Nauka XXI wieku

Opis Podcast z prof. Markiem Demiańskim kontynuuje temat teleskopu Jamesa Webba, wystrzelonego na daleką orbitę w 2021 roku. Teleskop o średnicy 6,5 metra i 18 elementach jest technologicznym cudem, pozwalającym na obserwacje w podczerwieni. Dzięki pięciowarstwowej osłonie o rozmiarze kortu tenisowego może utrzymać niskie temperatury. Porównując go z Hubblem, który był bardziej dostępny dla napraw, podkreśla, że Webb, na odległości miliona km, to technologiczny unikat. Obserwacje w podczerwieni przynoszą odkrycia dalekiego Wszechświata i młodych galaktyk z masywnymi czarnymi dziurami. Zdjęcia Webb'a zapewniają cenne dane i frapujące informacje dla astronomii. Opis wygenerowany na podstawie transkypcji przez chat GPT Zapowiedź: James Webb Space Telescope, w skrócie JWST a po polsku Kosmiczny teleskop nazwany na cześć dyrektora NASA James Webb jest już dziewiątym teleskopem w przestrzeni kosmicznej, a trzecim umieszczonym w punkcie Lagrange'a L2. Naukowcy dostają gigantyczne ilości danych a media co chwilę rozbrzmiewają nowymi sensacjami. Za wyjątkiem teleskopu Hubble'a, który wyniesony był na orbitę 33 lata temu żaden z nich nie cieszył się tak dużym zainteresowaniem. Można nawet posłuchać obrazów przesyłanych przez ten teleskop. O nadziejach związanych z eksploracją kosmosu przy pomocy tego teleskopu rozmawiam z prof. Markiem Demiańskim, z którym w Nauce XXI wieku spotykamy się już siódmy raz. Zapraszam, Borysław Kozielski Wesprzyj Naukę XXI wieku Darowiznę można przekazać poprzez: Patronite: https://patronite.pl/boryskozielski PayPal: https://www.paypal.com/donate Bezpośrednio na moje osobiste konto w Mbank: 37 1140 2004 0000 3702 4218 5268 W Bitcoinach: bc1qe86lzdnjrv7tv36xcge5det0shgfhupjpyr09u Opis odcinka na licencji CC0, a odcinek dostęny jest na licencji CC-BY dostępnej pod adresem https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/ Zdjęcia i szczegóły w newsletterze. Zapisz się http://nauka.podkasty.info/#newsletter

Opis W odcinku podcastu Nauka XXI Wieku autorstwa Borysa Kozielskiego, dr Magda Kaliszewska, badaczka genetyki, przedstawia praktyczne zastosowania badań genetycznych oraz omawia strukturę i właściwości kwasu deoksyrybonukleinowego (DNA). Wskazuje, że DNA jest naszym materiałem genetycznym, który przechowuje informacje dotyczące budowy komórek oraz reguluje ekspresję genów. Ponadto, podkreśla, że większość DNA nie zawiera genów, ale pełni ważne funkcje w regulacji procesów genetycznych. Różnice w DNA mogą mieć istotne konsekwencje zdrowotne, a dziedziczenie cech, takich jak kolor oczu, włosów czy grupa krwi, jest złożonym procesem determinowanym przez wiele genów. Opis wygenerowany na podstawie mniej niż połowy rozmowy przez chat GPT Zapowiedź: Projekt Genomu Ludzkiego był międzynarodowym projektem badawczym, mającym na celu zsekwencjonowanie i zidentyfikowanie wszystkich 3 miliardów par zasad DNA, które składają się na nasz genom. W ramach tego projektu, współpracowali naukowcy z całego świata Oficjalne ogłoszenie sekwencji genomu ludzkiego miało miejsce 26 czerwca 2000 roku, a rok później, w 2001 roku, opublikowano pełną sekwencję genomu ludzkiego. Wyniki projektu Genomu Ludzkiego umożliwiły naukowcom na całym świecie dostęp do pełnej sekwencji genomu ludzkiego i wykorzystanie jej w dalszych badaniach i odkryciach. A historia ta zaczyna się jeszcze w XIX wieku a dokładniej w 1869 roku gdy Johann Friedrich Miescher, szwajcarski biochemik, badając bandaże nasiąknięte ropą odkrył nieznaną substancję w jądrach komórkowych, którą nazwał "nukleinami". Podczas prowadzonych badań w latach 1910-1920 Frederick Griffith odkrył, że cechy mogą być przenoszone między bakteriami, co sugerowało, że materiał genetyczny jest przekazywany. W 1944 roku Oswald Avery, Colin MacLeod i Maclyn McCarty potwierdzili, że materiał genetyczny jest zlokalizowany w DNA. Ich eksperymenty wykazały, że przekazywanie cech między bakteriami zależy od ekstraktów zawierających DNA. Do odkrywania przed nami kolejnych tajemnic DNA zaprosiłem dr Magdę Kaliszewską, która pracuje jako Adiunktka w Instytucie Genetyki i Biotechnologii Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego. A we współpracy z licznymi ośrodkami klinicznymi, prowadzi badania naukowe z zakresu genetyki człowieka oraz kształci studentów. Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Genetyki Człowieka. Stopień doktora nauk biologicznych uzyskała w 2015 roku na Wydziale Biologii Uniwersytetu Warszawskiego i została uhonorowana Nagrodą Rektora za wyróżniającą się rozprawę doktorską z zakresu genetyki człowieka. W 2017 roku ukończyła studia podyplomowe na kierunku Analityka Medyczna w Centrum Kształcenia Podyplomowego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Zapraszam, Borysław Kozielski Wesprzyj Naukę XXI wieku Darowiznę można przekazać poprzez: Patronite: https://patronite.pl/boryskozielski PayPal: https://www.paypal.com/donate Bezpośrednio na moje osobiste konto w Mbank: 37 1140 2004 0000 3702 4218 5268 W Bitcoinach: bc1qe86lzdnjrv7tv36xcge5det0shgfhupjpyr09u Opis odcinka na licencji CC0, a odcinek dostęny jest na licencji CC-BY dostępnej pod adresem https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/ Zdjęcia i szczegóły w newsletterze. Zapisz się http://nauka.podkasty.info/#newsletter

Opis W tym odcinku podcastu prowadzący, Borys Kozielski, przeprowadza rozmowę z Michałem Wójcickim, doktorantem z Uniwersytetu w Oksfordzie. Michał jest częścią grupy biofizycznej w departamencie fizyki i zajmuje się badaniem silników molekularnych, zwłaszcza nanomaszyn i nanorobotów. Rozmowa skupia się na wyjaśnieniu działania i znaczenia silników molekularnych. Michał wyjaśnia, że silniki molekularne operują w skali od jednego do stu nanometrów, a ich zadaniem jest wykonywanie różnych funkcji w komórkach organizmów. Przedstawia przykład kinezyn, które są rodzajem silników molekularnych transportujących ładunki wewnątrzkomórkowe. Kinezyny przemieszczają się po mikrotubulach, przyłączając się do ładunków i poruszając się po nich, wykorzystując do tego cząsteczki ATP. Rozmówcy omawiają również znaczenie mikroorganizmów, takich jak bakterie i wirusy, w organizmach. Podkreślają, że nasze ciało jest zamieszkane przez biliony różnych rodzajów mikroorganizmów, które odgrywają kluczową rolę w naszym zdrowiu i funkcjonowaniu. Omawiają wpływ mikroorganizmów na układ trawienny, mózg, decyzje żywieniowe i wiele innych aspektów życia. Podczas rozmowy poruszane są również inne tematy związane z silnikami molekularnymi i ich zastosowaniami, takie jak ruch mięśni, mechanizmy kontroli i sygnały elektryczne. Michał wyjaśnia, że silniki molekularne, takie jak mejozyny, są odpowiedzialne za skurczanie i rozkurczanie mięśni poprzez zmianę swojej konformacji. Jednak większość procesów sterowania silnikami molekularnymi jest niezależna od naszej świadomej kontroli. Podsumowując, odcinek podcastu koncentruje się na wyjaśnieniu działania i znaczenia silników molekularnych, szczególnie w kontekście komórek organizmów. Rozmowa dotyczy również roli mikroorganizmów w naszym ciele oraz ich wpływu na różne aspekty naszego zdrowia i funkcjonowania. Opis wygenerowany na podstawie mniej niż połowy rozmowy przez chat GPT Zapowiedź: Królewska Szwedzka Akademia Nauk zdecydowała się przyznać nagrodę w dziedzinie chemii w 2016 roku wspólnie dla trójki naukowców, są nimi: Jean-Pierre Sauvage, Sir J. Fraser Stoddart oraz Bernard L. Feringa. Otrzymali Nobla za zaprojektowanie i syntezę maszyn molekularnych. „Silnik molekularny znajduje się dziś w takim samym stadium jak motor elektryczny w poczatkach XIX wieku, gdy naukowcy prezentowali pierwsze maszyny elektryczne poruszające korby i koła. Te maszyny doprowadzily do rewolucji i dziś maszyny elektryczne są obecne wszędzie." Maszyny molekularne będą stosowane do budowania nowych materiałów, leków, czujników o niewyobrażalnej dziś precyzji. Umożliwią także stworzenie systemów magazynowania energii. Dziś trudno sobie wyobrazić jakie jeszcze zastosowanie będzie możliwe za kilkadzisiąt lat tak jak w 1830 nie byliśmy w stanie wyobrazić sobie zastosowań silnika elektrycznego. Kinezyny, dyneiny, majozyny mikrotubule, flagelle, liczba Reynoldsa, Bacterial Flagellar Motor, hemotaksja, femtosekundy, polimeraza, rybosomy, telomery, hybrydowe polimerazy DNA, rozdzielczość czasowa, bakteriofagi, determinizm, nanorobotyka, Brain-computer Interface, neuralink, to zagadnienia, o których rozmawiałem w Oksfordzie z dr Michałem Wójcickim. Zapraszam do wysłuchania ostatniego nagrania rozmowy z mojego wyjazdu do Oksfordu. Borysław Kozielski Wesprzyj Naukę XXI wieku Darowiznę można przekazać poprzez: Patronite: https://patronite.pl/boryskozielski PayPal: https://www.paypal.com/donate Bezpośrednio na moje osobiste konto w Mbank: 37 1140 2004 0000 3702 4218 5268 W Bitcoinach: bc1qe86lzdnjrv7tv36xcge5det0shgfhupjpyr09u Opis odcinka na licencji CC0, a odcinek dostęny jest na licencji CC-BY dostępnej pod adresem https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/ Zdjęcia i szczegóły w newsletterze. Zapisz się http://nauka.podkasty.info/#newsletter

Opis odcinka otrzymują subskrybenci newslettera Muzyka w zakończeniu odcinka Bartosz Klimaszewski (szukaj na Spotify) Opis odcinka na licencji CC0, a odcinek dostęny jest na licencji CC-BY dostępnej pod adresem https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/

Spotkanie z Julią Szyszko i Michałem Stankiewiczem z Oxford University Polish Society https://www.oxpolsoc.pl/ Muzyka w zakończeniu odcinka Bartosz Klimaszewski (szukaj na Spotify) Opis odcinka na licencji CC0, a odcinek dostęny jest na licencji CC-BY dostępnej pod adresem https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/

Mamy ponad 7000 zdefiniowanych chorób rzadkich. Niektóre z nich dotykają zaledwie kilku osób w całej europie. Ale w sumie na rzadkie choroby choruje około 7 procent populacji. Stanowią one zagrożenie życia lub powodują przewlekłą niepełnosprawność. Skąd się biorą, jak je leczyć, jakie badania pomagają w diagnozowaniu i leczeniu i jaka jest przyszłość medycyny w tym zakresie? Między innymi na te tematy rozmawiam w Oksfordzie z Katarzyną Chwalenia. Głównym tematem jej prac badawczych są zaburzenia nerwowo-mięśniowe i opracowanie leków na genetyczne choroby pediatryczne. Te dolegliwości są skutkiem Dystrofii mięśniowej Duchenne'a, choroby genetycznej powodującej postępujący i nieodwracalny zanik mięśni. Zapraszam Borys Kozielski Sygnałówka autorstwa Bartosza Klimaszewskiego Zdjęcia i szczegóły w newsletterze. Zapisz się http://nauka.podkasty.info/#newsletter

Na świecie żyje prawie pół miliona osób, które dożyły 100 lat. Długość życia stale rośnie. Naukowcy z Uniwersytetu Waszyngtońskiego mówią jednak, że istnieje "wiek graniczny", powyżej 120 lat, którego nie da się pokonać. Jest to jednak znacznie więcej niż obecnie oczekiwana średnia długość życia która wynosi około 80 lat. Na przeszkodzie naszej długowieczności stoją choroby. W pierwszej kolejności to choroby układu krążenia, ale na drugim miejscu są nowotwory. Żeby z nimi skutecznie walczyć musimy się dowiedzieć jak odróżnić komórki rakowe od zdrowych, poznać mechanizmy ich powstawania i zatosować najskuteczniejsze metody, które je zniszczą. Na te tematy rozmawiam z Magdaleną Drożdż doktorantką w Ludwig Institute for Cancer Research, która zajmuje się genomiką nowotworową i bioinformatyką, procesami mutacyjnymi, wczesnym wykrywaniem chorób nowotworowych i medycyną spersonalizowaną. Zapraszam Borys Kozielski (00:00) Intro (00:22) Wstęp (02:11) Rozmowa z Magdaleną Drożdż (54:39) Zakończenie

W całym XX wieku na ospę zmarło około 300 milionów ludzi. Hiszpanka w ciągu dwóch lat zabrała 50 milionów ludzi. Po trzech latach SARS-Cov-2 mamy ponad 6 milionów ofiar. Czy to znaczy, że coraz skuteczniej potrafimy się bronić? czy może coraz skuteczniej oswajamy się z coraz to nowymi zagrożeniami? Jesteśmy coraz silniejsi i coraz bardziej odporni? czy coraz słabsi i coraz bardziej uzależnieni od medycyny? A przecież bakterie zaczynają się uodparniać na antybiotyki. Stosujemy nowe metody obrony, nowe rodzaje szczepionek ale ewolucja z żelazną konsekwencją modyfikuje kolejne mutacje wirusów i bakterii. Dopiero poznajemy tajemnice naszego nalbliższego środowiska. Naukowcy spierają się czy w naszym ciele funkcjonuje tyle samo bakterii ile mamy komórek, czy 10 razy więcej? W organizmie zdrowego czlowieka żyje podobno około 380 bilionów wirusów. Odkrywamy, że są one niezbędne do prawidłowego funkcjonowania ludzi, ale nie znamy wszystkich właściwości, budowy i działania cząstek, które przecież tworzą nasze życie. O tym jak medycyna w XXI wieku zajmuje się rozwiązaniem tych zagadek rozmawiam z dr Emilią Skirmuntt, która jest wirusologiem ewolucyjnym. Jej zainteresowania naukowe obejmują odkrywanie zasad działania genomu i ewolucji wirusów, w tym wspólnej ewolucji wirusów i ich gospodarzy. Zapraszam Borys Kozielski Opis odcinka na licencji CC0, a odcinek dostępny jest na licencji CC-BY dostępnej pod adresem https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/

Zapraszam do wysłuchania bonusowego, 173 odcinka podkastu Nauka XXI wieku pod tytułem "Historia Oksfordu". Podczas wyjazdu do Oksfordu, który mógł się wydarzyć tylko dzięki słuchaczom, którzy są patronami nie mogłem ominąć żadnej okazji, żeby porozmawiać na ciekawe tematy. Historia Oksfordu ma swoich pasjonatów i jednym z nich jest dr Paweł Puczkarski, z którym nagrałem również odcinek o jego pasjach naukowych. Borysław Kozielski (00:00) Intro (00:15) Zapowiedź (01:28) Początek rozmowy (53:53) Zapowiedź końcowa Opis odcinka na licencji CC0, a odcinek dostęny jest na licencji CC-BY dostępnej pod adresem https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/

Czy policzyliśmy wszystkie zwierzęta na naszej planecie? Ile globalnie potrzeba pieniędzy, żeby ochronić ptaki przed wyginięciem? Skąd ponownie wzięły się dziki w Wielkiej Brytanii? Czy borsuki są tu samotnikami? Skąd się wzięły szare weiwiórki? Jak wygląda inicjatywa obywatelska liczenia ptaków? Czy zwierzęta zmieniają swoje zachowanie ze względu na zmiany klimatyczne? To tylko kilka pytań związanych z bioróżnorodnością. Rozmowa, którą nagrałem z dr Joanną Bagniewską w Oksfordzie przybliży nam niektóre zagadnienia nauk o środowisku. Zapraszam Borys Kozielski (00:00) Intro (00:50) Zapowiedź (02:15) Rozmowa z dr Joanną Bagniewską (37:33) Zapowiedź końcowa

23 grudnia 2022 roku otrzymałem informację prasową na temat przełomowej publikacji fizyków teoretyków z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego oraz Oxford University, którzy łączą zasady mechaniki kwantowej ze szczególną teorią względności, w czasoprzestrzeni czterowymiarowej. W komunikacie czytamy: "Jak widzieliby nasz świat obserwatorzy poruszający się z prędkością większą niż światło w próżni? Byłby to obraz wyraźnie różny od tego, z czym stykamy się na co dzień. Można byłoby spodziewać się nie tylko zjawisk dziejących się spontanicznie bez żadnej przyczyny ale i cząstek podróżujących jednocześnie wieloma drogami, czyli tego, co znamy z teorii kwantowej – przekonują polscy i angielscy fizycy. Całkowitemu przenicowaniu uległaby także sama koncepcja czasu i przestrzeni — świat opisywany byłby trzema wymiarami czasowymi i jednym przestrzennym, a żeby nadać takiemu opisowi sens, trzeba by posługiwać się językiem teorii pola, który świetnie znamy. Obecność nadświetlnych obserwatorów nie prowadzi więc do niczego paradoksalnego, co więcej, jest niewykluczone, że obiekty nadświetlne rzeczywiście istnieją." Autorami publikacji, która jest dostępna w otwartym dostępnie (linka wyślę newsletterem) są prof. Andrzej Dragan z UW, Artur Ekert z Uniwersytetu Oksfordzkiego oraz Kacper Dębski, Szymon Charzyński oraz Krzysztof Turzyński z UW. Do studia Nauki XXI wieku zaprosiłem prof. Andrzeja Dragana, do którego miałem wiele pytań po przeczytaniu jego książki "Kwantechizm, czyli pułapka na ludzi 2.0" a podczas naszej rozmowy poruszyliśmy zaledwie kilka tematów. Oto niektóre z nich: Czego dotyczy praca o której mowi komunikat? Czemu obserwator zaburza doświadczenie? Czym jest mikroskop Heisenberga? Czy odkrycie fal grawitacyjnych to przełom w nauce podobny do odkrycia fal elektromagnetycznych? Czy fale grawitacyjne poruszają się szybciej niż światło? Jak wygląda praca nad tak abstrakcyjnymi zagadnieniami? (00:00) Intro (00:14) Zapowiedź (00:44) Komunikat z Uniwersytetu Warszawskiego (03:29) Rozmowa z prof. Andrzejem Draganem (59:48) Zakończenie

Potrafimy komunikować się nie tylko w sprawach bieżącyh i podstawowych. Język służy nam do wymiany doświadczeń, poglądów, zmienia nasze postępowanie, wpływa na działania. A jak to było zanim nauczyliśmy się pisać? Jak wtedy wyglądała nasza komunikacja? Skąd wzięły się słowa i zdania? Jakie są podstawowe jednostki głosu? To niektóre tematy poruszone podczas rozmowy w bibliotece Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu z dr Martą Sibierską. Dr Marta Sibierska jest adiunktką w Katedrze Językoznawstwa Eksperymentalnego, Instytutu Językoznawstwa i zajmuje sią prehistorią języka i badaniami nad ewolucją języka. Zapraszam Borysław Kozielski Fotografia na okładce Etologic horse study, Chauvet´s cave. Autor: Thomas T. from somewhere on Earth na licencji CC-BY 2.0 (00:00) Intro (00:07) Zapowiedź (01:31) Rozmowa z dr Martą Sibierską (01:18:19) Zakończenie

"Jeśli nikt mnie o to nie pyta - wiem. Jeśli usiłuję pytającemu wytłumaczyć - nie wiem". Tak mówił św. Augustyn. Postanowiłem jedna spytać o czas. Co to jest czas? Na czym polega względność czasu i jak można ją udowodnić? Czy czas jest gęsty czy dyskretny? Jak filozofia pomaga matematyce i jak matematyka rozwiązuje równania filozoficzne? Czym jest modelowanie wnioskowania komputerowego? Czy logika to nauka ścisła? Czym jest problem nierozstrzygalny i problem stopu? Jakie odzwierciedlenie ograniczeń naszego mózgu widzimy w matematyce? Czy czas może płynąć wstecz? Czy człowiek może jeszcze wygrać z komputerem w szachy? Czy maszyna pomoże nam odróżnić maszynę od człowieka? To pytania, które zadałem dr Przemysławowi Wałędze, dr nauk logicznych a ukończył także studia na mechatronice oraz filozoficzne. Obecnie pracuje w Oksfordzie i udało mi się namówić go na spotkanie podczas mojej podkastowej podróży. Zapraszam, Borys Kozielski (00:00) Intro (00:11) Zapowiedź (01:51) Rozmowa z dr Przemysławem Wałęgą (01:06:56) Zakończenie

Nikt nie zaprzecza, że obserwujemy trwałe tendencje i zmianę klimatu. Do takiego twierdzenia potrzebujemy danych nie tylko z kilku lat. Regularne badania i zapisy temperatur prowadzone są dopiero od kiedy znane są skale temperatur. Daniel Gabriel Fahrenheit zbudował pierwszy termometr rtęciowy ze swoją skalą w 1724 roku czyli zaledwie 300 lat temu, Celsjusz 38 lat później. A jak wydobyć temperatury występujące na ziemi sprzed tego okresu? Na podstawie jakich zapisków możemy je wnioskować? Jak dokładne mogą być takie dane? W końcu czy jest ich na tyle dużo, żeby ocenić zmiany klimatu na przestrzeni kilkuset lat? O dawnym klimacie można się dowiedzieć ze źródeł narracyjnych. Na ten temat rozmawiam z prof. dr hab. Piotrem Olińskim z UMK w Toruniu. Jego zainteresowania to historia średniowiecza, historia krajów nadbałtyckich, wczesny humanizm, średniowieczna i wczesnonowożytna religijność i klimatologia historyczna. Jest autorem książki pod tytułem "Pogoda i klimat regionów południowobałtyckich od końca XIV do początków XVI w. w źródłach narracyjnych" Zapraszam. Borysław Kozielski

Żyjemy w świecie bakterii, które po raz pierwszy w 1686 roku zobaczył pod mikroskopem Antoni van Leeuwenhoek. Dziś w XXI wieku zastanawiamy się nad wieloma kwestiami związanymi z wpływem bakterii i ich współpracą z komórkami naszych organizmów. Jak dostarczyć pożywienie do komórki? Które substancje zatrzymać, kóre przepuścić i jak je odróżnić? Czym różnią się cząsteczki hydrofilowe i hydrofobowe? Jakie są struktury biologiczne powstałe w wyniku ewolucji. Jak wyglądają nasze relacje z bakteriami? Skąd się biorą infekcje? Jak przed bakteriami bronią się komórki? Czym różnią się bakterie gramm-dodatnie od gramm-ujemnych? Jakie są najnowsze odkrycia w dziedzinie badania białek? To pytania, na kóre szukamy odpowiedzi w 167 odcinku podkastu Nauka XXI wieku. Magda Lechowska pochodzi z Wrocławia. Podczas nauki w Liceum Ogólnokształcącym numer 5 zdobyła tytuł laureata Ogólnopolskiej Olimpiady biologicznej. W 2020 roku ukończyła program matury międzynarodowej i obecnie jest studentką trzeciego roku Biochemii Molekularnej i Komórkowej w The Queen's College na Uniwersytecie Oksfordzkim. W trakcie studiów realizowała staże naukowe na Wydziale Biotechnologii Uniwersytetu Wrocławskiego, w Instytucie Biologii Doświadczalnej im. Marcela Nenckiego PAN a także na macierzystym wydziale Biochemii w Oksfordzie. Ilustracja na okładce odcinka to widok mikroskopowy Gramm-dodatniej Laseczki woskowej (Bacillus cereus), zrobione skaningowym mikroskopem elektronowym. Autor: Mogana Das Murtey and Patchamuthu Ramasamy strona źródłowa https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bacillus_cereus_SEM-cr.jpg Czaptery: (00:00) Intro (02:13) Początek rozmowy (03:20) https://projectaccess.org/ (03:56) Oxford University Polish Society (11:20) Quantum tunnelling (19:51) Alternating access mechanism (21:42) Pałeczka okrężnicy, Escherichia coli (22:55) prof. Kevin Foster (24:12) Flora bakteryjna (25:37) Antybiotykooporność (25:56) Bakterie gramdodatnie i gramujemne (27:14) Pałeczka ropy błękitnej. Pseudomonas aeruginosa (28:27) Bakteriocyny (32:05) Fagoterapia (32:14) Biogeneza białek błonowych (34:04) SEC61 (47:49) Zakończenie

Wyświetlacze są tak popularne, że trudno byłoby wyobrazić sobie bez nich świat. Powstają coraz to nowe pomysły na udoskonalenie jakości i wielkości ekranów. Chiralne własności nanomateriałów to dopiero początek badań, które mogą przynieść przełom nie tylko w technologii wyświetlania obrazu ale również w innych dziedzinach naszego życia. O tym rozmawiam z dr hab. Wiktorem Lewandowskim z Wydziału Chemii Uniwersytetu Warszawskiego, który został tegorocznym laureatem Nagrody naukowej im. Profesora Stefana Pieńkowskiego. Nagroda ta jest przyznawana co dwa lata młodym naukowcom za znaczące osiągnięcia naukowe w dziedzinie eksperymentalnej fizyki, astronomii, chemii i biologii. Fundatorami nagrody są: dr Marek Maria Pieńkowski, działający za pośrednictwem Fundacji Marka Marii Pieńkowskiego oraz Fundacja Kościuszkowska. Zapraszam do słuchania Borysław Kozielski (00:00) Intro (00:10) Zapowiedź (05:50) Początek rozmowy (06:08) Nagroda prof. Pieńkowskiego (08:32) Mase (16:35) Biotechnologicznie uzyskiwany grafen (19:06) Bakterie czyszczące glebę (21:03) Bakteriofagi (24:45) Mapa bakterii w człowieku (26:50) Bakterie w walce z mikroplastikiem (30:36) Półprzewodnikowe nanocząstki QLED (32:41) Kropki kwantowe (34:08) Właściwości chiralne (36:01) Zwiększenie przesyłu danych (37:05) Powiązanie z biznesem (38:23) Zawijanie cząstek w helisę (42:20) Chiralność w świecie leków (44:57) Kiedy nowe wyświetlacze pojawią się na rynku? (47:07) Test ELISA (48:31) Sztuczny nos (50:15) Powierzchniowo wzmocniona spektroskopia Ramana (55:09) AlphaFold (59:20) Praca zespołowa (01:03:17) Układ odpornościowy (01:09:33) Google scholar alerts (01:10:54) Otwarte dane (01:12:19) Zakończenie Jeśli słuchasz podkastu Nauka XXI wieku to przekaż darowiznę już od 3 zł miesięcznie na jego tworzenie. Podkast nie zawiera reklam i nie tworzę odcinków za wynagrodzenie od firm. Dzięki temu mogę swobodnie prezentować poglądy swoje i moich rozmówców a także realizować misję dostarczania wiedzy tym, którzy chcą wiedzieć więcej. Darowiznę można przekazać poprzez: Patronite: https://patronite.pl/boryskozielski PayPal: https://www.paypal.com/donate/?hosted_button_id=2L5Z9XBAL3X46 Zrzutkę: https://zrzutka.pl/yejuvz I bezpośrednio na moje osobiste konto w Mbank: 37 1140 2004 0000 3702 4218 5268 Wszystkie sposoby znajdziesz na stronie głównej podkastu: https://podkasty.info/nauka

Rozmowa z prof. Markiem Demiańskim o jego drodze naukowej. Jak zostaje się astrofizykiem? Co zadecydowało o losie profesora, który dziś wykłada na Williams College w USA. Kogo spotkał na swojej drodze? Co jest obecnie przedmiotem jego zainteresowania? To pytania, na które można znaleźć odpowiedź w tym odcinku. Czaptery: (00:00) Intro (04:02) Długie wakacje 1939 (07:17) Pierwsze badania (10:45) Kozia góra (12:32) Szkoła Podstawowa w Karlinie (16:20) Liceum w Białogardzie (22:27) Co dalej? (25:20) Eustachy Tarnawski (28:08) Alfons Kapski (31:02) Jerzy Plebański (37:20) Leopold Infeld (38:39) Praca magisterska (42:49) Paul Dirac (44:09) Hybrydy (48:39) John Archibald Wheeler (49:59) Roger Penrose (50:34) Rainer K. Sachs (58:50) Stephen Hawking (01:05:16) Williams College (01:10:59) Zakończenie

Ponad 50 lat temu politycy zdecydowali o zakazie nie tylko używania ale i badań substancji, które budziły poważne nadzieje w leczeniu depresji i uzależnień. Mówiliśmy o tym już w odcinki 147 pod tytułem "Psychoplastogeny". W Polsce zakaz obowiązuje do dziś. A jakie badania wykonuje się na świecie? jak naukowcy w Polsce badają ich właściwości? do czego mogą się przydać i jakie stanowią zagrożenia? Jak działa psylocybina i LSD? Jak działa kokaina? Jakie są skutki używania marihuany? Czym jest sieć domyślna? jak wygląda terapia psylocybiną? Na czym polega mikrodawkowanie? Powinniśmy mieć możliwość decydowania o swoim zdrowiu i o metodach leczenia jakie stosujemy a do podejmowania takich decyzji potrzebna jest wiedza, której bez badań nie będzie. To niektóre pyatnia, na które odpowiada Wojciech Czubaszewski, którego poznałem podczas 17. Poznańskiego Forum Kognitywistycznego na Wydziale Psychologii i Kognitywistyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza Zapraszam, Borys Kozielski Pod tym linkiem znajduje się playlista muzyki jaką odtwarzano osobom, którym podano psylocybinę: https://open.spotify.com/playlist/5KWf8H2pM0tlVd7niMtqeU (0:00) Intro (2:10) Początek rozmowy (5:18) Badania zabronionych substancji (8:31) Psychoplastogeny odc 147 (10:15) DNM Default Mode Network (14:06) Żniwo depresji (14:46) Najnowsze badania (15:48) Jak dotrzeć do wyników badań? (16:42) Google Scholar (16:51) ResearchGate (18:07) Analiza potencjalnych korzyści i zagrożeń wynikających z użwania środków psychoaktywnych (19:01) MDMA (21:02) Skutki używania marihuany (22:05) Co złego niesie MDMA (31:14) Depresja odc 103 (31:56) Sieć domyślna (34:19) Terapia psylocybiną (39:05) Środowisko wzbogacone (46:44) Mikrobiota (48:32) Największy organizm na świecie (51:07) Działanie LSD (53:18) Działanie kokainy (1:00:22) Mikrodawkowanie (1:04:16) Galeria zdjęć (1:09:17) Zakończenie (1:11:36) Zadaj pytanie 737 893 825

Ten odcinek powstał w płatnej współpracy z Ministerstwem Klimatu i Środowiska w ramach kampanii "Poznaj Atomickich. Z energią jądrową na co dzień" https://www.gov.pl/web/polski-atom/poznaj-atomickich FB: https://www.facebook.com/polskiatom.govpl IG: https://www.instagram.com/polski_atom/ YT: https://www.youtube.com/c/PolskiAtom Dlaczego w Polsce do dziś nie ma żadnej elektrowni jądrowej? Czy polski przemysł jest gotów do ich budowy? Jakie są planowane lokalizacje? Jakie rodzaje i wielkość elektrowni mają sens? Jaki jest wpływ takich inwestycji na bezpośrednie otoczenie? Najtańsza, czysta, ekologiczna i stabilna energia to energia jądrowa. Dziś już nikt nie podważa konieczności jej rozwoju w Polsce. Na pytanie jak tego dokonać, rozmawiam z dwoma inżynierami, wybitnymi specjalistami w dziedzinie energii jądrowej, którzy opowiedzą o perspektywach polskiej energetyki jądrowej. Paweł Żbikowski - absolwent Politechniki Warszawskiej od ponad 20 lat związany z branżą budownictwa energetycznego i przemysłowego. Jest pomysłodawcą i założycielem portalu i Fundacji nuclear.pl. Jest członkiem Zarządu Stowarzyszenia Ekologów na Rzecz Energii Nuklearnej SEREN oraz członkiem Polskiego Towarzystwa Nukleonicznego. Adam Rajewski jest absolwentem Politechniki Warszawskiej specjalistą w obszarze energetyki. Od 2009 zajmuje się kształceniem w obszarze termodynamiki, energetyki odnawialnej i jądrowej oraz systemów energetycznych, a także badaniami związanymi z rozwojem energetyki niskoemisyjnej. Współtworzył analizy dotyczące udziału polskiego przemysłu w realizacji obiektów energetyki jądrowej. Jest ekspertem ds. projektów jądrowych w polskiej firmie Polimex Mostostal SA. Prywatnie jest zwolennikiem niskoemisyjnych środków transportu: roweru i kolei. Rozdziały: (0:00) Intro (2:34) Początek rozmowy (4:31) Dlaczego w Polsce nie ma jeszcze elektrowni jądrowej? (6:39) Elektrownia jądrowa Mochovce (8:11) Liczba reaktorów na świecie (14:43) Czy węgiel zahamował rozwój energetyki jądrowej? (17:37) Polskie firmy w budowie elektrowni jądrowej (20:00) Kiedy pierwszy prąd z elektrowni jądrowej? (21:17) Lubiatowo-Kopalino (24:09) Zmiany po katastrofie w Fukushimie (24:34) Największa katastrofa związana z energetyką jądrową (31:09) Polskie firmy budujące na świecie (32:46) Renesans energetyki jądrowej (35:58) Lokalizacje inwestycji jądrowych (37:06) Kto będzie budował elektrownie jądrowe w Polsce? (37:52) Technologia reaktorów ciśnieniowych PWR (40:35) Rodzaje reaktorów, ich wielkość i zastosowanie (42:35) Small modular reactor SMR (46:36) MMR (48:02) Rolls-Royce (49:23) Publiczny system energetyczny (53:10) Ile potrzebujemy elektrowni w Polsce? (58:41) Czy to się uda? (1:01:01) Odnawialne źródła energii OZE (1:09:52) Europejski system synchronizacji (1:12:48) Miejsce Polski ma mapie zużycia energii elektrycznej (1:14:09) Otoczenie elektrowni jądrowej (1:23:18) Zapowiedź końcowa

W XXI wieku zacierają się granice pomiędzy różnymi dziedzinami nauki. Również powstające nowe zawody łączą bardzo różne specjalizacje. W 162 odcinku podkastu Nauka XXI wieku zapraszam na spotkanie z fizykiem medycznym, dr Piotrem Mężeńskim. Jak współczesna fizyka ratuje życie? Na czym polega planowanie leczenia radioterapią? Jak zmieniły się narzędzia fizyków w medycynie w ciągu ponad 100 lat? Czy takie leczenie nadal wiąże się z dużym bólem, wypadaniem włosów? Co jest najbardziej interesującego w zawodzie fizyka medycznego? Czym zajmowałaby się dziś Maria Skłodowska-Curie? To kilka pytań, na które szukamy odpowiedzi w tym odcinku. Zapraszam, Borys Kozielski Rozdziały: (00:00) Intro (01:25) Początek rozmowy (02:21) Co by było bez odrkyć fizycznych w szpitalu? (06:39) Rezonans magnetyczny (09:52) Badania bramkowane (10:23) Leczenie radioterapią (13:14) Plan radioterapii (15:40) Odcinek 89 - Wątroba 3d (16:12) Bolusy 3D (18:41) Komputerowy system planowania leczenia (20:21) Kontrola akceleratorów medycznych (21:28) Zespół radioterapii (22:31) Tomografia wiązki stożkowej CBCT (23:05) Powikłania po radioterapii (23:59) Narzędzia matematyczne (25:11) Jak określić stadium raka? (26:51) Współczesna radioterapia (27:27) TBI (ang. total body irradiation) (28:55) Sztuczna inteligencja w diagnostyce (33:44) Rożnica pomiędzy tomografią i rezonansem (35:50) Zasada ALARA (37:27) Kontrast w tomografi i rezonansie (38:56) Co Cię pasjonuje? (41:02) Jak zsotać fizykiem medycznym? (45:11) Międzynarodowy Dzień Fizyki Medycznej 7 listopada (46:47) Zapowiedź końcowa Jeśli słuchasz podkastu Nauka XXI wieku to przekaż darowiznę już od 3 zł miesięcznie na jego tworzenie. Podkast nie zawiera reklam i nie tworzę odcinków za wynagrodzenie od firm. Dzięki temu mogę swobodnie prezentować poglądy swoje i moich rozmówców a także realizować misję dostarczania wiedzy tym, którzy chcą wiedzieć więcej. Darowiznę można przekazać poprzez: Patronite: https://patronite.pl/boryskozielski PayPal: https://www.paypal.com/donate/?hosted_button_id=2L5Z9XBAL3X46 I bezpośrednio na moje osobiste konto w Mbank: 37 1140 2004 0000 3702 4218 5268 Wszystkie sposoby znajdziesz na stronie głównej podkastu: https://podkasty.info/nauka Odcinek dostępny jest na licencji Creative Commons, Uznanie autorstwa a jego opis na licencji CC0

Coraz częściej posługujemy się językiem angielskim. To może niepotrzebne nam są języki narodowe? Czemu nowym lingua franca nie stał stał się jezyk Esperanto lecz angielski? Czy nowe narzędzia tłumaczące wspomagają silne języki marginalizując słabsze? Jakie są motywacje młodych ludzi, którzy uczą się ginącego jezyka przodków? Do rozmowy na te i inne tematy poprosiłem socjolingwistkę i kulturoznawczynię dr hab. Nicole Dołowy-Rybińską profesorkę Instytutu Slawistyki Polskiej Akademii Nauk (0:00) Intro (01:26) Początek rozmowy (3:12) Czy warto ratować języki mniejszości (5:34) Esperanto językiem międzynarodowym (10:03) Chiński (11:27) Drugi język (14:35) Słabnące języki (15:16) Narzędzia do porozumiewania się (6:15) Google translator (17:06) Czy nowoczesne technologie wspomagają wszytskie języki? (20:35) Mniejszości i języki (22:39) Wilamowianie (24:34) Motywacje odtwarzających język przodków (26:32) Postrzeganie wielojęzyczności (28:20) Mózg i języki (33:04) Uchodźcy w Polsce (33:20) Interkomprehensja (43:03) Mieszkańcy Polski i ich język (45:10) Marginalizacja mniejszości językowych (47:07) Różnorodność językowa (49:13) Geneza nowego języka (50:19) Język to dialekt za którym stoi armia (51:27) Czy powstają języki? (54:49) Zmiana w podejściu do wielojęzyczności (59:22) Ile języków zniknęło? (1:01:12) Rewitalizacja języków (1:02:52) Języki w literaturze (1:04:20) Zjawisko new speakerów (1:06:06) Wyzwania związane z imigracją (1:07:23) Smithsonian Institute (1:10:42) "Nikt za nas tego nie zrobi". Praktyki językowe i kulturowe młodych aktywistów mniejszości językowych Europy (1:11:44) Language Death - David Crystal (1:14:08) Koniec rozmowy (1:14:20) Zakończenie (1:14:46) Zadaj pytanie Jeśli słuchasz podkastu Nauka XXI wieku to przekaż darowiznę już od 3 zł miesięcznie na jego tworzenie. Podkast nie zawiera reklam i nie tworzę odcinków za wynagrodzenie od firm. Dzięki temu mogę swobodnie prezentować poglądy swoje i moich rozmówców a także realizować misję dostarczania wiedzy tym, którzy chcą wiedzieć więcej. Darowiznę można przekazać poprzez: Patronite: https://patronite.pl/boryskozielski PayPal: https://www.paypal.com/donate/?hosted_button_id=2L5Z9XBAL3X46 I bezpośrednio na moje osobiste konto w Mbank: 37 1140 2004 0000 3702 4218 5268 Wszystkie sposoby znajdziesz na stronie głównej podkastu: https://podkasty.info/nauka Odcinek dostępny jest na licencji Creative Commons, Uznanie autorstwa a jego opis na licencji CC0

Zapraszam do wysłuchania 160 odcinka podkastu Nauka XXI wieku. Wracam do tematu snu, o którym już rozmawialiśmy w 92 odcinku pod tytułem "Filozofia snu" w czerwcu 2019 roku. Tym razem do podjęcia tematu chronotypów zainspirowała mnie nieduża konferencja kognitywistów na Uniwersytecie Warszawskim i krótkie wystąpienie Patrycji Ściślewskiej, w którym opowiedziała o ciekawych badaniach. Do studia zaprosiłem również Annę Fidos. Temat piosenki Yesterday natchnął Paula McCartneya podczas snu. Larry Page we śnie wpadł na pomysł stworzenia wyszukiwarki, którą dziś znamy jako Google. Leonardo Da Vinci i Nicola Tesla wykorzystywali sen do tworzenia genialnych inspiracji. Otto Loewi we śnie wpadł na pomysł, że informacje w mózgu mogą być przekazywane nie elektrycznie a chemicznie. Teoria względności Alberta Einsteina, która zmieniła świat fizyki też pochodzi ze snu. Jak ważny w życiu człowieka jest sen, który zajmuje aż 1/3 życia? Jak spać, żeby się wysypiać? Czy można spać za długo i co może być tego przyczyną? Czy pory snu i wstawania są zdeterminowane przez budowę naszego mózgu? a może przez DNA? Czym jest śmiertelna bezsenność rodzinna? Czym są zegary peryferyczne? (0:00) Intro (2:51) Początek rozmowy (3:17) Anna Fidos (3:52) Patrycja Ściślewska (5:28) Wyniki badań dostępne w internecie (7:01) Gdzie znaleźć te badania w wolnym dostępie? (7:09) Open Neuro (8:41) Po co jest sen? (9:41) Teoria regeneracji (10:22) Teoria ewolucyjna (12:38) Śmiertelna bezsenność rodzinna (15:46) Fazy snu i ich wykorzystanie (17:15) Sen zimowy (18:33) Czym są chronotypy? (20:51) Czy można stale żyć w nocy? (22:49) Eksperyment w jaskimi mamuciej (24:46) Od czego zależy chronotyp? (26:33) Jetlag i chronotyp (27:28) Zegary peryferyczne (29:52) Presja snu - Adenozyna (32:11) Ilustracja 1 (39:08) Zapotrzebowanie na sen z wiekiem (41:03) Książka Matthew Walker - Dlaczego śpimy? (44:38) Melatonina, powstawanie i działanie (46:12) Szyszynka (49:14) Drzemka (50:28) Różnice w budowie mózgu (54:46) Geny zegarowe (59:11) Czy "sowy" żyją krócej? (1:01:28) Specyfika snu zależnie oc chronotypu (1:02:02) REM i NonREM (1:04:46) Ilustracja 2. Fazy snu (1:06:52) Świadome śnienie (1:08:48) Aplikacja Sleep Cycle (1:11:51) Za długie spanie (1:12:07) Prostaglandyny i histamina (1:14:58) Po co jest faza snu REM? (1:20:59) Marzenia senne w XXI wieku (1:26:44) Zakończenie Jeśli słuchasz podkastu Nauka XXI wieku to przekaż darowiznę już od 3 zł miesięcznie na jego tworzenie. Podkast nie zawiera reklam i nie tworzę odcinków za wynagrodzenie od firm. Dzięki temu mogę swobodnie prezentować poglądy swoje i moich rozmówców a także realizować misję dostarczania wiedzy tym, którzy chcą wiedzieć więcej. Darowiznę można przekazać poprzez: Patronite: https://patronite.pl/boryskozielski PayPal: https://www.paypal.com/donate/?hosted_button_id=2L5Z9XBAL3X46 I bezpośrednio na moje osobiste konto w Mbank: 37 1140 2004 0000 3702 4218 5268 Wszystkie sposoby znajdziesz na stronie głównej podkastu: https://podkasty.info/nauka Odcinek dostępny jest na licencji Creative Commons, Uznanie autorstwa a jego opis na licencji CC0

Coraz częściej naukowcom zadaje się pytania o przyszłość ludzkości. Raport przygotowany przez Organizację Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa, Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa, Fundusz Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci (UNICEF), Światowy Program Żywnościowy i Światową Organizację Zdrowia mówi o tym, że w 2014 roku zaczęła rosnąć liczba głodujących na świecie a ich liczba wynosi dziś 690 mln Czekają nas masowe migracje ludności związane ze zmianami klimatu. Czy czeka nas także zagłada klimatyczna lub ciągle atakujące nas wirusy i bakterie? Jak ograniczyć apetyt ludzkości, której populacja rośnie w olbrzymim tempie? Czy więcej ludzi oznacza więcej zabijanych zwierząt? Jak zrównoważyć potrzeby ludzi z zasobami Ziemi? Czy rozwój ekonomiczny nie powinien mieć granic? A może jest inna droga? W kolejnych odcinkach serii "Pytania o przyszłość" podkastu Nauka XXI wieku będę szukał rozwiązań, które wychodzą naprzeciw potrzebom rosnącej liczby ludzi na Ziemi. W 159 odcinku postanowiłem zajrzeć do laboratorium Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu gdzie te problemy próbuje rozwiązać nowe pokolenie naukowców Zapraszam Borysław Kozielski Rozdziały (0:00) Intro (2:41) Początek rozmowy (6:16) Food Think Tank (7:32) Mącznik Młynarek (8:16) Novel Foods (8:39) Koło kuchni molekularnej (9:05) Nowe jedzenie a zmiany klimatu (10:52) Potrzeby owadów (13:01) Przebieg badań (14:53) Jak pachną owady po usmażeniu? (18:38) Węglowodany w owadach (19:26) Akceptacja owadów jako pożywienia (20:22) Poziom zapotrzebowania na białko (22:02) Hodowla domowa (24:38) Mucha Hermetia illucens "Czarny żołnierz" (25:31) Owady dopuszczone do karmienia zwierząt (26:26) Badania w kole naukowym (29:21) Syczący owad (39:11) Jedzenie żywych owadów (39:50) Biznes owadowy (43:34) Ile waży litr owadów? (44:00) Wideo - Karaczan magadaskarski Gromphadorhina portentosa (44:38) Poczwarka Mącznika Młynarka (45:12) Wysuszone larwy muchy Hermetia illucens "Czarny żołnierz" (45:43) Karaczany Magadaskarskie Gromphadorhina portentosa (48:51) Spożywanie owadów w historii (50:42) Wideo - Casu Marzu "żywy ser" (51:32) Barwnik czerwony E120 Karmina (51:44) Czerwiec kaktusowy (55:34) Ostrożnie ze zbieraniem owadów (58:27) Wspólne zdjęcie (58:46) Zakończenie (59:49) Mącznik suszony na kanapce (1:00:59) Link do galerii (1:01:45) Wsparcie przez Patronite (1:02:46) Różne sposoby wsparcia (1:07:02) Zapisz się na newsletter Jeśli słuchasz podkastu Nauka XXI wieku to przekaż darowiznę już od 3 zł miesięcznie na jego tworzenie. Podkast nie zawiera reklam i nie tworzę odcinków za wynagrodzenie od firm. Dzięki temu mogę swobodnie prezentować poglądy swoje i moich rozmówców a także realizować misję dostarczania wiedzy tym, którzy chcą wiedzieć więcej. Darowiznę można przekazać poprzez: Patronite: https://patronite.pl/boryskozielski PayPal: https://www.paypal.com/donate/?hosted_button_id=2L5Z9XBAL3X46 I bezpośrednio na moje osobiste konto w Mbank: 37 1140 2004 0000 3702 4218 5268 Wszystkie sposoby znajdziesz na stronie głównej podkastu: https://podkasty.info/nauka Odcinek dostępny jest na licencji Creative Commons, Uznanie autorstwa a jego opis na licencji CC0

“100 lat temu myśleliśmy, że jest tylko jedna galaktyka. Teraz ich liczba jest nieograniczona w naszej galaktyce mamy miliardy gwiazd i są też miliardy galaktyk z miliardami gwiazd a to dopiero nasze pierwsze spojrzenie. Tak jak Pan powiedział Panie prezydencie patrzymy w przeszłość odleglejszą niż 13 miliardów lat świetlnych. Światło biegnie z prędkością blisko 300 tysięcy km na sekundę a to światło, które tu widzimy na tym jednym maleńkim fragmencie nieba podróżuje ponad 13 miliardów lat, ale my sięgniemy jeszcze dalej bo to jest dopiero pierwsze zdjęcie. Spojrzymy w przeszłość około trzynastu i pół miliarda lat świetlnych a jak wiemy wszechświat jest w wieku 13, 8 miliarda lat więc sięgniemy prawie do samego początku.” To fragment wypowiedzi administratora NASA, senatora Florydy Billa Nelsona podczas briefingu dla prezydenta Joe Bidena i wiceprezydent Kamali Harris. O tym co nowego dowiedzieliśmy się z zaledwie kilku pierwszych zdjęć teleskopu Jamesa Webba rozmawiam z prof. Markiem Demiańskim. Rozdziały (0:00) Intro (00:09) Bill Nelson (02:46) Początek rozmowy (03:15) Krótko o początkach (06:27) Obserwacje w podczerwieni (10:38) Gromada galaktyk SMACS 0723 (11:26) Soczewka grawitacyjna (14:53) Efekt Dopplera (18:37) Ciemna materia i ciemna energia (20:26) Rozszerzajacy się wszechświat (21:34) Co nowego dowiedzieliśmy się z tego zdjęcia (23:25) Początek wszechświata? (23:53) Okres rekombinacji (24:31) Zdjęcie promieniowania tła (27:53) Drugie zdjęcie - widmo egzoplanety WASP-96 B (28:37) Woda na egzoplanecie (30:19) Planety pozasłoneczne (31:03) Czy tam jest życie? (32:24) Skorzystaj z JWST (36:48) Mgławica planetarna NGC 3132 (42:11) Zdjęcia w ruchu (44:29) Kwintet Stefana (48:16) Mgławica Karina NGC 3324 (53:46) Strona James Webb Space Telescope (54:10) Zakończenie (54:48) Zapisy na newsletter (56:42) patronite.pl/boryskozielski Potrzebuję Twojego wsparcia Jeśli słuchasz podkastu Nauka XXI wieku to przekaż darowiznę już od 3 zł miesięcznie na jego tworzenie. Podkast nie zawiera reklam i nie tworzę odcinków za wynagrodzenie od firm. Dzięki temu mogę swobodnie prezentować poglądy swoje i moich rozmówców a także realizować misję dostarczania wiedzy tym, którzy chcą wiedzieć więcej. Darowiznę można przekazać poprzez: Patronite: https://patronite.pl/boryskozielski PayPal: https://www.paypal.com/donate/?hosted_button_id=2L5Z9XBAL3X46 I bezpośrednio na moje osobiste konto w Mbank: 37 1140 2004 0000 3702 4218 5268 Wszystkie sposoby znajdziesz na stronie głównej podkastu: https://podkasty.info/nauka Odcinek dostępny jest na licencji Creative Commons, Uznanie autorstwa a jego opis na licencji CC0

Częścią składową życia ludzi są uzależnienia. Hazard, nikotynizm, narkomania, alkoholizm, pracoholizm, lekomania, seksoholizm, zakupoholizm, telewizja. Uzależnienie od chirurgii plastycznej czyli dysmorfofobia, fonoholizm to uzależnienie od smartfonów, uzależnienie od ćwiczeń nazywane jest fitoholizmem. Internet przynosi cały zespół uzależnień, erotomanię, socjomanię, uzależnienie od sieci, przeciążenie informacyjne, uzależnienie od komputera. Znane są również znacznie rzadsze uzależnienia takie jak ortoreksja (nadmierna koncentracja na zdrowym jedzeniu), tanoreksja (uzależnienie od opalania się), bigoreksja (przesadna dbałość o własną sylwetkę, nawet poprzez stosowanie sterydów anabolicznych), czy alkoreksja która jest zastępowaniem jedzenia alkoholem w celu utrzymania szczupłej sylwetki. Kiedy nawyk lub przyzwyczajenie przeradza się w rutynę a ta w uzależnienie? Jak zapanować nad rutyną, żeby nie popaść w skrajności. Jak wykształcić lub wyeliminować nawyki? Do rozmowy na temat uzależnień zaprosiłem długoletniego lekarza psychiatrę, który zajmuje się uzależnieniami doktora Bogdana Lateckiego, który pracuje z pacjentami od 1981 roku. Jest psychiatrą pracującym z pacjentami od 1981r. Interesuje się psychoterapią, filozofią psychiatrii i logoterapią. W leczeniu łączy podejście biologiczne i psychoterapeutyczne. Zapraszam do uczestniczenia w naszej rozmowie a pytania które pojawią się podczas słuchania proszę nagrywać na sekretarkę numeru 737 893 825. Rozdziały (0:33) 737 893 825 (2:06) dr Bogdan Latecki (4:17) Telekonsultacje (7:34) Psychoterapia (9:09) Psychoterapia egzystencjalna - ksiażka (16:05) Podkast "W cztery uszy" (16:41) Nawyk (17:53) Stopnie uzależnienia (25:27) Definicja uzależnienia (28:55) Predyspozycje do uzależnienia (30:49) Jak wyjść z uzależnienia (31:38) Leczenie przymusowe (35:49) Automotywacja (38:50) Skąd skłonności do uzależnienia (43:04) Na czym polega leczenie uzależnienia (55:30) Depresja (58:44) Picie kontrolowane (1:00:23) Uzależnienie od opiatów (1:04:04) Substytuty substancji uzależniającej (1:06:23) My dzieci z dworca ZOO - książka (1:07:22) Psychodeliki (1:07:45) Psylocybina (1:09:49) Lot nad kukułczym gniazdem - film (1:12:41) Logoterapia (1:18:55) Zakończenie Potrzebuję Twojego wsparcia Jeśli słuchasz podkastu Nauka XXI wieku to przekaż darowiznę już od 3 zł miesięcznie na jego tworzenie. Podkast nie zawiera reklam i nie tworzę odcinków za wynagrodzenie od firm. Dzięki temu mogę swobodnie prezentować poglądy swoje i moich rozmówców a także realizować misję dostarczania wiedzy tym, którzy chcą wiedzieć więcej. Darowiznę można przekazać poprzez: Patronite: https://patronite.pl/boryskozielski PayPal: https://www.paypal.com/donate/?hosted_button_id=2L5Z9XBAL3X46 I bezpośrednio na moje osobiste konto w Mbank: 37 1140 2004 0000 3702 4218 5268 Wszystkie sposoby znajdziesz na stronie głównej podkastu: https://podkasty.info/nauka Odcinek dostępny jest na licencji Creative Commons, Uznanie autorstwa a jego opis na licencji CC0

Jeden z pracowników Google został odsunięty od pracy po deklaracji, że jego program czuje, myśli i powinien być traktowany jak osoba. Kogo uratuje Sztuczna Inteligencja, gdy przyjdzie jej wybierać pomiędzy wybitnym naukowcem i grupą kilku dzieci? Czym jest i czym się różni od zwykłego algorytmu? Między innymi na te pytania szukamy odpowiedzi razem z dr Mirkiem Sopkiem, który jest fundatorem i wiceprezesem Makolab SA i przewodniczącym Rady Politechniki Łódzkiej. Obecnie zaangażowany w Quantum blockchains. Poprzednim tematem naszej rozmowy w 141 odcinku był Bitcoin. Zapraszam do wysłuchania 156 odcinka podkastu pod tytułem "Sztuczna inteligencja" Borys Kozielski Lista rozdziałów: (0:09) Zapowiedź wstępna (0:50) #141 - Bitcoin (1:15 ) Początek rozmowy (4:19) Spadki na rynku kryptowalut (9:56) Sztuczna inteligencja (AI) (10:07) #121 - Maszynowe uczenie (10:36) Jak jest różnica pomiędzy algorytmem a sztuczną inteligencją (11:58) Maszyna Turinga (16:45) AI podczas wojny (18:36) Proces przeciw AI (22:04) Sieci neuronowe (31:52) Augmented inteligence (36:31) Markus Gabriel - I'm not a brain (39:32) AI nie istnieje (43:42) GPT-3 (45:30) Lex Friedman podcast (46:38) Affective computing (47:12) Rosalind Picard (48:37) #168 odcinek podkastu Lubię wiedzieć (49:01) Patroni (50:09) Miłka Malzahn - Sztuczna inteligencja (:57:30) Zapowiedź końcowa (59:27) Newsletter (1:00:03) Galeria zdjęć Potrzebuję Twojego wsparcia Jeśli słuchasz podkastu Nauka XXI wieku to przekaż darowiznę już od 3 zł miesięcznie na jego tworzenie. Podkast nie zawiera reklam i nie tworzę odcinków za wynagrodzenie od firm. Dzięki temu mogę swobodnie prezentować poglądy swoje i moich rozmówców a także realizować misję dostarczania wiedzy tym, którzy chcą wiedzieć więcej. Darowiznę można przekazać poprzez: Patronite: https://patronite.pl/boryskozielski PayPal: https://www.paypal.com/donate/?hosted_button_id=2L5Z9XBAL3X46 I bezpośrednio na moje osobiste konto w Mbank: 37 1140 2004 0000 3702 4218 5268 Wszystkie sposoby znajdziesz na stronie głównej podkastu: https://podkasty.info/nauka Odcinek dostępny jest na licencji Creative Commons, Uznanie autorstwa a jego opis na licencji CC0

W 72 odcinku pod tytułem "Czy pszczoły wrócą do lasu?", który opublikowany był 7 października 2018 roku rozmawiałem z prof. Krystyną Czekońską i Kazimierzem Szablą na temat projektu ochrony pszczół. Dziś przedstawiam ciąg dalszy projektu. Podczas wizyty u Kazimierza Szabli dowiecie się czy pszczoły wróciły do lasu jakie wnioski i publikacje powstały podsumowujące projekt a także co dalej. Link do strony z odcinkiem 72: http://blog.otworzsie.org.pl/2018/10/pszczoly/ Monografia "Ochrona owadów zapylających w ekosystemach leśnych" https://issuu.com/rdlpolsztyn/docs/ochrona_owad_w_zapylaj_cych_w_ekosystemach_le_nych (0:00) Zapowiedź (0:31) #72 Czy pszczoły wrócą do lasu (2:15) Rozmowa z Kazimierzem Szablą (2:43) Monografia "Ochrona owadów zapylających w ekosystemach leśnych" (17:07) Opis projektu (19:34) Ile produkują pszczoły? (35:38) Apis Mefilfera Melifera (40:54) Cele gospdarki leśnej (44:15) Co dalej z projektem? (48:23) Zapowiedź końcowa (52:02) 737 893 825 - nagraj pytanie (53:27) Patronite Potrzebuję Twojego wsparcia Jeśli słuchasz podkastu Nauka XXI wieku to przekaż darowiznę już od 3 zł miesięcznie na jego tworzenie. Podkast nie zawiera reklam i nie tworzę odcinków za wynagrodzenie od firm. Dzięki temu mogę swobodnie prezentować poglądy swoje i moich rozmówców a także realizować misję dostarczania wiedzy tym, którzy chcą wiedzieć więcej. Darowiznę można przekazać poprzez: Patronite: https://patronite.pl/boryskozielski PayPal: https://www.paypal.com/donate/?hosted_button_id=2L5Z9XBAL3X46 I bezpośrednio na moje osobiste konto w Mbank: 37 1140 2004 0000 3702 4218 5268 Odcinek dostępny jest na licencji Creative Commons, Uznanie autorstwa a jego opis na licencji CC0

“Na mnie reklama nie działa”, “...mi reklamy nie przeszkadzają”. To częste stwierdzenia konsumentów poddanych zmasowanemu atakowi specjalistów od perswazji. Jak rozpoznać metody wywierania wpływu na otoczenie, gdy ktoś nami manipuluje? Jedyny sposób to dowiedzieć się jak działają i jakie są techniki wpływu społecznego stosowane na co dzień przez specjalistów od marketingu i polityków wpływają na nasze wybory. O tym rozmawiamy z dr hab. Tomaszem Grzybem na Uniwersytecie SWPS we Wrocławiu w towarzystwie repliki urządzenia, które wykorzystywał do eksperymentów Stanley Milgram. Jako lekturę w tym wypadku obowiązkową przedstawiamy książkę “Sto technik wpływu społecznego” autorstwa Dariusza Dolińskiego Tomasza Grzyba. (3:01) Książka "Sto technik wpływu społecznego" (10:13) Replika urządzenia Milgrama (11:11) Stanley Milgram (13:07) Eksperyment Milgrama (44:08) Iluzja odporności na reklamę (48:22) Uczenie się bezrefleksyjności (50:32) Zaangażowanie i konsekwencja (51:17) Efekty Concorde (53:39) Techniki sekwencyjne (59:31) Elliot Aronson (59:58) Człowiek istota społeczna (1:04:10) Reklama społeczna (1:16:09) Wsparcie przez Patronite (1:18:15) 737 893 825 Nagraj pytanie Potrzebuję Twojego wsparcia Jeśli słuchasz podkastu Nauka XXI wieku to przekaż darowiznę już od 3 zł miesięcznie na jego tworzenie. Podkast nie zawiera reklam i nie tworzę odcinków za wynagrodzenie od firm. Dzięki temu mogę swobodnie prezentować poglądy swoje i moich rozmówców a także realizować misję dostarczania wiedzy tym, którzy chcą wiedzieć więcej. Darowiznę można przekazać poprzez: Patronite: https://patronite.pl/boryskozielski PayPal: https://www.paypal.com/donate/?hosted_button_id=2L5Z9XBAL3X46 I bezpośrednio na moje osobiste konto w Mbank: 37 1140 2004 0000 3702 4218 5268 Odcinek dostępny jest na licencji Creative Commons, Uznanie autorstwa a jego opis na licencji CC0

Rozmowa, dyskusja, komunikacja, forum, wymiana doświadczeń to wszystko niezwykle ważne zagadnienia w świecie nauki. Mottem podkastu Nauka XXI wieku są słowa Stephena Hawkinga mówiące o tym jak ważną rolę pełni rozmowa we współczesnym świecie. Zawsze bardzo kibicuję inicjatywom, które pomagają w zintegrowaniu środowisk naukowych. O jednej z najnowszych inicjatyw opowiada Michał Dziedziniewicz, koordynator projektu powstającego w Our Future Foundation pod nazwą Coopernicus. Wkrótce odbędzie się III Edycja Konferencji Our Future Forum na którą można się zapisać przez stronę https://off.org.pl/wydarzenia/iii-edycja-konferencji-our-future-forum/ Podkast Nauka XXI wieku finansowany jest przez patronów już od 3 zł miesięcznie poprzez https://patronite.pl/boryskozielski Odcinek dostępny jest na licencji Creative Commons, Uznanie autorstwa a jego opis na licencji CC0

Spotkania naukowców podczas konferencji to nie tylko networking, ale także inspiracja do nowych odkryć, współdziałania pomiędzy nauką i biznensem a także pomiędzy różnymi rodzajami biznesu. To właśnie tam rodzą się pomysły i zawiązuje współpraca. O jednym z takich spotkań, które odbędzie się już 25 i 26 maja 2022 roku. Wybieram się tam, żeby dla was zebrać nowe tematy do kolejnych podkastów. Moim przewodnikiem po CEBioforum jest dr Magdalena Kulczycka. W drugiej części zapraszam na fragment podkastu Marcina Piotrowskiego ZNAK - LITERA - CZŁOWIEK w którym opowiada o dwóch niezwykle ciekawych książkach Michaela Sandela 1. "Tyrania Merytokracji. Co się stało z dobrem wspólnym?" 2. "Czego nie można kupić za pieniądze. Moralne granice rynku" Podkast ZNAK - LITERA - CZŁOWIEK można znaleźć na stronie https://znakliteraczlowiek.pl (0:00) Zostań patronem (2:02) dr Magdalena Piotrowska (21:18) Marcin Piotrowski ZNAK - LITERA - CZŁOWIEK (53:54) Nagraj pytanie: tel 793893825 Podkast Nauka XXI wieku finansowany jest przez patronów już od 3 zł miesięcznie poprzez https://patronite.pl/boryskozielski Odcinek dostępny jest na licencji Creative Commons, Uznanie autorstwa a jego opis na licencji CC0

Coraz więcej wiemy o nowotworach i metodach leczenia. Badania wskazują na coraz bardziej obiecujące rozwiązania i z pewnością już niedługo naukowcy znajdą skuteczne sposoby na tę chorobę XXI wieku. Jednym z poszukiwaczy jest Wojciech Szlasa, student V roku Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, którego wysiłki zostały wyróżnione Studenckim Noblem 2021 przez 33 profesorów polskich uczelni. (4:02) Nowoczesne terapie przeciwnowotworowe (4:29) Terapia fotodynamiczna (7:19) Hodowla guzów (8:58) Elektroporacja (14:07) Elektrochemioterapia (14:45) Hydrofoby i hydrofile (15:36) Terapia fotodynamiczna (19:01) Powody zainteresowania nauką (22:36) Aktywowanie limfocytów (27:31) Eletrostymulacja komórek (29:17) Efekt abskopalny (30:43) Przyczyny powstawania komórek rakowych (31:52) Lifting bez skalpela (34:29) Nauka i biznes (37:15) Jak rozmawiać z pacjentem (39:42) Perły nauki (43:17) tel. 737893825 (44:15) Wsparcie przez Patronite https://patronite.pl/boryskozielski (46:08) Nagraj pytanie tel 737983825 (46:47) boryskozielski@gmail.com Podkast Nauka XXI wieku finansowany jest przez patronów już od 3 zł miesięcznie poprzez https://patronite.pl/boryskozielski Odcinek dostępny jest na licencji Creative Commons, Uznanie autorstwa a jego opis na licencji CC0 Fotografia na okładce odcinka Marek Księżarek

Człowiek pierwotny patrząc w gwiazdy miał zupełnie inne wyobrażenia o wszechświecie. Gwiazdy świeciły tak samo jak ogniska w dolinie i dlatego kosmos mógł mu się wydawać zaludniony znacznie bardziej niż Ziemia. Jeszcze niedawno nie wierzyliśmy, że układy planetarne istnieją wokół innych planet a od czasu gdy prof. Wolszczan udowodnił istnienie takiego systemu pod koniec ubiegłego wieku dowiedzieliśmy się, że to stan zupełnie normalny i planety są powszechne. Wyścig w kosmos wbrew pozorom rozwiązuje wiele problemów, które mamy na Ziemi i również o tym będę rozmawiał z Justyną Pelc, laureatką studenckiego nobla za 2021 roku - nagrody organizowanej przez Niezależne Zrzeszenie Studentów. Po rozmowie słuchamy felietonu Miłki Malzahn na temat kosmosu. Miłka prowadzi podkast pod tytułem "Dziennik zmian" i możecie postawić jej kawę za miłko spędzony czas przez stronę https://buycoffee.to/dziennik.zmian. Muzyka wykorzystana w felietonie pochodzi z https://www.purple-planet.com a dźwięki z https://mixkit.co Borys Kozielski (5:48) Polskie Towarzystwo Astrobilogiczne (7:04) Czy jest życie w kosmosie? (9:01) Woda na Marsie (10:11) Skąd zainteresowanie kosmosem? (12:14) Jak wylądować na Marsie? (15:29) Kto przoduje w eksploracji kosmosu? (17:00) Rzep to nie jest technologia kosmiczna (18:10) Projekt Idea City (21:35) Miasta idealne (22:54) Jak wygląda dzień na Marsie? (26:18) Misja Bright (34:38) Projekt Xors Moon Base (35:29) Jak budować na Marsie? (40:29) Wnioski z misji (43:45) Inspiracje (47:22) Punkt podziału (51:20) Zespół INN space (54:03) Konkurencja w kosmosie? (58:29) Górnictwo kosmiczne (1:00:38) Problemy etyczne (1:01:25) Loty suborbitalne (1:07:32) Projekt Demeter (1:12:36) Co po studiach? (1:13:34) Jak dołączyć do INN Space? (1:15:04) Miłka Malzahn https://www.podkasty.info/katalog/podkast/4911 Podkast Nauka XXI wieku finansowany jest przez patronów już od 3 zł miesięcznie poprzez https://patronite.pl/boryskozielski Odcinek dostępny jest na licencji Creative Commons, Uznanie autorstwa a jego opis na licencji CC0

Żyjemy w świecie zdominowanym przez zwierzęta, których najliczniejszą grupę stanowią owady, to ponad milion gatunków (udokumentowanych muzealnie) Były na ziemi już 369 mln lat temu. Są wszędzie. W gorących źródłach, na lodach Arktyki i w naszych mieszkaniach. Niektóre z nich wydają się nie podlegać ewolucji. Są takie same dziś jak setki tysięcy lat temu. Człowiek dopiero 196 tysięcy lat. Ponad 5 mln nie jest jeszcze opisanych naukowo. A może nawet 30 mln. Samych Roztoczy żyjących również w naszym najbliższym sąsiedztwie jest ponad 30 tysięcy gatunków. Owady znakomicie się komunikują ale naukowcy na razie niewiele o tym wiedzą. Zapraszam na spotkanie z prof. Rafałem Szmigielskim z Instytutu Chemii Fizycznej Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, który prowadzi badania nad komunikacją owadów. Borys Kozielski (1:04) Instytut Chemii Fizycznej PAN https://ichf.edu.pl/ (5:15) Prof. Rafał Szmigielski https://nauka-polska.pl/#/profile/scientist?id=115001&_k=ppwuz2 (5:53) Początek rozmowy (8:15) Sterta drewna (19:48) Mgła aerozolowa (33:54) Feromony https://pl.wikipedia.org/wiki/Feromony (43:59) Szerszeń https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Vespa_crabro_02.JPG (49:31) Korniki (52:59) Kornik drukarz https://pl.wikipedia.org/wiki/Kornik_drukarz (56:57) Pułapka feromonowa (1:02:37) Barczatka sosnówka https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Dendrolimus_pini_zsl_bialowieza_collection_1_beentree.jpg (1:20:12) Bory Tucholskie (1:32:41) Martha McClintock https://en.wikipedia.org/wiki/Martha_McClintock (1:37:33) 737893825 Podkast Nauka XXI wieku finansowany jest przez patronów już od 3 zł miesięcznie. Odcinek dostępny jest na licencji Creative Commons, Uznanie autorstwa

Żyjemy w świecie zdominowanym przez zwierzęta, których najliczniejszą grupę stanowią owady, to ponad milion gatunków (udokumentowanych muzealnie) Były na ziemi już 369 mln lat temu. Są wszędzie. W gorących źródłach, na lodach Arktyki i w naszych mieszkaniach. Niektóre z nich wydają się nie podlegać ewolucji. Są takie same dziś jak setki tysięcy lat temu. Człowiek dopiero 196 tysięcy lat. Ponad 5 mln nie jest jeszcze opisanych naukowo. A może nawet 30 mln. Samych Roztoczy żyjących również w naszym najbliższym sąsiedztwie jest ponad 30 tysięcy gatunków. Owady znakomicie się komunikują ale naukowcy na razie niewiele o tym wiedzą. Zapraszam na spotkanie z prof. Rafałem Szmigielskim z Instytutu Chemii Fizycznej Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, który prowadzi badania nad komunikacją owadów. Borys Kozielski (1:04) Instytut Chemii Fizycznej PAN https://ichf.edu.pl/ (5:15) Prof. Rafał Szmigielski https://nauka-polska.pl/#/profile/scientist?id=115001&_k=ppwuz2 (5:53) Początek rozmowy (8:15) Sterta drewna (19:48) Mgła aerozolowa (33:54) Feromony https://pl.wikipedia.org/wiki/Feromony (43:59) Szerszeń https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Vespa_crabro_02.JPG (49:31) Korniki (52:59) Kornik drukarz https://pl.wikipedia.org/wiki/Kornik_drukarz (56:57) Pułapka feromonowa (1:02:37) Barczatka sosnówka https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Dendrolimus_pini_zsl_bialowieza_collection_1_beentree.jpg (1:20:12) Bory Tucholskie (1:32:41) Martha McClintock https://en.wikipedia.org/wiki/Martha_McClintock (1:37:33) 737893825 Podkast Nauka XXI wieku finansowany jest przez patronów już od 3 zł miesięcznie. Odcinek dostępny jest na licencji Creative Commons, Uznanie autorstwa

“Samobójstwo jako jeden z najbardziej tajemniczych fenomenów ludzkiego istnienia od zawsze intryguje, a nierzadko – fascynuje. Długo w akcie samounicestwienia dopatrywano się bliżej nieokreślonych mrocznych tajemnic, działania nieczystych sił, aktywności nadprzyrodzonych mocy. Ludzie nie pojmowali, co może być powodem tego, że w całym znanym im świecie przyrody tylko człowiek jest w stanie targnąć się na własne życie. Od wieków trwają ożywione dyskusje na temat motywów, przyczyn, konsekwencji oraz dopuszczalności samobójstwa. Zagadnienie aktu suicydalnego, jak żaden inny problem, stawia człowieka w obliczu pytań o jego naturę i miejsce w świecie, o sens istnienia, o powinności wobec siebie i otaczającej rzeczywistości, o moralność oraz o hierarchię wartości, słowem o to, kim jest. Niemałe emocje budzą także rozważania i polemiki związane z zagadnieniem pokrewnym – eutanazją. Od wieków najpotężniejsze umysły starają się rozpoznać i opisać mechanizmy gestu definitywnego, odkryć strukturę rodzącego zamysł samobójczy myślenia i odczuwania, które aktywizują się czasem niespodziewanie, a czasem towarzyszą człowiekowi latami, popychając jego wyobraźnię ku śmierci... Obok naukowców, sięgali do niego pisarze, poeci, malarze, scenarzyści, traktując fenomen czynu definitywnego jako doskonały i niezwykle nośny budulec artystycznych wizji.“ To cytat z książki Mirosławy Michalskiej Suchanek z książki pod tytułem "Fenomen samobójstwa". W tym odcinku podkastu Nauka XXI wieku rozmawiam z dr Halszką Witkowską, która jest sekretarzem Polskiego Towarzystwa Suicydologicznego i kierownikiem projektu “Życie jest warte rozmowy” https://zwjr.pl/ Gdzie uzyskać pomoc? Centrum wsparcia 800 70 2222 Bezpłatny kryzysowy telefon zaufania 116111 Niebieska linia dla doświadczających przemocy 800 120 002 Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka 800 121212 Wsparcie dla osób po stracie bliskich (będących w żałobie) 800 108 108 pomoc dzieciom i młodzieży w żałobie 800 111 123 Antydepresyjny telefon zaufania 22 484 88 01 Ośrodki Interwencji Kryzysowej Pogotowie duchowe https://pogotowieduchowe.pl/ przyjaciele.org Niektóre z rozdziałów odcinka (wszystkie w niektórych czytnikach) 3:03 Co to jest Suicydologia? 5:01 Jakie nauki składają się na interdyscyplinarność suicydologii? 8:24 Autodestrukcja w kulturze 8:36 Jak dużo jest Suicydologów w Polsce? 9:51 Życie warte jest rozmowy https://zwjr.pl 13:44 Pięć etapów stanu presuicydalnego 17:57 Mity na temat samobójców 19:29 Samobójstwo i próba samobójcza 21:00 Samookaleczenie 30:16 Pierwsza pomoc emocjonalna 40:02 Samobójstwa zwierząt https://www.focus.pl/artykul/samobjstwa-zwierzt 45:40 Złowieszczy spokój 52:58 Grupy ryzyka 58:53 Eutanazja 1:11:48 Przywróceni życiu https://zwjr.pl/przywroceni-zyciu 1:12:25 Statystyki samobójstw według państw https://pl.wikipedia.org/wiki/Statystyka_samob%C3%B3jstw_wed%C5%82ug_pa%C5%84stw 1:13:13 Jak można się zaangażować? 1:18:09 Czy my się znamy - podkast Rafała Pniewskiego https://www.podkasty.info/katalog/podkast/3250-czy_My_si%C4%99_znamy_ 1:19:51 Wsparcie na patronite https://patronite.pl/boryskozielski 1:21:28 Inne moje podkasty https://podkasty.info/boryskozielski 1:21:51 Komentarze do odcinka https://podkasty.info/nauka/148 Ten odcinek i jego opis są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa dostępnej pod adresem https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/

Rozmowa z Maciejem Lorencem, członkiem zarządu Polskiego Towarzystwa Psychodelicznego, autorem książki "Czy psychodeliki uratują siat a także tłumaczem wielu książek poświęconych psychodelikom w tym dość nowej pozycji na polskim rynku - "Narkotyki bez paniki" dr Davida Nutta wydanej przez wydawnictwo Krytyka polityczna. Jest możliwość zadawania pytań nagrywając się na sekretarkę numeru 737 893 825 lub przez speakpipe.com/nauka Dzisiejszy odcinek jest bogaty w rozdziały, tzw chaptery, dostępne w niektórych czytnikach podkastów m. in. Apple podcasts i polecanym przeze mnie Pocket Casts. Rozdziały umożliwiają umieszczenie ilustracji i wstawienie linków a tym samym łatwe dotarcie do źródeł treści, o których mówimy jednym kliknięciem. Zdjęcia znajdą się też w galerii https://photos.app.goo.gl/TMiZaYpwjaSA8ME38 0:22 Maciej Lorenc 0:53 Tel 737 893 825 1:13 Speakpipe 4:58 Polskie Towarzystwo Psychodeliczne 6:03 Definicja narkotyku 7:51 Alkohol 11:46 Artykuł w Nature na temat alkoholu 13:48 David Nutt 17:02 Czym się różni Alkohol od LSD 19:21 Psylocybina 20:25 Łysiczka lancetowata 22:16 Spisek w praktyce 27:06 Zagrożenia psychodelików 32:09 Synaptogeneza w depresji 35:56 Leczenie depresji 41:36 Polskie Towarzystwo Psychodeliczne 42:41 Wywiad w Focusie 43:02 Narkotyki bez paniki 48:59 Drug Science 50:15 Przykład Portugalii 58:27 Polska i narkotyki 59:40 Skala szkodliwości 1:01:19 Wielokryterialna analiza decyzyjna 1:04:25 PTSD a MDMA 1:10:02 Wiarygodność WHO 1:13:44 Analogowy alkohol 1:15:50 Sentia 1:16:49 Fragment książki Davida Nutta 1:20:56 Inne moje podkasty 1:21:08 Galeria zdjęć słuchaczy 1:22:00 Strona odcinka, komentarze 1:22:36 #ScienceForUkraine #S4U 1:23:36 Wsparcie patronów

Dziś jeden temat zajmuje wszystkich - Pomoc dla Ukrainy a w moim podkaście dużo informacji o pomocy jaką dla naukowców i studentów z Ukrainy przygotował międzynarodowy zespół naukowców wolontariuszy pod nazwą #ScienceForUkraine. O metodach, celach i sposobach włączenia się w tę pomoc rozmawiam z dr Maciejem Marylem, koordynatorem na poziomie światowym a na codzień adiunktem w Instytucie Badań Literackich PAN, kierownikiem Centrum Humanistyki Cyfrowej IBL PAN, literaturoznawcą, socjologiem, tłumaczem i autorem słuchowisk. Strona główna: https://scienceforukraine.eu/ Partnerzy: https://scienceforukraine.eu/partners.html Deklaracja misji: https://scienceforukraine.eu/about.html Tabela z placówkami, które oferują pomoc: https://scienceforukraine.eu/table.html Kontakt do koordynatorów: https://scienceforukraine.eu/team.html

Gość odcinka: prof. dr hab. Marcin Machalski - Instytut Paleobiologii Polskiej Akademii Nauk im. Romana Kozłowskiego Amonity to stworzenia, które przeżyły zderzenie z meteorytem jukatańskim około 66 milionów lat temu zaledwie 200 do 300 tysięcy lat (sic). Dinozaury nie przeżyły. Trwają kontrowersje na temat ich płciowości. Możemy podejrzeć niektóre z ich tajemnic bo są bardzo podobne do Łodzików, które żyją do dziś. To jeden z tych odcinków, które sprawiają, że możemy odbyć niesłychanie ciekawą wyprawę w daleką przeszłość. Razem z profesorem Marcinem Machalskim zapraszam do odbycia tej przygody intelektualnej w głąb prehistorii. Borys Kozielski Strona odcinka podkastu z możliwością komentowania: https://podkasty.info/nauka/145 Jedyny słuszny RSS: http://feeds.feedburner.com/Nauka-XXI-wieku Subskrybowanie przez e-mail: https://feedburner.google.com/fb/a/mailverify?uri=Nauka-XXI-wieku Poniżej niektóre ze znaczników, pozostałe z linkami i obrazkami w rozdziałach dostępnych w niektórych czytnikach (0:32) Zadaj pytanie telefonicznie 737893825 (2:43) Początek rozmowy (3:16) Prof. Marcin Machalski (3:37) Kiedy wymarły Amonity? (8:41) Co to jest głowonóg? (12:41) Galeria zdjęć (13:21) Czym się odżywiały? (24:59) Skąd się wzięły skorupy w ewolucji? (26:18) Robert Hooke (26:57) Nautilus pompilius (36:01) Polskie wykopaliska Amonitów (43:02) Jak funkcjonowały Amonity? (45:38) Jakich rozmiarów były Amonity? (46:40) Parapuzosia seppenradensis (48:25) Dymorfizm płciowy Amonitów (53:38) Prof. Henryk Makowski (54:08) Jak długo żyły Amonity? (58:15) Gdzie można studiować paleontologię? (1:00:52) Kolekcja łukowska Janusza Stanowskiego (1:05:02) Link do zbiórki https://zrzutka.pl/2smvrw (1:08:08) Dziękuję patronom https://patronite.pl/boryskozielski (1:11:34) Inne moje podkasty https://podkasty.info/boryskozielski

Czy ciągle jesteśmy zapatrzeni na zachód i jest on dla nas wzorem dobrobytu? Czy dajemy się nabić w butelkę (plastikową) przez firmy uprawiające "greenwashing"? Jakie są nowe pomysły na ekonomię w XXI wieku, a jakie dotychczas inspirowały władze? To niektóre z zagadnień, o których rozmawiam z Michałem Sutowskim podczas bardzo długiej, ale nagrywanej na żywo rozmowy w studiu, zapraszam Borys Kozielski Strona odcinka podkastu z możliwością komentowania: https://podkasty.info/nauka/144 Jedyny słuszny RSS: http://feeds.feedburner.com/Nauka-XXI-wieku Subskrybowanie przez e-mail: https://feedburner.google.com/fb/a/mailverify?uri=Nauka-XXI-wieku Poniżej niektóre ze znaczników, pozostałe z linkami i obrazkami w rozdziałach dostępnych w niektórych czytnikach (1:13) Początek rozmowy (1:24) Podkasty prowadzone przez Michała Sutowskiego (6:04) Ekonomia obwarzanka (12:17) Rozwój gospodarczy rodzi problemy (15:14) Ekonomia dawniej (31:15) Produkt Krajowy Brutto (44:29) Problemy w XXI wieku (45:30) Kate Raworth (58:06) 9. granic możliwości planety (1:36:13) Idea obwarzanka (1:50:59) Zapowiedź końcowa

#mikroekspresje #makroekspresje #paulekmangroup #lietome #lukaszkaca #klamstwo #prawda Kłamstwo, fejkniusy, manipulacje, oszustwa, wykorzystywanie to zagadnienia z którymi spotykamy się nie tylko w życiu zawodowym ale też prywatnie. Ale są to również miłość, sympatia, empatia, współczucie, przyjaźń. Jak sobie radzić z płynącymi do nas z postawy, wyrazu twarzy, lub innych werbalnych i niewerbalnych sygnałów? Mogą się nam wydawać czasem sprzeczne. O tym, ale jak zwykle nie tylko o tym będę dziś rozmawiać z ekspertem od negocjacji i komunikacji niewerbalnej, którym jest zaproszony do studia Łukasz Kaca, zapraszam Borys Kozielski Strona odcinka podkastu z możliwością komentowania: https://podkasty.info/nauka/143 Jedyny słuszny RSS: http://feeds.feedburner.com/Nauka-XXI-wieku Subskrybowanie przez e-mail: https://feedburner.google.com/fb/a/mailverify?uri=Nauka-XXI-wieku Zajrzyj do rozdziałów w czytniku takim jak Pocket Casts lub Apple podcasts (1:27) Link do galerii audycji https://photos.app.goo.gl/TMiZaYpwjaSA8ME38 (2:55) Łukasz Kaca https://lukaszkaca.pl (4:32) Paul Ekman https://pl.wikipedia.org/wiki/Paul_Ekman (5:50) Derren Brown https://pl.wikipedia.org/wiki/Derren_Brown> (6:35) Facial Action Coding System https://www.paulekman.com/facial-action-coding-system/amp/ (13:57) Odcinek nr 75 - Gesty w kognitywistyce http://blog.otworzsie.org.pl/2018/11/gesty-kognitywistyka/ (20:14) Emocje ujawnione - Paul Ekman https://lubimyczytac.pl/ksiazka/122220/emocje-ujawnione-odkryj-co-ludzie-chca-przed-toba-zataic-i-dowiedz-sie-czegos-wiecej-o-sobie (22:42) Facial Action Coding System https://www.paulekman.com/facial-action-coding-system/amp/ (25:19) Micro Expressions Training Tools - METT https://www.paulekman.com/micro-expressions-training-tools/ (33:21) Zjawisko uncanny valley https://pl.wikipedia.org/wiki/Dolina_niesamowito%C5%9Bci (1:28:00) Robert Cialdini https://www.ceneo.pl/Ksiegarnia;szukaj-wywieranie+wp%c5%82ywu+na+ludzi+cialdini (1:35:41) Eksperyment "The push" https://www.imdb.com/title/tt5340856/ (1:40:56) Błędy heurystyczne https://pl.wikipedia.org/wiki/B%C5%82%C4%85d_poznawczy (1:48:32) Woffgang Walker - Przygoda z komunikacją https://www.ceneo.pl/19653019

#polsa #pak #kosmos #eusst #gamow #arcus W dobie coraz śmielszej eksploracji kosmosu, czego przykładem jest wystrzelenie nowego teleskopu na orbitę, Polska raczkuje. POLSA, czyli Polska Agencja Kosmiczna ma już osiągnięcia, o których opowiada zaproszony do rozmowy dyrektor Departamentu Badań i Innowacji Polskiej Agencji Kosmicznej dr Oskar Karczewski. Poniżej znaczniki czasowe tematów poruszanych w audycji, które dostępne są także w chapterach odcinka. (0:10) Start JWST (2:22) Zapowiedź (5:41) Oskar Karczewski (8:36) EUSST, monitorowanie obiektów na orbicie (9:18) New space - przestrzeń dla każdego (15:30) Polskie teleskopy w Australii (19:36) Misje POLSA (22:13) Gamow Explorer (23:13) Formowanie się gwiazd (27:35) Czy przesiedlimy się na inną planetę? (29:15) Biznes z kosmosu (32:53) Misja Arcus (35:52) Forum obserwacji Ziemi (46:54) Staż w POLSA (49:22) Krajowy Program Kosmiczny (53:38) Jak wystrzelić swojego satelitę? (54:55) Zapowiedź końcowa (57:02) Poleć ten odcinek znajomemu Zapraszam do zapisania się na subskrypcję e-mailową (okienko do wklejenia e-maila znajduje się na dole strony podkasty.info/nauka) oraz do kontaktu poprzez stronę na facebook oraz e-maila boryskozielski@gmail.com, żaden list nie pozostanie bez odpowiedzi. Zapraszam do słuchania innych moich podkastów, których lista znajduje się na stronie https://podkasty.info/boryskozielski/ Można zadawać pytania nagrywając się na sekretarkę numeru 737 893 825 Jedyny słuszny RSS: http://feeds.feedburner.com/nauka-xxi-wieku Link do albumu ze zdjęciami podkastu: https://photos.app.goo.gl/TMiZaYpwjaSA8ME38

Rozmowa z dr Mirosławem Sopkiem. Ze strony https://lsk.kul.pl/employees/miroslaw-sopek/: "Dr Mirosław Sopek jest absolwentem Wydziału Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej Politechniki Łódzkiej. Tytuł doktorski otrzymał na Wydziale Chemicznym w zakresie Chemii Teoretycznej. Pracował jako asystent i wykładowcą na Politechnice Łódzkiej (modelowanie molekularne), Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej (e-commerce/kryptografia) oraz w Szkole Filmowej w Łodzi (grafika komputerowa). W 1989 roku założył firmę Mako Typesetting, którą w roku 1993 przekształcił w spółkę MakoLab. W latach 1996 – 2000 pracował za granicą: najpierw jako naukowiec i programista w HyperCube, Inc. w Waterloo w Kanadzie, a następnie jako kierownik projektów informatycznych i projektant systemów w HyperCube USA, Inc. w Gainseville – Florida w USA. W 2007 roku przekształcił MakoLab w Spółkę Akcyjną, która w grudniu tegoż roku zadebiutowała na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Od marca 2008 pełni funkcję Wiceprezesa Zarządu MakoLab SA. Jest także prezydentem Chemical Semantics, Inc. z siedzibą w Gainesville, na Florydzie (USA)." Można zadawać pytania nagrywając się na sekretarkę numeru 737 893 825 Kontakt z autorem: Borys Kozielski boryskozielski@gmail.com Jedyny słuszny RSS: http://feeds.feedburner.com/nauka-xxi-wieku Link do albumu ze zdjęciami podkastu: https://photos.app.goo.gl/TMiZaYpwjaSA8ME38

Debata o zmianie dotychczasowych paradygmatów ekonomicznych, która jest skutkiem trwającej pandemii. Prelegenci: dr hab. Mikołaj Lewicki (Katedra Socjologii Ekonomicznej i Spraw Publicznych, Wydział Socjologii UW), prof. dr hab. Tomasz Żylicz (Katedra Mikroekonomii, Wydział Nauk Ekonomicznych UW), Grażyna Piotrowska-Oliwa (GMZ.co). Prowadzący: Patrycjusz Wyżga (Radio357). Polecany czytnik do słuchania podkastów to PocketCasts, można teraz kliknąć na link polecający ten odcinek podkastu. Zapraszam do słuchania innych moich podkastów, których lista znajduje się na stronie https://podkasty.info/boryskozielski/ Najnowsze z nich to podkast pod tytułem "Nasze źródła" i "Historie", które są również na wolnych licencjach i mogą być na przykład ilustracjami do haseł w Wikipedii. https://www.wikidata.org/wiki/Q110016554

Krótkie wprowadzenie, czym jest podkast i czego się można po nim spodziewać.

Rozmowa z dr hab. inż. Andrzejem Katuninem. Linki w chapterach. Można zadawać pytania nagrywając się na sekretarkę numeru 737 893 825 Kontakt z autorem: Borys Kozielski boryskozielski@gmail.com Jedyny słuszny RSS: http://feeds.feedburner.com/nauka-xxi-wieku Link do albumu ze zdjęciami podkastu: https://photos.app.goo.gl/TMiZaYpwjaSA8ME38