Podcasts about ifri

Ce mercredi 12 novembre, Tatiana Kastouéva-Jean, directrice du Centre Russie/Eurasie de l'Ifri, était l'invitée d'Annalisa Cappellini dans Le monde qui bouge - L'Interview, de l'émission Good Morning Business, présentée par Laure Closier. Elles sont revenues sur la résistance de l'Ukraine face à la Russie. Retrouvez l'émission du lundi au vendredi et réécoutez la en podcast.

durée : 00:59:32 - Affaires étrangères - par : Christine Ockrent - Sous prétexte de lutte contre le "narcoterrorisme", Donald Trump cible le Venezuela de Maduro et multiplie les frappes dans les Caraïbes, jusqu'à déployer la plus vaste flotte américaine depuis la crise de Cuba. Offensive contre la drogue ou nouvelle expression de l'impérialisme américain ? - réalisation : Luc-Jean Reynaud - invités : Maud Quessard Maître de conférences des universités, directrice du domaine Euratlantique à l'Institut de Recherche Stratégique de l'École Militaire (IRSEM); Kevin Parthenay Professeur des universités à Tours et membre de l'Institut Universitaire de France; Jean-Louis Martin Economiste Chercheur associé sur l'Amérique latine à l'Institut français des relations internationales (Ifri)

Ce jeudi 30 octobre, Jean-Louis Martin, économiste et chercheur associé sur l'Amérique latine à l'Ifri, était l'invité d'Annalisa Cappellini dans Le monde qui bouge - L'Interview, de l'émission Good Morning Business, présentée par Sandra Gandoin. Ils sont revenus sur l'élection de Rodrigo Paz à la tête de la Bolivie, le passage de cet État d'Amérique latine d'un régime socialiste vers une économie de marché, et ce qui va changer concrètement pour les entreprises. Retrouvez l'émission du lundi au vendredi et réécoutez la en podcast.

Ce soir à l'animation c'est Simon !  Dans l'interview nous recevons Thierry Vircoulon, chercheur associé a l'IFRI  pour parler de la crise des Kivus.  Samia nous présente le flash info Dans le zoom, nous recevons Gavet Elengo Melaine Destin pour parler de son livre " le changement: vers un Congo prospère. " Aux chroniques Fabien nous parlera de la fête d'Halloween , et Corian nous fera une chronique ciné sur On Falling.  Animation : Simon// Interview : Rania // Zoom : Julie et Aude //Chroniques : Fabien &Corian // Flash Info :  Samia // Réalisation : Delilah // Coordination : Aude et Jeanne

Ce soir à l'animation c'est Simon !  Dans l'interview nous recevons Thierry Vircoulon, chercheur associé a l'IFRI  pour parler de la crise des Kivus.  Samia nous présente le flash info Dans le zoom, nous recevons Gavet Elengo Melaine Destin pour parler de son livre " le changement: vers un Congo prospère. " Aux chroniques Fabien nous parlera de la fête d'Halloween , et Corian nous fera une chronique ciné sur On Falling.  Animation : Simon// Interview : Rania // Zoom : Julie et Aude //Chroniques : Fabien &Corian // Flash Info :  Samia // Réalisation : Delilah // Coordination : Aude et Jeanne

durée : 00:59:02 - Affaires étrangères - par : Christine Ockrent - Le président américain doit rencontrer son homologue chinois en marge du sommet de la Coopération économique Asie-Pacifique, prévu en Corée du Sud les 31 octobre et 1er novembre. Parviendront-ils à s'entendre sur un accord commercial ? Quels en sont aujourd'hui les points de blocage ? - réalisation : Luc-Jean Reynaud - invités : Elvire Fabry Chercheuse senior en géopolitique du commerce à l'Institut Jacques Delors où elle est rapporteuse du groupe de travail sur les relations UE-Chine; Jean-Pierre Cabestan Chercheur à Asia Centre Paris; Marc Julienne Directeur du Centre Asie de l'Institut français des relations internationales (IFRI); Gilles Lepesant Géographe français

Moldova, quốc gia nhỏ bé với hơn 2 triệu dân, thành viên Liên Xô cũ, vốn rất ít được chú ý, đột ngột trở thành tâm điểm thời sự châu Âu cuối tháng 9/2025. Bầu cử Quốc Hội Moldova không chỉ là cuộc đấu giữa đảng PAS cầm quyền của tổng thống Maia Sandu, chủ trương nhanh chóng gia nhập Liên Âu và khối đảng phái yêu nước thân Nga (BECS), mà còn là một thử thách lớn với Liên Âu, coi việc mở rộng khối là con đường giúp củng cố hòa bình, an ninh và thịnh vượng. Cuộc bầu cử Modlova là trận quyết đấu mới giữa Liên Âu với Nga trong « cuộc chiến hỗn hợp », khi chiến tranh tâm lý, chiến tranh trên mạng đi kèm với những can thiệp hoặc đe dọa can thiệp bằng vũ lực. Báo chí châu Âu nói đến một « trắc nghiệm lớn đầu tiên » trong cuộc đọ sức giữa Liên Âu và Nga » (RTBF). « Một phần tương lai của Liên Âu và chính sách mở rộng của khối sẽ được quyết định tại đây », theo nhà chính trị học Florent Parmentier, chuyên về khu vực đông Âu hậu Liên Xô. Nhìn từ Ukraina, đang trong cuộc kháng chiến chống xâm lược Nga, đây là một trắc nghiệm « với Ukraina và toàn châu Âu ». Tổng thống Volodymyr Zelensky khẳng định : « Châu Âu không thể cho phép mất Moldavia, như đã mất Belarus và Gruzia ». Tình thế đầy bất trắc trước bầu cử Ngày 28/09/2025 vừa qua, cử tri Moldova đã dành đa số quá bán tại Quốc Hội mới cho đảng của nữ tổng thống Maia Sandu, người đã đặt cử tri trước lựa chọn « địa-chính trị » rõ ràng: Bầu cho PAS là hội nhập hoàn toàn với gia đình Liên Âu. Và ngược lại, nếu đảng PAS mất đa số,  Moldavia sẽ rơi trở lại quỹ đạo của điện Kremlin, đất nước « sẽ mất tất cả ». Xét theo sự ủng hộ trước đó của cử tri, tình thế Moldova trước bầu cử là đầy bất trắc, dù mục tiêu gia nhập Liên Âu được ghi vào Hiến pháp, sau cuộc trưng cầu dân ý cuối năm ngoái 2024. Phe ủng hộ gia nhập Liên Âu chỉ giành chiến thắng trong gang tấc (50,35%). Số người ủng hộ tổng thống Maia Sandu cũng sụt giảm nhiều trong cuộc bầu cử tổng thống năm ngoái. Chiến tranh Ukraina khiến kinh tế Moldova suy trầm, lạm phát tăng vọt. Moldova có lúc phải tiếp nhận đến 1,5 triệu người tị nạn Ukraina. Điện Kremlin cắt khí đốt với Moldova từ đầu năm nay. Chưa kể đến sự tồn tại của vùng ly khai thân Nga Transnistria, nơi có cả nghìn quân Nga trú đóng, và nhiều khu vực, nơi có đến hơn 90% cư dân chống gia nhập Liên Âu. Theo một số ước tính, trước thềm bầu cử, có đến 30% cử tri do dự. Tung tin giả, mua phiếu bầu, gây rối: « Lòng tin vào Liên Âu », mục tiêu triệt hạ chính Nga và các thế lực thân điện Kremlin bị cáo buộc chi hàng trăm triệu euro để can thiệp vào cuộc bầu cử, tương đương với nhiều phần trăm tổng sản phẩm quốc nội của Moldova, một quốc gia thường được xếp vào nhóm nghèo nhất châu Âu. Trong một cuộc trả lời phỏng vấn Viện Pháp về Quan hệ Quốc tế (IFRI), ngay sau cuộc bầu cử Quốc Hội Moldova, nhà nghiên cứu Florent Parmentier, ghi nhận ba yếu tố « can thiệp bầu cử » chính: « Thứ nhất là thông tin bịa đặt, và việc thiết lập một hệ thống tuyên truyền với mục tiêu cuối cùng là lên án Liên Âu,  lĩnh vực được triển khai hết công suất. Một ví dụ : trong chuyến thăm Chisinau của tổng thống Pháp, thủ tướng Đức và thủ tướng Ba Lan ngày 27/8/2025, có một tin giả được tung ra. Nếu tổng thống Maya Sandou chiến thắng trong cuộc bầu cử lập pháp, rất có thể ngay lập tức sẽ có 700 binh sĩ Moldova được cử tham gia liên quân tình nguyện vì Ukraina do Pháp và Anh chủ trương. Loại tin giả này nhằm làm cho mọi người tin là tổng thống Maia Sandou sẽ kéo Moldova vào cuộc chiến tranh (chống Nga). Bên cạnh việc thường xuyên tung tin giả,  một nỗ lực gây bất ổn khác liên quan đến vấn đề mua phiếu bầu, điều vốn đã được bàn luận rộng rãi trong cuộc bầu cử tổng thống cuối năm ngoái. Ngày 20/10/2024, vòng bỏ phiếu đầu tiên, bà Maia Sandou tuyên bố : đã có đến 300.000 cử tri bị mua chuộc. Để đánh giá đúng tầm mức to lớn của con số này, cần liên hệ với tổng số dân Moldova 2,6 triệu người. Yếu tố thứ ba là trong trường hợp có sự chênh lệch sít sao về kết quả bầu cử, có thông tin về kế hoạch của Nga huấn luyện một số phần tử gây bạo loạn người Moldova cùng với người Serbia, tổ chức các cuộc biểu tình phản đối sau bầu cử, và có các hành động gieo rắc không khí lo sợ.  Như vậy, chúng ta thấy cái đích tấn công của Nga là lòng tin vào Liên Hiệp Châu Âu cũng như chính sách kết nạp thành viên mới của Liên Âu và những lợi ích mà Liên Âu có thể mang lại. Tiếp theo đó là làm xói mòn lòng tin vào các định chế nhà nước Moldova. »  ECFR : Gần như hóa giải được nạn mua phiếu trước bầu cử Để chống lại các can thiệp Nga, Liên Âu dồn lực cho Moldova. Tháng 9/2025, trước thềm cuộc bầu cử, Hội đồng Đối ngoại châu Âu (European Council on Foreign Relations - ECFR), viện tư vấn hàng đầu về các chính sách của châu Âu, tiến hành một khảo sát tại quốc gia này. Theo thẩm định của ECFR, với các hỗ trợ của các cơ quan của Liên Âu về điều tra tài chính và chia sẻ các thông tin khác, chính quyền Moldova về cơ bản đã hóa giải được các can thiệp của Nga trong lĩnh vực mua phiếu bầu, giảm mạnh so với kỳ bầu cử tổng thống năm ngoái. Tổng cộng 25.000 người đã bị phạt vì tội mua bán phiếu bầu trong thời gian tranh cử. Chính quyền Moldova kết hợp tấn công các mạng lưới mua bán phiếu bầu với việc tuyên truyền rộng rãi về « tính chất tội phạm » của hoạt động này, nâng cao nhận thức cộng đồng quy mô lớn, « bao gồm quảng cáo, truyền hình và mạng xã hội, đặc biệt tại các nhà thờ Chính thống giáo », khiến « hầu hết các mạng lưới mua bán phiếu bầu » được coi là « đã bị tê liệt » trước bầu cử. Việc nhà tài phiệt Vladimir Plahotniuc bị dẫn độ từ Hy Lạp về Moldova ngay trước thềm bầu cử được coi là một đòn nặng giáng vào các thế lực thao túng. Plahotniuc là cựu chủ tịch đảng Dân Chủ Moldova cánh tả, cựu phó chủ tịch Quốc Hội, được coi là người giàu nhất Moldova. Plahotniuc cùng Ilan Shor, nhà tài phiệt Moldova, cựu chủ tịch đảng Sor thân Nga cánh hữu, hiện đang lưu vong tại Matxcơva, bị cáo buộc lừa đảo 1 tỉ euro. Cả hai đều chạy ra nước ngoài năm 2019 vì sợ bị bắt. Ilan Shor hiện bị cáo buộc đứng sau các tài trợ cho hoạt động đưa tin giả, tin bóp méo trên các mạng Facebook, TikTok, Telegram… Chống tin giả: Lần đầu tiên EU triển khai « Đội Phản ứng Nhanh » Lần đầu tiên Liên Âu triển khai Đội Phản ứng Nhanh chống lại cuộc chiến Hỗn hợp (Hybrid Rapid Response Team) để hỗ trợ một quốc gia, là Moldova, chống lại can thiệp của nước ngoài, từ đầu năm nay, với thành phần gồm nhóm chuyên gia từ Bruxelles và từ nhiều quốc gia thành viên. Vào tháng 6, Liên Âu họp với đại diện các tập đoàn truyền thông kỹ thuật số Google, Meta và TikTok cùng các cơ quan chức năng Moldova và các nhóm thuộc xã hội dân sự nước này để phối hợp đối phó với các chiến dịch thông tin sai lệch. Kể từ tháng 7/2025, Ủy Ban Châu Âu lập FACT, một chi nhánh khu vực thuộc Đài quan sát Truyền thông Kỹ thuật số Châu Âu (EDMO), tập trung vào việc chống các chiến dịch thông tin sai lệch của Nga trong kỳ bầu cử vừa qua tại Moldova. Chủ thuyết của Liên Âu : Kết nạp thành viên mới giúp « bảo đảm an ninh »  Liên Hiệp Châu Âu hiện tại gồm 27 quốc gia thành viên. Tính từ Cộng đồng Kinh tế châu Âu, thành lập năm 1957, với 6 nước (Pháp, Đức, Ý, Bỉ, Hà Lan, Luxembourg), được coi là tiền thân của Liên Âu, khối đã trải qua 7 đợt kết nạp. Việc mở rộng cho sự tham gia của các thành viên mới, về mặt nguyên tắc, được Liên Âu coi là điều giúp mang lại hòa bình và an ninh cho châu lục, thúc đẩy kinh tế, củng cố nền dân chủ, nhà nước pháp quyền, nhân quyền. Moldova và Ukraina, cùng Gruzia là ba quốc gia chính thức đệ đơn gia nhập Liên Âu ngay sau khi Nga tấn công Ukraina đầu năm 2022. Trong bối cảnh này, Ủy Ban Châu Âu tiếp tục coi việc mở rộng khối như một chiến lược không những là hàng đầu, mà còn có ý nghĩa sống còn với khối. Ủy viên châu Âu phụ trách việc kết nạp các thành viên mới, bà Marta Kos, nhận định : « Việc mở rộng Liên Âu là một yếu tố then chốt trong việc đảm bảo an ninh của châu Âu trong bối cảnh đối đầu leo ​​thang giữa các chế độ dân chủ và độc tài. » (họp báo sau cuộc gặp của các bộ trưởng phụ trách các vấn đề Châu Âu đầu tháng 9/2025, tại Copenhagen).   Ủy viên châu Âu phụ trách việc kết nạp các thành viên mới nhấn mạnh : « tiến trình mở rộng Liên Âu đã trở thành một phần của cuộc đối đầu địa-chính trị giữa các xã hội dân chủ tự do và các chế độ độc tài. Điều này được thể hiện rõ ràng và khắc nghiệt nhất ở Ukraina, cũng như qua các hình thức chiến tranh hỗn hợp, kín đáo hơn ở các quốc gia ứng cử viên khác, chẳng hạn như Cộng hòa Moldova ». Ủy viên phụ trách kết nạp khẳng định tiến trình gia nhập của Ukraina và Moldova đang tiến triển nhanh chóng, và Ủy Ban Châu Âu đang nỗ lực để thúc đẩy.  Trắc nghiệm « khả năng đề kháng » của châu Âu trước Putin Sau chiến thắng của đảng cầm quyền chủ trương hội nhập Liên Âu, thủ tướng Ba Lan Donald Tusk phát biểu trên X: « Các vị đã ngăn chặn được nỗ lực của Nga kiểm soát toàn bộ khu vực. Một bài học tốt cho tất cả chúng ta. » Trước thềm bầu cử, một báo cáo của Hội đồng Đối ngoại châu Âu ECFR,  nói rõ: « nếu các đảng phái hoặc nhóm đảng phái liên kết với điện Kremlin trúng cử, sẽ có rủi ro an ninh trực tiếp ở biên giới phía tây nam Ukraina và Nga sẽ có một căn cứ ở vùng trung tâm để tiến hành các hoạt động chống lại các nước Liên Âu ». Hội đồng Đối ngoại châu Âu giải thích: « Châu Âu nên xem Moldova như một nơi thử nghiệm khả năng đề kháng của chính mình (European resilience). Cuộc bầu cử này có thể mang đến cho Bruxelles cái nhìn sâu sắc và quý giá về các chiến thuật, các công cụ và các hệ quả từ các hoạt động của Matxcơva… Cơ hội để phản bác chiến lược tuyên truyền sai lệch và chiến tranh hỗn hợp của Nga ». Nga: Tham vọng phục hồi quyền lực tại nhiều vùng thuộc Liên Xô cũ Về mặt chính thức, chính quyền Nga không chống lại việc các nước nằm trong phạm vi ảnh hưởng của Matxcơva gia nhập Liên Hiệp Châu Âu. Tuy nhiên, tham vọng của Matxcơva khôi phục ảnh hưởng, thậm chí chi phối trở lại các vùng thuộc Liên Xô trước đây là điều mà đông đảo giới quan sát ghi nhận. Cách nay hai năm, truyền thông Mỹ loan tải kế hoạch bí mật của cơ quan an ninh Nga FSB, đề ra chiến lược 10 năm để đưa Moldova trở lại phạm vi ảnh hưởng của Nga. Chiến lược dường như được soạn thảo vào năm 2021. Trong các mục tiêu đề ra có việc phản đối « chính sách bành trướng của Rumani » tại Moldova, nơi Rumani là tiếng nói của đa số, và là ngôn ngữ chính thức. Chiến lược được coi là của cơ quan an ninh Nga cũng phản đối sự hợp tác của Moldova với khối NATO, tạo lập « các nhóm truyền bá cho quan điểm của điện Kremlin tại Moldova ». Làm thế nào để quyết tâm hội nhập với EU không dẫn đến xung đột với Nga ? Việc đảng cầm quyền tại Moldova, chủ trương nhanh chóng gia nhập Liên Âu, thắng cử Quốc Hội khiến không ít người thở phào nhẹ nhõm. Tuy nhiên nhiều nhà quan sát đặt câu hỏi : Liệu Moldova có thể hội nhập hoàn toàn với Liên Âu cùng lúc duy trì quan hệ bình thường với Matxcơva ? Trang mạng Le Diplomate, chuyên về địa chính trị, giới thiệu bài « Moldavia, thùng thuốc súng ở ngưỡng cửa châu Âu ? », dẫn lời chuyên gia Nga Andrew Korybko, thuộc trung tâm tư vấn Club Valdai, gần gũi với điện Kremlin, nói thẳng là việc NATO tiếp tục mở rộng về phía đông, có thể khiến quan hệ giữa Nga và NATO thêm căng thẳng. Và Moldavia có thể bị cuốn vào chiến tranh với Nga, như Ukraina. Tuy nhiên, trên thực tế, theo một số thăm dò dư luận gần đây, chỉ có một phần tư người Moldova ủng hộ gia nhập NATO, và tỉ lệ này gần như không thay đổi kể từ năm 2022, tức từ đầu cuộc xâm lăng của Nga chống Ukraina. Sự lựa chọn tỉnh táo và môi trường thông tin lành mạnh Vấn đề căn bản với đông đảo người dân Moldova, khi chọn con đường hội nhập nhanh chóng với Liên Âu, không phải là tham gia vào một khối quân sự bị Nga coi là đối thủ, mà là được sống trong một xã hội có an ninh, Nhà nước pháp quyền, các thể chế nhà nước có trách nhiệm, đời sống kinh tế được cải thiện, một xã hội không bị tham nhũng hoành hành, một xã hội mở cửa với những tiếng nói khác biệt. Đây cũng là các tôn chỉ của cơ chế Đối tác phía Đông giữa Liên Âu và Moldova, được xác định từ năm 2009. Xét theo các mục tiêu này, chiến thắng của đảng chủ trương hội nhập Liên Âu tại Moldova vừa qua, dù là một thắng lợi đáng kể, cũng chỉ là một bước tiến trên chặng đường dài và gian nan của quốc gia nhỏ bé, thuộc Liên Xô cũ. Trong hành trình dài này, điều quyết định là sự lựa chọn của người dân Moldova. Lựa chọn đúng hướng và tỉnh táo ắt chỉ có thể có được trong một môi trường thông tin minh bạch và lành mạnh, điều mà Liên Âu đã góp phần nỗ lực bảo vệ trong kỳ tranh cử Quốc hội Moldova vừa qua.

In this new episode of Energy Vista, Leslie Palti-Guzman speaks with Marc-Antoine Eyl-Mazzega, Director at IFRI, who brings a European lens on U.S. energy policies. Together, they unpack Trump's “energy dominance” agenda and its ripple effects across the Atlantic.Key themes include: The U.S. as an unapologetic energy superpower betting on gas, coal, nuclear, and next-gen tech to fuel its AI-driven future. The transatlantic trade discussions over methane regulations, tariffs, and climate ambitions. Europe's scramble to replace Russian gas and the enduring role of U.S. supplies. China's rapid pivot to renewables, nuclear, and transmission at staggering speed while doubling down on coal and other fossil fuels. What all this means for energy security, climate policy, and industrial strategy.

La Moldavie s'apprête à vivre une élection législative décisive ce 28 septembre 2025, dont les enjeux dépassent largement le cadre national. La Moldavie, ce sont 2,6 millions d'habitants. Un pays enclavé entre la Roumanie et l'Ukraine. Une ex-république soviétique très majoritairement roumanophone qui ne bénéficie pas de la protection de l'OTAN, et est candidate à l'entrée au sein de l'Union européenne. Le Parti Action et Solidarité (PAS) de la présidente Maia Sandu affronte le Bloc électoral Patriotique (BEP) principale force pro-russe du pays. La campagne a révélé une fragmentation partisane et une montée de la défiance envers les élites. Le pays est en proie à des difficultés économiques et souffre d'une crise énergétique liée à la guerre en Ukraine et d'une vulnérabilité structurelle accentuée par l'émigration. L'enjeu du scrutin dépasse largement les contours de la nation candidate à l'UE, convoitée par le Kremlin et solidaire de l'Ukraine en guerre avec laquelle elle partage 940 km de frontière. L'élection est suivie de très près par la Russie qui a intensifié, ces dernières semaines, ses ingérences via des financements occultes, de la désinformation et des pressions notamment en Transnistrie et en Gagaouzie. Le scrutin représente un test crucial pour la démocratie et l'avenir européen de la Moldavie, véritable laboratoire des rapports UE-Russie dans l'espace post-soviétique. Entre les aspirations européennes de certains, les liens historiques et politiques avec Moscou, et les défis économiques et sociaux quotidiens, ces élections pourraient bien redessiner l'équilibre politique dans la région. Invités : Céline Bayou, chargée de cours à l'INALCO. Chercheure associée au Centre de Recherches Europes-Eurasie de l'Inalco et rédactrice en chef de «Regards sur l'Est» Florent Parmentier, secrétaire général du CEVIPOF de Sciences Po, chercheur associé à HEC. «La Moldavie face à son destin. Les enjeux d'une élection législative décisive», étude IFRI.

Depuis que la Chine a imposé des contrôles très stricts à son exportation, le germanium a vu son prix flamber. Ce métal, utilisé, en minuscule quantité, dans les équipements militaires et les semi-conducteurs, atteint son plus haut niveau depuis quatorze ans. Aucun autre métal n'offre les mêmes propriétés que le germanium. Il faut désormais compter environ 5 000 dollars pour un kilo de germanium, contre 1 000 dollars en 2023, avant que la Chine n'impose ses restrictions, selon l'agence Fastmarkets. Les prix ont réellement explosé à partir de fin 2024, quand les exportations chinoises ont commencé à chuter sérieusement, rapporte le Financial Times. Certains experts n'excluent pas que des entreprises aient choisi de faire des stocks et provoqué une distorsion du marché, qui à son tour renforce la stratégie chinoise de restrictions. La plupart des usages industriels ne nécessitent que quelques grammes ou quelques nanogrammes de germanium. Aujourd'hui, « l'argument du prix n'est plus pertinent, la question est la disponibilité », pointe Raphaël Danino-Perraud, chercheur associé à l'Institut français des relations internationales (Ifri). Pour cet analyste, il revient aux pays consommateurs de mettre en place avec les industriels une stratégie souveraine d'approvisionnement. L'offre disponible sur le marché a fondu. Des négociants qui achetaient 100 kg de germanium auparavant, racontent dans le Financial Times être obligés de se contenter de 10 kg. Selon plusieurs témoignages cités par le journal britannique, les États-Unis, qui ont importé l'année dernière pour 50 millions de dollars de germanium selon l'USGS, font face à une crise d'approvisionnement « désespérée ». À lire aussiLa Chine restreint les exportations de deux métaux rares Importations en chute aux États-Unis Le commerce du germanium a nettement ralenti. Les États-Unis, qui l'utilisent dans la fabrication des fibres optiques, des cellules infrarouges et des semi-conducteurs, ont vu leurs importations chuter de 40% pour les sept premiers mois par rapport à la même période en 2024. La situation ne devrait guère évoluer, car même si d'autres pays exportent du germanium issu du recyclage, comme le Canada ou encore la Belgique, « la Chine domine la production et n'a aucun intérêt à diminuer sa mainmise sur le secteur », résume Raphaël Danino-Perraud. En 2023, selon le site français MineralInfo, la Chine produisait plus de 94% du germanium raffiné. À lire aussiLes États-Unis devront se passer de gallium, germanium et antimoine chinois Une production liée au zinc Ces prix, qui crèvent le plafond depuis plusieurs mois, pourraient inciter les miniers à extraire plus de germanium, en théorie, mais le germanium est un co-produit du zinc essentiellement, il est donc tributaire de la demande et de la production de cet autre secteur. Les producteurs de zinc sont en tout cas très courtisés par les industriels. L'Américain Lockheed Martin a par exemple annoncé fin août un partenariat stratégique avec Korea Zinc, un groupe de métallurgie sud-coréen, pour sécuriser ses achats.

durée : 00:59:13 - Affaires étrangères - par : Christine Ockrent - Le 23 septembre, Donald Trump prendra la parole à la tribune de l'Assemblée générale des Nations Unies à New York. Sur fond des débats autour de la reconnaissance de l'État de Palestine, renforcera-t-il la rupture entre Washington et l'organisation, régulièrement prise pour cible ? - réalisation : Luc-Jean Reynaud - invités : Gérard Araud Diplomate français; Thomas Gomart Historien des relations internationales, directeur de l'Institut français des relations internationales (IFRI).; Muriel Domenach ancienne ambassadrice de la France à l'OTAN

Ngày 28/08/2025, Anh, Pháp và Đức đã dọa kích hoạt cơ chế tái áp đặt các lệnh trừng phạt của Liên Hiệp Quốc, còn được gọi là « snapback », vào lúc thỏa thuận về hạt nhân Iran ký kết 2015 sắp hết hiệu lực ngày 18/10/2025. Nhưng ít ai biết rằng, trong quá khứ, một số nước phương Tây, đặc biệt là Pháp, đã từng đóng góp tích cực vào việc khai sinh chương trình hạt nhân Iran. Một mảng tối khác trong mối quan hệ căng thẳng giữa Iran và phương Tây. Ngược dòng thời gian, vào năm 1957, vào lúc châu Âu đang vực dậy từ nỗi kinh hoàng của Đệ Nhị Thế Chiến, Iran, dưới sự trị vì của vua Mohammad Reza Pahlavi, đã bắt tay vào việc tìm kiếm năng lượng nguyên tử. Quốc vương Iran lo sợ rằng dầu hỏa mà đất nước phụ thuộc một ngày nào đó sẽ cạn kiệt và do vậy phải tìm kiếm một giải pháp thay thế. Atome For Peace : Đổi hạt nhân lấy dầu lửa Một dự án điện hạt nhân dân sự được hình thành qua sự trợ giúp của chương trình « Atom for Peace – Nguyên tử vì hòa bình », do tổng thống Mỹ Dwight D. Eisenhower khởi xướng từ năm 1953. Cũng như nhiều nước thành viên khác của chương trình, Iran cam kết giới hạn sử dụng hạt nhân cho mục đích hòa bình. Đổi lại, Hoa Kỳ đào tạo các nhà khoa học Iran và cung cấp các trang thiết bị cho Teheran, bao gồm lò phản ứng nghiên cứu được thiết kế vào năm 1967 để sản xuất đồng vị phóng xạ dùng trong y tế. Quan hệ hợp tác tốt đẹp giữa hai nước kéo dài cho đến cuối những năm 1970. Trong một cuộc trả lời phỏng vấn dành cho Viện Nghe nhìn Quốc gia Pháp (INA), vào tháng 12/2022, nhà nghiên cứu Heloise Fayet, chuyên gia về phổ biến hạt nhân Viện Quan hệ Quốc tế Pháp (IFRI) giải thích « trong những năm 1950, dưới thời quốc vương Iran, mối quan hệ giữa Mỹ và Iran rất bền chặt. Hoa Kỳ đã đưa Iran vào chương trình Atom For Peace (Nguyên tử vì hòa bình), được sử dụng để phát triển chương trình hạt nhân dân sự cho Iran, để đổi lấy dầu lửa và sự bảo đảm rằng quốc gia này sẽ duy trì một chế độ ổn định gần gũi với Hoa Kỳ ». Tuy nhiên, vào lúc diễn ra Chiến Tranh Lạnh, Hoa Kỳ ngày càng lo lắng khi thấy xuất hiện nhiều cường quốc hạt nhân khác. Chương trình « Nguyên tử vì hòa bình » có nguy cơ phản tác dụng. Năm 1968, Iran gia nhập Hiệp ước Không phổ biến Hạt nhân TNP và đặt các cơ sở hạt nhân của mình dưới sự giám sát của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (AIEA). Nhưng quốc vương Iran có tham vọng xây thêm 20 lò phản ứng, đồng thời bày tỏ quan tâm đối với một số công nghệ. Điều này đã khiến Mỹ lo ngại, nhất là đối với kỹ thuật tách rời plutonium hoặc làm giầu uranium. Mặc dù mục tiêu nêu ra vẫn mang tính dân sự, Washington nghi ngờ vua Iran âm thầm thèm khát vũ khí nguyên tử. Clément Therme, giáo viên tại Đại học Paul-Valéry tại Montpellier, trong chương trình Giải Mã (19/05/2025) của kênh truyền hình ARTE nhắc lại, « ngay từ tháng 12/1975, Cơ quan Tình báo Mỹ (CIA) đã đánh giá rằng Iran rất có thể sẽ trang bị hệ thống vũ khí hạt nhân vào năm 1985. Vì vậy, ngay từ những năm 1970, đã có những nghi vấn về mục đích dân sự hay quân sự của chương trình Iran ». Pháp, Đức thay chân Mỹ Trước mối ngờ vực từ Mỹ, quốc vương Iran chuyển hướng tìm kiếm các đối tác châu Âu, được đánh giá là « ít quan tâm » đến những vấn đề được nêu trên, theo như nhận định của François Nicoullaud, cựu đại sứ Pháp ở Téhéran, trong bài viết đề tựa « La France et la négociation avec l'Iran » (Pháp và cuộc đàm phán với Iran). Pháp và Tây Đức thời đó đang chạy theo vàng đen của Iran. Cú sốc dầu hỏa năm 1973 biến Teheran thành một đối tác thiết yếu và ưu tiên cho Paris. Trong một bài giải thích, trang RFI tiếng Pháp nhắc lại, ngay từ năm 1974, bộ trưởng Tài Chính lúc bấy giờ là Jean-Pierre Fourcade đã ký kết rất nhiều hợp đồng với Iran để bảo đảm nguồn cung dầu khí cho đất nước. Teheran là nhà cung cấp nhiên liệu thứ hai cho Paris. « Chuyến thăm của Quốc vương tới Marcoule có ý nghĩa quan trọng hơn sau thông báo đặt xây năm nhà máy điện hạt nhân được xác nhận hôm qua và các thỏa thuận liên quan đến việc cung cấp uranium làm giàu cho Iran. » (France 2 ngày 25/06/1974) Trên đây là lời bình của bản tin lúc 20 giờ kênh truyền hình Pháp France 2 ngày 25/06/1974, nhân chuyến thăm của quốc vương Iran đến Pháp và trung tâm khai thác điện hạt nhân ở Marcoule vùng Gard, đông nam Pháp. Được xây dựng vào năm 1956, cơ sở công nghiệp này từng là mũi nhọn cho ngành năng lượng hạt nhân Pháp, cả về sản xuất điện lẫn sử dụng cho mục đích quân sự. Với hợp đồng trị giá gần 5 tỷ đô la – một khoản tiền « khổng lồ » theo như tuyên bố của bộ trưởng Tài Chính Jean-Pierre Fourcade – Pháp thay thế Mỹ trong lĩnh vực hạt nhân bất chấp những ngờ vực của Washington. Paris cam kết đào tạo nhân sự và cung cấp các nhà máy điện hạt nhân cho Teheran như hai lò phản ứng tại Ahvaz miền nam Iran do tập đoàn Framatome của Pháp xây dựng. Nước Đức cũng không kém cạnh. KraftWerk Union, một chi nhánh của tập đoàn năng lượng Siemens, trúng thầu xây dựng hai lò phản ứng hạt nhân ở Bushehr, miền nam Iran, trị giá 7,8 tỷ mác Đức. Chính quyền Berlin còn ký kết một thỏa thuận về hợp tác hạt nhân với vua Iran, tương tự như « hợp đồng thế kỷ », được ký một năm trước đó với Brazil. Cổ đông Eurodif : Tham vọng hạt nhân của vua Iran ? Tuy nhiên, việc các nước đồng minh mới châu Âu có những hứa hẹn tham gia tích cực vào chương trình phát triển hạt nhân Iran càng củng cố hơn nỗi lo lắng từ Mỹ. Không những vua Iran tự cung cấp phương tiện cho các tham vọng của mình và cùng với những thỏa thuận khác nhau, quốc vương Mohammad Reza còn biến nước ông thành một trong những nhà đầu tư chính cho ngành hạt nhân Pháp. Trong khuôn khổ thỏa thuận hợp tác đầu tư Eurodif - European Gaseous Diffusion Uranium Enrichissement Consortium - quốc vương Iran cho Pháp vay một tỷ đô la để xây dựng nhà máy làm giầu chất uranium Tricastin và sở hữu 10% vốn của Eurodif. Đổi lại, Iran bảo đảm lấy đi 10% chất uranium làm giầu do Eurodif sản xuất. Nhìn lại lịch sử, người ta không khỏi đặt nghi vấn về ý định quân sự của vua Iran. Một công nghệ « lưỡng dụng » uranium làm giàu có thể được sử dụng cả cho các nhà máy điện hạt nhân lẫn các đầu đạn được chế tạo theo mô hình Little Boy, từng được sử dụng để san bằng Hiroshima. Trong cuộc chạy đua vũ trang thời Chiến Tranh Lạnh, liệu quốc vương Iran có muốn trang bị vũ khí hạt nhân cho đất nước mình hay không ? Theo báo Pháp Le Monde, ngày 20/07/2025, trong bài viết dài đề tựa « Khi Pháp hứa hẹn uranium làm giầu cho Iran, nguồn cội của một hiệp ước hạt nhân đáng nguyền rủa », Akbar Etemad, chủ tịch Tổ chức Năng lượng Nguyên tử Iran (1974 – 1978) trước ống kính trong một bộ phim tài liệu của France 2 phát sóng ngày 08/10/2017, kể lại ông đã chất vấn Quốc vương như thế nào: « Liệu chúng ta có thể cân nhắc phương án quân sự hay không ? Ông ấy nói với tôi là 'Tại sao không?' Tôi hiểu rằng nhiệm vụ của tôi là phát triển tất cả các công nghệ cần thiết để sẵn sàng triển khai bom hạt nhân ». Vào thời điểm đó, Mohammad Reza Pahlavi khẳng định ông không cần đến bom nguyên tử. Dù không thể chắc chắn, châu Âu đã tin lời ông. Ngoại trưởng Pháp Jean-François Poncet (1978 – 1981), trong một chương trình phim tài liệu của kênh ARTE, khẳng định rằng, « tất cả các biện pháp phòng ngừa luôn được đặt ra để đảm bảo những gì chúng tôi thực hiện về phát triển hạt nhân với Iran sẽ không được sử dụng cho mục đích quân sự. » Cách mạng Hồi giáo 1979 và các cuộc khủng hoảng Pháp - Iran Nhưng cuộc Cách mạng Hồi giáo 1979 bùng nổ, buộc vua Iran phải sống lưu vong, chương trình hạt nhân của ông cũng tan theo. Đại giáo chủ Khomeini lên cầm quyền và chính quyền mới cho ngưng tất cả các hợp đồng xây dựng nhà máy điện hạt nhân, cũng như mua chất uranium. Hai tập đoàn Framatome của Pháp và KWU của Đức chấm dứt công trình và cho hồi hương các nhân viên. Ngoài ra, Teheran còn đòi Paris phải hoàn trả tiền vay, một đòi hỏi mà Pháp đã từ chối khi cho rằng chế độ Iran mới không thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ được đặt ra với tư cách là một cổ đông của dự án. Nhưng cử chỉ này của Pháp đã bị nước Cộng hòa Hồi giáo xem như là một hành động đối đầu. Xung đột Iran – Irak nổ ra còn làm cho căng thẳng giữa Teheran và Paris thêm căng thẳng. Trong nhiều năm sau đó, Iran tiến hành một loạt hoạt động chống Pháp như bắt cóc và giam giữ các nhà báo và nhà ngoại giao Pháp tại Liban trong những điều kiện tệ hại. Iran đòi Pháp phải hoàn trả số nợ vay cũng như ngưng cung cấp vũ khí cho chế độ Saddam Hussein. Pháp trở thành mục tiêu tấn công của Iran. Nhiều vụ tấn công khủng bố đã xảy ra tại Pháp trong thập niên 1980 mà Iran bị cáo buộc là chủ mưu. Năm 1988, sau nhiều năm bị giam cầm ở Liban, các con tin Pháp được thả. Phần lớn khoản nợ vay của Eurodif cuối cùng đã được trả cho Iran như là tiền chuộc. Về mặt chính thức,tranh chấp đã được giải quyết xong ba năm sau đó, vào năm 1991, sau khi Pháp đổ thêm một tỷ đô la cho Cộng hòa Hồi giáo Iran. Chỉ vừa mới được bình thường hóa, quan hệ giữa Iran và phương Tây một lần nữa trở nên căng thẳng. Vào đầu những năm 2000, qua sự tố giác của một nhóm người Iran phản đối chế độ, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế AIEA phát hiện nhiều cơ sở hạt nhân bí mật của Iran, đặc biệt là các cơ sở ở Natanz và Arak, miền trung đất nước. Một chương căng thẳng mới lại bắt đầu và kéo dài đến tận ngày nay. Các cuộc đàm phán rơi vào bế tắc kể từ khi tổng thống Mỹ Donald Trump trong nhiệm kỳ I rút Hoa Kỳ ra khỏi Thỏa thuận hạt nhân Vienna 2015. RFI Tiếng Việt sẽ tiếp tục trình bày chủ đề này trong một dịp khác. Tóm lại, như thừa nhận của ông Javad Vaeedi, nhà đàm phán Iran giai đoạn 2005-2009, với kênh truyền hình ARTE, « chương trình hạt nhân Iran đã được hình thành nhờ vào sự hợp tác với Mỹ, rồi Pháp cả trong khuôn khổ trao đổi sinh viên và cả trong việc hình thành các cơ sở hạ tầng có liên quan đến chương trình hạt nhân Iran ». (Nguồn INA, ARTE, RFI, Le Monde)

Tám tháng kể từ khi Donald Trump trở lại nắm quyền, cuộc xâm lăng Ukraina của Nga không có dấu hiệu chấm dứt bất chấp các vận động ngoại giao của tổng thống Mỹ, được quảng bá rầm rộ là có thể làm thay đổi lập trường của điện Kremlin. Vào lúc khả năng đạt được ngừng bắn tại Ukraina trở nên xa vời, châu Âu bị Nga lên án làm « thất bại » các nỗ lực hướng đến hòa bình. Phe cầm quyền tại Mỹ đòi hỏi châu Âu đóng góp nhiều hơn nữa trong hồ sơ Ukraina. Mỹ và Nga đổ dồn trách nhiệm lên châu Âu trong vấn đề chiến tranh Ukraina như thế nào ? Lối thoát nào với châu Âu trong tình thế nhiều phần bế tắc hiện nay ? *** Ngày 04/09/2025, hơn 30 quốc gia thuộc « Liên minh tình nguyện » bảo đảm an ninh cho Ukraina họp tại Paris và trực tuyến dưới sự chủ tọa của tổng thống Pháp và thủ tướng Anh. Sau hội nghị này, 26 quốc gia cam kết sẽ triển khai lực lượng tại Ukraina để bảo đảm an ninh một khi xung đột chấm dứt. « Liên minh tình nguyện » đã được gấp rút lập ra theo sáng kiến của Pháp và Anh, trong bối cảnh tân chính quyền Trump đe dọa đàm phán riêng rẽ với Nga về chiến tranh Ukraina, và để ngỏ khả năng không tuân thủ điều 5 của Hiến chương NATO, cam kết bảo vệ các đồng minh. « Lực lượng bảo đảm an ninh » cho Ukraina : « Chiếc vé » giúp châu Âu tham gia đàm phán ? Châu Âu lên tuyến đầu. Việc thành lập « Liên minh tình nguyện » giúp châu Âu khẳng định vị thế. Trả lời phỏng vấn đài France Info, hồi đầu tháng 5/2025, chuyên gia Jean de Gliniasty, cựu đại sứ Pháp tại Nga, giám đốc nghiên cứu Viện Quan hệ Quốc tế Pháp (IFRI), nhận định : Liên minh tình nguyện từng được coi như một « chiếc vé » vào cửa, cho phép Châu Âu có chỗ tại bàn đàm phán về giải pháp chấm dứt chiến tranh. Tuy nhiên, đây là một chiếc vé bấp bênh bởi phụ thuộc hoàn toàn vào thái độ của Mỹ: « Vậy là ở đây chúng ta từng có một thứ như kiểu vé vào cửa. Ông Trump đã từng nói châu Âu ‘‘bất tài'' và ‘‘không có vé vào cửa'', không có chỗ ngồi ở bàn đàm phán. Mà cái vé vào cửa mà chúng ta có thể có, đó chính là mang lại ‘‘các bảo đảm an ninh''. Bởi vì chính Mỹ cũng đã nói họ sẽ không đưa một binh sĩ nào đến để bảo vệ Ukraina, và việc đảm bảo an ninh phải do chính người châu Âu lo liệu. Chính vì thế mà châu Âu đã thực thi một chút nghĩa vụ của mình. Hiện có 30 quốc gia châu Âu sẵn sàng đưa quân đến để đảm bảo an ninh cho Ukraina. Nhưng Nga cho rằng những ‘‘bảo đảm an ninh'' do Pháp và châu Âu đưa ra thực chất là với tư cách đồng minh của Ukraina, và như vậy là thù địch với Nga. Vì thế, họ không muốn. Thực ra chúng ta đang rơi vào bế tắc, và hiện tại chúng ta đã không còn ‘‘vé vào cửa'' bàn đàm phán nữa ». Bốn tháng sau, vào thời điểm Liên minh tình nguyện được khẳng định mạnh mẽ hơn với cuộc họp tại Paris hôm 4/9, vẫn chuyên gia Jean de Gliniasty ghi nhận : « chiếc vé » vào bàn đàm phán của châu Âu vẫn « tạm thời bị đình chỉ », để chờ đợi các kết quả thương lượng giữa Mỹ và Nga. Vị thế « chiếu dưới » của châu Âu và cuộc phản công ngoại giao của Nga « hậu thượng đỉnh Alaska » Xin nhắc lại là ít tháng trước khi chiến tranh Ukraina bùng nổ, trong bối cảnh Nga liên tục khẳng định muốn thương thuyết lại với phương Tây về việc khối NATO mở rộng về phía đông, và việc triển khai các hệ thống vũ khí tối tân tại nhiều nước láng giềng với Nga, các nước châu Âu đã gần như không có tiếng nói gì trong hồ sơ này. Chiến tranh bùng nổ, châu Âu bừng tỉnh, nỗ lực ban hành các biện pháp trừng phạt Nga, cùng với Mỹ, hậu thuẫn Ukraina về quân sự và nhiều mặt. Tuy nhiên, về các đàm phán chấm dứt chiến tranh, nhìn chung châu Âu không có tiếng nói. Nói một cách khác, châu Âu vốn phụ thuộc nặng nề vào Mỹ về mặt đảm bảo an ninh cho chính châu Âu, nên luôn ở vị thế chiếu dưới, khó có thể nào có được một vị trí đáng kể trong các thương lượng về viễn cảnh chấm dứt chiến tranh Ukraina kể từ khi chiến tranh bùng nổ. Không những thế, sau cuộc thượng đỉnh Trump – Putin tại Alaska, Mỹ, ngày 15/08/2025, chế độ Putin thoát khỏi thế cô lập tương đối về ngoại giao, đã tranh thủ cơ hội để phản công châu Âu. Nga đổ lỗi cho châu Âu về bất kỳ thất bại nào trong các đàm phán tương lai, cáo buộc châu Âu trở thành « trở ngại chính » do thúc đẩy đối đầu về ý thức hệ, trong lúc Trump và Putin nỗ lực tìm kiếm một thỏa thuận. Nhật báo thân điện Kremlin Izvestia mỉa mai « Bruxelles và Kiev đang thành trở ngại chính cho hòa bình ». Một nguồn tin gần gũi với điện Kremlin tung ra quan điểm « lần đầu tiên, có một cơ hội thực sự để bắt đầu đàm phán với Ukraina và châu Âu về tất cả các vấn đề cần giải quyết để chấm dứt chiến tranh, thế nhưng giờ đây xuất hiện một vấn đề nan giải thực sự đối với châu Âu, đang mắc kẹt trong ngõ cụt về tư tưởng. Đó là họ đang bảo vệ những nguyên tắc trừu tượng trong khi hàng trăm nghìn người đã bỏ mạng trong chiến tranh. Cuộc chiến mà Kiev đã thua trên thực tế cần phải được chấm dứt, chứ không phải cứ tiếp tục cho đến khi Ukraina bị hủy diệt hoàn toàn ». Tổng thống Nga « hy vọng châu Âu sẽ không cố gắng phá hoại tiến trình này bằng những hành động khiêu khích hoặc những âm mưu trong hậu trường ». Người phát ngôn của bộ Ngoại Giao Nga Maria Zakharova mỉa mai : « Tinh thần đồng đội của ‘‘liên minh'' Starmer-Macron-Merz-Rutte-von der Leyen (tức các lãnh đạo Anh, Pháp, Đức, NATO và Ủy Ban Châu Âu), vẫn tỏ ra hung hăng trong cuộc đối đầu với Nga, Ukraina đã bị họ biến thành một con tin đắt giá ». Trump mềm mỏng với Nga, điện Kremlin không khoan nhượng: Châu Âu kẹt giữa hai làn đạn Chính sách của tổng thống Mỹ thúc đẩy đàm phán ngoại giao với Nga từng được coi là mang lại hy vọng cho việc chấm dứt chiến tranh Ukraina trong thời gian ông Trump mới lên cầm quyền, như ghi nhận của cựu đại sứ Jean de Gliniasty : « Chúng ta đang ở thời điểm giữa chừng của một cuộc vận động ngoại giao kiểu truyền thống, tức là ngoại giao “từng bước nhỏ”, giống như những gì chúng ta đã chứng kiến sau cuộc Chiến tranh Kippur tháng 10/1973 (liên quân Ai Cập và Syria tấn công Israel), khi ngoại trưởng Mỹ Kissinger đã phải đi đi lại lại khoảng 15 lần giữa Tel-Aviv, Jerusalem và Cairo, đi qua đi lại giữa các bên, và mỗi lần như vậy đều mang về những tiến bộ rất nhỏ, nhưng cuối cùng thì đã thành công. Và thực ra, người Mỹ cũng rất giỏi trong việc này, đó là một truyền thống ngoại giao của họ. Vì vậy, chúng ta đang trong một tiến trình ngoại giao “tàu con thoi” và “từng bước nhỏ”, và tôi cho rằng chúng ta có thể hy vọng rằng cuối cùng nỗ lực này sẽ đạt được kết quả. »  Cựu đại sứ Pháp Pierre Vimont, nguyên tổng thư ký điều hành của cơ quan đối ngoại Liên Âu (2010-2015), tức nhân vật số hai của ngành ngoại giao Liên Âu, đã sớm cảnh báo về nguy cơ các nước châu Âu bị kẹt giữa hai làn đạn của Mỹ và của Nga, trong bối cảnh tổng thống Donald Trump rất có thể  sẽ có nhiều nhân nhượng với Matxcơva : « Điều gây phiền toái hơn cho tất cả chúng ta, những người châu Âu, là liệu Trump có nhượng bộ thêm Putin để đạt được một thỏa thuận ngừng bắn quan trọng hơn hay không. Như quý vị biết, hầu hết những yêu cầu mà Putin đưa ra đều rất khó có thể dung hòa với quan điểm và lợi ích của châu Âu. Ví dụ như Ukraina trung lập và phi quân sự hóa, Ukraina không được gia nhập NATO, hay không có sự hiện diện của quân đội châu Âu tại Ukraina, châu Âu không tiếp tục viện trợ quân sự cho Ukraina, v.v. Vì vậy, chúng ta đang ở trong một tình thế mà nếu ông Trump nhượng bộ cho tổng thống Nga một hoặc một số yêu cầu nào đó, thì chúng ta — những người châu Âu — sẽ lâm vào thế khó. Chúng ta sẽ phải nói rằng chúng ta không đồng ý và không chấp nhận những đề xuất này, và như vậy, chúng ta sẽ bị coi là bên cản trở tiến trình đạt được thỏa thuận ngừng bắn, mở ra viễn cảnh giải quyết xung đột. » Trên đây là trích đoạn bài « L'Europe au défi de la nouvelle administration Trump / Châu Âu trước thách thức của chính quyền Trump », chương trình phỏng vấn chuyên gia của Viện Quan hệ Quốc tế Pháp IFRI, trong mục « Thế giới theo IFRI », tháng 5/2025. Ukraina: Tâm điểm cạnh tranh toàn cầu thời « hậu Chiến tranh Lạnh » Cuộc chiến Nga xâm lược Ukraina không đơn giản là cuộc chiến tranh của một quốc gia này chống lại một quốc gia khác. Cuộc chiến với những cội nguồn phức tạp này là kết tinh của những tranh chấp mang tính toàn cầu của thế giới thời kỳ hậu chiến tranh Lạnh. Vấn đề Ukraina, đế chế Nga, và lục địa Á – Âu (Eurasie) được nêu bật trong tác phẩm « Bàn Cờ Đại Chiến lược toàn cầu : Quyền lực tối thượng của nước Mỹ và những mệnh lệnh địa chiến lược đi kèm » (The Grand Chessboard: American Primacy and Its Geostrategic Imperatives) (xuất bản năm 1997), của chiến lược gia Mỹ Zbigniew Brzezinski (1928–2017), người gốc Ba Lan, cố vấn an ninh quốc gia thời tổng thống Jimmy Carter. Ukraina là một quân cờ căn bản của « Bàn cờ đại chiến lược toàn cầu ». Chiến lược gia người Mỹ được gợi cảm hứng từ nhà địa-chính trị người Anh đầu thế kỉ 20 Halford J. Mackinder, với tư tưởng : Ai kiểm soát được khu vực Đông Âu sẽ thống trị vùng trung tâm (hearthland), ai cai trị vùng trung tâm sẽ thống trị lục địa Á-Âu, ai cai trị lục địa Á-Âu thì sẽ thống trị thế giới. Trong tác phẩm Bàn Cờ Đại Chiến lược toàn cầu, chiến lược gia Mỹ dự đoán : « Việc NATO không thể mở rộng bất chấp những nỗ lực của Mỹ có thể khơi dậy những tham vọng lớn nhất của Nga ». Tổng thống Nga và các cộng sự thường xuyên cáo buộc : Mỹ nỗ lực tách Nga khỏi các quốc gia bao quanh Nga từng tạo nên Liên Xô trước đây (bài « Ce livre qui a inspiré Poutine / Cuốn sách mang lại nhiều tưởng cho Putin » Le Point). Trên thực tế, chế độ Putin cũng đã coi Ukraina là một thành tố không thể thiếu của một nước Nga hùng mạnh. Cuộc tấn công Ukraina diễn ra sau khi Matxcơva hoàn tất lý thuyết về một « thế giới Nga », bao gồm Ukraina. « Thế giới Nga » (Rousski Mir), không bị giới hạn trong biên giới quốc gia của nước Nga, được nhiều nhà quan sát xem như là một nỗ lực khôi phục đế chế Nga của chính quyền Putin. Đọc thêm : Chính Thống Giáo Nga và "Thế giới Nga" Để thoát cái bóng của Mỹ: Châu Âu cần đối thoại với Nga, xây dựng lập trường chung với Ukraina…. Đối mặt với các tham vọng địa chính trị nói trên của Nga trong bối cảnh thế đối đầu giữa phương Tây và Nga đang trở nên căng thẳng hơn bao giờ hết kể từ khi Liên Xô tan rã, các nước châu Âu khó lòng thoát khỏi thế mắc kẹt « giữa hai làn đạn », giữa một bên là Mỹ, bên kia là Nga. Về mặt quân sự, để thoát khỏi vị thế chiếu dưới, về lâu dài châu Âu cần tăng cường tự chủ về quốc phòng. Theo giới chuyên gia, việc Pháp và Anh thúc đẩy mở rộng hợp tác « răn đe hạt nhân » có thể mang lại một lá bài quan trọng cho châu Âu trong quan hệ với Nga. Tuy nhiên, về mặt ngoại giao, để thoát khỏi cái bóng của Mỹ, châu Âu phải khắc phục được hai « sai lầm về chiến lược », theo giám đốc nghiên cứu Viện Quan hệ Quốc tế Pháp (IFRI), cựu đại sứ Jean de Gliniasty. Đó là việc không có các đối thoại với Nga, và không có các hợp tác về chiến lược với Ukraina (trong bài « Guerre en Ukraine : ‘‘Une nouvelle structure de paix et de sécurité est fondamentale'' - Chiến tranh Ukraina : ‘‘Một kiến trúc hòa bình và an ninh mới là điều căn bản - nhật báo Pháp L'Humanité đăng tải tháng 3/2025). Đọc thêm - Nửa thế kỷ ''Hiệp định Helsinki'': Chiến tranh Ukraina xóa sổ "Kiến trúc an ninh châu Âu" Tạp chí Tiêu điểm thời sự xin khép lại với nhận định của nhà ngoại giao Pháp Pierre Vimont : « Làm thế nào để châu Âu có thể trở lại cuộc chơi?... Làm thế nào để tiếp tục tiến tới một giải pháp hòa bình ở Ukraina, một nền hòa bình bền vững, công bằng và toàn diện? Tôi nghĩ rằng đây chính là lúc châu Âu cần đóng vai trò của mình, bởi vì ngày càng rõ ràng là về cơ bản, chính quyền Trump không có nhiều ý tưởng về một chiến lược dài hạn cho một nền hòa bình bền vững ở Ukraina. Đây chính là lúc mà châu Âu chắc chắn có những điều để đóng góp, để làm việc cùng nhau. Châu Âu cần cố gắng đưa ra được các tham số riêng của mình về tất cả những vấn đề đã được đề cập trước đây, như Ukraina gia nhập NATO hay Ukraina trung lập, Ukraina ‘‘phi quân sự hóa'' hay ‘‘không phi quân sự hóa'', các bảo đảm an ninh cho Ukraina trong tương lai… Tất cả những câu hỏi đó, về cơ bản, châu Âu trước đây đã không muốn tự đặt ra. Chúng ta đã từng đẩy trách nhiệm cho người Ukraina, cho rằng đó là quyết định riêng của họ. Đúng, đó là quyết định của Ukraina, nhưng chúng ta cũng có lợi ích trong vấn đề này, và vì vậy chúng ta cần thảo luận với người Ukraina. Chúng ta cần phải phối hợp với họ xác định một đường lối chung. » 

Après les discussions jeudi 4 septembre avec les membres de la coalition des volontaires, le président français Emmanuel Macron a affirmé que 26 pays étaient prêts à assurer des garanties de sécurité à l'Ukraine. Premier pilier de ces garanties de sécurité : apporter à Kiev une aide militaire massive et durable, mais Kiev entend également développer ses propres armements stratégiques, et c'est le cas avec le missile de croisière Flamingo, testé avec succès cet été. « Flamingo » car les missiles FP5 testés il y a quelques semaines avaient tout simplement une livrée rosée. Le Flamingo c'est une bête de combat et il est aujourd'hui opérationnel, pointe l'expert aéronautique Xavier Tytelman : « C'est un missile qui va porter à 3 000 km avec une tonne de charge utile. C'est dix fois plus loin et deux fois plus lourd, par exemple, que le missile scalp qui a été fourni par la France. L'autre avantage, c'est qu'il est tiré depuis le sol. Il n'est pas nécessaire d'avoir un avion de chasse qui va se mettre en danger en se rapprochant de la ligne de front. Là, c'est simplement un camion qui va être au sol, donc beaucoup plus difficile à intercepter, à détecter pour les Russes. » Produit par l'entreprise Fire point, le FP5 Flamingo est le fruit d'une collaboration avec l'industriel britannique Milanion. Aux yeux d'Elie Tenenbaum, directeur de recherche à l'Institut français de relations internationales (Ifri), c'est une étape clé pour accéder à une certaine autonomie stratégique. « Cela illustre d'abord le dynamisme de l'industrie de défense ukrainienne, sa capacité d'innovation, de montée en gamme dans une logique de juste suffisance capacitaire. Ça illustre aussi le besoin ukrainien d'une certaine autonomie en matière de frappe dans la profondeur. On se souvient que les Américains avaient à plusieurs reprises bloqué les frappes contre le territoire russe, avec un système de contrôle à l'usage sur les armements qui leur avait été délivré. Non seulement les missiles de facture américaine, mais même certains matériels de facture européenne qui pouvaient inclure des composants américains et donc une volonté de gagner en souveraineté là-dessus. » Une arme pour frapper l'industrie russe L'objectif attribué à ce missile Flamingo : des cibles plutôt étendues, comme des sites industriels, des raffineries, car la précision précise Xavier Tytelman, ce n'est pas le point fort du Flamingo : « En termes de précision, a priori, il n'est pas aussi efficace qu'un missile occidental, mais on ne lui demande pas la même chose. Un missile avec grande précision, c'est nécessaire pour taper sur un bunker ou sur un véhicule quand on va être en ville. Mais là, pour un missile qui va avoir une tonne de charge utile, on est capable de détruire une usine. Et finalement, quand on tape sur une infrastructure assez large comme des dépôts de carburant ou des dépôts de munitions, si on est 50 mètres à droite ou à gauche, logiquement, on va toucher son objectif. » Un « game changer » ? Un seul équipement ne permet jamais de modifier complétement le cours d'un conflit. Ce missile peut-il néanmoins changer le cours de la guerre ? Si le Flamingo n'est pas l'arme magique, c'est en tout cas un atout de taille, insiste Xavier Tytelman :  « Aujourd'hui, il y a déjà un Flamingo produit par jour. En mois d'octobre, ça doit être sept par jour. Ça veut dire que peut être potentiellement, il aurait la possibilité de détruire chaque jour soit une usine importante, soit une raffinerie de carburant sur la très, très grande profondeur russe. Et ça, réellement, c'est ce qui doit permettre d'obtenir l'effondrement économique de la Russie. Ça peut contraindre Poutine à accepter une négociation pour une vraie paix. » Le président français Emmanuel Macron soutient que l'une des garanties de sécurité pour l'Ukraine sera une armée ukrainienne assez « robuste » pour empêcher une éventuelle nouvelle attaque de Moscou. Le Flamingo pourrait bien y contribuer. À lire aussiFrappes de drones et tirs de missiles: la Russie et l'Ukraine en pleine escalade

L'Allemagne, la France et le Royaume-Uni ont déclenché le « snapback » contre contre l'Iran le 28 août. « Le snapback », c'est le nom de cet outil diplomatique qui ouvre la possibilité de rétablir des sanctions onusiennes. Celles-là mêmes qui avaient été levées par l'accord de 2015 sur le nucléaire iranien. Pourquoi brandir cette menace maintenant ? Que va-t-il se passer ? Des négociations sont-elles encore possibles ? Quelles peuvent être les conséquences pour l'Iran ?  Avec :  Héloïse Fayet, chercheuse à l'Institut français des relations internationales (Ifri) et chercheuse associée à l'Institut français de géopolitique (IFG) spécialiste des questions nucléaires Kevan Gafaïti, enseignant à Sciences Po Paris, chercheur au centre Thucydide de l'Université Panthéon-Assas, auteur de La crise du détroit d'Ormuz de 2018 : une victoire iranienne sur les États-Unis (Harmattan) À lire aussiRafael Mariano Grossi, AIEA : « L'important pour nous c'est de recommencer notre travail d'inspection » en Iran

Note aux auditrices et auditeurs : cet épisode a été diffusé une première fois le 17 juillet.Le 9 juillet, le fabricant américain de cartes graphiques Nvidia a battu un record historique en franchissant le seuil des 4,000 milliards de valorisation boursière. Jamais aucune entreprise, même dans la tech, n'avait franchi ce seuil.Nvidia est désormais davantage valorisée que Microsoft ou Apple. Et sa valorisation en bourse dépasse le PIB de la France, ou du Royaume Uni. L'entreprise a su s'imposer dans le monde de la tech grâce à ses cartes graphiques qui offrent la puissance de calcul nécessaire dans la course actuelle pour l'intelligence artificiellePour ce Sur le Fil nous vous proposons un portrait de ce géant, au cœur d'enjeux géopolitiques existentiels avec Julien Nocetti, chercheur à l'Institut français des relations internationales (Ifri) et Théo Marie-Courtois, journaliste au bureau de l'AFP à Washington.Un épisode préparé par Lauralie Margalejo.Sur le Fil est le podcast quotidien de l'AFP. Vous avez des commentaires ? Ecrivez-nous à podcast@afp.com. Vous pouvez aussi nous laisser une note vocale par Whatsapp au + 33 6 79 77 38 45. Si vous aimez, abonnez-vous, parlez de nous autour de vous et laissez-nous plein d'étoiles sur votre plateforme de podcasts préférée pour mieux faire connaître notre programme.Ce podcast fait l'objet d'une clause de opt-out:Sous réserve des dispositions de l'article L.122-5-3.II. du code de la propriété intellectuelle, tout accès à ou utilisation (tels que, à titre non exhaustif, la reproduction, l'agrégation et l'archivage) du contenu de ce podcast et de sa description, pour toute activité systématique ou automatisée liée à la récupération, la fouille, l'extraction, l'agrégation, l'analyse, l'exploration ou la collecte de textes, d'extraits sonores, et/ou de données, par l'intermédiaire de tout "robot", "bot", "spider", "scraper", ou de tout autre dispositif, programme, technique, outil, procédé ou méthode, réalisé dans le but de créer, développer, entraîner, tester, évaluer, modifier et/ou permettre l'exécution de logiciels, algorithmes et modèles d'apprentissage automatique/d'intelligence artificielle ou à une quelconque autre fin, sans l'autorisation préalable écrite de l'AFP, est strictement interdit. La présente disposition des CG vaut opposition expresse de l'AFP au sens des articles L. 122-5-3.III. et R. 122-28 du Code de la propriété intellectuelle. Hébergé par Acast. Visitez acast.com/privacy pour plus d'informations.

L'émission 28 minutes du 06/08/2025 « L'été de Jahia » : chronique d'une amitié sur fond d'exil Noura Bancé, tout juste 18 ans, tient le rôle principal dans le film "L'été de Jahia", sorti en salles ce mercredi 6 août. Elle y interprète Jahia, une adolescente originaire du Sahel, qui a dû fuir son pays pour la Belgique où elle est hébergée dans un centre d'accueil pour demandeurs d'asile et se lie d'amitié avec Mila, réfugiée biélorusse. Tourné dans un centre en activité, le film est porté par des acteurs professionnels comme amateurs. Le rôle de Jahia est un miroir pour Noura Bancé, qui a dû quitter la Côte d'Ivoire à 14 ans pour échapper à un mariage forcé, et traverser le Sahara, le Maghreb, la Méditerranée puis l'Italie pour arriver en France, à Béthunes. C'est là que l'actrice reprend sa scolarité et trouve sa place au casting de "L'été de Jahia". Un film qui explore l'angoisse et les conséquences psychiques de l'incertitude migratoire. 80 ans après Hiroshima, que reste-t-il des ambitions d'abandon des armes nucléaires ?Ce mercredi 6 août marque les 80 ans du bombardement atomique d'Hiroshima par les Américains, lors duquel 140 000 victimes ont été tuées par une seule bombe. Le Japon y organise une cérémonie, qui devrait réunir 120 pays, avec l'espoir de dénucléariser les arsenaux. Mais cette volonté se heurte à un monde de plus en plus instable, où le recours à l'arme atomique est brandi avec de plus en plus d'hubris. Les récentes tensions géopolitiques – bombardement de l'Iran par Israël et les États-Unis, conflit entre l'Inde et le Pakistan, ou l'annonce par Donald Trump du positionnement de deux sous-marins nucléaires autour de la Russie – ravivent le spectre d'une guerre nucléaire. Face à la montée en puissance des arsenaux nucléaires chinois ou nord-coréen, les traités internationaux encadrant l'arme nucléaire semblent relever d'une autre époque. Le retour en force de la menace nucléaire est-il inéluctable ? On en débat avec Héloïse Fayet, chercheuse au centre sécurité de l'Institut français des relations internationales (Ifri), Jean-Marie Collin, directeur France de l'ICAN, organisation Internationale visant à Abolir les Armes Nucléaires, et Guillaume Auda, grand reporter et spécialiste des questions internationales.Victor Dekyvère nous raconte une folle histoire de pierre retirée du cerveau !Enfin, Quentin Darmon nous parle de Conor McGregor : le combattant de MMA, condamné pour viol en novembre dernier, entend se présenter à l'élection présidentielle irlandaise en optant pour une rhétorique d'extrême droite populiste et raciste. Marjorie Adelson nous parle d'un dissensus européen autour des futurs billets de 20 euros : Marie Curie devrait y figurer sans que soit mentionné Skłodowska, son patronyme d'origine, au grand dam de la Pologne. 28 minutes est le magazine d'actualité d'ARTE, présenté par Élisabeth Quin du lundi au jeudi à 20h05. Renaud Dély est aux commandes de l'émission le vendredi et le samedi. Ce podcast est coproduit par KM et ARTE Radio. Enregistrement 6 août 2025 Présentation Jean-Mathieu Pernin Production KM, ARTE Radio

L'émission 28 minutes du 06/08/2025 80 ans après Hiroshima, que reste-t-il des ambitions d'abandon des armes nucléaires ?Ce mercredi 6 août marque les 80 ans du bombardement atomique d'Hiroshima par les Américains, lors duquel 140 000 victimes ont été tuées par une seule bombe. Le Japon y organise une cérémonie, qui devrait réunir 120 pays, avec l'espoir de dénucléariser les arsenaux. Mais cette volonté se heurte à un monde de plus en plus instable, où le recours à l'arme atomique est brandi avec de plus en plus d'hubris. Les récentes tensions géopolitiques – bombardement de l'Iran par Israël et les États-Unis, conflit entre l'Inde et le Pakistan, ou l'annonce par Donald Trump du positionnement de deux sous-marins nucléaires autour de la Russie – ravivent le spectre d'une guerre nucléaire. Face à la montée en puissance des arsenaux nucléaires chinois ou nord-coréen, les traités internationaux encadrant l'arme nucléaire semblent relever d'une autre époque. Le retour en force de la menace nucléaire est-il inéluctable ? On en débat avec Héloïse Fayet, chercheuse au centre sécurité de l'Institut français des relations internationales (Ifri), Jean-Marie Collin, directeur France de l'ICAN, organisation Internationale visant à Abolir les Armes Nucléaires, et Guillaume Auda, grand reporter et spécialiste des questions internationales.28 minutes est le magazine d'actualité d'ARTE, présenté par Élisabeth Quin du lundi au jeudi à 20h05. Renaud Dély est aux commandes de l'émission le vendredi et le samedi. Ce podcast est coproduit par KM et ARTE Radio. Enregistrement 06 août 2025 Présentation Jean-Mathieu Pernin Production KM, ARTE Radio

Khu vực châu Á – Thái Bình Dương đang âm thầm trỗi dậy trở thành một trung tâm lớn về thương mại, kinh tế và công nghệ. Đi kèm với sự trỗi dậy lặng lẽ này là xu hướng ngày càng phi phương Tây hóa của khu vực, vào lúc mà trong bối cảnh quốc tế nhiều bất ổn, tầm ảnh hưởng của Châu Âu và Mỹ  không có còn như xưa. Châu Á – Thái Bình Dương : Đầu tầu kinh tế, thương mại, công nghệ mới Với một vùng duyên hải bao la, châu Á – Thái Bình Dương, trải dài từ Đông Á (gồm năm nước Bắc Triều Tiên, Hàn Quốc, Mông Cổ, Nhật Bản, Trung Quốc và đảo Đài Loan) đến Đông Nam Á (Brunei, Cam Bốt, Đông Timor, Indonesia, Lào, Malaysia, Miến Điện, Philippines, Singapore, Thái Lan và Việt Nam) trong khoảng từ 3-4 thập niên trở lại đây chiếm một vị trí quan trọng trong nền thương mại toàn cầu. Theo số liệu do Ngân hàng Thế giới (World Bank) công bố, châu Á – Thái Bình Dương chiếm đến 60% GDP của toàn cầu và 66% tăng trưởng kinh tế thế giới, biến khu vực này thành một trung tâm công nghiệp và chuỗi dây chuyền sản xuất mới của thế giới, theo ghi nhận của tiến sĩ địa lý Emmanuel Véron, chuyên gia về Trung Quốc đương đại, thành viên Viện Nghiên cứu Pháp về Đông Á (IFRAE) trên làn sóng RFI Pháp ngữ (23/07/2025): « Trong vòng 3-4 thập niên gần đây, toàn thế giới phần lớn phụ thuộc vào khu vực đi từ Đông Á mở rộng đến Đông Nam Á. Ngược lại, các thị trường lớn thống nhất, hợp nhất, như thị trường châu Âu, thị trường Bắc Mỹ rõ ràng là hoàn toàn bị gắn kết, với vùng duyên hải rộng lớn châu Á – Thái Bình Dương này. Về cơ bản, khu vực này là một trong những trung tâm công nghệ, thương mại và kinh tế lớn nhất thế giới ». Châu Á – Thái Bình Dương cũng là khu vực tập trung đến một nửa trong số khoảng từ 30-40 các khu đô thị giầu có nhất của thế giới. Sự hình thành các mạng lưới thương mại và tài chính trong nội khối là những nguồn tăng trưởng thiết yếu cho các nước châu Á. Điều đó dẫn đến một hiện tượng mà chuyên gia địa chính trị Sophie Boisseau du Rocher*, Viện Quan Hệ Quốc Tế Pháp (IFRI), gọi là « tái tập trung và khu vực hóa » châu Á, một trong số các xu hướng địa chính trị quan trọng nhất của vùng. Những thước đo thành công Cùng chia sẻ « đặc điểm văn hóa chung » - nghĩa là tùy theo mức độ ảnh hưởng cũng như là cách diễn giải theo từng khu vực mà những nước này được kết nối với điều được gọi là « khối văn minh Hán hóa » -, và nhất là có một nền dân số trẻ (800 triệu người được sinh ra tính từ đầu thế kỷ XXI so với 66 triệu tại Mỹ và 60 triệu tại châu Âu), là những điều kiện chính tạo nên sự năng động cho khu vực. Cũng theo nhà nghiên cứu Sophie Boisseau du Rocher, trả lời nhật báo Pháp Le Figaro ngày 09/07/2025, thành công của khu vực còn nhờ vào hai yếu tố : Thứ nhất là vai trò « hoạch định » của nhà nước, xác định các mục tiêu ưu tiên và vạch ra phạm vi hoạt động, từ việc nâng cấp chuỗi dây chuyền sản xuất, cải thiện chất lượng cơ sở hạ tầng hay chọn « thành phố thông minh » để thí điểm những chính sách công cụ thể xung quanh các dự án lớn. Tóm lại, Nhà nước chủ động can thiệp để phát huy vai trò của thị trường trong việc phân bổ nguồn lực và thúc đẩy phát triển, đặc biệt là về công nghiệp. Yếu tố thứ hai là Giáo dục. Theo bà Du Rocher, mối liên hệ nhân – quả giữa sự phát triển kinh tế và trình độ giáo dục là rất rõ ràng. Đầu tư cho đào tạo (kể cả nguồn lực do nhà nước phân bổ), sức chi cho giáo dục của từng hộ gia đình là cao nhất trong toàn bộ Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OCDE). Điều này giải thích vì sao các nước châu Á – Thái Bình Dương luôn đứng đầu trong bảng xếp hạng quốc tế. Nhà địa lý học Emmanuel Véron lưu ý thêm rằng một trong động cơ chính cho sự trỗi dậy mạnh mẽ của châu Á – Thái Bình Dương « hiển nhiên là quyết định của đảng Cộng sản Trung Quốc cách nay bốn mươi năm tiến theo toàn cầu hóa, với các cuộc cải cách lớn về kinh tế và chắc chắn không phải là về chính trị của ông Đặng Tiểu Bình. Ông ấy nói rằng "chúng ta sẽ phải thực tiễn mở cửa dần lãnh thổ Trung Quốc cho toàn cầu hóa". Theo xu hướng đó, Trung Quốc đã thay đổi bộ mặt vùng duyên hải đất nước theo mô hình công nghiệp hóa và ven biển hóa lãnh thổ mà các nền công nghiệp tiên tiến châu Á như Đài Loan, Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore hay Hồng Kông đã từng trải qua. Bước tiến công nghiệp này của Trung Quốc, đà đi lên thành cường quốc thương mại không những đã tạo nên một sức hút cho toàn bộ khu vực châu Á, trong đó Đông Nam Á giữ một vai trò đặc biệt, mà còn hình thành những mối liên kết phụ thuộc lẫn nhau rất mạnh mẽ với phần còn lại của thế giới. » Những rủi ro bất ổn tiềm tàng Cũng trên làn sóng RFI, chuyên gia Valerie Niquet thuộc Quỹ Nghiên cứu Chiến lược (FRS) nhìn nhận trọng lượng kinh tế của châu Á dẫn đến những hệ quả địa chính trị đáng kể. Một mặt, an ninh của châu Á – Thái Bình Dương « phụ thuộc vào sự ổn định của các nền kinh tế châu Âu ». Mặt khác, châu Á – Thái Bình Dương, tuy cực kỳ năng động, lại là một khu vực ẩn chứa nhiều bất ổn tiềm tàng. Các tranh chấp lãnh hải ở Biển Đông giữa Trung Quốc với Việt Nam, Philippines ; căng thẳng ở Biển Hoa Đông giữa Nhật Bản và Trung Quốc, hay gần đây nhất là giữa Cam Bốt và Thái Lan, hay những căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên, nguy cơ xung đột tại eo biển Đài Loan… vẫn tồn tại. Sự trỗi dậy mạnh mẽ về quân sự của Trung Quốc, được cho là để phản đối thái độ hung hăng của phương Tây, còn là cách để Bắc Kinh áp đặt quyền chủ quyền trong các tranh chấp lãnh thổ, khẳng định tầm ảnh hưởng của mình đối với toàn vùng châu Á, khiến các nước trong khu vực lo lắng. Để đối phó, các nước trong vùng chạy đua tái vũ trang từ Nhật Bản, Hàn Quốc cho đến Việt Nam, Philippines…, nhằm phát triển các năng lực quân sự của riêng mình. Châu Á có thể thay thế phương Tây ? Dù vậy, câu hỏi đặt ra, với một thế mạnh kinh tế, thương mại và công nghệ như hiện nay, liệu rằng châu Á – Thái Bình Dương trong tương lai có thể đóng một vai trò địa chính trị tương đương như với Hoa Kỳ và Liên Hiệp Châu Âu trong nhiều cuộc đàm phán ngoại giao hay không ? Về điểm này, nhà nghiên cứu Valérie Niquet, Quỹ Nghiên cứu Chiến lược, tác giả tập sách về « Ấn Độ - Thái Bình Dương, trung tâm mới của thế giới », trên làn sóng RFI nêu lên những hạn chế của vùng : « Trước hết, đây không phải là một khối như khi nói về khối Phương Nam Toàn Cầu hay BRICS. Đây là tổng thể rất phụ thuộc lẫn nhau theo góc độ kinh tế. Ví dụ, Đông Nam Á đã được hưởng lợi rất nhiều từ sự tăng trưởng của Trung Quốc và tiếp tục được hưởng lợi từ điều đó. Các nước Châu Á – Thái Bình Dương cũng đang phát triển theo hướng tự chủ hơn, ở những mức độ khác nhau tùy theo từng quốc gia. Nhưng đó không phải là khối châu Á chia sẻ cùng những giá trị, cùng những tham vọng, cùng mong muốn đóng một vai trò trên trường quốc tế.   Và trong mọi trường hợp, hiện tại, ngay cả những quốc gia có ảnh hưởng nhất, tôi đang nghĩ đến Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, mà còn cả Nhật Bản hay thậm chí Hàn Quốc, cũng không đóng một vai trò quan trọng trên trường quốc tế trước những cuộc khủng hoảng lớn mà thế giới đang phải đối mặt ngày nay. » Ngoài ra, tuy có mức độ phát triển kinh tế mạnh mẽ, khả năng một ngày nào đó các nước châu Á có thể hợp lực lại với nhau để cạnh tranh với phương Tây, đặc biệt là trong các vấn đề phát triển, hay tại các định chế quốc tế, vẫn là điều bất khả. Chuyên gia về châu Á Valérie Niquet nhận định điều đó không có thể xảy ra, trừ khi có những diễn biến chính trị lớn tại Trung Quốc. Bà giải thích : « Ngày nay, chế độ Trung Quốc cần đến những căng thẳng này với các nước láng giềng để cố gắng hợp pháp hóa chính mình, kể cả với chính người dân trong nước. Tất cả những điều này là nhằm ngăn cản bất kỳ sự "hợp nhất" thực sự nào (…) Trong mọi trường hợp, hiện tại, đây là một điểm cản trở và còn quá nhiều bất ổn đè nặng lên tương lai Trung Quốc, và do vậy lên tương lai của toàn vùng châu Á. Thế nên, tôi tin rằng giả thuyết này còn xa mới đạt được ». Nhưng châu Á có khả năng « qua mặt » Phương Tây ! Dù vậy, trong tập sách mới « Châu Á – Thái Bình Dương, trung tâm mới của thế giới », chuyên gia Sophie Boisseau du Rocher viết cùng với cựu đại sứ Pháp tại Miến Điện Christian Lechervy, đưa ra một giả thuyết khá thú vị, theo đó, Châu Á đang trên đà « phi phương Tây hóa ». Trên đài RFI Pháp ngữ ngày 09/02/2025, nữ chuyên gia Pháp giải thích :  « Điều đó có nghĩa là ngày càng ít cần đến các kênh phương Tây để phát triển. Trên thực tế, chúng tôi bắt đầu từ một sự quan sát. Christian Lechervy và tôi bắt đầu nghiên cứu khu vực này cách đây 35-40 năm. Điều thực sự đã thay đổi là các đối tác phương Tây từng là tâm điểm cuộc chơi, là trung tâm của những ảnh hưởng của 35 năm về trước, thì ngày nay họ chỉ còn là bên lề. Châu Á đang ngày càng tự kết nối và ngày càng bị thúc đẩy bởi động lực riêng của mình. Và do vậy có một rủi ro thực sự ở đây bởi vì điều này thách thức các lập trường truyền thống của chúng ta, hiển nhiên là các lập trường kinh tế, mà còn cả các quan điểm ngoại giao hoặc chính trị. Ngày nay, Châu Á Thái Bình Dương có tiềm năng trở thành một giải pháp thay thế đáng tin cậy cho mô hình phương Tây. Điều này rõ ràng không hề đúng cách đây ba mươi năm. » Những động lực này của châu Á càng được thúc đẩy nhanh hơn kể từ khi Donald Trump trở lại Nhà Trắng. Cuộc chiến thuế quan toàn cầu còn khẳng định hơn nữa sự mất niềm tin của các nước trong vùng đối với Mỹ, bất kể là đồng minh hay đối tác. Sophie Boisseau du Rocher nhận định tiếp : « Chúng ta có thể thấy sự chuyển đổi âm thầm này của khu vực Châu Á - Thái Bình Dương đang khiến tổng thống Mỹ phải suy nghĩ. Các nước châu Á cũng nghĩ rằng hiện tượng Trump không phải là hiện tượng mới. Về cơ bản, hiện tượng này là hiện thân của Donald Trump và ông thúc đẩy xu hướng đã diễn ra ở Đông Á kể từ Chiến tranh Việt Nam. Kể từ cuộc chiến đó, Hoa Kỳ đã hành động đơn phương. Thậm chí khi có những vị tổng thống khá ủng hộ việc hợp tác với khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, và tôi đặc biệt nghĩ đến Obama và sự thay đổi chính sách nổi tiếng của ông, thì nói một cách cụ thể, ông không làm gì cho khu vực Châu Á - Thái Bình Dương. Hoa Kỳ đã đưa ra bài phát biểu hoành tráng mà không đảm bảo được sự ổn định trong khu vực. Những gì các đồng nghiệp châu Á của tôi nói ngày nay là các phát biểu của Mỹ không còn đủ nữa. Tổng thống Biden đã bốn lần tuyên bố Hoa Kỳ sẽ bảo vệ Đài Loan. Cuối cùng, các nước Đông Á không hoàn toàn chắc chắn về cam kết của Hoa Kỳ đối với Đài Loan và do đó họ cũng phải đưa ra các lựa chọn khác ! »

durée : 00:04:10 - Les P'tits Bateaux - par : Camille Crosnier - Aujourd'hui, Lou, 11 ans, se demande pourquoi avons-nous créé des robots artificiels. La spécialiste Laure de Roucy-Rochegonde lui répond. - invités : Laure de Roucy-Rochegonde - Laure de Roucy-Rochegonde : Directrice du Centre géopolitique des technologies à l'Institut français des relations internationales (IFRI) et enseignante à Sciences Po Paris et à l'université Paris-II Panthéon-Assas - réalisé par : Stéphanie TEXIER Vous aimez ce podcast ? Pour écouter tous les autres épisodes sans limite, rendez-vous sur Radio France.

Le 9 juillet, le fabricant américain de cartes graphiques Nvidia a battu un record historique en franchissant le seuil des 4,000 milliards de valorisation boursière. Jamais aucune entreprise, même dans la tech, n'avait franchi ce seuil. Nvidia est désormais davantage valorisée que Microsoft ou Apple. Et sa valorisation en bourse dépasse le PIB de la France, ou du Royaume Uni. L'entreprise a su s'imposer dans le monde de la tech grâce à ses cartes graphiques qui offrent la puissance de calcul nécessaire dans la course actuelle pour l'intelligence artificiellePour ce Sur le Fil nous vous proposons un portrait de ce géant, au cœur d'enjeux géopolitiques existentiels avec Julien Nocetti, chercheur à l'Institut français des relations internationales (Ifri) et Théo Marie-Courtois, journaliste au bureau de l'AFP à Washington. Un épisode préparé par Lauralie Margalejo. Sur le Fil est le podcast quotidien de l'AFP. Vous avez des commentaires ? Ecrivez-nous à podcast@afp.com. Vous pouvez aussi nous laisser une note vocale par Whatsapp au + 33 6 79 77 38 45. Si vous aimez, abonnez-vous, parlez de nous autour de vous et laissez-nous plein d'étoiles sur votre plateforme de podcasts préférée pour mieux faire connaître notre programme. Hébergé par Acast. Visitez acast.com/privacy pour plus d'informations.

Trong lĩnh vực an ninh quốc phòng của châu Âu, ngày 10/07/2025, đã có một diễn biến quan trọng. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, trong chuyến công du Anh, đã cùng thủ tướng Keir Starmer thông qua một thỏa thuận về việc tiến tới thiết lập cơ chế hợp tác về hệ thống vũ khí hạt nhân răn đe, trong bối cảnh đe dọa từ Nga gia tăng. Việc phối hợp vũ khí hạt nhân răn đe không chỉ nhằm để hai nước tự vệ trước Nga, mà đặc biệt hướng tới nâng cao năng lực tự vệ của châu Âu trong bối cảnh Mỹ có nguy cơ rút một phần đáng kể các cam kết bảo vệ châu Âu. Tuyên bố của hai lãnh đạo Pháp, Anh có mang lại một thay đổi chiến lược đối với kiến trúc an ninh châu Âu hay không ? Đọc thêm : Đài truyền hình Rossiya 1 - Tên lửa hạt nhân Nga có thể tấn công Berlin, Luân Đôn, Paris trong vòng 200 giây Đe dọa Nga và thay đổi lớn trong « học thuyết vũ khí hạt nhân » của Pháp và Anh Về phối hợp vũ khí hạt nhân răn đe Pháp – Anh, tổng thống Emmanuel Macron tuyên bố: « Về vũ khí hạt nhân, chúng tôi đã đưa ra ba quyết định quan trọng. Vấn đề trước hết liên quan đến học thuyết của hai nước chúng ta. Chúng tôi thừa nhận hai nước Pháp và Anh chúng ta không thể tưởng tượng ra một tình huống đe dọa cực kỳ nguy hiểm nào đối với châu Âu nào mà không khiến chúng tôi phải phản ứng nhanh chóng, bất kể bản chất của phản ứng đó là gì. Quyết định thứ hai là chúng tôi không loại trừ việc phối hợp các lực lượng răn đe hạt nhân của nhau. Đây là một thông điệp mà các đối tác và đối thủ của chúng ta cần lắng nghe. Thứ ba là tăng cường hơn nữa hợp tác của chúng ta trong lĩnh vực răn đe hạt nhân, về mặt chính sách, về mặt lực lượng hay về mặt hoạt động. » Đọc thêm: Anh - Pháp công bố chiến lược răn đe hạt nhân chung nhằm đối phó với Nga Tuyên bố chung của hai lãnh đạo Anh, Pháp nêu rõ « đây là lần đầu tiên các lực lượng răn đe hạt nhân độc lập của hai nước có thể được phối hợp với nhau ». Theo tổng thống Pháp, đây là một quyết định « chưa có tiền lệ ». Đài Pháp France Info dẫn lại đô đốc Jean-Louis Lozier, cố vấn của Trung tâm Nghiên cứu An ninh thuộc Viện Quan hệ Quốc tế Pháp (Ifri), xem đây là « bước tiến lớn » trong học thuyết hạt nhân, « đặc biệt về phía Pháp ». Vị cố vấn của Ifri nhấn mạnh « trước tuyên bố này, chúng ta chưa bao giờ cân nhắc đến việc phối hợp lực lượng răn đe hạt nhân với các đồng minh, mặc dù chúng tôi có cùng chung lợi ích ». Paris và Luân Đôn từng ký một tuyên bố chung năm 1995, nêu rõ, « không có tình huống nào mà lợi ích sống còn của một bên bị đe dọa mà lợi ích sống còn của bên kia không bị đe dọa », nhưng văn bản này không đề cập đến khả năng răn đe hạt nhân. Chuyên gia Jean-Louis Lozier tin tưởng chủ trương phối hợp răn đe hạt nhân « có thể cho phép hai cường quốc hạt nhân châu Âu đáp trả trong trường hợp Hoa Kỳ phản ứng hơi chậm » trước một cuộc tấn công nhằm vào các đồng minh châu Âu. Chính quyền Trump, một đối tượng chính của thông điệp hợp tác Pháp-Anh Trong một cuộc tọa đàm của France Info về chủ đề này, được tổ chức sau tuyên bố của hai lãnh đạo Anh, Pháp, nhà phân tích địa chiến lược Michel Fayard nhận định: « Ở đây cũng có một thông điệp được gửi đi, vượt ra ngoài lãnh đạo Nga Vladimir Putin, mà đặc biệt là tới Donald Trump bởi, vì tình thế mà chúng ta đang sống hiện nay thực sự rất giống với thời điểm khủng hoảng kênh đào Suez năm 1956. Khi Pháp và Anh, những đồng minh của Israel vào thời điểm đó, đã có phần bị người Mỹ phản bội. Hiện nay, nước Mỹ cũng muốn rút lui, ít nhất là một phần, khỏi các cam kết của họ với châu Âu. Họ vẫn còn ở trong NATO, nhưng muốn các đối tác của mình phải trả nhiều tiền hơn. Họ cũng muốn bán vũ khí của mình và không viện trợ vũ khí cho nước này hay nước khác. Vì vậy, hiện nay, điều rất quan trọng đối với Pháp và Anh là xác lập một Thỏa thuận Liên kết mới (Entente Cordiale), thực sự củng cố sức mạnh của hai nước, không chỉ của Pháp và Anh, mà còn của toàn bộ châu Âu. Điều rất quan trọng là cả hai đều phải làm như vậy, vì họ là hai quốc gia duy nhất ở châu Âu có vũ khí hạt nhân hiện nay. Ngay cả khi Đức muốn luân chuyển vũ khí hạt nhân ở châu Âu, điều này là không thể chấp nhận được đối với Pháp, cũng như với Anh. » Pháp và Anh sẽ phối hợp ra sao trong chiến lược răn đe hạt nhân ? Theo thỏa thuận giữa lãnh đạo hai nước, « một nhóm giám sát hạt nhân » (groupe de supervision nucléaire) sẽ được Paris và Luân Đôn thành lập, và do phủ tổng thống Pháp và văn phòng chính phủ Anh đồng chủ trì, theo nhà nghiên cứu Héloïse Fayet, viện Ifri. Nhóm giám sát hạt nhân này sẽ chịu trách nhiệm « điều phối sự hợp tác ngày càng tăng trong các lĩnh vực chính sách, năng lực và hoạt động ». Theo chuyên gia Héloïse Fayet, việc phối hợp có thể liên quan đến việc tổ chức các cuộc tập trận. Về mặt nguyên tắc, việc phối hợp hệ thống hạt nhân sẽ giúp cho  sức mạnh răn đe của Pháp, với 290 đầu đạn và của Anh, với 225 đầu đạn, có trọng lượng hơn trước Nga. Hai kho vũ khí hạt nhân của Pháp và Anh cộng lại nhỏ hơn nhiều so với hệ thống vũ khí của Nga, với hơn 6.000 đầu đạn, nhưng « điều quan trọng là hệ thống răn đe phải đáng tin cậy trong mắt các đồng minh và đối thủ của chúng ta », bà Héloïse Fayet nhấn mạnh. Chặng mới trong hợp tác quân sự mật thiết, lâu đời Anh Pháp Quyết định có ý nghĩa lịch sử về việc phối hợp lực lượng răn đe hạt nhân Pháp, Anh, được đưa ra ngày 10/07/2025, trên thực tế nằm trong quan hệ hợp tác quân sự lâu đời giữa Paris và Luân Đôn, được xác lập từ đầu thế kỉ 20. Hợp tác về răn đe hạt nhân nói riêng và quốc phòng nói chung giữa Anh và Pháp có thể trở thành một trụ cột của an ninh châu Âu. Ông Emmanuel Dupuy, chủ tịch viện nghiên cứu Chiến lược và An ninh tại châu Âu (Institut Prospective et Sécurité en Europe - IPSE), nhận định : « Ý tưởng mở rộng hợp tác này không chỉ liên quan đến Pháp và Anh, hai nước chiếm đến 40% phương tiện và lực lượng có thể triển khai tại châu Âu. Điều này không có nghĩa là các nước khác kém hơn, nhưng rõ ràng có một quyết tâm chính trị đã được tái khẳng định trong hội nghị thượng đỉnh vừa qua tại Northwood, một căn cứ của NATO, ở Anh. Ý tưởng vốn đã được Jacques Chirac đưa ra tại thượng đỉnh năm 1998 tại Saint-Malo, thường được gọi là Thỏa thuận Liên kết Pháp – Anh lần thứ hai kể từ năm 1904, là năm mà Pháp và Anh xác lập « Entente Cordiale ». Vì vậy, chúng ta đang từng bước tiến tới ý tưởng rằng Anh và Pháp, gắn bó mật thiết, tạo ra thành phần cốt lõi của châu Âu về quốc phòng, không chỉ của Liên Hiệp Châu Âu, mà của châu Âu, vì Anh không nằm trong EU. Hiện tại còn rất nhiều điều không rõ ràng về những diễn biến tiếp theo ». Phối hợp, nhưng độc lập trong quyết định sử dụng… : Những giới hạn của hợp tác Theo giới chuyên gia, tuyên bố ngày 10/07 về phối hợp răn đe hạt nhân Pháp – Anh trước hết mang ý nghĩa chính trị là chủ yếu. Để việc hợp tác thực sự có thể diễn ra cần những điều chỉnh cụ thể về học thuyết hạt nhân của hai nước cũng như các chiến lược, phương tiện, cho phép phối hợp. Trong một cuộc trả lời phỏng vấn đài Pháp Cnews, tướng Jean-Paul Paloméros, cựu tư lệnh khối NATO, cựu tư lệnh Không quân Pháp, nhấn mạnh đến mối quan hệ phụ thuộc của Anh vào Mỹ về chiến lược hạt nhân, như một trở ngại lớn cho các hợp tác Anh – Pháp :   « Ở đây có một vấn đề lớn, đó là sự phụ thuộc của nước Anh vào nước Mỹ. Điều quan trọng cần biết là cho đến nay, Anh chỉ có một lực lượng hạt nhân, đó là bốn tàu ngầm được trang bị tên lửa đạn đạo chạy bằng năng lượng hạt nhân, nhưng trong trường hợp này, những tên lửa này là tên lửa Trident, tức của Mỹ. Vì vậy, chúng ta thấy sự phụ thuộc của Vương quốc Anh vào Mỹ bất chấp mọi thứ. Vương quốc Anh, và đây là một yếu tố quan trọng của hồ sơ, cũng vừa quyết định hành động như một nước châu Âu, nghĩa là nhận lấy một trách nhiệm liên quan đến khả năng răn đe hạt nhân của NATO. Tuy nhiên, cần phải nhấn mạnh rằng những máy bay F-35, mà Anh mua từ Hoa Kỳ, sẽ mang theo bom hạt nhân, bản thân chúng là của Mỹ, do đó việc sử dụng nằm trong phạm vi cho phép của Donald Trump. Vì vậy, chúng ta cảm thấy cùng lúc có sự tăng cường, có những giới hạn của nó. Đây là điều cần hiểu rõ ! » Cảnh giác trước lập trường "bắt cá hai tay" của Anh Về nguy cơ Anh phụ thuộc vào Mỹ cản trở các phối hợp với Pháp, thượng nghị sĩ Christian Cambon, đặc phái viên của chủ tịch Thượng Viện Pháp về quan hệ quốc tế, giải thích :   « Tôi nghĩ rằng sự phối hợp đang được đề cập ngược lại cũng có thể sẽ cho phép người Mỹ trở lại cuộc chơi, đáng buồn thay, khi Anh Quốc gần đây đã mua máy bay F-35 có thể mang tên lửa của Mỹ. Vì vậy, tôi muốn nhắc nhở các vị rằng có sự khác biệt lớn giữa hai lực lượng của chúng ta, giữa hai thành phần răn đe hạt nhân của Pháp và Anh. Về phía Pháp, chúng ta có toàn quyền quyết định, một quyền quyết định từ trên xuống, từ tổng thống. Ở Anh thì không phải như vậy. Người Mỹ vào một thời điểm nào đó có thể can thiệp. Vậy nên điều này sẽ gây ra vấn đề, vì lần này không phải là một ‘‘cuộc hôn nhân của hai người' mà là của ba người, đặt ra một vấn đề thực sự. Tướng de Gaulle trước đây đã từng cảm nhận được điều này. Đó là lý do tại sao ông đã rút Pháp khỏi Ủy ban Kế hoạch phòng thủ của khối NATO, ủy ban Kế hoạch hạt nhân của khối NATO. » Nước Anh cách đây không lâu đã đứng về phía Mỹ trong vụ tước đoạt hợp đồng tàu ngầm 50 tỉ đô la với Úc. « Chủ nghĩa thực dụng kiểu Anh », và sự phụ thuộc của Anh vào Mỹ cũng là điều mà nhà phân tích địa chiến lược Michel Fayard nhấn mạnh : « Trong mọi trường hợp, thách thức thực sự đối với Vương quốc Anh là thoát khỏi sự phụ thuộc vào Mỹ về hạt nhân. Có lẽ việc hợp tác với Pháp có thể giúp điều này trở thành hiện thực. Nhưng vấn đề nan giải ở đây là người Anh thường chơi trò hai mặt, nghĩa là cùng lúc chơi cả quân bài châu Âu và quân bài Mỹ. Họ gọi đó là ‘‘chủ nghĩa thực dụng''. Vâng, có thể nói đó là chủ nghĩa thực dụng kiểu Anh. » Hướng đến hệ thống răn đe hạt nhân riêng của châu Âu ? Trên thực tế, việc Pháp chính thức thiết lập với Anh chủ trương phối hợp các lực lượng răn đe hạt nhân nằm trong đường hướng chung của tổng thống Pháp Emmanuel Macron, được xác định đặc biệt rõ ràng kể từ khi Nga xâm lược Ukraina : Xây dựng một sự tự trị về quốc phòng của châu Âu trong lòng NATO. Sự phụ thuộc gần như hoàn toàn về mặt an ninh vào Mỹ đang đặt Liên Âu nói riêng và châu lục nói chung trước thử thách sống còn, vì các tham vọng của Nga không chỉ dừng ở Ukraina. Đọc thêm : Pháp sẵn sàng đưa « vũ khí hạt nhân » vào chính sách phòng thủ chung châu Âu Tháng 3 vừa qua, tổng thống Macron đã nhấn mạnh đến việc Paris sẵn sàng đặt châu Âu dưới sự bảo vệ của hệ thống răn đe hạt nhân của Pháp. Thủ tướng Đức sau đó cũng phát tín hiệu hưởng ứng. Trong giới chính trị và chuyên gia châu Âu, đã bắt đầu có nhiều thảo luận về ý tưởng xây dựng hệ thống răn đe hạt nhân của riêng châu Âu. Vũ khí hạt nhân châu Âu hay lực lượng quốc phòng chung của châu Âu đang là các vấn đề gây rất nhiều bất đồng sâu sắc trong nội bộ châu Âu. Chuyên gia về lịch sử chính trị thế giới đương đại Gilles Richard, giáo sư danh dự các trường đại học, Đại học Rennes 2 (Pháp), trả lời phỏng vấn The Conversation, nhấn mạnh là việc hướng đến xây dựng một nền quốc phòng chung của khối đặt ra khẩn cấp vấn đề xây dựng « một quyền lực chính trị chung », một thể chế kiểu liên bang, mà thiếu định chế này thì sẽ khó lòng mà có được một nền quốc phòng chung. Đe dọa từ Nga, nguy cơ bị Mỹ ngoảnh mặt, đang « đẩy châu Âu vào chân tường », theo sử gia Gilles Richard (bài về nền Quốc phòng châu Âu, hệ thống răn đe hạt nhân Pháp mở rộng : Phải chăng đây là một thời điểm de Gaulle mới / un nouveau moment gaullien, ngụ ý nhắc đến việc tổng thống de Gaulle trong thập niên 60 từng đề xuất đặt nước Đức dưới sự bảo trợ của hạt nhân Pháp). Châu Âu tăng cường răn đe hạt nhân và khả năng « đối thoại chiến lược » với Nga ? Châu Âu – khu vực lâu nay nằm dưới cái ô hạt nhân của Mỹ, một thời tưởng như được hưởng nền hòa bình vĩnh viễn - đứng trước đe dọa bị tấn công, kể từ chiến tranh Ukraina. Vũ khí hạt nhân, sau nửa thế kỷ bị quên lãng, đang bắt đầu được coi như một phương tiện tự vệ thiết yếu trước đại cường hạt nhân Nga. Nhìn chung, xét về viễn cảnh tăng cường năng lực tự trị quốc phòng của châu Âu, việc nước Pháp đạt được một thỏa thuận phối hợp răn đe hạt nhân với Anh vừa qua chỉ là bước đầu của việc xây dựng một kiến trúc an ninh châu Âu mới, trong đó vai trò của Mỹ có thể sẽ khác trước rất nhiều. Đọc thêm : Nửa thế kỷ ''Hiệp định Helsinki'' - Chiến tranh Ukraina xóa sổ "Kiến trúc an ninh châu Âu" Trong giai đoạn trước chiến tranh Ukraina, các nước châu Âu đã gần như không có tiếng nói nào trong các « đối thoại chiến lược » với Nga. Vũ khí hạt nhân răn đe Pháp – Anh có giúp dẫn đến một thế cân bằng chiến lược mới với Nga, giúp duy trì một nền hòa bình dựa trên thỏa hiệp ? Liệu Pháp, Anh cùng các quốc gia trụ cột khác của châu Âu có vượt qua được các thách thức để xác lập được một hệ thống an ninh tập thể mới ?

Les journalistes et experts de RFI répondent également à vos questions sur un attentat dans une église orthodoxe en Syrie, l'état du programme nucléaire iranien après 12 jours de guerre et la présence de mercenaires étrangers en Haïti. Guerre en Ukraine : retour sur les propos provocateurs de Vladimir Poutine   Lors du Forum économique de Saint-Pétersbourg, le président russe a affirmé que les Russes et les Ukrainiens formaient un seul et même peuple et qu'en « ce sens, l'ensemble de l‘Ukraine appartient » à la Russie. Comment cette déclaration est-elle accueillie par les Ukrainiens ? Quelles conséquences sur la suite de la guerre ? Avec Kseniya Zhornokley, journaliste spécialisée pour la rédaction ukrainienne de RFI.     Syrie : des chrétiens pris pour cible par un mystérieux groupe jihadiste  L'attentat-suicide qui a fait 25 morts et des dizaines de blessés dans une église orthodoxe de Damas a été revendiqué par le groupe Saraya Ansar al-Sunna. Qui se cache derrière ce groupuscule djihadiste jusque-là peu connu ? Dispose-t-il d'assez de moyens humains et matériels pour constituer une menace contre le gouvernement en place ? Avec Manon Chapelain, correspondante de RFI à Damas.     Iran/États-Unis : qui dit vrai sur le programme nucléaire iranien?    Un rapport des services de renseignement américains révèle que les frappes américaines contre l'Iran n'ont pas complètement détruit les installations nucléaires du pays, contrairement aux affirmations de Donald Trump. Sur quelles preuves se base le président américain ? Avec Héloïse Fayet, chercheuse au Centre des études de sécurité de l'Institut français des relations internationales (Ifri).      Haïti : le pouvoir confirme la présence de mercenaires étrangers   C'est la fin d'un secret de Polichinelle. Dans un entretien accordé à des journalistes haïtiens, Fritz Alphonse Jean, le président du Conseil présidentiel de transition a admis que des mercenaires étrangers étaient présents dans le pays pour aider à lutter contre les gangs. Que sait-on de ces mercenaires ? D'où viennent-ils ? Avec Jean-Marie Theodat, directeur du département de géographie à l'Université Panthéon-Sorbonne. 

durée : 00:04:10 - Les P'tits Bateaux - par : Camille Crosnier - Aujourd'hui, Lou, 11 ans, se demande pourquoi avons-nous créé des robots artificiels. La spécialiste Laure de Roucy-Rochegonde lui répond. - invités : Laure de Roucy-Rochegonde - Laure de Roucy-Rochegonde : Directrice du Centre géopolitique des technologies à l'Institut français des relations internationales (IFRI) et enseignante à Sciences Po Paris et à l'université Paris-II Panthéon-Assas - réalisé par : Stéphanie TEXIER

durée : 00:58:17 - Cultures Monde - par : Julie Gacon, Mélanie Chalandon - Ce 26 mai 2025 s'est ouvert à Kuala Lumpur le 46ème sommet de l'Association des nations d'Asie du Sud-Est (ASEAN). L'occasion pour le Premier ministre chinois Li Qiang de rencontrer les chefs d'États des pays de l'ASEAN et d'approfondir les relations entre la Chine et les pays membres. - réalisation : Vivian Lecuivre - invités : Mary-Françoise Renard Professeure émérite à l'université de Clermont-Ferrand, économiste spécialiste de l'économie chinoise; Sophie Boisseau du Rocher Chercheuse associée au Centre Asie de l'Institut français des relations internationales (IFRI); Philippe Aguignier Enseignant sur l'économie chinoise à l'INALCO et à Sciences Po et chercheur associé à l'institut Montaigne

durée : 00:58:46 - Affaires étrangères - par : Christine Ockrent - Dans le duel entre la Chine et les Etats-Unis, l'imprévisibilité de Donald Trump offre-t-elle des opportunités inattendues à Xi Jinping ? Quels enjeux autour de l'Asie du Sud-Est, cet autre front qui concentre une bonne part de la population et de l'économie mondiales ? - réalisation : Luc-Jean Reynaud - invités : Valérie Niquet Maître de recherche spécialiste de l'Asie à la fondation pour la recherche stratégique.; Marc Julienne Directeur du Centre Asie de l'Institut français des relations internationales (IFRI); Mathieu Duchâtel Directeur des Études internationales et Expert Résident de l'Institut Montaigne; Philippe Le Corre Professeur de géopolitique à l'ESSEC et chercheur au Asia Society Policy Institute.

Le président du Ghana John Mahama a fait sensation cette semaine à Abidjan, en Côte d'Ivoire, quand il a appelé les investisseurs à venir forer du pétrole dans son pays « comme s'il n'y avait pas de lendemain ». Pourquoi une telle frénésie et une telle impatience ? Il y a l'effet Donald Trump, bien sûr, mais pas seulement. Benjamin Augé est chercheur associé au programme Afrique et au programme Énergie climat à l'Institut français des relations internationales (Ifri). Il nous donne quelques clés au micro de Christophe Boisbouvier. RFI : À l'Africa CEO Forum d'Abidjan cette semaine, le président ghanéen John Mahama a fait sensation quand il a appelé les investisseurs à venir pomper un maximum de pétrole chez lui, « comme s'il n'y avait pas de lendemain », a-t-il précisé. Qu'est-ce que vous en pensez ? Benjamin Augé : Je pense que c'est très classique de tous les dirigeants de pays producteurs, l'objectif est de produire le plus vite possible. Et John Mahama, qui vient d'arriver au pouvoir, a besoin de revenus significatifs. Et donc c'est assez classique que dans le sillage de l'arrivée de Trump au pouvoir, qui justement va faire son possible pour augmenter encore la production pétrolière de son pays, et bien à l'image de Trump, il essaie de suivre ses traces. Et donc l'objectif est de produire jusqu'à la dernière goutte. Quand il y a une rentabilité par rapport à un gisement, c'est d'essayer de faire en sorte que des investisseurs viennent pour trouver de nouveaux gisements pour que la production puisse à nouveau remonter. Et c'est vrai qu'il a compris que l'enveloppe globale pour les hydrocarbures a tendance à diminuer et que donc les investisseurs sont de plus en plus difficiles à convaincre d'investir dans certains pays, notamment dans des pays compliqués. Et donc il est nécessaire de tout faire pour faire en sorte que ces investisseurs viennent, en l'occurrence au Ghana.Oui, parce qu'il y a pas mal de banques européennes et américaines qui sont sous pression de leurs opinions publiques et qui n'osent plus investir dans le pétrole et le gaz. C'est ça ? Exactement. Tout gros investissement, on peut parler aussi d'investissement au Mozambique, sur Mozambique LNG avec Total, est très compliqué parce que vous avez plusieurs pays qui sont impliqués et les ONG environnementales sont en Occident à faire beaucoup, beaucoup de pression pour que leurs banques n'investissent pas dans ces projets-là. Et donc ça devient de plus en plus compliqué… Avec une enveloppe globale pour le pétrole et le gaz qui diminue et avec un nombre d'acteurs qui se dirigent de moins en moins sur les hydrocarbures qui n'ont plus vraiment la cote.Alors le Ghana n'est pas le seul pays africain à nourrir de grandes ambitions gazières et pétrolières. Il y a son voisin ivoirien, il y a le Sénégal, il y a la Mauritanie. Est-ce que ces grands projets d'hydrocarbures sont compatibles avec la lutte contre le changement climatique et le développement des énergies renouvelables ?C'est une discussion très complexe parce que, à partir du moment où vous faites des découvertes pétrolières et gazières, l'objectif c'est de les mettre en production. Il n'y a aucun pays au monde qui a réussi à faire en sorte que des projets avec des découvertes et avec des financements ne se développent pas dans les hydrocarbures. L'Équateur a essayé de faire ça, c'est-à-dire en disant « Chevron a fait des découvertes, on ne les développe pas si les organisations internationales nous donnent l'équivalent en revenus », et finalement, évidemment, Chevron a développé parce que personne n'a proposé de solution. Donc, tous les pays que vous avez cités, leur objectif, c'est de produire au maximum du pétrole et du gaz. Et les barils qui ont été découverts ne vont pas être transformés en énergie électrique parce que l'énergie électrique va venir des renouvelables.Donc les énergies renouvelables, ça va permettre justement de donner de l'énergie pour ces pays-là. Donc, plus vous faites de l'énergie renouvelable dans ces pays-là, plus vous avez une capacité d'exportation des hydrocarbures. C'est tout à fait la stratégie des gros pays producteurs, notamment dans le Golfe, comme l'Arabie saoudite, qui construisent d'énormes fermes solaires justement pour leur électricité propre, pour pouvoir continuer à exporter le plus grand nombre de barils de pétrole.Alors, au cours de son intervention à l'Africa CEO Forum d'Abidjan, le président ghanéen a fait cet aveu : « J'ai honte de dire que seulement 2,7 % de l'énergie que consomme le Ghana provient des énergies renouvelables, notamment du solaire ». Est-ce que l'énergie verte, ce n'est pas encore un gadget ? En fait, ce sont des énergies qui ne sont pas continues. Donc c'est difficile de stocker cette électricité. Et les hydrocarbures permettent justement d'avoir une énergie continue plutôt bon marché et donc on va plutôt à la facilité. Donc c'est en grande partie pour ça qu'il y a encore une très grande majorité des centrales en Afrique qui sont au pétrole, au gaz et évidemment, encore pire, au charbon qui est encore plus rentable. Donc c'est une question de rentabilité, de facilité, d'investissement et aussi du fait que vous avez de l'énergie en continu contrairement à l'énergie renouvelable.Et du coup, est-ce que beaucoup de dirigeants africains et européens ne se disent pas à voix basse que le gaz, le pétrole ou le charbon, comme vous dites, ont encore de beaux jours devant eux ? Oui, en fait, clairement, les hydrocarbures ont encore plusieurs décennies de production, ça, c'est absolument évident. Et donc on va avoir certainement une production qui va commencer à décroître dans les années 2030-2035, mais ça ne veut pas du tout dire qu'on va arrêter de consommer du pétrole et du gaz. En tout cas, pour le pétrole, il risque d'y avoir une courbe descendante dans les années 2030. Et pour le gaz, ça risque d'être encore plus tard. Donc, on est vraiment sur une industrie dont la fin est difficile à prévoir, mais clairement, il y a facilement encore trois décennies devant nous de production.

durée : 00:58:45 - Affaires étrangères - par : Christine Ockrent - Russie, Chine, Etats-Unis : assiste-t-on au choc de trois empires, chacun privilégiant ses intérêts, au risque d'ajouter au chaos du monde ? Comment comprendre leurs lignes de faille et leurs rapports de force ? L'Europe va-t-elle en faire les frais ? - réalisation : Luc-Jean Reynaud - invités : Anne Applebaum Historienne, lauréate du prix Pulitzer, chroniqueuse pour le magazine "The Atlantic"; Thomas Gomart Historien des relations internationales, directeur de l'Institut français des relations internationales (IFRI).

durée : 00:04:03 - Les P'tits Bateaux - par : Camille Crosnier - Eluney s'interroge : qui des États-Unis ou de Snapchat pèse le plus lourd sur l'échiquier mondial ? Une question jugée pertinente par Laure de Roucy-Rochegonde, spécialiste en géopolitique de l'IA, alors que les géants du numérique prennent une place grandissante au sein de la Maison Blanche. - invités : Laure de Roucy-Rochegonde - Laure de Roucy-Rochegonde : Directrice du Centre géopolitique des technologies à l'Institut français des relations internationales (IFRI) et enseignante à Sciences Po Paris et à l'université Paris-II Panthéon-Assas - réalisé par : Stéphanie TEXIER

durée : 00:22:05 - L'invité de 8h20 - Aujourd'hui dans le grand entretien, nous discutons de la guerre commerciale avec l'historien Thomas Gomart, directeur de l'Institut français des relations internationales (IFRI) et Anne-Sophie Alsif, cheffe économiste BDO France.

L'émission 28 minutes du 03/04/2025 La Chine "encercle" Taïwan : une démonstration de force pour tester Donald Trump ?Pékin a lancé des manœuvres militaires de grande ampleur dans le détroit de Taïwan mardi 1er avril et mercredi 2 avril. L'opération baptisée "Tonnerre dans le détroit - 2025A", visait, selon le porte-parole du Commandement du théâtre oriental de l'armée chinoise à “tester les capacités des troupes en matière de régulation et de contrôle des zones, de blocus et de contrôles conjoints, ainsi que de frappes de précision sur des cibles clés”. Lors des manœuvres du mercredi 2 avril, Taipei a indiqué avoir repéré 21 navires de guerre chinois, mais aussi 27 aéronefs et 10 bateaux de garde-côtes. Depuis 1949, la Chine ne reconnaît pas l'indépendance de Taïwan et souhaite annexer ce territoire. Ces exercices militaires se sont déroulés après une tournée en Asie de Pete Hegseth, le ministre américain de la Défense. Il a affirmé que les États-Unis assureraient la "dissuasion" dans le détroit de Taïwan, une zone de passage essentielle pour le transport maritime mondial. Ces opérations militaires chinoises sont-elles un défi lancé à l'administration de Donald Trump alors que le président américain déploie une guerre commerciale sans limites ?On en débat avec Marc Julienne, directeur du centre Asie de l'Institut français des relations internationales (Ifri) ; Frédéric Encel, géopolitologue, maître de conférences à Sciences Po Paris et Alice Ekman, sinologue.28 minutes est le magazine d'actualité d'ARTE, présenté par Élisabeth Quin du lundi au jeudi à 20h05. Renaud Dély est aux commandes de l'émission le vendredi et le samedi. Ce podcast est coproduit par KM et ARTE Radio. Enregistrement 3 avril 2025 Présentation Renaud Dély Production KM, ARTE Radio

durée : 00:12:02 - L'invité d'un jour dans le monde - Léo Péria-Peigné, chercheur Armement et Industrie de défense à l'IFRI est l'invité d'Un jour dans le monde pour revenir sur le coup d'envoi du « livre blanc » de la défense, présenté ce mercredi 19 mars par la Commission européenne.

Proposition américaine de cessez-le-feu en Ukraine : "Ne nous précipitons pas, répond le Kremlin. Mais dans quelle mesure peut-on négocier avec Vladimir Poutine ? Ecoutez l'analyse de Dimitri Minic, docteur en relations internationales, chercheur au Centre Russie/Eurasie de l'Institut français des relations internationales (Ifri). Il est notamment l'auteur de "Pensée et culture stratégique russe, Du contournement de la lutte armée à la guerre en Ukraine" paru aux éditions de la Maison des sciences de l'homme (2023). Ecoutez L'invité d'Amandine Bégot du 13 mars 2025.

Proposition américaine de cessez-le-feu en Ukraine : "Ne nous précipitons pas, répond le Kremlin. Mais dans quelle mesure peut-on négocier avec Vladimir Poutine ? Ecoutez l'analyse de Dimitri Minic, docteur en relations internationales, chercheur au Centre Russie/Eurasie de l'Institut français des relations internationales (Ifri). Il est notamment l'auteur de "Pensée et culture stratégique russe, Du contournement de la lutte armée à la guerre en Ukraine" paru aux éditions de la Maison des sciences de l'homme (2023). Ecoutez L'invité d'Amandine Bégot du 13 mars 2025.

Welter, Ursula www.deutschlandfunk.de, Europa heute

Dimanche, l'Allemagne élit ses députés. C'est la composition du parlement, le Bundestag, qui déterminera qui sera le nouveau chancelier de la première économie de l'Europe, actuellement divisée par la montée de l'extrême droite et fragilisée par le retour au pouvoir de Donald Trump.Les dernières attaques commises par des demandeurs d'asile, y compris la semaine dernière à Munich, a mis le thème de l'immigration en tête des préoccupations de tous les partis politiques allemands, et pas seulement de l'extrême droite. Ce scrutin intervient aussi dans un contexte économique difficile : le pays entre dans sa 3ème année de récession et les annonces de suppressions de poste dans l'industrie s'enchaînent. Un sentiment de déclin économique qui profite surtout à l'extrême droite de l'Alternative pour l'Allemagne (AfD), donné en deuxième position dans les sondages.Avec Pierrick Yvon, journaliste au bureau de l'AFP à Berlin et Jeanette Süss, chercheuse au Comité d'études des relations franco-allemandes (Cerfa) à l'Institut français des relations internationales (Ifri). Réalisation : Camille Kauffmann Sur le Fil est le podcast quotidien de l'AFP. Vous avez des commentaires ? Ecrivez-nous à podcast@afp.com. Vous pouvez aussi nous envoyer une note vocale par Whatsapp au + 33 6 79 77 38 45. Si vous aimez, abonnez-vous, parlez de nous autour de vous et laissez-nous plein d'étoiles sur votre plateforme de podcasts préférée pour mieux faire connaître notre programme Hébergé par Acast. Visitez acast.com/privacy pour plus d'informations.

À l'heure où tous les regards sont tournés sur l'Amérique de Donald Trump, le conflit au Proche-Orient ou la guerre en Ukraine, il est un continent qui, par son poids géopolitique et économique, devient en silence toujours plus central. L'Asie-Pacifique, nouveau centre du monde, c'est justement la thèse du livre coécrit par deux grands spécialistes, Sophie Boisseau du Rocher, chercheuse à l'Institut français des relations internationales (Ifri), et Christian Lechervy, diplomate et notamment ancien ambassadeur de France en Birmanie. Par Asie-Pacifique, les auteurs entendent l'Asie orientale, de la Birmanie au Japon. Quels enjeux pour la région, à l'heure de Trump et face à la Chine ? Sophie Boisseau du Rocher répond aux questions de Joris Zylberman.

Frédéric Taddeï nous emmène aux confins de l'Asie Pacifique, cette région en pleine ébullition qui s'impose aujourd'hui comme le nouveau centre du monde.Vous découvrirez avec Sophie Boisseau-Durochet, chercheuse à l'Institut français des relations internationales (IFRI), comment cette vaste région, composée de 17 États aux succès économiques retentissants, est en train de réécrire les règles du jeu mondial. Longtemps perçue comme la périphérie de l'Occident, l'Asie Pacifique affirme désormais sa propre vision du développement, remettant en cause les modèles traditionnels.Au-delà de l'impressionnante réussite économique, ce territoire recèle une profonde unité culturelle et historique, forgée sur des siècles d'échanges et de circulations. Cet héritage commun, que les puissances coloniales ont tenté de briser, est aujourd'hui le socle d'une nouvelle modernité qui bouscule les équilibres géopolitiques. Alors que l'Occident perd en influence et en crédibilité, l'Asie Pacifique se pose en alternative, avec ses propres mécanismes de coopération et de régulation, face aux dérives d'une mondialisation qu'elle a pourtant largement contribué à façonner. Notre invitée nous éclaire sur les enjeux de cette transition historique, où la primauté du groupe sur l'individu, la frugalité et le respect de l'autorité semblent porter leurs fruits, bousculant ainsi nos certitudes sur les voies du développement et de la prospérité.Notre équipe a utilisé un outil d'Intelligence artificielle via les technologies d'Audiomeans© pour accompagner la création de ce contenu écrit.

durée : 00:13:22 - Les Enjeux internationaux - par : Guillaume Erner - Un chapitre de l'histoire mondiale est en train de se clore, et l'Asie-Pacifique est bien positionnée pour ouvrir le suivant, écrit Sophie Boisseau du Rocher dans son nouvel ouvrage “L'Asie-Pacifique, nouveau centre du monde”. - réalisation : Félicie Faugère - invités : Sophie Boisseau du Rocher Chercheuse associée au Centre Asie de l'Institut français des relations internationales (IFRI)

durée : 00:38:13 - France Culture va plus loin (l'Invité(e) des Matins) - par : Guillaume Erner, Isabelle de Gaulmyn - L'accord entre Israël et le Hamas ouvre la voie à une première phase avant d'arriver à un cessez-le-feu. Quels sont les espoirs d'une trêve définitive dans la région ? - réalisation : Félicie Faugère - invités : Amélie Ferey Chercheuse, responsable du Laboratoire de recherche sur la défense de l'IFRI et membre du Centre des études de sécurité (IFRI); Charles Enderlin Écrivain, journaliste, ancien correspondant de France 2 à Jérusalem

durée : 00:05:22 - La Revue de presse internationale - par : Catherine Duthu - De l'Ukraine à Gaza, la guerre vit au rythme de l'intelligence artificielle. Pour quels usages ? et quelle responsabilité juridique ? Laure de Roucy-Rochegonde, Directrice du Centre géopolitique des technologies à l'Institut français des relations internationales (IFRI) répond à vos questions. - invités : Laure de Roucy-Rochegonde Directrice du Centre géopolitique des technologies à l'Institut français des relations internationales (IFRI) et enseignante à Sciences Po Paris et à l'université Paris-II Panthéon-Assas

durée : 00:59:04 - Affaires étrangères - par : Christine Ockrent - En cette année 2025, la guerre prendra-t-elle fin sur notre continent ? Quel serait notre rôle dans d'éventuelles négociations ? - réalisation : Luc-Jean Reynaud - invités : Thomas Gomart Historien des relations internationales, directeur de l'Institut français des relations internationales (IFRI).; Jacques Rupnik Historien, politologue, directeur de recherche émérite au CERI/Sciences Po; Camille Grand Chercheur, spécialiste des questions de défense au Conseil Européen pour les relations internationales (ECFR) et ancien Secrétaire général adjoint de l'OTAN. ; Maxime Audinet Chercheur à l'Institut de recherche stratégique de l'Ecole militaire (IRSEM) et cofondateur du collectif de recherche CORUSCANT, qui vise à repenser les études sur la Russie après l'invasion à grande-échelle de l'Ukraine; Jaroslaw Kuisz Rédacteur en chef de l'hebdomadaire sociopolitique "Kultura Liberalna", chercheur à l'université de Varsovie, chercheur associé à l'Institut d'histoire du temps présent du CNRS et senior fellow au Zentrum Liberale Moderne de Berlin

durée : 00:58:12 - Cultures Monde - par : Mélanie Chalandon, Julie Gacon - Comme chaque semaine, une émission d'actualité en deux parties : retour de terrain avec Bruno Meyerfeld, qui évoquera la situation politique au Brésil, où le président Lula semble fragilisé ; suivi d'une table-ronde sur la situation humanitaire dans la bande de Gaza. - réalisation : Margot Page - invités : Bruno Meyerfeld Journaliste, correspondant du Monde au Brésil; Amélie Ferey Chercheuse, responsable du Laboratoire de recherche sur la défense de l'IFRI et membre du Centre des études de sécurité (IFRI); Julia Grignon Professeure de droit à l'université Laval (Canada) et Paris-Panthéon-Assas, directrice scientifique de l'Institut de Recherche Stratégique de l'École Militaire (IRSEM)

durée : 00:37:11 - Cultures Monde - par : Mélanie Chalandon, Julie Gacon - Quantités insuffisantes, insécurité et pillages : l'acheminement de l'aide humanitaire est entravé dans la bande de Gaza, restreignant l'accès des Palestiniens à l'eau potable, à la nourriture et aux produits de première nécessité. - réalisation : Margot Page - invités : Amélie Ferey Chercheuse, responsable du Laboratoire de recherche sur la défense de l'IFRI et membre du Centre des études de sécurité (IFRI); Julia Grignon Professeure de droit à l'université Laval (Canada) et Paris-Panthéon-Assas, directrice scientifique de l'Institut de Recherche Stratégique de l'École Militaire (IRSEM); Marc Semo Correspondant diplomatique du Monde

Les sources d'énergie à faibles émissions devraient produire plus de la moitié de l'électricité mondiale avant 2030. C'est ce qui ressort du rapport annuel de l'Agence internationale de l'énergie, publié ce mercredi. Un gros point noir cependant : le monde reste dépendant des énergies fossiles. Les renouvelables, en plein boom notamment en Chine, permettront-elles d'accélérer la transition ? Pourquoi est-il si difficile de s'affranchir des énergies fossiles ? Peut-on réduire les besoins mondiaux afin d'atteindre les objectifs climatiques ? Pour en débattre :Anna Créti, professeure d'économie à l'Université de Paris Dauphine-PSL, directrice scientifique de la chaire économie du climat.Anne Bringault, directrice des programmes au Réseau Action ClimatOlivier Appert, conseiller au Centre énergie et climat de l'Institut français des relations internationales (IFRI) membre de l'Académie des technologies.

durée : 00:57:36 - Cultures Monde - par : Mélanie Chalandon - La compétition technologique, commerciale, militaire, mais aussi idéologique entre la Chine et les États-Unis imprègne la campagne des présidentielles américaines. Face à la surenchère des deux candidats, Pékin se prépare à la poursuite d'une rivalité sans merci. - réalisation : Margot Page - invités : Marc Julienne Directeur du Centre Asie de l'Institut français des relations internationales (IFRI); Dorian Malovic Chef du service « Asie » au quotidien La Croix, auteur de "Le Monde selon Kim Jong-un"

durée : 00:58:02 - Cultures Monde - par : Mélanie Chalandon - Comme chaque vendredi, une émission d'actualité en deux parties : retour de terrain avec Antoine Védeilhé qui a couvert la répression à Hong Kong, suivi d'une table-ronde d'actualité sur l'avenir de la diplomatie française. - réalisation : Vivian Lecuivre - invités : Marie Krpata Chercheuse à l'IFRI, au comité d'études des relations franco-allemandes (Cerfa); Denis Bauchard Conseiller pour le Moyen-Orient à l'Institut français de relations internationales (IFRI), ancien diplomate, ancien directeur d'Afrique du Nord et du Moyen-Orient au ministère des Affaires étrangères; Antoine Vedeilhé Journaliste, producteur et réalisateur de reportages et de documentaires

durée : 00:34:55 - Cultures Monde - par : Mélanie Chalandon - À la tribune de l'ONU, le 25 septembre, le Président français a, sans succès, exhorté Israël et le Hezbollah à faire taire les armes. La voix de la France est-elle encore audible ? Quelle sera la feuille de route du nouveau Ministre des Affaires étrangères ? Quels seront ses leviers d'action ? - réalisation : Vivian Lecuivre - invités : Marie Krpata Chercheuse à l'IFRI, au comité d'études des relations franco-allemandes (Cerfa); Denis Bauchard Conseiller pour le Moyen-Orient à l'Institut français de relations internationales (IFRI), ancien diplomate, ancien directeur d'Afrique du Nord et du Moyen-Orient au ministère des Affaires étrangères; Marc Semo Correspondant diplomatique du Monde

Thomas Gomart, est l'un des plus grands experts français en géopolitique, il est le directeur de l'IFRI et l'auteur de l'accélération de l'histoire. Un thème évidemment essentiel aujourd'hui tant nous n'arrivons plus à faire de sens avec ce qui se passe. Ensemble, nous explorons les 3 grands conflits en cours ou qui couvent : l'Ukraine, la Palestine, Taiwan et nous parlons également de la Corée du Nord. Nous parlons également de la position de l'Europe dans tout cela, de la montée de l'extrême droite, Thomas nous fait part de ses réflexions sur la nécessité pour l'Europe de se défendre dans un monde multipolaire en mutation rapide, la montée des économies chinoise et indienne, ainsi que l'importance stratégique des détroits mondiaux. Nos échanges couvrent également des sujets allant de la montée de l'extrême droite en Europe, aux défis environnementaux et technologiques, sans oublier la complexité des relations internationales au Moyen-Orient. Nous envisageons également le rôle crucial des moyens privés en période de guerre, illustré par la figure d'Elon Musk. Nous discutons de l'influence économique, technologique et politique de Musk, ainsi que des implications de ses actions sur la géopolitique mondiale. Thomas nous fait part de ses réflexions sur la nécessité pour l'Europe de se défendre dans un monde multipolaire en mutation rapide, la montée des économies chinoise et indienne, ainsi que l'importance stratégique des détroits mondiaux. Nos échanges couvrent également des sujets allant de la montée de l'extrême droite en Europe, aux défis environnementaux et technologiques, sans oublier la complexité des relations internationales au Moyen-Orient. Nous explorons comment la Chine redessine les équilibres globaux, la résurgence des conflits armés en Europe, et la problématique de la course aux armements versus les investissements écologiques. Plongez avec nous dans cette conversation enrichissante alors que nous décryptons l'accélération de l'histoire et ses impacts sur la civilisation moderne. Préparez-vous à un épisode passionnant et éclairant avec des perspectives inédites sur les dynamiques géopolitiques actuelles. Bonne écoute ! Les questions que l'on se pose : 1. Quelle est l'importance de l'organisation des moyens privés en période de guerre, et comment le cas de Starlink d'Elon Musk illustre-t-il ce rôle? 2. Comment la perception de la paix comme acquise peut-elle influencer la capacité d'un continent à se défendre face aux turbulences géopolitiques? 3. Pourquoi Thomas Gomart estime-t-il que la mondialisation n'a pas débuté en Europe, et quels sont les arguments en faveur de l'importance des économies chinoise et indienne? 4. Comment la dépendance européenne vis-à-vis des États-Unis se manifeste-t-elle dans les décisions géopolitiques actuelles? 5. Quelles sont les implications économiques et géopolitiques des détroits de Taïwan, d'Hormuz, de Bab el Mandeb et du Bosphore pour l'économie mondiale? 6. Dans quelle mesure les ambitions maritimes de la Chine représentent-elles une menace pour la géopolitique mondiale, notamment en ce qui concerne Taïwan? 7. Pourquoi la stratégie et la réflexion à long terme sont-elles cruciales dans l'élaboration des politiques géopolitiques, et comment cela se traduit-il dans le contexte actuel? 8. Quelle est la position de Thomas Gomart sur l'efficacité du modèle autocratique chinois comparé à la démocratie, et quelles sont les implications pour l'avenir politique mondial? 9. Comment les dynamiques entre l'Iran et l'Arabie Saoudite influencent-elles les enjeux géopolitiques et économiques mondiaux, surtout dans le contexte du conflit israélo-palestinien? 10. Quels sont les défis et les opportunités présentés par la montée des classes moyennes consommatrices en Indonésie, et comment cela peut-il transformer l'équilibre économique mondial? Timelaps : 00:00 Les sondages montrent montées droite eurosceptique, Europe plus transactionnelle. 09:59 Réflexion sur les questions stratégiques actuelles. 16:56 Difficulté du métier de stratège à différentes époques. 19:24 Rôle logistique en temps de guerre, Elon Musk. 27:51 Géopolitique, géoéconomie, territoires, flux, détroits, énergie, puces. 34:24 Réémergence de la Chine, rôle du parti communiste. 37:38 Démocratie vs autoritarisme : efficacité et adaptation culturelle. 43:21 Relations Iran-Arabie Saoudite, puissances moyennes gameplay mondial. 49:00 Accords d'Abraham, normalisation Israël-Arabie, question palestinienne. 55:01 Nouveaux soutiens à Israël et escalade nucléaire. 01:01:07 Ouvrir la porte à l'intelligence stratégique. Suggestion d'autres épisodes à écouter : #175 Comprendre le dessous des guerres invisibles mondiales avec Thomas Gomart (https://audmns.com/DDPnQDW) #169 Quel avenir politique pour la France? avec David Djaiz (https://audmns.com/dzUxdGf) #254 Debunker le Grand Remplacement avec Hervé le Bras (https://audmns.com/QzqMDPL)