominé par Trump que l'on connaît aujourd'hui.Tous les mercredis, New Deal décortique l'actualité politique américaine. New Deal est un podcast de Laurence Nardon produit et réalisé par Slate Podcasts en partenariat avec la newsletter «Time to Sign Off» (TTSO) et l'Institut français des relations internationales (IFRI).Direction et production éditoriale: Christophe CarronPrise de son, montage et réalisation: Aurélie RodriguesPrésentation: Christophe CarronMusique: «Cutting It Close», DJ Freedem

Thomas Gomart, est l'un des plus grands experts français en géopolitique, il est le directeur de l'IFRI et l'auteur de l'accélération de l'histoire. Un thème évidemment essentiel aujourd'hui tant nous n'arrivons plus à faire de sens avec ce qui se passe. Ensemble, nous explorons les 3 grands conflits en cours ou qui couvent : l'Ukraine, la Palestine, Taiwan et nous parlons également de la Corée du Nord. Nous parlons également de la position de l'Europe dans tout cela, de la montée de l'extrême droite, Thomas nous fait part de ses réflexions sur la nécessité pour l'Europe de se défendre dans un monde multipolaire en mutation rapide, la montée des économies chinoise et indienne, ainsi que l'importance stratégique des détroits mondiaux. Nos échanges couvrent également des sujets allant de la montée de l'extrême droite en Europe, aux défis environnementaux et technologiques, sans oublier la complexité des relations internationales au Moyen-Orient. Nous envisageons également le rôle crucial des moyens privés en période de guerre, illustré par la figure d'Elon Musk. Nous discutons de l'influence économique, technologique et politique de Musk, ainsi que des implications de ses actions sur la géopolitique mondiale. Thomas nous fait part de ses réflexions sur la nécessité pour l'Europe de se défendre dans un monde multipolaire en mutation rapide, la montée des économies chinoise et indienne, ainsi que l'importance stratégique des détroits mondiaux. Nos échanges couvrent également des sujets allant de la montée de l'extrême droite en Europe, aux défis environnementaux et technologiques, sans oublier la complexité des relations internationales au Moyen-Orient. Nous explorons comment la Chine redessine les équilibres globaux, la résurgence des conflits armés en Europe, et la problématique de la course aux armements versus les investissements écologiques. Plongez avec nous dans cette conversation enrichissante alors que nous décryptons l'accélération de l'histoire et ses impacts sur la civilisation moderne. Préparez-vous à un épisode passionnant et éclairant avec des perspectives inédites sur les dynamiques géopolitiques actuelles. Bonne écoute ! Les questions que l'on se pose : 1. Quelle est l'importance de l'organisation des moyens privés en période de guerre, et comment le cas de Starlink d'Elon Musk illustre-t-il ce rôle? 2. Comment la perception de la paix comme acquise peut-elle influencer la capacité d'un continent à se défendre face aux turbulences géopolitiques? 3. Pourquoi Thomas Gomart estime-t-il que la mondialisation n'a pas débuté en Europe, et quels sont les arguments en faveur de l'importance des économies chinoise et indienne? 4. Comment la dépendance européenne vis-à-vis des États-Unis se manifeste-t-elle dans les décisions géopolitiques actuelles? 5. Quelles sont les implications économiques et géopolitiques des détroits de Taïwan, d'Hormuz, de Bab el Mandeb et du Bosphore pour l'économie mondiale? 6. Dans quelle mesure les ambitions maritimes de la Chine représentent-elles une menace pour la géopolitique mondiale, notamment en ce qui concerne Taïwan? 7. Pourquoi la stratégie et la réflexion à long terme sont-elles cruciales dans l'élaboration des politiques géopolitiques, et comment cela se traduit-il dans le contexte actuel? 8. Quelle est la position de Thomas Gomart sur l'efficacité du modèle autocratique chinois comparé à la démocratie, et quelles sont les implications pour l'avenir politique mondial? 9. Comment les dynamiques entre l'Iran et l'Arabie Saoudite influencent-elles les enjeux géopolitiques et économiques mondiaux, surtout dans le contexte du conflit israélo-palestinien? 10. Quels sont les défis et les opportunités présentés par la montée des classes moyennes consommatrices en Indonésie, et comment cela peut-il transformer l'équilibre économique mondial? Timelaps : 00:00 Les sondages montrent montées droite eurosceptique, Europe plus transactionnelle. 09:59 Réflexion sur les questions stratégiques actuelles. 16:56 Difficulté du métier de stratège à différentes époques. 19:24 Rôle logistique en temps de guerre, Elon Musk. 27:51 Géopolitique, géoéconomie, territoires, flux, détroits, énergie, puces. 34:24 Réémergence de la Chine, rôle du parti communiste. 37:38 Démocratie vs autoritarisme : efficacité et adaptation culturelle. 43:21 Relations Iran-Arabie Saoudite, puissances moyennes gameplay mondial. 49:00 Accords d'Abraham, normalisation Israël-Arabie, question palestinienne. 55:01 Nouveaux soutiens à Israël et escalade nucléaire. 01:01:07 Ouvrir la porte à l'intelligence stratégique. Suggestion d'autres épisodes à écouter : #175 Comprendre le dessous des guerres invisibles mondiales avec Thomas Gomart (https://audmns.com/DDPnQDW) #169 Quel avenir politique pour la France? avec David Djaiz (https://audmns.com/dzUxdGf) #254 Debunker le Grand Remplacement avec Hervé le Bras (https://audmns.com/QzqMDPL)