Podcasts about rfi xin

Play Episode Listen Later Jan 10, 2025 9:30

Từ hơn 20 năm qua, giải Goût et Santé ( Hương vị và Sức khỏe ) là một giải thưởng ẩm thực được nhiều “nghệ nhân” trong ngành ẩm thực tại Pháp nhắm tới, đưa ra những công thức món ăn vừa đậm vị, vừa cân bằng dinh dưỡng. Cô Diane Nguyễn Thị Tố Như, công dân Pháp gốc Việt, là một trong những người đoạt giải năm 2024. Trận chung kết giải thưởng về ẩm thực đã diễn ra vào ngày 18/11/2024 tại Paris, quy tụ 12 thí sinh xuất sắc nhất, được lựa chọn từ hơn 80 hồ sơ, với chủ tịch ban giám khảo là đầu bếp Pháp nổi tiếng Thierry Marc và 11 chuyên gia về ẩm thực khác. Trong một ngày thi đấu, các thí sinh phải nấu ra món ăn chinh phục được ban giám khảo để lọt vào 4 hạng mục của giải thưởng này gồm : “Công thức nấu đồ mặn xuất sắc nhất” (Recettes salées), “Công thức nấu đồ ngọt” (Recettes sucrées), “Công thức món ăn lưu giữ” ( recettes à conserver), và “Công thức món ăn mang về nhà” ( Recettes à emporter).Đầu bếp Thierry Marx nhấn mạnh: “Nấu ăn là niềm hạnh phúc, niềm vui và sức khỏe”. Về cuộc thi năm nay, chủ tịch ban giám khảo khẳng định “chúng tôi đã nếm thử những món ăn đặc biệt, sáng tạo, ngon miệng, những công thức nấu ăn cần được bảo vệ… Chúng ta đã vượt qua một ngưỡng với ý tưởng có thể thay đổi một chút các cách thức nấu ăn truyền thống để ngày càng đổi mới nền ẩm thực”.Tại cuộc tranh tài lần thứ 22 này, theo ban tổ chức, các thí sinh đã “chứng tỏ khả năng sáng tạo tuyệt vời, quyến rũ ban giám khảo bằng những công thức nấu ăn hàng ngày, độc đáo và chất lượng dinh dưỡng, giúp tăng cường sức khỏe”, và chứng minh rằng “ẩm thực và sức khỏe có thể cùng tồn tại một cách hài hòa”.Giải thưởng trị giá 5000 euro cho mỗi hạng mục, được tổ chức hàng năm, bởi hãng bảo hiểm MAAF Assurances và sự hỗ trợ của Phòng thương mại Pháp về các nghề thủ công.Cô Diane Nguyễn Thị Tố Như là một trong những người thắng giải thưởng năm 2024 trong hạng mục “Món ăn lưu giữ”, qua một món ăn kết hợp hương vị đông tây, đầy sáng tạo : Nước dùng từ rau củ và món cá nấu tái chín.Theo ban giám khảo, công thức nấu ăn mà cô đưa ra “đơn giản nhưng cũng rất tinh tế”, có thể thanh lọc cơ thể. Nước dùng được làm từ rau hữu cơ, rong biển và thảo mộc, được lấy cảm hứng từ cách chế biến kiểu sashi của Nhật, có thể cấp nước, giải độc và giúp hệ tiêu hóa nghỉ ngơi. Món ăn vừa thiết thực, lành mạnh, có thể thưởng thức quanh năm, mang đến một trải nghiệm độc đáo cho vị giác.Rời khỏi Việt Nam từ khi còn nhỏ, cô hiện sống ở vùng Charente Maritime của Pháp, và làm nghề nghệ nhân bánh mì và đồ ngọt. Cô cũng mở một trường dạy nấu ăn vào năm 2017.Nhân dịp này, RFI Tiếng Việt đã phỏng vấn cô Diane Nguyễn Tố Như và mời cô chia sẻ về ẩm thực, và về chặng đường dấn thân vào căn bếp, tạo ra những món ăn sáng tạo nhất.RFI: Xin cảm ơn cô Diane Nguyễn Thị Tố Như đã dành thời gian trả lời phỏng vấn của RFI Tiếng Việt. Năm 2024 là lần thứ ba cô tham gia và là chủ nhân của một trong 4 hạng mục được trao giải. Giải thưởng này có tác động gì đến công việc của cô hay không ?Dĩ nhiên là giải thưởng này đã tác động đến công việc của tôi. Bởi vì khi nhận được giải, tôi cảm nhận sự thành công, nhưng cũng đặt ra cho tôi nhiều câu hỏi. Người ta đôi khi chắc chắn nhưng cũng có những nghi ngờ về một số điều. Giải thưởng này có thể nói là giúp tôi tiến về phía trước, giúp tôi đề xuất những điều mới mẻ cho các khách hàng của tôi… Đó là một thành công, nhưng cũng là một thử thách. Trong nghề nấu ăn, chúng tôi thường có những việc lặp đi lặp lại hàng ngày. Ví dụ, một món ăn, chúng tôi sẽ phải nấu một món rất nhiều lần cho khách hàng. Họ đặt cùng món đó, vào thứ Hai, hay thứ Bảy. Nhưng bên cạnh đó, chúng tôi cũng cải thiện các món ăn cho phong phú hơn. Cuộc thi này có thể nói là giúp tôi “trưởng thành” hơn.Trong nghề nấu ăn, cô tìm nguồn cảm hứng sáng tạo từ đâu ?Tôi không thực sự đi tìm nguồn sáng tạo mà đôi khi sáng tạo có thể đến từ những điều rất tự nhiên mà không cần phải đi tìm.Ví dụ, khi vẽ một bức tranh, tôi không nghĩ là sẽ vẽ ra kết quả như mong đợi. Bởi trong quá trình vẽ, tôi có thể thêm một vài nét, thay đổi màu sắc, thêm nhiều chủ thể khác. Trong nấu ăn, tôi nghĩ rằng sáng tạo đến với tôi một cách tự nhiên. Tôi không cố gắng tạo ra một món ăn mà thay vào đó, tôi muốn kết hợp những hương vị. Tôi muốn kết hợp những màu sắc khác nhau. Với tôi, đó là sáng tạo trong nấu nướng. Chưa bao giờ tôi nghĩ là sáng thức dậy và phải tạo ra một công thức nấu một món ăn nào đó, mà thường nó đến từ cảm tính, đôi khi tôi không có ý tưởng (tạo ra món mới nào), và điều đó không thành vấn đề với tôi.Cô là một đầu bếp gốc Việt, sống tại Pháp, biết hai nền văn hóa hai nền ẩm thực khác nhau, liệu đó có phải là một lợi thế khi nấu ăn ?Tôi nghĩ rằng đó là một cơ hội. Bởi vì tôi lớn lên với văn hóa Việt Nam, tôi lớn lên với những món ăn Việt Nam, khi ở Paris. Tôi nghĩ điều này rất tuyệt vời. Hơn nữa, tôi cũng thích thưởng thức tất cả các loại món ăn, từ khắp các vùng miền của Việt Nam, hay những món ăn từ miền tây nam, miền bắc nước Pháp, hay vùng Bretagne. Tôi nghĩ rằng tôi rất “giàu có”, vì có hai nền văn hóa, và cho phép tôi thể hiện điều đó trong căn bếp.Lần đầu tiên tôi đăng ký dự thi là vào năm 2021. Tôi lọt được vào vòng chung kết trong cuộc thi năm 2023, và trở thành một trong những quán quân vào hai năm liên tiếp, 2023 và 2024. Phải nói rằng việc kết hợp ẩm thực Á Đông là một điểm nhấn trong các món ăn của tôi. Năm 2023, tôi đoạt giải với các món về Maki của Nhật Bản. Năm 2024 thì tôi giành giải với món súp kiểu châu Á.Cô có phải là một đầu bếp thích thử thách?Đối với tôi, thử thách là cuộc thi Gout et Santé. Đó là cuộc thi ẩm thực đầu tiên mà tôi tham gia. Ở Pháp, mọi người hay nói rằng đó là cơ hội của những người mới bắt đầu. Tôi có may mắn trở thành quán quân của năm 2024. Yêu thích thử thách là một ưu điểm nhưng cũng có thể là nhược điểm. Nhưng tôi biết rằng tôi cần học để trau dồi kinh nghiệm, để có thể truyền lại cho những người khác. Tôi nghĩ rằng cần phải luôn luôn tự vấn mình.Không chỉ là đầu bếp, cô còn mở lớp dạy nấu ăn. Tại sao việc truyền đạt lại kiến thức trong nấu ăn lại quan trọng đối với cô ?Tôi có cơ hội để làm một nghề vì đam mê của mình. Tôi nghĩ rằng việc truyền lại kiến thức, kỹ năng, truyền lại đam mê, hay một công thức nấu ăn rất quan trọng. Vì thứ nhất, tôi muốn những khách hàng của tôi, không biết những món ăn, ví dụ như món cà ri xanh, bánh cuốn, có thể làm ở nhà. Tại lớp dạy nấu ăn, tất cả các học viên đều tự nấu từ A tới Z và họ ra về với món ăn mà họ nấu. Họ có thể thưởng thức món ăn và sau đó tự hào về thành phẩm của mình. Họ rời đi với những hộp bánh macacron mà họ từ làm 100 % và hài lòng vì điều đó. Với tôi, đó là niềm vui khi có thể truyền lại kiến thức của mình. Truyền lại các công thức nấu ăn càng quan trọng hơn, nhất là khi chúng ta không muốn để mất những công thức đó. Có những công thức món ăn từ thời Trung Cổ đã được truyền miệng lại cho tới ngày nay. Thật may là có những người muốn truyền đạt nó để hôm nay chúng ta vẫn tiếp tục nấu các món ăn đó.Sắp tới, cô sẽ quay trở lại Việt Nam làm đầu bếp. Cô có thể chia sẻ về quyết định này?Đây là một cơ hội tốt cho tôi để học nấu ra những món mới. Tôi biết về ẩm thực Việt Nam, nhưng qua kinh nghiệm của một người sống ở Pháp, sống xa xứ. Đây cũng là dịp để tôi khám phá lại đất nước mà tôi đã rời đi khi còn nhỏ, là một cơ hội tốt khi đang ở giữa sự nghiệp của mình, ở tuổi ngũ tuần, và đi khám phá những điều mới. Tôi chỉ biết đến Việt Nam dưới con mắt của Việt Kiều, của một khách du lịch. Đến Việt Nam cũng là để tìm lại nguồn cội của mình, và đây sẽ là lần đầu tiên tôi sẽ trải nghiệm hai năm làm việc tại Việt Nam. Đây sẽ là một khám phá mới mẻ đối với tôi, khi được làm việc cùng những “đồng hương”, được nói tiếng Việt. Đó là một điều không dễ dàng vì tôi lớn lên với tiếng Pháp, ngay cả khi tôi nói tiếng Việt ở nhà.Cô miêu tả nghề nấu ăn như thế nào, có ý nghĩa gì đối với cô ? Tôi thấy nghề này rất vui, vì giống như mình có bản nhạc trong tay, không có ngày nào giống ngày nào. Lúc mình làm bánh mì, có 3 nguyên liệu thôi, bột, nước, muối, làm ra một chiếc bánh mì rất thơm, giòn. Nghề này giống như là mỗi ngày mình sáng tác thêm một bản nhạc, chế thêm một món, làm cho ai cũng vui, có ngày ngon,có ngày không ngon. Những ngày không ngon thì mình cố gắng làm lại, cứ làm sao cho nó ngon, mình vui thì mình thích món đó, ai cũng vui, ai cũng thưởng thức thấy ngon, mình cũng rất vui.

gi sant nh hai ng nam bretagne kh gout maki nguy trong recettes ngh truy charente maritime thierry marx trong m rfi ti rfi xin

Bất chấp khủng hoảng, lạm phát, dân Pháp vẫn hảo tâm đóng góp

Play Episode Listen Later Oct 18, 2024 12:54

Năm 2023, bất chấp lạm phát, khủng hoảng kinh tế, người dân Pháp vẫn duy trì lòng hảo tâm, đóng góp cho các tổ chức thiện nguyện, dù là tổ chức giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn, hỗ trợ trẻ em, giáo dục hay nghiên cứu y khoa, chăm sóc động vật … Dẫu có những người do hạn hẹp về tài chính đã phải cắt giảm các khoản quyên tặng, nhưng bên cạnh đó cũng có nhiều người giàu có tích cực đóng góp hơn. Để hiểu thêm về tình hình quyên góp cho các tổ chức thiện nguyện, vừa qua, RFI Tiếng Việt đã có cuộc trao đổi với bà Nadège Rodriguez, giám đốc nghiên cứu và truyền thông của France Générosités. Đây là nghiệp đoàn chuyên nghiệp của các hiệp hội và tổ chức kêu gọi lòng hảo tâm của người dân Pháp, năm 2024 quy tụ khoảng 150 tổ chức, được xem là những tổ chức phục vụ lợi ích chung của cộng đồng. RFI : Xin chào Nadège Rodriguez. Bà là giám đốc nghiên cứu và truyền thông của France Générosités. Xin bà giải thích cho thính giả, độc giả của đài RFI Tiếng Việt biết liệu trong thời gian qua, trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế, lạm phát, liệu người dân Pháp có còn hào phóng và nhiệt tình quyên góp tiền cho các hiệp hội và quỹ thiện nguyện ?Nadège Rodriguez : Tôi xin giải thích là chúng tôi dựa vào các nghiên cứu thường niên có tên gọi Thước đo lòng hảo tâm của người Pháp năm 2023, năm có tỉ lệ lạm phát cao, lên đến 4,9%. Chúng tôi nhận thấy là số tiền người Pháp hảo tâm quyên tặng tăng 2,1% tính theo trị giá đồng euro hiện tại. Đối với chúng tôi, đây là một điều đáng nói trong bối cảnh khả năng chi tiêu của người Pháp đã bị giảm sút. Thông tin mới này không tệ như chúng tôi lo nghĩ ban đầu.Giải thích điều này thế nào ư? Tại sao người Pháp vẫn tiếp tục lòng hảo tâm trong khi tài chính hạn hẹp hơn ư ? Vâng, đúng là có nhiều người mong muốn quyên tặng tiền cho các tổ chức. Dựa vào một cuộc khảo sát khác liên quan đến những người Pháp có thể đã quyên tặng nhiều hơn trong năm nay, lý do chính của họ là trong họ có niềm tin là họ giúp đỡ được người khác và mong muốn được giúp đỡ mọi người, mong muốn giúp đỡ những hiệp hội đang gặp khó khăn.Với tình trạng bất bình đẳng gia tăng mạnh, có nhiều người cần được các tổ chức này hỗ trợ hơn, và trong bối cảnh lạm phát này, các tổ chức cũng phải gánh chịu tình trạng chi phí gia tăng, họ phải đương đầu với nhiều khó khăn. Và người dân Pháp đã nghe và thấu hiểu những lời kêu gọi giúp đỡ của các hiệp hội, tổ chức, họ mong muốn đóng góp, nên ai có khả năng thì họ quyên tặng nhiều hơn cho các tổ chức này. Nhờ vậy mà chúng tôi ghi nhận tỉ lệ quyên góp từ thiện tăng.RFI : Theo các nghiên cứu của France Générosités, ai là những người tích cực đóng góp từ thiện nhất tại Pháp ? Sự tăng hay giảm quyên góp tiền thì liên quan chủ yếu đến nhóm người nào tại Pháp ? Nadège Rodriguez : Có lẽ tôi xin trả lời câu hỏi thứ hai của chị trước. Quả thực, trong bối cảnh lạm phát, chúng ta nên xem xét một chút về số tiền quyên tặng. Về năm 2023, chúng tôi quan sát thấy có sự sụt giảm số khoản quyên tặng dưới 150 euro, số khoản quyên tặng dưới 50 euro thậm chí còn giảm mạnh hơn.Chúng tôi thấy có một mối liên hệ chặt chẽ ở đây, nhất là chúng tôi đã dựa vào các cuộc khảo sát, và thấy là những người bị ảnh hưởng nhiều hơn về sức mua đã không thể quyên góp, họ tạm thời ngừng quyên góp. Hoặc có nhiều hiệp hội cần lòng hảo tâm nên họ phải quyết định đưa ra lựa chọn. Như vậy, những người có điều kiện tài chính khiêm tốn nhất cuối cùng đã ngừng đóng góp tiền hoặc quyên góp ít hơn nhiều. Nhưng phần chệnh lệch này cũng đã được bù đắp, bởi lòng hảo tâm của những người ít chịu ảnh hưởng hơn từ những cuộc khủng hoảng liên tiếp xảy ra và hào phóng hơn, nhờ đó số tiền quyên góp đã tăng lên. Và nếu quan sát các khoản tiền quyên góp nói chung thì chúng tôi thấy mỗi năm chúng ngày càng tập trung vào những nhóm người giàu có nhất. Con số mà hiện giờ chúng tôi có là 1% những nhà hảo tâm hào phóng nhất quyên tặng tới 22% tổng số tiền. Thật không may là có ngày càng nhiều người, do khả năng chi tiêu giảm sút, đã không thể quyên góp tiền.RFI : Theo bà thì đâu là những hiệp hội, quỹ, tổ chức nhận được nhiều tiền quyên tặng nhất? Và hoạt động thiện nguyện nào nhận được nhiều sự ủng hộ nhất? Nadège Rodriguez : Câu hỏi này khá khó trả lời bởi vì đáp án thay đổi tùy theo từng cuộc khảo sát, tùy theo câu hỏi được đặt ra. Chúng tôi hàng năm cứ vào tháng 03 thì cũng tiến hành một cuộc thăm dò ý kiến cùng với Viện Ifop. Câu hỏi chúng tôi đặt ra : « Đâu là những hoạt động thiện nguyện mà quý vị cho rằng cần được ưu tiên nhất ? ». Và từ 10 năm nay, khi đặt câu hỏi này với người dân Pháp, chúng tôi thấy rằng hoạt động được ưu tiên nhiều nhất là giúp đỡ và cứu trợ trẻ em.Tiếp theo đó, theo khảo sát năm 2023, hoạt động được ưu tiên thứ hai là bảo vệ động vật. Hoạt động này từ nhiều năm nay đã vươn lên top đầu và hiện giờ thì nằm ở vị trí thứ 2. Nhưng cách nay 10 năm thì nó không thu hút được nhiều lòng hảo tâm như thế đâu. Xu hướng này khá là mới. Từ 3-4 năm nay, chúng tôi quan sát thấy mọi người quan tâm nhiều hơn đến việc giúp đỡ các tổ chức bảo vệ động vật. Đứng ở vị trí thứ 3 là tài trợ nghiên cứu y học. Đây là một lĩnh vực thu hút được rất nhiều tiền quyên tặng, chúng tôi đặc biệt ghi nhận những nhà tài trợ cao tuổi nhất. Tôi xin nói một chút như vậy về 3 lĩnh vực mà theo mọi khảo sát thì đều nằm trong số 2-3 lĩnh vực ưu tiên hàng đầu của người dân Pháp.RFI : Vậy người Pháp hào phóng nhất vào những dịp nào ? Trong những năm qua, sự kiện nào thu hút được nhiều nhà hảo tâm nhất ? Nadège Rodriguez : Trong nghiên cứu thường niên, chúng tôi đều tìm hiểu về điều này, từ 20 năm nay rồi. Quý 3 tháng cuối năm tập trung 41% tổng số tiền quyên góp của người dân Pháp. Có nhiều điều xảy ra vào cuối năm và tháng 12 thực sự là tháng người Pháp tham gia quyên góp nhiều, thực sự là năm nào cũng vậy. Trái lại, quả thực là mỗi năm chúng tôi cũng tìm hiểu cả theo bối cảnh. Và thật không may, ngày càng có nhiều cuộc khủng hoảng cứ nối tiếp nhau, đòi hỏi có lòng hảo tâm của mọi người để đối phó với khủng hoảng, một cách nhanh chóng, khẩn trương và với sự huy động tích cực của các tổ chức để khẩn cấp giúp đỡ những người đột ngột bị tác động.Về những năm qua, chắc là tôi cũng không cần phải nhắc lại cuộc khủng hoảng Covid. Nhưng đúng là khủng hoảng Covid rất mạnh, mang tính toàn cầu. Tại Pháp, đã có 111 cuộc phát động các chiến dịch quyên góp lớn vào thời điểm đó. Đúng là năm 2020 cũng là năm mà số tiền quyên tặng lên đến đỉnh rất cao, cho dù khủng hoảng chỉ bắt đầu từ tháng 03/2020. Chúng tôi đạt mức quyên góp cao nhất vào thời điểm đó và tiền quyên tặng còn được bổ sung thêm trong suốt cả năm. Nhưng thật không may là cuộc khủng hoảng bùng nổ ở Ukraina vào tháng 03/2022. Chúng tôi cũng đã kêu gọi quyên góp để giúp đỡ người dân Ukraina và đỉnh điểm là số tiền chúng tôi nhận được đã chiếm tới 4-5% tổng số tiền quyên được hàng năm.Rồi thì trận động đất kinh hoàng năm 2023 ở Thổ Nhĩ Kỳ vào tháng 02, động đất ở Maroc vào tháng 09 cũng làm tăng bùng phát số tiền quyên tặng một cách đột xuất. Người dân Pháp đã muốn giúp đỡ, đã huy động tiền bạc để quyên góp giúp đỡ mọi người. Trong những đợt kêu gọi quyên góp khẩn cấp, thì đó là những thời điểm huy động sự hào phóng, lòng hảo tâm của người Pháp đã được truyền thông loan báo rộng rãi và người Pháp đã đáp lại. Điều này thể hiện tinh thần đoàn kết, tương thân tương ái và cam kết của người Pháp trong việc cứu giúp những người cần sự trợ giúp nhất.RFI Tiếng Việt : Nadège Rodriguez, là giám đốc nghiên cứu và truyền thông của France Générosités, vậy theo quan sát của bà, các hình thức quyên tặng liệu có những thay đổi theo thời gian ? Có những xu hướng mới nào ? Và đâu là những hình thức quyên góp được ghi nhận nhiều nhất ? Nadège Rodriguez : Không thể phủ nhận là sự xuất hiện mạnh mẽ của công nghệ số trong đời sống của tất cả mọi người cũng đã ảnh hưởng đến cách thức liên hệ và kêu gọi lòng hảo tâm. Đơn cử một con số, hồi năm 2019, hình thức quyên góp trực tuyến mới chỉ chiếm 20%. Nhưng chỉ 4 năm sau, đến năm 2023, con số này đã tăng lên thành 30%. Theo các phân tích xu hướng thì tăng 10% chỉ trong khoảng thời gian ngắn như vậy là rất nhiều đấy. Và vào thời phong tỏa (chống dịch Covid-19) thì xu hướng này lại càng tăng nhanh nếu so với việc sử dụng công nghệ số trong cuộc sống hàng ngày và để thanh toán.Về phía các tổ chức vì lợi ích chung, họ cũng biết cách đẩy nhanh tốc độ chuyển đổi cách giao tiếp, liên lạc và kêu gọi quyên tặng với mọi kỹ thuật có được nhờ công nghệ số. Đây thực sự là một cuộc cách mạng diễn ra mạnh mẽ, một sự tăng tốc chuyển đổi nhanh chóng các phương thức quyên góp. RFI Tiếng Việt : Chúng ta đều biết là ủng hộ các hoạt động thiện nguyện không chỉ là cho tặng tiền, mà ví dụ còn là góp thời gian, phương tiện vật chất hay sức lực, công sức. Vậy người Pháp có tích cực tham gia vào các hoạt động tình nguyện vì cộng đồng như vậy hay không ? Nadège Rodriguez : Về câu hỏi này, thì quả thực cũng đã có 1 nghiên cứu về tình đoàn kết, tương thân tương ái, được tiến hành hàng năm liên quan đến hoạt động tình nguyện của người Pháp. Chúng tôi ước tính rằng hiện nay có 16 triệu tình nguyện viên trong các hiệp hội, còn tính tổng thể thì con số này là 20 triệu. Như vậy là rất nhiều. Nếu so với con số 5 triệu hộ gia đình quyên tặng tiền thì số tình nguyện viên như vậy là đông hơn số người quyên tặng tiền.Và xu hướng mà chúng tôi quan sát thấy là có sự tích cực cống hiến thời gian, đồng thời cũng có sự thay đổi. Thường thì đó là những người cao tuổi, có nhiều thời gian và cống hiến thời gian đều đặn, tuần nào họ cũng thường xuyên dành thời gian cho các hiệp hội. Thế rồi dịch Covid-19 đã khiến thói quen này thay đổi nhanh chóng. Không phải người lớn tuổi nào cũng đều trở lại sau thời gian phong tỏa chống dịch, và công việc của họ được những người trẻ tuổi tiếp quản. Và chúng tôi thực sự thấy rằng có một sự nhiệt tình, một sự tham gia mạnh mẽ và được thúc đẩy nhanh chóng trong giới trẻ để cống hiến thời gian cho các tổ chức vì lợi ích chung của cộng đồng. Nhưng họ làm theo cách khác những người đi trước. Sự đóng góp, cống hiến thời gian của họ mang tính bột phát nhiều hơn. Điều này đòi hỏi các tổ chức phải kêu gọi, huy động tình nguyện viên. Và hoạt động tình nguyện là điều cần thiết để triển khai sứ mệnh của các tổ chức này. Các tổ chức phải tiến hóa, thích ứng với những thay đổi trong cách tham gia hoạt động tình nguyện của người Pháp.RFI Tiếng Việt : Về phía các tổ chức, hiệp hội, theo bà thì đâu là những thách thức lớn nhất trong tương lai ? Đối với bà, điều gì là đáng lo ngại nhất ? Nadège Rodriguez : Tôi xin nói đến những hiệp hội và quỹ kêu gọi lòng hảo tâm, tức là hoạt động với mô hình kinh tế, theo đó tiền quyên góp là nguồn chính để họ tiếp tục thực hiện các sứ mệnh vì lợi ích chung. Thách thức lớn là phải dự báo, chuẩn bị trước và tìm nguồn thay thế cho những người vốn là những nhà hảo tâm từ lâu năm và nay đã cao tuổi. Hiện nay, độ tuổi trung bình của những người hảo tâm hay quyên góp là 62 tuổi, cao nhất là 75 tuổi. Đối với những người trong độ tuổi 35-55, chúng tôi biết rằng khó vận động họ đóng góp hơn. Đó là nhóm người ít quyên góp nhất.Như tôi đã nói ở trên, việc quyên góp tập trung nhiều ở nhóm người ít bị tác động nhất bởi các cuộc khủng hoảng xảy ra liên tiếp, tức là nhóm những người giàu có nhất. Chính vì thế, cần phải tìm kiếm vận động những người đến nay vẫn ít quan tâm đến việc quyên tặng và cũng cần nói chuyện thêm với những người trẻ tuổi để họ phát huy sự hào phóng. Đó thực sự là thách thức, bởi vì tôi cũng xin nhắc lại là chúng ta đang ở trong bối cảnh mà ngày càng có nhiều người cần được giúp đỡ, hỗ trợ, những người bắt đầu lâm vào cảnh ít nhiều bấp bênh và các tổ chức thiện nguyện mong muốn giúp đỡ. Ngày càng có nhiều người cần được giúp đỡ và không may là chúng tôi cũng có nhiều mối lo, tài trợ công thì cũng bị giảm. Vậy nên, nếu các tổ chức này muốn tiếp tục vận hành hàng ngày thì họ phải vượt qua được những thách thức đó.RFI Tiếng Việt xin chân thành cảm ơn bà Nadège Rodriguez, giám đốc nghiên cứu và truyền thông của France Générosités đã tham gia chương trình hôm nay !

covid-19 rodriguez gi nh ng nad ukraina maroc kh xu trong kh ng xin ifop rfi v rfi ti rfi xin

Dị ứng phấn hoa tăng bùng phát tại Pháp : Biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường là « thủ phạm » ?

Play Episode Listen Later May 17, 2024 10:19

Tại Pháp, đối với không ít người, mùa xuân về báo hiệu nỗi khốn khổ mang tên « dị ứng phấn hoa », với nhiều triệu chứng khó chịu như mắt ngứa đỏ, hắt hơi liên tục, chảy nước mắt nước mũi, ngạt mũi, ngứa họng, ho hắng, mệt mỏi … Thậm chí nhiều người còn coi đây là « mùa ác mộng ». Điều đáng lo ngại hơn là trong những năm gần đây, dị ứng phấn hoa ở Pháp tăng bùng phát. Theo bộ Y Tế Pháp, hiện nay có đến 20% trẻ em trên 9 tuổi và hơn 30% số người trưởng thành bị dị ứng phấn hoa. Tổ Chức Y Tế Thế giới dự báo đến năm 2050, con số này sẽ lên đến 50% dân số. Trong khi theo báo Les Echos ngày 04/03, hồi năm 1962, chỉ có 3% số người Pháp bị dị ứng phấn hoa. Không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người dân, dị ứng phấn hoa gia tăng còn ngày càng gây tốn kém cho ngân sách y tế. Vẫn theo Les Echos, mỗi năm dị ứng phấn hoa tiêu tốn 1,5 tỉ euro ngân sách Nhà nước Pháp.Trong số các lý do khiến ngày càng có nhiều người dị ứng phấn hoa, hay dị ứng với nhiều loại phấn hoa mới, các triệu chứng ngày càng phức tạp hơn … không thể không nói đến biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường. Để hiểu thêm về tình hình tại Pháp, RFI Tiếng Việt ngày 22/04/2024 có cuộc phỏng vấn bác sĩ Phạm Thi Nhân, chuyên khoa Phổi, Dị Ứng, Miễn Dịch, từng là trưởng khoa Dị Ứng Học của Viện Pasteur, Paris.RFI : Xin chào bác sĩ Phạm Thi Nhân. Xin bác sĩ cho biết tại sao người dân ở Pháp ngày càng mẫn cảm với phấn hoa và dễ bị dị ứng. Xu hướng này liệu có liên quan đến tình trạng biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường ? Bác sĩ Phạm Thi Nhân : Vâng, quả đúng là chúng tôi nhận thấy số ca dị ứng ngày càng gia tăng. Gần đây, chúng tôi đã thực hiện một cuộc khảo sát với khoảng một trăm bác sĩ chuyên khoa dị ứng ở Pháp. Tất cả các bác sĩ đều giải thích là họ ngày càng có nhiều bệnh nhân hơn, ngày càng nhiều người cần đến khám hơn. Số ca dị ứng tăng và mức độ nghiêm trọng cũng tăng. Các triệu chứng bệnh phức tạp hơn, có nhiều người bị hen suyễn và viêm kết mạc. Các triệu chứng ngày càng ảnh hưởng nhiều đến bệnh nhân. Từ năm 2019, có thể nói là từ sau Covid-19, số ca dị ứng đã tăng, và điều này cũng phù hợp với dự báo của Tổ Chức Y Tế Thế Giới (WHO), theo đó đến năm 2050, một nửa dân số thế giới sẽ bị dị ứng. Chúng tôi ngày càng ít ngạc nhiên hơn về những dự báo như vậy, khi nhìn vào tình hình như hiện nay.Tại sao số ca dị ứng lại tăng? Có thể là do nhiều yếu tố. Có những yếu tố bên trong, thuộc về cơ địa của mỗi người, nghĩa là bản chất mẫn cảm của họ, có thể là khuynh hướng di truyền ngày càng bộc lộ, do ô nhiễm không khí, khi chúng ta hít vào, làm biến đổi gien. Chẳng hạn có các hạt bụi siêu mịn, hay các hóa chất gây ô nhiễm vĩnh cửu … xâm nhập rất sâu vào cơ thể chúng ta, làm thay đổi biểu hiện của hệ miễn dịch của mọi người. Có lẽ cũng có những tác động bên trong liên quan đến sự điều tiết của hệ thần kinh nội tiết tác động lên hệ thống miễn dịch (…)Ngoài ra, còn có sự thay đổi môi trường, biến đổi khí hậu, sự gia tăng lượng phấn hoa mà chúng tôi ghi nhận trên các thiết bị cảm biến đo phấn hoa. Một vấn đề khác là ô nhiễm không khí. Tất cả những yếu tố này làm gia tăng các ca dị ứng.RFI : Biến đổi khí hậu làm tăng nguy cơ dị ứng phấn hoa. Liệu biến đổi khí hậu có làm nghiêm trọng thêm các ca dị ứng và khiến việc điều trị lâu hơn, phức tạp hơn ? Bác sĩ Phạm Thi Nhân : Khí hậu bị hâm nóng làm tăng nồng độ phấn hoa ở các loài cây và cỏ. Điều đó được nhận thấy trên các máy đo khắp nơi trên thế giới. Đó là vì mùa phấn hoa đến sớm hơn, như năm nay chẳng hạn. Và mùa phấn hoa, với thời kỳ phấn hoa nở rộ nhất, nồng độ phấn hoa cao nhất, cũng kéo dài hơn. Về trung và dài hạn, rất có thể sự gia tăng độ ẩm có thể sẽ làm thay đổi các hiện tượng khí hậu, chẳng hạn tăng độ ẩm trong môi trường.Việc người bệnh phải dùng thuốc chắc chắn sẽ tăng. Các phương pháp điều trị giải mẫn cảm cũng bị ảnh hưởng vì rất có thể thời gian điều trị sẽ phải lâu hơn, liều lượng thuốc có thể cũng phải tăng, do nồng độ phấn hoa cao. Và số bệnh nhân tăng sẽ làm tăng ngân sách chăm sóc sức khỏe nói chung. Chúng ta phải lường trước tất cả những điều này.RFI : Dị ứng phấn hoa không phải là một bệnh gây chết người, nhưng cũng không phải là vô hại ?Bác sĩ Phạm Thi Nhân : Điều này không đúng lắm nếu hiểu theo nghĩa dị ứng phấn hoa có thể gây ra bệnh hen suyễn, và trên thực tế bệnh hen suyễn gây ra các ca tử vong. Đáng tiếc là năm nào cũng có những ca tử vong, nhất là liên quan đến các hiện tượng khí hậu xảy ra trên đất Pháp mà chúng tôi gọi là « bão phấn hoa ». Hiện tại, hiện tượng này dù khá hiếm, nhưng xảy ra ngày càng nhiều hơn.Tôi xin giải thích : Vào thời điểm có bão, nồng độ phấn hoa tập trung khá cao tại một địa phương gây ra một kiểu dịch bệnh hen suyễn từng được mô tả là xảy ra ở thành phố Nantes (miền tây nước Pháp), mà năm nay chúng tôi cũng đã ghi nhận ở Paris. Vào thời điểm đó, chúng tôi thấy có một số lượng lớn bệnh nhân ồ ạt đến các khoa cấp cứu vì các vấn đề về hô hấp, các cơn hen cấp tính và thậm chí là rất nghiêm trọng. Và chính đây là thời điểm xảy ra nhiều ca tử vong. Thế nên dị ứng phấn hoa có khả năng gây tử vong, nhưng nói đúng hơn thì là dị ứng phấn hoa kích thích căn bệnh vốn đã nghiêm trọng là hen suyễn trở nặng thêm. Đó là hen suyễn dị ứng. Như vậy là bị hen suyễn, lại thêm dị ứng phấn hoa thì có thể dẫn đến bị kịch cho bệnh nhân.Ngoài điều kể trên thì quả thực dị ứng phấn hoa thường không được coi là bệnh cực kỳ nghiêm trọng. Thế nhưng, những gì người bệnh phải chịu đựng thì rất tệ. Họ thường phải ở trong nhà, không muốn ra ngoài trời, phải từ bỏ nhiều hoạt động cho dù thời tiết mùa xuân và mùa hè thường đẹp, không khí thì dễ chịu. Và nhất là đôi khi bệnh nhân cảm thấy chán nản, xuống tinh thần. Năng suất lao động của họ sẽ bị giảm, gây tốn kém chi phí cho doanh nghiệp. Thế nên, dị ứng phấn hoa không hề vô hại.Nhiều nghiên cứu kinh tế cho thấy bệnh này thực sự gây tổn thất tài chính và những chi phí y tế là đáng kể, đủ để trở thành mối lo ngại của các định chế. Xét về điểm này thì tình hình thật đáng lo ngại, vì cứ 3-4 người lại có 1 người bị dị ứng phấn hoa. Và số đông người bệnh như vậy gây ra một vấn đề có thể nói là mang tính toàn cầu.RFI : Nguy cơ dị ứng phấn hoa ở các đô thị và vùng nông thôn có giống nhau không ? Tại Pháp, người dân ở đâu bị dị ứng phấn hoa nhiều nhất ? Bác sĩ Phạm Thi Nhân :Thực ra dị ứng liên quan đến nhiều loại phấn hoa khác nhau. Các lịch về mùa phấn hoa cho thấy những giai đoạn dị ứng có thể khác nhau và đôi khi chồng lấn nhau. Trước hết là phấn hoa của các cây thuộc họ bạch dương (Bétulacées), mùa phấn hoa của cây bạch dương (Bouleau) là từ tháng Hai đến tháng Năm. Phấn hoa họ hòa thảo, tức là họ cỏ, họ lúa (Graminées) có thể kéo dài từ tháng Tư đến tháng Bảy. Nhưng lượng phấn hoa có thể thay đổi tùy thuộc vào vị trí địa lý, ví dụ cây bạch dương ở miền bắc của Pháp có nhiều phấn hoa hơn ở miền nam. Và ngược lại, phấn hoa cây cỏ thì ở miền nam Pháp lại có nhiều hơn. Vì vậy, với mỗi loại phấn hoa thì sẽ có những thay đổi do điều kiện địa lý hoặc theo thời gian.Về sự khác biệt giữa thành phố và vùng nông thôn, thì tôi có thể điều này thực sự phụ thuộc vào những điều kiện chúng ta tiếp xúc với phấn hoa, chẳng hạn như về không gian xanh, gió, phương hướng. Những đám mây phấn hoa có thể bay xa hàng trăm km. Ở các thành phố, phấn hoa có thể chịu thêm tác động từ ô nhiễm không khí, làm tăng tính gây dị ứng. Một mặt, phấn hoa tấn công, gây kích ứng đường hô hấp của người bệnh. Nhưng chúng tôi cũng thấy là điều kiện không khí ở đô thị cũng làm thay đổi đặc tính của phấn hoa và làm tăng khả năng gây dị ứng của phấn hoa.Về câu hỏi là tại Pháp ở đâu mọi người dễ bị dị ứng hơn, điều này phụ thuộc vào loại phấn hoa và theo mùa. Chẳng hạn, đối với phấn hoa cây chi Ambroisie, Herbacé thì sẽ có nhiều hơn ở miền nam Pháp, vùng thung lũng sông Rhône. Thế nhưng, chúng tôi nhận thấy là với biến đổi khí hậu, những loại cây này đã mọc lan đến tận vùng Bretagne, tức là lên đến tận miền tây bắc của Pháp.Điều chúng ta đang thấy ở Pháp là sự thay đổi hoàn toàn cảnh quan, tức là về đa dạng sinh học. Các loài cây sẽ thay đổi, sẽ di chuyển về phía bắc. Trên thực tế, nhiệt độ cứ tăng một độ thì các loài cây sẽ di cư thêm khoảng một trăm km, cả về độ cao. Nhiệt độ tăng thêm một độ thì cây cối cũng di chuyển đến nơi ở trên cao hơn.RFI : Nước Pháp có đủ bác sĩ chuyên khoa dị ứng để khám chữa cho số bệnh nhân đang gia tăng bùng nổ ? Là bác sĩ, ông thấy tình trạng gia tăng số ca dị ứng phấn hoa như hiện nay đáng lo ngại hay không ? Liệu Pháp có phải chỉ là một trường hợp đơn lẻ ở châu Âu ?Bác sĩ Phạm Thi Nhân : Đúng là chúng tôi lo ngại vì hiện giờ lực lượng chăm sóc chuyên khoa dị ứng có khoảng 3.000 người, nhưng số bác sĩ giảm liên tục do các đồng nghiệp của chúng tôi nghỉ hưu, do thiếu đào tạo bác sĩ chuyên khoa dị ứng, trong khi số bệnh nhân thì cứ tăng lên. Rõ ràng là sau 5-6 năm nữa thì tình hình sẽ phức tạp, các bệnh nhân sẽ khó tìm được bác sĩ để khám chữa.Để đào tạo các bác sĩ chuyên khoa dị ứng, cần ít nhất 5-6 năm, chương trình bác sĩ nội trú nhi khoa chỉ mới bắt đầu cách đây 3-4 năm nên chúng tôi cũng chưa có nhiều ứng viên. Nhiều bác sĩ nội trú và bác sĩ trẻ sẽ gia nhập đội ngũ bác sĩ ở bệnh viện, tức là hoạt động của họ sẽ không hoàn toàn là khám bệnh cho người dân, nên việc khám chữa chăm sóc sẽ không được tối ưu. Đây sẽ là điều gây căng thẳng cho cả đội ngũ chăm sóc y tế và người bệnh.Theo một kết quả nghiên cứu, phải đợi đến 7 năm sau khi xuất hiện các triệu chứng thì bệnh nhân mới đến phòng khám của bác sĩ chuyên khoa dị ứng. Họ dựa phần nào vào các loại thuốc điều trị có thể tự mua ở hiệu thuốc hoặc uống thuốc do bác sĩ đa khoa kê đơn. Nhưng sau đó một thời gian, khi các triệu chứng nghiêm trọng hơn, khiến họ thấy khó chịu thì bệnh nhân mới đi khám bác sĩ chuyên khoa để được khám xét kỹ hơn. Trung bình thời này này lên tới gần 7 năm. Thời gian này có thể sẽ tăng dần trong những năm tới. Chúng ta cần chú ý đến điều này.Còn nước Pháp có phải một trường hợp ngoại lệ không ? Tôi không chắc là vậy. Tôi nghĩ toàn bộ châu Âu đều ở trong xu hướng này. Tình hình ở Đông Âu sẽ còn tồi tệ hơn. Dị ứng phấn hoa sẽ còn tăng do các điều kiện khí hậu, ví dụ như sự gia tăng sự phát triển của cỏ phấn hương, ngải cứu, những loại cây thân thảo mà Quốc Hội xem là những loài cây ngoại lai xâm hại. Đây thực sự là một chủ đề về sức khỏe cộng đồng và ở Đông Âu đây sẽ là vấn đề cực kỳ lớn sau khoảng 10 năm nữa.RFI Tiếng Việt chân thành cảm ơn bác sĩ Phạm Thi Nhân đã tham gia chương trình !

covid-19 va li ngo nh rh hai nantes bretagne rfid kh pasteur tch xu trong nhi trung khi xin l th pha les echos bouleau ngoa rfi ti rfi xin

Singapore : Bề dày di sản kinh tế 20 năm của thủ tướng Lý Hiển Long

TẠP CHÍ KINH TẾ

Play Episode Listen Later May 7, 2024 9:12

Chuẩn bị khép lại 20 năm thời kỳ Lý Hiển Long, Singapore với 5,6 triệu dân là một trung tâm nghiên cứu uy tín trong khu vực, là một trong những quốc gia có cơ sở hạ tầng phát triển đầy đủ nhất, là một trong 5 nước « giàu nhất » thế giới, là bãi đáp của nhiều tập đoàn đa quốc gia không quá xa Hoa Lục. Thành công đó gắn kết với một chính sách ngoại giao tinh tế giữa hai siêu cường thế giới là Mỹ và Trung Quốc, với vai trò đầu tàu của ASEAN. Singapore đã dễ dàng qua mặt Hồng Kông trở thành tâm tài chính, thương mại năng động nhất của châu Á. Tôn trọng những giá trị của một nhà nước pháp quyền, Singapore là điểm đầu tư có uy tín với phương Tây.RFI tiếng Việt mời nhà báo Nguyễn Giang, cựu biên tập viên BBC hiện nghiên cứu tại viện Đông Nam Á ISEAS- Yusof Ishak – Singapore cùng nhìn lại 20 năm thủ tướng Lý Hiển Long cầm quyền.*****Vào lúc ông Lý Hiển Long nhường lại chiếc ghế thủ tướng cho thế hệ lãnh đạo thứ tư là ông Hoàng Tuần Tài (Lawrence Wong), các nhà quan sát đồng loạt đánh giá rất cao những thành tích kinh tế của Singpapore trong 2 thập niên qua và không quên nhắc lại thân thế của thủ tướng mãn nhiệm. Kinh tế Singapore sau 20 năm cầm quyền của PAPLà con trai cả của cố thủ tướng Lý Quang Diệu, trước khi lên lãnh đạo chính phủ, ông Lý Hiển Long từng điều hành các bộ Thương Mại và Công Nghiệp và cũng từng đảm nhiệm vai trò phó thủ tướng. Nhờ kinh nghiệm dày dặn đó, Singapore nay đang tiên phong trong nhiều lĩnh vực chứ không đơn thuần là một trung tâm tài chính của châu Á.Về nội trị; ông Lý Hiển Long cổ vũ cho các giá trị châu Á, được ghi vào Cương lĩnh của Đảng Nhân dân Hành động (PAP) cầm quyền. Chính sách của chính phủ là nâng cao vị thế của Singapore trong toàn cầu hóa, nhấn lạnh tính thực tiễn, thực dụng, vì sự hài hòa sắc tộc, văn hóa của các nhóm cư dân chính : người gốc Hoa, Mã Lai, Ấn Độ và hai nhóm nhập cư: giới chuyên gia có tay nghề cao và lao động phổ thông. Nguyễn Giang : « Về kinh tế, ông Lý Hiển Long được ghi nhận là để lại một di sản đáng nể cho Singapore nhờ chiến lược đầu tư khôn ngoan, dài hạn và tạo vị thế đặc biệt về thương mại quốc tế thời Toàn cầu hóa. Ông dẫn dắt Singapore bước vào thế kỷ 21 trở thành một nền kinh tế hàng đầu thế giới về kỹ thuật số, dịch vụ tài chính, tiền tệ quốc tế, hải cảng quan trọng nhất Đông Nam Á. Khi ông rời vị trí lãnh đạo, Singapore có trong tay 1,77 nghìn tỷ USD trong các quỹ chủ quyền (sovereign funds) và 480 tỷ USD trong kho dự trữ ngoại tệ (tính đến tháng 2/2024).Đặc biệt là sau đại dịch Covid, Singaopore không hề hụt đi đồng nào mà còn có thặng dư ngân sách liên tiếp. Giới quan sát nói ông Lý Hiển Long đã khéo léo dẫn dắt Singapore chống chọi đại dịch Covid bằng chính sách trợ cấp cho dân, giãn thuế cho doanh nghiệp, đẩy mạnh số hóa, tiêm vaccine đại trà và linh hoạt trong cách phong tỏa chống Covid, rồi nhanh chóng mở lại sinh hoạt kinh tế.Có thể nói, sau đại dịch, Hong Kong vì bị Trung Quốc bắt đóng cửa lâu đã mất luôn vị thế một trung tâm tài chính quan trọng của châu Á. Cùng lúc Singapore giành được cơ hội đó để vươn lên, thu hút thêm nguồn đầu tư và nhận cả một phần nguồn nhân lực cao cấp của Hồng Kông di chuyển sang Singapore sinh sống, làm ăn ».Thách thức về kinh tế và dân sốRFI : Thủ tướng Lý Hiển Long, thế hệ lãnh đạo thứ ba từ khi Singapore giành được độc lập năm 1965, để lại không ít thách thức cho đảo quốc này : Singapore nổi tiếng là nơi có đời sống đắt đỏ, thanh niên khó mà tìm được một mái nhà, dân số đang trên đà lão hóa và phải tuyển dụng 40 % lao động nhập cư. Hơn thế nữa những lợi thế của Singapore về thuế doanh nghiệp, về có sở hạ tầng đang bị một vài nơi khác như Dubai đuổi kịp… Tăng trưởng và sức hấp dẫn của Singpore có bị đe dọa hay không ?Nguyễn Giang : « Thứ nhất là trong 5,6 triệu người sống tại hòn đảo nhỏ thì dân số bản địa chỉ có 3,6 triệu người đang bị già đi nhanh, sinh suất giảm và nền kinh tế phải dựa vào 40% nhân khẩu nhập cư, bằng hai triệu người, gồm là giới chuyên gia và lao động phổ thông.Thứ nhì, sau đại dịch Covid, nền kinh tế dựa vào xuất khẩu là chính gặp vấn đề về tăng trưởng, chỉ đạt 1,1% năm 2023 vì nhu cầu hàng hóa, dịch vụ từ các thị trường lớn là Hoa Kỳ và Liên Âu giảm. Cuộc thương chiến Mỹ-Trung cũng đặt Singapore vào tình thế khó khăn khi muốn cân bằng quan hệ làm ăn để hưởng lợi từ cả hai thị trường này ».Nền ngoại giao linh hoạt, gắn chặt lợi ích an ninh với Phương TâyRFI : Những thành công kinh tế vừa nêu có được, chủ yếu nhờ chính sách đối ngoại rất « uyển chuyển » của Singapore dưới thời thủ tướng Lý Hiển Long, nhất là trong bối cảnh Trung Quốc và Mỹ tranh giành ảnh hưởng về nhiều mặt, đặc biệt là tại châu Á-Thái Bình Dương.Nguyễn Giang : « Nói về nền ngoại giao Singapore thì thời kỳ cầm quyền của ông Lý Hiển Long đánh dấu việc Singapore nêu quan điểm mạnh mẽ, nhất quán vì một ASEAN tôn trọng luật chơi quốc tế. Cùng với nền ngoại giao mềm mỏng của Indonesia, Singapore đã giúp ASEAN có tiếng nói rõ ràng hơn trên trường quốc tế, như trong vấn đề ủng hộ Ukraina khi nước này bị Nga xâm lăng. Ông Lý Hiển Long cũng tạo dấu ấn khác cha ông, cố Thủ tướng Lý Quang Diệu, người tuy ký kết an ninh chặt chẽ với Hoa Kỳ, vẫn cố gắng không làm mất lòng lãnh đạo Trung Quốc. Còn ông Lý Hiển Long, người học ở Harvard về, ngay sau khi lên nhậm chức thủ tướng năm 2004 đã sang thăm Đài Loan, gây phản ứng mạnh từ phía Trung Quốc.Singapore cũng kiên trì với chính sách không cô lập Đài Bắc mà còn giúp TQ và Đài Loan đối thoại thay vì đối đầu, bằng việc tổ chức hội nghị thượng đỉnh Tập Cận Bình và Mã Anh Cửu ở Singapore năm 2015. Một năm sau, ông Lý Hiển Long thay mặt Singapore, nước chủ tịch luân phiên của ASEAN, phê phán việc quân sự hóa ở Biển Đông của Trung Quốc, gây căng thẳng với Bắc Kinh.Tuy thế, quan hệ thương mại Singapore-Trung Quốc tiếp tục được nâng cao từ khi ký Hiệp định Tự do Mậu dịch song phương năm 2009. Cùng lúc, từ 2005, Singapore là đối tác an ninh quốc phòng của Hoa Kỳ, tuy không phải là đồng minh quân sự (security partner, not US treaty ally) và quan hệ này được thắt chặt liên tục những năm qua ».RFI : Mỹ điểm tựa quân sự cốt yếu của Singapore ?Nguyễn Giang : « Thủ tướng Lý Hiển Long có nhiều chuyến thăm Hoa Kỳ liên tiếp mấy năm qua, vào các năm 2022, 2023, 2024, để dự các hội nghị APEC, LHQ, thăm các đại công ty công nghệ ở California và tới Washington DC hội đàm với lãnh đạo Hoa Kỳ. Singapore ủng hộ viễn kiến ‘Ấn Độ -Thái Bình Dương mở' (Open Indo-Pacific) của chính phủ Biden. Singapore có quân cảng Changi để đón các tàu chiến, gồm cả hàng không mẫu hạm của Mỹ và Anh và đầu năm nay đã quyết định mua 8 chiếc F-35, chiến đấu cơ thế hệ mới từ Hoa Kỳ ».Singapore và ASEANRFI : Là một trong 5 thành viên ban đầu của Hiệp Hội Đông Nam Á từ năm 1967, Singpore cùng với Indonesia hiện là hai đầu tàu của toàn khối ASEAN, có tiếng nói mạnh mẽ và rõ ràng trên nhiều hồ sơ quốc tế, từ khủng hoảng ở Miến Điện đến chính sách đối với Nga trong cuộc chiến Ukraina … Riêng quan hệ giữa Singapore với Việt Nam thì sao ? Nguyễn Giang : « Trong những năm cuối ở vị trí thủ tướng, ông Lý Hiển Long đưa Singapore trở thành quốc gia ASEAN duy nhất tung ra lệnh cấm vận trừng phạt Nga vì cuộc chiến của Kremlin ở Ukraina. Theo đánh giá của GS Michael Barr, một chuyên gia về chính trị Singapore ở Úc thì ông Lý Hiển Long đã chọn cách nói thẳng, dựa trên những giá trị quốc tế phổ quát trước các câu hỏi mà Đông Nam Á và Singapore đối mặt, “vứt bỏ chiếc áo choàng mờ ảo, nước đôi” (cloak of ambiguity).Năm ngoái, Singapore nói sẽ tuân thủ mọi lệnh trừng phạt nếu có của Liên Hiệp Quốc với các tướng lĩnh Miến Điện và đã rà soát, ra lệnh cho các ngân hàng cắt giao thương tài chính với Liên bang Myanmar nhằm ngăn giới quân sự ở Naypyidaw mua vũ khí từ bên ngoài.Còn trong quan hệ với Việt Nam, chính phủ của ông Lý Hiển Long đã ký Đối tác chiến lược trong chuyến thăm của ông năm 2013 tới Hà Nội. Singapore và Việt Nam chia sẻ quan điểm bảo vệ tự do hàng hải ở Biển Đông. Đón thủ tướng Việt Nam, ông Phạm Minh Chính sang thăm Singapore năm ngoái, lãnh đạo Singapore nhấn mạnh về ba lĩnh vực hợp tác mới với VN là chuyển đổi năng lượng xanh, nền kinh tế số và công nghệ cao. Ngoài ra, Việt Nam cũng là nước cung cấp nguồn lao động chủ yếu trong lĩnh vực dịch vụ ăn uống, bán lẻ cho Singapore. Mô hình cải cách bộ máy công quyền của Singapore được Việt Nam quan tâm tìm hiểu.Tuy thế, trong ASEAN, Indonesia hiện là đối tác quan trọng nhất của Singapore và trong chuyến thăm mới đây tới Bogor, cuối tháng 4/2024 ông Lý Hiển Long đã cùng tổng thống sắp mãn nhiệm của Indonesia Joko Widodo (Jokowi) cùng quan chức hai bên ký kết bốn thỏa thuận hợp tác song phương quan trọng. Đó là các thỏa thuận cấp nhà nước về lãnh hải, quân sự, an ninh và chính sách thông tin, với sự chứng kiến của hai nhà lãnh đạo kế tiếp, Phó Thủ tướng Singapore Hoàng Tuần Tài và tổng thống tân cử của Indonesia Prabowo Subianto.Đây chính là những gì ông Lý Hiển Long và ông Jokowi để lại cho những người kế nhiệm chăm lo vào những năm tới. Mối quan hệ này sẽ giúp hai quốc gia chủ chốt ở ASEAN có chỗ dựa vào nhau tốt hơn để đối phó với các biến động trên thế giới, nhất là xung khắc Mỹ-Trung trong cuộc cạnh tranh đại cường của thế kỷ ».RFI : Xin cảm ơn nhà báo Nguyễn Giang, cựu biên tập viên BBC World Service, Luân Đôn, hiện nghiên cứu tại Viện ISEAS-Yusof Ishak, Singapore.

covid-19 california joe biden washington dc bbc harvard hong kong singapore dubai indonesia loans li ngo usd bi gi myanmar nh hoa ukraina pap nam chu asean apec rfi bbc world service vn nguy nga nghi khi tuy hn kinh jokowi giang tq bogor hoa k trung qu changi open indo pacific hoa l rfi th papl rfi xin

Nhà văn Kim Thúy và những khúc hát “ru” của người tị nạn

Play Episode Listen Later Apr 24, 2024 13:15

Từ một cô bé 10 tuổi, không biết tiếng Pháp, lạ lẫm trên đất Canada sau chặng đường dài xin tị nạn, Kim Thúy trở thành nhà văn Pháp ngữ với những cuốn sách được đọc tại hàng chục quốc gia trên thế giới. Bà cũng là một trong 4 nhà văn được đề cử tại giải Tân Hàn Lâm Văn Học - New Academy Prize in Literature (được lập ra năm 2018 thay thế giải Nobel Văn học). Năm nay, xứ nói tiếng Pháp tại Canada - Québec là « khách mời danh dự » của Hội Sách Paris (Festival du livre), diễn ra từ ngày 12 đến ngày 14/04, ngay dưới chân tháp Eiffel, tại Grand Palais Ephémère. Kim Thúy là một trong 42 nhà văn thuộc phái đoàn Québec, đến giới thiệu với độc giả tại thủ đô Pháp những tác phẩm xoay quanh các chủ đề « về chiến tranh », về tình yêu, tình người, hay về con đường tị nạn chông gai hay những cố gắng hòa nhập vào một nhịp sống mới nơi xa xứ.Tác phẩm đầu tay « Ru » được xuất bản năm 2009 là một trong những cuốn truyện làm lên tên tuổi của Kim Thúy, đã được dịch ra hơn 28 thứ tiếng và xuất hiện tại hơn 40 quốc gia. Cuốn sách là những mảng ký ức được lắp ghép, là một cuốn tự sự dưới góc nhìn của một cô bé 10 tuổi sinh ra trong gia đình trung lưu ở Sài Gòn, theo gia đình, lên thuyền rời khỏi Việt Nam sau năm 1975, là những chiêm nghiệm về cuộc đời với vô vàn những đối lập, về số phận thăng trầm của gia đình thuyền nhân “dạt” vào Québec năm 1979.Hiện sinh sống tại Montréal và dành toàn thời gian cho văn chương, Kim Thúy cũng đã cho ra mắt nhiều cuốn sách khác như Mãn, Vi, À toi, Em…, tất cả đều bằng tiếng Pháp. Nhà văn gốc Việt đã nhận được nhiều giải thưởng trong đó có Giải thưởng văn học của Toàn quyền Canada (Prix littéraire du Gouverneur général 2010). Bà cũng được đề cử giải Tân Hàn Lâm Văn Học vào năm 2018. (New Academy Prize in Literature).Trước khi trở thành nhà văn, Kim Thúy từng trải qua cuộc sống tại những trại tị nạn tạm bợ ở Malaysia, từng lênh đênh trên biển không rõ phương hướng, nhưng bà cũng từng ngồi băng ghế tại trường luật ở Montréal. Bà gia nhập Đoàn luật sư Québec năm 1995, làm việc cho hãng luật Canada Stikeman Elliott và có chuyến công tác dài hạn tại Việt Nam vào những năm 1990. Bà cũng từng làm không ít việc, từ thợ may, đầu bếp, chủ nhà hàng chođến cố vấn cho Cơ quan hỗ trợ phát triển Canada, và nhân viên lãnh sự Canada ở Sài Gòn.***Nhân Hội Sách Paris – Festival du livre, RFI Tiếng Việt đã có dịp trao đổi với nhà văn Kim Thúy.***RFI: Xin cảm ơn bà Kim Thuý đã dành thời gian trả lời phỏng vấn của RFI Tiếng Việt, trước tiên, xin được hỏi về cuốn sách đầu tay của bà, được xuất bản năm 2009 và cho đến nay vẫn là một trong những cuốn nổi tiếng nhất, với hơn 800 000 đầu sách được bán ra trên khắp thế giới. Lúc đó, bà khoảng hơn 40 tuổi, từng làm nhiều công việc khác nhau, đã có gia đình, và quyết định viết sách. Đâu là động lực khiến bà quyết định cầm bút viết về câu chuyện của mình, khai thác những ký ức của tuổi thơ ?Kim Thúy : Thực sự là tôi không quyết định viết, mà lúc đó, khi lái xe, dừng trước đèn đỏ, tôi hay ngủ gục, và như vậy dễ bị tai nạn xe, thành ra xe của tôi hay bị đụng với các xe khác. Để không ngủ thì tôi hay viết các danh sách mình làm hôm sau, viết các danh sách mùi hoa, sau đó không còn ý tưởng khác rồi mình cứ viết thôi, mà không biết là mình đang viết sách. Tôi viết và không phải có ý định chính xác từ hồi đầu. Sau đó bạn bè nói là phải viết tiếp đi. Thực sự là tôi không phải là người gửi bản thảo, mà lúc đó chỉ là những ghi chép. Bản thảo do một người bạn mang đến 1 nhà xuất bản và được chấp nhận. Lúc đó, không có tựa, không có tên, không có số trang, mà chỉ là 1 đống giấy. Khi nhà xuất bản chấp nhận thì thành cuốn sách và vì cuốn sách đó mà mình thành nhà văn, chứ không phải vì là nhà văn mà mình viết sách đó.RFI : Tại sao các cuốn sách của bà, dù đều được viết bằng tiếng Pháp, nhưng tựa đề hầu hết được đặt bằng tiếng Việt, và thường là những từ rất ngắn, như Ru, Mãn, Vi hay Em, ngụ ý của bà là gì ?Tôi rất thích kể chuyện, bất cứ chuyện gì cũng thích kể, và thứ hai là tôi rất thích những chữ, từ, có những từ rất hay. Tôi hay nghĩ là ai mà ngồi xuống để đặt ra những cái tên này. Ví dụ như “ru” (có nghĩa là con suối nhỏ trong tiếng Pháp), nghe rất đơn giản. Những ai sống ở Việt Nam, chưa bao giờ học một thứ tiếng khác có thể không thấy chữ đó hay. Nhưng khi được có cơ hội trở lại Việt Nam làm việc, tôi thấy chữu“ru” vô cùng ấm áp, trong chữ đó là mình ru con cho đến lúc con mình ngủ, tiếng Pháp không có chữ đó, họ hay nói là “mettre un enfant au lit”, thí dụ vậy, nhưng không có ru con, mình có thể nói “bercer un enfant”, nhưng không phải đến ru đến khi con ngủ. Một từ chỉ có hai chữ nhưng nó đầy ý nghĩa, đó là những tiếng đầu tiên cho đứa con mình, chứa chất cả tình yêu, tình thương trong đó, mà chỉ có hai chữ làm cho trong đầu mình có thể thấy được tất cả hình ảnh đó. Còn với cuốn “Vi”, chữ vi trong tiếng Việt nghĩa là “nhỏ”, nhưng tiếng Pháp, cùng cách phát âm với “vie” - cuộc sống, thì có thể có nghĩa rất lớn. Hay cuốn “Em”, trong tiếng Pháp, gần với từ aime trong từ aimer, theo thể mệnh lệnh. Trong một từ rất nhỏ, 2, 3 chữ thôi có thể nêu được 2 văn hóa, hai văn hóa gặp nhau trong hai chữ đó, hai văn hóa đó đều trong đầu, trong tim mình. Tìm được chữ có 2 văn hóa, nó phản ánh chính bản thân mình được nhận 2 văn hóa Việt Nam và Québec.RFI : Trong hầu hết các sáng tác của bà, dường như các cuộc chiến tranh ở Việt Nam bao trùm khắp các câu chuyện được kể ?Kim Thuý : Chiến tranh, tôi sinh trong thời điểm đó, chiến tranh là lúc mà tất cả các cảm xúc thường hàng ngày, vui buồn thường ít hơn so với trong thời điểm khó khăn, buồn nhiều vui nhiều hơn. Ví dụ khi chờ đợi 1 người thân trở về từ chiến trận, cái vui nó lên đến cực điểm, buồn cũng vậy, nó rất sâu đậm. Trong những lúc khó khăn đó, mình có được những cảm xúc, rất rõ ràng, rất đối lập, nên viết rất dễ, không hẳn là dễ nhưng có nhiều chuyện để viết hơn, vừa vui vừa buồn lẫn lộn với nhau, vừa đau vừa sướng, nhiều khi trong những lúc khó khăn đó, ăn được một chén cơm đó là đã cảm thấy hạnh phúc rồi.Sau 15 năm viết lách, tôi cảm thấy mình có trách nhiệm để nói lên những vấn đề mà lịch sử sẽ không ghi lại, những chuyện về người vượt biên. Tại Việt Nam, chuyện đó không được ghi trong sách lịch sử. Lúc đó và bây giờ cũng vậy, trang sử đó ở Việt Nam không tồn tại. Ngoài ở Việt Nam, người Việt cũng đã đi rất nhiều xứ nhưng người Việt lại không đủ quan trọng để đi vào lịch sử của những xứ mà người Việt mình định cư. Thành ra là đối với tôi, câu chuyện đó cần được ghi lại. Ba má của tôi cũng lớn tuổi, và một ngày nào đó sẽ mất đi, mình sẽ mất đi những trang sử đó. Tôi hy vọng là nhiều người cùng viết để giữ lại trang sử đó, để giữ lại những câu chuyện về thời điểm của Việt Nam xảy ra ngay lúc đó, vậy thôi, để chia sẻ với nhau. Tại vì lịch sử rất quan trọng để mình hiểu mình từ đâu đến và nhìn vào tương lai, để quyết định là mình tiếp tục như vậy hay là thay đổi. Đối với, Thúy lịch sử là lịch sử thôi đó là những câu chuyện xảy ra lúc đó, không xấu không tốt, vấn đề là nêu ra những chuyện gì đã xảy ra.RFI : Trong cuốn Ru bà từng nói ngắn gọn về trải nghiệm trở về Việt Nam, “làm việc với những người từng ở phe đối lập”, vậy điều gì khiến bà đưa ra quyết định này ?Kim Thuý : Khi có dịp trở về Việt Nam làm việc, lúc đó đã mấy chục năm sau chiến tranh, nếu mình tiếp tục nhìn 1 người Việt Nam khác là người đó đã làm cho mình phải khó khăn thì cái đó giống như là mình phải tiếp tục chiến tranh. Tôi cho rằng mình phải chấp nhận là chiến tranh đã chấm dứt và từ đó trở đi mình phải ngồi xuống nói chuyện với nhau. Vì thế khi có dịp trở về Hà Nội, tôi gặp những người mẹ, những người đàn bà, đã góa phụ mất con, mất anh, mất bố, tôi cảm thấy cái đau, y như những người mẹ khác, dù người con đó là theo phe này hay phe kia. Chiều sâu của nỗi đau đó vô cùng sâu, vô cùng buồn, cái buồn đó đều giống nhau. Mình phải quên đi ai là bên phe nào, phần lớn những người trẻ đó không có chọn, không có quyền lựa chọn, tùy nơi mình sinh ra thì mình phía A hay phía B. Đối với tôi, việc ngồi xuống cùng nhau, nói chuyện với nhau, rất quan trọng, để chia sẻ, và từ cái đau buồn đó để mà thương nhau. Thành ra mình phải ngồi xuống với nhau. Có thể là khóc chung vs nhau, cười chung với nhau, gần 50 năm rồi, “il faut pas donner droit à la guerre de continuer, la résistance aujourd'hui, on termine, on ferrme la porte, il faut se concilier, il faut s'aimer pas seulement se concilier” – không được để chiến tranh tiếp tục, hãy kết thúc nó, đóng cánh cửa đó lại. Chúng ta cần phải giảng hoà, không chỉ giảng hoà mà cần phải thương nhau.

canada literature malaysia ngo gi nh ru nam eiffel sau trong khi hn gouverneur kim th canada qu rfi t rfi ti rfi xin

Họa Mi: 50 năm dâng tiếng hát cho đời

Play Episode Listen Later Apr 17, 2024 20:04

Trong 50 năm qua, ngoại trừ một khoảng thời gian bị ngắt quảng do hoàn cảnh gia đình, tiếng hát của Hoa Mi vẫn vang lên thánh thót tại Việt Nam, tại Pháp và tại nhiều tiếng Pháp. Trở về hát ở Việt Nam từ năm 2015, nữ ca sĩ đã quay lại Paris cuối tháng 3 năm nay để tham gia trình diễn trong một số chương trình. Nhân dịp này, mời quý vị cùng với chúng tôi gặp gỡ Họa Mi tại phòng thu của đài RFI. RFI: Xin chào chị Họa Mi.Họa Mi: Họa Mi xin chào Thanh Phương và khán thính giả RFI.RFI: Thưa chị Họa Mi, hôm nay chúng ta sẽ cùng nhau gợi nhắc lại những kỷ niệm đã đánh dấu cuộc đời của chị tại Paris. Nhưng trước hết, đã 50 năm đứng trên sân khấu, bây giờ khi hồi tưởng lại những ngày đầu bước vào nghề, chị có những kỷ niệm gì, những cảm xúc gì? Họa Mi: Hôm trước Họa Mi có được trình diễn trong một show của ca sĩ Thanh Thanh đánh dấu 30 năm ca hát, lúc đó Họa Mi nhớ lại mình đã có được 50 năm trong nghề! Họa Mi bắt đầu hát chuyên nghiệp vào năm 1974 tại Sài Gòn. Họa Mi được may mắn thi vào Trường Quốc gia Âm nhạc năm 1972, là một trong 8 người đầu tiên luyện về thanh nhạc và học ký xướng âm tại trường này.RFI: Trước đó không có ai dạy thanh nhạc ở Sài Gòn?Họa Mi: Không. Trước đó Trường Quốc gia Âm nhạc chỉ dạy đàn thôi. Lần đầu tiên có một môn mới là môn dạy hát và luyện giọng về thanh nhạc và Họa Mi được là người đầu tiên đậu vào khóa đầu tiên của trường. RFI: Vậy những người thầy nào đã dạy thanh nhạc cho chị vào thời gian đó?Họa Mi: Thời gian đó thì Họa Mi học thầy Đoàn Chính, con của nhạc sĩ Đoàn Chuẩn, một nhạc sĩ nhạc tiền chiến rất nổi tiếng.RFI: Thời đó thì đa số các ca sĩ là xuất thân từ các lò nhạc như lò Nguyễn Đức, trong khi chị được học thanh nhạc hẳn hoi. Nhưng chúng tôi được biết là trước đó, Họa Mi cũng đã đi hát rồi. Thế thì trước đó chị hát trong những chương trình gì? Họa Mi: Họa Mi đã mê hát từ lúc còn nhỏ. năm 15 tuổi, Họa Mi có tham gia một ban hợp xướng. Hồi xưa ở Viện Pasteur có một ông bác sĩ là Bùi Duy Tâm sáng lập ra một ca đoàn gọi là ca đoàn Gió Khơi, tập hợp những người amateur thích nhạc và có một số ca sĩ có tiếng, lâu lâu đến tham gia hát những bài hợp xướng. Ca đoàn mời những nhạc sĩ nổi tiếng đến hòa âm và tập cho những người amateur hát những bài hát nổi tiếng ngày xưa, cũng như rất nhiều bản trường ca. Họa Mi được hát trong "nhóm bè soprano" và được lĩnh xướng vì có giọng tốt, được lên TV!.Nhạc sĩ Đoàn Chính có được mời đến để hát trong ca đoàn đó và hát đơn ca nữa. Nhờ cơ hội đó, ông mới gặp Họa Mi và nói là Họa Mi có giọng rất tốt, nên thi vào trường nhạc, vì có một lớp thanh nhạc đầu tiên để học, luyện về giọng, ký xướng âm, nhạc lý. Họa Mi đồng ý đi thi và đậu vào năm 1972.RFI: Một trong những nhạc sĩ để lại nhiều dấu ấn trong cuộc đời nghệ thuật của chị, đó là nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ. Chính ông đã đặt nghệ danh Họa Mi cho chị. Chị bắt đầu làm việc cho Hoàng Thi Thơ như thế nào?Họa Mi: Phải nói là nghề ca hát tìm đến Họa Mi, chứ Họa Mi chỉ là một người yêu âm nhạc thôi, cũng giống như mọi người, tức là thích hát, thích tham gia các chương trình âm nhạc để thoả ước muốn của mình. Nhưng một hôm, Hoàng Thi Thơ tìm đến Họa Mi qua một người nhạc sĩ là anh Bùi Thiện. Bùi Thiện lúc đó làm việc cho chương trình Maxim của nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ, một chương trình đại nhạc hội, ca múa rất nổi tiếng của Sài Gòn hồi xưa, trình diễn mỗi đêm ở nhà hàng Maxim.Ông Hoàng Thi Thơ coi đài truyền hình mới thấy Họa Mi hát trong các chương trình amateur. Trường nhạc cũng được lên, trường Gia Long mà Họa Mi học cũng được lên và Họa Mi đều được hát solo hết. Rồi Ban Gió Khơi cũng lên truyền hình. Ông Hoàng Thi Thơ thích giọng hát của Họa Mi nên tìm đến Họa Mi. Ông muốn đưa Họa Mi vào chương trình Maxim với tư cách một ca sĩ chuyên nghiệp và ông đã lăng-xê Họa Mi. Hồi xưa Họa Mi hát lấy tên là Trường My, chứ chưa phải là Họa Mi. Chính nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ đã mời Họa Mi và đặt tên là ca sĩ Họa Mi năm 1974.RFI: Kể từ năm 75, sau một thời ngắn, chị cũng đã trở lại sân khấu ở Việt Nam với tư cách ca sĩ chuyên nghiệp. Nhưng trong cuộc đời của chị, năm 1988 là một bước ngoặt rất lớn, bởi vì lúc đó chị sang trình diễn Paris và đã quyết định ở lại Pháp. Những năm sau đó chị có tiếp tục đi hát?Họa Mi: Từ năm 88, Họa Mi có đi hát một thời gian khoảng 3 - 4 năm, vì nghề của mình là ca sĩ. Vừa mới định cư tại Pháp thì Họa Mi bắt đầu đi hát cho trung tâm Thúy Nga vì được mời. Sau đó thì Họa Mi đi khắp các nước ở châu Âu và hát tất cả các show của Paris by Night, hát cho mấy nhà hàng để có thu nhập cho mình. Nhưng từ lúc gia đình Họa Mi qua, thì Họa Mi tạm ngưng công việc ca hát thường xuyên để lo cho các con. RFI: Thưa chị Họa Mi, chị gắn bó với Paris không phải chỉ vì chị đã sống lâu năm ở thủ đô nước Pháp, mà cũng bởi vì đây là nơi đã ra đời một ca khúc gắn liền với tên tuổi của chị đó là ca khúc “Em đi rồi” của nhạc sĩ Lam Phương. Bài hát đó ra đời trong hoàn cảnh như thế nào?Họa Mi: Thật sự thì một kỷ niệm mang dấu ấn trong cuộc đời Họa Mi chính là bài hát “Em đi rồi”. Khi Họa Mi ở lại Pháp, tất cả các báo đều đăng tin tức của cô ca sĩ định cư tại Pháp. Hoàn cảnh của Họa Mi lúc đó là có gia đình, 3 đứa con và ông xã thì bị bệnh mắt, không nhìn rõ được, phải đi trị bệnh. Cho nên Họa Mi ở lại Pháp để lo cho chồng và con sang, chồng thì được trị bệnh và các con được ăn học. Anh Lam Phương thì có một kỷ niệm rất là lạ với Họa Mi tại vì anh ấy không hề biết Họa Mi. Khi anh Lam Phương đã là một nhạc sĩ rất nổi tiếng ở Việt Nam thì Họa Mi còn trẻ. Họa Mi biết những bài hát của anh ấy, nhưng không bao giờ có dịp để diện kiến được vì anh ấy là một nhạc sĩ lớn, còn Họa Mi là một đứa trẻ 15-16 tuổi thì làm sao. Nhưng vì yêu âm nhạc, Họa Mi đều biết tất cả những nhạc phẩm hồi xưa của Lam Phương. Khi qua bên đây năm 1998 thì Họa Mi lúc đó đã 33 tuổi, khi đọc được câu chuyện của Họa Mi trên báo chí thì anh Lam Phương có cảm xúc và viết bài hát “Em đi rồi”. Anh ấy đã tìm gặp Họa Mi và tặng cho Họa Mi bài hát này: “ Anh viết bài này để tặng cho em”. Và anh đem đàn guitar đến để đàn cho Họa Mi hát tại nhà một người bạn, đó là chị Thảo. Một kỷ niệm có thể nói là Họa Mi không bao giờ quên. Trong một căn bếp, anh đàn guitar và đàn melody của bài hát đó, rồi anh cho Họa Mi xem những lời anh viết. Họa Mi phải nói là rất cảm động. Thật sự thì anh không quen Họa Mi, cho nên những lời hát đó chưa có sát lắm với cuộc sống của Họa Mi, cho nên Họa Mi có xin phép Lam Phương sửa một vài câu để cho nó gần gũi hơn và tình cảm hơn khi mình trình diễn một bài hát nói về cuộc đời của mình. Anh đồng ý và nói :” Em cứ việc sửa theo ý của em!”RFI: Trong khung cảnh đơn sơ đó, tức là trong căn nhà bếp với tiếng đàn của Lam Phương, khi hát những câu đầu tiên trong bài hát, cảm xúc của chị như thế nào?Họa Mi: Rất cảm động, vì Họa Mi tự nghĩ là mình có may mắn được một người nhạc sĩ nổi tiếng viết cho mình một bài hát về mình. Có nhiều người ca sĩ, nhưng đâu phải ca sĩ nào cũng được nhạc sĩ viết riêng cho mình như vậy? Họa Mi may mắn gặp được Lam Phương và anh cũng ở Paris, thấy Họa Mi đến Paris thì anh ấy cảm động và viết một bài hát để tỏ lòng thương cảm với cuộc sống và hoàn cảnh của Họa Mi. Họa Mi rất cám ơn anh ấy.Sau đó, Lam Phương đề nghị cho Trung tâm Thúy Nga lần đầu tiên quay Họa Mi bài hát đó trong chương trình Paris by Night 6.RFI: Khi chị trình diễn bài hát “Em đi rồi” lần đầu tiên, khán giả khắp nơi đã đón nhận như thế nào?Họa Mi: Rất là ngạc nhiên. Sau khi chương trình đó được phát hành, tất cả những người Việt Nam sống ở nước ngoài đều mủi lòng và bài hát đó trở thành một hiện tượng trong năm 1988 đó và Họa Mi được yêu mến rất nhiều. RFI: Có lẽ đó là bởi vì nội dung bài hát phù hợp với hoàn cảnh của khá nhiều người vào thời gian đó?Họa Mi: Thì một thời gian Họa Mi đi hát khắp nơi gặp những khán giả nói với Họa Mi: "Chị ơi, chị hát bài đó em rất là cảm động vì sao mà giống hoàn cảnh của em quá vậy!". Cho nên Họa Mi nghĩ rằng vì hoàn cảnh của mình cũng giống như của nhiều người khác, nhưng mình là người đã hát lên tâm tình của chính mình và của chính những người cùng cảnh ngộ, cho nên mình được yêu thương. Nhờ vậy bài hát đó gắn liền với tên tuổi của Họa Mi cho đến bây giờ.RFI: Ngoài ca khúc “Em đi rồi” mà nhạc sĩ Lam Phương sáng tác riêng cho chị, chị có giữ những kỷ niệm nào khác với Lam Phương khi anh còn ở Paris?Họa Mi: Sau buổi gặp anh hôm đó thì anh nói: “Bây giờ có đài RFI mời anh em mình lên phỏng vấn và em sẽ hát một bài nhe. Em hát một bài của anh đi”. Họa Mi nói :" Dạ". Thế là hai anh em được mời lên đài RFI. Lam Phương cầm cây đàn guitar, nhưng Họa Mi không hát bài “Em đi rồi” mà hát bài “Trăm nhớ ngàn thương” của anh Lam Phương. Chính anh đã đệm đàn cho Họa Mi hát direct. Đó chính là kỷ niệm đáng nhớ của Họa Mi với anh Lam Phương tại Paris. RFI: Sau đó hai anh em có thường xuyên gặp nhau không?Họa Mi: Sau đó, anh Lam Phương vẫn ở Paris và chúng tôi rất thường xuyên gặp nhau. Ở Paris, như Thanh Phương cũng biết, nghệ sĩ khó mà sống bằng nghề của mình thường xuyên được. Anh Lam Phương có làm việc trong một restaurant. Mỗi week-end, anh có một buổi dành cho những người yêu nhạc, tối thứ bảy hay tối chủ nhật. Anh là người đàn guitar, bạn bè tới ăn cơm ở đó, ai muốn hát thì anh đàn cho hát. Rất đơn giản, nhưng rất ấm cúng. Anh Lam Phương có làm việc đó trong một thời gian và Họa Mi có đến chơi thường để gặp anh. RFI: Sau nhiều năm vắng mặt ở thủ đô Pháp, lần đầu tiên quay lại Paris, chị có cảm xúc như thế nào. Tất cả những hình ảnh của Paris có gợi nhớ chị những kỷ niệm trước đây?Họa Mi: Họa Mi đã ở Pháp 36 năm. Sau một thời gian ngưng công việc khác rồi thì Họa Mi trở lại nghề của mình từ 2015. Hoa Mi rất là vui và khi trở lại Paris, Họa Mi đem tiếng hát để gặp gỡ lại anh chị em, các khán giả tại Pháp, tại Paris, nơi mà Họa Mi rất yêu mến, nơi đã cưu mang mình trong 36 năm.Họa Mi rất cảm động, tại vì sau một vài show thì mọi người đều nhớ Họa Mi, rất thương Họa Mi và rất muốn Họa Mi tiếp tục nghề này. Họa Mi hứa là từ đây về sau Họa Mi chỉ có ca hát thôi, không làm gì khác nữa!RFI: Hiện nay phần lớn thời gian là chị sống ở Việt Nam. Vì sao chị đã quyết định quay về Việt Nam để tiếp tục nghề ca sĩ?Họa Mi: Tại sao Họa Mi về Việt Nam để trình diễn thường hơn? Như Thanh Phương nói, đó cũng là một bước ngoặt của cuộc đời. Năm 1988 khi Họa Mi sang Pháp thì vẫn còn ca hát, nhưng vài năm sau thì mình không thể tiếp tục. Cho đến 2015, rất là lâu, thì Họa Mi có một lời mời từ Việt Nam thông qua chị Bạch Yến. Bên đó, đài truyền hình muốn vinh danh những người ca sĩ nổi tiếng đã có cuộc đời ca hát lâu dài, trong đó có Họa Mi. Họ đã nhờ Bạch Yến liên lạc với Họa Mi bên Pháp và Họa Mi đã đồng ý trở về làm chương trình đó tại nhà hát Hòa Bình, trước từ 2.000 đến 2.500 khán giả. Rất là ngạc nhiên. Sau một thời gian rất lâu Họa Mi mới trở về Việt Nam, thì đêm đó đã có rất nhiều khán giả từ xa đến. Họa Mi rất cảm động, nghĩ rằng mình được yêu thương như vậy, khán giả nhớ mình như vậy, mà mình đã bỏ phí biết bao nhiêu thời gian, cả hơn 10 năm không tiếp tục nghề này, Họa Mi cảm thấy thật sự mình có lỗi với chính mình và với khán giả. Khán giả trách: “ Tại sao chị không đi hát nữa? Chị vẫn có giọng ca như thế này, chị vẫn được chúng tôi chờ đợi, yêu mến, mà tại sao chị không hát nữa?". Họa Mi rất áy náy và quyết định từ đó Họa Mi sẽ trở lại nghề hát và tiếp tục tới bây giờ là đã 9 năm rồi.RFI: Ngoài việc hát cho những chương trình đó thì chúng tôi được biết chị cũng có những hoạt động văn nghệ mang tính chất từ thiện. Chị vẫn tiếp tục công việc đó?Họa Mi: Từ năm 2015, khi trở về Việt Nam, Họa Mi vẫn tiếp tục làm cho hội "Tiếng hát vì người nghèo", do một cha thành lập mười mấy năm rồi. Khi Họa Mi về nước thì cha đã mời Họa Mi tham gia, đi đến những vùng xâu, vùng xa, gặp tất cả những đồng bào nghèo, cho họ gạo, mắm muối, mì, nước, rồi hát cho họ nghe, không bán vé. Khi xem chương trình này thì các mạnh thường quân trên thế giới gởi tiền ủng hộ cha, để cha xây những ngôi nhà tình thương, cho những người già neo đơn. Họa Mi còn nhớ có một lần, một mạnh thường quân ở Mỹ gởi cho cha 1.000 chiếc xe đạp gởi tặng những trẻ em nghèo ở vùng quê miền Tây. Cha đã phân phát những xe đạp đó để các em có phương tiện đi học. Họa Mi rất vui là được cộng tác với chương trình "Tiếng hát vì người nghèo", vì Họa Mi được làm một cái gì đó có ý nghĩa. Còn những chương trình lớn, hát để lấy tiền, thì thỉnh thoảng Họa Mi mới tham gia, chứ không tham gia nhiều như những người khác. Họa Mi tham gia hoạt động từ thiện nhiều hơn, ngoài việc hát trên đài truyền hình hoặc làm giám khảo để góp ý, truyền kinh nghiệm cho các ca sĩ trẻ.Bây giờ Họa Mi hát khi mình thích, làm những gì mà mình cảm thấy có ý nghĩa cho cuộc đời, làm cho mình vui, hạnh phúc và đem hạnh phúc cho những người xung quanh mình. Đó là điều Họa Mi mong muốn nhất.RFI: Chúng tôi rất cám ơn chị Họa Mi đã tham gia chương trình hôm nay và xin chúc chị được nhiều sức khỏe và niềm vui trong cuộc sống, để tiếp tục sự nghiệp âm nhạc của mình.Họa Mi: Cám ơn Thanh Phương đã mời Họa Mi đến đây để nói chuyện tâm tình với Thanh Phương, cũng như với các khán thính giả đã từng biết đến Họa Mi. Họa Mi hy vọng sẽ có sức khỏe lâu dài để còn cống hiến cho đời và cho nền âm nhạc của Việt Nam, cho đến khi nào mình không còn làm được nữa!

tv night nh cha cho nam chu kh sau rfi thi pasteur nguy trong nga trung khi rfi c duy t rfi v rfi th rfi xin

"Đoạn Tuyệt" của Nhất Linh được chuyển thể thành nhạc kịch ở Paris

Play Episode Listen Later Mar 8, 2024 11:01

Sau hai vở nhạc kịch Lục Vân Tiên ( 2019 ) và Kiều ( 2022 ), vào ngày 21/04/2024, nghệ sĩ Trúc Tiên, sáng lập viên nhóm Cội Nguồn, sẽ giới thiệu đến khán giả Paris một vở nhạc kịch đàn ca tài tử khác, có tựa đề "Đoạn Tuyệt", do chính cô chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên của nhà văn Nhất Linh (1906-1963). Được Nhất Linh sáng tác vào năm 1934, "Đoạn Tuyệt" nói về thân phận của Loan, một cô gái được theo Tây học nên tư tưởng không muốn bị ràng buộc bởi những giáo điều, hủ tục xưa. Cô và Dũng yêu nhau, nhưng bố mẹ lại ép gả Loan cho Thân, một chàng trai giàu có, nhưng thất học, tầm thường, con của bà Phán Lợi, một người đàn bà khó khăn, đầy những định kiến hẹp hòi. Những tháng ngày làm vợ là chuỗi ngày Loan chìm trong ác mộng bởi sự đay nghiệt từ Thân và bà Phán Lợi. Sau khi bị sảy thai và không thể có con được, Loan buộc phải chấp nhận để Thân lấy vợ lẽ. Chưa được yên, Loan vẫn bị Thân hành hạ và trong một lần cãi nhau cô vô tình giết Thân. Loan bị bắt và mẹ Loan cũng qua đời. Không lâu sau cô được tòa cho về, nhưng phải bán nhà để trả nợ cho bà Phán Lợi. Hóa ra bố mẹ Loan năm xưa ép gả cô chỉ vì họ thiếu nợ bà Phán Lợi. Cũng ngay lúc này Dũng tìm gặp lại Loan để nối lại tình xưa.Vở nhạc kịch đàn ca tài tử "Đoạn Tuyệt" sẽ được trình diễn tại nhà hát Jacques-Higelin, 4 rue Félibien 75006 ParisMétro Ligne 10 • Mabillon ou Odéon/ Ligne 4 • OdéonRER Ligne B, C • Saint-Michel Notre-DameĐây sẽ là vở kịch song ngữ Việt-Pháp, tức là có phụ đề tiếng Pháp cho các khán giả người Pháp. Trong phần tạp chí hôm nay, chúng tôi xin mời quí theo dõi bài phỏng vấn nghệ sĩ Trúc Tiên về vở kịch này:RFI: Sau các vở nhạc kịch dựa theo các tác phẩm văn học cổ điển như "Lục Vân Tiên" của Nguyễn Đình Chiểu hay Truyện "Kiều" của Nguyễn Du, nay Trúc Tiên chuẩn bị cho một vở nhạc kịch khác dựa theo một tác phẩm văn học thời Tự Lực Văn Đoàn. Vì sao Trúc Tiên chọn “Đoạn Tuyệt” của Nhất Linh?Trúc Tiên: Nhất Linh viết Đoạn Tuyệt năm 1934, vào thời mà xã hội Việt Nam còn phong kiến, nhưng đã bắt đầu có sự giao lưu văn hóa giữa phương Đông và phương Tây. Cuộc giao lưu văn hóa nào cũng mang lại cho con người nhiều hiểu biết, nhưng cũng gây ra không ít những phức tạp. Trúc Tiên còn nhớ cái thời Tây học đó thường được người ta ví là thời « Mưa Âu gió Mỹ » ; « Cũ mới tranh nhau », hay « Á Âu xáo trộn ». "Đoạn Tuyệt" của Nhất Linh mang hơi thở của thời đại mới đó. Trong "Đoạn Tuyệt", Nhất Linh phơi bầy sự bất công của xã hội, nêu ra tư tưởng giải phóng phụ nữ.RFI: Qua vở nhạc kịch này, phải chăng Trúc Tiên cũng muốn gởi gắm một thông điệp về thân phận phụ nữ, ngay cả vào thời bây giờ vẫn còn có những trường hợp như nhân vật chính trong "Đoạn Tuyệt"?Trúc Tiên: Thưa đúng vậy. Chắc cũng như Trúc Tiên, anh Thanh Phương đã từng nghe bà cố, bà nội, bà ngoại, má… mình kể về “thân phận làm dâu” thời phong kiến xưa, chuyện mẹ chồng ác nghiệt với nàng dâu, xem con dâu như người ở. Thường mình hay ngẫm chuyện xưa để nhớ chuyện nay.Trúc tiên đã đọc "Đoạn Tuyệt" hồi bé, nhưng mỗi lần đọc thì lại ngẫm ra một thông điệp khác nhau. Tuần vừa rồi, Trúc Tiên đọc báo thấy họ kể về thân phận của những người phụ nữ trên thế giới mà buồn, vì hiện tại nhiều phụ nữ vẫn chưa được tự do như mình nghĩ. Trong "Đoạn Tuyệt", Nhất Linh để lại cho người phụ nữ hai chữ "tự do": tự do đi học, tự do chọn một công ăn việc làm, tự do yêu đương, tự do chọn cho mình một tấm chồng, khác với câu ca dao:"Thân em như hạt mưa saHạt vào đài cát, hạt ra ruộng cày"Chúng ta ở đầu thế kỷ 21, còn bao nhiêu phụ nữ nữa trên thế giới chưa đạt được hai chữ tự do đúng nghĩa của nó, phải không anh ? RFI: Với chủ đề đó, Trúc Linh đã chuyển thể tiểu thuyết "Đoạn Tuyệt" thành nhạc kịch đàn ca tài tử. Như vậy là Trúc Tiên vẫn muốn giữ đường hướng mình đã chọn, tức là duy trì bộ môn nghệ thuật này. Nhưng việc chuyển thể có khó khăn lắm không? Trong khi nếu chỉ chuyển thành kịch nói thì có thể dễ hơn? Phần diễn viên đóng các vai chính sẽ bao gồm những ai? Có nghệ sĩ nào từ Việt Nam?Trúc Tiên: Trúc Tiên dựng nhạc kịch đàn ca tài tử, nên ngoài phần thoại kịch sẽ có phần hát và diễn. Đàn ca tài tử bao gồm những cổ khúc từ nhã nhạc cung đình đến những bài tân nhạc hiện tại. Phần nhạc cổ Trúc Tiên phổ theo nền nhạc đàn ca tài tử miền nam những điệu như nam xuân, xàng xê, kim tiền bản,phụng hoàng,…, để nhắc lại cho các bác, các anh chị nhớ những thể loại nhạc cổ của Việt Nam mình.Phần tân nhạc thì có những sáng tác của những nhạc sĩ hải ngoại, như anh Ngô Càn Chiếu, anh Đinh Dũng, chị Trang Thanh Trúc, anh Văn Duy Tùng, anh Vũ Hạ.Phần diễn viên thì tất cả các anh chị diễn viên đều ở Pháp. Riêng 2 anh đàn cổ nhạc thì Trúc Tiên mời từ Việt Nam sang, vì bên này hiếm có người đàn thông thạo những dòng nhạc đàn ca tài tử cổ. Năm nay « gánh hát nhỏ » của Trúc Tiên hân hạnh được anh chị nghệ sĩ cải lương Minh Tâm và Tài Lương đóng chung, góp phần lớn trong vở kịch. Quý khán giả sẽ gặp lại Đình Đại, Linh Quang, Tố Lan, Kim Hoa, Mỹ Dung, Ngọc Phượng, Văn Đệ, những người đã đóng trong các vở nhạc kịch "Lục Vân Tiên" và "Kiều". Năm nay có thêm Mộng Trang, Đức Tùng, Thu Hồng, nhóm múa Johnny Tuấn…sẽ giúp tụi em trong vở kịch đó. Còn một khách mời nữa rất đặt biệt, mà Trúc Tiên đang cố gắng thuyết phục để mang đến một sự nghạc nhiên thú vị cho quý khán giả Paris.RFI: Quá trình tập dợt của đoàn kịch diễn ra như thế nào? Do cuộc sống bên Pháp nói chung và ở Paris nói riêng, nên chắc là rất khó tập hợp các diễn viên cùng một lúc để tập dợt với nhau? Trúc Tiên: Dạ phải. Cái khó của các anh chị trong nhóm là không chuyên nghiệp, nghĩa là không ai sinh sống bằng nghề đi hát. Ai cũng có công việc riêng, chỉ có thể tập dợt với nhau lúc cuối tuần, nhất là những cuối tuần rãnh rỗi. Cuối tuần thì các anh chi cũng thường bận rộn con cái, có nhiều anh chị cũng đã là ông nội, bà ngoại rồi, cho nên rất là bận. Cái khó khăn của tụi em là tập hợp hết mọi người để tập, tập rất nhiều, tập rất khó, cả năm nay rồi!RFI: Tổ chức cho một chương trình ca nhạc kịch như vậy không phải đơn giản, chi phí rất tốn kém, nhất là tiền mướn rạp trong Paris rất đắt. Làm sao Trúc Tiên có thể dựng được vở kịch này mà không bị "lỗ". Nhóm của Trúc Tiên được hỗ trợ tài chính nào không?Trúc Tiên: Không bị lỗ chắc là không có. Lúc nào cũng phải bỏ thêm một chút. Các anh chị nào đã từng tổ chức những chương trình văn hóa ở Paris đều biết việc mướn được một khán phòng vừa có âm thanh, ánh sáng, chổ ngồi tốt, mà vừa túi tiền là một đòi hỏi gần như không thể đạt được.Vì mong muốn cho quý khán giả có được một khán phòng thoải mái, cho các anh chị em trong nhóm có được một sono ( dàn âm thanh ) tốt, vì công khó bõ ra tập cả năm, mà hát khán giả không nghe được thì buồn lắm ạ. Nên năm nay Trúc Tiên dồn budget ( ngân sách ) vào salle ( khán phòng ). Cũng may cho nhóm Cội Nguồn là có một số đông quý khán giả đã từng đi xem những nhạc kịch Đàn Ca Tài Tử "Lục Vân Tiên" và "Kiều" nên tin tưởng và đặt mua vé sớm từ tháng 10 năm ngoái. Ngoài ra có những anh chị đã hỗ trợ thêm tiền cho hội của Trúc Tiên, nhờ vậy Trúc Tiên có tiền để đặt cọc salle và trang trải những chi phí khác.RFI: Xin cám ơn Trúc Tiên đã dành thời gian cho bài phỏng vấn và xin chúc vở nhạc kịch đàn ca tài tử "Đoạn Tuyệt" gặt hái thành công.

ai loans ngo od nh ri ng tl nam ligne kh sau chuy trang vh nguy linh trong tuy sah truy th nh ngu th th jacques higelin minh t duy t rfi v rfi t rfi xin

"Đoạn Tuyệt" của Nhất Linh được chuyển thể thành nhạc kịch ở Paris

Play Episode Listen Later Mar 8, 2024 11:01

Sau hai vở nhạc kịch Lục Vân Tiên ( 2019 ) và Kiều ( 2022 ), vào ngày 21/04/2024, nghệ sĩ Trúc Tiên, sáng lập viên nhóm Cội Nguồn, sẽ giới thiệu đến khán giả Paris một vở nhạc kịch đàn ca tài tử khác, có tựa đề "Đoạn Tuyệt", do chính cô chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên của nhà văn Nhất Linh (1906-1963). Được Nhất Linh sáng tác vào năm 1934, "Đoạn Tuyệt" nói về thân phận của Loan, một cô gái được theo Tây học nên tư tưởng không muốn bị ràng buộc bởi những giáo điều, hủ tục xưa. Cô và Dũng yêu nhau, nhưng bố mẹ lại ép gả Loan cho Thân, một chàng trai giàu có, nhưng thất học, tầm thường, con của bà Phán Lợi, một người đàn bà khó khăn, đầy những định kiến hẹp hòi. Những tháng ngày làm vợ là chuỗi ngày Loan chìm trong ác mộng bởi sự đay nghiệt từ Thân và bà Phán Lợi. Sau khi bị sảy thai và không thể có con được, Loan buộc phải chấp nhận để Thân lấy vợ lẽ. Chưa được yên, Loan vẫn bị Thân hành hạ và trong một lần cãi nhau cô vô tình giết Thân. Loan bị bắt và mẹ Loan cũng qua đời. Không lâu sau cô được tòa cho về, nhưng phải bán nhà để trả nợ cho bà Phán Lợi. Hóa ra bố mẹ Loan năm xưa ép gả cô chỉ vì họ thiếu nợ bà Phán Lợi. Cũng ngay lúc này Dũng tìm gặp lại Loan để nối lại tình xưa.Vở nhạc kịch đàn ca tài tử "Đoạn Tuyệt" sẽ được trình diễn tại nhà hát Jacques-Higelin, 4 rue Félibien 75006 ParisMétro Ligne 10 • Mabillon ou Odéon/ Ligne 4 • OdéonRER Ligne B, C • Saint-Michel Notre-DameĐây sẽ là vở kịch song ngữ Việt-Pháp, tức là có phụ đề tiếng Pháp cho các khán giả người Pháp. Trong phần tạp chí hôm nay, chúng tôi xin mời quí theo dõi bài phỏng vấn nghệ sĩ Trúc Tiên về vở kịch này:RFI: Sau các vở nhạc kịch dựa theo các tác phẩm văn học cổ điển như "Lục Vân Tiên" của Nguyễn Đình Chiểu hay Truyện "Kiều" của Nguyễn Du, nay Trúc Tiên chuẩn bị cho một vở nhạc kịch khác dựa theo một tác phẩm văn học thời Tự Lực Văn Đoàn. Vì sao Trúc Tiên chọn “Đoạn Tuyệt” của Nhất Linh?Trúc Tiên: Nhất Linh viết Đoạn Tuyệt năm 1934, vào thời mà xã hội Việt Nam còn phong kiến, nhưng đã bắt đầu có sự giao lưu văn hóa giữa phương Đông và phương Tây. Cuộc giao lưu văn hóa nào cũng mang lại cho con người nhiều hiểu biết, nhưng cũng gây ra không ít những phức tạp. Trúc Tiên còn nhớ cái thời Tây học đó thường được người ta ví là thời « Mưa Âu gió Mỹ » ; « Cũ mới tranh nhau », hay « Á Âu xáo trộn ». "Đoạn Tuyệt" của Nhất Linh mang hơi thở của thời đại mới đó. Trong "Đoạn Tuyệt", Nhất Linh phơi bầy sự bất công của xã hội, nêu ra tư tưởng giải phóng phụ nữ.RFI: Qua vở nhạc kịch này, phải chăng Trúc Tiên cũng muốn gởi gắm một thông điệp về thân phận phụ nữ, ngay cả vào thời bây giờ vẫn còn có những trường hợp như nhân vật chính trong "Đoạn Tuyệt"?Trúc Tiên: Thưa đúng vậy. Chắc cũng như Trúc Tiên, anh Thanh Phương đã từng nghe bà cố, bà nội, bà ngoại, má… mình kể về “thân phận làm dâu” thời phong kiến xưa, chuyện mẹ chồng ác nghiệt với nàng dâu, xem con dâu như người ở. Thường mình hay ngẫm chuyện xưa để nhớ chuyện nay.Trúc tiên đã đọc "Đoạn Tuyệt" hồi bé, nhưng mỗi lần đọc thì lại ngẫm ra một thông điệp khác nhau. Tuần vừa rồi, Trúc Tiên đọc báo thấy họ kể về thân phận của những người phụ nữ trên thế giới mà buồn, vì hiện tại nhiều phụ nữ vẫn chưa được tự do như mình nghĩ. Trong "Đoạn Tuyệt", Nhất Linh để lại cho người phụ nữ hai chữ "tự do": tự do đi học, tự do chọn một công ăn việc làm, tự do yêu đương, tự do chọn cho mình một tấm chồng, khác với câu ca dao:"Thân em như hạt mưa saHạt vào đài cát, hạt ra ruộng cày"Chúng ta ở đầu thế kỷ 21, còn bao nhiêu phụ nữ nữa trên thế giới chưa đạt được hai chữ tự do đúng nghĩa của nó, phải không anh ? RFI: Với chủ đề đó, Trúc Linh đã chuyển thể tiểu thuyết "Đoạn Tuyệt" thành nhạc kịch đàn ca tài tử. Như vậy là Trúc Tiên vẫn muốn giữ đường hướng mình đã chọn, tức là duy trì bộ môn nghệ thuật này. Nhưng việc chuyển thể có khó khăn lắm không? Trong khi nếu chỉ chuyển thành kịch nói thì có thể dễ hơn? Phần diễn viên đóng các vai chính sẽ bao gồm những ai? Có nghệ sĩ nào từ Việt Nam?Trúc Tiên: Trúc Tiên dựng nhạc kịch đàn ca tài tử, nên ngoài phần thoại kịch sẽ có phần hát và diễn. Đàn ca tài tử bao gồm những cổ khúc từ nhã nhạc cung đình đến những bài tân nhạc hiện tại. Phần nhạc cổ Trúc Tiên phổ theo nền nhạc đàn ca tài tử miền nam những điệu như nam xuân, xàng xê, kim tiền bản,phụng hoàng,…, để nhắc lại cho các bác, các anh chị nhớ những thể loại nhạc cổ của Việt Nam mình.Phần tân nhạc thì có những sáng tác của những nhạc sĩ hải ngoại, như anh Ngô Càn Chiếu, anh Đinh Dũng, chị Trang Thanh Trúc, anh Văn Duy Tùng, anh Vũ Hạ.Phần diễn viên thì tất cả các anh chị diễn viên đều ở Pháp. Riêng 2 anh đàn cổ nhạc thì Trúc Tiên mời từ Việt Nam sang, vì bên này hiếm có người đàn thông thạo những dòng nhạc đàn ca tài tử cổ. Năm nay « gánh hát nhỏ » của Trúc Tiên hân hạnh được anh chị nghệ sĩ cải lương Minh Tâm và Tài Lương đóng chung, góp phần lớn trong vở kịch. Quý khán giả sẽ gặp lại Đình Đại, Linh Quang, Tố Lan, Kim Hoa, Mỹ Dung, Ngọc Phượng, Văn Đệ, những người đã đóng trong các vở nhạc kịch "Lục Vân Tiên" và "Kiều". Năm nay có thêm Mộng Trang, Đức Tùng, Thu Hồng, nhóm múa Johnny Tuấn…sẽ giúp tụi em trong vở kịch đó. Còn một khách mời nữa rất đặt biệt, mà Trúc Tiên đang cố gắng thuyết phục để mang đến một sự nghạc nhiên thú vị cho quý khán giả Paris.RFI: Quá trình tập dợt của đoàn kịch diễn ra như thế nào? Do cuộc sống bên Pháp nói chung và ở Paris nói riêng, nên chắc là rất khó tập hợp các diễn viên cùng một lúc để tập dợt với nhau? Trúc Tiên: Dạ phải. Cái khó của các anh chị trong nhóm là không chuyên nghiệp, nghĩa là không ai sinh sống bằng nghề đi hát. Ai cũng có công việc riêng, chỉ có thể tập dợt với nhau lúc cuối tuần, nhất là những cuối tuần rãnh rỗi. Cuối tuần thì các anh chi cũng thường bận rộn con cái, có nhiều anh chị cũng đã là ông nội, bà ngoại rồi, cho nên rất là bận. Cái khó khăn của tụi em là tập hợp hết mọi người để tập, tập rất nhiều, tập rất khó, cả năm nay rồi!RFI: Tổ chức cho một chương trình ca nhạc kịch như vậy không phải đơn giản, chi phí rất tốn kém, nhất là tiền mướn rạp trong Paris rất đắt. Làm sao Trúc Tiên có thể dựng được vở kịch này mà không bị "lỗ". Nhóm của Trúc Tiên được hỗ trợ tài chính nào không?Trúc Tiên: Không bị lỗ chắc là không có. Lúc nào cũng phải bỏ thêm một chút. Các anh chị nào đã từng tổ chức những chương trình văn hóa ở Paris đều biết việc mướn được một khán phòng vừa có âm thanh, ánh sáng, chổ ngồi tốt, mà vừa túi tiền là một đòi hỏi gần như không thể đạt được.Vì mong muốn cho quý khán giả có được một khán phòng thoải mái, cho các anh chị em trong nhóm có được một sono ( dàn âm thanh ) tốt, vì công khó bõ ra tập cả năm, mà hát khán giả không nghe được thì buồn lắm ạ. Nên năm nay Trúc Tiên dồn budget ( ngân sách ) vào salle ( khán phòng ). Cũng may cho nhóm Cội Nguồn là có một số đông quý khán giả đã từng đi xem những nhạc kịch Đàn Ca Tài Tử "Lục Vân Tiên" và "Kiều" nên tin tưởng và đặt mua vé sớm từ tháng 10 năm ngoái. Ngoài ra có những anh chị đã hỗ trợ thêm tiền cho hội của Trúc Tiên, nhờ vậy Trúc Tiên có tiền để đặt cọc salle và trang trải những chi phí khác.RFI: Xin cám ơn Trúc Tiên đã dành thời gian cho bài phỏng vấn và xin chúc vở nhạc kịch đàn ca tài tử "Đoạn Tuyệt" gặt hái thành công.

ai loans ngo od nh ri ng tl nam ligne kh sau chuy trang vh nguy linh trong tuy sah truy th nh ngu th th jacques higelin minh t duy t rfi v rfi t rfi xin

Mật hoa dừa Sokfarm : Canh tác thích ứng với biến đổi khí hậu

Play Episode Listen Later Feb 14, 2024 15:49

« Rời phố về quê » phục hồi kỹ thuật thủ công thất truyền của người Khmer Trà Vinh, khởi nghiệp nông nghiệp hữu cơ theo hướng phát triển bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu trong bối cảnh ngập mặn tại địa phương. Đó chính là một vài nét nổi bật của thương hiệu Sokfarm (Nông Nghiệp Hạnh Phúc), với các sản phẩm từ mật hoa dừa tại tỉnh Trà Vinh, xứ dừa lớn thứ hai của Việt Nam, chỉ sau Bến Tre. Nếu như đất nước Canada có tiếng về mật cây lá phong, thì các nước trồng dừa cũng ngày càng được biết đến với sản phẩm mật hoa dừa, nhất là với xu hướng canh tác nông nghiệp hữu cơ để nâng cao giá trị sản phẩm, đồng thời góp phần chống biến đổi khí hậu và thích nghi với biến đổi khí hậu. Tại Việt Nam, cái tên nổi bật về mật hoa dừa là Sokfarm, với vài chục sản phẩm được chế biến từ mật hoa dừa hữu cơ, góp phần tạo sinh kế bền vững cho người yếu thế. Sau vài ba năm khởi nghiệp, các sản phẩm mật hoa dừa Sokfarm đã được xuất khẩu chính ngạch đến những thị trường khó tính như Nhật, Đức, Hà Lan, Mỹ.Người sáng lập và phát triển thương hiệu Sokfarm (Nông Nghiệp Hạnh Phúc) là chị Thạch Thị Chal Thi (kỹ sư chế biến thực phẩm), cùng chồng là anh Phạm Đình Ngãi (kỹ sư điện). Vào năm 2021, Sokfarm là doanh nghiệp duy nhất tại Việt Nam đoạt giải thưởng ASEAN Business Awards, mục Doanh nghiệp phát triển bao trùm - Inclusive Business, mô hình kinh doanh tạo lợi nhuận chung, tạo tác động xã hội, đóng góp vào giảm đói nghèo và phát triển bền vững thông qua việc gắn kết cộng đồng có thu nhập thấp.Để hiểu hơn về nghề thu mật hoa dừa và hành trình tạo tác động xã hội, ngày 15/01/2024, RFI Tiếng Việt đã có cuộc phỏng vấn chị Thạch Thị Chal Thi, người Khmer, giám đốc công ty TNHH Trà Vinh Farm với thương hiệu Sokfarm.RFI : Xin chào Thạch Thị Chal Thi, từ bỏ công việc tại các doanh nghiệp theo chuyên môn được đào tạo, chị và chồng là anh Phạm Đình Ngãi đã về Trà Vinh thành lập công ty TNHH Trà Vinh Farm với thương hiệu Sokfarm (Nông Nghiệp Hạnh Phúc). Do đâu mà anh chị quyết định « bỏ phố về quê » lập nghiệp và tại sao lại chọn sản phẩm về mật hoa dừa như vậy ? Thạch Thị Chal Thi : Khi mình làm gì cũng đều có cơ duyên. Chal Thi và Ngãi đều là những người đi học ở Sài Gòn, lúc đó quê hương của mình là Trà Vinh, vùng dừa lớn thứ hai Việt Nam, nhưng lúc đó dừa ở Trà Vinh để mọc mầm. Mình rất thương ba mẹ, thương dân làng bởi vì khi trồng lúa, bị biến đổi khí hậu, bị hạn mặn đã không thu hoạch được gì, tới khi trồng dừa thì có trái thì không có ai thu mua. Nên mình có suy nghĩ là mình còn trẻ, đi học nhiều rồi, ở lại Sài Gòn thì làm ở các tập đoàn cũng có, nhưng bây giờ chắc là lúc mình quay trở lại quê hương để làm gì đó cho cha mẹ, gia đình, quê hương và dân làng. Thế nên, hai vợ chồng quyết tâm rời phố, rời Sài Gòn để quay về Trà Vinh để bắt đầu dự án mật hoa dừa Sokfarm. RFI : Chị có thể nói thêm về mật hoa dừa ? Khó khăn nhất khi làm nghề thu mật hoa dừa ở Trà Vinh là gì ?Thạch Thị Chal Thi : Chal Thi từ nhỏ đã lớn lên dưới tán dừa. Thật ra cây dừa có một ý nghĩa rất lớn đối với người Khmer Trà Vinh nói riêng và với đồng bằng sông Cửu Long nói chung. Thứ nhất là cây dừa cũng là loài cây phát triển cả ngàn năm nay ở đồng bằng sông Cửu Long. Thứ hai là cây dừa là cây thích ứng với tình hình biến đổi khí hậu, xâm ngập mặn của miền Tây. Miền Tây đang chịu hạn mặn, có nghĩa là mặn hiện giờ đã vào sâu 100 km ở Trà Vinh. Cây dừa cũng là một loài cây giúp cho người dân có kinh kế bền vững.Khi chọn ngành nghề mật hoa dừa thì cũng có những thuận lợi, những khó khăn. Thu mật hoa dừa là ngành nghề truyền thống của người Khmer thời xưa, nhưng mà do sản phẩm không được thương mại hóa nên nghề đã bị mai một cách đây khoảng 100 năm. Sokfarm kế thừa, tiếp nối lại ngành nghề truyền thống, đưa công nghệ vào chế biến sản phẩm, giống như đưa bản địa ra thế giới. Thuận lợi tiếp theo là nằm ở vùng nguyên liệu, Trà Vinh là vùng nguyên liệu dừa lớn thứ hai ở Việt Nam, nên nguyên liệu dồi dào.Còn khó khăn thách thức thì chắc chắn mình làm nghề nào cũng vậy, cũng có những thách thức riêng. Lúc Sokfarm ra đời, thực ra ngành nghề mật hoa dừa là hoàn toàn mới đối với thị trường và người tiêu dùng ở Việt Nam. Khi mình nghiên cứu dự án mật hoa dừa, thì căn bản do nghề đã bị mai một, nên mình cũng không biết kỹ thuật mat-xa hoa dừa thu mật thế nào. Mình cũng không biết chế biến mật hoa dừa thành các sản phẩm gì cho phù hợp với xu hướng tiêu dùng của Việt Nam.Sáu tháng đầu tiên do không biết mat-xa hoa dừa thu mật nên không thu được giọt mật nào hết. Từ tháng thứ 7 trở đi, do mình cũng xem video của bên Thái Lan, Philippines, Ấn Độ thì mới tham khảo lại được cách làm mat-xa hoa dừa thu mật từ những quốc gia đó, và từ đó trở đi thì mình mới thu được mật.Khi thu được mật xong làm gì ? Mình lại phải mày mò về kỹ thuật chế biến vì không có ai dạy mình, nhưng Chal Thi mạnh về nghiên cứu và phát triển sản phẩm do mình tốt nghiệp ngành công nghệ thực phẩm, nên mình cũng nghiên cứu phát triển được những sản phẩm thị trường đang cần.Sau chế biến sản phẩm thì đến bán hàng, nhưng khi đó ở Việt Nam không ai biết mật hoa dừa là gì, nên bán bằng cách nào? Khi đó mình cứ cần mẫn, có hội chợ gì thì mình tham gia giới thiệu sản phẩm, ở đâu có cuộc thi thì mình cũng tham gia nói về mật hoa dừa. Tháng 09/2019 thì sản phẩm mới ra đời, còn trước đó, thời gian nghiên cứu là 1 năm 9 tháng. Mặc dù mới ra đời được 3 tháng thì dịch Covid ập đến, nhưng do sản phẩm hợp với xu hướng tiêu dùng nên mỗi năm mình đều tăng trưởng 100%. Chỉ có năm 2023 thì tăng trưởng chậm lại một xíu do suy thoái tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Hiện tại vấn đề lớn nhất là gì? Đó là đầu ra sản phẩm. Chal Thi và Ngãi đều là kỹ sư, kỹ sư thực phẩm và kỹ sư điện, nên chưa mạnh về bán hàng, nên cũng đang tìm kiếm để mở rộng kênh bán hàng, kênh xuất khẩu, để thu mua được nhiều mật của nông dân. Nên Chal Thi nghĩ hiện tại thì khó khăn nhất vẫn là mở rộng thị trường. RFI : Sokfarm đã hồi sinh nghề truyền thống, kết hợp với những công nghệ mới như thế nào để vẫn duy trì được nét truyền thống của mật hoa dừa vừa đáp ứng được những tiêu chí mới về chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm ?Thạch Thị Chal Thi : Hiện tại Sokfarm kết hợp với truyền thống và hiện đại. Truyền thống là người thợ vẫn đi thu mật hoa dừa, dùng tay mat-xa hoa dừa, sau đó dùng chày gõ lên hoa để thông tuyến mật bên trong, cắt hoa và hứng mật hoa. Đó là nét truyền thống, nhưng người thợ cũng tuân theo quy trình thu mật và chăm cây theo chuẩn hữu cơ mà Sokfarm đẫ đăng ký với bên chứng nhận hữu cơ. Sau khi thu mật thì mật được đưa về nhà máy chế biến.Sokfarm đang dùng công nghệ chế biến chân không, nấu ở nhiệt độ thấp 55-60 độ C, để giữ được dưỡng chất của sản phẩm mật hoa dừa và đồng đều được các mẻ sản phẩm, bởi vì khi xuất khẩu thì phải đảm bảo yêu cầu về giá trị dinh dưỡng, về sự đồng đều giữa các mẻ sản phẩm và thứ ba cũng đảm bảo yêu cầu tiêu chuẩn về vệ sinh an toàn thực phẩm của các quốc gia như châu Âu hay Mỹ. RFI : Theo Chal Thi, trên thế giới và chẳng hạn ở Đông Nam Á, mật hoa dừa đã phát triển ở mức độ nào rồi ?Thạch Thị Chal Thi : Ở những quốc đảo Thái Bình Dương, những nơi có trái dừa, và đặc biệt là tại châu Á, chẳng hạn Philippines, Ấn Độ, Sri Lanka, Thái Lan thì người ta đều biết cách thu mật hoa dừa. Trước năm 2023, căn bản thì thế giới cũng biết nhiều đến mật hoa dừa. Nhưng từ năm 2023 trở lại đây thì mật hoa dừa trở thành một trong những sản phẩm xu hướng tiêu dùng của thế giới, bởi vì hiện tại người tiêu dùng trên thế giới khi chọn sản phẩm thì họ chọn sản phẩm tốt cho sức khỏe, nhưng sản phẩm đó cũng phải tốt cho môi trường, khi sản xuất ra không làm ảnh hưởng đến môi trường và còn bảo vệ môi trường, sản xuất tuần hoàn, thu hoạch bền vững.Thế nên, hiện giờ, mật hoa dừa ngày càng trở thành sản phẩm có xu hướng tiêu dùng của thế giới, nhu cầu tiêu dùng ngày càng tăng, kể cả những nhà máy lớn hiện tại. Sokfarm cũng đang cung cấp nguyên liệu cho các nhà máy lớn. Họ mua mật hoa dừa về để thay thế đường tinh luyện để sản xuất các sản phẩm như snack dừa, thanh năng lượng, thanh protein, thanh sô cô la để xuất khẩu đi Nhật Bản, châu Âu. Hiện tại, thế giới chuộng những loại chất ngọt tự nhiên, không qua tinh luyện, có chỉ số đường huyết thấp, kể cả những người có vấn đề về đường huyết cũng có thể dùng, nên mật hoa dừa là sản phẩm có xu hướng tiêu dùng bền vững.RFI : Không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế, Sokfarm còn được đánh giá cao về tạo tác động xã hội ? Xin chị cho biết thêm về những điều này ? Thạch Thị Chal Thi : Thực ra là Chal Thi và Ngãi hay nói là mình có phước, gặp được nghề thu mật hoa dừa, tìm kiếm được giá trị hạnh phúc của cộng đồng và bản thân. Lý do mình đặt tên Sokfarm là, Sok trong tiếng Khmer là hạnh phúc hoặc bình an. Sokfarm là Nông Nghiệp Hạnh Phúc. Mình hạnh phúc khi làm được cái nghề giúp cho người tiêu dùng khỏe và hạnh phúc, còn người nông dân thì rất hạnh phúc khi họ có được một nghề và có thu nhập ổn định mỗi tháng, đặc biệt là những người lao động yếu thế ở địa phương.Có những người không biết chữ, đặc biệt người Khmer, có những người chưa tốt nghiệp lớp 12, có người thì đã 55-60 tuổi, nếu họ có được một cái nghề như nghề thu mật hoa dừa để có thu nhập 6-10 triệu/tháng để nuôi gia đình thì họ quý ngành mật hoa dừa lắm, ví dụ chú Ray, một trong những người thợ thu mật hoa dừa ở Sokfarm, hỏi chú hạnh phúc là gì, chú nói hạnh phúc là được leo cây dừa thu mật mỗi ngày. Chú cũng 55 tuổi rồi. Bản thân mình là người sáng lập Sokfarm hay các anh chị em công nhân ở đây đều làm việc và hạnh phúc mỗi ngày vì mọi người cũng được làm việc thoải mái và có thu nhập ổn định để nuôi gia đình. Đó là giá trị của Nông Nghiệp Hạnh Phúc.Còn về cộng đồng, như hồi nãy Chal Thi có chia sẻ, thì từ khi bắt đầu tới giờ có nhiều thách thức lắm. Từ Covid, suy thoái kinh tế, kinh tế toàn cầu đóng băng, nhưng mà động lực để mình vượt qua tất cả là những người như chú Ray với hạnh phúc là được leo cây dừa mỗi ngày để thu mật. Có những chị nông dân nói là nhờ làm việc với Sokfarm chị có đồng lương nuôi con đi học, rồi có những người như Luân nói là “thoát nghèo bền vững rồi”. Đa số nông dân hợp tác với Sokfarm là hộ nghèo hoặc cận nghèo. Có những anh, nguyên gia đình chỉ có mình anh có sức lao động, là hộ nghèo, cận nghèo, anh đi thu hoa mật gánh gia đình 6 người.Thế cho nên Sokfarm luôn nói là mình phải làm tốt nhất, bán được nhiều hàng để quay lại liên kết với nông dân, tạo sinh kế cho dân làng. Đó là sức mạnh cộng đồng để mình vượt qua khó khăn, thách thức.RFI : Vậy Sokfarm góp phần thích ứng với biến đổi khí hậu thế nào? Thạch Thị Chal Thi : Ngành mật hoa dừa là một trong những ngành thích ứng với tình hình biến đổi khí hậu và xâm ngập mặn của miền Tây. Trà Vinh nói riêng là tỉnh giáp biển, còn về đồng bằng sông Cửu Long thì theo dự báo của các nhà khoa học, trong 30-50 năm nữa đâu đó sẽ có những nơi bị ngập 30% hoặc bị mặn xâm lấn, khi mặn vào thì cơ cấu cây trồng bị thay đổi hết, lúa cũng không phù hợp với độ mặn 2‰ (2 phần ngàn), cây lúa chết hết. Cây ăn trái như mít, sầu riêng, ổi, ca cao khi bị ngập mặn thì cũng không trồng được.Chỉ duy nhất có cây dừa là sống được với tình hình ngập mặn. Từ 7‰ đến 15‰ cây dừa vẫn sống, vẫn ra hoa, nhưng trái không đậu, trái non, hoặc trái rụng hoặc không phát triển được, dân gian gọi là trái dừa điếc. Khi xâm ngập mặn như vậy, chỉ cần dừa ra hoa là mình thu được mật hoa dừa, người nông dân có được sinh kế khi xâm ngập mặn xảy ra. Đó là những động lực để mình luôn hướng tới việc phải làm cho thật tốt, bán được thật nhiều hàng, để xây nhà xưởng lớn hơn, liên kết với nhiều hộ nông dân hơn.Sokfarm cũng đặt mục tiêu là đến năm 2030 liên kết được với 500 nông hộ, và đến năm 2035 liên kết được với 1.000 nông hộ. Thật ra một nông hộ là hai vợ chồng cùng làm, những đôi khi cũng có những nông hộ một người làm gánh 3-4-5-6 người, nuôi cả gia đình, nên mặc dù hiện giờ mình mới chỉ liên kết được với 30 nông hộ thôi, nhưng đến năm 2030 chắc chắn mình sẽ đạt được mục tiêu mà mình đã đưa ra, để tạo được giá trị cho cộng đồng nhiều hơn, tốt hơn và bền vững hơn.RFI Tiếng Việt chân thành cảm ơn chị Thạch Thị Chal Thi đã tham gia chương trình!

covid-19 canada va philippines sri lanka nh lan ng tha nam kh sau sok nga nghi khmer khi ch ng xin pha truy th ch canh inclusive business rfi v tr vinh rfi ti rfi xin

Lụa đũi Nam Cao : Từ một làng nghề bị mai một thành di sản văn hóa phi vật thể

Play Episode Listen Later Feb 7, 2024 15:31

Theo báo điện tử chính phủ Việt Nam ngày 14/11/2023, bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quyết định đưa thêm 36 di sản vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, trong đó có nghề dệt đũi, xã Nam Cao, huyện Kiến Xương, tỉnh Thái Bình. Nhắc đến làng lụa đũi Nam Cao thì không thể không nói tới tâm sức của Lương Thanh Hạnh, người sáng lập và điều hành công ty Hanhsilk, chủ nhiệm hợp tác xã lụa đũi Nam Cao. Lương Thanh Hạnh là người đã vực dậy làng nghề đang dần mai một, đưa lụa đũi Nam Cao trở lại thị trường, không chỉ trong nước mà đến cả những thị trường có tiếng là khó tính như châu Âu, cũng như đưa du khách phương xa tới với làng quê Thái Bình, để biết “quê hương 5 tấn” Thái Bình không chỉ nổi tiếng về lúa, mà còn có lụa, lụa đũi tơ tằm Nam Cao.Để hiểu thêm về lụa đũi Nam Cao, về hành trình 10 năm vực dậy một làng nghề có tiếng, đã tồn tại 4 thế kỷ, nhưng từng có nguy cơ rơi vào quên lãng, ngày 22/12/2023, RFI Tiếng Việt đã phỏng vấn người sáng lập và điều hành công ty Hanhsilk, chủ nhiệm hợp tác xã lụa đũi Nam Cao.RFI : Xin chào chị Lương Thanh Hạnh. Cơ duyên nào đưa chị đến với làng đũi Nam Cao để vực dậy làng nghề đang dần mai một ? Lương Thanh Hạnh : Tôi thấy lụa đũi tơ tằm của Nam Cao có sự khác biệt, thô nhưng không ráp, mang một đẳng cấp và nét đẹp riêng. Đẳng cấp là ở chỗ có thể may được những bộ vest nam, cà vạt nam sang trọng và những tác phẩm nghệ thuật mang tính ứng dụng, có thể trang trí nội thất, sofa. Các sản phẩm từ lụa đũi Nam Cao là tinh chất và mang một truyền thống và giá trị văn hóa của Việt Nam là thủ công, làng nghề.Đến với làng nghề, đến với truyền thống của Việt Nam, đặc biệt là đũi Nam Cao, tôi thấy đó là nhân duyên và đam mê. Về nghệ nhân, khi mà tôi đến Nam Cao thì chỉ còn 3 hộ. Làng nghề gần như mai một, dù đã có hơn 400 năm tuổi, nhưng mà ở đâu đó tôi còn thấy niềm hy vọng ở các nghệ nhân, những người đang mong muốn vực dậy, cũng như muốn giữ nghề cho con cháu. Và nét lao động của người nghệ nhân kéo đũi, tay trong nước lạnh, dù một ngày chỉ kéo được 70 gram cho đến 100 gram, nhưng rất vui và hạnh phúc, là điều thôi thúc và nhân duyên đưa tôi đến.Và tôi nghĩ rằng ở không những đũi Nam Cao, mà lụa tơ tằm Việt Nam rất đẹp và đa dạng, mang bản sắc của Việt Nam. Tại sao chúng ta không phát triển, mà chúng ta lại phải đi đâu đấy. Đó là di sản đấy, di sản văn hóa là những cái gì mà cha ông chúng ta để lại, làng nghề hơn 400 năm tuổi để lại cho con cháu và ra được những sản phẩm đặc sắc. Chính vì vậy mà sau 10 năm, từ 3 hộ, hiện tại làng đũi Nam Cao và hợp tác xã lụa đũi Nam Cao đã có hơn 200 hộ quay trở lại làm.Để được thành di sản văn hóa vi vật thể, thì tôi nghĩ thứ nhất sản phẩm phải tinh chất, thứ hai đặc biệt có yếu tố con người và thứ ba là sản phẩm ra thị trường được sự đón nhận. Chúng tôi cũng rất là may mắn: sản phẩm của lụa đũi Nam Cao, những chiếc rèm, những bộ thời trang, những chiếc khăn hoặc quà tặng, được đông đảo các bạn ở năm châu rất thích. Từ thích thú và yêu mến như vậy mà chúng tôi cũng đón được rất là nhiều đoàn tour du lịch tới thăm làng đũi Nam Cao. Các khách du lịch đến từ Pháp, Ý, Mỹ, Úc, Hàn Quốc …RFI : Vậy đối với chị, thì cái khó nhất để hồi sinh làng nghề là gì ?Lương Thanh Hạnh : Cái khó nhất của làng đũi Nam Cao là về con người. Nếu không có con người, nhân sự, thì sẽ không có được sản phẩm. Và thứ hai là sự sáng tạo, thứ ba là về chất liệu. Phải cộng hưởng rất nhiều để làng nghề phát triển được, vì nếu chúng ta không làm 3 việc đó song song với nhau thì sẽ không thể phát triển được.Theo tôi, cái khó khăn ở đũi Nam Cao là khi tôi đến thì làng nghề đang mai một. Thứ hai, tôi sinh ra và lớn lên tại một vùng quê khác chứ không phải ở tỉnh Thái Bình, và gia đình tôi không làm nghề tơ lụa, tôi cũng không được học thêu dệt, không được định hướng. Đó là những khó khăn về cá nhân, nhưng mà đối với tôi, dám nghĩ, dám làm, đương đầu với mọi khó khăn, thì sẽ có những trái ngọt đơm hoa kết trái, sau những mồ hôi nước mắt.Nói đến lụa thì ai cũng biết, nhưng truyền thông về đũi thì rất là khó, thì mọi người không hiểu đũi là cái gì, đũi ra sao, nên chúng tôi cũng phải « người thực việc thực », đưa nghệ nhân đi khắp muôn nơi, đi khắp trong nước và quốc tế, tham dự những hội thảo, hội chợ để mọi người hiểu đũi là như thế nào, lụa tơ tằm sản xuất ra sao, và cần phải thời gian, chứ không phải ngay và luôn mà chúng ta có thể làm được.RFI : Chị có thể giới thiệu thêm cho thính giả, độc giả của đài RFI tiếng Việt biết về hợp tác xã lụa đũi Nam Cao ? Làng nghề đã được khôi phục đến mức nào ? Lương Thanh Hạnh : Làng nghề đũi Nam Cao đã hơn 400 năm, có 10 thôn và nghề xưa kia được 2 người phụ nữ ở một tỉnh khác đưa về. Thời xưa, sản phẩm đã xuất đi Pháp, đặc biệt là về may quần short nam.Nhưng mà năm 2012, do sóng thần Phuket Thái Lan, làng nghề đã bị mai một, vì ngày đấy chỉ xuất khẩu sang Lào và Thái Lan. Sản phẩm thô, không phải sản phẩm tinh, mà không biết bán cho ai, sản phẩm để làm gì, chỉ dệt thành tấm thôi, và cũng không biết khách hàng là ai. Các cai chỉ biết mua và bán, chỉ cần lợi nhuận, vì vậy mà không có sự tồn tại và phát triển làng nghề.Năm 2012, Hanhsilk đã về, cùng bà con phục dựng làng nghề, đến năm 2016 thì thành lập hợp tác xã lụa đũi Nam Cao tại Kiến Xương, Thái Bình. Làng nghề, hợp tác xã từ 3 hộ năm 2012, sau đấy lên khoảng 15 hộ năm 2016 và đến thời điểm hiện tại thì cả làng đã có đã có hơn 200 hộ, không những của hợp tác xã mà nhiều con em của làng nghề đi từ phương xa về. Năm 2023 cũng có 2-3 hộ kinh doanh cá thể đã quay trở lại làm. Chúng tôi thấy rất là vui, đấy là điều đặc biệt nhất.Trong quá trình làm, không phải đơn giản để từ 3 hộ lên thành 200 hộ như vậy. Chúng tôi cũng gặp nhiều khó khăn, sản phẩm ngày đấy chưa có đầu ra, không biết bán cho ai, thị trường là gì, thì chúng tôi phải đi tìm thị trường, chúng tôi phải ra mẫu mã thiết kế và đặc biệt, chúng tôi cũng phải trấn an và cùng bà con phát triển làng nghề. Có lúc thăng, lúc trầm. Người ta chỉ nói đến lụa chứ không ai nghe nói đến đũi, thì người ta chỉ biết đến linen. Chúng tôi cũng phải đi truyền thông và định hướng thị trường rất nhiều và đến nay đũi Nam Cao mới được mọi người biết đến nhiều hơn.RFI : Khách hàng mua lụa đũi Nam Cao chủ yếu là khách quốc tế hay là khách trong nước, và hợp tác xã có xuất khẩu nhiều hàng sang Pháp hay không ? Lương Thanh Hạnh : Từ năm 2012, 2016 đến nay, lượng sản phẩm xuất khẩu của chúng tôi khá là lớn, được khách hàng nước ngoài ưa chuộng khá là nhiều. Chính thì vẫn là xuất khẩu đi Pháp, đi Đức, Úc, Mỹ. Những thị trường châu Âu, châu Úc là những thị trường khá là khó tính, nhưng mà đổi lại với sản phẩm lụa đũi tơ tằm, đó là những giá trị và họ hiểu giá trị thủ công hơn. Sản phẩm của chúng tôi rất được đón nhận ở châu Âu.Còn ở Việt Nam thì sau Covid, mọi người đã quay trở lại với sản phẩm tự nhiên, sản phẩm của chúng tôi cũng được đón nhận khá là nhiều, làm quà tặng cho chính phủ, làm quà tặng cho các doanh nghiệp, và cũng là một trong những sản phẩm được xuất ra nước ngoài. Chúng tôi cũng rất là may mắn khi năm 2023 đã đón khoảng 60 đoàn ở nước ngoài đến Việt Nam và đặc biệt là đến thăm hợp tác xã lụa đũi Nam Cao.Tôi cũng nhớ nhất là hãng xe ô tô nổi tiếng Porsche đã đến Việt Nam và thăm hai nhà máy, thứ nhất là nhà máy ô tô của VinFast và thứ hai đã đến thăm xưởng sản xuất và nghe câu chuyện văn hóa của chúng tôi. Giám đốc điều hành của 30 quốc gia trên thế giới đã quy tụ về đây. Ngoài ra là những đoàn khách phụ nữ, các đoàn châu Âu, mọi người đến với mong muốn để học hỏi cái mà chúng tôi đã làm ra, giá trị văn hóa và cũng như là phát triển về xã hội cho những người phụ nữ thu nhập thấp, những người khôi phục làng nghề và phát triển cộng đồng, cũng như sản phẩm tự nhiên.RFI : Không chỉ sản xuất, hợp tác xã của chị còn phát triển về du lịch làng nghề. Theo chị, đâu là điểm hấp dẫn nhất đối với du khách khi đến làng nghề Nam Cao ?Lương Thanh Hạnh : Thật sự về chiến lược của tôi thì từ ngày từ đầu về làng lụa đũi Năm Cao, tôi cũng thấy rằng là tại sao chúng ta không phát triển nó trở thành du lịchbởi vì văn hóa gắn liền với du lịch, văn hóa càng lâu, làng nghề càng nhiều tuổi thì càng là nền tảng, giá trị về di sản phi vật thể.Chúng tôi cũng rất là may mắn khi bạn bè ở nước ngoài đã giới thiệu các đoàn đi liên tiếp, chúng tôi đã đón được nhiều lượt khách khách quốc tế đến làng đũi Nam Cao. Thực sự làng đũi Nam Cao đã chạm được vào trái tim rất nhiều người. Người ta không nghĩ rằng tại một làng quê thanh bình, ở một nơi như Thái Bình chúng ta đang còn những làng nghề như vậy. Nhắc đến Thái Bình, người ta chỉ nhắc đến lúa và không nghĩ rằng Thái Bình còn có lụa.Các nghệ nhân cảm thấy rất là vui và hạnh phúc vì làm nghề mấy trăm năm rồi mà chưa từng đón khách nước ngoài như vậy. Mọi người vui lắm. Trong khi đấy thì khách hàng, những người khác nước ngoài đi du lịch thì cảm thấy đây là một cuộc sống tự nhiên hàng ngày của các nghệ nhân và lần đầu tiên họ được nhìn thấy con tằm nhả tơ ra sao, lá dâu tằm để cho tằm ăn như thế nào, và để kéo ra một sản phẩm, một chiếc khăn, một chiếc áo hay một mảnh vải, thì rất là cầu kỳ và vất vả ra sao, tại sao lụa đũi tơ tằm lại đắt như vậy. Và họ hiểu giá trị nhân văn mang lại cho xã hội là rất nhiều.Các khách hàng ăn tại làng nghề, do chính tay các nghệ nhân đã nấu, đó là tình yêu thực sự của những người nghệ nhân, những món ăn dân dã, như là bát canh cua, cái nem, nem cuốn, những món ăn cực kỳ đồng quê. Đối với người dân quê mình thì cảm thấy bình thường nhưng khách nước ngoài họ thấy rất là ngon. Có những khách đã phản hồi là chưa bao giờ ăn món ngon và hạnh phúc đến như vậy. Hành trình đi thăm làng quê rất thanh bình, và mọi người hiểu rằng là đó là những điều hạnh phúc. Có nhiều trải nghiệm cũng khá là vui cho du khách.RFI : Vậy theo chị thì cái khó đối với làng đũi Nam Cao về du lịch là gì ?Lương Thanh Hạnh : Tôi nghĩ cái khó của làng đũi Nam Cao hiện tại là công nghiệp, công nghệ càng phát triển, thì làng nghề cũng không còn được những nhà cổ như ngày xưa, vì đô thị hóa và tấc đất tấc vàng. Chính vì vậy, cần phải có một không gian để cho các nghệ nhân thực sự sống với nghề, phát triển nghề, và quan trọng nhất là làm sao để thúc đẩy được cái giá trị gia tăng, mang lại cái nguồn thu nhập cao để thế hệ trẻ quay trở lại làng nghề làm, nếu không thì làng nghề cũng sẽ mai một rất nhiều.RFI : Đâu là những tác động xã hội đối với bà con khi mà chị khôi phục làng nghề, khi mà chị phát triển về du lịch như vậy ?Lương Thanh Hạnh : Tôi nhìn thấy mọi người, các nghệ nhân và xã tin làng nghề sẽ quay trở lại. Thứ hai là mọi người cảm thấy rất tự hào. Có những cụ 70-80 tuổi, cái nghề kéo đũi, các cụ có thể làm hàng ngày, dù tiền cũng không phải là giá trị lớn, nhưng các cụ cảm thấy làng mình có giá trị, mình vẫn mang được nguồn tiền về, vẫn có tiền cho cuộc sống của mình. Và tiếp theo, khách đến thì người dân được nâng cao nhận thức văn hóa, được hiểu biết, biết khách Ý như thế nào, khách Pháp ra sao, rồi họ nói chuyện như thế nào.Và đặc biệt là chúng tôi tạo được động lực : Nếu mà ngày xưa khi làng nghề mà chưa có khách du lịch đến tận nơi, thì các nghệ nhân bảo « đấy là cái nghề nghèo hèn, cái nghề bần tiện, cái nghề mà trong xã hội không ai làm nữa, chúng tôi không đi làm được ở công ty, không có sức khỏe, thì mới ngồi làm, chứ nếu mà có sức khỏe thì chúng tôi đã đi làm những việc kia hết rồi ». Nhưng khi mà khách đến thì các bác các cụ tự hào là « chúng tôi mang lại công ăn việc làm, chúng tôi hạnh phúc hơn và đặc biệt, chúng tôi muốn gìn giữ cái văn hóa cho con cháu đời sau ».Và còn hạnh phúc hơn nữa khi các bà, các gia đình thay vì phải lên thành phố để đi mưu sinh, thì ngay tức khắc tại quê hương, họ không phải đi đâu xa cũng có một nghề và làm việc.RFI : Chị đã thành công trong việc giúp cho làng nghề lụa đũi Nam Cao được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam. Vậy chị có ý định, có những dự án tương tự phục dựng lại các làng nghề khác hay không ?Lương Thanh Hạnh : Ngay từ lúc đầu tôi làm là bằng tâm huyết, bằng tình yêu từ con số 0. Và 10 năm đã có những trải nghiệm, những mất mát, những đau buồn, những mồ hôi, xương máu, nhưng đổi lại, tôi cảm thấy rất là hạnh phúc, và tôi cũng nhìn thấy dù chưa phải là thành công như mong đợi, như các ngành nghề khác, nhưng tôi cảm thấy đó là có những chuyển biến và chúng tôi học được nhiều bài học mà 10 năm tôi đã đúc kết.Những cái mà tôi đã làm được ở làng đũi Nam Cao thì mong muốn là sẽ lan tỏa và đưa đi các vùng miền. Các làng nghề đang bị mai một, đang bị mất mát, và đang rất muốn khôi phục thì tôi cũng sẽ dùng sức để giúp, dùng những cái gì mà tôi đã được học, học từ đời, học từ những nghệ nhân, học từ thương trường, để sẽ làm một quy trình và trao cho các làng nghề khác của Việt Nam.Và tôi muốn rằng đất nước chúng ta, không những làng đũi Nam Cao, mà có thể rất nhiều, hàng nghìn làng nghề của Việt Nam chúng ta sẽ sống lại, và chúng ta tự hào về văn hóa của Việt Nam mình, và chúng ta cũng đẩy mạnh để mang đi ra nước ngoài, mang ra thế giới, bán được sản phẩm, và đưa ngoại tệ về Việt Nam, cũng như chúng ta không phải đi làm lụng ở nước ngoài nữa, và chúng ta chỉ cần ở Việt Nam chúng ta cũng tạo ra sản phẩm. Đó là những giá trị tôi rất muốn trao đi, ngay lúc này và trong những năm tới.RFI Tiếng Việt chân thành cảm ơn chị Lương Thanh Hạnh đã tham gia chương trình!

covid-19 ngo gi porsche nh lan ng nam rfi cao trong dan h th nh vinfast maim ngay thanh h rfi v rfi ti rfi xin

Pháp : Thế kỷ 19, thời hoàng kim của ngành sản xuất đồ chơi

Play Episode Listen Later Jan 5, 2024 9:29

Đồ chơi vốn dĩ không chỉ mang tính giải trí mà còn mang tính giáo dục, gắn liền với sự phát triển của trẻ nhỏ. Các cửa hàng đồ chơi vì thế vẫn đón khách quanh năm. Thế nhưng, thị trường đồ chơi cũng là một trong những thị trường mang tính mùa vụ rất cao. Tại Pháp và các nước phương Tây, đặc biệt là các nước có truyền thống đón Giáng Sinh và tặng quà Giáng Sinh cho trẻ nhỏ, dịp lễ tết cuối năm chính là mùa đồ chơi lên ngôi, được tiêu thụ ồ ạt. Qua mùa lễ tết cuối năm, bước sang năm mới, đây là lúc để tổng kết doanh thu hay xu hướng trong lĩnh vực đồ chơi, chẳng hạn đồ chơi thân thiện với môi trường, hay các loại đồ chơi cũ được bán lại …Tại Pháp, hiện nay, đa phần đồ chơi vẫn là « made in China ». Báo Le Figaro ngày 05/09/2023 cho biết đồ chơi nhập khẩu từ Trung Quốc chiếm tới 80% thị trường Pháp. Thế nhưng, nhưng nhìn lại lịch sử, nước Pháp cũng đã có thời nổi tiếng với nhiều loại đồ chơi, chẳng hạn búp bê Jumeau và hiện nay, 50% doanh thu đồ chơi « made in France » là nhờ xuất khẩu. Để hiểu thêm về lịch sử đồ chơi tại Pháp, ngày 07/11/2023, RFI Tiếng Việt đã có cuộc phỏng vấn ông Lucas Marchel, phụ trách công chúng tại Bảo tàng Đồ chơi ở Colmar,vùng Grand Est, miền đông bắc nước Pháp.RFI : Xin chào Lucas Marchel. Xin ông cho thính giả, độc giả của RFI Tiếng Việt biết tại Pháp, bắt đầu từ khi nào người ta nói đến thị trường đồ chơi và đồ chơi phát triển nhất vào giai đoạn nào ?Thị trường đồ chơi là một khái niệm hơi phức tạp, bởi vì ngay từ thuở ban đầu, đồ chơi không hẳn là được sản xuất. Khi nói về thị trường đồ chơi thì hiện nay người ta muốn nói đến ý tưởng về thị trường, về một quá trình công nghiệp hóa sản xuất khá lớn. Tất cả những chuyện này bắt đầu từ thế kỷ 19. Nói vậy có thể là hơi sớm nhưng dẫu sao đi chăng nữa thì thế kỷ 19 cũng là thời kỳ hoàng kim của đồ chơi. Chúng ta thực sự có những nhà sản xuất lớn, họ đã thành lập công ty và rồi các công ty đã phát triển, có chỗ đứng quan trọng trên thị trường châu Âu.Chúng ta có một nhà sản xuất búp bê lớn, đó là công ty Jumeau. Ngoài ra, còn có công ty Petitcollin sản xuất đồ chơi bằng chất liệu celluloid (nhựa dẻo) vào thế kỷ 20, và công ty Vilac vào đầu thế kỷ 20 phát triển loại đồ chơi từ chất liệu gỗ. Tất cả những công ty lớn, những nhà sản xuất lớn này đều hình thành hồi thế kỷ 19.Và thời kỳ hoàng kim này càng được củng cố nhờ thói quen tặng quà nhân dịp đầu năm mới dần dần có sự biến chuyển. Đến cuối năm, đầu năm mới thì mọi người tặng quà cho người thân. Người ta tặng quà cho nhau và đặc biệt là tặng đồ chơi cho trẻ em. Các đồ chơi, đặc biệt là đồ chơi cơ khí được phát triển ở Pháp từ thế kỷ 19 và giữ vị trí rất quan trọng ở thị trường châu Âu cho đến năm 1960.RFI : Vậy theo ông, đâu là những mốc thời gian nổi bật nhất trong lịch sử phát triển đồ chơi tại Pháp ? Lucas Marchel : Ở Pháp nói riêng thì hơi khó nói, nhưng chủ yếu là khi Đệ nhị Thế chiến chấm dứt. Quả thực, giai đoạn mà chúng ta gọi là 30 năm huy hoàng đã thực sự mở ra một hình thức xã hội tiêu dùng mà ngành công nghiệp đồ chơi tham gia mạnh mẽ. Trên thực tế, đã diễn ra quá trình công nghiệp hóa quy trình sản xuất.Cũng trong thời kỳ này, người ta thấy có sự phát triển ồ ạt trong việc sử dụng các loại nhựa khác nhau, có nhiều sáng chế mới nên đồ chơi cũng phát triển mạnh mẽ. Quả thực, nhựa celluloid chắc bền hơn nhưng cũng nguy hiểm vì dễ bắt lửa, dễ cháy, đã bị loại bỏ dần. Có những vật liệu mới, những loại đồ chơi mới đã được phát triển.Vào năm 1949 chúng ta bắt đầu có, chẳng hạn những miếng ghép Lego bằng nhựa đầu tiên, những thương hiệu lớn rất nổi tiếng cũng được thành lập trong giai đoạn này và ngày càng trở nên phổ thông. Quả đúng là đối với nước Pháp, dẫu sao đi nữa thì giai đoạn 30 năm huy hoàng cũng ghi nhận nhiều tiến bộ xã hội.Lần đầu tiên tại Pháp chúng ta có kỳ nghỉ phép được trả lương là vào năm 1936. Điều này khuyến khích việc sáng tạo ra nhiều loại đồ chơi mới vì trẻ em được đến những không gian mới, khi gia đình đi du lịch. Đó cũng là giai đoạn chúng ta có rất nhiều loại đồ chơi mang tính thể thao chẳng hạn.Như vậy là Pháp, đặc biệt là trong giai đoạn 30 năm huy hoàng, thậm chí nhìn rộng ra hơn là vào thế kỷ 19, đã có một sự phát triển vô cùng lớn về sáng tạo các loại đồ chơi, với các nhà sản xuất như tôi đã nêu ở trên. Chẳng hạn, Petit Colin, Vilac và nhất là Jumeau đã phát triển vào thế kỷ 19 và là một công ty rất quan trọng, rất nổi tiếng về chất lượng đồ chơi.RFI : Đồ chơi do Pháp sản xuất có nổi tiếng trên thế giới hay châu Âu không ? Lucas Marchel : Câu hỏi này hơi khó trả lời. Toàn bộ vấn đề nằm ở chỗ ngày nay, với toàn cầu hóa, chẳng hạn công ty Petitcollin vẫn tồn tại, nhưng các nhà máy không nhất thiết được đặt ngay trên lãnh thổ Pháp. Các thương hiệu cũng đã có rất nhiều sự chuyển đổi. Chẳng hạn, một thương hiệu của Pháp, Joustra, trước đây chỉ tập trung vào đồ chơi cơ khí, nhưng nay hướng nhiều hơn tới các loại đồ chơi khoa học. Nhìn ra toàn thế giới, cũng khó để nói liệu có món đồ chơi nào của Pháp thực sự nổi tiếng.Nhưng Pháp từng nổi tiếng với ngành công nghiệp thế kỷ 19, đến nay vẫn còn được các nhà sưu tập biết đến, đặc biệt là búp bê Jumeau mà tôi đã nói đến ở trên, với chất lượng rất cao, mang tính sáng chế. Đúng vậy, có những con búp bê biết nói, những con búp bê đang ngủ. Và trên thực tế, hồi thế kỷ 19, Pháp đã có nhiều bằng sáng chế. Quả thực, những con búp bê Jumeau này rất nổi tiếng và hiện nay vẫn được nhiều nhà sưu tập, người Nhật hay Anh, Pháp săn lùng, nhất là thời gian gần đây.Hiện nay cũng có sự quay trở lại của các đồ chơi bằng gỗ vì được coi như sản phẩm thân thiện với môi trường hơn. Đây là đồ chơi truyền thống khá phổ biến ở tỉnh Jura của Pháp.RFI : Thế giới đồ chơi có phải là tấm gương phản chiếu xã hội và lịch sử ? Lucas Marchel : Trên thực tế, đồ chơi gắn liền với mọi tiến bộ và phát minh của con người, và trên hết phản ánh những cách thực hành khác nhau. Ban đầu, đồ chơi không hẳn là được thiết kế như một đồ vật để giải trí, mà được thiết kế như một đồ vật mang tính giáo dục, dạy cho trẻ em những cách thực hành cụ thể. Chúng ta biết rằng từ thời Cổ đại, trẻ em đã vui chơi, chẳng hạn như chơi gậy đầu ngựa, hình thức bắt chước người lớn cưỡi ngựa. Những đồ chơi này từng được nhắc đến trong các văn bản thời cổ đại, người ta cũng tìm thấy rất nhiều hình ảnh thể hiện trò chơi này trong các bức tranh thời Phục Hưng.Và những hình thức đồ chơi này đã phát triển theo các hình thức mang tính giải trí cao hơn, chẳng hạn với sự xuất hiện của xe đạp thì người ta phối hợp xe đạp và gậy đầu ngựa và tạo ra kiểu đồ chơi ngựa - xe đạp. Đó là vào thế kỷ 19.Về khía cạnh đồ chơi là tấm gương phản chiếu xã hội thì điều này chủ yếu liên quan đến các đồ chơi mang tính khoa học. Đó là kiểu đồ chơi rất gần với những phát minh, sáng chế của con người theo dòng thời gian, nhất là từ thế kỷ 19-20. Ngay khi những chiếc xe hơi đầu tiên ra đời, người ta cũng bắt đầu phát triển các loại ô-tô có bàn đạp cho trẻ em. Như vậy là trẻ em có thể bắt chước hoạt động của các bậc phụ huynh.Và các đồ chơi khoa học đặc biệt được tạo ra để dạy cho trẻ em nắm bắt môi trường, hiểu, quan sát, phân tích môi trường. Các đồ chơi mô phỏng lại các loại máy móc đã có, ví dụ như máy phát tĩnh điện Wimshurst được dùng trong thí nghiệm vật lý chẳng hạn. Đó là những chiếc máy được sản xuất với phiên bản thu nhỏ để trẻ em có thể tiếp cận. Cũng có những chiếc máy hơi nước mini để trẻ em có thể hiểu cách thức vận hành của máy và các công nghệ mới. Đồ chơi khoa học được tái tạo và mang tính giải trí hơn từ thế kỷ 20. Một trong số các đồ chơi khoa học tuyệt vời đó là điện thoại.Vậy đấy, đồ chơi gắn liền với lịch sử của chúng ta, gắn liền với hành vi, xu hướng và thị hiếu của các xã hội khác nhau trong suốt chiều dài lịch sử. Đồ chơi cũng thích ứng với đặc điểm văn hóa và các công nghệ mới xuất hiện.RFI : Ông là người phụ trách công chúng của bảo tàng đồ chơi ở thành phố Colmar của Pháp. Để kết thúc chương trình hôm nay, ông có thể giới thiệu cho thính giả, độc giả của RFI Tiếng Việt về bảo tàng đồ chơi Colmar ? Lucas Marchel : Đây là một bảo tàng khoảng 30 năm tuổi, kỷ niệm ngày thành lập vào ngày 03/12/2023. Bảo tàng ra đời theo mong muốn của một nhà sưu tập ở Colmar, vốn cũng là một họa sĩ vẽ rất nhiều về chủ đề đua ngựa, về tàu lửa và ông ấy có một bộ sưu tập rất nhiều đồ chơi. Ông đã liên hệ với chính quyền thành phố Colmar và đề xuất thành lập một bảo tàng đồ chơi, với một phần lấy từ bộ sưu tập của chính ông.Và thế là thành phố đã quyết định mua lại một phần bộ sưu tập của người đàn ông này. Tên ông là Georges Trincot. Trên cơ sở bộ sưu tập mà thành phố có được này và với bộ sưu tập của hiệp hội do Georges Trincot lập ra và từ các nhà sưu tập đồ chơi khác, từ hiệp hội Majette và bảo tàng mô hình tàu hỏa, bảo tàng đồ chơi Colmar được thành lập, đặt tại một rạp chiếu phim cũ và mở cửa vào ngày 03/12/1993. Cho đến nay, bảo tàng vẫn trưng bày các hiện vật từ bộ sưu tập ban đầu của Trincot và các bộ sưu tập do hiệp hội Majette mua dần theo thời gian. Hiệp hội đến nay vẫn tồn tại và đóng góp rất nhiều vào sự phát triển của bảo tàng và quản lý bảo tàng suốt những năm qua.Bảo tàng chủ yếu tập trung vào đồ chơi từ thế kỷ 19 đến nay. Hàng năm, chúng tôi đều có phần triển lãm về các chủ đề khác nhau.RFI Tiếng Việt chân thành cảm ơn ông Lucas Marchel đã tham gia chương trình !

lego ngo gi nh ban ng cho jura made in china made in france rfi qua le figaro grand est sinh khi xin ng nh colmar ngay th k trung qu kim c jumeau rfi v rfi th rfi ti rfi xin

Năm thế kỷ sô cô la tại Pháp : Khởi đầu từ hôn nhân của vua Pháp và công chúa Tây Ban Nha

Play Episode Listen Later Dec 20, 2023 11:33

Mùa đông, những cơn gió lạnh ùa về, nhiệt độ hạ thấp, cầm trên tay một cốc sô cô la nóng pha chế theo kiểu thủ công, truyền thống, hít hà mùi hương thơm ngậy và thưởng thức những ngụm sô cô la đặc sánh, có lẽ là sở thích của không ít người Pháp. Cũng như lễ Phục Sinh, mùa Giáng Sinh tại Pháp cũng không thể thiếu những viên sô cô la ngọt ngào, xinh xắn, điểm nét tinh tế. Đây là hai dịp mà người Pháp ăn nhiều sô cô la nhất. Theo báo kinh tế Les Echos hồi tháng 04/2023, vào dịp lễ Phục Sinh, Pháp là một trong những nước tiêu thụ nhiều sô cô la nhất thế giới, hơn 300.000 tấn/năm, trung bình 7,3kg/người/năm. Ở châu Âu, Pháp đứng thứ 6, sau Đức, Thụy Sĩ, Estonia, Anh và Phần Lan. Lĩnh vực sô cô la ở Pháp sử dụng 30.000 lao động. Hơn 60% sản lượng sô cô la của Pháp là để xuất khẩu, chủ yếu sang các nước láng giềng châu Âu.Nhìn lại lịch sử Pháp, suốt một thời kỳ dài, sô cô la (từ hạt ca cao) là sản phẩm bổ dưỡng, cao cấp, quý hiếm, chỉ dành riêng cho triều đình, giới tinh hoa. Được du nhập vào Pháp từ thế kỷ XVI, nhưng phải đến sau Đệ Nhị Thế Chiến, sô cô la mới dần dần trở thành một sản phẩm phổ thông tại Pháp.Để hiểu thêm về lịch sử phát triển sô cô la tại Pháp, RFI Tiếng Việt ngày 06/10 đã phỏng vấn ông Fabrice Stijnen, giám đốc hệ thống bảo tàng Choco-Story của Pháp, với ba cơ sở tại Paris, Colmar và Lourdes. RFI : Xin chào Fabrice Stijnen, ông có thể cho biết sô cô la được du nhập vào Pháp như thế nào ? Và từ khi nào ? Fabrice Stijnen : Sô cô la được đưa đến Tây Ban Nha trước tiên, rồi sau đó mới đến phần còn lại của châu Âu. Những nhà khai thác thuộc địa người Tây Ban Nha đã mang sô cô la về nước hồi năm 1527. Cortes là người mang hạt ca cao về cung đình Tây Ban Nha. Trên thực tế, Christophe Colomb đã từng đi qua « con đường ca cao », nhưng khi đó ông không quan tâm tới sản phẩm này, vì thấy chả có ích lợi gì. Chính Cortès là người đã mang theo ca cao như mang một báu vật về Tây Ban Nha, vì quả thực ông đã phát hiện rằng đó là một sản phẩm rất có giá trị ở đó (châu Mỹ), mà lại không có nhiều, chứ không phải là có nhiều như ngày nay. Vì không có nhiều nên triều đình Tây Ban Nha đã cất giữ ca cao, để dành và dùng ca cao như một loại gia vị theo cách khá kín đáo, bí mật.Trên thực tế, phải nhờ vào hôn sự giữa các công chúa Tây Ban Nha và các vị vua Pháp (thì sô cô la mới được đưa đến Pháp). Vua Louis XIII kết hôn với công chúa Anne d'Autriche và khi đến Hoàng gia Pháp, công chúa Anne d'Autriche đã mang theo ca cao. Vua Louis 13 coi ca cao và cách pha chế thức uống từ cacao như một điều lập dị ở người vợ của ông. Con trai họ, sau này là vua Louis XIV, vốn quấn quýt với mẹ, nên cũng quen với việc uống sô cô la. Vua Louis XIV cũng kết hôn với một công chúa Tây Ban Nha, người đã đến Hoàng gia Pháp và họ cùng nhau chia sẻ thú vui thưởng thức đồ uống pha chế từ ca cao. Và tất nhiên, sau này ca cao đã được phổ biến đến triều đình của các nước lớn khác ở châu Âu.Vậy đấy, sô cô la lần đầu tiên đến châu Âu qua Tây Ban Nha, được cất giấu gần một thế kỷ ở Tây Ban Nha, rồi mới từ đó lan sang Pháp và phần còn lại của châu Âu.RFI : Ban đầu, khi mới được đưa vào Pháp, sô cô la được dành cho ai là chính ? Sô cô la được ưa chuộng vì điều gì và được thưởng thức theo cách nào ?Fabrice Stijnen : Điều thú vị về sô cô la, như tôi đã nói ngay từ đầu, là không có nhiều. Vì thế, ca cao chỉ dành cho giới tinh hoa, thượng lưu, ngay cả các nền văn minh Aztec và Maya cũng đã thế. Chỉ có một số tầng lớp quan trọng trong xã hội mới được tiêu thụ sô cô la. Ở các nền văn minh Aztec và Maya, ca cao được sử dụng không hẳn vì hương vị, mà là vì sức sống, sự bổ dưỡng mà ca cao có thể mang lại cho người dùng. Ca cao được xem là một sản phẩm cung cấp nhiều năng lượng, có lẽ cũng là nhờ các loại gia vị khác mà người ta pha chế cùng để chống lạnh. Khi ca cao được đưa đến châu Âu, cũng giống như ở thời của người Aztec và người Maya, sô cô la cũng chỉ được dùng dưới dạng đồ uống. Sô cô la thể rắn mãi về sau này mới xuất hiện, khá gần đây, vào khoảng thế kỷ XIX. Thức uống sô cô la mang lại hương vị đặc biệt. Người Tây Ban và sau này là người Pháp uống sô cô la có pha chế thêm với một số gia vị khác, như quế, một xíu hạt tiêu, hạnh nhân, hồi … Những loại gia vị này mang lại cho thức uống sô cô la một hương vị thực sự khác lạ. Đồ uống sô cô la còn có một cách pha chế khác, từ dạng lỏng được chế thành bọt mousse. Cả người Aztec, người Maya, sau này là người Pháp, Tây Ban Nha đều pha chế ca cao thành mousse, vì ca cao thực chất khá béo, gần một nửa lượng hạt cacao là chất béo, đó là bơ ca cao. Nhờ lượng chất béo này, khi pha chế đồ uống, người ta dùng các dụng cụ chuyên dụng để tích hợp không khí vào thức uống này, chỉ đơn giản như vậy là tạo ra bọt. Đúng là phải mãi rất lâu về sau này, nhờ quy trình sản xuất công nghiệp hóa mới có sô cô la ở thể rắn.RFI : Ban đầu là theo cách thủ công, vậy đến khi nào thì ngành sản xuất sô cô la ở Pháp mới được công nghiệp hóa ? Fabrice Stijnen : Quả thực là sô cô la cũng theo quá trình công nghiệp hóa từ thế kỷ 19 và các cuộc cách mạng kỹ thuật, chẳng hạn đã cho phép tách bơ ca cao ra khỏi nguyên liệu bột ca cao. Tách chất béo từ ca cao là một cuộc cách mạng khá quan trọng để sô cô la sau này có thể được tiêu thụ ở thể rắn, dưới dạng phong sô cô la. Như tôi đã giải thích ở trên, sô cô la trong suốt nhiều thế kỷ chỉ được dùng dưới dạng đồ uống. Trên thực tế, một người Hà Lan, tên là Gaspard Van Houten, đã sử dụng một loại máy ép nổi tiếng, được gọi là máy ép Van Houten, để tách bơ ca cao và tạo ra sô cô la. Người ta xay hạt ca cao rồi lại cho thêm bơ ca cao vào. Đây đúng là một ý tưởng tuyệt vời, bởi vì sau khi bổ sung thêm bơ ca cao vào bột xay từ hạt ca cao và tạo hình theo khuôn, hỗn hợp đó nguội đi thì co lại một chút và dễ dàng tách được ra khỏi khuôn, như vậy là người ta có thể tạo hình cho sô cô la, làm ra những thanh sô cô la mỏng và dễ bẻ nhỏ.RFI : Theo ông, đâu là những mốc thời gian quan trọng, những chặng đường đánh dấu sự phát triển của sô cô la tại Pháp ? Fabrice Stijnen : Về những mốc thời gian quan trọng, trước tiên là khi sô cô la được đưa đến Pháp nhờ cuộc hôn nhân giữa các vị vua Pháp và các công chúa Tây Ban Nha. Sau đó, sô cô la bắt đầu được sản xuất ở miền tây nam, gần Bayonne, nơi đầu tiên đặt các cơ sở sản xuất sô cô la để phục vụ Hoàng gia Pháp và giới tinh hoa. Nhưng sản xuất vẫn khá hạn chế và cũng chỉ để phục vụ riêng những người thuộc giới tinh hoa Pháp. Sau đó, sô cô la dần dần được mở rộng, nhưng để đạt được như vậy cũng phải trải qua một thời gian rất dài, và thực ra là cho đến Đệ Nhị Thế Chiến thì sô cô la vẫn là sản phẩm dành riêng cho các tầng lớp xã hội có đủ khả năng tài chính. Tôi lấy một ví dụ để quý vị thấy sô cô la thời đó đắt thế nào. Vào cuối thế kỷ 19, để mua 1 kg sô cô la, người ta phải bỏ ra số tiền tương đương với 1 tháng lương mức trung bình, tương đương gần 1.700 euro nếu tính theo thời giá hiện nay. Không phải ai cũng có điều kiện mua sô cô la với giá như vậy. Đó là yếu tố quan trọng khiến phải mất một thời gian rất dài cuối cùng sô cô la mới trở nên bớt hiếm và được xã hội tiêu dùng nhiều. Các cường quốc châu Âu đã lập các đồn điền ca cao ở các nước thuộc địa vào đầu thế kỷ 20. Trước đó, ca cao có xuất xứ từ Nam Mỹ và thực sự ở đó không có đồn điền lớn nào, người ta thường mang về ca cao thu hoạch từ cây mọc tự nhiên. Như vậy là việc trồng cây ca cao hồi đầu thế kỷ 20 cũng là một giai đoạn quan trọng trong quá trình phát triển sô cô la ở Pháp, cho phép chúng ta dần dần thu được lượng lớn ca cao. Cùng với đó là quá trình công nghiệp hóa và các quy trình cho phép tạo hình sô cô la theo khuôn. Khi Đệ Nhị Thế Chiến kết thúc, người Mỹ vào lúc thắng trận phân phát các thanh sô cô la cho mọi người. Từ đó, sô cô la trở nên phổ thông hơn, trở thành một sản phẩm bổ dưỡng, hiện diện trong bữa phụ lúc 4 giờ chiều cho trẻ em. Đây là một bước tiến quan trọng, vì cuối cùng mọi người dân cũng dễ dàng mua sô cô la. Bảy mươi năm qua là khoảng thời gian mang lại chất lượng của sô cô la ở Pháp, nét tinh tế của sô cô la và cảm giác vui thú khi thưởng thức sô cô la, ban đầu là sự biến chuyển và cuối cùng là sự phát triển về mặt nghệ thuật và chế biến sô cô la tại Pháp. RFI : Pháp được biết đến là một nước sản xuất và tiêu thụ rất nhiều sô cô la. Ông có thể cho biết thêm về sở thích, khẩu vị của người Pháp ?Fabrice Stijnen : Tôi muốn làm rõ điều này khi nói về sô cô la. Theo định nghĩa, để được gọi là sô cô la thì hàm lượng ca cao phải là từ 20% trở lên, gồm bơ ca cao và bột ca cao, dựa vào thành phần, người ta phân chia sô cô la thành nhiều loại : sô cô la đen, nếu thêm sữa bột thì sẽ thành sô cô la sữa. Sô cô la trắng thì không chứa bột ca cao, nhưng chứa bơ ca cao, khoảng 30%, nên nhìn chung sô cô la trắng vẫn được coi là sô cô la. Về cách tiêu thụ, trên thực tế, khi nói đến sô cô la ở Pháp thì phải nói đến sô cô la thanh, sô cô la phong. Xu hướng hiện nay là khám phá hương vị, cũng giống như việc chúng ta thưởng thức rượu hoặc các sản phẩm khác. Chúng ta sẽ khám phá terroir, (tập hợp các yếu tố thổ nhưỡng, khí hậu, tập quán canh tác tại địa phương, vị trí địa lý, sự đa dạng của hệ động thực vật địa phương có ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm) trong mỗi phong sô cô la, mỗi loại ca cao đến từ khắp nơi trên thế giới. Chúng tôi gọi đó là những hương vị nguyên bản thô mộc nhất (grand cru). Hiện nay có rất nhiều nhà sản xuất sô cô la đang tập trung vào các loại sản phẩm như vậy. Điều này rất thú vị. Chúng ta thực sự cần tập luyện cơ quan vị giác của mình để có thể cảm nhận mọi hương vị có thể tìm thấy trong sô cô la. Đó tất nhiên là một cách thưởng thức. Các nhà chế biến sô cô la cũng làm ra những viên kẹo sô cô la, và thường là với praliné (hỗn hợp bột hạt dẻ hoặc hạnh nhân), hoặc với sốt ganache hoặc với thạch hoa quả (la pâte de fruits), và viên sô cô la thường có nhiều lớp. Làm loại kẹo sô cô la này đòi hỏi phải có kỹ năng chế biến và nghệ thuật, mà nước Pháp vốn rất nổi tiếng. Chúng ta có thể nói rằng Pháp thực sự xuất khẩu các kỹ năng trong lĩnh vực này ra nước ngoài, mặc dù thực tế là khắp nơi trên thế giới có rất nhiều nhà sản xuất sô cô la xuất sắc, chứ không phải chỉ nước Pháp mới có. Xét về sở thích, khẩu vị hiện nay, tôi có thể nói là người Pháp thích ăn sô cô la đen hơn. Đây là sở thích chung, nhưng ở các bảo tàng sô cô la, chúng tôi vẫn thấy có rất nhiều du khách cũng thích sô cô la sữa, hoặc sô cô la trắng. Dù không thể khẳng định một quy tắc tuyệt đối, chúng tôi có thể nói rằng là để nếm thử hương vị của một loại sô cô la, người Pháp thường hay thưởng thức sô cô la đen, và các nhà chế biến thường kết hợp với các loại nhân để tăng hương vị cho sô cô la đen. RFI tiếng Việt chân thành cảm ơn ông Fabrice Stijnen, giám đốc Choco-Story của Pháp, đã tham gia chương trình !

gi nh estonia xix lan ban lourdes cort cortes ng aztec xvi kh sau louis xiv rfi xu bayonne sinh khi colmar les echos van houten christophe colomb th k ban nha rfi ph rfi ti rfi xin

Milan Kundera : Tập sách cái cười và sự lãng quên

Play Episode Listen Later Dec 16, 2023 9:20

Milan Kundera, nhà văn nổi tiếng quốc tế với những tác phẩm văn học bất đồng chính kiến ở Tiệp Khắc thời Cộng Sản. Trong Tập sách cái cười và sự lãng quên - Le Livre du rire et de l'oubli là những cái cười « ra nước mắt », còn « sự lãng quên » là « cuộc đấu tranh của con người chống lại quyền lực, là cuộc đấu tranh của trí nhớ chống lại sự lãng quên ». Sinh năm 1929 tại Brno ông đã định cư tại Pháp từ năm 1975 do sách của ông bị kiểm duyệt và tác giả đã bị khai trừ khỏi đảng Cộng Sản Tiệp Khắc. Khi chế độ Cộng Sản sụp đổ, Tiệp Khắc trở thành hai quốc gia Cộng Hòa Séc và Slovakia.Hai trong số rất nhiều tác phẩm của ông đã được dịch giả Trịnh Y Thư dịch sang tiếng Việt, đấy là Tập sách Cái cười và sự lãng quên - Le Livre du rire et de l'oubli (1978) và Đời nhẹ khôn kham -L'insoutenable légèreté de l'être (1984).Trong bài tưởng niệm nhà văn Kundera vừa qua đời tại Paris hồi tháng 7/2023, dịch giả Trịnh Y Thư đã nhắc lại « Đời nhẹ khôn kham, cuốn tiểu thuyết nổi tiếng nhất của Kundera, mở đầu với cảnh xe tăng Liên Xô nghiến nát đường phố Praha, thủ đô của Cộng hòa Séc, là quê hương của tác giả cho đến khi ông sang Pháp chọn cuộc đời lưu vong từ năm 1975. Đan xen các chủ đề về tình yêu và sự lưu vong, chính trị mang tính cá nhân sâu sắc, tiểu thuyết của Kundera đã giành được sự tán thưởng của giới phê bình, giúp ông có được lượng độc giả rộng rãi chẳng những ở phương Tây mà còn khắp nơi trên thế giới, kể cả Việt Nam ».Cùng với dịch giả Trịnh Y Thư mời quý vị cùng tìm đến với Tập sách cái cười và sự lãng quên, được ông dịch sang tiếng Việt, xuất bản tháng 1/2021. *****RFI : Xin kính chào dịch giả Trịnh Y Thư, Le livre du rire et de l'oubli là một cuốn tiểu thuyết với cấu trúc lạ kỳ, với những câu chuyện khác nhau và đôi khi tác giả tưởng chừng là « lười biếng » khi cần đặt tựa cho mỗi truyện ngắn của ông : Trịnh Y Thư : Kundera viết Tập sách cái cười và sự lãng quên vào quãng giữa thập niên 70. Tác phẩm có bẩy phần. Gọi mỗi phần là một truyện ngắn cũng đúng, nhưng theo chính Kundera, ta nên xem nó là một tổ khúc, như tổ khúc âm nhạc gồm bẩy biến tấu mà mỗi biến tấu là một cuộc truy tìm hiện hữu khác nhau. Khác nhau nhưng vẫn có sự liền lạc chặt chẽ bởi mô-típ thắt buộc toàn tác phẩm : Cái cười và Sự lãng quên. Những phần của sách nối tiếp nhau như những chặng đường chuyến du hành dẫn đến cái nội tại của chủ đề, nội tại một suy tưởng, nội tại một tình huống duy nhất, giản dị, mà cái hiểu cứ dần dà trôi mất về cõi xa, ra khỏi tầm nhìn của chính tác giả.Nếu bạn đọc cuốn sách này một cách kiên nhẫn và thành tâm, nó có thể thay đổi cuộc đời bạn.RFI : Nửa thế kỷ từ ngày tác phẩm này được xuất bản, giờ đây điều gì có thể thôi thúc độc giả tìm đến với Tập sách cái cười và sự lãng quên ?Trịnh Y Thư : Lý do giản dị lắm, thưa chị, vì đó là một tác phẩm cực hay. Tôi xin mượn phát biểu của ba nhà văn, nhà phê bình Mỹ nói về cuốn sách này của Kundera. John Updike từng đánh giá đây là cuốn sách xuất sắc và độc sáng, được viết với sự trong trẻo và minh triết, nó mời mọc chúng ta trực tiếp đi vào. Còn John Leonard thì quan niệm Tập sách cái cười và sự lãng quên tự gọi là một cuốn tiểu thuyết, mặc dù nó là một phần truyện thần tiên, một phần phê bình, một phần chính luận, một phần nhạc học, một phần tự truyện. Nó có thể gọi bất kỳ cái gì nó muốn, bởi tổng thể cuốn sách là một thiên tài. Ted Solotaroff nhận xét, ảo diệu… Nếu bạn đọc cuốn sách này một cách kiên nhẫn và thành tâm, nó có thể thay đổi cuộc đời bạn.Thiết tưởng, với những lời ca ngợi ấy, cuốn sách rất xứng đáng được nằm trên kệ sách của tất cả những ai quan tâm đến chữ nghĩa.Milan Kundera : « Con người luôn luôn ấp ủ tham vọng muốn viết lại tiểu sử của chính mình, muốn thay đổi quá khứ, muốn bôi xóa mọi dấu vết của chính hắn và kẻ khác »RFI : Về « cái cười » và về « sự lãng quên » : chúng ta có dễ tìm đến với « cái cười » của Kundera hay không ? Còn « sự lãng quên », những nguyên nhân nào dẫn tới « cái quên » đó và các nhân vật trong tiểu thuyết của Kundera cần « quên » cái gì ?Trịnh Y Thư : Đọc Kundera, chúng ta dễ dàng nhận ra tính hài (và ở chừng mực nào đó, châm biếm) thấm đẫm trong văn ông. Kỳ thực, đối với ông, hài là một thuộc tính bất khả tách ly của văn chương. Tập sách cái cười và sự lãng quên không thiếu những mạch đoạn khiến người đọc cười chảy nước mắt, nhưng thật sai lầm nếu chúng ta hiểu chủ ý của ông là chọc cười độc giả. Để hiểu tính hài của Kundera, ta phải tìm hiểu tính hài trong văn Kafka. Vâng, chính Kafka đã cho ông nguồn cảm hứng bất tận đem tính hài vào văn chương. Kafka lấy mặt nạ của cái khả lý đeo lên cái bất khả lý, trong lúc tuyệt đối duy trì tính chính xác tâm lý, nó khiến tiểu thuyết của ông mang vẻ mê hoặc, huyền ảo lạ lùng. Chuyện bông đùa, giai thoại, chuyện hài hước: chúng là những bằng chứng hùng hồn nhất cho thấy giữa cảm quan nhạy bén của hiện thực và thần trí tưởng tượng, tiểu thuyết liều lĩnh đi vào cái bất khả lý. Kundera bảo như vậy.Còn « Sự lãng quên », cụm từ này có ý nghĩa gì trong tác phẩm ? Ta hãy nghe chính Kundera định nghĩa như sau về « sự lãng quên » và nó chính là chủ đề tái hiện hoài hoài suốt cuốn sách. Kundera bảo : « Cuộc đấu tranh của con người chống lại quyền lực là cuộc đấu tranh của trí nhớ chống lại sự lãng quên ». Về điểm này, Kundera nói rõ trong tập tiểu luận Nghệ thuật tiểu thuyết : « Con người luôn luôn ấp ủ tham vọng muốn viết lại tiểu sử của chính mình, muốn thay đổi quá khứ, muốn bôi xóa mọi dấu vết của chính hắn và kẻ khác ». Ông cũng nói thêm, nó không phải sự lừa dối, nó tuyệt đối không có công lý trong đó, nhưng cùng lúc nó đem lại nguồn an ủi.Kundera không bao giờ che giấu thái độ hằn học, gần như thù hận, với nước Nga, bởi quốc gia này đã gây nên không biết bao nhiêu tai họa và thống khổ cho quê hương, dân tộc ông, thậm chí cho chính cá nhân ông, nhưng thật sai lầm nếu chúng ta bới móc giữa những dòng chữ ông viết để tìm kiếm một thông điệp hay luận đề chính trị nào. RFI : Ngoài « cái cười » và « sự lãng quên » tiểu thuyết này của Milan Kundera đầy thi vị và có thể nói là một Kundera đã viết về tình yêu ? Tuy nhiên bối cảnh chính trị thời kỳ Chiến Tranh lạnh, hình bóng của một chế độ toàn trị luôn ẩn hiện trong các tác phẩm của ông. Đọc Kundera dưới lăng kính đó, không thể phủ nhận là sách của ông rất mang tính thời sự. Trịnh Y Thư : Đúng vậy, thưa chị, mặc dù tiểu thuyết Kundera không thiếu những mạch đoạn viết về chính trị – đúng hơn lịch sử chính trị – và ông không bao giờ che giấu thái độ hằn học, gần như thù hận, với nước Nga, bởi quốc gia này đã gây nên không biết bao nhiêu tai họa và thống khổ cho quê hương, dân tộc ông, thậm chí cho chính cá nhân ông, nhưng thật sai lầm nếu chúng ta bới móc giữa những dòng chữ ông viết để tìm kiếm một thông điệp hay luận đề chính trị nào. Ông có vẻ dị ứng với tất cả những điều đó.Với ông, lịch sử chỉ là tấm phông trừu tượng mà ông ví tiểu thuyết gia như nhà thiết kế sân khấu kịch sử dụng một cách dè sẻn để kiến dựng một tiết kịch. Câu nói « Tiểu thuyết gia không phải kẻ hầu của sử gia » thường được ông nhắc đi nhắc lại trong những bài tiểu luận. Cũng như hầu hết các tiểu thuyết gia tầm vóc khác của thế giới, Kundera cương quyết chống lại mọi chủ thuyết luận đề trong văn chương. Tuy vậy, bàng bạc trong những tác phẩm của ông, người ta nhận thấy những chủ đề sau hiển lộ rõ ràng : cuộc sống lưu vong ; căn tính, đời sống vượt qua lằn ranh biên thùy (bên kia tình yêu, bên kia nghệ thuật, bên kia sự nghiêm túc) ; lịch sử như cái gì liên tục trở lại ; và lạc thú của một đời sống ít có những điều « quan trọng ».Bởi, như phần lớn chúng ta, Kundera chẳng thể nào đứng ngoài những biến động lịch sử khốc liệt của thế hệ ông. Thế kỷ XX, châu Âu của ông chứng kiến sự đổ nát kinh hoàng chưa từng thấy trước đó bao giờ. Hai cuộc Thế chiến, Lò thiêu, Quốc xã, Quân phiệt, Cộng sản, như những bóng ma, cho đến tận bây giờ vẫn ám ảnh tâm tư người dân lục địa đó. Bohemia của ông – miền đất tuy nhỏ bé nép mình giữa hai cường quốc Đức và Nga nhưng lại là giao điểm chính trị và văn hóa quan trọng – luôn luôn là mảnh đất chịu thiệt thòi và bị giẫm nát trong bất kỳ cuộc tương tranh lớn nhỏ nào. Ở châu Âu, ngoài Ireland, Bohemia có lẽ là quốc gia duy nhất mà nền văn học bao giờ cũng trĩu nặng tính thời đại và lịch sử. Dù sao chăng nữa, Kundera khó lòng hoàn toàn đi chệch ra khỏi quy luật đó.« (...) Bản ngã là gì? Làm cách nào thấu triệt được cái bản ngã đó? Đây là một trong những câu hỏi cơ bản của tiểu thuyết »RFI : Nhưng nếu lịch sử chính trị chỉ là bối cảnh, chỉ là cái phông của tiết kịch, thì cái gì chiếm cứ phần trọng đại nhất trong tiểu thuyết Kundera ?Trịnh Y Thư : Câu trả lời giản dị lắm : Đó chính là cuộc truy tìm bản ngã con người để từ đó rất có thể lóe lên luồng sáng mới mẻ cho ta thấy rõ hơn cái ẩn mật của hiện tồn. Đưa ra một định nghĩa cho tiểu thuyết, ông nói : « Ngay khi bạn tạo dựng một hiện hữu tưởng tượng, một nhân vật, tự động bạn đối đầu câu hỏi : Bản ngã là gì? Làm cách nào thấu triệt được cái bản ngã đó? Đây là một trong những câu hỏi cơ bản của tiểu thuyết ». Kundera cả quyết rằng sự nảy sinh của nhân vật tiểu thuyết không giống sự ra đời của con người nơi cuộc sống bên ngoài ; « họ có mặt do một tình huống, một câu văn hay một ẩn dụ bên trong cái vỏ bọc hàm chứa những khả thể cơ bản liên quan đến con người mà tác giả nghĩ rằng chưa ai khám phá hay đề cập điều gì trọng yếu về nó ». Xem thế, tính sáng tạo trong tiểu thuyết Kundera chủ yếu nằm ở điểm này. Và qua tác phẩm chúng ta thấy ông truy xét cái bản ngã đó đến tận cùng. Bản ngã bị ông lật trái lật phải, lật ngang lật dọc đến chóng mặt. Nhưng không phải vì thế ông nắm bắt được điều muốn tìm kiếm; bản ngã vẫn vuột khỏi tầm tay, và ông thú nhận cuộc truy tìm bao giờ cũng chấm dứt trong nghịch lý.

ireland xx li nh slovakia hai kafka nam kh bohemia chuy le livre thi brno trong praha milan kundera nga sinh khi tuy john updike ngh ngay kundera tranh xem john leonard rfi v rfi nh rfi xin

Milan Kundera : Tập sách cái cười và sự lãng quên

Play Episode Listen Later Dec 16, 2023 9:20

Milan Kundera, nhà văn nổi tiếng quốc tế với những tác phẩm văn học bất đồng chính kiến ở Tiệp Khắc thời Cộng Sản. Trong Tập sách cái cười và sự lãng quên - Le Livre du rire et de l'oubli là những cái cười « ra nước mắt », còn « sự lãng quên » là « cuộc đấu tranh của con người chống lại quyền lực, là cuộc đấu tranh của trí nhớ chống lại sự lãng quên ». Sinh năm 1929 tại Brno ông đã định cư tại Pháp từ năm 1975 do sách của ông bị kiểm duyệt và tác giả đã bị khai trừ khỏi đảng Cộng Sản Tiệp Khắc. Khi chế độ Cộng Sản sụp đổ, Tiệp Khắc trở thành hai quốc gia Cộng Hòa Séc và Slovakia.Hai trong số rất nhiều tác phẩm của ông đã được dịch giả Trịnh Y Thư dịch sang tiếng Việt, đấy là Tập sách Cái cười và sự lãng quên - Le Livre du rire et de l'oubli (1978) và Đời nhẹ khôn kham -L'insoutenable légèreté de l'être (1984).Trong bài tưởng niệm nhà văn Kundera vừa qua đời tại Paris hồi tháng 7/2023, dịch giả Trịnh Y Thư đã nhắc lại « Đời nhẹ khôn kham, cuốn tiểu thuyết nổi tiếng nhất của Kundera, mở đầu với cảnh xe tăng Liên Xô nghiến nát đường phố Praha, thủ đô của Cộng hòa Séc, là quê hương của tác giả cho đến khi ông sang Pháp chọn cuộc đời lưu vong từ năm 1975. Đan xen các chủ đề về tình yêu và sự lưu vong, chính trị mang tính cá nhân sâu sắc, tiểu thuyết của Kundera đã giành được sự tán thưởng của giới phê bình, giúp ông có được lượng độc giả rộng rãi chẳng những ở phương Tây mà còn khắp nơi trên thế giới, kể cả Việt Nam ».Cùng với dịch giả Trịnh Y Thư mời quý vị cùng tìm đến với Tập sách cái cười và sự lãng quên, được ông dịch sang tiếng Việt, xuất bản tháng 1/2021. *****RFI : Xin kính chào dịch giả Trịnh Y Thư, Le livre du rire et de l'oubli là một cuốn tiểu thuyết với cấu trúc lạ kỳ, với những câu chuyện khác nhau và đôi khi tác giả tưởng chừng là « lười biếng » khi cần đặt tựa cho mỗi truyện ngắn của ông : Trịnh Y Thư : Kundera viết Tập sách cái cười và sự lãng quên vào quãng giữa thập niên 70. Tác phẩm có bẩy phần. Gọi mỗi phần là một truyện ngắn cũng đúng, nhưng theo chính Kundera, ta nên xem nó là một tổ khúc, như tổ khúc âm nhạc gồm bẩy biến tấu mà mỗi biến tấu là một cuộc truy tìm hiện hữu khác nhau. Khác nhau nhưng vẫn có sự liền lạc chặt chẽ bởi mô-típ thắt buộc toàn tác phẩm : Cái cười và Sự lãng quên. Những phần của sách nối tiếp nhau như những chặng đường chuyến du hành dẫn đến cái nội tại của chủ đề, nội tại một suy tưởng, nội tại một tình huống duy nhất, giản dị, mà cái hiểu cứ dần dà trôi mất về cõi xa, ra khỏi tầm nhìn của chính tác giả.Nếu bạn đọc cuốn sách này một cách kiên nhẫn và thành tâm, nó có thể thay đổi cuộc đời bạn.RFI : Nửa thế kỷ từ ngày tác phẩm này được xuất bản, giờ đây điều gì có thể thôi thúc độc giả tìm đến với Tập sách cái cười và sự lãng quên ?Trịnh Y Thư : Lý do giản dị lắm, thưa chị, vì đó là một tác phẩm cực hay. Tôi xin mượn phát biểu của ba nhà văn, nhà phê bình Mỹ nói về cuốn sách này của Kundera. John Updike từng đánh giá đây là cuốn sách xuất sắc và độc sáng, được viết với sự trong trẻo và minh triết, nó mời mọc chúng ta trực tiếp đi vào. Còn John Leonard thì quan niệm Tập sách cái cười và sự lãng quên tự gọi là một cuốn tiểu thuyết, mặc dù nó là một phần truyện thần tiên, một phần phê bình, một phần chính luận, một phần nhạc học, một phần tự truyện. Nó có thể gọi bất kỳ cái gì nó muốn, bởi tổng thể cuốn sách là một thiên tài. Ted Solotaroff nhận xét, ảo diệu… Nếu bạn đọc cuốn sách này một cách kiên nhẫn và thành tâm, nó có thể thay đổi cuộc đời bạn.Thiết tưởng, với những lời ca ngợi ấy, cuốn sách rất xứng đáng được nằm trên kệ sách của tất cả những ai quan tâm đến chữ nghĩa.Milan Kundera : « Con người luôn luôn ấp ủ tham vọng muốn viết lại tiểu sử của chính mình, muốn thay đổi quá khứ, muốn bôi xóa mọi dấu vết của chính hắn và kẻ khác »RFI : Về « cái cười » và về « sự lãng quên » : chúng ta có dễ tìm đến với « cái cười » của Kundera hay không ? Còn « sự lãng quên », những nguyên nhân nào dẫn tới « cái quên » đó và các nhân vật trong tiểu thuyết của Kundera cần « quên » cái gì ?Trịnh Y Thư : Đọc Kundera, chúng ta dễ dàng nhận ra tính hài (và ở chừng mực nào đó, châm biếm) thấm đẫm trong văn ông. Kỳ thực, đối với ông, hài là một thuộc tính bất khả tách ly của văn chương. Tập sách cái cười và sự lãng quên không thiếu những mạch đoạn khiến người đọc cười chảy nước mắt, nhưng thật sai lầm nếu chúng ta hiểu chủ ý của ông là chọc cười độc giả. Để hiểu tính hài của Kundera, ta phải tìm hiểu tính hài trong văn Kafka. Vâng, chính Kafka đã cho ông nguồn cảm hứng bất tận đem tính hài vào văn chương. Kafka lấy mặt nạ của cái khả lý đeo lên cái bất khả lý, trong lúc tuyệt đối duy trì tính chính xác tâm lý, nó khiến tiểu thuyết của ông mang vẻ mê hoặc, huyền ảo lạ lùng. Chuyện bông đùa, giai thoại, chuyện hài hước: chúng là những bằng chứng hùng hồn nhất cho thấy giữa cảm quan nhạy bén của hiện thực và thần trí tưởng tượng, tiểu thuyết liều lĩnh đi vào cái bất khả lý. Kundera bảo như vậy.Còn « Sự lãng quên », cụm từ này có ý nghĩa gì trong tác phẩm ? Ta hãy nghe chính Kundera định nghĩa như sau về « sự lãng quên » và nó chính là chủ đề tái hiện hoài hoài suốt cuốn sách. Kundera bảo : « Cuộc đấu tranh của con người chống lại quyền lực là cuộc đấu tranh của trí nhớ chống lại sự lãng quên ». Về điểm này, Kundera nói rõ trong tập tiểu luận Nghệ thuật tiểu thuyết : « Con người luôn luôn ấp ủ tham vọng muốn viết lại tiểu sử của chính mình, muốn thay đổi quá khứ, muốn bôi xóa mọi dấu vết của chính hắn và kẻ khác ». Ông cũng nói thêm, nó không phải sự lừa dối, nó tuyệt đối không có công lý trong đó, nhưng cùng lúc nó đem lại nguồn an ủi.Kundera không bao giờ che giấu thái độ hằn học, gần như thù hận, với nước Nga, bởi quốc gia này đã gây nên không biết bao nhiêu tai họa và thống khổ cho quê hương, dân tộc ông, thậm chí cho chính cá nhân ông, nhưng thật sai lầm nếu chúng ta bới móc giữa những dòng chữ ông viết để tìm kiếm một thông điệp hay luận đề chính trị nào. RFI : Ngoài « cái cười » và « sự lãng quên » tiểu thuyết này của Milan Kundera đầy thi vị và có thể nói là một Kundera đã viết về tình yêu ? Tuy nhiên bối cảnh chính trị thời kỳ Chiến Tranh lạnh, hình bóng của một chế độ toàn trị luôn ẩn hiện trong các tác phẩm của ông. Đọc Kundera dưới lăng kính đó, không thể phủ nhận là sách của ông rất mang tính thời sự. Trịnh Y Thư : Đúng vậy, thưa chị, mặc dù tiểu thuyết Kundera không thiếu những mạch đoạn viết về chính trị – đúng hơn lịch sử chính trị – và ông không bao giờ che giấu thái độ hằn học, gần như thù hận, với nước Nga, bởi quốc gia này đã gây nên không biết bao nhiêu tai họa và thống khổ cho quê hương, dân tộc ông, thậm chí cho chính cá nhân ông, nhưng thật sai lầm nếu chúng ta bới móc giữa những dòng chữ ông viết để tìm kiếm một thông điệp hay luận đề chính trị nào. Ông có vẻ dị ứng với tất cả những điều đó.Với ông, lịch sử chỉ là tấm phông trừu tượng mà ông ví tiểu thuyết gia như nhà thiết kế sân khấu kịch sử dụng một cách dè sẻn để kiến dựng một tiết kịch. Câu nói « Tiểu thuyết gia không phải kẻ hầu của sử gia » thường được ông nhắc đi nhắc lại trong những bài tiểu luận. Cũng như hầu hết các tiểu thuyết gia tầm vóc khác của thế giới, Kundera cương quyết chống lại mọi chủ thuyết luận đề trong văn chương. Tuy vậy, bàng bạc trong những tác phẩm của ông, người ta nhận thấy những chủ đề sau hiển lộ rõ ràng : cuộc sống lưu vong ; căn tính, đời sống vượt qua lằn ranh biên thùy (bên kia tình yêu, bên kia nghệ thuật, bên kia sự nghiêm túc) ; lịch sử như cái gì liên tục trở lại ; và lạc thú của một đời sống ít có những điều « quan trọng ».Bởi, như phần lớn chúng ta, Kundera chẳng thể nào đứng ngoài những biến động lịch sử khốc liệt của thế hệ ông. Thế kỷ XX, châu Âu của ông chứng kiến sự đổ nát kinh hoàng chưa từng thấy trước đó bao giờ. Hai cuộc Thế chiến, Lò thiêu, Quốc xã, Quân phiệt, Cộng sản, như những bóng ma, cho đến tận bây giờ vẫn ám ảnh tâm tư người dân lục địa đó. Bohemia của ông – miền đất tuy nhỏ bé nép mình giữa hai cường quốc Đức và Nga nhưng lại là giao điểm chính trị và văn hóa quan trọng – luôn luôn là mảnh đất chịu thiệt thòi và bị giẫm nát trong bất kỳ cuộc tương tranh lớn nhỏ nào. Ở châu Âu, ngoài Ireland, Bohemia có lẽ là quốc gia duy nhất mà nền văn học bao giờ cũng trĩu nặng tính thời đại và lịch sử. Dù sao chăng nữa, Kundera khó lòng hoàn toàn đi chệch ra khỏi quy luật đó.« (...) Bản ngã là gì? Làm cách nào thấu triệt được cái bản ngã đó? Đây là một trong những câu hỏi cơ bản của tiểu thuyết »RFI : Nhưng nếu lịch sử chính trị chỉ là bối cảnh, chỉ là cái phông của tiết kịch, thì cái gì chiếm cứ phần trọng đại nhất trong tiểu thuyết Kundera ?Trịnh Y Thư : Câu trả lời giản dị lắm : Đó chính là cuộc truy tìm bản ngã con người để từ đó rất có thể lóe lên luồng sáng mới mẻ cho ta thấy rõ hơn cái ẩn mật của hiện tồn. Đưa ra một định nghĩa cho tiểu thuyết, ông nói : « Ngay khi bạn tạo dựng một hiện hữu tưởng tượng, một nhân vật, tự động bạn đối đầu câu hỏi : Bản ngã là gì? Làm cách nào thấu triệt được cái bản ngã đó? Đây là một trong những câu hỏi cơ bản của tiểu thuyết ». Kundera cả quyết rằng sự nảy sinh của nhân vật tiểu thuyết không giống sự ra đời của con người nơi cuộc sống bên ngoài ; « họ có mặt do một tình huống, một câu văn hay một ẩn dụ bên trong cái vỏ bọc hàm chứa những khả thể cơ bản liên quan đến con người mà tác giả nghĩ rằng chưa ai khám phá hay đề cập điều gì trọng yếu về nó ». Xem thế, tính sáng tạo trong tiểu thuyết Kundera chủ yếu nằm ở điểm này. Và qua tác phẩm chúng ta thấy ông truy xét cái bản ngã đó đến tận cùng. Bản ngã bị ông lật trái lật phải, lật ngang lật dọc đến chóng mặt. Nhưng không phải vì thế ông nắm bắt được điều muốn tìm kiếm; bản ngã vẫn vuột khỏi tầm tay, và ông thú nhận cuộc truy tìm bao giờ cũng chấm dứt trong nghịch lý.

ireland xx li nh slovakia hai kafka nam kh bohemia chuy le livre thi brno trong praha milan kundera nga sinh khi tuy john updike ngh ngay kundera tranh xem john leonard rfi v rfi nh rfi xin

Bảng xếp hạng ĐH Thượng Hải : Thành tích mới của Pháp và tác động tích cực tới tuyển sinh - hợp tác

Play Episode Listen Later Sep 27, 2023 13:42

Ngày 15/08/2023, bảng xếp hạng Đại học Thượng Hải được công bố. Năm thứ 4 liên tiếp Đại học Paris Saclay của Pháp duy trì được vị trí trong top 20 trường đại học tốt nhất thế giới và là trường đứng thứ nhất trong số các trường ở châu Âu lục địa. Tổng cộng Pháp có 27 trường, kể các ĐH cấp vùng, lọt vào bảng xếp hạng Thượng Hải. Một tín hiệu tốt là vị thế một số trường đã được cải thiện đáng kể, chẳng hạn ĐH Paris Sorbonne được nâng 10 hạng. Ấn tượng hơn là Đại học Côte d'Azur tăng 200 bậc. Bảng xếp hạng của Đại học Thượng Hải được coi là một bảng xếp hạng có uy tín trên thế giới, nhưng thiên về đánh giá dựa trên các tiêu chí nghiên cứu khoa học như số giải Nobel và huy chương Fields (toán) của những người từng theo học tại trường, số giải Nobel và huy chương Fields của các nhà nghiên cứu của trường, số bài báo được đăng trên các tạp chí khoa học quốc tế Nature và Science, số nhà nghiên cứu được trích dẫn … Bảng xếp hạng Thượng Hải cũng thiên về các ngành khoa học tự nhiên như toán, lý, hóa, công nghệ thông tin … hơn là các ngành khoa học xã hội và nhân văn. Cũng như mọi năm, năm nay có 2.500 được đánh giá để chọn ra 1.000 trường tốt nhất.Để hiểu thêm về thành tích và những hạn chế nên được khắc phục để các trường của Pháp có thể vươn lên những thứ hạng cao hơn nữa trong bảng xếp hạng Đại học danh tiếng thế giới, RFI Việt ngữ ngày 17/08/2023 có cuộc phỏng vấn Tiến sĩ vật lý, Phó giáo sư Lại Ngọc Điệp, người có nhiều năm kinh nghiệm giảng dạy - nghiên cứu và là phụ trách chương trình Master quốc tế Monabiphot của ENS Paris-Saclay, ĐH Paris-Saclay.RFI : Xin chào PGS.TS. Lại Ngọc Điệp, giảng viên trường ĐH Paris-Saclay của Pháp. Theo thông tin mới đây, ngày 15/08/2023, trường ĐH Paris Saclay được xếp hạng thứ 15 trong bảng xếp hạng đại học Thượng Hải. Anh có thể cho thính giả, độc giả của đài RFI biết thêm thông tin về thành tích này ?PGS.TS. Lại Ngọc Điệp : Trong bảng xếp hạng Thượng Hải, ĐH Paris-Saclay xếp hạng thứ 15 trên toàn thế giới và số 1 trong số các trường ĐH không nói tiếng Anh. Kết quả tương đối là tốt và cũng đã được dự đoán trước. Có nhiều bảng xếp đại học nhưng bản xếp hạng Thượng Hải rất nổi tiếng và được nhiều người tin tưởng hơn cả. Người ta đánh giá rất cao bảng xếp hạng này và thứ hạng thứ 15 toàn thế giới là một vinh dự cho ĐH Paris-Saclay.Thực ra ĐH Paris-Saclay mới được xếp hạng cao thế này từ 4 năm trở lại đây. Đứng thứ 15 không phải là quá tốt, không phải là quá tồi, bởi vì ĐH Paris-Saclay đã từng đứng thứ 13 vào năm 2021. Năm đầu tiên, năm 2020 thì đứng thứ 14. Năm 2022 thì thấp hơn một chút, đứng thứ 16 và có thể giải thích bằng nhiều lý do, chẳng hạn như Covid. Năm nay thứ hạng sụt giảm một chút so với năm 2021, nhưng lại tăng so với năm 2022, như vậy nói chung đây cũng là một tín hiệu tương đối tốt. RFI : Nhìn rộng ra thành tích của nước Pháp, theo anh đâu là nhưng yếu tố góp phần cải thiện thứ hạng của Pháp ? PGS.TS. Lại Ngọc Điệp : Về việc xếp hạng các trường đại học, tại Pháp các nhà nghiên cứu không quan tâm lắm vì nhiều lý do. Nhưng bây giờ, việc hợp tác quốc tế, thu hút sinh viên quốc tế và nhiều lý do khác khiến người ta cũng phải suy nghĩ đến việc nâng thứ hạng lên.Chính phủ Pháp từ nhiều năm nay, từ thời tổng thống Sarkozy, đã có những chiến lược để nâng thứ hạng của các trường. Một trong các cách đó là thay đổi mô hình đào tạo, bởi vì đào tạo đại học của Pháp có một đặc trưng là các trường rất nhỏ lẻ, không đáp ứng được các tiêu chuẩn xếp hạng. Thế nên chính phủ yêu cầu các trường nhỏ phải liên kết lại với nhau để tạo thành một đại học lớn hơn để thỏa mãn được các tiêu chí của bảng xếp hạng Thượng Hải. Nhờ thế từ 4 năm nay các đại học của Pháp, trong đó có đại học Paris-Saclay đã lọt vào các top, có thể là top 20, top 50 hay top 100. Như vậy là những kết quả gần đây, và nhất là năm nay, có được là từ chính sách của chính phủ thời các tổng thống trước.RFI :Anh vừa nói là chính sách gộp các nhiều đại học thành một tổ hợp đại học lớn đã có từ thời tổng thống Nicolas Sarkozy (2007-2012). Còn dưới thời tổng thống Macron hiện nay (2 nhiệm kỳ), anh có thấy sự khác biệt gì ? Các tài trợ, hỗ trợ của chính phủ được đẩy mạnh hơn không ? PGS.TS. Lại Ngọc Điệp : Kết quả ngày hôm nay thì phải nói đến là nhờ công lao của các đời tổng thống trước. Còn đến thời tổng thống Macron hiện nay thì họ tiếp tục phát huy ý tưởng đó, họ sẽ tăng cường hơn và thay đổi cơ chế, chính sách cho phù hợp hơn với các nghiên cứu hiện tại. Chẳng hạn trong lĩnh vực vật lý, thời tổng thống Macron là thời mà hướng nghiên cứu và ứng dụng về lượng tử rất phát triển trên thế giới. Các nước như Trung Quốc hay Mỹ họ đã đi rất xa trong lĩnh vực này rồi vì họ có những đầu tư từ rất sớm và phòng nghiên cứu của họ rất tốt.Nước Pháp thì không phải quá muộn, bởi vì về lượng tử thì ở Pháp trong năm vừa rồi, đại học Paris Saclay cũng được giải thưởng Nobel. Nước Pháp đã đi tiên phong về nghiên cứu đó nhưng đầu tư trong những năm trước đây có lẽ chưa nhiều. Đến thời Macron thì cũng đã có những chính sách rất khác, bây giờ thì chưa nhìn thấy nhưng trong tương lai sẽ cho phép có những sản phẩm nghiên cứu và ứng dụng liên quan đến lĩnh vực lượng tử.Chẳng hạn, năm 2021 tổng thống Macron đã khởi động một chương trình nghiên cứu và ứng dụng về công nghệ lượng tử. Chắc mọi người cũng thường nghe nói đến tương lai hay tác dụng của máy tính lượng tử để có thể giải quyết những vấn đề mà những công cụ hiện nay, chẳng hạn máy tính thông thường, không giải quyết được. Thế nên, nước Pháp rất hy vọng là trong tương lai các nghiên cứu có những đột phá nhất định trong lĩnh vực lượng tử, để đi tiên phong trong hướng nghiên cứu này.Về cách làm của chính phủ Macron hay dưới thời các tổng thống trước thì cũng rất đơn giản. Họ đầu tư một khoản tiền rất lớn để các phòng thí nghiệm có vùng một ý tưởng, cùng một hướng nghiên cứu có thể làm việc với nhau, kết nối lại thành một mạng lưới và dùng khoản tiền tài trợ lên đến hàng tỉ euro để gửi tiết kiệm và lấy lãi tiết kiệm hàng năm có thể lên đến hàng triệu, hàng trăm triệu euro để các nhóm nghiên cứu có thể đề xuất viết các đề tài, đề xuất các ý tưởng và có thể dùng khoản tiền đó để làm kinh phí nghiên cứu. Ý tưởng đó rất là hay. Hy vọng là tương lai hướng nghiên cứu trong lĩnh vực của tôi liên quan đến lượng tử sẽ có những kết quả rất tốt, đúng như kỳ vọng của chính quyền hiện nay.RFI : Theo anh thì tác động của bảng xếp hạng Thượng Hải ra sao đối với các trường ? Từ vài năm nay, ĐH Paris Saclay có thu hút được thêm nhiều sinh viên nước ngoài, nghiên cứu sinh nước ngoài nhờ kết quả bảng xếp hạng Thượng Hải hay không ? PGS.TS. Lại Ngọc Điệp : Theo tôi thì có. Việc các trường ĐH được xếp hạng thứ bậc cao sẽ có tác dụng rất tích cực đối với việc thu hút sinh viên quốc tế và hợp tác quốc tế. Các sinh viên quốc tế hay đặt nặng việc trường đó phải nổi tiếng, phải có thứ hạng. Khi các giảng viên, các nhà nghiên cứu đi ra nước ngoài, như tôi chẳng hạn, thì sinh viên hay hỏi là đến từ trường nào và trường xếp hạng thứ bao nhiêu. Trước đây giảng viên của Pháp rất khó trả lời cho các đối tác quốc tế. Bây giờ thì dễ rồi. Việc đứng vào top 20 thế giới thì lập tức thu hút sinh viên muốn đến học tập.Theo nhận xét cá nhân của tôi, đặc biệt là trong vai trò là quản lý chương trình master quốc tế, thì tôi thấy là trường đã thu hút được rất nhiều sinh viên quốc tế. Trong thư trao đổi với các thí sinh nước ngoài, tôi thấy người ta luôn luôn nhấn mạnh đến việc ĐH Paris-Saclay lọt vào top 20 thế giới và người ta mong muốn được học tập trong môi trường tốt như thế. Rõ ràng đấy là một hiệu quả rất tích cực.Ngoài việc thu hút sinh viên đến học tập, việc hợp tác quốc tế cũng quan trọng. Thứ hạng 20 thế giới (ranking) cũng thể hiện là trường đại học đấy, các phòng thí nghiệm, cũng như đào tạo, là rất tốt. Các phòng thí nghiệm quốc tế muốn tìm một đối tác để hợp tác trong một lĩnh vực nào đó, hay viết một đề tài, thì người ta cũng tìm đến các phòng thí nghiệm nổi tiếng thuộc trường đại học có ranking tốt để hợp tác. Vậy thì rõ ràng điều này thu hút các đối tác, từ các sinh viên trẻ tuổi đến các nhà nghiên cứu kỳ cựu trên thế giới.RFI :Có một số chuyên gia giáo dục nói rằng việc xếp hạng như thế này thì có thể gây bất lợi, thiệt thòi cho các trường ĐH nhỏ. Ngược lại đó cũng có thể là động lực cho các trường nhỏ phải tăng cường hợp tác để có thể vươn lên cao hơn trên bảng xếp hạng. Anh nghĩ sao về điều đó ? PGS.TS. Lại Ngọc Điệp : Đúng là nếu quan tâm đến xếp hạng thì chúng ta không thể tách ra khỏi xu hướng gộp các đại học nhỏ thành đại học lớn. Nếu không chịu gộp, muốn làm riêng thì phải rất là giỏi. Nếu không quan tâm đến thứ hạng thì cứ làm như vậy, còn nếu quan tâm đến thứ hạng thì chúng ta phải gộp lại. Theo tiêu chí của bảng xếp hạng Thượng Hải thì đứng một mình và nhỏ lẻ thì các trường không thể lọt vào danh sách tốt được. Đó là chiều chắc chắn.Mà thực ra thì chính sách của chính phủ từ nhiều năm nay là các trường đại học công lập phải gộp lại với các trường khác để tạo thành những trường đại học lớn. Thế nên các ĐH công lập thì không thể đứng một mình được. Các trường tư thì có thể, nhưng các trường tư thì họ cũng không quan tâm đến xếp hạng.RFI :Năm nay vị trí của các trường ĐH của Pháp đã được cải thiện khá nhiều trên bảng xếp hạng Thượng Hải. Nhưng Pháp vẫn có khả năng vươn lên cao hơn. Vậy theo anh đâu là những điểm hạn chế của các trường ĐH của Pháp ? Đâu là những điểm Pháp có thể khắc phục để cải thiện vị trí trên bảng xếp hạng ĐH Thượng Hải ?PGS.TS. Lại Ngọc Điệp : Theo tôi thì các trường ĐH của Pháp về cơ bản thì chất lượng rất tốt, từ đào tạo đến nghiên cứu. Trước đây, họ không có trong danh sách xếp hạng cao vì họ nhỏ lẻ quá. Bây giờ họ đã giải quyết được vấn đề nhỏ lẻ, đã gộp lại thành những trường ĐH lớn và rõ ràng họ đã nâng được vị thế các trường ĐH lên, đạt ranking rất là cao, chẳng hạn top 20. Trong top 50 cũng có khá nhiều trường của Pháp.Năm nay có một tín hiệu khá tích cực là có nhiều trường của Pháp lọt vào top 100, top 500, tức là các ĐH vùng của Pháp đã vươn lên, còn những đại học lớn ở Paris chẳng hạn thì thực ra từ mấy năm nay họ đã lọt vào top 50 rồi. ĐH Paris Saclay thì đã lọt top 20 từ 4 năm nay rồi. Đúng ra là ranking năm nay không phải là lên cao, thực ra thì có nhiều trường còn thụt lùi. Paris-Saclay thì lên được một bậc so với năm ngoái nhưng lại tụt 2-3 bậc so với cách nay vài năm. Top 20, top 50 đã là tốt rồi, nhưng nếu muốn nâng bậc nữa lên thì có lẽ là phải giải quyết được rất nhiều vấn đề.Các trường ĐH của Anh, của Mỹ người ta đã có truyền thống từ bao nhiêu năm nay rồi. Tiêu chí của ĐH Thượng Hải thì có nhiều, nhưng một tiêu chí khá quan trọng là phải được nhiều giải Nobel trong các lĩnh vực hay giải FIELD trong lĩnh vực toán. Mà muốn có được giải đó thì phải có truyền thống nghiên cứu từ rất lâu rồi.Đấy là một ví dụ thôi nhưng mà nâng từ hạng 15 lên hạng 1-2 là bài toán rất là khó, từ quy mô phải lớn, chất lượng phòng nghiên cứu, chất lượng nghiên cứu, chất lượng sinh viên. Mà việc giải quyết bài toán chất lượng thì liên quan đến tiền. Tại sao năm nay là năm đột phá của các trường ĐH Trung Quốc? Rất nhiều trường lọt vào top 500, top 1000, kể cả so với Mỹ. Đó là vì chiến lược của chính phủ Trung Quốc. Họ đầu tư rất nhiều tiền để có kết quả tốt, để viết được bài đăng trên Nature and Science.Có rất nhiều lý do, nhưng với quan điểm của tôi, một nhà nghiên cứu, và cũng theo như trao đổi giữa các nhà nghiên cứu với nhau thì Pháp hiện nay đang có một nhược điểm là kinh phí cho nghiên cứu rất là hạn chế. Chính phủ đã có những ưu tiên nhất định, những vẫn còn hạn chế so với những nước khác.RFI Tiếng Việt chân thành cảm ơn PGS.TS. Lại Ngọc Điệp đã tham gia chương trình!

covid-19 master science nature field fields nobel ngo macron nh ng ts hy rfi nicolas sarkozy sarkozy trong sinh pgs khi th nh paris saclay trung qu rfi c rfi ti rfi nh rfi vi rfi xin

Thời điểm thích hợp để Việt Nam nâng cấp quan hệ với Mỹ

Play Episode Listen Later Sep 11, 2023 10:08

Nhân chuyến thăm Việt Nam của tổng thống Mỹ Joe Biden, hôm qua, 10/09/2023, Hà Nội và Washington đã nâng cấp quan hệ song phương lên thành “đối tác chiến lược toàn diện”, mức cao nhất trong hệ thống quan hệ đối ngoại của Hà Nội. Nếu như việc nâng cấp quan hệ vẫn là yêu cầu từ lâu của Hoa Kỳ, về phía Việt Nam, đây là một diễn tiến ngoạn mục, bởi cho đến gần đây Hà Nội vẫn rất ngần ngại thắt chặt hơn nữa bang giao với Mỹ, vì sợ phản ứng từ Trung Quốc. Trả lời RFI Việt ngữ, nhà nghiên cứu Lê Hồng Hiệp, Viện Nghiên Cứu Đông Nam Á, Singapore, cho rằng thời điểm hiện nay là thích hợp để Việt Nam nâng cấp quan hệ với Mỹ mà không gặp trở ngại nào và cũng không gặp phản ứng mạnh từ phía Trung Quốc. Sau đây mời quý vị theo dõi bài phỏng vấn với nhà nghiên cứu Lê Hồng Hiệp. RFI: Xin chào anh Lê Hồng Hiệp. Trước hết theo anh, những lý do gì khiến Việt Nam nay mạnh dạn nâng cấp quan hệ với Mỹ sau một thời gian chần chừ:Lê Hồng Hiệp: Việc Việt Nam nâng cấp quan hệ với Mỹ thì có nhiều lý do. Thật sự Mỹ và Việt Nam xứng đáng là đối tác chiến lược toàn diện của nhau. Hiện tại Việt Nam đã thiết lập quan hệ đối tác chiến lược với bốn quốc gia là Nga, Trung Quốc, Ấn Độ và Hàn Quốc. So với các đối tác này thì Mỹ hoàn toàn là ngang tầm, thậm chí quan trọng hơn đối với Việt Nam về kinh tế và chiến lược. Chính vì vậy mà việc Việt Nam quyết định nâng cấp quan hệ với Mỹ lên đến mức ngang với các nước kia là hoàn toàn hợp lý. Ngoài ra, về mặt thời điểm, thứ nhất là hai nước đang kỷ niệm 10 năm quan hệ đối tác toàn diện, một thời điểm, một cái cớ rất phù hợp để hai bên có thể nâng cấp quan hệ mà không gây ra phản ứng từ các đối tác khác, đặc biệt là từ phía Trung Quốc.Thứ hai, về phía tính toán của Việt Nam, năm nay cũng là năm phù hợp, vì nếu Việt Nam chờ đợi thêm thì có thể có những yếu tố bất định mà Việt Nam không thể lường trước được. Ví dụ như năm sau, Mỹ sẽ bầu tổng thống, chúng ta không thể biết chắc chắn là chính quyền của Mỹ sẽ có gì thay đổi hay không, và nếu có thay đổi, thì liệu Việt Nam có còn là một ưu tiên trong chính sách đối ngoại của Mỹ hay không.Cạnh tranh Mỹ-Trung đang có xu hướng ngày càng gay gắt, nếu Việt Nam trì hoãn việc nâng cấp quan hệ với Mỹ, thì nếu trong tương lai, cạnh tranh Mỹ -Trung xấu đi, việc Việt Nam quyết định nâng cấp quan hệ với Mỹ có thể dẫn đến những phản ứng tiêu cực từ phía Trung Quốc, vì có thể bị xem là chọn đứng về phía Mỹ để chống Trung Quốc. Ngoài ra, còn có các lợi ích tiềm năng mà Việt Nam có thể mong đợi nhận được từ việc nâng cấp quan hệ, như là từ thương mại, đầu tư, công nghệ hay hợp tác chống biến đổi khí hậu và đặc biệt là những hỗ trợ của Mỹ trong lĩnh vực an ninh, quốc phòng.RFI: Ngược lại, đối với Hoa Kỳ, việc nâng cấp quan hệ với Việt Nam lên thành “đối tác chiến lược toàn diện” mang lại những mối lợi gì?Lê Hồng Hiệp: Về kinh tế, Việt Nam đang có vai trò ngày càng quan trọng đối với Hoa Kỳ. Năm vừa rồi, Việt Nam đã trở thành đối tác thương mại lớn thứ bảy của Hoa Kỳ bên cạnh các đối tác lớn truyền thống của họ. Điều này càng trở nên rõ ràng hơn trong bối cảnh cạnh tranh Mỹ-Trung dẫn đến các mâu thuẫn về thương mại và đầu tư, dẫn đến việc nhiều công ty của Mỹ đã chuyển các cơ sở sản xuất của họ qua các nước khác, trong đó có Việt Nam, biến Việt Nam thành một mắt xích ngày càng quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu, phục vụ cho nền kinh tế Mỹ cũng như là các công ty đa quốc gia của Mỹ. Về mặt chiến lược, Việt Nam đóng vai trò ngày càng quan trọng trong khu vực, đặc biệt là trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược Mỹ-Trung, Mỹ-Nga ngày càng gay gắt. Hoa Kỳ coi Việt Nam ngày càng quan trọng trong tính toán của họ đối với việc xử lý quan hệ với Trung Quốc và Nga. Không thể biến Việt Nam thành đồng minh quân sự thì họ cũng muốn Việt Nam trở thành một đối tác có thể hỗ trợ các mục tiêu chiến lược của Mỹ, hoặc bằng mọi cách ngăn Việt Nam ngả về phía Trung Quốc hay Nga và qua đó tạo ưu thế chiến lược cho Mỹ và các đồng minh trong việc ứng phó với các đối thủ chiến lược này.Việc nâng cấp quan hệ với Việt Nam cũng phù hợp với tầm nhìn về Ấn Độ-Thái Bình Dương của chính quyền Biden, vốn ưu tiên phát triển quan hệ với các nước chủ chốt trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương, trong đó có Việt Nam, Indonesia hay Singapore…RFI: Trong một thời gian dài Việt Nam đã rất ngần ngại nâng cấp quan hệ với Mỹ vì sợ phản ứng của Trung Quốc. Nay Hà Nội đã quyết định nâng quan hệ lên thành “đối tác chiến lược toàn diện”, chắc là Việt Nam đã có lường trước phản ứng của Trung Quốc cũng như đã có cách “hóa giải” phản ứng đó?Lê Hồng Hiệp: Có lẽ các nhà hoạch định chính sách ở Hà Nội đã xác định là nếu nâng cấp quan hệ với Mỹ lên thành “đối tác chiến lược toàn diện” thì sẽ khó mà gây ra các phản ứng quá mức từ phía Bắc Kinh. Thứ nhất, đối tác chiến lược toàn diện chủ yếu là một tuyên bố chính trị, chứ không phải là một liên minh quân sự. Cho nên nó không gây ra các mối đe dọa trực tiếp hay tức thì đối với Trung Quốc. Hiện giờ, quan hệ giữa Việt Nam với Trung Quốc rất là tốt. Quan hệ song phương, ngoài vấn đề Biển Đông đang có căng thẳng, thì đang được quản lý tốt, hầu như không có những vấn đề quá lớn giữa hai nước. Vì vậy, khó có khả năng Trung Quốc sử dụng các biện pháp mạnh để trừng phạt Việt Nam về việc nâng cấp quan hệ với Hoa Kỳ.Ngoài ra, việc nâng cấp quan hệ với Hoa Kỳ cũng không phải là điều gì quá ghê gớm đối với Trung Quốc, vì bản thân Trung Quốc đã là “đối tác chiến lược toàn diện” của Việt Nam từ 15 năm nay, thậm chí còn ở mức cao hơn một chút, vì về mặt chính thức đó là "đối tác hợp tác chiến lược toàn diện”, có thêm yếu tố “hợp tác” có nghĩa là cao hơn đối tác với Mỹ một bậc.Bản thân Việt Nam vẫn luôn khẳng định giữ thế cân bằng chiến lược giữa các nước lớn, đặc biệt là giữa Mỹ và Trung Quốc. Cuối năm ngoái, tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã là lãnh đạo ngoại quốc đầu tiên đến thăm Trung Quốc sau Đại hội 20 của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Và nếu như chúng ta nhìn vào cách làm của Việt Nam từ trước đến nay thì chúng ta cũng có thể dự đoán được là sau chuyến thăm của ông Biden đến Hà Nội thì có rất là nhiều khả năng là Việt Nam sẽ đón tiếp chủ tịch Tập Cận Bình. Có một dấu hiệu cho thấy điều đấy sẽ sớm xảy ra, đó là ông Lưu Kiến Siêu, Trưởng ban Đối ngoại đảng Cộng sản Trung Quốc đã sang thăm Hà Nội và gặp các lãnh đạo Việt Nam. Có thể chuyến thăm của ông Lưu Kiến Siêu là một phần của kế hoạch chuẩn bị cho chuyến thăm của ông Tập Cận Bình sang Việt Nam. Có thể nói là Việt Nam đã rất khéo léo trong việc giữ cân bằng trong quan hệ giữa Mỹ với Trung Quốc và đã trấn an Trung Quốc về việc nâng cấp quan hệ với Mỹ. Tất cả những điều này đã góp phần giúp Việt Nam cảm thấy tự tin để nâng cấp quan hệ với Hoa Kỳ mà không lo ngại các hành động trả đũa từ phía Trung Quốc.RFI: Mặc dù "đối tác chiến lược toàn diện" chỉ mang tính chất là một tuyên bố chính trị, chứ không phải là một liên minh, nhưng với quan hệ mới này thì vị thế của Việt Nam trong cuộc đối đầu với Trung Quốc trên vấn đề chủ quyền Biển Đông có thể được nâng cao thêm?Lê Hồng Hiệp: Theo tôi, có nhiều khả năng là Việt Nam sẽ có một vị thế tốt hơn, một đòn bẫy lớn hơn trong việc ứng phó với Trung Quốc trên Biển Đông sau khi nâng cấp quan hệ với Mỹ. Khi nâng cấp quan hệ, Mỹ có hứa sẽ hỗ trợ Việt Nam hiện đại hóa quân đội và đặc biệt là giúp Việt Nam nâng cao năng lực thu thập thông tin tình báo trên biển, bên cạnh những hoạt động mà lâu nay Mỹ vẫn hỗ trợ Việt Nam, đó là nâng cao năng lực trên biển, thông qua việc chuyển giao các tàu tuần duyên cho Việt Nam, hay hỗ trợ Việt Nam một số trang thiết bị để giúp Việt Nam ứng phó tốt hơn với các áp lực trên biển.Trong thời gian tới, tôi nghĩ là các hoạt động này sẽ được duy trì và thậm chí được nâng cao. Cũng sẽ có thể có việc chuyển giao các trang thiết bị, thậm chí vũ khí mới trong khuôn khổ "đối tác chiến lược toàn diện" này, giúp Việt Nam có năng lực tốt hơn trong việc ứng phó với các thách thức trên Biển Đông. Có nhiều khả năng là Mỹ, với tư cách "đối tác chiến lược toàn diện" của Việt Nam, sẽ hỗ trợ Việt Nam tốt hơn trên các diễn đàn quốc tế, hay trong những trường hợp mà Việt Nam có những sự cố trên biển với Trung Quốc, như vào năm 2014 khi xảy ra vụ giàn khoan 981, Mỹ đã là một trong những nước đã mạnh mẽ ủng hộ lập trường của Việt Nam, đã có những tuyên bố, hành động cụ thể để giúp Việt Nam ứng phó với khủng hoảng đó và gây sức ép để Trung Quốc rút giàn khoan ra khỏi vùng biển Việt Nam.

washington joe biden singapore indonesia ngo bi nh cho nam quan kh sau l'h m nga nguy trong namn nga nghi khi hn kinh th ch hoa k trung qu m joe biden rfi vi rfi xin

Nghệ thuật qua những mảnh vải vụn : Vẹn toàn giá trị nhân văn

Play Episode Listen Later Aug 30, 2023 10:28

Tại làng lụa Vạn Phúc, Hà Đông, bên cạnh những cửa hàng lụa, sản phẩm của làng nghề truyền thống, không khó để thấy Hợp tác xã có tên khá lạ - « Vụn Art », với những sản phẩm ứng dụng do người khuyết tật làm từ vải, xinh xắn, với những hình trang trí chuyển thể từ tranh dân gian và được ghép dán từ vải vụn. Ẩn sau những mảnh vải vụn nhà những giá trị không hề vụn : lòng nhân văn và sự phát triển bền vững. Ẩn sau cái tên lạ « Vụn Art » là ước mơ vô cùng lớn : đưa người khuyết tật hòa nhập với cộng đồng, dạy nghề, tạo công việc để những người thiếu may mắn đó có thể tự sống được bằng sản phẩm tái chế được tạo nên từ chính đôi tay họ. Không phải vô cớ mà UNESCO đánh giá Vụn Art là mô hình sáng tạo bền vững theo tiêu chí của Liên Hiệp Quốc, vừa giới thiệu văn hóa, vừa tạo việc làm cho nhóm yếu thế.Người tạo dựng « cơ ngơi » cho người khuyết tật đó chính là anh Lê Việt Cường, cũng là một người khuyết tật. Để hiểu thêm về cách biến vải vụn, qua bàn tay người khuyết tật, thành những tác phẩm có sự đan xen giữa nghệ thuật, giá trị nhân văn và phát triển bền vững, RFI Tiếng Việt phỏng vấn anh Lê Việt Cường. RFI : Xin chào anh Lê Việt Cường. Anh có thể giải thích cho thính giả, độc giả của đài RFI Tiếng Việt về ý nghĩa của tên Vụn Art ? Vụn Art được thành lập nhằm mục đích gì và hiện có quy mô ra sao ? Lê Việt Cường : Chúng tôi đặt tên Vụn Art, có ý nói rằng mỗi người khuyết tật chúng tôi là một mảnh ghép rất nhỏ trong xã hội. Có nhiều sự hỗ trợ của cộng đồng và chính quyền sẽ như là chất keo kết dính chúng tôi lại thành một mảng lớn hơn và trên đấy thì chúng tôi có thể vẽ nên mơ ước của mình.Ý tưởng thành lập Vụn Art xuất phát từ gợi ý của một đồng chí phó bí thư thường trực quận ủy Hà Đông, mong muốn là bằng nào đó người khuyết tật phải sống được bằng sản phẩm và chính người khuyết tật phải thay đổi suy nghĩ, làm ra sản phẩm của mình, làm sao để thay vì để cộng đồng mua ủng hộ giúp đỡ thì sản phẩm đó có thể cạnh tranh được và sống được. Từ ý tưởng đó, đến năm 2017, tôi và họa sĩ Nguyễn Văn Trường, sau này cùng với anh Nguyễn Văn Hoàng (thầy giáo dạy các bạn tự kỷ học nghề), bắt tay vào tái chế vải vụn thành tranh lụa và các sản phẩm khác. Hiện nay, có 33 lao động làm việc tại Vụn Art.Doanh thu thu được, ngoài trả lương, chúng tôi quay lại tái đầu tư để tiếp tục dạy nghề cho các bạn khuyết tật và để mở rộng quy mô sản xuất.RFI : Câu trả lời của anh cho thấy hai điểm nổi bật của Vụn Art : sử dụng vải vụn để tái chế và sử dụng lao động là người khuyết tật ? Lê Việt Cường : Vụn Art hoạt động dựa trên vốn tự thân của cá nhân tôi và chúng tôi có một sự hỗ trợ rất nhỏ của Quỹ Abilis của Phần Lan để dạy nghề cho người khuyết tật ban đầu. Ngoài ra, chúng tôi có sự hỗ trợ rất lớn của quận ủy Hà Đông, định hướng cho chúng tôi tái chế vải vụn để vừa bảo vệ môi trường, vừa gắn với làng nghề Vạn Phúc.90% vải vụn tái sử dụng là từ làng lụa Vạn Phúc. Chúng tôi cũng thu gom thêm những loại vải khác như ga, gối từ khách sạn hay rèm mà các công ty may rèm tặng lại cho Vụn Art. Chúng tôi chuyển thể tranh dân gian của Việt Nam và thế giới lên một chất liệu mới là lụa của Vạn Phúc.Người khuyết tật, khi các họa sĩ mới đào tạo, thì họ chưa sáng tác được, nên để đảm bảo bản quyền thì chúng tôi sử dụng chất liệu dân gian có sẵn và chuyển thể để phối hợp với sản phẩm truyền thống, văn hoá dân gian truyền thống để có sự giao thoa. Đây cũng là hình thức để chúng tôi vừa bảo tồn, giới thiệu các sản phẩm làng nghề, vừa phát triển thêm sản phẩm mới cho làng nghề, cũng như giới thiệu văn hóa Việt Nam. Hiện nay, mọi người cũng đang kêu gọi bảo tồn (văn hóa)Sự khác biệt lớn nhất của sản phẩm của Vụn Art, bên cạnh việc làm thủ công và tái chế vải vụn, những họa tiết trang trí trên áo dài, các sản phẩm khác liên quan đế vải, có thể giặt được bình thường giống như sản phẩm in. Đấy là khác biệt tạo nên điểm nhất cho Vụn Art.RFI : Vậy còn về lao động là người khuyết tật ? Lê Việt Cường : Năm 2019 Vụn Art được UNESCO đánh giá là mô hình bền vững, sáng tạo về văn hóa, đưa văn hóa bước sang một bước phát triển mới, và bền vững trong vấn đề sinh kế, việc làm, theo đúng 17 tiêu chí phát triển bền vững của Liên Hiệp Quốc.Tất cả những người khuyết tật đến Vụn Art thì chúng tôi không phân biệt giàu nghèo mà đều dạy miễn phí, mục tiêu hướng đến là dạy nghề xong khi các bạn đó sẽ được trả lương khi làm ra sản phẩm. Như tôi đã chia sẻ ban đầu, thì doanh thu thu được sau khi trừ hết các chi phí đi, chúng tôi để lại một khoản để nhận thêm người khuyết tật và dạy nghề.Ở đây, chúng tôi có các dạng tật điếc, tự kỷ, chậm phát triển trí tuệ và vận động. Trong các dạng tật này, thì sau 6 năm, chúng tôi thấy là dạy các bạn tự kỷ và chậm phát triển trí tuệ là mất nhiều thời gian và công sức nhất, bởi vì có nhiều bạn không biết đọc, không biết viết, các kỹ năng sống rất là thấp. Do vậy, ở đây chúng tôi ngoài dạy nghề ra còn phải dạy kỹ năng sống cho các bạn đó nữa, để làm sao các bạn hòa nhập được, biết cách làm việc nhóm, biết cách sinh hoạt chung với nhau.Suốt 6 năm nay chúng tôi vẫn kiên trì và bền bỉ đi theo con đường và mục tiêu mà Vụn Art hướng đến. Chúng tôi là đơn vị dạy nghề và tạo việc làm trực tiếp luôn, các đối tượng chúng tôi nhận là các bạn từ 18 tuổi trở lên, theo quy định của Nhà nước, chứ chúng tôi không nhận trẻ em.RFI : Không chỉ cung cấp sản phẩm, Vụn Art còn tổ chức nhiều khóa học, sự kiện. Anh có thể cho biết thêm về các hoạt động này và mục tiêu của các hoạt động này ? Lê Việt Cường : Mục tiêu chính chúng tôi hướng đến trong các hoạt động trải nghiệm là giúp cho người khuyết tật, đặc biệt là các bạn tự kỳ và chậm phát triển trí tuệ, hòa nhập vào cộng đồng. Ở đây có rất nhiều bạn tự kỷ và chậm phát triển trí tuệ sợ đám đông, đó là rào cản rất lớn, nên chúng tôi đưa các bạn đó đến hướng dẫn trực tiếp cho khách du lịch và các doanh nghiệp, để người khuyết tật tự tin, vượt qua mặc cảm đó, đặc biệt các bạn tự kỷ. Tại Vụn Art, chúng tôi hướng cho các bạn tự kỷ tham gia các hoạt động đó để đẩy các bạn hòa nhập sâu nhất với cộng đồng.Điểm thứ hai là chúng tôi cũng hướng đến một cộng đồng sống xanh, sống bền vững và hình thành thói quen sử dụng các sản phẩm tái chế, đặc biệt là tái chế từ vải. Rác thải từ vải cũng là một thách thức lớn nhất về môi trường hiện nay.Ngoài ra thì chúng tôi cũng hướng đến là làm sao tái chế để có thể phát triển được những sản phẩm mang tính ứng dụng cao, để có thể tái tạo được vòng đời của các sản phẩm từ vải. Đó là điều chúng tôi hướng đến, và qua đó cũng để mọi người chia sẻ những khó khăn về việc làm đối với những người khuyết tật chúng tôi, cũng như thói quen sử dụng sản phẩm tái chế từ vải vụn.Chẳng hạn chúng tôi vẫn đang kết hợp với đại sứ quán Mỹ, công ty du lịch Intrepid của Úc, để làm các trải nghiệm đó. Và các trải nghiệm đó cũng vừa giúp các công ty du lịch có thêm những sản phẩm mới, vừa giúp cho người khuyết tật chúng tôi vượt qua mặc cảm. Chúng tôi đã ký với công ty du lịch Intrepid của Úc để từ năm 2023 Intrepid đưa khách du lịch vào Vụn Art.Và có một điều đáng mừng là vừa rồi giám đốc Quỹ Intrepid Foundation cũng đã đến thăm Vụn Art và họ cam kết sẽ yêu cầu tất cả các trưởng đoàn kêu gọi mỗi khách du lịch đóng góp một chút cho Vụn Art để Vụn Art cải thiện cơ sở vật chất, hỗ trợ một phần cho Vụn Art việc đào tạo nghề cho các bạn tự kỷ và chậm phát triển trí tuệ vì thời gian đào tạo nghề cho các bạn đó thường kéo dài 3-5 năm. Các chi phí đối với Vụn Art là rất lớn, đặc biệt sau Covid thì đó cũng là một gánh nặng đối với chúng tôi.RFI : Vậy kiểu sản phẩm chính của Vụn Art và nét nổi bật của sản phẩm mà Vụn Art đưa đến cộng đồng là gì ? Lê Việt Cường : Sản phẩm của Vụn Art là những sản phẩm mang tính ứng dụng trong cuộc sống, như áo dài, áo T-shirt, túi vải, vỏ gối, tranh ghép vải. Ngoài ra, chúng tôi có dịch vụ cá nhân hóa sản phẩm theo yêu cầu, chẳng hạn khách hàng muốn đưa hình ảnh người thân hay con vật hay bất kỳ hình ảnh gì lên sản phẩm thì chúng tôi cũng đáp ứng. Chúng tôi cũng có mảng dịch vụ, như tôi đã chia sẻ, nên khách có thể đến ghép bất cứ sản phẩm gì theo sự hướng dẫn của người khuyết tật và giao lưu với họ.Sự khác biệt của Vụn Art để chúng tôi có thể phát triển ổn định trong 6 năm vừa qua là chúng tôi được một đơn vị tài trợ cho công nghệ dán được vải lên và giặt được bình thường, không bị bong tróc, có độ bền lâu dài hơn so với sản phẩm in lưới, in pet hoặc in decal hiện nay. Đó là điểm khác biệt nhất để vụn Art phát triển và được đánh giá là mô hình sáng tạo bền vững, không phải thêu, vẽ, in mà là dán vải trực tiếp.RFI : Vụn Art hướng đến nhóm đối tác, cộng đồng nào là chủ yếu ? Lê Việt Cường : Chúng tôi hướng đến các doanh nghiệp có quan điểm đồng hành để cùng tạo giá trị cho cộng đồng, thay vì chúng ta hỗ trợ giúp đỡ lẫn nhau. Chúng tôi quan điểm rằng chỉ có đồng hành để thúc đẩy nhau tạo ra giá trị gì đó cho chính cộng đồng thì mới là giá trị bền vững nhất. RFI Tiếng Việt chân thành cảm ơn anh Lê Việt Cường !

covid-19 art li ngo unesco nh lan ng nam kh intrepid nguy trong rfi c rfi v rfi ti rfi xin

Đấu bò tót tại Pháp : Truyền thống văn hóa vùng miền hay nạn ngược đãi động vật ?

Play Episode Listen Later May 12, 2023 9:35

Cùng với Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và một vài nước châu Mỹ La-tinh, Pháp là 1 trong ít nước trên thế giới vẫn còn cho phép tổ chức các cuộc đấu bò tót - corrida. Mùa hè là mùa diễn ra lễ hội đấu bò tót (feria) thu hút khá đông du khách đến miền nam Pháp. Nhưng đấu bò tót tại Pháp, trong suốt hơn 1 thế kỷ rưỡi tồn tại, vẫn chứa đựng nhiều mâu thuẫn, thậm chí còn bị xem là nghịch lý kiểu Pháp. Bị tố là môn đấu dã man, nhưng đấu bò tót lại được xem là truyền thống, di sản văn hóa địa phương ở 3 tỉnh miền nam Pháp : Nouvelle-Aquitaine, Occitanie và Provence-Alpes-Côte-d'Azur, nên không bị bộ Luật hình sự quy vào các hành vi ngược đãi động vật, vốn dĩ thường bị phạt nặng tại Pháp, làm dấy nên nhiều tranh cãi. Để hiểu thêm về corrida tại Pháp, RFI ngày 08/03/2023 đã có buổi phỏng vấn giáo sư Eric Baratay, Đại học Lyon, chuyên về lịch sử động vật. RFI : Xin giáo sư cho biết nguồn gốc môn corrida - đấu bò tót tại Pháp ? Eric Baratay : Về mặt lịch sử, đấu bò tót ra đời tương đối gần đây, từ nửa sau thế kỷ 19. Các công ty biểu diễn từ Tây Ban Nha đã đến Pháp và đề xuất tổ chức các trận đấu bò tót. Vào thời đó, họ đề xuất tổ chức đấu bò tót trên khắp nước Pháp, họ không giới hạn các trận đấu bò tót ở miền nam nước Pháp, mà còn đề xuất tổ chức ở nhiều nơi tại Paris và các thành phố miền bắc, chẳng hạn ở Lille …Thời kỳ đầu, những đề xuất tổ chức đấu bò tót đã vấp phải 2 kiểu phản đối : Trước hết là đạo luật Grammont được thông qua vào năm 1850, cấm ngược đãi vật nuôi, một khung pháp lý đủ mạnh và đã khiến các công ty, nhà tổ chức biểu diễn người Tây Ban Nha phải đề xuất các trận đấu bò tót giả, nghĩa là các trận đấu mà bò tót không bị đâm chết. Sự phản đối thứ hai diễn ra đặc biệt mạnh mẽ trong giới trí thức, báo chí và quan chức chính phủ, chủ yếu là ở Paris. Chính vì những lẽ đó, môn đấu bò tót gặp nhiều khó khăn ở giai đoạn đầu khi mới được đưa vào Pháp, trong vòng khoảng 50 năm, cho đến những năm 1900.RFI : Vậy từ khi nào các trận đấu bò tót được tổ chức nhiều ở Pháp ? Eric Baratay : Có một bước ngoặt diễn ra vào những năm 1900 - 1910, khi các cuộc đấu bò tót, mà trong trận đấu con vật bị đâm chết, đã được tổ chức ở miền nam nước Pháp. Trên thực tế, các đời chính phủ kế tiếp nhau đều để mặc cho mọi chuyện diễn ra để không làm mất lòng cử tri địa phương, bởi một số cử tri là những người thuộc giai cấp tư sản ở địa phương, thích những thứ ngoại lai. Đấu bò tót được du nhập từ nước ngoài nên họ rất thích. Một số cử tri khác là người Tây Ban Nha nhập cư : ngày càng có nhiều người Pháp gốc Tây Ban Nha ở miền nam nước Pháp. Đối với những người này, đấu bò tót là ký ức về nguồn cội Tây Ban Nha của họ, cho phép họ nhớ đến gốc gác Tây Ban Nha. Chính dưới áp lực kép nói trên mà các đời chính phủ Pháp đã cho phép các trận đấu bò tót, mà trong trận đấu con vật bị đâm chết, được diễn ra ở miền nam nước Pháp. Họ không dám can thiệp vì lý do bầu cử và các nỗ lực cấm đấu bò tót trong những năm 1900 - 1920 đều đã thất bại vì những lý do liên quan đến bầu cử.Như vậy là đấu bò tót phát triển tại Pháp rất chậm. Chẳng hạn, thành phố Nimes, hiện nay được xem là thủ phủ của các trận đấu bò tót ở Pháp, nhưng ban đầu cũng phải sau rất nhiều thời gian thì mới chấp nhận môn đấu bò tót. Trước đây, cũng có rất nhiều ý kiến phản đối đấu bò tót kể cả ở Nimes, bởi vì phần đông dân cư cho rằng đó không phải là đấu bò truyền thống kiểu Pháp, họ phản đối các cuộc đấu bò kiểu Tây Ban Nha. Phải đến những năm 1910-1920 thì đấu bò tót mới thực sự được chấp nhận ở Nimes. RFI : Nhưng hiện nay có nhiều người bảo vệ corrida với lý do là đấu bò tót là truyền thống ở miền nam Pháp ?Eric Baratay : Thời trước, đấu bò tót không phải truyền thống địa phương, nhưng bây giờ người hâm mộ lại bảo vệ corrida và nói rằng đấu bò tót là một truyền thống của miền nam Pháp, tức là đã có sự đảo chiều. Dẫu sao thì truyền thống này cũng chỉ là rất gần đây thôi và cũng chỉ được công nhận trong cộng đồng người hâm mộ, chứ còn khá đông người dân miền nam Pháp vẫn không thừa nhận corrida là truyền thống. RFI : Corrida phát triển mạnh nhất trong giai đoạn lịch sử nào ? Và tại sao lại có tính vùng miền nam - bắc như hiện nay ?Eric Baratay : Corrida đã đạt một thành công rất lớn ở miền nam Pháp, đặc biệt là vào những năm 1950 - 1970, khi số các các trận đấu bò tót được tổ chức tăng rất nhiều cùng với sự phát triển của loại hình du lịch đại chúng trong giai đoạn 30 năm huy hoàng, nhiều người đến từ Bắc Âu hay từ miền bắc đất nước để xem đấu bò vì họ có cảm tưởng đó thực sự là một tập tục của miền nam nước Pháp. Vậy đấy, đấu bò đã rất thành công ở miền nam nước Pháp, trái lại môn corrida chưa bao giờ có được thành công ở miền bắc nước Pháp. Các trận đấu bò chưa bao giờ được tổ chức thường xuyên ở miền bắc. Các công ty Tây Ban Nha đã cố gắng rất nhiều, nhưng họ vấp phải quá nhiều sự phản đối gay gắt ở miền bắc.Đến năm 1951, đấu bò đã được Hạ Viện Pháp hợp pháp hóa. Hạ Viện cho phép tổ chức corrida ở miền nam đất nước nhưng cấm ở miền bắc, điều này càng củng cố suy nghĩ rằng đấu bò là một tập tục của miền nam Pháp. Và do đó, đấu bò đã rất phát triển trong những năm 1950 - 1970.RFI : Từ khi nào corrida bắt đầu thoái trào ? Eric Baratay : Từ những năm 1980, corrida đã bắt đầu đi xuống và tôi có thể nói là từ khoảng 20 năm trở lại đây thì suy giảm mạnh. Số trận đấu bò giảm rất nhiều, các địa điểm tổ chức đấu bò cũng giảm mạnh. Bây giờ các trận đấu bò được tổ chức tập trung trong đợt lễ hội kéo dài nhiều ngày, được gọi là « feria ». Các trận đấu bò giờ chỉ còn được duy trì tại các feria, bởi vì khi đó có đông người hơn nên các trận đấu bò vẫn thu hút một được một nhóm khán giả, nhưng quả thực đã có sự giảm sút mạnh. Hơn nữa, ngay cả tại các đợt lễ hội feria, chẳng hạn ở thành phố Nîmes, những trận đấu bò cũng không thể được tiếp tục nếu không có trợ cấp của chính quyền địa phương, của nhà nước vì không còn nhiều người xem như cách nay 40 - 50 năm. Bây giờ, nếu chỉ dựa vào khán giả thì sẽ bị thâm hụt và các trận đấu không thể diễn ra. RFI : Nhưng tại sao hiện nay vẫn còn dấy lên những tranh cãi về việc cấm đấu bò tót ? Eric Baratay : Các cuộc tranh luận đã diễn ra hồi thế kỷ 19 và nửa đầu thế kỷ 20, rồi biến mất vào nửa cuối thế kỷ 20 bởi vì corrida đã được Hạ Viện Pháp hợp pháp hóa hồi năm 1951.Từ khoảng 20 năm trở lại đây thì tranh luận lại dấy lên và ngày càng gay gắt, bởi vì những người phản đối đấu bò đặt vấn đề về số phận con vật, về cách đối xử với những con bò tót. Trước đây, trong thế kỷ 19, cuộc tranh luận chủ yếu liên quan đến vấn đề về đạo đức, tinh thần : Liệu có thể để mọi người xem các trận đấu hung dữ, bạo lực như vậy không ? Người ta nghĩ rằng xem những trận đấu như vậy sẽ mang lại bạo lực giữa con người với con người, chứ người ta không quan tâm đến số phận của những con bò tót. Bây giờ thì vấn đề được quan tâm nhiều nhất là số phận dành cho chúng. Từ những năm 1990, người ta đã có thể đo lường mức độ đau đớn và chịu đựng của động vật. Nếu con bò chịu đau trong trận đấu, nó sẽ tiết ra một số chất, hoặc là những chất để giúp nó vượt qua cơn đau, hoặc các chất tiết ra để che giấu sự kiệt sức của cơ thể chúng, nhưng thực tế là con vật không thể chịu nổi nữa. Chỉ cần đo nồng độ các chất này trong cơ thể chúng là biết con vật đang phải chịu đựng những đau đớn. Các nghiên cứu đã được thực hiện đối với những con bò sau cuộc đấu và người ta đã chứng minh rằng chúng thực sự đã chịu những cơn đau mạnh. Trước đây, trong một thời gian rất dài, người hâm mộ đã phản đối những điều này. Chẳng hạn, trong cuốn sách « Chết vào buổi chiều », nhà văn Heminway đã khẳng định rằng một con bò sắp chết, sau khi lãnh những nhát kiếm, còn cảm thấy ít đau hơn một người bị bong gân. Cho đến những năm 1990, thì vẫn cứ có người nói ngược, người nói xuôi, có những người nói rằng chúng không đau đớn, một số khác lại nói là chúng phải chịu đau. Nhưng kể từ những năm 1990 thì mọi chứng cớ đã rõ ràng, làm dấy lên những phản đối từ phe chống corrida.Còn về những người ủng hộ môn đấu bò, lập luận của họ không còn là con vật không phải chịu đau, mà họ nói rằng đó là một truyền thống. Họ còn có xu hướng nói rằng đó là một truyền thống có từ thời xa xưa, thậm chí là từ hàng ngàn năm nay. Họ liên hệ một cách dễ dàng môn đấu bò tót với những bức khắc họa từ thời tiền sử và khẳng định rằng có một tín ngưỡng tôn thờ bò tót và đó là nguồn cội của môn đấu bò tót. Họ cũng dễ dàng tạo mối liên hệ giữa đấu bò tót với các trò chơi ở đảo Crète thời cổ đại, nhưng chúng tôi biết rằng chưa bao giờ các trò chơi thời cổ đại này tạo ra những ảnh hưởng ở Tây Ban Nha, người Crète chưa bao giờ đến Tây Ban Nha. Đó chỉ là cách để họ nói rằng đấu bò là một truyền thống lâu đời, trong khi thực tế là ở Pháp, nó mới chỉ có từ hơn trăm năm nay, chứ không phải là từ xa xưa. Thế nhưng, ngày nay, lý lẽ về truyền thống là một lập luận thắng thế ở Pháp, được lắng nghe tương đối và họ có xu hướng tranh thủ lý lẽ này và nói rằng đấu bò là một phần bản sắc của miền nam nước Pháp.RFI : Vậy ở các nước khác mà môn đấu bò trước nay đã phát triển mạnh, như Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, châu Mỹ La-tinh tình hình hiện nay biến chuyển ra sao ? Ở Tây Ban Nha, đấu bò cũng đã bắt đầu bị phản đối, Barcelona ở xứ Catalulya đã cấm đấu bò tót. Nhiều cuộc tranh luận về đấu bò tót ở Tây Ban Nha đã nổ ra vì ngay cả tại nước này, đa số người dân đều không ủng hộ môn đấu bò tót. Còn ở châu Mỹ La-tinh, môn đấu bò tót đang suy giảm mạnh, hoặc đã bị cấm hoặc đang trong quá trình bị cấm, nhiều quốc gia đang có kế hoạch cấm, bởi vì ngoài lập luận là con vật phải chịu đựng cơn đau, còn có một lập luận khác rất có ý nghĩa, đó là đấu bò bị xem là một tập tục của những kẻ đô hộ xuất phát từ Tây Ban Nha và do thực dân áp đặt, nên cần loại trừ. Chính điều này khiến ở châu Mỹ La-tinh, môn đấu bò tót đang suy giảm mạnh. RFI tiếng Việt chân thành cảm ơn giáo sư Eric Baratay đã tham gia chương trình !

barcelona lyon li nh ng cho mla rfi nhi nimes occitanie truy nouvelle aquitaine nha provence alpes c h vi ban nha rfi v rfi t rfi nh rfi xin

Marcus Mạnh Cường Vũ: Hành trình gian nan của đạo diễn độc lập

Play Episode Listen Later May 5, 2023 15:13

Trong một thị trường đầy dẫy phim mang tính thương mại như tại Việt Nam hiện nay, những nhà làm phim độc lập như Marcus Mạnh Cường Vũ gặp rất nhiều khó khăn để thực hiện những bộ phim nghệ thuật. Nhà đạo diễn trẻ này đã phải bỏ ra đến 5 năm để cố gắng hoàn thành một tác phẩm có chất lượng tầm cỡ quốc tế. Công sức đó đã không uổng phí, bộ phim truyện dài đầu tay của anh “Memento Mori: Đất” cuối cùng đã “lọt được vào mắt xanh” của giới điện ảnh quốc tế. Sau khi được dự tranh một giải tại Liên hoan phim quốc tế Busan, Hàn Quốc, phim của Marcus Mạnh Cường Vũ đã được tham gia tranh giải ở Liên hoan Quốc tế Điện ảnh châu Á Vesoul, Pháp, đầu tháng 3 vừa qua. Và Vesoul đã là một bệ phóng mới cho tác phẩm của anh vươn ra thế giới: Đầu tháng 4, “Memento Mori: Đất” sẽ dự tranh giải tại Liên hoan phim châu Á Roma, rồi đến tháng 9 sẽ sang Mông Cổ dự Liên hoan phim quốc tế Ulan Bator. Nhưng cuộc hành trình của những đạo diễn độc lập như Marcus Mạnh Cường Vũ vẫn còn lắm gian nan.Tại Liên hoan Vesoul, RFI Tiếng Việt đã có dịp gặp và phỏng vấn đạo diễn Marcus Mạnh Cường Vũ. Mời quý vị theo dõi bài phỏng vấn sau đây: RFI: Xin chào Marcus Mạnh Cường Vũ, “Memento Mori: Đất” là bộ phim thứ nhất của một loạt ba bộ phim mà Marcus dự định sẽ hoàn tất trong thời gian tới, với phim thứ hai là “ Memento Mori: Nước” và thứ ba là “Memento Mori: Lửa”. Để thực hiện bộ phim đầu tiên, Marcus đã bỏ ra rất nhiều thời gian, vì anh là một nhà làm phim độc lập không nhận tài trợ của bất cứ công ty nào. Vậy thì quá trình thực hiện phim đã gặp những khó khăn như thế nào?Marcus Mạnh Cường Vũ : Nhà làm phim ở Việt Nam, nhất là nhà làm phim độc lập phải đối diện với rất nhiều khó khăn, thứ nhất là khó khăn về tài chính, thứ hai là lo ngại về kiểm duyệt. Đối với cá nhân tôi, khi làm dự án “ Memento Mori: Đất', tôi đã xác định đây là một dự án mang ý nghĩa cộng đồng, không chỉ là một bộ phim độc lập, khi tôi đến nói chuyện với mọi người cũng như khi thông báo cho mọi người biết dự án, thì ai cũng hiểu tinh thần của dự án và đã hỗ trợ hết sức mình. Bộ phim không có nguồn tài trợ từ nước ngoài mà hoàn toàn là từ sự đóng góp của rất nhiều người trong nước. Chúng tôi đã huy động vốn cộng đồng ( crowdfunding), thì đã nhận được rất nhiều bàn tay chung vào. Có những nhà đầu tư, gọi là nhà đầu tư “thiên thần”, tham gia vào bộ phim mà không mong chờ lợi nhuận. Cũng có những công ty, cơ quan đóng góp dịch vụ và công sức vào bộ phim mà không tính đến tiền bạc.Làm phim luôn luôn khó khăn và làm một bộ phim đạt chuẩn quốc tế đòi hỏi một sự chu toàn, kỹ lưỡng trong rất nhiều năm. Với “ Memento Mori: Đất”, tôi đã cần đến gần 5 năm để hoàn thiện. Phần quay chính của bộ phim đã diễn ra trong thời điểm đại dịch Covid-19, nên việc làm phim lại càng khó khăn hơn. Chúng tôi đã phải dời lịch quay một số lần do chính sách của chính phủ thay đổi mỗi ngày. Bên cạnh đó, vào thời điểm làm hậu kỳ thì chúng tôi không gặp nhau được, ví dụ như làm nhạc, thì những người nhạc sĩ là sống bên châu Âu, cho nên chúng tôi phải làm việc với nhau từ xa. Cũng như là bài hát "Going Home" trong phim do một ca đoàn thiếu nhi ở Hà Nội thâu âm, thì lúc đó tôi không có mặt được và chính các em nhỏ, được sự hướng dẫn của một người tổ chức hợp xướng Gió Xanh, đã tự làm việc với nhau và tôi chỉ là người thẩm âm cuối cùng, xem là chất lượng như vậy đã được hay chưa. Dù công việc làm phim khó khăn như thế nào thì rất may mắn là dự án này đã đến được đích đầu tiên đó là có một phim truyện đầu tiên và phim đã đến được Vesoul, đến với khán giả ở châu Âu, ở Pháp, nơi mà số người yêu điện ảnh rất nhiều và có kiến thức về điện ảnh rất cao. Được sự đón nhận của mọi người, mà tôi cảm nhận được qua những lời trò chuyện với khán giả sau mỗi buổi chiếu, đã động viên tôi rất nhiều để tiếp tục cuộc hành trình dài này. RFI: “Memento Mori: Đất” là phim dành cho những người bị bệnh ung thư, những người đối diện với cái chết. Cái chết là một đề tài rất nặng, không phải dễ mà đưa lên điện ảnh để mọi người thấu hiểu được thông điệp mình muốn đưa ra? Vì sao Marcus mạnh dạn chọn đề tài này để thể hiện nó qua ngôn ngữ điện ảnh?Marcus Mạnh Cường Vũ: Đó là một sự tình cờ, mà cũng có thể là sự sắp đặt của Chúa Trời, bởi vì tôi không có kế hoạch để trở thành nhà làm phim mà đến thời điểm nào đó trong cuộc đời thì tình huống xảy đến và tôi trở thành nhà làm phim. Có nghĩa là câu chuyện và đề tài có trước, rồi mới có mặt tôi trong vai trò người thực hiện nó thành bộ phim. Có thể nói là đề tài cái chết đã chọn tôi.Từ nhỏ tôi đã tiếp cận với cái chết rất là gần, trong gia đình. Câu chuyện về ung thư cũng là câu chuyện trong gia đình tôi. Chứng kiến và đối diện, nhưng chưa bao giờ thật sự đi sâu vào nó, chưa bao giờ thật sự hiểu về ung thư hay về cái chết được báo trước có thể ảnh hưởng đến đời sống của con người như thế nào. Chúng ta sinh ra, lớn lên và đến một lúc nào đó sẽ chết đi, nhưng chúng ta chưa bao giờ ý thức được rằng thời gian của chúng ta là hữu hạn và nhiều khi bỏ phí thời gian vào những việc vô bổ.“Khi được tiếp cận cuốn sách “Điểm đến của cuộc đời” của tác giả Đặng Hoàng Giang kể 3 câu chuyện có thật của những người bị bệnh ung thư cận tử và cách mà họ đối diện với cái chết, cách mà họ chuẩn bị cho sự ra đi khiến cho tôi thấy rằng mình phải bắt đầu một cuộc hành trình, với câu chuyện cá nhân là tôi phải đối diện với nỗi đau của gia đình: bố tôi mất vì ung thư khi tôi mới 14 tuổi và tôi đã chứng kiến sự đau đớn của ông trong những ngày cuối đời. Cái chết đúng là một đề tài rất nặng, tuy nhiên tôi muốn khán giả bắt đầu một cuộc hành trình đối diện với cái chết của mình hay của người thân mình một cách nhẹ nhàng hơn và tìm ra ý nghĩa của những thời gian hiếm hoi còn sót lại, để mình có thể làm gì cho nhau và làm điều gì tốt đẹp cho cuộc đời. Tôi nghĩ đó luôn luôn là một điều mà con người nên nhắc nhở và “Memento Mori: Đất” chính là lời nhắc nhở đó: Hãy nhớ rằng bạn sẽ chết (đó là từ theo tiếng La tinh), nhưng khi chúng ta hiểu rằng mình sẽ chết thì đó cũng là lời nhắc nhở rằng chúng ta đang sống”.RFI: Đúng là xem phim này thì khán giả bình thường cảm thấy rất là nặng nề, vì phim buộc chúng ta suy nghĩ về rất nhiều điều và những cảnh quay thì rất là chậm và những khoảng không gian tĩnh lặng khá nhiều, phim không có nhiều đối thoại. Liệu ngôn ngữ điện ảnh đó có thể giúp khán giả hiểu rõ được thông điệp mà Marcus muốn chuyển tải?Marcus Mạnh Cường Vũ: Tôi nghĩ là có, nếu khán giả chịu dành khoảng thời gian một tiếng rưỡi cho bộ phim, chú tâm vào xem bộ phim. Bộ phim với nhịp như vậy không phải là chủ đích mà tôi đặt ra ngay từ đầu, mà đó là cái nhịp của chính đời sống của nhân vật trong phim. Vân, nhân vật chính trong phim, biết rằng mình chỉ còn một vài tuần, một vài tháng để sống. Tuy thời gian có vẻ ngắn ngủi, nhưng khi phải trải qua từng ngày và biết rằng mình đang sống, và sống có ý nghĩa và phải chuẩn bị cho sự ra đi của mình thì từng thời khắc đó trở nên rất là dài. Và đấy chính là nhịp của bộ phim cần phải có để thể hiện tâm trạng của nhân vật chính. Ở đây là một người bệnh ung thư cận tử, trải qua những ngày tháng cuối đời như thế nào.Nếu khán giả chịu khó bắt nhịp vào nhịp của nhân vật, nhịp của bộ phim thì khán giả sẽ thấy nó không còn quá chậm nữa và đấy chính là cái nhịp phù hợp của đời sống. Đôi khi chúng ta quên mất rằng một ngày có 24 giờ và chia nhỏ ra từng giây, từng giây ấy là từng nhịp thở của mỗi chúng ta. Nếu chúng ta sống vội quá, chúng ta bị cuốn hút vào rất nhiều thứ trong cuộc sống, chúng ta quên mất từng giây đó trôi qua như thế nào, chúng ta quên mất nhịp thở của chính mình, thì rất có thể là chúng ta đã bỏ phí đời sống của chính mình. RFI: Sau “Memento Mori: Đất” là đến “Memento Mori: Nước”, rồi sau đó là “Memento Mori: Lửa”. Như vậy là Marcus sẽ tiến hành thực hiện các phim đó như thế nào? Vẫn theo hướng như bộ phim đầu?Marcus Mạnh Cường Vũ: Mỗi bộ phim sẽ đòi hỏi một cách thể hiện phù hợp, tùy theo cốt truyện, vào hành trình của nhân vật. Chẳng hạn như trong phim “Memento Mori: Nước” mà tôi đang chuẩn bị tiến hành, sau Liên hoan Vesoul, tôi sẽ đi Nhật Bản trong một tuần để khảo sát tình hình, bối cảnh bên đó, vì câu chuyện sẽ có một phần diễn ra ở Nhật Bản. Nhịp của “Memento Mori: Nước” sẽ tập trung vào hành trình của một người mẹ trải qua nỗi đau mất một đứa con nhỏ. Hành trình đấy sẽ có lúc lên xuống như hành trình của nước và nó sẽ đòi hỏi cách thể hiện phù hợp.Còn “Memento Mori: Lửa” là câu chuyện về Liên, một cô gái trẻ phát hiện ung thư vú năm 18 tuổi. Cô chọn một cách đối diện rất là khác với những người bệnh ung thư khác. Với sự ngạo nghễ của tuổi trẻ, cô từ chối chữa trị và sống một đời sống theo ý của cô, một đời sống trẻ, vô cùng hừng hực lửa. Như vậy, nhịp phim sẽ không chậm như là “Memento Mori: Đất”, mà cần một nhịp đúng với tuổi trẻ đó. Còn tựu trung lại thì vẫn có một thông điệp, đó là hãy nhớ rằng chúng ta đang sống, cái chết sẽ đến và làm sao mỗi ngày chúng ta sống có ý nghĩa nhất.RFI: Trở lại công việc của nhà làm phim độc lập. Ở Việt Nam hiện nay, dòng phim thương mại rất mạnh. Riêng đối với những người làm phim như Marcus thì có thể dễ chen chân vào một thị trường phim như vậy, vì thị hiếu của thính giả không tới mức mà chúng ta mong muốn?Marcus Mạnh Cường Vũ: Đây là câu hỏi rất là lớn của các nhà làm phim, của thị trường điện ảnh, cũng như các nhà quản lý ở Việt Nam. Hiện nay, ở Việt Nam, khi một bộ phim được hoàn thành, bất kể là phim độc lập hay phim thương mại, khi ra rạp đều phải cạnh tranh với nhau, mà không có bất kỳ sự bảo hộ nào. Khác với Pháp chẳng hạn, ở Việt Nam không có các rạp chiếu độc lập chiếu những bộ phim tương đối khó tiếp cận, tương đối thách thức khán giả hơn một chút, mà người ta thường gọi phim độc lập hay phim nghệ thuật. Khi nhà phát hành nhận phát hành phim thì họ phải tính một bài toán về thương mại như với các bộ phim khác, giống như chúng ta đi chợ và có quyền chọn lựa món hàng. Tuy nhiên, phải hiểu là là vai trò của điện ảnh không phải là thuần túy thương mại. Điện ảnh trước hết là một nghệ thuật. Ở đây, vai trò của nhà quản lý, những người có vai trò chính trong ngành điện ảnh là phải hiểu rằng cần có một sự tồn tại song song của dòng phim nghệ thuật, phim độc lập, bên cạnh phim mang tính thương mại cao.Nếu không có một trong hai dòng phim đó thì “bữa ăn” của chúng ta sẽ không được phong phú và cuối cùng thì sẽ ảnh hưởng đến nhu cầu của khán giả, đến khả năng cảm nhận, đến việc xây dựng gu thưởng thức nghệ thuật của khán giả. Xét về lâu đài thì điều này sẽ làm mất đi một tài sản vô hình về trí tuệ của con người. Tôi chỉ mong rằng trong tương lai gần, sẽ có những chính sách, cũng như những người trong ngành điện ảnh, bao gồm cả người làm phim, nhà phát hành, các rạp chiếu, cũng như các nhà sản xuất dám mạnh dạn đi những con đường khác lạ hơn, không theo lối mòn, để có được cơ hội cho nhiều tiếng nói khác nhau trong điện ảnh, chứ không chỉ tập trung vào mục đích thương mại.

covid-19 roma li nh ri vm vt busan nam going home memento mori kh sau gian rfi trong khi tuy hn giang ulan bator vesoul marcus m rfi ti rfi xin

Nhân sự lãnh đạo Việt Nam sẽ còn xáo trộn cho đến Đại hội Đảng kỳ tới

Play Episode Listen Later Mar 13, 2023 9:37

Ngày 02/03/2023, Quốc Hội Việt Nam đã chính thức bầu ông Võ Văn Thưởng làm tân chủ tịch nước, thay thế ông Nguyễn Xuân Phúc, đã bị buộc phải từ chức vào tháng 1. Nhưng từ đây cho đến Đại hội Đảng kỳ tới vào năm 2026, bộ máy lãnh đạo của Việt Nam sẽ còn gặp xáo trộn do tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng sẽ tiếp tục chuẩn bị cho người kế nhiệm ông ở chức vụ cao nhất này. Tuy vậy, những thay đổi về nhân sự lãnh đạo sẽ không ảnh hưởng nhiều đến đường lối kinh tế và ngoại giao của Hà Nội. Đó là nhận định chung của nhà nghiên cứu Lê Hồng Hiệp, Viện Nghiên cứu Đông Nam Á, Singapore khi trả lời RFI Việt ngữ ngày 03/03.RFI: Xin chào anh Lê Hồng Hiệp, sau việc thay đổi chức danh chủ tịch nước, theo anh, sẽ còn những xáo trộn nào khác trong bộ máy lãnh đạo hay không, bởi vì có những tin đồn là có thể Việt Nam sẽ thay luôn cả thủ tướng Phạm Minh Chính? Không biết những lời đồn đoán đó có đúng không?Lê Hồng Hiệp: Tôi cũng có nghe các lời đồn như vậy và trong bối cảnh chưa có gì rõ ràng, tôi không thể khẳng định được điều gì sẽ xảy ra tiếp theo. Nhưng theo tôi hiểu thì có thể tiếp tục diễn ra những thay đổi nhân sự cấp cao trước thềm Đại hội Đảng năm 2026 hoặc có thể sớm hơn.Lý do là ở Đại hội Đảng lần thứ 13 vào năm 2021, các dàn xếp lãnh đạo cấp cao của Việt Nam đã diễn ra không theo như dự tính ban đầu của tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng. Thay vì tìm được người thay thế ông Trọng ở vị trí tổng bí thư, thì ông Trọng đã phải ở lại thêm một nhiệm kỳ thứ ba, bất chấp quy định của điều lệ Đảng là một người không thể nắm giữ vị trí ấy quá 2 nhiệm kỳ liên tiếp.Một điều bất thường nữa là vị trí thủ tướng. Thay vì theo truyền thống là một phó thủ tướng lên thay, thì ông Phạm Minh Chính, Trưởng ban Tổ chức Trung ương Đảng, đã lên nắm chức thủ tướng. Trong khi đó, ông Nguyễn Xuân Phúc đáng lẽ về hưu thì lại được trao quy chế “ trường hợp đặc biệt” và được ở lại đến nắm giữ chức chủ tịch nước. Còn ông Vương Đình Huệ, trước đấy được xem là ứng viên cho chức thủ tướng, thì lại chuyển sang làm chủ tịch Quốc Hội. Theo tôi, ở Đại hội 13, các dàn xếp đó đã diễn ra không đúng ý muốn và nó đặt ra vấn đề là, nếu như trong thời gian sau Đại hội 13 mà không có một dàn xếp, đặc biệt là tìm được người thay ông Nguyễn Phú Trọng, thì nó sẽ dẫn đến một cuộc khủng hoảng lãnh đạo có thể rất là nghiêm trọng, có thể ảnh hưởng tới sự ổn định chính trị ở Việt Nam, thậm chí ảnh hưởng đến an ninh chế độ. Cho nên vấn đề đặt ra là phải tìm ra một kế hoạch chuyển giao quyền lực “thuận buồm xuôi gió”.Trong bối cảnh đó, vừa qua có một số chuyển động nhân sự ở cấp cao và tôi nghĩ rằng những chuyển động này diễn ra không phải là hoàn toàn vô tình hay dựa hoàn toàn trên logic về chống tham nhũng, mà có thể liên quan đến những dàn xếp để làm sao có được một kế hoạch chuyển giao quyền lực êm thắm, đặc biệt là ở vị trí tổng bí thư.Chủ tịch nước là một trong những vị trí “tứ trụ” và có thể ảnh hưởng tới cuộc chạy đua giành chức tổng bí thư. Thủ tướng cũng có thể là một vị trí tạo ra bệ phóng cho cuộc chạy đua giành chức tổng bí thư.Chính vì vậy, hiện tại đang có những chuyển động theo hướng loại bỏ bớt những ứng viên tiềm tàng có thể gây xáo trộn cho kế hoạch chuyển giao quyền lực. Theo tôi hiểu thì có thể ông Nguyễn Phú Trọng đang muốn chủ tịch Quốc Hội Vương Đình Huệ là người tiếp quản chiếc ghế tổng bí thư và ở đây có một sự dàn xếp để làm sao không có những thách thức đối với sự dàn xếp này. Sau khi ông Phúc rời chính trường, thì còn lại một ứng viên tiềm tàng là ông Phạm Minh ChínhRFI: Nhưng theo anh, để gạt bỏ ông Phạm Minh Chính khỏi chiếc ghế thủ tướng thì phe của ông Trọng phải dựa trên những lý do gì ?Lê Hồng Hiệp: Ông Chính, theo tôi hiểu, cũng là một người có năng lực và có sức làm việc đáng nể, ít nhiều được thể hiện trong thời gian qua, đặc biệt là trong cuộc chiến chống đại dịch Covid-19. Tuy nhiên, bản thân ông được cho là có những vấn đề nhất định, nổi cộm nhất là ông được cho là có quan hệ thân thích với bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn, chủ tịch của tập đoàn AIC, bị truy tố và bị tuyên án vắng mặt 30 năm tù.Những rắc rối này có thể ảnh hưởng đến triển vọng chính trị của ông Phạm Minh Chính và không loại trừ khả năng là ông có thể bị buộc phải từ chức trong thời gian tới. Trong trường hợp đấy, chúng ta sẽ thấy là các dàn xếp để tạo điều kiện cho việc chuyển giao quyền lực cho chức tổng bí thư sẽ đi đến hồi kết và mang trở lại sự ổn định cho hệ thống chính quyền ở Việt Nam. Tôi nghĩ đó là mục đích cuối cùng của những chuyển động nhân sự vừa rồi.RFI: Từ đây cho đến khi ban lãnh đạo Việt Nam đi đến ổn định, người ta thấy là những người lên thay nắm các chức vụ cao cấp sau này thì có vẻ có xu hướng bảo thủ, giáo điều, không giống như phe chủ trương kinh tế tự do như những những lãnh đạo kia. Liệu sự thay đổi này có ảnh hưởng gì đến chính sách kinh tế của Việt Nam?Lê Hồng Hiệp: Các chuyển động nhân sự vừa rồi chủ yếu liên quan đến các đấu tranh quyền lực trong nội bộ thượng tầng kiến trúc của đảng Cộng Sản Việt Nam, không liên quan đến yếu tố ý thức hệ. Ví dụ như nhiều người cho rằng vị trí thủ tướng hay chủ tịch nước, như bản thân ông Nguyễn Xuân Phúc trước đây là thủ tướng thì ông có xu hướng cởi mở hơn, thân thiện với các doanh nghiệp hơn. Hay có người cho rằng ông Nguyễn Phú Trọng hay ông Võ Văn Thưởng là những người giáo điều, bảo thủ hơn. Tôi nghĩ không phải là như vậy, bởi vì ta thấy là các vị trí này có chức năng khác nhau. Muốn đạt được mục tiêu phát triển kinh tế xã hội cho Việt Nam, thì bất cứ ai làm thủ tướng cũng sẽ có xu hướng cởi mở hơn, tự do hơn về mặt kinh tế, muốn thúc đẩy đầu tư, có tư tưởng đổi mới, thân thiện với doanh nghiệp hơn.Trong khi đó, bên phía Đảng, đặc biệt là tổng bí thư, thì nhiệm vụ chính không phải là phát triển kinh tế xã hội, mà là bảo vệ vai trò của đảng Cộng Sản Việt Nam và đặc biệt là làm sao duy trì chế độ. Chính vì vậy mà bất cứ ai ngồi vào ghế tổng bí thư cũng sẽ có xu hướng ít nhiều bị coi là bảo thủ, giáo điều.Cho dù ai lên làm lãnh đạo thì đảng Cộng Sản Việt Nam vẫn phải đề cao nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội và muốn đạt được mục tiêu này thì họ phải tiếp tục thu hút đầu tư và mở rộng các biện pháp kinh tế, đặc biệt là về xuất khẩu. Việc phát triển kinh tế xã hội, giúp cải thiện đời sống của người dân đóng một vai trò quan trọng trong việc xây dựng tính chính danh của đảng Cộng Sản Việt Nam. Nếu như đảng Cộng Sản Việt Nam có thể tiếp tục phát triển kinh tế xã hội, giúp cải thiện đời sống của người dân, họ sẽ gặp ít thách thức hơn trong việc giữ vững quyền lực của mình. Còn ngược lại, nếu kinh tế xã hội đi xuống, cuộc sống người dân ngày càng khó khăn thì có thể dẫn đến sự bất mãn, chống đối, thách thức vai trò lãnh đạo của Đảng. Mục tiêu cuối cùng của bất cứ ai lên làm lãnh đạo cấp cao nào trong thời gian tới vẫn là bảo vệ vai trò của Đảng, bảo vệ chế độ của đảng Cộng Sản Việt Nam. RFI: Riêng về mặt đối ngoại, những xáo trộn về nhân sự lãnh đạo có tác động gì hay không? Cho tới nay, Việt Nam vẫn giữ một chính sách trung dung, “đi dây” giữa hai cường quốc Hoa Kỳ và Trung Quốc. Như vậy là chính sách có được tiếp tục hay không hay sẽ ít nhiều bị ảnh hưởng?Lê Hồng Hiệp: Sau Đại Hội 20 của đảng Cộng Sản Trung Quốc, khi ông Nguyễn Phú Trọng sang thăm, trở thành nhà lãnh đạo nước ngoài đầu tiên đến Trung Quốc sau Đại Hội, một số người cho rằng đấy là dấu hiệu cho thấy ông Trọng, hay Việt Nam đang xích gần lại Trung Quốc. Tương tự như vậy, khi một số lãnh đạo Việt Nam được đào tạo ở phương Tây như phó thủ tướng Phạm Bình Minh hay phó thủ tướng Vũ Đức Đam, vừa bị cho thôi chức, thì nhiều người diễn dịch nó là một động thái cho thấy Việt Nam đang dịch chuyển về phía Trung Quốc và rời xa phương Tây.Theo tôi, hoàn toàn không phải như vậy. Ở đây chỉ liên quan đến các động lực ở thượng tầng kiến trúc chính trị ở Việt Nam, không liên quan đến chính sách đối ngoại. Cho dù ai là lãnh đạo Việt Nam trong thời gian tới, thì cũng không có lựa chọn nào khác là phải tiếp tục chính sách ngoại giao cân bằng giữa các nước lớn, đặc biệt là giữa Trung Quốc với Hoa Kỳ, vì cả hai nước này đều đóng vai trò rất quan trọng trong việc phát triển kinh tế xã hội của Việt Nam. Như tôi đã phân tích ở trên, đó là nhiệm vụ rất là cốt yếu của đảng Cộng Sản Việt Nam để duy trì tính chính danh cũng như khả năng cầm quyền.Cả hai cường quốc đều quan trọng như vậy, cho nên Việt Nam không thể hy sinh quan hệ với nước này để phát triển quan hệ với nước kia, vì làm như vậy chính là tự sát. Thứ hai, trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược Mỹ-Trung ngày càng căng thẳng như vậy, nếu Việt Nam nghiêng về bên này và lơ là bên kia thì sẽ bị cuốn vào cuộc cạnh tranh nước lớn. Trong bối cảnh ấy, Việt Nam sẽ gặp nhiều bất lợi, sẽ mất đi sự tự chủ chiến lược, có thể ảnh hưởng đến hòa bình, ổn định của quốc gia mình, cũng như của khu vực, kéo theo hệ lụy là tư thế chiến lược của Việt Nam sẽ bị suy yếu và cuối cùng sẽ ảnh hưởng đến triển vọng phát triển kinh tế xã hội của Việt Nam.Chính vì vậy, trong thời gian tới, Việt Nam sẽ phải tiếp tục duy trì chính sách ngoại giao cân bằng, “đi dây” giữa các cường quốc, để giúp duy trì được sự tự chủ chiến lược, qua đó tận dụng tối đa sự hỗ trợ của các cường quốc khác cũng như thị trường Trung Quốc và Mỹ để giúp phát triển kinh tế, và qua đó duy trì được vai trò lãnh đạo của đảng Cộng Sản Việt Nam trong thời gian tới.

covid-19 singapore li mu nh ng hu cho nam kh sau l'h minh xu nguy trong thay vv trung nghi tuy aic hoa k trung qu rfi t rfi vi rfi xin

Nhân sự lãnh đạo Việt Nam sẽ còn xáo trộn cho đến Đại hội Đảng kỳ tới

Play Episode Listen Later Mar 13, 2023 9:37

Ngày 02/03/2023, Quốc Hội Việt Nam đã chính thức bầu ông Võ Văn Thưởng làm tân chủ tịch nước, thay thế ông Nguyễn Xuân Phúc, đã bị buộc phải từ chức vào tháng 1. Nhưng từ đây cho đến Đại hội Đảng kỳ tới vào năm 2026, bộ máy lãnh đạo của Việt Nam sẽ còn gặp xáo trộn do tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng sẽ tiếp tục chuẩn bị cho người kế nhiệm ông ở chức vụ cao nhất này. Tuy vậy, những thay đổi về nhân sự lãnh đạo sẽ không ảnh hưởng nhiều đến đường lối kinh tế và ngoại giao của Hà Nội. Đó là nhận định chung của nhà nghiên cứu Lê Hồng Hiệp, Viện Nghiên cứu Đông Nam Á, Singapore khi trả lời RFI Việt ngữ ngày 03/03.RFI: Xin chào anh Lê Hồng Hiệp, sau việc thay đổi chức danh chủ tịch nước, theo anh, sẽ còn những xáo trộn nào khác trong bộ máy lãnh đạo hay không, bởi vì có những tin đồn là có thể Việt Nam sẽ thay luôn cả thủ tướng Phạm Minh Chính? Không biết những lời đồn đoán đó có đúng không?Lê Hồng Hiệp: Tôi cũng có nghe các lời đồn như vậy và trong bối cảnh chưa có gì rõ ràng, tôi không thể khẳng định được điều gì sẽ xảy ra tiếp theo. Nhưng theo tôi hiểu thì có thể tiếp tục diễn ra những thay đổi nhân sự cấp cao trước thềm Đại hội Đảng năm 2026 hoặc có thể sớm hơn.Lý do là ở Đại hội Đảng lần thứ 13 vào năm 2021, các dàn xếp lãnh đạo cấp cao của Việt Nam đã diễn ra không theo như dự tính ban đầu của tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng. Thay vì tìm được người thay thế ông Trọng ở vị trí tổng bí thư, thì ông Trọng đã phải ở lại thêm một nhiệm kỳ thứ ba, bất chấp quy định của điều lệ Đảng là một người không thể nắm giữ vị trí ấy quá 2 nhiệm kỳ liên tiếp.Một điều bất thường nữa là vị trí thủ tướng. Thay vì theo truyền thống là một phó thủ tướng lên thay, thì ông Phạm Minh Chính, Trưởng ban Tổ chức Trung ương Đảng, đã lên nắm chức thủ tướng. Trong khi đó, ông Nguyễn Xuân Phúc đáng lẽ về hưu thì lại được trao quy chế “ trường hợp đặc biệt” và được ở lại đến nắm giữ chức chủ tịch nước. Còn ông Vương Đình Huệ, trước đấy được xem là ứng viên cho chức thủ tướng, thì lại chuyển sang làm chủ tịch Quốc Hội. Theo tôi, ở Đại hội 13, các dàn xếp đó đã diễn ra không đúng ý muốn và nó đặt ra vấn đề là, nếu như trong thời gian sau Đại hội 13 mà không có một dàn xếp, đặc biệt là tìm được người thay ông Nguyễn Phú Trọng, thì nó sẽ dẫn đến một cuộc khủng hoảng lãnh đạo có thể rất là nghiêm trọng, có thể ảnh hưởng tới sự ổn định chính trị ở Việt Nam, thậm chí ảnh hưởng đến an ninh chế độ. Cho nên vấn đề đặt ra là phải tìm ra một kế hoạch chuyển giao quyền lực “thuận buồm xuôi gió”.Trong bối cảnh đó, vừa qua có một số chuyển động nhân sự ở cấp cao và tôi nghĩ rằng những chuyển động này diễn ra không phải là hoàn toàn vô tình hay dựa hoàn toàn trên logic về chống tham nhũng, mà có thể liên quan đến những dàn xếp để làm sao có được một kế hoạch chuyển giao quyền lực êm thắm, đặc biệt là ở vị trí tổng bí thư.Chủ tịch nước là một trong những vị trí “tứ trụ” và có thể ảnh hưởng tới cuộc chạy đua giành chức tổng bí thư. Thủ tướng cũng có thể là một vị trí tạo ra bệ phóng cho cuộc chạy đua giành chức tổng bí thư.Chính vì vậy, hiện tại đang có những chuyển động theo hướng loại bỏ bớt những ứng viên tiềm tàng có thể gây xáo trộn cho kế hoạch chuyển giao quyền lực. Theo tôi hiểu thì có thể ông Nguyễn Phú Trọng đang muốn chủ tịch Quốc Hội Vương Đình Huệ là người tiếp quản chiếc ghế tổng bí thư và ở đây có một sự dàn xếp để làm sao không có những thách thức đối với sự dàn xếp này. Sau khi ông Phúc rời chính trường, thì còn lại một ứng viên tiềm tàng là ông Phạm Minh ChínhRFI: Nhưng theo anh, để gạt bỏ ông Phạm Minh Chính khỏi chiếc ghế thủ tướng thì phe của ông Trọng phải dựa trên những lý do gì ?Lê Hồng Hiệp: Ông Chính, theo tôi hiểu, cũng là một người có năng lực và có sức làm việc đáng nể, ít nhiều được thể hiện trong thời gian qua, đặc biệt là trong cuộc chiến chống đại dịch Covid-19. Tuy nhiên, bản thân ông được cho là có những vấn đề nhất định, nổi cộm nhất là ông được cho là có quan hệ thân thích với bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn, chủ tịch của tập đoàn AIC, bị truy tố và bị tuyên án vắng mặt 30 năm tù.Những rắc rối này có thể ảnh hưởng đến triển vọng chính trị của ông Phạm Minh Chính và không loại trừ khả năng là ông có thể bị buộc phải từ chức trong thời gian tới. Trong trường hợp đấy, chúng ta sẽ thấy là các dàn xếp để tạo điều kiện cho việc chuyển giao quyền lực cho chức tổng bí thư sẽ đi đến hồi kết và mang trở lại sự ổn định cho hệ thống chính quyền ở Việt Nam. Tôi nghĩ đó là mục đích cuối cùng của những chuyển động nhân sự vừa rồi.RFI: Từ đây cho đến khi ban lãnh đạo Việt Nam đi đến ổn định, người ta thấy là những người lên thay nắm các chức vụ cao cấp sau này thì có vẻ có xu hướng bảo thủ, giáo điều, không giống như phe chủ trương kinh tế tự do như những những lãnh đạo kia. Liệu sự thay đổi này có ảnh hưởng gì đến chính sách kinh tế của Việt Nam?Lê Hồng Hiệp: Các chuyển động nhân sự vừa rồi chủ yếu liên quan đến các đấu tranh quyền lực trong nội bộ thượng tầng kiến trúc của đảng Cộng Sản Việt Nam, không liên quan đến yếu tố ý thức hệ. Ví dụ như nhiều người cho rằng vị trí thủ tướng hay chủ tịch nước, như bản thân ông Nguyễn Xuân Phúc trước đây là thủ tướng thì ông có xu hướng cởi mở hơn, thân thiện với các doanh nghiệp hơn. Hay có người cho rằng ông Nguyễn Phú Trọng hay ông Võ Văn Thưởng là những người giáo điều, bảo thủ hơn. Tôi nghĩ không phải là như vậy, bởi vì ta thấy là các vị trí này có chức năng khác nhau. Muốn đạt được mục tiêu phát triển kinh tế xã hội cho Việt Nam, thì bất cứ ai làm thủ tướng cũng sẽ có xu hướng cởi mở hơn, tự do hơn về mặt kinh tế, muốn thúc đẩy đầu tư, có tư tưởng đổi mới, thân thiện với doanh nghiệp hơn.Trong khi đó, bên phía Đảng, đặc biệt là tổng bí thư, thì nhiệm vụ chính không phải là phát triển kinh tế xã hội, mà là bảo vệ vai trò của đảng Cộng Sản Việt Nam và đặc biệt là làm sao duy trì chế độ. Chính vì vậy mà bất cứ ai ngồi vào ghế tổng bí thư cũng sẽ có xu hướng ít nhiều bị coi là bảo thủ, giáo điều.Cho dù ai lên làm lãnh đạo thì đảng Cộng Sản Việt Nam vẫn phải đề cao nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội và muốn đạt được mục tiêu này thì họ phải tiếp tục thu hút đầu tư và mở rộng các biện pháp kinh tế, đặc biệt là về xuất khẩu. Việc phát triển kinh tế xã hội, giúp cải thiện đời sống của người dân đóng một vai trò quan trọng trong việc xây dựng tính chính danh của đảng Cộng Sản Việt Nam. Nếu như đảng Cộng Sản Việt Nam có thể tiếp tục phát triển kinh tế xã hội, giúp cải thiện đời sống của người dân, họ sẽ gặp ít thách thức hơn trong việc giữ vững quyền lực của mình. Còn ngược lại, nếu kinh tế xã hội đi xuống, cuộc sống người dân ngày càng khó khăn thì có thể dẫn đến sự bất mãn, chống đối, thách thức vai trò lãnh đạo của Đảng. Mục tiêu cuối cùng của bất cứ ai lên làm lãnh đạo cấp cao nào trong thời gian tới vẫn là bảo vệ vai trò của Đảng, bảo vệ chế độ của đảng Cộng Sản Việt Nam. RFI: Riêng về mặt đối ngoại, những xáo trộn về nhân sự lãnh đạo có tác động gì hay không? Cho tới nay, Việt Nam vẫn giữ một chính sách trung dung, “đi dây” giữa hai cường quốc Hoa Kỳ và Trung Quốc. Như vậy là chính sách có được tiếp tục hay không hay sẽ ít nhiều bị ảnh hưởng?Lê Hồng Hiệp: Sau Đại Hội 20 của đảng Cộng Sản Trung Quốc, khi ông Nguyễn Phú Trọng sang thăm, trở thành nhà lãnh đạo nước ngoài đầu tiên đến Trung Quốc sau Đại Hội, một số người cho rằng đấy là dấu hiệu cho thấy ông Trọng, hay Việt Nam đang xích gần lại Trung Quốc. Tương tự như vậy, khi một số lãnh đạo Việt Nam được đào tạo ở phương Tây như phó thủ tướng Phạm Bình Minh hay phó thủ tướng Vũ Đức Đam, vừa bị cho thôi chức, thì nhiều người diễn dịch nó là một động thái cho thấy Việt Nam đang dịch chuyển về phía Trung Quốc và rời xa phương Tây.Theo tôi, hoàn toàn không phải như vậy. Ở đây chỉ liên quan đến các động lực ở thượng tầng kiến trúc chính trị ở Việt Nam, không liên quan đến chính sách đối ngoại. Cho dù ai là lãnh đạo Việt Nam trong thời gian tới, thì cũng không có lựa chọn nào khác là phải tiếp tục chính sách ngoại giao cân bằng giữa các nước lớn, đặc biệt là giữa Trung Quốc với Hoa Kỳ, vì cả hai nước này đều đóng vai trò rất quan trọng trong việc phát triển kinh tế xã hội của Việt Nam. Như tôi đã phân tích ở trên, đó là nhiệm vụ rất là cốt yếu của đảng Cộng Sản Việt Nam để duy trì tính chính danh cũng như khả năng cầm quyền.Cả hai cường quốc đều quan trọng như vậy, cho nên Việt Nam không thể hy sinh quan hệ với nước này để phát triển quan hệ với nước kia, vì làm như vậy chính là tự sát. Thứ hai, trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược Mỹ-Trung ngày càng căng thẳng như vậy, nếu Việt Nam nghiêng về bên này và lơ là bên kia thì sẽ bị cuốn vào cuộc cạnh tranh nước lớn. Trong bối cảnh ấy, Việt Nam sẽ gặp nhiều bất lợi, sẽ mất đi sự tự chủ chiến lược, có thể ảnh hưởng đến hòa bình, ổn định của quốc gia mình, cũng như của khu vực, kéo theo hệ lụy là tư thế chiến lược của Việt Nam sẽ bị suy yếu và cuối cùng sẽ ảnh hưởng đến triển vọng phát triển kinh tế xã hội của Việt Nam.Chính vì vậy, trong thời gian tới, Việt Nam sẽ phải tiếp tục duy trì chính sách ngoại giao cân bằng, “đi dây” giữa các cường quốc, để giúp duy trì được sự tự chủ chiến lược, qua đó tận dụng tối đa sự hỗ trợ của các cường quốc khác cũng như thị trường Trung Quốc và Mỹ để giúp phát triển kinh tế, và qua đó duy trì được vai trò lãnh đạo của đảng Cộng Sản Việt Nam trong thời gian tới.

covid-19 singapore li mu nh ng hu cho nam kh sau l'h minh xu nguy trong thay vv trung nghi tuy hn aic hoa k trung qu rfi t rfi vi rfi xin

Pháp : Điện tử hóa thủ tục và cắt giảm nhân sự tiếp nhận hồ sơ, người dân khó tiếp cận dịch vụ công

Play Episode Listen Later Oct 26, 2022 9:53

Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, sự phủ sóng mạng internet, chính quyền Pháp trong những năm qua đã đẩy nhanh quá trình chuyển đổi công nghệ số, điện tử hóa thủ tục hành chính. Ngày càng nhiều thủ tục được chuyển sang thực hiện trực tuyến, thậm chí là bắt buộc, kéo theo đó là sự cắt giảm nhân sự tiếp đón người dân tại các cơ quan hành chính. Hiện nay, trực tuyến là kênh quan trọng hàng đầu để người dân tiếp cận các dịch vụ công, làm các thủ tục hành chính. Kế hoạch khởi động các thủ tục hành chính trực tuyến bắt đầu tại Pháp từ cách nay hơn 20 năm (hồi năm 1998), đến năm 2017, chính phủ phát động Chương trình Hành động công 2022, theo đó đến tháng 05/2022, 250 thủ tục hành chính thông dụng nhất chuyển thành thủ tục trực tuyến. Đối với một số người, thực hiện thủ tục trên mạng cho phép họ tiết kiệm thời gian đi lại, xếp hàng. Thế nhưng, đối với rất nhiều người, trong đó có nhiều người nước ngoài, thực hiện thủ tục trực tuyến nhiều khi biến thành « cơn ác mộng », đẩy họ vào cảnh bế tắc, nhiều khi phải từ bỏ quyền lợi chính đáng của họ chỉ vì không thể hoàn tất thủ tục trên mạng, cũng không thể tiếp cận, trình bày trực tiếp với các nhân viên hành chính để được giải thích, hướng dẫn cụ thể. Nhiều người có cảm giác bị Nhà nước « bỏ rơi ». Trên thực tế, chính phủ Pháp đã có giải pháp hỗ trợ, nhưng nghịch lý là trong khi vướng mắc lớn nhất của người sử dụng dịch vụ công là không thể liên lạc trực tiếp với người phụ trách hồ sơ của họ, thì nhiều giải pháp hỗ trợ vẫn là … trực tuyến, tạo thành một vòng luẩn quẩn. Sau 3 năm, vào tháng 02/2022, lần thứ 2 định chế Le Défenseur des droits ra báo cáo về các nguy cơ của việc điện tử hóa thủ tục hành chính đối với quyền của người dân được tiếp cận các dịch vụ công. Le Défenseur des droits là một cơ quan hiến định độc lập, được thành lập năm 2011. Hai nhiệm vụ chính của định chế chế này là bảo vệ những người mà quyền của họ không được tôn trọng, hỗ trợ để tất cả mọi người được bình đẳng tiếp cận các quyền mà họ được hưởng. 5 lĩnh vực thuộc thẩm quyền của Le Défenseur des droits : hỗ trợ dịch vụ công (trợ cấp xã hội, nghỉ ốm, xin thẻ cư trú), bảo vệ quyền trẻ em, đấu tranh chống phân biệt đối xử, cổ vũ các lực lượng an ninh tôn trọng đạo đức nghề nghiệp và bảo vệ người tố cáo sai phạm. Ngày 05/07/2022, trong báo cáo tổng kết hoạt động năm 2021, Le Défenseur des droits cho biết đã nhận được 115.000 đơn khiếu nại, nhưng có tới 80% là từ người sử dụng dịch vụ công và các khúc mắc ít nhiều liên quan trực tiếp đến vấn đề điện tử hóa thủ tục hành chính. Liên quan đến người nước ngoài thì 2 vấn đề thường gặp là việc không thể trực tiếp đến cơ quan hành chính địa phương để gia hạn thẻ cư trú và làm thủ tục đoàn tụ gia đình, những thủ tục có thể khiến họ nếu không hoàn thành có thể không thể tiếp tục cư trú tại Pháp. « Đưa con người trở lại bộ máy » hành chính công chính là một kiến nghị của nhà bảo vệ quyền, Claire Hédon. Để hiểu hơn về điều này, RFI Tiếng Việt hôm 02/09/2022 phỏng vấn nhà bảo vệ quyền, Claire Hédon. RFI : Xin chào nhà bảo vệ quyền, Claire Hédon. Xin bà giải thích cho thính giả, độc giả của đài biết về những khó khăn mà người sử dụng phải đối mặt khi chính phủ Pháp thúc đẩy điện tử hóa thủ tục hành chính công ? Đâu là những tác động của quá trình điện tử hóa ? Claire Hédon :Điện tử hóa các thủ tục hành chính thực sự là một cơ hội, cho phép đơn giản hóa các thủ tục. Nhưng những gì chúng tôi quan sát được qua các đơn thư khiếu nại mà các nhà bảo vệ quyền như chúng tôi đã tiếp nhận thì trên thực tế, việc bắt buộc sử dụng công nghệ có thể góp phần làm nhiều người phải xa rời các quyền của họ. Ở Pháp, chúng ta có khoảng 13 triệu người gặp khó khăn với công nghệ kỹ thuật số. Họ là những người không có kết nối internet, không có máy tính, máy in, hay không biết cách sử dụng những phương tiện này. Trên thực tế, những chuyện đó liên quan đến một số thủ tục để được hưởng các trợ cấp xã hội : hỗ trợ nhà ở, trợ cấp RSA (Revenu de Solidarité Active - một dạng trợ cấp cho người thu nhập thấp), hay các quyền của người nước ngoài, chẳng hạn việc gia hạn thẻ cư trú, các thủ tục với quỹ bảo hiểm y tế để được hoàn trả chi phí khám chữa bệnh. Xin nhắc lại là tại Pháp, cứ 5 người thì có 1 người không có máy tính hoặc máy tính bảng ở nhà. Theo các nghiên cứu đã được thực hiện, ¼ số người trong độ tuổi 18-24 tuổi gặp khó khăn khi thực hiện các thủ tục trực tuyến. Thường thì mọi người hay nghĩ rằng những khó khăn như vậy chỉ liên quan đến người cao tuổi, nhưng thực tế không chỉ như vậy. Những khó khăn này liên quan đến cả người già, người khuyết tật, những người trong hoàn cảnh bấp bênh, người nước ngoài và cả các thanh niên vốn dĩ rất giỏi chơi điện thoại thông minh nhưng lại không giỏi làm các thủ tục trên mạng internet. Quả thực, hậu quả của việc điện tử hóa các thủ tục hành chính là người dân khó tiếp cận với các quyền của họ. Trên thực tế, họ được yêu cầu phải thích nghi với dịch vụ công trong khi đúng ra thì các dịch vụ công phải được điều chỉnh để thích ứng với người sử dụng. RFI : Như vậy là vô hình việc điện tử hóa thủ tục hành chính lại khiến người dân khó tiếp cận hơn với các quyền cơ bản và chính đáng mà họ được hưởng ? Claire Hédon : Vâng, đó là theo những khiếu nại mà chúng tôi đã tiếp nhận. Thực sự là người sử dụng các dịch vụ công cảm thấy họ không còn được tiếp cận với các quyền của mình và bị đẩy ra xa khỏi các dịch vụ công. Trên thực tế, vấn đề không phải phải là do điện tử hóa các thủ tục hành chính, mà là ở chỗ họ không thể trực tiếp đến tận nơi, không được gặp bộ phận tiếp nhận hoặc khi gặp sự cố, gặp khó khăn khi điền giấy tờ, hoặc do họ nhầm lẫn, sai sót hoặc do trục trặc kỹ thuật. Như vậy, họ không thể hoàn thiện hồ sơ đơn giản chỉ vì không còn bộ phận tiếp nhận hồ sơ hoặc bộ phận này không đủ người tiếp đón họ. Vì lẽ đó, có thể điện tử hóa một số thủ tục nhưng phải bảo đảm là nếu người sử dụng gặp khó khăn họ có thể đến gặp một nhân viên của các cơ quan Nhà nước có liên quan như cơ quan bảo hiểm y tế, Quỹ trợ cấp gia đình, cơ quan hành chính để gia hạn thẻ cư trú, phải bảo đảm họ có thể đến các cơ quan này để trình bày hoàn cảnh và gặp trực tiếp nhân viên ở đó để giúp họ giải quyết vướng mắc. Chúng tôi nhận thấy kèm theo điện tử hóa thủ tục hành chính là rất nhiều việc làm bị cắt giảm. Chính quyền nghĩ rằng cần tiết kiệm chi phí, và thế là không còn bộ phận tiếp đón nữa. Đó cũng chính là nhận xét và báo động của Tham Chính Viện. Trong một trong những quyết định gần đây, Tham Chính Viện cho rằng trong lúc không phải ai cũng có thể làm các thủ tục hành chính trực tuyến thì việc có giải pháp thay thế khác cho họ là hoàn toàn cần thiết. RFI : Dường như có sự đảo chiều về trách nhiệm giữa cơ quan hành chính với người sử dụng dịch vụ công ? Người sử dụng dịch vụ công phải tự thích nghi với thủ tục trực tuyến ? Claire Hédon : Trên thực tế, những gì chúng tôi ghi nhận trong các khiếu nại là một số người gặp khó khăn trong việc tiếp cận các quyền lợi vì họ được yêu cầu thích nghi với việc thực hiện các thủ tục hành chính trực tuyến, trong khi lẽ ra các dịch vụ công phải thích nghi với người sử dụng. Trách nhiệm bảo đảm quy trình làm thủ tục hành chính trực tuyến diễn ra tốt đẹp như vậy bị đẩy cho người sử dụng, có nghĩa là có sự chuyển đổi vai trò của người sử dụng dịch vụ công, thậm chí có sự thay đổi trong chính quá trình thiết lập dịch vụ : trên thực tế, người sử dụng phải tự trang bị, tự học hỏi để có thể thực hiện các thủ tục trực tuyến, đồng thời phải hiểu được ngôn ngữ hành chính để không nhầm lẫn, tránh nguy cơ lâm vào cảnh cuối cùng không thể hưởng quyền lợi mà lẽ ra họ được hưởng. Tôi nghĩ hoàn cảnh khó khăn, sự dễ bị tổn thương của nhiều người cộng với cảm giác bị đẩy ra xa khỏi các dịch vụ công, tạo ra căng thẳng xã hội. Tôi thấy cần nhắc lại là dịch vụ công phải có khả năng thích ứng với với người sử dụng. Mục đích của điện tử hóa thủ tục hành chính là hoàn toàn cần thiết để cải thiện dịch vụ công. Đó mới thực sự là mục đích lớn nhất của điện tử hóa thủ tục hành chính, đơn giản hóa các thủ tục, chứ không phải là để các cơ quan công quyền cắt giảm nhân sự. Tuy nhiên, đôi khi mọi người có cảm giác quá trình điện tử hóa các thủ tục hành chính được dẫn dắt để có thể cắt giảm nhân sự. RFI : Covid-19 là một trong những yếu tố thúc đẩy công cuộc điện tử hóa thủ tục hành chính tại Pháp ? Claire Hédon :Vâng, chắc chắn là như vậy. Các thủ tục bắt đầu dần dần được điện tử hóa từ cách đây nhiều năm. Khủng hoảng Covid-19 mà chúng ta trải qua và các giai đoạn mà chúng ta lo ngại có dịch đã đẩy nhanh quá trình điện tử hóa thủ tục hành chính. Là định chế bảo vệ các quyền lợi của người sử dụng, thông qua các khiếu nại mà chúng tôi nhận được, chúng tôi có cảm giác mọi chuyện đang diễn ra quá nhanh. Nói như vậy không có nghĩa là không nên điện tử hóa các thủ tục hành chính, bởi vì đối với rất nhiều người, dường như thực hiện các thủ tục trực tuyến trở nên đơn giản hơn. Thế nhưng, cũng không nên tiến quá nhanh, phải duy trì việc tiếp đón tại chỗ và hỗ trợ những người đến làm thủ tục khi họ gặp khó khăn, vướng mắc. RFI : Đâu là những đề xuất của bà để khắc phục tình hình hiện nay ? Theo dõi tình hình những năm qua, bà có ghi nhận sự cải tiến nào không ? Claire Hédon : Chúng tôi vẫn đang tiếp tục. Tôi không thể nói rằng chúng tôi đã thực sự thấy có nhiều cải thiện, nhưng mọi người đã nhận thức rõ hơn về những khó khăn liên quan đến điện tử hóa thủ tục hành chính, chẳng hạn, có những người không thể đặt được hẹn để đến tận nơi nộp hồ sơ. Trong các khuyến nghị mà chúng tôi đưa ra, đề xuất chính là duy trì một số phương thức tiếp cận dịch vụ công. Không thể có chuyện các thủ tục hành chính chỉ được thực hiện qua phương thức điện tử, trực tuyến. Việc duy trì cả hai phương thức (trực tiếp và trực tuyến) là hoàn toàn cần thiết. Tôi cũng nghĩ rằng quy trình điện tử hóa thủ tục cũng phải đơn giản hơn, mọi chuyện cần trở nên dễ hiểu hơn, điều này sẽ tốt hơn cho tất cả mọi người. Ngoài ra, cũng cần có lực lượng nhân sự hỗ trợ cho người dân làm thủ tục, hướng dẫn họ về kỹ thuật số và trang bị cho người dân các loại máy móc thiết bị.

covid-19 internet led li ngo nh hai ng rfid kh sau rfi trong nhi tuy xin claire h rfi ti rfi nh rfi xin

Kiến trúc Pháp - Đông Dương tại Hà Nội: Di sản cần được bảo tồn

Play Episode Listen Later Sep 19, 2022 15:22

Ngày Chủ nhật 18/09/2022, nhà nghiên cứu Trần Hữu Phúc Tiến từ Việt Nam đã đến Paris để giới thiệu và ký lưu niệm cuốn sách do ông chủ biên "Kiến trúc Pháp - Đông Dương - Những viên ngọc quý tại Hà Nội" do Trung tâm Lưu trữ quốc gia I xuất bản. Cuốn sách được viết bằng 3 thứ tiếng Việt, Anh Pháp, với khổ sách lớn, dày gần 300 trang, giới thiệu với độc giả những công trình kiến trúc tiêu biểu của Pháp ở Hà Nội như Nhà hát lớn, Cầu Doumer, Viện Pasteur, Bảo tàng Louis Finot,… hay những ngôi nhà vừa tròn trăm tuổi như ngôi nhà số 6 Hoàng Diệu. Trước cuốn sách về di sản kiến trúc Pháp ở Hà Nội, ông Phúc Tiến đã xuất bản một số cuốn sách về Sài Gòn “Sài Gòn không phải ngày hôm qua” (2016), “Sài Gòn hai đầu thế kỷ” (2017). Nhân dịp nhà nghiên cứu Phúc Tiến có mặt ở Paris để giới thiệu cuốn sách "Kiến trúc Pháp - Đông Dương - Những viên ngọc quý tại Hà Nội", RFI Việt ngữ đã gặp và trao đổi với tác giả. RFI: Hôm nay RFI rất vui mừng gặp lại nhà nghiên cứu Phúc Tiến ở Paris. Trước hết xin được hỏi cảm tưởng của ông khi trở lại Paris đúng vào dịp Những ngày di sản châu Âu trong cuối tuần và đúng vào hôm nay là ngày “Paris không xe hơi”? Phúc Tiến: Rất vui là chúng ta gặp lại nhau và ngồi ở quán cà phê Paris, trở lại với khung cảnh của một thành phố Paris rất giàu về văn hóa, đặc biệt hôm qua và hôm nay là Ngày di sản và hôm nay là ngày không sử dụng xe hơi trong trung tâm Paris. Dáng vẻ của Paris, kinh đô ánh sáng, hoa lệ, như mọi người nói, thì nay có thêm một không gian thư thái. Đó là kinh nghiệm mà các đô thị lớn trên thế giới, trong đó có những đô thị của Việt Nam, cần học hỏi. RFI: Người dân Việt Nam khi sang Paris, nhất là người dân Hà Nội, có lẽ không cảm thấy xa lạ lắm, bởi vì có nhiều công trình kiến trúc gợi nhớ những công trình mà người Pháp để lại ở Việt Nam, và đặc biệt ở Hà Nội. Ông đã từng viết nhiều sách, bài báo về Sài Gòn, nhưng đây là lần đầu tiên ông viết sách về Hà Nội. Ý định này có quá táo bạo, trong khi đã có rất nhiều người nghiên cứu về thủ đô Việt Nam rồi? Phúc Tiến: Người Việt Nam ai cũng yêu quý một thủ đô Hà Nội lâu đời. Đúng là tôi sinh ở Sài Gòn, nhưng tôi là nhà báo đã may mắn có nhiều dịp đi Hà Nội nhiều lần. Tôi đã nhận thấy có những nét độc đáo của Hà Nội. Hà Nội đã từng là thủ đô của Liên Bang Đông Dương. Phải nói là người Pháp đã dồn sức để tạo dựng một đô thị mang dấu ấn Pháp, nhưng đồng thời mang dấu ấn hài hòa với văn hóa bản địa. Đó cũng chính là lý do mà khi Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I ở Hà Nội đề nghị tôi cộng tác biên soạn chính cho quyển sách này, tôi rất hân hạnh. Dưới con mắt của người "ngoại đạo", tôi không được học về kiến trúc mà chỉ là một người nghiên cứu lịch sử, cũng như không phải sinh ở Hà Nội, thì tôi thấy có lẽ những người không sinh sống ở Hà Nội sẽ có những cảm nhận khác. Và cũng do nghiệp vụ làm sách, làm báo của mình, tôi thấy có nhiều điều mà có thể thông qua các tài liệu lưu trữ, những họa đồ, hình ảnh, chúng ta bổ sung các câu chuyện. Qua cuốn sách “ Kiến trúc Pháp-Đông Dương. Những viên ngọc quý ở Hà Nội”, chúng tôi muốn gởi đến thông điệp cho các bạn đọc Việt Nam cũng như bạn đọc nước ngoài rằng thủ đô Hà Nội là nơi kết hợp văn hóa Đông Tây, cụ thể là văn hóa Pháp và văn hóa Việt Nam, thể hiện ngay trong quy hoạch đô thị, trong các phố phường, trong các tòa nhà, và ngay cả trong lối sống. Ví dụ người Pháp đã mang đến Việt Nam cái thú ngồi ở lề đường nhâm nhi ly cà phê vào đầu buổi sáng. Đặc biệt là những kiến trúc hơn 100 năm. Đó là những lâu đài, dinh thự, biệt thự, trường học, bệnh viện, công thự mang dấu ấn của văn hóa Pháp. Chúng tôi muốn thông qua quyển sách này, người xem có thể hình dung được Hà Nội, thủ đô của Liên Bang Đông Dương, đã được hình thành khá đầy đủ, mang những phong cách đẹp, riêng biệt trước năm 1945. Hiện vẫn còn tồn tại những dấu tích, những di sản sang đến đầu thế kỷ 21 này, đó là một điều đáng mừng vui. RFI: Để thực hiện được cuốn sách này, ông đã thu thập các tư liệu từ những nguồn nào để có thể tái hiện lịch sử của những công trình kiến trúc tiêu biểu của người Pháp? Phúc Tiến: Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I, mà tiền thân là Nha Lưu trữ Đông Dương, còn giữ được rất nhiều tài liệu lịch sử của các kho lưu trữ như của Phủ Toàn quyền Đông Dương, Phủ Thống sứ Bắc Kỳ, Tòa Thị chính Hà Nội. Trong kho tàng này, ngoài những văn thư, rất may mắn là còn rất nhiều họa đồ rất là chi tiết, các bản vẽ kiến trúc đầu tiên cũng như hoàn thiện. Thông qua đó, chúng ta có thể thấy được quá trình thiết kế đã diễn ra như thế nào. Chúng tôi có may mắn là trước đó Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I đã có làm một cuốn sách, giới thiệu những bản vẽ, những hình ảnh này, cùng với một số chi tiết lịch sử. Nhưng cuốn sách đó có lẽ làm với một góc độ thuần túy phục vụ cho chuyên môn kiến trúc, mỹ thuật. Lãnh đạo Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I là chị Mai Hương đã xem quyển sách của tôi “ Sài Gòn hai đầu thế kỷ” và chị ấy rất thích ý tưởng giới thiệu các di sản kiến trúc của Pháp tại Hà Nội, không phải dưới góc độ thuần túy kỹ thuật, mà là dưới góc độ nhân văn, góc độ của du khách, của người thưởng ngoạn. Chúng tôi đã tuyển chọn tổng cộng gần 100 công trình kiến trúc Pháp ở Hà Nội mà hiện còn tài liệu lưu trữ. Nhưng khi chúng tôi tuyển lọc những cái nào còn tồn tại nhiều, còn thấy được và có đủ tài liệu, cũng như là có nét đẹp độc đáo, thì đã chọn được gần 40 công trình. Với mỗi công trình như vậy, tôi viết bài khảo tả trên cơ sở tư liệu cũng như là những tìm tòi riêng của tôi, đặc biệt là những câu chuyện về lịch sử. Thay vì sắp xếp tản mạn, tôi sắp xếp theo từng quận của Hà Nội. Ví dụ như ở quận Hoàn Kiếm thì chúng ta sẽ bắt đầu từ Nhà Hát Lớn, hoặc ở quận Ba Đình thì chúng ta bắt đầu từ Dinh Toàn Quyền, nay là Văn phòng Chủ tịch nước. Đặc biệt, có những chi tiết không được viết rõ trong sách sử, nhưng thông qua các tài liệu, chúng tôi tìm được, ví dụ như có một villa ở số 6 Hoàng Diệu, trước đây là villa của một quan chức Pháp và sau năm 1954 đã trở thành nhà công vụ của Tổng bí thư Đảng Lê Duẩn. Nhà đó rất đẹp và trong kho lưu trữ còn giữ được những tài liệu gốc về nó. Hoặc có một ngôi nhà có thể gọi là lâu đài, đó là villa của một chuyên gia ngân hàng Pháp, bây giờ là nhà riêng của đại sứ Mỹ tại Việt Nam. Đằng sau mỗi công thự, trường học, bệnh viện… là một câu chuyện, không chỉ là câu chuyện của người kiến trúc sư Pháp cùng với các cộng sự Việt Nam, mà còn có câu chuyện của người dân, những người sử dụng…. Chúng tôi muốn nêu lên vẻ đẹp của những công trình kiến trúc này không chỉ là về mặt thiết kế, mà còn về công năng của nó và về sự tồn tại của nó. Chúng tôi không chỉ viết bài dựa trên tài liệu, mà chúng tôi phải đi khảo sát thực địa. Tôi nhớ có một chi tiết thú vị, đó là trường Paul Bert, bây giờ là trường Trưng Vương gần hồ Hoàn Kiếm, trên mặt tiền của tòa nhà vẫn còn lưu giữ logo của Hà Nội trước năm 1945. Đó là logo có hình tượng rất đặc trưng với hai con rồng bay lên, đúng là ý nghĩa của Thành Thăng Long. Ngay trong khu phố cổ của Hà Nội, có một trường học, bây giờ gọi là trường Thanh Quan, nhưng ngày xưa mang tên của một nữ văn sĩ Pháp, và có kiến trúc không phải là Pháp-Việt, mà là Pháp-Hoa, rất là thú vị ! Trong các kiến trúc này, có những công trình không còn đầy đủ, nhưng còn một số di tích, ví dụ như trụ sở của Phó Toàn quyền Đông Dương, ngay bên cạnh Hồ Gươm, bây giờ là trụ sở của báo Nhân Dân ở Hàng Trống, nhưng mặt sau của nó còn giữ được một villa đẹp, trông ra Bờ Hồ, bây giờ là trụ sở của một ngân hàng Hàn Quốc. Khi đi khảo sát lại, chúng tôi phải bỏ thêm nhiều thời gian để xác minh nguồn gốc của những tòa nhà này, trải qua thời gian dâu bể đã thay đổi công năng như thế nào, và hiện đang được dùng để làm gì... RFI: Giúp cho độc giả hiểu được lịch sử và giá trị của các công trình kiến trúc Pháp là một chuyện, vấn đề đặt ra là phải làm bảo tồn các công trình đó để nó không bị thời gian làm hư hại, không bị tác động của con người phá hỏng? Phúc Tiến: Trong những năm gần đây tại Việt Nam diễn ra rất nhiều tranh luận, người dân và các tổ chức xã hội dân sự góp ý cho vấn đề ngày càng nhiều. Từ năm 2000 trở đi, với sự phát triển kinh tế vũ bảo, làn sóng đầu tư nước ngoài, làn sóng thương mại hóa, cơn lốc kim tiền, cũng như sự thiếu hiểu biết lịch sử đã tác hại đến không ít công trình di sản. Ngay cảnh quan thiên thiên ( nên nhớ cảnh quan cũng là di sản ) và các kiến trúc, các tòa nhà, đường phố…, vì mục tiêu thương mại, vì sự thiếu hiểu hiểu biết, người ta có thể làm hỏng chúng đi, thậm chí làm mất đi, như ở Sài Gòn có Nhà máy Ba Son, Thương xá Tax, Công viên Chi Lăng, hoặc ở Hà Nội, có lúc là Hồ Gươm cũng bị nhiều công trình mới xâm lấn, nhưng may mắn là người dân Hà Nội đã đấu tranh để không mọc lên những tòa nhà cao tầng làm hỏng cảnh quan. Nhiều đền chùa, nhiều ngôi nhà thời Pháp đã bị mất, mới nhất là các tòa nhà với kiểu dáng Pháp xưa ở khu vực Ba Đình đã bị đập bỏ dễ dàng. Để bảo vệ, cứu vãn di sản, trước hết phải có luật lệ. Mới đây bộ Văn Hóa đã chuẩn bị một dự thảo về sửa đổi Luật Di sản. Luật này đã ra đời cách đây hơn 10 năm, tức là Việt Nam đã có chú ý đến vấn đề này, nhưng chưa đủ và bây giờ phải thay đổi luật, đặc biệt là về việc công khai, minh bạch những công trình xây dựng, công trình đầu tư mới. Hiện tại ở Hà Nội người dân đã lên tiếng về dự án xây Nhà hát opera ngay tại Đầm Trị, bên cạnh khu vực Hồ Tây, có thể phá cảnh quan cũng như môi trường. Điều thứ hai là vấn đề giáo dục. Hai phần ba dân số Việt Nam là những người trẻ. Thế thì, những người ở lứa tuổi 40, 50 trở lên, những người còn giữ được ký ức hay đẹp của Việt Nam thế kỷ 20, trong đó có những di sản mang dấu ấn văn hóa Pháp phải làm sao trao truyền lại những điều đó. Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I và chúng tôi, những người biên soạn cuốn sách này đều mong muốn đóng góp một phần nào đó trong việc phổ biến kiến thức thông qua việc phổ biến để mọi người biết trân trọng, biết nâng niu những di sản đó. RFI: Xin cám ơn nhà nghiên cứu Trần Hữu Phúc Tiến.

bang tax li nh hai ng hoa nam bh hg ht rfi pasteur trong thay qua nhi trung khi hn quy ngay rfi vi rfi xin

Kiến trúc Pháp - Đông Dương tại Hà Nội: Di sản cần được bảo tồn

Play Episode Listen Later Sep 19, 2022 15:22

Ngày Chủ nhật 18/09/2022, nhà nghiên cứu Trần Hữu Phúc Tiến từ Việt Nam đã đến Paris để giới thiệu và ký lưu niệm cuốn sách do ông chủ biên "Kiến trúc Pháp - Đông Dương - Những viên ngọc quý tại Hà Nội" do Trung tâm Lưu trữ quốc gia I xuất bản. Cuốn sách được viết bằng 3 thứ tiếng Việt, Anh Pháp, với khổ sách lớn, dày gần 300 trang, giới thiệu với độc giả những công trình kiến trúc tiêu biểu của Pháp ở Hà Nội như Nhà hát lớn, Cầu Doumer, Viện Pasteur, Bảo tàng Louis Finot,… hay những ngôi nhà vừa tròn trăm tuổi như ngôi nhà số 6 Hoàng Diệu. Trước cuốn sách về di sản kiến trúc Pháp ở Hà Nội, ông Phúc Tiến đã xuất bản một số cuốn sách về Sài Gòn “Sài Gòn không phải ngày hôm qua” (2016), “Sài Gòn hai đầu thế kỷ” (2017). Nhân dịp nhà nghiên cứu Phúc Tiến có mặt ở Paris để giới thiệu cuốn sách "Kiến trúc Pháp - Đông Dương - Những viên ngọc quý tại Hà Nội", RFI Việt ngữ đã gặp và trao đổi với tác giả. RFI: Hôm nay RFI rất vui mừng gặp lại nhà nghiên cứu Phúc Tiến ở Paris. Trước hết xin được hỏi cảm tưởng của ông khi trở lại Paris đúng vào dịp Những ngày di sản châu Âu trong cuối tuần và đúng vào hôm nay là ngày “Paris không xe hơi”? Phúc Tiến: Rất vui là chúng ta gặp lại nhau và ngồi ở quán cà phê Paris, trở lại với khung cảnh của một thành phố Paris rất giàu về văn hóa, đặc biệt hôm qua và hôm nay là Ngày di sản và hôm nay là ngày không sử dụng xe hơi trong trung tâm Paris. Dáng vẻ của Paris, kinh đô ánh sáng, hoa lệ, như mọi người nói, thì nay có thêm một không gian thư thái. Đó là kinh nghiệm mà các đô thị lớn trên thế giới, trong đó có những đô thị của Việt Nam, cần học hỏi. RFI: Người dân Việt Nam khi sang Paris, nhất là người dân Hà Nội, có lẽ không cảm thấy xa lạ lắm, bởi vì có nhiều công trình kiến trúc gợi nhớ những công trình mà người Pháp để lại ở Việt Nam, và đặc biệt ở Hà Nội. Ông đã từng viết nhiều sách, bài báo về Sài Gòn, nhưng đây là lần đầu tiên ông viết sách về Hà Nội. Ý định này có quá táo bạo, trong khi đã có rất nhiều người nghiên cứu về thủ đô Việt Nam rồi? Phúc Tiến: Người Việt Nam ai cũng yêu quý một thủ đô Hà Nội lâu đời. Đúng là tôi sinh ở Sài Gòn, nhưng tôi là nhà báo đã may mắn có nhiều dịp đi Hà Nội nhiều lần. Tôi đã nhận thấy có những nét độc đáo của Hà Nội. Hà Nội đã từng là thủ đô của Liên Bang Đông Dương. Phải nói là người Pháp đã dồn sức để tạo dựng một đô thị mang dấu ấn Pháp, nhưng đồng thời mang dấu ấn hài hòa với văn hóa bản địa. Đó cũng chính là lý do mà khi Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I ở Hà Nội đề nghị tôi cộng tác biên soạn chính cho quyển sách này, tôi rất hân hạnh. Dưới con mắt của người "ngoại đạo", tôi không được học về kiến trúc mà chỉ là một người nghiên cứu lịch sử, cũng như không phải sinh ở Hà Nội, thì tôi thấy có lẽ những người không sinh sống ở Hà Nội sẽ có những cảm nhận khác. Và cũng do nghiệp vụ làm sách, làm báo của mình, tôi thấy có nhiều điều mà có thể thông qua các tài liệu lưu trữ, những họa đồ, hình ảnh, chúng ta bổ sung các câu chuyện. Qua cuốn sách “ Kiến trúc Pháp-Đông Dương. Những viên ngọc quý ở Hà Nội”, chúng tôi muốn gởi đến thông điệp cho các bạn đọc Việt Nam cũng như bạn đọc nước ngoài rằng thủ đô Hà Nội là nơi kết hợp văn hóa Đông Tây, cụ thể là văn hóa Pháp và văn hóa Việt Nam, thể hiện ngay trong quy hoạch đô thị, trong các phố phường, trong các tòa nhà, và ngay cả trong lối sống. Ví dụ người Pháp đã mang đến Việt Nam cái thú ngồi ở lề đường nhâm nhi ly cà phê vào đầu buổi sáng. Đặc biệt là những kiến trúc hơn 100 năm. Đó là những lâu đài, dinh thự, biệt thự, trường học, bệnh viện, công thự mang dấu ấn của văn hóa Pháp. Chúng tôi muốn thông qua quyển sách này, người xem có thể hình dung được Hà Nội, thủ đô của Liên Bang Đông Dương, đã được hình thành khá đầy đủ, mang những phong cách đẹp, riêng biệt trước năm 1945. Hiện vẫn còn tồn tại những dấu tích, những di sản sang đến đầu thế kỷ 21 này, đó là một điều đáng mừng vui. RFI: Để thực hiện được cuốn sách này, ông đã thu thập các tư liệu từ những nguồn nào để có thể tái hiện lịch sử của những công trình kiến trúc tiêu biểu của người Pháp? Phúc Tiến: Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I, mà tiền thân là Nha Lưu trữ Đông Dương, còn giữ được rất nhiều tài liệu lịch sử của các kho lưu trữ như của Phủ Toàn quyền Đông Dương, Phủ Thống sứ Bắc Kỳ, Tòa Thị chính Hà Nội. Trong kho tàng này, ngoài những văn thư, rất may mắn là còn rất nhiều họa đồ rất là chi tiết, các bản vẽ kiến trúc đầu tiên cũng như hoàn thiện. Thông qua đó, chúng ta có thể thấy được quá trình thiết kế đã diễn ra như thế nào. Chúng tôi có may mắn là trước đó Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I đã có làm một cuốn sách, giới thiệu những bản vẽ, những hình ảnh này, cùng với một số chi tiết lịch sử. Nhưng cuốn sách đó có lẽ làm với một góc độ thuần túy phục vụ cho chuyên môn kiến trúc, mỹ thuật. Lãnh đạo Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I là chị Mai Hương đã xem quyển sách của tôi “ Sài Gòn hai đầu thế kỷ” và chị ấy rất thích ý tưởng giới thiệu các di sản kiến trúc của Pháp tại Hà Nội, không phải dưới góc độ thuần túy kỹ thuật, mà là dưới góc độ nhân văn, góc độ của du khách, của người thưởng ngoạn. Chúng tôi đã tuyển chọn tổng cộng gần 100 công trình kiến trúc Pháp ở Hà Nội mà hiện còn tài liệu lưu trữ. Nhưng khi chúng tôi tuyển lọc những cái nào còn tồn tại nhiều, còn thấy được và có đủ tài liệu, cũng như là có nét đẹp độc đáo, thì đã chọn được gần 40 công trình. Với mỗi công trình như vậy, tôi viết bài khảo tả trên cơ sở tư liệu cũng như là những tìm tòi riêng của tôi, đặc biệt là những câu chuyện về lịch sử. Thay vì sắp xếp tản mạn, tôi sắp xếp theo từng quận của Hà Nội. Ví dụ như ở quận Hoàn Kiếm thì chúng ta sẽ bắt đầu từ Nhà Hát Lớn, hoặc ở quận Ba Đình thì chúng ta bắt đầu từ Dinh Toàn Quyền, nay là Văn phòng Chủ tịch nước. Đặc biệt, có những chi tiết không được viết rõ trong sách sử, nhưng thông qua các tài liệu, chúng tôi tìm được, ví dụ như có một villa ở số 6 Hoàng Diệu, trước đây là villa của một quan chức Pháp và sau năm 1954 đã trở thành nhà công vụ của Tổng bí thư Đảng Lê Duẩn. Nhà đó rất đẹp và trong kho lưu trữ còn giữ được những tài liệu gốc về nó. Hoặc có một ngôi nhà có thể gọi là lâu đài, đó là villa của một chuyên gia ngân hàng Pháp, bây giờ là nhà riêng của đại sứ Mỹ tại Việt Nam. Đằng sau mỗi công thự, trường học, bệnh viện… là một câu chuyện, không chỉ là câu chuyện của người kiến trúc sư Pháp cùng với các cộng sự Việt Nam, mà còn có câu chuyện của người dân, những người sử dụng…. Chúng tôi muốn nêu lên vẻ đẹp của những công trình kiến trúc này không chỉ là về mặt thiết kế, mà còn về công năng của nó và về sự tồn tại của nó. Chúng tôi không chỉ viết bài dựa trên tài liệu, mà chúng tôi phải đi khảo sát thực địa. Tôi nhớ có một chi tiết thú vị, đó là trường Paul Bert, bây giờ là trường Trưng Vương gần hồ Hoàn Kiếm, trên mặt tiền của tòa nhà vẫn còn lưu giữ logo của Hà Nội trước năm 1945. Đó là logo có hình tượng rất đặc trưng với hai con rồng bay lên, đúng là ý nghĩa của Thành Thăng Long. Ngay trong khu phố cổ của Hà Nội, có một trường học, bây giờ gọi là trường Thanh Quan, nhưng ngày xưa mang tên của một nữ văn sĩ Pháp, và có kiến trúc không phải là Pháp-Việt, mà là Pháp-Hoa, rất là thú vị ! Trong các kiến trúc này, có những công trình không còn đầy đủ, nhưng còn một số di tích, ví dụ như trụ sở của Phó Toàn quyền Đông Dương, ngay bên cạnh Hồ Gươm, bây giờ là trụ sở của báo Nhân Dân ở Hàng Trống, nhưng mặt sau của nó còn giữ được một villa đẹp, trông ra Bờ Hồ, bây giờ là trụ sở của một ngân hàng Hàn Quốc. Khi đi khảo sát lại, chúng tôi phải bỏ thêm nhiều thời gian để xác minh nguồn gốc của những tòa nhà này, trải qua thời gian dâu bể đã thay đổi công năng như thế nào, và hiện đang được dùng để làm gì... RFI: Giúp cho độc giả hiểu được lịch sử và giá trị của các công trình kiến trúc Pháp là một chuyện, vấn đề đặt ra là phải làm bảo tồn các công trình đó để nó không bị thời gian làm hư hại, không bị tác động của con người phá hỏng? Phúc Tiến: Trong những năm gần đây tại Việt Nam diễn ra rất nhiều tranh luận, người dân và các tổ chức xã hội dân sự góp ý cho vấn đề ngày càng nhiều. Từ năm 2000 trở đi, với sự phát triển kinh tế vũ bảo, làn sóng đầu tư nước ngoài, làn sóng thương mại hóa, cơn lốc kim tiền, cũng như sự thiếu hiểu biết lịch sử đã tác hại đến không ít công trình di sản. Ngay cảnh quan thiên thiên ( nên nhớ cảnh quan cũng là di sản ) và các kiến trúc, các tòa nhà, đường phố…, vì mục tiêu thương mại, vì sự thiếu hiểu hiểu biết, người ta có thể làm hỏng chúng đi, thậm chí làm mất đi, như ở Sài Gòn có Nhà máy Ba Son, Thương xá Tax, Công viên Chi Lăng, hoặc ở Hà Nội, có lúc là Hồ Gươm cũng bị nhiều công trình mới xâm lấn, nhưng may mắn là người dân Hà Nội đã đấu tranh để không mọc lên những tòa nhà cao tầng làm hỏng cảnh quan. Nhiều đền chùa, nhiều ngôi nhà thời Pháp đã bị mất, mới nhất là các tòa nhà với kiểu dáng Pháp xưa ở khu vực Ba Đình đã bị đập bỏ dễ dàng. Để bảo vệ, cứu vãn di sản, trước hết phải có luật lệ. Mới đây bộ Văn Hóa đã chuẩn bị một dự thảo về sửa đổi Luật Di sản. Luật này đã ra đời cách đây hơn 10 năm, tức là Việt Nam đã có chú ý đến vấn đề này, nhưng chưa đủ và bây giờ phải thay đổi luật, đặc biệt là về việc công khai, minh bạch những công trình xây dựng, công trình đầu tư mới. Hiện tại ở Hà Nội người dân đã lên tiếng về dự án xây Nhà hát opera ngay tại Đầm Trị, bên cạnh khu vực Hồ Tây, có thể phá cảnh quan cũng như môi trường. Điều thứ hai là vấn đề giáo dục. Hai phần ba dân số Việt Nam là những người trẻ. Thế thì, những người ở lứa tuổi 40, 50 trở lên, những người còn giữ được ký ức hay đẹp của Việt Nam thế kỷ 20, trong đó có những di sản mang dấu ấn văn hóa Pháp phải làm sao trao truyền lại những điều đó. Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I và chúng tôi, những người biên soạn cuốn sách này đều mong muốn đóng góp một phần nào đó trong việc phổ biến kiến thức thông qua việc phổ biến để mọi người biết trân trọng, biết nâng niu những di sản đó. RFI: Xin cám ơn nhà nghiên cứu Trần Hữu Phúc Tiến.

bang tax li nh hai ng hoa nam bh hg ht rfi pasteur trong thay qua nhi trung khi hn quy ngay rfi vi rfi xin

Hành trình không ngơi nghỉ của “Kiều Chinh - Nghệ sĩ lưu vong”

Play Episode Listen Later Aug 1, 2022 18:52

Trong giới nghệ sĩ Việt Nam ở hải ngoại, có thể là không có người nào mà sự nghiệp nghệ thuật đầy những thăng trầm và kéo dài như nữ tài tử Kiều Chinh. Cuộc đời của ngôi sao điện ảnh sinh vào năm 1937 tại Hà Nội đã trải qua cùng với nhiều biến động của đất nước, kể từ khi bà bước vào nghệ thuật thứ bảy vào thập niên 1950 cho đến năm 1975, khi Sài Gòn thất thủ, phải sang Hoa Kỳ tị nạn và sống lưu vong cho tới nay. Nhưng ở xứ người, Kiều Chinh không chỉ tiếp tục con đường của một nghệ sĩ, mà bà còn là một nhà hoạt động xã hội hết mình không chỉ với đồng hương, mà với mọi thân phận bất hạnh. Cuộc đời với biết bao diễn biến đầy kịch tính như trong một cuốn tiểu thuyết đã được Kiều Chinh tái hiện trong cuốn hồi ký “ Kiều Chinh - Nghệ sĩ lưu vong”. Cuốn sách đã được phát hành tại Hoa Kỳ từ tháng 9 năm 2021 bằng hai ấn bản tiếng Việt và tiếng Anh. Theo dự kiến ấn bản tiếng Pháp sẽ ra mắt độc giả vào khoảng tháng 9 hoặc tháng 10 năm nay. Hôm nay, chúng tôi rất hân hạnh được tiếp chuyện qua điện thoại với nữ tài tử Kiều Chinh, một nữ diễn viên mà tên tuổi đã gắn liền với nền điện ảnh Việt Nam từ bao thập niên và có lẽ là nữ tài tử người Việt được làng điện ảnh Hollywood biết đến nhiều nhất. RFI: Xin chào chị Kiều Chinh. Thưa chị trước khi nói về cuốn hồi ký mà bản tiếng Pháp sẽ ra mắt độc giả trong nay mai, xin được hỏi là hiện giờ chị có tiếp tục có những sinh hoạt trong giới văn hóa nghệ thuật, cũng như các hoạt động xã hội? Kiều Chinh: Thưa Thanh Phương, mình cứ tưởng về già sẽ có nhiều thời gian ở nhà làm vườn, trồng cây cảnh. Nhưng không biết tại sao số phận Kiều Chinh càng già càng quá bận rộn! Thứ nhất, sau khi cuốn hồi ký ra đời, Kiều Chinh được đón nhận ở khắp mọi nơi, cho nên phải đi ra mắt sách ở khắp các tiểu bang trên đất Mỹ, ở các thành phố bên Canada. Hiện giờ Kiều Chinh vẫn còn đang đóng phim, vừa đi thành phố Kentucky, Louisville đóng phim hai tuần lễ, mới về cách đây hai ngày và còn hai dự án làm phim, tháng 10 sẽ qua Úc để đóng phim một tháng, thành ra rất là bận rộn. Ngoài việc đóng phim và ra mắt sách, lại còn những hoạt động xã hội, cộng đồng nữa. RFI: Hiện nay chị vẫn tiếp tục đi các nơi để giới thiệu cuốn hồi Ký " Kiều Chinh - Nghệ sĩ lưu vong", cho thấy độc giả, ít ra là tại Hoa Kỳ, đã đón nhận nồng nhiệt cuốn sách này? Kiều Chinh: Vâng, xin lỗi lại nói về “le moi” ( cái tôi ), mà “le moi est haissable” ( cái tôi thì đáng ghét ). Nhưng theo lời nhà Đinh Quang Anh Thái, nhà sách Tự Lực, đây là một cuốn sách “make history”, tức là cuốn sách thành công nhất trong lịch sử làm sách ở Hoa Kỳ, bởi vì mới ra mắt có mấy tháng mà đã có mấy ngàn ấn bản phát hành khắp mọi nơi. Những buổi ra mắt sách rất thành công. Thật sự thì cuộc đời của Kiều Chinh cũng giống cuộc đời của hàng triệu người Việt Nam lưu vong trên thế giới, ai cũng có một câu chuyện để kể lại. Kiều Chinh chỉ là một trong hàng triệu câu chuyện đó, nhưng có được may mắn là cuốn sách " Kiều Chinh - Nghệ sĩ lưu vong" được đón nhận rất là nồng nhiệt. RFI: Thưa chị Kiều Chinh, chị đã đặt tên cho cuốn hồi ký là “Kiều Chinh - Nghệ sĩ lưu vong”. Như vậy đối với chị, quảng đời mà chị sống nơi đất khách quê người là thời gian mà có nhiều sự kiện, nhiều biến cố ghi dấu sự nghiệp, cũng như cuộc sống của chị? Kiều Chinh: Vâng. Thật sự thì cũng có những người không đồng ý với chữ “lưu vong”, nhưng đối với Kiều Chinh, khi mình không sống ở quê hương mình, thì đó là một sự lưu vong. Cuốn hồi ký, nhất là ấn bản tiếng Anh, được đón nhận rất là nồng nhiệt, vì Kiều Chinh nghĩ là sau cuộc chiến Việt Nam, sau 1975, đã có rất nhiều sách, phim ảnh nói về chiến tranh Việt Nam, về Việt Nam. Nhưng những sách và phim đó là từ point de vue ( quan điểm ) của người ngoại cuộc, qua con mắt của những người không phải là người Việt Nam, không phải là của những người đã sống ở Việt Nam. Còn Kiều Chinh là người sinh ra ở đất Bắc, lớn lên ở miền Nam và sống quá nửa đời người ở quê hương và đã trải qua ba cuộc chiến, từ thời Đệ nhị Thế chiến tới thời kỳ chiến tranh Đông Dương kết thúc, chứng kiến quân đội Pháp rời bỏ Việt Nam và quân đội Mỹ bắt đầu đi vào Việt Nam. Trong những năm tháng đó, mình giống như là những nhân chứng sống, mình là người trong cuộc, kể lại câu chuyện về lịch sử của quê hương. Mình cũng là một nghệ sĩ nữa, cho nên đã trải qua rất nhiều rất nhiều biến động của đất nước, cũng như đã được đi đây đi đó rất nhiều trong suốt thời gian làm diễn viên điện ảnh, đã đại diện cho điện ảnh miền Nam đi khắp các vùng Đông Nam Á và cũng được đóng phim ở khắp vùng Đông Nam Á, từ Philippines cho tới Singapore, Malaysia, Hồng Kông, Đài Loan và cả Ấn Độ nữa. RFI: Thưa chị Kiều Chinh. Đúng là cuộc đời nghệ thuật điện ảnh của chị gắn liền với những thăng trầm của lịch sử đất nước, nhất là ở miền nam trong thời gian chiến tranh, cho nên chị đã có một vai diễn nhớ đời trong bộ phim nổi tiếng “ Người tình không chân dung”. Kiều Chinh: Phim “ Người tình không chân dung” hãng phim Giao Chỉ sản xuất. Hãng phim Giao Chỉ là của Kiều Chinh. Kiều Chinh là executive producer và diễn viên chính, phim do đạo diễn Hoàng Vĩnh Lộc viết cốt chuyện và dàn dựng. Đó cũng là cuốn phim đầu tiên dự đại hội điện ảnh ở Đài Loan và cuốn phim đầu tiên được hai giải thưởng tại sự kiện đó: giải cho phim chiến tranh và giải cho nữ diễn viên chính là Kiều Chinh. Nếu có cuốn phim nào để lại cho Kiều Chinh nhiều kỷ niệm nhất thì có lẽ đó là phim “ Người Tình Không Chân Dung”, bởi vì phim không quay trong một phim trường, mà được quay “live” ở khắp các vùng có mặt trận. Thành ra Kiều Chinh đã có dịp gặp rất nhiều anh em. Phim đã để lại nhiều dấu ấn, đặc biệt là với hai nam diễn viên chính là anh Vũ Xuân Thông và anh Minh Trường Sơn. Với Kiều Chinh, đó là hai người bạn thân nhất trong đời thường. Mới đây là kỷ niệm 50 năm bộ phim đó, đài Jimmy TV ở Mỹ đã có một cuộc phỏng vấn dài với ba diễn viên chính và chúng tôi lại gặp nhau. Cuốn phim đã để lại nhiều kỷ niệm và cũng nhân đây cám ơn tất cả quý vị đã có cảm tình với phim “ Người Tình Không Chân Dung” trong 50 năm qua và cũng xin chắp tay tưởng nhớ biết bao nhiêu người trong phim đó đã ra đi. RFI: Ngay từ thời gian còn đóng phim ở Việt Nam, chị cũng đã có dịp sang Mỹ và tiếp xúc với giới điện ảnh Hoa Kỳ. Từ khi phải rời Việt Nam để sang Mỹ sống chị đã có những vai diễn gì ưng ý nhất trong làng điện ảnh Hollywood, một môi trường mà thật ra không xa lạ lắm đối với chị, những vai diễn đánh dấu cuộc đời nghệ thuật của chị ở hải ngoại? Kiều Chinh: Lần đầu tiên Kiều Chinh qua Mỹ là vào năm 1968, khi có một hãng phim dự tính quay cuốn phim "Doctor Tom Dooley", họ mời Kiều Chinh sang Hollywood để sửa soạn, nhưng chẳng may là dự án đó không thành. Nhưng thời gian đó, qua đây Kiều Chinh cũng được mời tham dự bộ phim mà Kiều Chinh yêu thích vô cùng, đó là "Doctor Jivago" và cũng làm quen một vài nhân vật ở đây. Còn phim nào để lại nhiều ấn tượng nhất cho Kiều Chinh? Nếu nói về TV thì phải nói đến chương trình MASH, show truyền hình đầu tiên Kiều Chinh được làm việc ở Hollywood. MASH là show nổi tiếng nhất thời đấy ở nước Mỹ và trên toàn thế giới, với đạo diễn là tài tử Alan Adam. Nếu nói về phim ảnh thì sau cuốn phim "The letter" với nữ tài tử Lee Remick thì phải nói đến phim của nhà văn Amy Tan "The Joy Luck Club" ( 1993 ). Bộ phim đã đưa Kiều Chinh đi khắp nơi trên nước Mỹ, cũng như là ở châu Âu để ra mắt phim. Đi đâu họ cũng nhận ra mình đóng trong phim "The Joy Luck Club"! RFI: Đó là nói về lĩnh vực điện ảnh. Nhưng trong cuộc đời ghệ sĩ lưu vong, dường như là số phận cũng đã đưa đẩy chị đến các hoạt động xã hội, từ thiện, mà trên hết là những hoạt động trợ giúp cho đồng bào tị nạn Việt Nam tại Hoa Kỳ, nhất là trong những năm đầu tiên? Có lẽ chính những hoạt động đó đã làm cho cuộc sống nghệ thuật của chị thêm phong phú, thêm ý nghĩa? Kiều Chinh: Thưa Thanh Phương, đa số các thính giả biết Kiều Chinh là một nghệ sĩ đóng phim, thật sự công việc bận rộn thứ hai, ngoài đóng phim, Kiều Chinh còn là một diễn giả, đi gần như là khắp các trường đại học trên nước Mỹ để nói chuyện. Ngoài trường đại học, Kiều Chinh còn được đi rất nhiều ở rất nhiều tổ chức về văn hóa, phụ nữ và xã hội. Ở những nơi dừng chân để nói chuyện, Kiều Chinh cũng đã được gặp rất nhiều người. Nhất là thời gian vào khoảng năm 1980, khi có sự hiện diện của thuyền nhân Việt Nam, Kiều Chinh đã bay sang Philippines cùng đệ nhất phu nhân Philippines Imelda Marcos để chào đón đồng bào thuyền nhân tại trại Palawan. Đồng thời Kiều Chinh cũng đi khắp các trại tị nạn ở Đông Nam Á, Hồng Kông, để thăm đồng bào tị nạn. Đó cũng chính là nhờ những lần đi nói chuyện các nơi. Có một lần được mời đến bức tường đá đen mà ở Hoa Thịnh Đốn ( Washington ), nơi ghi tên 58.000 binh sĩ Mỹ tử trận ở Việt Nam, Kiều Chinh có đọc một bài diễn văn. Trên nửa triệu người có mặt hôm đó nhân kỷ niệm 10 năm bức tường đá đen. Họ tổ chức 3 ngày 3 đêm liền để đọc tên từng người một trên bức tường đó. Khi đến lượt Kiều Chinh là người thứ tư lên đọc tên, Kiều Chinh nói: “ Hôm nay, tôi là một công dân Mỹ, nhưng là gốc Việt. Khi đọc những tên như là Smith, Johnson, thì trong lòng tôi không khỏi nghĩ đến những người họ Trần, họ Lê đã gục ngã trong cuộc chiến đó. Đã có đến hơn 2 triệu người gục ngã. Tôi ước mong một ngày sẽ làm được gì để vinh danh những người đó, nhất là trẻ em.” Khi nói điều đó, Kiều Chinh đã được những Vietnam Vet ( Cựu chiến binh Mỹ ở Việt Nam ) hưởng ứng. Sau đó, Kiều Chinh được tiếp tay với nhà báo nổi tiếng Terry Anderson, người đã bị giữ làm con tin ở Trung Đông và ông Lewis Puller, một cựu chiến binh nổi tiếng của Mỹ, cùng sáng lập một hội từ thiện lấy tên là "The Vietnam Children Fund" vào năm 1993. Hội chỉ làm một công việc là xây những ngôi trường tiểu học tại các làng mạc đã bị chiến tranh tàn phá, giúp các em có chỗ học và hy vọng các em sẽ có một tương lai tốt đẹp hơn. Hội có may mắn là được rất nhiều sự ủng hộ, đặc biệt từ phía các cựu quân nhân Mỹ. Một trong những người đầu tiên đứng lên ủng hộ cũng là một Vietnam Vet, Jim Kimsey . Sau khi giải ngũ, ông đã sang Việt Nam hai lần trong thời gian chiến tranh. Khi về, ông thành lập công ty America Online. Chính ông là người tài trợ cho ngôi trường đầu tiên của hội, mà Kiều Chinh đã đề nghị xây tại Đông Hà, tức vĩ tuyến 17, nơi chia đôi đất nước trong thời chiến. Năm 1995, ngôi trường được xây xong. Ông Terry Anderson, tức là đồng chủ tịch với Kiều Chinh cùng với ông Jim Kimsey, người tài trợ, đã về cắt băng khánh thành trường. Từ đó cho đến nay, hội đã xây được 52 ngôi trường tại khắp các vùng trên quê hương, từ Bắc, Trung tới Nam. Người tài trợ nhiều nhất và lâu dài nhất cũng là một người cựu chiến binh Mỹ ở Việt Nam, đó là ông Fred Smith, chủ tịch của công ty FedEx, đã tài trợ cho hội 5 ngôi trường. Ngôi trường cuối cùng Kiều Chinh về cắt băng khánh thành, hình như vào năm 2016 là ở Quảng Nam. Cho tới nay, 52 ngôi trường đó đã đủ chỗ cho các em đi học, giúp cho khoảng 40 chục ngàn em mỗi năm có nơi đi học. RFI: Thưa chị Kiều Chinh, cuộc đời của chị quả là có nhiều thăng trầm, nhiều biến cố đau thương. Nhìn lại những năm tháng đã qua, điều gì đã giúp cho chị vượt qua được những thử thách, những tai nạn để vẫn đứng vững cho đến ngày hôm nay, để tiếp tục đi đóng phim, tiếp tục hoạt động xã hội? Kiều Chinh: Đúng như anh nói. Cuộc đời của Kiều Chinh có những may mắn, nhưng cũng có những cái kém may mắn, cũng gặp rất nhiều thăng trầm. Mỗi lần một sự việc không máy mắn xảy ra thì mình cứ tưởng như là trời sụp, là mình chịu đựng không nổi. Nhiều lúc cũng muốn nổi điên! Nhưng cũng nhờ là tại những nơi mà mình đã đi, chẳng hạn như các trại tị nạn, mình đã gặp biết bao nhiêu người, đã nhìn thấy, đã chứng kiến và đã được nghe những thảm kịch. Mình nhìn lại thì mình thấy: “ Chao ôi, chuyện của mình thấm thía gì so với chuyện mà những người khác đã trải qua. Hãy nhìn lại mà xem, đồng bào mình cũng như là khắp mọi nơi, biết bao nhiêu người khổ đau, biết bao chuyện ghê gớm. Vậy thì chuyện của mình có gì đâu, đừng té ngã như vậy, hãy đứng thẳng lên và đi tới, để tiếp tục công việc của mình và hãy mạnh mẽ để còn làm được nhiều việc cho người khác". Đó là sức mạnh giúp cho Kiều Chinh RFI : Thưa chị Kiều Chinh, nếu không có gì trục trặc thì ấn bản tiếng Pháp cuốn hồi ký “ Kiều Chinh Nghệ sĩ lưu vong” sẽ được xuất bản trong tháng 9, tháng 10. Trước khi kết thúc cuộc nói chuyện, chị có những lời tâm sự, nhắn gởi gì đến đồng bào người Việt ở Pháp nói riêng, và đồng bào người Việt nói chung? Kiều Chinh: Cám ơn Thanh Phương. Cuốn sách của Kiều Chinh bản tiếng Việt cũng như bản tiếng Anh đã được đón nhận rất nồng nhiệt ở Hoa Kỳ. Rất nhiều người bên Đức, bên Úc, cả ở Việt Nam và đặc biệt bên Pháp cũng đòi Kiều Chinh gởi sách đi rồi ra mắt sách. Đó là lý do mà Kiều Chinh đã quyết định cho cuốn sách được sang Pháp ngữ. Hiện giờ, cuốn sách dự kiến là tháng 9, tháng 10 sẽ xong và rất mong có một buổi ra mắt sách để gặp gỡ đồng bào ở bên Pháp sau khi cuốn sách bằng tiếng Pháp được phát hành. Cho tới giờ cũng chưa biết ai sẽ giúp mình đứng ra tổ chức một buổi ra mắt sách như vậy. Ước mong sẽ có một người nào đó bên Pháp đứng ra tổ chức cho Kiều Chinh. RFI : Xin cám hơn chị Kiều Chinh.

Hành trình không ngơi nghỉ của “Kiều Chinh - Nghệ sĩ lưu vong”

Play Episode Listen Later Aug 1, 2022 18:52

Trong giới nghệ sĩ Việt Nam ở hải ngoại, có thể là không có người nào mà sự nghiệp nghệ thuật đầy những thăng trầm và kéo dài như nữ tài tử Kiều Chinh. Cuộc đời của ngôi sao điện ảnh sinh vào năm 1937 tại Hà Nội đã trải qua cùng với nhiều biến động của đất nước, kể từ khi bà bước vào nghệ thuật thứ bảy vào thập niên 1950 cho đến năm 1975, khi Sài Gòn thất thủ, phải sang Hoa Kỳ tị nạn và sống lưu vong cho tới nay. Nhưng ở xứ người, Kiều Chinh không chỉ tiếp tục con đường của một nghệ sĩ, mà bà còn là một nhà hoạt động xã hội hết mình không chỉ với đồng hương, mà với mọi thân phận bất hạnh. Cuộc đời với biết bao diễn biến đầy kịch tính như trong một cuốn tiểu thuyết đã được Kiều Chinh tái hiện trong cuốn hồi ký “ Kiều Chinh - Nghệ sĩ lưu vong”. Cuốn sách đã được phát hành tại Hoa Kỳ từ tháng 9 năm 2021 bằng hai ấn bản tiếng Việt và tiếng Anh. Theo dự kiến ấn bản tiếng Pháp sẽ ra mắt độc giả vào khoảng tháng 9 hoặc tháng 10 năm nay. Hôm nay, chúng tôi rất hân hạnh được tiếp chuyện qua điện thoại với nữ tài tử Kiều Chinh, một nữ diễn viên mà tên tuổi đã gắn liền với nền điện ảnh Việt Nam từ bao thập niên và có lẽ là nữ tài tử người Việt được làng điện ảnh Hollywood biết đến nhiều nhất. RFI: Xin chào chị Kiều Chinh. Thưa chị trước khi nói về cuốn hồi ký mà bản tiếng Pháp sẽ ra mắt độc giả trong nay mai, xin được hỏi là hiện giờ chị có tiếp tục có những sinh hoạt trong giới văn hóa nghệ thuật, cũng như các hoạt động xã hội? Kiều Chinh: Thưa Thanh Phương, mình cứ tưởng về già sẽ có nhiều thời gian ở nhà làm vườn, trồng cây cảnh. Nhưng không biết tại sao số phận Kiều Chinh càng già càng quá bận rộn! Thứ nhất, sau khi cuốn hồi ký ra đời, Kiều Chinh được đón nhận ở khắp mọi nơi, cho nên phải đi ra mắt sách ở khắp các tiểu bang trên đất Mỹ, ở các thành phố bên Canada. Hiện giờ Kiều Chinh vẫn còn đang đóng phim, vừa đi thành phố Kentucky, Louisville đóng phim hai tuần lễ, mới về cách đây hai ngày và còn hai dự án làm phim, tháng 10 sẽ qua Úc để đóng phim một tháng, thành ra rất là bận rộn. Ngoài việc đóng phim và ra mắt sách, lại còn những hoạt động xã hội, cộng đồng nữa. RFI: Hiện nay chị vẫn tiếp tục đi các nơi để giới thiệu cuốn hồi Ký " Kiều Chinh - Nghệ sĩ lưu vong", cho thấy độc giả, ít ra là tại Hoa Kỳ, đã đón nhận nồng nhiệt cuốn sách này? Kiều Chinh: Vâng, xin lỗi lại nói về “le moi” ( cái tôi ), mà “le moi est haissable” ( cái tôi thì đáng ghét ). Nhưng theo lời nhà Đinh Quang Anh Thái, nhà sách Tự Lực, đây là một cuốn sách “make history”, tức là cuốn sách thành công nhất trong lịch sử làm sách ở Hoa Kỳ, bởi vì mới ra mắt có mấy tháng mà đã có mấy ngàn ấn bản phát hành khắp mọi nơi. Những buổi ra mắt sách rất thành công. Thật sự thì cuộc đời của Kiều Chinh cũng giống cuộc đời của hàng triệu người Việt Nam lưu vong trên thế giới, ai cũng có một câu chuyện để kể lại. Kiều Chinh chỉ là một trong hàng triệu câu chuyện đó, nhưng có được may mắn là cuốn sách " Kiều Chinh - Nghệ sĩ lưu vong" được đón nhận rất là nồng nhiệt. RFI: Thưa chị Kiều Chinh, chị đã đặt tên cho cuốn hồi ký là “Kiều Chinh - Nghệ sĩ lưu vong”. Như vậy đối với chị, quảng đời mà chị sống nơi đất khách quê người là thời gian mà có nhiều sự kiện, nhiều biến cố ghi dấu sự nghiệp, cũng như cuộc sống của chị? Kiều Chinh: Vâng. Thật sự thì cũng có những người không đồng ý với chữ “lưu vong”, nhưng đối với Kiều Chinh, khi mình không sống ở quê hương mình, thì đó là một sự lưu vong. Cuốn hồi ký, nhất là ấn bản tiếng Anh, được đón nhận rất là nồng nhiệt, vì Kiều Chinh nghĩ là sau cuộc chiến Việt Nam, sau 1975, đã có rất nhiều sách, phim ảnh nói về chiến tranh Việt Nam, về Việt Nam. Nhưng những sách và phim đó là từ point de vue ( quan điểm ) của người ngoại cuộc, qua con mắt của những người không phải là người Việt Nam, không phải là của những người đã sống ở Việt Nam. Còn Kiều Chinh là người sinh ra ở đất Bắc, lớn lên ở miền Nam và sống quá nửa đời người ở quê hương và đã trải qua ba cuộc chiến, từ thời Đệ nhị Thế chiến tới thời kỳ chiến tranh Đông Dương kết thúc, chứng kiến quân đội Pháp rời bỏ Việt Nam và quân đội Mỹ bắt đầu đi vào Việt Nam. Trong những năm tháng đó, mình giống như là những nhân chứng sống, mình là người trong cuộc, kể lại câu chuyện về lịch sử của quê hương. Mình cũng là một nghệ sĩ nữa, cho nên đã trải qua rất nhiều rất nhiều biến động của đất nước, cũng như đã được đi đây đi đó rất nhiều trong suốt thời gian làm diễn viên điện ảnh, đã đại diện cho điện ảnh miền Nam đi khắp các vùng Đông Nam Á và cũng được đóng phim ở khắp vùng Đông Nam Á, từ Philippines cho tới Singapore, Malaysia, Hồng Kông, Đài Loan và cả Ấn Độ nữa. RFI: Thưa chị Kiều Chinh. Đúng là cuộc đời nghệ thuật điện ảnh của chị gắn liền với những thăng trầm của lịch sử đất nước, nhất là ở miền nam trong thời gian chiến tranh, cho nên chị đã có một vai diễn nhớ đời trong bộ phim nổi tiếng “ Người tình không chân dung”. Kiều Chinh: Phim “ Người tình không chân dung” hãng phim Giao Chỉ sản xuất. Hãng phim Giao Chỉ là của Kiều Chinh. Kiều Chinh là executive producer và diễn viên chính, phim do đạo diễn Hoàng Vĩnh Lộc viết cốt chuyện và dàn dựng. Đó cũng là cuốn phim đầu tiên dự đại hội điện ảnh ở Đài Loan và cuốn phim đầu tiên được hai giải thưởng tại sự kiện đó: giải cho phim chiến tranh và giải cho nữ diễn viên chính là Kiều Chinh. Nếu có cuốn phim nào để lại cho Kiều Chinh nhiều kỷ niệm nhất thì có lẽ đó là phim “ Người Tình Không Chân Dung”, bởi vì phim không quay trong một phim trường, mà được quay “live” ở khắp các vùng có mặt trận. Thành ra Kiều Chinh đã có dịp gặp rất nhiều anh em. Phim đã để lại nhiều dấu ấn, đặc biệt là với hai nam diễn viên chính là anh Vũ Xuân Thông và anh Minh Trường Sơn. Với Kiều Chinh, đó là hai người bạn thân nhất trong đời thường. Mới đây là kỷ niệm 50 năm bộ phim đó, đài Jimmy TV ở Mỹ đã có một cuộc phỏng vấn dài với ba diễn viên chính và chúng tôi lại gặp nhau. Cuốn phim đã để lại nhiều kỷ niệm và cũng nhân đây cám ơn tất cả quý vị đã có cảm tình với phim “ Người Tình Không Chân Dung” trong 50 năm qua và cũng xin chắp tay tưởng nhớ biết bao nhiêu người trong phim đó đã ra đi. RFI: Ngay từ thời gian còn đóng phim ở Việt Nam, chị cũng đã có dịp sang Mỹ và tiếp xúc với giới điện ảnh Hoa Kỳ. Từ khi phải rời Việt Nam để sang Mỹ sống chị đã có những vai diễn gì ưng ý nhất trong làng điện ảnh Hollywood, một môi trường mà thật ra không xa lạ lắm đối với chị, những vai diễn đánh dấu cuộc đời nghệ thuật của chị ở hải ngoại? Kiều Chinh: Lần đầu tiên Kiều Chinh qua Mỹ là vào năm 1968, khi có một hãng phim dự tính quay cuốn phim "Doctor Tom Dooley", họ mời Kiều Chinh sang Hollywood để sửa soạn, nhưng chẳng may là dự án đó không thành. Nhưng thời gian đó, qua đây Kiều Chinh cũng được mời tham dự bộ phim mà Kiều Chinh yêu thích vô cùng, đó là "Doctor Jivago" và cũng làm quen một vài nhân vật ở đây. Còn phim nào để lại nhiều ấn tượng nhất cho Kiều Chinh? Nếu nói về TV thì phải nói đến chương trình MASH, show truyền hình đầu tiên Kiều Chinh được làm việc ở Hollywood. MASH là show nổi tiếng nhất thời đấy ở nước Mỹ và trên toàn thế giới, với đạo diễn là tài tử Alan Adam. Nếu nói về phim ảnh thì sau cuốn phim "The letter" với nữ tài tử Lee Remick thì phải nói đến phim của nhà văn Amy Tan "The Joy Luck Club" ( 1993 ). Bộ phim đã đưa Kiều Chinh đi khắp nơi trên nước Mỹ, cũng như là ở châu Âu để ra mắt phim. Đi đâu họ cũng nhận ra mình đóng trong phim "The Joy Luck Club"! RFI: Đó là nói về lĩnh vực điện ảnh. Nhưng trong cuộc đời ghệ sĩ lưu vong, dường như là số phận cũng đã đưa đẩy chị đến các hoạt động xã hội, từ thiện, mà trên hết là những hoạt động trợ giúp cho đồng bào tị nạn Việt Nam tại Hoa Kỳ, nhất là trong những năm đầu tiên? Có lẽ chính những hoạt động đó đã làm cho cuộc sống nghệ thuật của chị thêm phong phú, thêm ý nghĩa? Kiều Chinh: Thưa Thanh Phương, đa số các thính giả biết Kiều Chinh là một nghệ sĩ đóng phim, thật sự công việc bận rộn thứ hai, ngoài đóng phim, Kiều Chinh còn là một diễn giả, đi gần như là khắp các trường đại học trên nước Mỹ để nói chuyện. Ngoài trường đại học, Kiều Chinh còn được đi rất nhiều ở rất nhiều tổ chức về văn hóa, phụ nữ và xã hội. Ở những nơi dừng chân để nói chuyện, Kiều Chinh cũng đã được gặp rất nhiều người. Nhất là thời gian vào khoảng năm 1980, khi có sự hiện diện của thuyền nhân Việt Nam, Kiều Chinh đã bay sang Philippines cùng đệ nhất phu nhân Philippines Imelda Marcos để chào đón đồng bào thuyền nhân tại trại Palawan. Đồng thời Kiều Chinh cũng đi khắp các trại tị nạn ở Đông Nam Á, Hồng Kông, để thăm đồng bào tị nạn. Đó cũng chính là nhờ những lần đi nói chuyện các nơi. Có một lần được mời đến bức tường đá đen mà ở Hoa Thịnh Đốn ( Washington ), nơi ghi tên 58.000 binh sĩ Mỹ tử trận ở Việt Nam, Kiều Chinh có đọc một bài diễn văn. Trên nửa triệu người có mặt hôm đó nhân kỷ niệm 10 năm bức tường đá đen. Họ tổ chức 3 ngày 3 đêm liền để đọc tên từng người một trên bức tường đó. Khi đến lượt Kiều Chinh là người thứ tư lên đọc tên, Kiều Chinh nói: “ Hôm nay, tôi là một công dân Mỹ, nhưng là gốc Việt. Khi đọc những tên như là Smith, Johnson, thì trong lòng tôi không khỏi nghĩ đến những người họ Trần, họ Lê đã gục ngã trong cuộc chiến đó. Đã có đến hơn 2 triệu người gục ngã. Tôi ước mong một ngày sẽ làm được gì để vinh danh những người đó, nhất là trẻ em.” Khi nói điều đó, Kiều Chinh đã được những Vietnam Vet ( Cựu chiến binh Mỹ ở Việt Nam ) hưởng ứng. Sau đó, Kiều Chinh được tiếp tay với nhà báo nổi tiếng Terry Anderson, người đã bị giữ làm con tin ở Trung Đông và ông Lewis Puller, một cựu chiến binh nổi tiếng của Mỹ, cùng sáng lập một hội từ thiện lấy tên là "The Vietnam Children Fund" vào năm 1993. Hội chỉ làm một công việc là xây những ngôi trường tiểu học tại các làng mạc đã bị chiến tranh tàn phá, giúp các em có chỗ học và hy vọng các em sẽ có một tương lai tốt đẹp hơn. Hội có may mắn là được rất nhiều sự ủng hộ, đặc biệt từ phía các cựu quân nhân Mỹ. Một trong những người đầu tiên đứng lên ủng hộ cũng là một Vietnam Vet, Jim Kimsey . Sau khi giải ngũ, ông đã sang Việt Nam hai lần trong thời gian chiến tranh. Khi về, ông thành lập công ty America Online. Chính ông là người tài trợ cho ngôi trường đầu tiên của hội, mà Kiều Chinh đã đề nghị xây tại Đông Hà, tức vĩ tuyến 17, nơi chia đôi đất nước trong thời chiến. Năm 1995, ngôi trường được xây xong. Ông Terry Anderson, tức là đồng chủ tịch với Kiều Chinh cùng với ông Jim Kimsey, người tài trợ, đã về cắt băng khánh thành trường. Từ đó cho đến nay, hội đã xây được 52 ngôi trường tại khắp các vùng trên quê hương, từ Bắc, Trung tới Nam. Người tài trợ nhiều nhất và lâu dài nhất cũng là một người cựu chiến binh Mỹ ở Việt Nam, đó là ông Fred Smith, chủ tịch của công ty FedEx, đã tài trợ cho hội 5 ngôi trường. Ngôi trường cuối cùng Kiều Chinh về cắt băng khánh thành, hình như vào năm 2016 là ở Quảng Nam. Cho tới nay, 52 ngôi trường đó đã đủ chỗ cho các em đi học, giúp cho khoảng 40 chục ngàn em mỗi năm có nơi đi học. RFI: Thưa chị Kiều Chinh, cuộc đời của chị quả là có nhiều thăng trầm, nhiều biến cố đau thương. Nhìn lại những năm tháng đã qua, điều gì đã giúp cho chị vượt qua được những thử thách, những tai nạn để vẫn đứng vững cho đến ngày hôm nay, để tiếp tục đi đóng phim, tiếp tục hoạt động xã hội? Kiều Chinh: Đúng như anh nói. Cuộc đời của Kiều Chinh có những may mắn, nhưng cũng có những cái kém may mắn, cũng gặp rất nhiều thăng trầm. Mỗi lần một sự việc không máy mắn xảy ra thì mình cứ tưởng như là trời sụp, là mình chịu đựng không nổi. Nhiều lúc cũng muốn nổi điên! Nhưng cũng nhờ là tại những nơi mà mình đã đi, chẳng hạn như các trại tị nạn, mình đã gặp biết bao nhiêu người, đã nhìn thấy, đã chứng kiến và đã được nghe những thảm kịch. Mình nhìn lại thì mình thấy: “ Chao ôi, chuyện của mình thấm thía gì so với chuyện mà những người khác đã trải qua. Hãy nhìn lại mà xem, đồng bào mình cũng như là khắp mọi nơi, biết bao nhiêu người khổ đau, biết bao chuyện ghê gớm. Vậy thì chuyện của mình có gì đâu, đừng té ngã như vậy, hãy đứng thẳng lên và đi tới, để tiếp tục công việc của mình và hãy mạnh mẽ để còn làm được nhiều việc cho người khác". Đó là sức mạnh giúp cho Kiều Chinh RFI : Thưa chị Kiều Chinh, nếu không có gì trục trặc thì ấn bản tiếng Pháp cuốn hồi ký “ Kiều Chinh Nghệ sĩ lưu vong” sẽ được xuất bản trong tháng 9, tháng 10. Trước khi kết thúc cuộc nói chuyện, chị có những lời tâm sự, nhắn gởi gì đến đồng bào người Việt ở Pháp nói riêng, và đồng bào người Việt nói chung? Kiều Chinh: Cám ơn Thanh Phương. Cuốn sách của Kiều Chinh bản tiếng Việt cũng như bản tiếng Anh đã được đón nhận rất nồng nhiệt ở Hoa Kỳ. Rất nhiều người bên Đức, bên Úc, cả ở Việt Nam và đặc biệt bên Pháp cũng đòi Kiều Chinh gởi sách đi rồi ra mắt sách. Đó là lý do mà Kiều Chinh đã quyết định cho cuốn sách được sang Pháp ngữ. Hiện giờ, cuốn sách dự kiến là tháng 9, tháng 10 sẽ xong và rất mong có một buổi ra mắt sách để gặp gỡ đồng bào ở bên Pháp sau khi cuốn sách bằng tiếng Pháp được phát hành. Cho tới giờ cũng chưa biết ai sẽ giúp mình đứng ra tổ chức một buổi ra mắt sách như vậy. Ước mong sẽ có một người nào đó bên Pháp đứng ra tổ chức cho Kiều Chinh. RFI : Xin cám hơn chị Kiều Chinh.

Nghệ sĩ Lê Quang Đỉnh : Tranh đan, ký ức và những dấu ấn mỹ thuật đương đại

Play Episode Listen Later Jun 15, 2022 15:23

Lê Quang Đỉnh, được quốc tế biết đến với tên Đinh Q.Lê, là một nghệ sĩ sinh ở Việt Nam, theo học mỹ thuật tại Mỹ, nổi danh trong giới mỹ thuật đương đại thế giới với loại hình tranh đan từ những năm 1990. Suốt hơn 30 năm qua, các tác phẩm của anh, không chỉ có tranh đan mà còn có các video 3D, tác phẩm đan không gian 3 chiều … đã hiện diện ở nhiều bảo tàng, trung tâm mỹ thuật danh tiếng ở Mỹ, Úc, Nhật, Pháp … Còn ngay tại Việt Nam, nơi anh trở về sinh sống và lập nghiệp sau gần 20 năm ra phải xa quê hương do hoàn cảnh chiến tranh, nghệ sĩ Lê Quang Đỉnh đã ghi dấu ấn với Sàn Art tại Thành phố Hồ Chí Minh, một không gian mỹ thuật đương đại có tiếng. Ngày 09/02/2022, nhân chuyến đi của nghệ sĩ Lê Quang Đỉnh đến Paris tham gia khai mạc triển lãm cá nhân « Sợi đan ký ức », gặp gỡ báo chí và công chúng tại bảo tàng Quai Branly, một bảo tàng danh tiếng của Pháp về nền văn minh và nghệ thuật của châu Á, châu Phi, châu Mỹ và châu Đại Dương, RFI tiếng Việt đã có cuộc trao đổi với nghệ sĩ Lê Quang Đỉnh. RFI : Xin chào nghệ sĩ Lê Quang Đỉnh, khởi đầu, từ những năm 1990, anh được quốc tế biết đến với tranh đan, khi anh là sinh viên mỹ thuật tại Mỹ. Điều gì khiến anh đến với tranh đan ? Nghệ sĩ Lê Quang Đỉnh : Lúc đó mình muốn nói lên câu chuyện của mình. Nhưng một người như mình, là người châu Á, người Việt Nam, câu chuyện của mình bị họ gạt sang một bên hết. Mình không phải nhóm chính bên Mỹ, thành ra họ không quan tâm. Bây giờ thì họ quan tâm nhiều hơn, nhưng khi đó, chẳng hạn trong những phim của Hollywood, cách mà họ dựng người Việt Nam trong phim thì người Việt Nam chỉ như cái bóng, chỉ như trong bóng tối, chỉ là vai lẻ bên ngoài thôi, cũng như có những phim không có người Việt Nam nói bằng tiếng Việt nữa. Đỉnh thấy là những câu chuyện của mình không ai nói. Mỗi ngày xem TV, mình chỉ thấy những câu chuyện của người khác, không thấy bóng dáng mình, không thấy những câu chuyện của những người như mình trong đó. Có thể là cần một câu chuyện khác kết nối vào đó thì tấm hình mới đầy đủ. Lúc đó Đỉnh nghĩ phải kết nối, phải đan những câu chuyện mới vào. Và thế là mình có ý tưởng cắt nhiều tấm hình ra rồi đan lại với nhau, để tạo thành một tấm hình hoàn hảo hơn, nói được nhiều câu chuyện đã bị gạt sang một bên. Hồi nhỏ, cô của Đỉnh có dạy Đỉnh đan lát, nên khi làm những cái này thấy rất dễ, mình thấy mình có sẵn năng khiếu đó rồi, chỉ cắt tấm hình ra rồi đan và mình có cảm giác mình đã làm rất nhiều rồi, chứ không phải mới lần đầu làm. Khi mình làm xong những tấm hình đó thì những curator bên Mỹ họ thấy là loại tác phẩm này lạ, ngộ, mới và cách suy nghĩ cũng mới. Họ bắt đầu triển lãm tác phẩm của mình. Về kỹ thuật, đại khái làm tranh đan rất là dễ, mình chỉ đan một lên một xuống hoặc theo công thức thôi, rất là dễ, chỉ cắt rồi đan lại với nhau thôi. Nhưng cách Đỉnh làm thì nó khác biệt hơn người ta. Đỉnh lựa chọn khúc nào mình muốn đan, khúc nào mình không muốn đan, cái hình nào mình muốn giấu ở lớp dưới, lớp nào mình muốn cho người ta xem ở trên, hay lớp nào mình muốn cho kết nối với nhau để tạo ra một tầm nhìn khác. RFI : Có thể nói xuyên suốt các tác phẩm của anh là những ký ức được đan cài với nhau và phần nhiều gợi nhắc đến chiến tranh … Nghệ sĩ Lê Quang Đỉnh : Những gì Đỉnh làm thường nói lên những câu chuyện, những ký ức phức tạp, những chuyện có thể nói là đã xảy ra và có ảnh hưởng đến cuộc đời của Đỉnh, như chiến tranh Việt Nam và chiến tranh giữa Việt Nam và Miên Đỏ (Khmer Đỏ) hồi những năm 1970. Những câu chuyện mà Đỉnh dựng lên thường là những câu chuyện mà thế giới chưa từng nghe, và một phần nói về ký ức. Ký ức của mình cũng như những mảnh vỡ, làm sao mình kết lại được, trong khi những mảnh vỡ đó cũng bị « nhiễm » bởi những mảnh vỡ khác. Làm sao mà những mảnh vỡ mình gắn lại nó tạo thành một ký ức vững vàng hơn ? Mình phải đánh giá ký ức của mình, nó có thật không hay là nó đã bị « nhiễm » bởi những thứ khác, nó còn chính xác như câu chuyện đã xảy ra không ? Có những ký ức không còn như mình tưởng và ảnh hưởng đến những suy nghĩ của mình. RFI : Trong số những ký ức chiến tranh đó, có thể nhắc tới serie tranh đan From Vietnam to the Hollywood, video South China Sea Pishkun? Những ký ức anh muốn khơi gợi lên là gì ? Nghệ sĩ Lê Quang Đỉnh : Serie From Vietnam to Hollywood (Từ Việt Nam tới Hollywood) là những hình về chiến tranh Việt Nam và về Việt Nam, làm từ những hình Đỉnh chụp từ những phim Hollywood về chiến tranh Việt Nam và những tấm hình nổi tiếng về chiến tranh việt Nam mà các nhà báo đã chụp và đăng trên báo thế giới, cũng như những tấm hình gia đình các các nhân chụp trong chiến tranh (…) Trong những tác phẩm đó, mình đan các ký ức Hollywood dựng lên, những ký ức của các nhà báo, cả những ký ức của những cá nhân, những người và gia đình sống trong chiến tranh Việt Nam. Mình đan lại với nhau để nói lên một ký ức lẫn lộn giữa giả và thật, giữa Hollywood và điều người ta gọi là second memory, ký ức đã qua những người khác, cũng như những ký ức của các nhiếp ảnh gia Việt Nam, rồi ký ức cá nhân của mình. Video South China Sea Pishkun thì dựa trên sự thật xảy ra là vào ngày cuối cùng của chiến tranh Việt Nam, ngày 30/04/1975, quân miền bắc tràn vào, rất nhiều trực thăng của Mỹ bay ra biển Đông, South China Sea, nhưng lúc đó nhiều quá, không đủ chỗ đậu trên tàu hạm của quân đội Mỹ, nên họ phải vứt bỏ những chiếc trực thăng đó. Trong chiến tranh việt Nam, quân đội Mỹ đem đến 5.000 trực thăng có gắn súng. Họ nghĩ rằng những vũ khí đó có thể giúp họ trong chiến tranh, nhưng rốt cuộc cuối chiến tranh họ cũng phải vứt chúng xuống biển như vứt rác, chúng bị biển lấp đi, biến mất, như bị tẩy hết dấu tích. Đại khái đó là những chuyện mình đã xem, đã thấy, nhưng mình không có suy nghĩ gì sâu sắc. Rồi mình đem đến những câu chuyện đó để suy nghĩ, để đánh giá nó ảnh hưởng sao trong xã hội này, ảnh hưởng sao đến những ký ức của mình … RFI : Anh đã sang Mỹ học tập, sự nghiệp nghệ thuật của anh khởi đầu từ Mỹ. Rồi sau đó anh lại quyết định về lập nghiệp tại Việt Nam. Điều gì đã thúc đẩy anh quyết định như vậy ? Nghệ sĩ Lê Quang Đỉnh : Về quyết định về Việt Nam thì có nhiều chuyện lắm. Nhưng điểm chính là Đỉnh nghĩ mình chưa bao giờ ở đúng vị trí khi mình ở nước Mỹ cả. Nó có gì đó cứ sai sai, mình cứ tiếp tục cố gắng để hòa nhập. Đỉnh không thích những điều đó. Tại sao mình cứ phải cố gắng. Tại sao mình không bình thường được, mà cứ phải luôn luôn đấu tranh để hòa nhập ? Lâu lâu lại có vài người Mỹ trắng kỳ thị mình, nhắc mình không phải người ở đó. Mình không thích cuộc sống như thế. Mình thích một cuộc sống không cần suy nghĩ là mình là người da trắng, hay da đen hay da vàng. Với một phần nữa là cuộc sống ở Mỹ rất khác cuộc sống ở Việt Nam, nhà ai nấy ở, xã hội rất khác so với khi Đỉnh còn nhỏ. Ở thành phố Hà Tiên mà Đỉnh ở khi nhỏ mọi người biết nhau cả, nhà nào cũng có thể chạy ra chạy vào. Còn qua Mỹ nhà nào cũng đóng kín. Những thành phố nhỏ ở Mỹ rất là buồn, sáng sớm họ đi làm hết, ra ngoài đường thấy như thành phố ma. Đỉnh thấy cuộc sống đó không hợp với mình. Nhưng lúc đó, từ khi tới Mỹ cho đến khi học xong, thì Đỉnh nghĩ mình không có cách nào khác, phải chịu đựng, phải chấp nhận, phải cố gắng. Rồi khi về thăm Việt Năm vào năm 1993 thì mình thấy cuộc sống ở đó hợp hơn với mình. Chỉ có điều, nói thật là lúc đó khi mình ở Mỹ thì mình thấy mình Việt nhiều hơn Mỹ, nhưng khi về đến Việt Nam thì lại thấy mình nhiều chất Mỹ hơn là Việt. Nhưng Đỉnh phần nào cũng đã có suy nghĩ là mình sẽ cố gắng, phải tìm cách nào đó để về sống tại Việt Nam. Rồi thì từ năm 1993 đến năm 1997 thì Đỉnh cũng cứ đi đi về về, ở 3 tháng Việt Nam rồi lại ở 3 tháng tại Mỹ. Rồi từ từ mình mới bắt đầu hòa nhập được. Đến năm 1997 thì mình quyết định ở hẳn lại Việt Nam, không về sống tại Mỹ nữa. Nhưng công việc tại Mỹ cũng nhiều, triển lãm chỗ này chỗ kia tại Mỹ, mấy nơi khác thì cũng đi hoài. Có thể là một phần may mắn là được quốc tế biết đến nên Đỉnh cũng có thể triển lãm ở bất cứ nơi nào. RFI : Như vậy là anh sống ở Việt Nam nhưng vẫn phát triển được sự nghiệp ở quốc tế. Anh đã có nhiều tác phẩm được trưng bày ở các triển lãm quốc tế và anh đã có nhiều triển lãm cá nhân ở nhiều không gian mỹ thuật danh tiếng tại các nước như Mỹ, Nhật, Úc, Pháp … Vậy ở trong nước thì sao ? Anh đã từng tổ chức triển lãm ngay tại Việt Nam hay chưa ? Nghệ sĩ Lê Quang Đỉnh : Hiện giờ, Đỉnh chưa triển lãm ở Việt Nam. Có thể nói Đỉnh không đồng ý với cách kiểm duyệt của Sở Văn Hóa ở Việt Nam. Mỗi lần triển lãm mình phải trình cho họ tác phẩm và họ tự chọn. Như người ta có nói, Đỉnh thấy là khi muốn kiếm cái xấu thì sẽ thấy cái xấu, còn nếu muốn tìm cái đẹp cái tốt thì sẽ thấy cái tốt cái đẹp ? Đỉnh thấy hình như sở Văn Hóa họ chỉ muốn kiếm cái xấu thôi, thành ra Đỉnh không thích cách họ kiểm duyệt. Vì thế Đỉnh chưa muốn triển lãm ở Việt Nam. Nhưng Đỉnh cũng rất mong muốn một ngày nào đó nếu cách họ kiểm duyệt thay đổi thì Đỉnh sẽ rất sẵn sàng làm triển lãm ở Việt Nam. RFI : Anh là chủ Sàn Art, một không gian nghệ thuật đương đại có tiếng tại TP.Hồ Chí Minh. Anh có thể giới thiệu cho thính giả, độc giải của RFI biết về không gian này ? Ý tưởng thành lập Sàn Art đến từ đâu ? Nghệ sĩ Lê Quang Đỉnh : Sàn Art là một không gian phi lợi nhuận mà Đỉnh và một vài người bạn đã dựng nên hồi năm 2007 và đến nay thì đã được mười mấy năm rồi. Đó không phải là không gian nghệ thuật đương lại lớn nhất Việt Nam, nhưng có thể là nó cũng có một ảnh hưởng rất mạnh mẽ đến mỹ thuật đương đại Việt Nam và một nhóm trong giới họa sĩ ở Việt Nam. Sàn Art là không gian mình dựng lên với vài người bạn để chia sẻ những gì mình biết về mỹ thuật đương đại cho nhiều họa sĩ trẻ và cũng tạo ra một không gian để các họa sĩ đương đại đến với nhau, tại vì hiện giờ thì, nói sự thật ra là cả bảo tàng mỹ thuật Việt Nam vẫn chưa sẵn sàng đón nhận mỹ thuật đương đại, thành ra những họa sĩ đang làm mỹ thuật đương đại họ cần một không gian để thử nghiệm, trưng bày những gì họ làm, những gì họ suy nghĩ. Thế nên một không gian như thế là rất cần thiết. Sàn Art và nhiều không gian khác ở Hà Nội và Sài Gòn góp sức với nhau để tạo nên một cái nền để hỗ trợ những họa sĩ mới ra trường, để họ có nơi để đến học hỏi thêm và hiểu biết thêm về mỹ thuật đương đại. Tôi mong muốn là sau này sẽ có một không gian lớn hơn để tiếp tục làm những gì Việt Nam cần. RFI : Nhân nói về mỹ thuật đương đại Việt Nam, anh có nhận xét gì về sự phát triển hiện nay trong nước ? Nghệ sĩ Lê Quang Đỉnh : Từ vài năm nay, mỹ thuật đương đại Việt Nam có sự thay đổi rất nhanh. Có một số người như Đỉnh trở về từ nước ngoài, ở lại Việt Nam, làm mỹ thuật đương đại rồi chia sẻ những gì mình biết về mỹ thuật đương đại. Có một số họa sĩ trẻ có điều kiện hoặc được học bổng đi học mỹ thuật đương đại ở nước ngoài, ở Mỹ hay châu Âu, rồi họ trở về Việt Nam lập nghiệp. Họ rất thành công, họ được nhiều bảo tàng hay chương trình trên thế giới mời đi triển lãm. Điều này là rất tốt. Đỉnh thấy rõ ràng là có sự thay đổi trong mỹ thuật Việt Nam, một bước đi tốt và vững chắc. RFI xin chân thành cảm ơn nghệ sĩ Lê Quang Đỉnh đã tham gia chương trình.

tv art hollywood 3d vietnam nh sv ng nam tp south china sea phi rfi trong khmer khi hn ngh quang quai branly tranh h ch minh rfi c rfi nh rfi xin

Mỹ sát cánh lâu dài với ASEAN để kiềm chế ảnh hưởng của Trung Quốc

Play Episode Listen Later May 16, 2022 11:18

Cuộc họp thượng đỉnh Mỹ-ASEAN kết thúc ngày 13/05/2022 với cam kết nâng quan hệ từ “Đối tác Chiến lược” lên thành “Đối tác Chiến lược Toàn diện” vào tháng 11, cùng với hàng loạt dự án hợp tác, đầu tư mới trong nhiều lĩnh vực. Tuy nhiên, tổng thống Joe Biden vẫn không thuyết phục được khối ASEAN lên án hành động bành trướng, hăm dọa của Trung Quốc ở Biển Đông và cuộc chiến của Nga ở Ukraina. Chủ trương của các nước ASEAN là không muốn bị kẹt giữa các cường quốc. Điều này được thể hiện phần nào trong lập trường của Việt Nam, được thủ tướng Phạm Minh Chính nêu trong buổi phát biểu tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế Hoa Kỳ (CSIS) ngày 12/05. Ông nói : “Việt Nam không chọn bên mà chọn chính nghĩa, sự công bằng, công lý và lẽ phải trên cơ sở các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, Hiến chương Liên Hợp Quốc ; bình đẳng, tất cả cùng có lợi, tất cả cùng chiến thắng”. Thượng đỉnh Mỹ-ASEAN, diễn ra đúng dịp kỷ niệm 45 năm thiết lập quan hệ song phương, có ý nghĩa như thế nào trong bối cảnh cả thế giới chú ý đến chiến tranh Nga ở Ukraina ? Tình hình ở Ukraina có gây hệ lụy cho khu vực Đông Nam Á không ? Liệu Mỹ có thể gia tăng sức ép để các nước ASEAN dần hạn chế mua vũ khí và dầu lửa của Nga theo các biện pháp trừng phạt của phương Tây ? RFI Tiếng Việt phỏng vấn nhà nghiên cứu Laurent Gédéon, giảng viên Trường Sư phạm Lyon (Ecole Normale supérieure de Lyon, ENS Lyon), về chủ đề này. ***** RFI : Cuộc họp thượng đỉnh Mỹ-ASEAN ngày 12-13/05/2022 có phải là cơ hội để Washington nhắc lại tầm quan trọng của ASEAN trong Chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương (Indo-Pacific Strategy of the United States) được công bố tháng 02/2022 và khu vực này không bị “quên” trong khi Mỹ đang cùng các đồng minh tập trung vào chiến tranh ở Ukraina ? Laurent Gédéon : Đây là một sự kiện rất quan trọng bởi vì 5 điểm chính của Chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương của Mỹ là thúc đẩy một vùng Ấn Độ-Thái Bình Dương tự do và rộng mở, thiết lập những mối quan hệ bên trong và bên ngoài vùng, tạo điều kiện cho sự thịnh vượng, tăng cường an ninh ở Ấn Độ-Thái Bình Dương và tăng cường khả năng ứng phó của vùng trước những mối đe dọa xuyên quốc gia trong thế kỷ 21. Đó là những mục tiêu đầy tham vọng, hoàn toàn nhất quán với chính sách được theo đuổi trước đây dưới thời chính quyền Obama và Trump. Mối bận tâm của Washington chính là một vùng Ấn Độ-Thái Bình Dương tự do và rộng mở và được tổng thống Joe Biden nhắc lại thường xuyên kể từ khi ông lên nắm quyền. ASEAN đóng một vai trò quan trọng trong chiến lược này. Thực vậy, trong 10 điểm đánh dấu Kế hoạch Hành động của Mỹ ở Ấn Độ-Thái Bình Dương (Indo-Pacific Action Plan), điểm thứ 4 có tên “Strenthen an Empowred and Unified ASEAN”, có nghĩa là củng cố một ASEAN tự chủ, đoàn kết, hoàn toàn dành cho vấn đề này. Điểm này công nhận tầm quan trọng đặc biệt của hoạt động của ASEAN ở trong vùng. Ngoài ra, cũng có thể thấy việc tổng thống Joe Biden tham gia cuộc họp thường niên của các nhà lãnh đạo các nước ASEAN qua hình thức trực tuyến vào tháng 10/2021 càng củng cố sự can dự của Mỹ, đặc biệt là cuộc họp đó lại diễn ra vào lúc những hoạt động trao đổi song phương hơi mờ nhạt dưới thời chính quyền Trump. Vì thế, theo tôi, cuộc họp thượng đỉnh lần này không phải mang hiệu ứng thông báo mà cho thấy rõ mong muốn của Washington tập trung tái triển khai lực lượng và sự năng động chính trị sang châu Á, tiếp nối hoạt động đã được các chính quyền trước thực hiện, dù là dưới thời chính quyền Trump hay Obama. RFI : Xin ông nhắc lại những sáng kiến hợp tác giữa Mỹ và ASEAN ! Hoa Kỳ cũng đã mở rộng, tăng cường hợp tác sang nhiều lĩnh vực khác, đồng thời vẫn nhấn mạnh đến những cam kết về tự do lưu thông hàng hải ở Biển Đông. Mục đích của những sáng kiến này là gì ? Laurent Gédéon : Thực ra, mối quan hệ giữa Mỹ và ASEAN đã có từ lâu, từ năm 1977 và thực sự được tăng cường trong hai thập niên gần đây. Mối quan hệ đó được đánh dấu bằng nhiều thỏa thuận khác nhau, chủ yếu trong lĩnh vực kinh tế. Ví dụ Hoa Kỳ là đối tác thương mại lớn thứ 2 của ASEAN, trao đổi thương mại song phương đạt gần 300 tỉ đô la. Chúng ta cũng thấy là hai bên có nhiều thỏa thuận về kinh tế, ví dụ thỏa thuận khung về thương mại và đầu tư được ký năm 2006 tại Kuala Lumpur, cũng như nhiều kiểu cam kết về kinh tế, năng lượng được ký vào tháng 11/2012. Ngoài ra, giữa Mỹ và ASEAN còn có mối quan hệ đối tác được mở rộng và bao trùm lên nhiều lĩnh vực, chứ không chỉ dừng ở mặt quân sự. Rất nhiều kế hoạch hành động là kế hoạch 5 năm, ví dụ kế hoạch hành động hiện nay là cho giai đoạn 2021-2025. Cuối cùng phải kể tới nhiều cơ chế hợp tác, như thỏa thuận hợp tác vì phát triển vùng được ký ngày 10/09/2020. Thỏa thuận này bao gồm cả vế chiến lược và quân sự, cho phép tăng cường sự cam kết và uy tín của Mỹ, cũng như củng cố các nguyên tắc đặt nền móng cho cam kết này, đặc biệt hơn cả là cam kết về tự do, nhất là tự do lưu thông hàng hải, mà tôi xin nhắc lại là có lợi cho hoạt động thương mại, kinh tế của Hoa Kỳ trên thế giới. RFI : Cuộc họp thượng đỉnh ASEAN, tương tự với chuyến công du ba nước Đông Nam Á (Indonesia, Việt Nam, Thái Lan) trước đó của thủ tướng Nhật Bản Kishida, cũng nhằm thuyết phục các nước ASEAN lên án cuộc chiến do Nga phát động ở Ukraina. Liệu Washington sẽ gặp khó khăn hơn không khi mà gần đây chính quyền tổng thống Joe Biden không giấu mục tiêu ủng hộ Ukraina, cung cấp vũ khí hạng nặng cho nước này để làm suy yếu Nga ? Laurent Gédéon : Lập trường của Mỹ về Ukraina và Nga rất rõ ràng. Chính quyền Joe Biden biết rằng các nước Đông Nam Á có ý kiến rất trái ngược nhau về chiến tranh ở Ukraina. Ví dụ, có những nước như Miến Điện công khai ủng hộ Nga, một số thì tương đối thân Nga như Việt Nam, một số thì tỏ ra trung lập như Indonesia, còn một số khác như Singapore thì có lập trường rất gần với Hoa Kỳ. Điều chúng ta thấy, đó là chính quyền Mỹ có lẽ sẽ gây thêm sức ép với một số đối tác để những nước đó giữ thêm khoảng cách với Nga. Nhưng đây là việc rất phức tạp, bởi vì nhiều nước trong vùng bị tác động vì giá xăng dầu, khí đốt, ngũ cốc tăng do chiến tranh gây ra. Và về sâu xa, đa số các nước trong vùng tìm cách tránh bị mắc kẹt trong khả năng xảy ra một cuộc đối đầu giữa Trung Quốc và Mỹ. Vì thế, mối liên hệ với Nga là lợi thế để đa dạng và cân bằng mối quan hệ giữa các cường quốc. Đúng là các nước ASEAN ngày càng khó giữ lập trường giữ cân bằng do sức ép ngày càng lớn của Hoa Kỳ và các nước đồng minh muốn tiến gần đến các cơ chế liên minh như NATO hay Bộ Tứ - QUAD. Tôi nhắc đến NATO bởi vì ngoại trưởng Anh Liz Truss mới đây tuyên bố rằng NATO phải có một tầm nhìn toàn cầu và phải sẵn sàng đối phó với những mối đe dọa thế giới. Bà cũng nói thêm là NATO phải dự đoán được những mối đe dọa ở vùng Ấn Độ-Thái Bình Dương và kết hợp với các đồng minh, như Nhật Bản, Úc cũng như với tất cả các nền dân chủ, như Đài Loan, để có thể phòng thủ. Ngoài những yếu tố trên, còn phải lưu ý thêm việc Washington cho biết là các nước thành viên ASEAN, nếu muốn, thì được mời tham vào nhóm Bộ Tứ - QUAD hiện có Mỹ, Úc, Ấn Độ và Nhật Bản. Như vậy, có thể thấy là phạm vi hành động của các nước Đông Nam Á đang bị thu hẹp và ngày càng khó cho những nước không muốn thể hiện rõ lập trường hoặc tránh bày tỏ. Tôi nghĩ rằng cuộc xung đột ở Ukraina là yếu tố tăng tốc. Nếu phải thể hiện lập trường đối với Nga, các nước Đông Nam Á cũng bị gián tiếp kéo vào việc phải làm tương tự với Trung Quốc bởi vì Bắc Kinh là một trong những bên ủng hộ rõ ràng Matxcơva. Chúng ta chờ xem những tuần tới liệu Washington có gây thêm được sức ép lớn hơn đối với các nhà lãnh đạo ASEAN để giảm bớt mua vũ khí hay dầu lửa của Nga không. Tôi muốn nói thêm rằng Việt Nam là một ví dụ rất rõ cho việc khó giữ cân bằng này. Dù có mối quan hệ tốt với Hoa Kỳ nhưng hai nước lại có lợi ích trái ngược nhau. Cho đến giờ, Hà Nội vẫn từ chối lên án cuộc xâm lược của Nga ở Ukraina và vắng mặt trong các cuộc bỏ phiếu ở Liên Hiệp Quốc. Ngoài mối quan hệ gần gũi về chính trị có từ lâu với Nga, chính phủ Việt Nam không thể liên kết mà không gây ảnh hưởng đến chính an ninh quốc gia bởi vì hơn 80% thiết bị quân sự của Việt Nam là do Liên Xô hoặc Nga sản xuất. RFI : Mỹ có thể làm gì khi một số nước nhất định không thay đổi quan điểm về vai trò của Nga trong cuộc chiến ở Ukraina ? Laurent Gédéon : Tôi nghĩ là Mỹ có một nguyên tắc thực tế địa-chính trị. Họ biết rằng, ví dụ trường hợp Việt Nam, việc từ bỏ hoàn toàn vũ khí Nga, hoặc nguồn cung cấp năng lượng đến từ Nga có lẽ sẽ rất phức tạp cho các nước trong khu vực. Do đó, theo tôi, Washington sẽ cố tìm một chính sách cân bằng, bằng cách duy trì sức ép để đẩy các nước ASEAN vào hướng hành động, lựa chọn chính trị nhưng Mỹ cũng sẽ chấp nhận rằng mối quan hệ giữa các nước Đông Nam Á và Nga không bị cắt đứt. RFI : Nga khẳng định sự hiện diện tại hai thành phố Kherson, Mariupol của Ukraina bằng cách ủng hộ chính quyền địa phương thân Nga và thay đổi biển hiệu chỉ đường bằng tiếng Nga. Đây có phải là sự vi phạm chủ quyền của Ukraina trước sự bất lực của các bên liên quan ? Từ sự kiện này, có nên lo cho tình hình tương tự ở Biển Đông với việc Bắc Kinh đòi chủ quyền toàn bộ khu vực này ? Laurent Gédéon : Theo tôi, có vài điểm khác nhau giữa hai trường hợp. Tại Ukraina, Nga đã tuyên bố công nhận nền độc lập của hai nước Cộng hòa tự xưng là Donetsk và Lugansk ngày 21/02/2022, có nghĩa là trước cuộc xung đột và trước khi Nga đưa quân vào lãnh thổ Ukraina. Nhưng cho đến giờ, Matxcơva vẫn không nói đến việc sáp nhập hai vùng lãnh thổ ly khai này vào Liên bang Nga, như đã làm với bán đảo Crimée vào tháng 05/2014. Ngoài ra, điện Kremlin cũng không đưa ra bất kỳ yêu sách lãnh thổ nào đối với Ukraina bên ngoài Crimée. Trong bối cảnh đó, việc điều chỉnh tên gọi ở Mariupol và Kherson sang tiếng Nga là sự vi phạm chủ quyền của Ukraina trong khi hai địa phương này không nằm trong phạm vi của hai nước Cộng hòa tự xưng. Tình hình Biển Đông, biển Hoa Đông tương đối khác. Với trường hợp Đài Loan, Trung Quốc đã triển khai một khuôn khổ pháp lý nhằm hợp pháp hóa trước các yêu sách lãnh thổ của họ. Rất nhiều văn bản đã được Quốc Hội Trung Quốc thông qua và ghi rõ các đảo và đảo nhỏ ở Biển Đông và biển Hoa Đông là thuộc về Trung Quốc, dĩ nhiên trong đó có Đài Loan. Văn bản nổi tiếng nhất chính là Luật Lãnh hải và vùng tiếp giáp của nước Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa được ban hành ngày 25/02/1992. Văn bản đó ghi rõ là các quần đảo đều thuộc chủ quyền của Trung Quốc, đặc biệt là quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Để củng cố cho yêu sách này, Bắc Kinh đã đặt tên bằng tiếng Trung cho các hòn đảo và rạn san hô để tăng cường tính hợp pháp và những tên này xuất hiện trên tất cả các bản đồ khu vực được in ở Trung Quốc. Theo tôi, mối đe dọa chính ở đây không nằm ở khía cạnh tên gọi vì việc này chỉ mang tính biểu tượng và đơn phương mà chủ yếu liên quan đến hành động của quân đội Trung Quốc trên thực địa. Quân đội Trung Quốc có khả năng tìm cách dùng vũ lực để chiếm các vùng lãnh thổ đó bằng việc tận dụng một hiệu ứng bất ngờ hoặc một thời cơ địa-chính trị bỏ ngỏ. Vì thế, Trung Quốc theo dõi rất sát tình hình ở Ukraina và tiến triển chiến dịch của Nga bởi vì chiến dịch này sẽ mở ra hoặc ngược lại, sẽ hạn chế những triển vọng cho bất kỳ hành động nào của Trung Quốc trong khu vực, hoặc đối với Biển Đông, hoặc đối với Đài Loan. RFI Tiếng Việt xin chân thành cảm ơn nhà nghiên cứu Laurent Gédéon, giảng viên Trường Sư phạm Lyon, Pháp.

united states donald trump washington joe biden barack obama singapore indonesia nato loans lyon li ngo bi nh lan kremlin hoa ukraina cho nam kuala lumpur mariupol asean donetsk crim trong nga trung nghi tuy hn ch nh kinh lugansk hoa k trung qu indo pacific strategy ens lyon rfi cu matxc rfi ti rfi xin

Chính sách của Biden đối với Việt Nam: Mềm dẻo, linh hoạt hơn

Play Episode Listen Later Jan 17, 2022 12:04

Ngày 20/1/2022 đánh dấu một năm tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden lên cầm quyền. Đây là dịp để tổng kết một năm quan hệ Mỹ - Việt dưới thời vị tổng thống Dân Chủ này. Nhìn chung, trong một năm qua, quan hệ giữa Hà Nội và Washington vẫn tiếp tục phát triển. Tổng thống Biden đã không thay đổi một cách căn bản chính sách của người tiền nhiệm Donald Trump đối với Việt Nam, kể từ nay được xem là đối tác chiến lược quan trọng của Mỹ ở khu vực Đông Nam Á. Quan hệ Việt-Mỹ một năm qua đã được đánh dấu bằng hai chuyến viếng thăm quan trọng đến Việt Nam: Chuyến thăm của phó tổng thống Kamala Harris trong tháng 8/2021 và chuyến thăm của bộ trưởng Quốc Phòng Lloyd Austin trước đó một tháng. Như nhận định của Chander Shekhar, trong một bài viết đề ngày 20/09/2021 trên trang web của Hội Chính sách châu Á-Thái Bình Dương của Úc, hai chuyến thăm này, cùng với việc ngoại trưởng Antony Blinken dự hội nghị trực tuyến các ngoại trưởng Thượng đỉnh Đông Á trong tháng 8 cho thấy tầm quan trọng chiến lược ngày càng tăng của khu vực Đông Nam Á trong chính sách ngoại giao của Mỹ kể từ khi tổng thống Biden lên cầm quyền. Riêng đối với Việt Nam, chính sách của tổng thống Joe Biden tuy không có nhiều thay đổi so với thời Donald Trump, nhưng chính quyền của ông có cách tiếp cận mềm dẻo, linh hoạt hơn, bớt gay gắt hơn. Đó là nhận định chung của nhà nghiên cứu Lê Hồng Hiệp, Viện Nghiên cứu Đông Nam Á, Singapore, trả lời phỏng vấn RFI Việt ngữ ngày 10/01/2022. RFI: Xin kính chào nhà nghiên cứu Lê Hồng Hiệp. Theo anh, nhìn chung, trong năm cầm quyền đầu tiên, tổng thống Joe Biden đã đưa ra những bước gì mới trong chính sách đối với Việt Nam, hay là trước mắt, ông vẫn theo chính sách của chính quyền tiền nhiệm Donald Trump? Lê Hồng Hiệp: Nhìn tổng thể, trong một năm cầm quyền vừa qua của ông Joe Biden, ta có thể chia ra thành hai giai đoạn. Giai đoạn từ tháng 1 cho đến khoảng tháng 6, 7. Trong giai đoạn đầu này, chính quyền Biden có quá nhiều vấn đề đối nội phải giải quyết, từ đối phó với dịch Covid-19 đến phục hồi kinh tế, cho nên họ không có nhiều thời gian và sức lực cho mặt trận đối ngoại. Chính vì vậy đã có một số trục trặc trong chính sách đối ngoại của Mỹ, cũng như là trong quan hệ giữa Mỹ với một số đối tác, trong đó có các đối tác Đông Nam Á. Ví dụ như ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã không dự hội nghị trực tuyến với các ngoai trưởng ASEAN. Điều này đã bị chỉ trích, coi như là một sự không nghiêm túc hay là sự lơ là của chính quyền Biden đối với các nước ASEAN nói riêng và khu vực châu Á nói chung. Tuy nhiên, kể từ tháng 7 đến nay, có lẽ là sau khi đã giải quyết ổn thỏa bước đầu các vấn đề đối nội, chính quyền Biden mới dành nhiều nguồn lực hơn, nhiều sự quan tâm hơn cho các vấn đề đối ngoại, trong đó có quan hệ với các nước ASEAN và Việt Nam. Trong bối cảnh như vậy, quan hệ Việt-Mỹ cũng đã bắt đầu có những chuyển động kể từ khoảng giữa năm vừa qua. Cho tới nay, chính quyền Biden nhìn chung vẫn giữ đường lối cơ bản đối với Việt Nam của chính quyền Trump, tiêu biểu là coi trọng vai trò của Việt Nam trong chiến lược về vùng Ấn Độ - Thái Bình Dương và ở khu vực Đông Nam Á nói riêng. Hồi đầu năm 2021, chính quyền Mỹ có giải mật chiến lược của Mỹ đối với vùng Ấn Độ -Thái Bình Dương, đề cập đến một số đối tác chủ chốt của Mỹ ở khu vực. Riêng ở Đông Nam Á, có một điều thú vị là tài liệu này không hề nhắc đến Thái Lan và Philippines, hai đồng minh hiệp ước của Mỹ trong khu vực, mà chỉ nhắc tới Indonesia và Việt Nam. Đây được coi là chỉ dấu cho thấy chính quyền Trump thời bấy giờ đã coi trọng vai trò của Việt Nam trong chiến lược khu vực. Sang chính quyền Biden thì xu hướng đấy vẫn được duy trì, tiêu biểu là phát biểu tại một sự kiện của Viện Hòa bình Hoa Kỳ tổ chức vào ngày 19/11 vừa rồi, ông Kurt Campbell, điều phối viên của Hội đồng An ninh Quốc gia Hoa Kỳ về vùng Ấn Độ - Thái Bình Dương, cũng nói rằng Ấn Độ, Việt Nam và một vài nước khác sẽ là các quốc gia trọng yếu, sẽ định hình cho tương lai châu Á. Do vậy, Hoa Kỳ sẽ coi trọng phát triển quan hệ với Việt Nam. Điều đó cho thấy vai trò của Việt Nam trong chính sách của Mỹ đối với khu vực dưới thời Biden không có thay đổi nhiều. Tuy nhiên, chính quyền Biden có một sự điều chỉnh nhất định, giảm mức độ căng thẳng, gay gắt, đối đầu trong một số vấn đề, thay vào đó là cách tiếp cận linh hoạt, mềm dẻo hơn.” RFI: Thưa anh Lê Hồng Hiệp, điểm lại một năm quan hệ Mỹ Việt dưới thời tổng thống Biden, có những sự kiện nào nổi bật, đánh dấu mối quan hệ này? Lê Hồng Hiệp: Thứ nhất là có một số chuyến thăm cấp cao của giới chức hai bên: Chuyến thăm của bộ trưởng Quốc Phòng Hoa Kỳ Lloyd Austin và của phó tổng thống Kamala Harris tới Việt Nam mùa hè vừa rồi. Về phía Việt Nam thì có chuyến đi làm việc của chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc dự phiên họp của Liên Hiệp Quốc, dù không đi thăm song phương, nhưng trong thời gian dự họp Liên Hiệp Quốc, ông cũng đã có một số hoạt động bên lề nhằm tăng cường quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ. Việc thứ hai cho thấy sự quan tâm của Mỹ đối với Việt Nam, đó là Mỹ viện trợ vac-xin ngừa Covid-19 quy mô lớn cho Việt Nam. Cho tới nay, Mỹ là nước viện trợ vac-xin nhiều nhất cho Việt Nam, với hơn 20 triệu liều. Đó là sự hỗ trợ rất kịp thời, giúp Việt Nam có được tốc độ phủ vac-xin nhanh hơn, đối phó tốt hơn với đại dịch này. Thứ ba là Mỹ và Việt Nam tiếp tục tăng cường quan hệ chiến lược, đặc biệt là an ninh biển. Mỹ đã tiếp tục hỗ trợ Việt Nam tăng cường năng lực an ninh hàng hải. Tháng sáu vừa rồi, Mỹ đã chuyển cho Việt Nam tàu cảnh sát biển 8021, tàu tuần duyên lớn thứ hai mà Mỹ chuyển giao cho Việt Nam. Điều này là một ví dụ mới cho thấy tầm quan trọng của hợp tác an ninh biển trong quan hệ song phương trong bối cảnh hai bên có chung các mối lo ngại về an ninh trên biển, đặc biệt là ở Biển Đông. Điểm thứ tư là vào tháng 04/2021, bộ Tài Chính Hoa Kỳ đã thông báo là không có đủ bằng chứng để kết luận Việt Nam thao túng tiền tệ và như vậy là Mỹ đã đưa Việt Nam ra khỏi danh sách các quốc gia mà chính quyền Donald Trump cho là thao túng tỷ giá hối đoái để làm lợi cho các hoạt động thương mại. Điều này cũng cho thấy là dưới thời tổng thống Biden, Mỹ áp dụng một cách tiếp cận ít gay gắt hơn so với chính quyền Trump, một cách tiếp cận linh hoạt, mềm dẻo hơn với các đối tác, trong đó có Việt Nam. Có lẻ nhờ sự điều chỉnh như vậy và nhờ áp lực trong quan hệ song phương không còn lớn như trước, một điều đáng ghi nhận là trong năm 2021, Việt Nam tiếp tục có mức xuất siêu lớn sang Mỹ. Mỹ tiếp tục là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, với kim ngạch ước tính là 95,6 tỷ đôla. Quan hệ song phương, đặc biệt là về mặt kinh tế, thương mại, tiếp tục có những bước phát triển vững chắc. RFI: Mặc dù quan hệ Mỹ-Việt trong năm đầu tiên dưới thời tổng thống Biden vẫn tiếp tục được thắt chặt như anh vừa trình bày, nhưng Việt Nam có vẻ như vẫn cố duy trì thế cân bằng trong quan hệ với Hoa Kỳ và với Trung Quốc. Vì sao Việt Nam cho tới nay vẫn không đáp ứng yêu cầu của Mỹ nâng cấp quan hệ song phương lên thành đối tác chiến lược? Lê Hồng Hiệp: Thứ nhất, đối với Việt Nam, Mỹ là quan trọng, nhưng Trung Quốc cũng quan trọng không kém. Quan hệ thương mại giữa Việt Nam với Trung Quốc thậm chí còn lớn hơn. Trung Quốc lâu nay vẫn là đối tác thương mại hàng đầu của Việt Nam. Việt Nam cũng rất muốn duy trì quan hệ tốt với Trung Quốc để giúp phát triển kinh tế trong nước. Việt Nam rất muốn thúc đẩy quan hệ với Mỹ, nhưng đồng thời không muốn làm ảnh hưởng đến quan hệ với Trung Quốc. Thứ hai, trong bối cảnh căng thẳng chiến lược giữa Hoa Kỳ với Trung Quốc ngày càng tăng, Việt Nam cũng muốn duy trì một sự cân bằng để làm sao có thể duy trì sự tự chủ về chiến lược, mà không bị lôi kéo vào sự cạnh tranh giữa hai cường quốc. Việt Nam cũng có thể muốn có một đòn bẫy để mặc cả hay đàm phán với Mỹ trên một số vấn đề khác. Thứ ba, cũng có nhiều người cho rằng danh xưng không quan trọng. Cho dù quan hệ giữa hai nước hiện chỉ là đối tác toàn diện, nhưng nhiều người ở phía Mỹ cũng như ở phía Việt Nam nghĩ rằng trên thực tế đó đã là quan hệ đối tác chiến lược rồi. Vừa rồi tôi có tổ chức một cuộc tọa đàm với sự tham gia của ông Ted Osius, cựu đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam và ông Osius cũng đã nhấn mạnh điều này. Quan điểm này cũng được một số quan chức hay cựu quan chức của Việt Nam chia sẽ, ví dụ như cựu thứ trưởng Ngoại Giao Phạm Quang Vinh cũng cho rằng quan hệ Việt Nam thực chất đã là đối tác chiến lược rồi, nên không nhất thiết đưa lên danh nghĩa chiến lược. Nhưng quan điểm của tôi là mặc dù đúng là danh xưng không quan trọng bằng chuyển động thực chất trong quan hệ song phương, tuy nhiên vẫn cần khuôn khổ pháp lý, danh chính ngôn thuận cho quan hệ song phương, tại vì có một số hoạt động vẫn cần có khuôn khổ pháp lý làm nền tảng. Ví như các ngân sách cho quan hệ song phương muốn được Quốc Hội Mỹ thông qua thì cũng cần phải có một cơ sở nào đấy để lý giải cho ngân sách đó. Như vậy, nếu có một khuôn khổ đối tác chiến lược thì vấn đề đó sẽ được giải quyết một cách ổn thỏa hơn. Chính vì vậy,tôi cũng nghe một số quan điểm cho rằng, việc nâng cấp đối tác chiến lược không phải là Việt Nam không muốn thực hiện, mà là chỉ chọn một thời điểm thích hợp để thực hiện. Cũng có ý kiến cho rằng, thời điểm thích hợp là năm 2023, khi Việt Nam và Hoa Kỳ kỷ niệm 10 năm ký tuyên bố quan hệ đối tác toàn diện. Tôi cũng tin rằng đó là thời điểm thích hợp và Việt Nam không nên bỏ lỡ dịp ký đối tác chiến lược với Mỹ trước k hi mọi thứ trở nên phức tạp hơn và bất lợi hơn cho Việt Nam. RFI: Thưa anh Lê Hồng Hiệp, tuy rằng Việt Nam chưa thể là đồng minh của Mỹ giống như một số nước khác, nhưng trong cuộc đối đầu với Trung Quốc trên vấn đề Biển Đông, Việt Nam có thể trông chờ những gì từ phía Hoa Kỳ? Lê Hồng Hiệp: Mối lo ngại chung về sự đối địch của Trung Quốc cũng như sự lấn lướt ngày càng gia tăng của Trung Quốc trên Biển Đông có thể được coi là một trong những động lực chính cho sự phát triển quan hệ Mỹ-Việt trong thời gian qua. Trong thời gian tới, tôi nghĩ là vấn đề Biển Đông sẽ vẫn là một trong những động lực quan trọng cho quan hệ song phương. Phía Việt Nam thì muốn có một sự cân bằng chiến lược trong khu vực và có sự can dự của các cường quốc bên ngoài để cân bằng lại sức mạnh của Trung Quốc, trong bối cảnh mà các nước trong khu vực có sự chênh lệch quá lớn về sức mạnh với Trung Quốc. Chính vì vậy sự tham gia của những nước như Hoa Kỳ hay các đồng minh của Hoa Kỳ ở bên ngoài vào khu vực Biển Đông thì sẽ có lợi cho Việt Nam. Việt Nam trông chờ thứ nhất là sự tiếp tục hiện diện của Hoa Kỳ ở khu vực, đặc biệt là về mặt quân sự. Thứ hai là Việt Nam trông chờ việc duy trì trật tự khu vực dựa trên luật lệ mà Hoa Kỳ và các nước đồng minh rất muốn, đặc biệt là bảo đảm luật pháp quốc tế ở Biển Đông, tại vì điều này có lợi cho Việt Nam. Thứ ba là Việt Nam mong chờ Hoa Kỳ ủng hộ Việt Nam trong các diễn đàn quốc tế, để nâng cao vị thế của Việt Nam trong việc ứng phó với sức ép của Trung Quốc. Thứ tư, Việt Nam cũng trông chờ Hoa Kỳ giúp Việt Nam tăng cường năng ực hàng hải. Thứ năm, cũng rất là quan trọng, Việt Nam muốn Hoa Kỳ duy trì các hoạt động trên thực địa để có thể kiểm soát các hành vi của Trung Quốc. Một trong những hoạt động đó có thể là tiếp tục duy trì các chiến dịch đảm bảo tự do hàng hải ở Biển Đông.

covid-19 donald trump washington joe biden singapore philippines indonesia kamala harris li ngo bi nh sang lan ri ng antony blinken cho nam quan asean chuy l'h xu nguy linh trong nghi tuy ch nh giai hoa k trung qu osius rfi th nam hoa k rfi vi rfi xin

Việt Nam ứng phó với biến đổi khí hậu: Những mặt tích cực và hạn chế

Play Episode Listen Later Nov 1, 2021 12:03

Là một trong 4 quốc gia gánh chịu những tác hại năng nề nhất của biến đổi khí hậu, tại Hội nghị Thượng đỉnh Paris COP 21, Việt Nam đã cam kết sẽ cắt giảm 8% lượng khí nhà kính phát thải vào năm 2030 so với năm 2005 và có thể giảm đến 25% nếu nhận được sự hỗ trợ hiệu quả từ cộng đồng quốc tế. Nhân dịp hội nghị khí hậu COP 26 vừa khai mạc ở Glasgow ngày 31/10/2021, chúng ta hãy tìm hiểu xem các biện pháp ứng phó với biến đổi khí hậu của Việt Nam có những mặt tích cực và những hạn chế nào? Mời quý vị nghe ý kiến của tiến sĩ Huỳnh Long Vân, Nhóm Nghiên cứu Văn Hóa Đồng Nai Cửu Long Úc Châu. RFI: Xin kính chào ông Huỳnh Long Vân. Trước hết xin ông cho biết là phát triển kinh tế của Việt Nam bị biến đổi khí hậu đe dọa như thế nào? TS Huỳnh Long Vân: Phát triển kinh tế của Việt Nam gắn liền với địa hình đặc biệt của một quốc gia trải dài từ Bắc xuống Nam dọc theo bờ biển dài 3200km với 112 cửa sông. Vùng duyên hải, nơi cư ngụ của hơn 74% dân số, là cột sống của nền kinh tế Việt Nam: 80 % sản xuất kỹ nghệ của Việt Nam tập trung trên vùng đất nhỏ hẹp dọc theo duyên hải từ Hải Phòng đến Thành Phố Hồ Chí Minh. Sản xuất nông nghiệp chủ yếu ở những vùng đất thấp, đóng góp 24% GDP, 30% hàng xuất khẩu. Riêng châu thổ đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đóng góp 45,8% lượng nông phẩm của toàn quốc và 80% lượng gạo xuất khẩu mỗi năm. Theo những dự đoán của bộ Tài Nguyên và Môi Trường Việt Nam (MONROE), đến năm 2100, mực nước biển dọc theo bờ biển Việt Nam có thể dâng cao 1m. Nước biển dâng cao, phối hợp với giông bão, sẽ là mối đe dọa nghiêm trọng lên các thành phố vùng duyên hải, các hải cảng, các cơ sở hạ tầng. Ngược lại trong trường hợp hạn hán gay gắt, nước mặn xâm nhập sâu hơn vào nội địa, đặc biệt ở vùng châu thổ ĐBSCL. Theo Phúc trình của Ủy Ban Liên Chính Phủ IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) 2007 về BĐKH, cho thấy khi nhiệt độ trung bình toàn cầu tăng 1,5°C mực nước biển ở Biển Đông sẽ dâng cao khoảng 0,51 - 0,66m vào năm 2100 và như thế sẽ gây ra những tác động như sau: Trung phần Việt Nam có nhiều dòng sông ngắn bắt nguồn từ dãy Trường Sơn, chảy ra các vùng đồng bằng duyên hải, nên trong tương lai khi mực nước biển dâng cao 0,5-0,6m và trong trường hợp có mưa to trong nhiều ngày, sẽ có những trận lũ lụt khủng khiếp kéo dài hơn so với hiện tại. Một phần của các khu kinh tế ở châu thổ sông Hồng, Đông Bắc phần (Quảng Ninh), Bắc và Nam Trung phần từ Quảng Bình, Thừa Thiên-Huế, Đà Nẵng, Khánh Hoà đến Bình Định và ở Đông Nam phần sẽ bị ngập nước vào mùa mưa. Riêng ĐBSCL, do dòng chảy sông Mekong dao động rất mạnh theo mùa, nên hằng năm bị ngập lụt vào mùa mưa và ngập mặn vào mùa khô Khi nước biển dâng cao 0,5-0,6m tình trạng ngập nước và ngập mặn theo mùa sẽ trầm trọng hơn so với hiện nay. Tóm lại, dù những mục tiêu của Hiệp định Paris 2015 giới hạn nhiệt độ tăng 1,5°C có đạt được, nước biển vẫn tiếp tục dâng cao 0,51-0,66m vào cuối thế kỷ XXI, đủ để gây ra những tổn thất đáng kể đối với những khu kỹ nghệ tập trung ở vùng duyên hải, cũng như trong canh tác nông ngư nghiệp, gây khó khăn cho cuộc sống của người dân toàn quốc nói chung và ĐBSCL nói riêng. Phúc trình mới nhất của IPCC vào tháng 8/2021 cho thấy viễn ảnh đen tối hơn về những tác động của BĐKH, Trái đất đang trên đà bị hâm nóng thêm 1.5°C, và trong vòng 2 thập niên sẽ chạm ngưỡng 1.5°C, nếu khí nhà kính tiếp tục được phát thải như hiện nay. RFI: Về kế hoạch cắt giảm khí thải như đã cam kết tại hội nghị COP21, Việt Nam hiện đang tiến hành đến đâu? TS Huỳnh Long Vân: Việt Nam đang trên đà phát triển nhanh chóng, nên nhu cầu năng lượng và lượng khí nhà kính phát thải ngày càng gia tăng. Công nghiệp là ngành có tốc độ tăng trưởng cao nhất và đóng góp lớn vào nền kinh tế của Việt Nam. Cho nên, lượng phát thải khí CO2 ra môi trường là rất lớn và con số này đang tiếp tục tăng: Vào năm 2014, Bộ Tài Nguyên và Môi Trường (TN&MT) đã báo cáo kết quả kiểm kê khí nhà kính, xác định bốn lĩnh vực phát khí thải chính tại Việt Nam: năng lượng; nông nghiệp; sử dụng đất, thay đổi sử dụng đất và lâm nghiệp (Land Use, Land use Change and Forestry-LULUCF) và các khu chế xuất và giao thông vận tải. Ước tính công nghiệp Việt Nam sẽ phát thải 300 triệu tấn CO2 tương đương vào năm 2020 và 520 triệu tấn vào năm 2030. Mặc dù là một quốc gia đang phát triển, không có nghĩa vụ cắt giảm khí nhà kính, nhưng Việt Nam đã tích cực, nhanh chóng phê chuẩn Nghị định thư Kyoto và tự nguyện tham gia vào kế hoạch “Dự kiến quyết tâm đóng góp của từng quốc gia (Intended National Determined Contribution-INDC). Được sự hỗ trợ của các quốc gia Bắc Âu, Đức, Úc v.v..., Việt Nam đã thiết lập 24 phương án để cắt giảm khí nhà kính phát thải. RFI: Riêng về lĩnh vực năng lượng, Việt Nam đang phát triển các năng lượng tái tạo như thế nào để hạn chế tác động của biến đổi khí hậu? TS Huỳnh Long Vân: Trong bối cảnh tiềm năng thủy điện lớn cơ bản đã khai thác hết, nhiệt điện than khó thu xếp vốn quốc tế do cam kết chống biến đổi khí hậu toàn cầu, nhiệt điện khí hóa lỏng phụ thuộc vào nguồn nhiên liệu thế giới, cho nên việc phát triển năng lượng tái tạo nói chung được Việt Nam chú trọng. Ngoài điện gió, điện mặt trời là nguồn năng lượng tái tạo khác được Việt Nam khai thác. Việt Nam có tiềm năng lớn về năng lượng mặt trời, do ở gần xích đạo và tồn tại những vùng khô nắng nhiều, như vùng biên giới Tây Nam Bộ giáp ranh Cam Bốt và các tỉnh nam Trung Bộ. Vì thế, điện mặt trời cũng đang được nhà nước Việt Nam khuyến khích phát triển khi dừng các dự án điện hạt nhân và giảm bớt các nhà máy nhiệt điện sử dụng nhiên liệu hóa thạch. RFI: Theo ông đâu là những mặt tích cực của các biện pháp ứng phó với biến đổi khí hậu ở Việt Nam? TS Huỳnh Long Vân: Ngoài những phương án cắt giảm khí nhà kính phát thải và phát triển năng lượng tái tạo, Việt Nam còn có thêm hai dự án: Thứ nhất là dự án hợp tác giữa Viện Dầu khí Việt Nam và Tập đoàn quốc tế Großmann Ingenieur Consult GmbH (GICON®) ứng dụng các công nghệ mới: sử dụng điện gió - khi không được huy động- để sản xuất khí Hydrogen bằng nước biển; sử dụng công nghệ sinh học và điện giải nước để chuyển hóa sinh khối (Biomass) thành methane sinh học. Đây là điểm rất khích lệ cho thấy Việt Nam bắt đầu nhận ra giá trị về năng lượng và những ứng dụng hữu ích của của khí Hydrogen. Ước mong những dự án về khí Hydrogen XANH được triển khai rộng rải như, tồn trữ năng lượng Hydrogen dưới dạng Hydrogen pin và chuyên chở Hydrogen dưới dạng một chất liệu tiền-năng lượng (pro-energy substance) đến các trạm phân phối Hydrogen để đáp ứng nhu cầu năng lượng sạch của Việt Nam trong tương lai. Thứ hai là dự án “Lúa gạo: Nguồn năng lượng xanh” ,do GIZ Việt Nam và Sanofi Việt Nam, triển khai phát triển nguồn năng lượng sinh khối, chuyển đổi lò hơi sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang sử dụng sinh khối trấu ở nhà máy Sanofi Việt Nam, nhằm giảm lượng chất thải và không khí ô nhiễm. Ngoài ra, sản phẩm phụ của quá trình đốt cháy trấu là tro trấu. Tro trấu có hàm lượng cao silica chính là nguồn nguyên liệu phụ gia cho các ngành công nghệ gạch ngói, xây cất, phân bón hữu cơ. Tuy nhiên, hiện tại tro trấu vẫn chưa được khai thác và sử dụng hiệu quả. Thông qua dự án này, nhà máy Sanofi Việt Nam sẽ giảm 40% chi phí hơi nước và đặc biệt sẽ sử dụng 100% nguồn năng lượng sinh khối trấu trong sản xuất, góp phần vào sự phát triển bền vững của kinh tế, xã hội và môi trường tại Việt Nam. RFI: Nhưng bên cạnh đó, còn những lĩnh vực nào mà theo ông, Việt Nam chưa quan tâm đúng mức? TS Huỳnh Long Vân: Trước nhất là về sản xuất nông nghiệp. Quả địa cầu sẽ bị hâm nóng ít nhất là 1,5°C trong thời gian vài thập niên sắp tới, dù lượng khí nhà kính phát thải có được cắt giảm mạnh mẽ hay không và khi đó nước biển sẽ dâng cao thêm 0,51-0,66m. Như thế, tình trạng ngập lụt trong mùa mưa và ngập mặn trong mùa khô của ĐBSCL sẽ trầm trọng hơn so với hiện nay, như đã trình bày bên trên. Để tự cứu mình, Viện Quy hoạch Thủy lợi miền Nam đã phác họa kế hoạch ứng phó, để có đủ nước ngọt dùng cho sinh hoạt, cũng như thiết kế các công trình ngăn mặn, thoát lũ. Tuy nhiên, ĐBSCL không chỉ bị tác động bởi BĐKH, mà còn đứng trước những thử thách khác do chính các kế hoạch sản xuất nông ngư nghiệp tạo ra: Thứ nhất, trong khi nước biển dâng mỗi năm chỉ khoảng 2-3mm, việc khai thác nước ngầm thiếu kiểm soát khiến cho ĐBSCL bị sụt lún gấp nhiều lần so với nước biển dâng cao. Thứ hai là việc tiếp tục canh tác lúa vụ 3. Thứ ba là việc chuyển tải nước sông Hậu xuống vùng duyên hải để trồng lúa và nuôi trồng thủy sản nước ngọt/lợ làm trầm trọng thêm tình trạng xâm nhập mặn vào mùa khô. Những sinh hoạt vừa kể của người dân là do chủ trương thiếu nhất quán của các địa phương, khiến chúng ta không khỏi hoài nghi về hiệu quả của kế hoạch ứng phó ảnh hưởng của nước biển dâng cao do tác động của biến đổi khí hậu mà Viện Quy hoạch Thủy lợi miền Nam vạch ra cho ĐBSCL. Rừng đước, ngoài chức năng bảo vệ bờ biển chống sạt lở và giông bão, còn có chức năng hấp thụ khí nhà kính, nhờ phản ứng sinh học quang hợp và tồn trữ carbon dưới dạng than bùn. Đốn rừng đước để lấy đất đào ao nuôi tôm không chỉ làm mất đi 3 chức năng thiên nhiên quý báu đó, mà còn biến các ao nuôi tôm thành các trũng phát thải khí methane. Không giống như những bãi rác và các đống cỏ mụt rơm rạ, các ao nuôi tôm nằm rải rác khắp nơi, nên việc thu gom khí methane phát thải từ các ao này không thể thực hiện được. Methane phóng thích tồn tại trong bầu khí quyển 100 năm và gây ra hiệu ứng khí nhà kính gấp 28-34 lần so với khí carbonic. Những tác động tiêu cực này phải được nhận thấy, không nên vì cái lợi trước mắt của nuôi trồng loại thủy sản này mà cho phép các quận huyện vùng duyên hải tiếp tục đua nhau gia tăng diện tích ao đầm nuôi tôm. Còn về việc cắt giảm và thu gom khí nhà kính phát thải, tuy Việt Nam tỏ ra rất tích cực, nhưng vẫn còn một vài lãnh vực chưa được quan tâm đến trong kế hoạch cắt giảm khí nhà kính, như khu công nghệ lọc dầu, sản xuất xi măng, gạch ngói, doanh nghiệp sản xuất ô tô, xe máy, vật liệu xây cất, chế xuất thực phẩm, ở các chung cư, cao ốc, bến cảng, cảng hàng không, v.v. Ngoài các nhà máy điện than, các nhà máy điện sử dụng dầu cặn, sinh khối và trấu, khí đốt thiên nhiên cũng đều phát khí thải, vì thế Việt Nam cần nghiên cứu phát triển “Công nghệ Thu gom khí nhà kính” có hiệu quả cao. Đây là lãnh vực chưa hề được Việt Nam quan tâm đến. Có được công nghệ thu gom khí nhà kính phát thải không chỉ đáp ứng mục tiêu net-zero phát thải, nhưng quan trọng hơn nữa là tạo ra điều kiện để tổng hợp sản xuất Methane sinh học (CO2 thu gom + H2 xanh tạo ra từ nguồn điện gió hay điện mặt trời). Nguồn Methane sinh học này sẽ là nhiên liệu cho các nhà máy điện khí của Việt Nam và Việt Nam có được một “Chu Trình Kín” sản xuất điện năng với net-zero phát thải.

change land climate change cops gro glasgow co2 gdp ngo bi xxi nh ri hydrogen bt ng kyoto ipcc hu cho nam methane kh tro thi land use nguy trong mekong cop21 trung nghi khi tuy biomass ngh namb quy ngu ninh trung b paris cop cam b rfi v nam trung bscl long bscl rfi xin

Tạp chí Việt Nam - Vac-xin ngừa Covid-19 của Việt Nam: Hiệu quả và tính khả thi

Play Episode Listen Later Sep 13, 2021 12:47

Để đạt được miễn dịch cộng đồng, Việt Nam, với dân số trên 96 triệu, cần ít nhất 150 triệu liều vac-xin. Hiện nay nguồn cung không đáp ứng được nhu cầu và thế giới trong tương lai có lẽ phải sống chung với SARS-CoV-2 và các biến chủng của virus này, có nghĩa là có thể mỗi 6 tháng hay hằng năm phải chích ngừa bổ trợ. Để đảm bảo nguồn cung và an ninh y tế, sẵn sàng ứng phó khi có những đại dịch có thể xảy ra trong tương lai, Việt Nam đang tiến hành kế hoạch sản xuất vac-xin nội địa, dự kiến được sử dụng trong năm 2022. Hiệu quả và tính khả thi của dự án sản xuất vac-xin nội địa là như thế nào, hôm nay chúng tôi xin mời quý vị nghe bài phỏng vấn dược sĩ Huỳnh Long Vân, tiến sĩ Vi khuẩn-Miễn dịch học, chuyên khảo về công nghệ vac-xin, nhóm Nghiên cứu Văn hóa Đồng Nai Cửu Long Úc Châu. RFI: Xin kính chào ông Huỳnh Long Vân, trước hết xin ông nhắc lại là Việt Nam hiện nay nghiên cứu phát triển những vac-xin nội địa nào ? Tiến sĩ Huỳnh Long Vân: Kính chào quý thính giả của Đài Phát thanh quốc tế Pháp RFI, kính chào Thanh Phương. Hôm nay tôi rất hân hạnh được trình bày với tất cả quý vị một số ý kiến và nhận xét của riêng tôi về một đề tài sống động liên quan đến sinh mạng của mọi người trên toàn cầu và đặc biệt đối với đồng bào của chúng ta ở Việt Nam dựa vào những kinh nghiệm thu thập được trong khoảng thời gian gần 15 năm nghiên cứu khoa học ở Đại học New England, Armidale NSW và Tổ chức nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghiệp CSIRO của Úc châu. Hiện ở Việt Nam đang có 3 vac-xin đang trong giai đoạn triển khai là Nano Covax, 100% thuộc quyền sở hữu của những công ty quốc nội, Covivac do hợp đồng với các tổ chức nghiên cứu khoa học ngoại quốc và Self Amplifying mRNA ARCT-154, vac-xin dưới hình thức chuyển giao công nghệ. RFI: Trong khi chờ phát triển xong các vac-xin nội địa đó, thì Việt Nam đã cấp phép sử dụng cho một số vac-xin của nước ngoài. Theo ông thì mức độ an toàn và hiệu quả của các vac-xin này là như thế nào? Tiến sĩ Huỳnh Long Vân: Sáu loại vac-xin đã được phê duyệt cho phép sử dụng ở Việt Nam được chia thành 3 nhóm: Nhóm thứ nhất là vac-xin mRNA gồm: Pfizer-BioNTec và Moderna. Nhóm thứ hai là vac-xin vector gồm: AstraZeneca, Janssen và Sputnik-V. Nhóm thứ ba là Viro Cell của Sinovac, Trung Quốc, sản xuất theo công nghệ cổ điển. Nếu dựa vào phê duyệt của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) làm chuẩn thì 5 trong 6 vac-xin COVID-19 được phép sử dụng tiêm phòng ở Việt Nam, kể cả Viro Cell của Trung Quốc, đạt tiêu chuẩn an toàn, ngoại trừ Sputnik -V, vac-xin của Liên bang Nga. Nhưng nếu dựa vào những những kiến thức về công nghệ vac-xin, cùng với những dữ liệu đã được công bố rộng rãi trên các tạp chí khoa học thế giới về mức độ an toàn và hiệu quả của 6 vac-xin trên trong điều kiện thực tế, như đối với những triệu chứng của COVID-19, số ca phải nhập viện, số tử vong và đối với các biến chủng, 6 vac-xin đang sử dụng ở Việt Nam có thể được xếp hạng theo thứ tự phân nhóm 1,2,3 vừa trình bày và Viro Cell của Trung Quốc kém hiệu quả nhất. Tuy kém, nhưng không thể kết luận Viro Cell vac-xin không có hiệu quả, bởi vì tiêm chủng là quá trình huấn luyện hệ thống miễn dịch giúp cơ thể phát triển khả năng chống lại mầm bệnh và vac-xin hoạt động bằng cách khai thác trí nhớ của hệ thống miễn dịch RFI: Thế còn mức độ an toàn và hiệu quả của 3 loại vac-xin dự kiến sản xuất nội địa? Tiến sĩ Huỳnh Long Vân: Đối với 3 loại vac-xin dự kiến sản xuất nội địa vì hiện đang trong giai đoạn thử nghiệm lâm sàng nên chưa thể đánh giá về mức độ an toàn và những hiệu quả phòng chống COVID-19 trong thực tế, ngoài một số thông tin sơ khởi thu thập được sau đây: Trước hết về vac-xin Nano Covax, là vac-xin 2 liều tiêm cách nhau 4 tuần, do Công ty cổ phần công nghệ Sinh học Dược Nanogen ở Thành Phố Hồ Chí Minh (TP HCM) kết hợp với Học viện Quân Y (Bộ Quốc Phòng) nghiên cứu sản xuất. Nano Covax thuộc loại “Protein based subunit vac-xin ”, nên chỉ có tác dụng kích hoạt thể miễn dịch thể loãng (Humoral response) của hệ miễn dịch thích nghi để tạo ra kháng thể. Vac-xin này đã được phép thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3 và kết quả của 1 phần thử nghiệm này đã được đệ trình lên Hội đồng Đạo đức, bộ Y Tế, cứu xét. Nanogen rất lạc quan và tin rằng Nano Covax sẽ sớm được phê duyệt để sử dụng cho “mục đích khẩn cấp” ,vì với năng xuất 120 triệu liều/năm và Nano Covax được bảo quản trong môi trường từ 2-8C. Đó là hai những yếu tố nhà chức trách Việt Nam mong muốn. Theo Hội đồng Đạo đức, vì vac-xin là sản phẩm đặc biệt, có tác động trên cộng đồng nên phải cẩn trọng từng bước đánh giá về tính an toàn (ngắn hạn và dài hạn), sự bền vững của tính sinh miễn dịch, đặc biệt là hiệu quả bảo vệ. Ngoài ra, cho đến nay, hồ sơ của Nano Covax vẫn chưa được trình cho WHO để phê duyệt khẩn cấp, nên triển vọng vac-xin này được WHO phê duyệt vẫn còn xa. Vì thế, việc công ty Nanogen ngày 08/8/2021 ký kết Hợp đồng bảo mật với công ty Vekaria Healthcare LLP của Ấn Độ để chuyển giao công nghệ, sản xuất và phân phối Nano Covax có phải là quá sớm? Có phải Nanogen làm chuyện “ĐẶT CÁI CÀY TRƯỚC CON TRÂU”, hay có ý định rập khuôn theo Sputnik-V vac-xin của Liên bang Nga, sẽ tung Nano Covax ra thị trường mà không cần phê duyệt của Tổ chức Y tế Thế giới WHO? RFI: Đó là nói về Nano Covax, loại vac-xin thuần túy nội địa, còn về Covivax, vac-xin được phát triển với sự hợp tác quốc tế? Tiến sĩ Huỳnh Long Vân: Covivax là vac-xin 2 liều chích cách nhau 4 tuần, do Viện Vac-xin và Sinh phẩm Nha Trang và Vabiotech phát triển. Đây là dự án hợp tác với các trường Đại học của Hoa Kỳ (Mount Sinai, New York; Texas, Austin) và tổ chức PATH, là một nhánh nằm trong liên minh sáng tạo và phát triển vac-xin COVID-19 (CEPI). Ba đơn vị sản xuất (IVAC- Việt Nam, GPO- Thái Lan, Butantan-Brazil) cùng nghiên cứu phát triển dưới sự hỗ trợ kỹ thuật của tổ chức PATH. Covivax được IVAC-Việt Nam bắt đầu nghiên cứu và phát triển từ tháng 5/2020 sử dụng công nghệ vector. Là một vac-xin vector nên Covivac có tác động giống như AstraZeneca, Janssen-J&J và Sputnik-V, kích hoạt toàn bộ hệ miễn dịch của chủ thể. Vac-xin này hiện đang được thử nghiệm trong giai đoạn 1 và sắp bước sang giai đoạn 2. RFI: Còn về vac-xin Self Amplifying mRNA ARCT-154, sẽ được sản xuất nhờ chuyển giao công nghệ từ Công ty Arcturus Therapeutics, Inc. Hoa Kỳ? Tiến sĩ Huỳnh Long Vân: Đây là loại vac-xin 2 liều tiêm cách nhau 28 ngày, có khả năng chống lại các biến chủng mới nguy hiểm như Delta (Ấn Độ), Alpha (Anh), Beta (Nam Phi), Gamma (Brazil). ARCT-154 sử dụng công nghệ sa-mRNA với đặc tính tự nhân phiên bản mRNA, tạo điều kiện để vac-xin được dùng tiêm chủng với liều lượng thấp hơn so với vac-xin Pfizer và Moderna, nên rất thích hợp cho tiêm chủng đại trà, và sớm đạt được miễn dịch cộng đồng. Thêm một yếu tố hấp dẫn khác của mRNA ARCT-154 là khi thành phẩm sẽ được “đông lạnh-sấy khô” (freeze-dried) vận chuyển phân phối dễ dàng và thích hợp đối với các quốc gia có mức thu thấp. Được sự hỗ trợ của bộ Y Tế và chính phủ Việt Nam, VinBioCare thuộc Tập đoàn Vingroup đã ký kết với Arcturus Therapeutics, Inc, của Hoa Kỳ nhận chuyển giao độc quyền công nghệ sản xuất vac-xin sa-mRNA ARCT-154 và đầu tư xây dựng nhà máy sản xuất vac-xin tại Khu Công nghệ cao Hòa Lạc. Ngày 02/8/2021, bộ Y Tế đã phê duyệt đề cương nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng vac-xin ARCT-154 COVID-19, để đánh giá hiệu quả trong điều kiện thực tế: mức độ an toàn và hiệu quả đối với những triệu chứng của COVID-19, số ca phải nhập viện, số tử vong và đối với các biến chủng. Với năng lực sản xuất lên tới 200 triệu liều/năm, dự kiến VinBioCare sẽ xuất xưởng những lô vac-xin phòng COVID-19 đầu tiên vào đầu năm 2022 để cung ứng duy nhất cho thị trường Việt Nam. Đứng trên phương diện miễn dịch học và công nghệ vac-xin để đánh giá, thì 3 vac-xin dự kiến sản xuất nội địa có thể được xếp hạng theo thứ tự như sau: 1. Self Amplifying mRNA ARCT-154 2. Covivac, Nano CoVax RFI: Như vậy phải chăng là nếu sản xuất dựa trên chuyển giao công nghệ như Self Amplifying mRNA ARCT-154 thì chúng ta sẽ có những vac-xin tốt hơn? Tiến sĩ Huỳnh Long Vân: Chuyển giao công nghệ là một quá trình thương lượng, không phải là vấn đề nài nỉ được hiến tặng. Vì thế thiết tưởng trong chiến lược “Ngoại giao Vac-xin ”, Việt Nam ở mọi cấp, mọi nơi, trong mọi tình huống và đối với bất cứ loại vac-xin COVID-19 nào, cũng không nên nhất cử nhứt động yêu cầu được chuyển giao công nghệ. Ngoài ra cần phải so sánh và lựa chọn trong yêu cầu chuyển giao công nghệ: Covivac của Vabiotech-Việt Nam là vector vac-xin sử dụng cùng công nghệ với AstraZeneca, Janssen-J&J và Sputnik-V, nhưng tại sao lại phải thương lượng ký hợp đồng chuyển giao công nghệ với Quỹ đầu tư trực tiếp của Liên bang Nga để đóng ống Sputnik-V với quy mô 5 triệu liều/tháng bắt đầu từ tháng 7/2021, và sẽ tiến tới chuyển giao công nghệ sản xuất với quy mô 100 triệu liều/tháng. Nano Covax của Nanogen-Việt Nam và COVID-19 vac-xin của Shionogi Nhật Bản là loại “protein based subunit vac-xin ” và S protein của SARS-CoV-2 được sản xuất từ cùng công nghệ tái tổ hợp protein và nếu có khác biệt gì đi nữa giữa Nano Covax và Shionogi COVID-19 vac-xin thì chỉ là ở chỗ S protein được sản xuất trong loại tế bào nào? Insect cells hay vi trùng E. Coli v.v. ? Nhưng vì sao Vabiotech lại ký hợp đồng với Shionogi Nhật Bản để hợp tác sản xuất COVID-19 vac-xin ? Phải chăng vì các Công ty Sinh học của Việt Nam tự hiểu là một thành phần còn non trẻ trong sân chơi toàn cầu về vac-xin, nên e ngại Nano Covax và Covivax là những vac-xin “Made BY Vietnam” khó có thể chia phần trong thị trường tiêu thụ so với các vac-xin có nhãn hiệu của các quốc gia Âu-Mỹ nhưng “Made IN Vietnam”, nên vì thế phải chọn những quyết định trên? RFI: Theo ông thì liệu Việt Nam có đủ nguồn lực để sản xuất các vac-xin nội địa? Tiến sĩ Huỳnh Long Vân: Nano CoVax dự kiến được sản xuất tại sân nhà để góp phần chủ động nguồn vac-xin ứng phó với đại dịch. Theo một chuyên gia từ Viện nghiên cứu Woolcock ở Hà Nội và Đại học Sydney, thì “viễn ảnh của Nano Covax không mấy lạc quan, vì được nghiên cứu và sản xuất bởi những công ty nhỏ trong nước, chưa có nhiều kinh nghiệm và theo tiêu chuẩn Việt Nam; và ngay cả khi Nano CoVax được sản xuất tại Việt Nam và vac-xin có an toàn, thì việc có đủ nguồn lực để sản xuất số lượng lớn là trở ngại lớn nhất”. Tuy nhiên, rất có thể Nanogen biết được điểm yếu của mình, nên đã đàm phán với các đối tác ở Hàn Quốc và Ấn Độ để sản xuất vac-xin Nano Covax tại hai quốc gia này. Covivax là dự án hợp tác với các trường Đại học của Hoa kỳ (Mount Sinai, New York; Texas, Austin) và tổ chức PATH, nên theo dự đoán sẽ không vấp phải những khó khăn về nguồn lực trong sản xuất một khi được phê duyệt sử dụng. Để kết luận, tôi có thể nói là tất cả những vac-xin được Việt Nam phê duyệt đều có hiệu quả chống lại SARS-CoV-2 tuy không đồng nhất. Vì thế, nếu chúng ta có quyền lựa chọn, thì hẳn phải tìm đến những sản phẩm ưu việt và hiệu quả nhất. Tuy nhiên, trong hoàn cảnh hiện nay, cung không đáp ứng được cầu và các lãnh đạo của Việt Nam phải cầu viện với hơn 22 quốc gia để chia bớt vac-xin và với các tập đoàn Pfizer, Moderna, AstraZeneca v.v yêu cầu nhanh chóng gia tăng số lượng phân phối nhằm đáp ứng cho nhu cầu cấp thiết của Việt Nam, cho nên tuy biết rằng Viro Cell Sinovac của Trung Quốc có hiệu quả kém hơn các vac-xin của Âu-Mỹ, nhưng thiết nghĩ chúng ta không thể có cái xa hoa để từ chối, hoặc thuận ý theo triết lý an phận “ CÓ CÒN HƠN KHÔNG”. Riêng đối với 3 loại vac-xin dự kiến sản xuất nội địa, rất mong những giai đoạn thử nghiệm lâm sàng đạt được những kết quả mong muốn và sớm được phê duyệt để sử dụng trong trường hợp khẩn cấp và góp phần vào kế hoạch tiêm chủng lịch sử phòng chống đại dịch Covid-19 của Việt Nam.

Tạp chí xã hội - Giới văn nghệ thời Covid: Hương Lan vẫn gần khán giả nhờ Music Box

Play Episode Listen Later Feb 17, 2021 14:03

Do đại dịch Covid-19 mà từ gần một năm qua, nữ ca sĩ Hương Lan đã không thể về Việt Nam để trình diễn. Tuy nhiên, nhờ chương trình Music Box của Trung tâm Thúy Nga, phát trên mạng Youtube, mà Hương Lan vơi đi phần nào nỗi nhớ khán giả. Trong chuyến đi Hoa Kỳ vừa qua, RFI Việt ngữ đã có dịp gặp và trò chuyện với Hương Lan tại tư gia của ca sĩ ở Garden Grove, Orange County, California. RFI: Xin chào nữ ca sĩ Hương Lan. Cám ơn chị đã nhận trả lời phỏng vấn. Thưa chị Hương Lan, như vậy là gần một năm rồi, chị đã không thể về Việt Nam, cũng như không thể xuất hiện trên sân khấu, do tình hình đại dịch Covid-19. Hiện nay, tâm trạng chị ra sao? Hương Lan: Trước hết chị xin cám ơn quý vị nghe đài, cám ơn em đã đến đây để tạo cơ hội cho chị nói chuyện với khán giả để khán giả biết thêm về cuộc sống của nghệ sĩ. Một năm mà không đi hát thì rất là buồn, tuy nhiên chị vẫn làm việc với Trung tâm Thúy Nga, làm những chương trình Music Box cho Youtube và làm những chương trình cho trang Youtube Official của Hương Lan. Hàng tháng vẫn có chương trình làm và vẫn có thời gian để thâu thanh những chương trình đặc biệt riêng, để khi hết dịch rồi từ từ sẽ phát hành. RFI: Tức là tranh thủ những lúc không thể đi lưu diễn các nơi thì chị có nhiều thời giờ hơn để chăm chút cho các dĩa CD của chị? Hương Lan: Các CD thì cũng giống như hàng năm, bây giờ không bán nhiều nữa, mà chỉ bán khi đi show cho các khán giả ủng hộ. Thường thường là làm hai năm một cuốn. Trong năm qua thì tê liệt hết, không có hát show, nhưng mình vẫn thực hiện CD, để mà mai mốt mình sẽ phát hành cái mới, và cũng để bớt đi phần nào sự trống vắng khi nằm buồn ở nhà. Riêng Hương Lan thì có một hạnh phúc khác: trong thời gian không đi hát, cô con dâu lại mới sinh một đứa cháu gái, bây giờ đã được 9 tháng, cho nên cũng bận rộn với cháu, giữ cháu từ lúc mới sinh. Cũng rất là vui, vì có nhiều thời giờ hơn cho cháu. RFI: Chị có tham gia chương trình Music Box của Trung tâm Thúy Nga, nhưng trong điều kiện hiện nay, việc tập hợp các ca sĩ, nhạc sĩ để tập với nhau có bị trở ngại nhiều hay không, vì chúng ta phải tuân thủ giản cách xã hội, cũng như đeo khẩu trang? Hương Lan: Khẩu trang thì ở đâu mình cũng phải đeo hết. Tất cả nhạc sĩ, ca sĩ khi vào phòng quay ( phòng quay nhỏ lắm ), đều phải có giấy chứng nhận mình có kết quả xét nghiệm không bị bệnh gì hết, mà thời gian thâu cũng chỉ hơn một tiếng thôi. Thành ra cũng OK lắm. Dĩ nhiên là Hương Lan cũng mong cơn dịch này qua mau, để mình được về gặp khán giả, nhưng hiện tại vẫn chưa tính được và cũng chưa nhận lời. Ở Việt Nam họ vẫn hoạt động, mới bị cấm gần đây thôi. Cách đây vài tháng cũng có chương trình mời mình về hát, nhưng mình nghĩ là, thứ nhất, về cũng không thoải mái, cứ lo sợ, mà mình thì chưa được chích ngừa, thứ hai là về tới Việt Nam lại bị hai tuần cách ly, xong rồi trở sang đây lại bị cách ly 2 tuần, tổng cộng là đúng một tháng! Mình thấy vô lý quá, nên không tính đến chuyện về Việt Nam. Ngay cả trong năm 2021 này cũng chưa có định về. Có thể thoải mái hơn là về vào năm 2022. RFI: Trong thời gian qua, chị Hương Lan có tiếp xúc, liên lạc thường xuyên với các đồng nghiệp bên Hoa Kỳ, trong điều kiện dịch bệnh hiện nay? Hương Lan: Trong thời gian dịch bệnh này thì các ca sĩ của Trung tâm Thúy Nga cũng ít có dịp gặp nhau, mà chỉ gặp nhau trong chương trình Music Box. Mình hát với người nào, thì chỉ có mình với người đó thôi, vì chương trình Music Box chỉ có 2 hoặc là 3 ca sĩ, chứ không đông mấy chục người. Mới đây Thúy Nga có quay chương trình PBN 131 Xuân Hy Vọng. Khi quay thì một người vào hát xong, đi ra, thì người khác mới vào, cho nên có một sự xa cách lắm, không được gần nhau. Mình phải giữ khoảng cách cho đúng, để giữ sức khỏe cho nhau. RFI: Thời gian dịch bệnh là thời gian mọi chuyện đều dừng lại, có thể đây là thời gian để chị Hương Lan nhìn lại những chặng đường đã qua. Chị là một nghệ sĩ đã có một hành trình rất dài, những điều gì chị cảm thấy đã thỏa mãn và những điều gì chị thấy cần làm thêm nữa khi đại dịch chấm dứt? Hương Lan: Nếu nói về lãnh vực sân khấu thì mình muốn nhiều lắm, mà làm chưa bao giờ thấy hết, mình vẫn phải cố gắng để làm sao lần tới sẽ hay hơn. Chưa bao giờ mình cảm thấy hài lòng về những gì mình làm trong những năm tháng qua. Tuy nhiên mình cũng cám ơn khán giả là nhờ có sự thương yêu của khán giả mình mới kéo dài được cho tới hôm nay. RFI: Bây giờ nếu dịch bệnh chấm hết, ngoài việc trở lại Việt Nam, chị Hương Lan có dự án nào mới, những chương trình đặc biệt? Hương Lan: Thật sự thì một năm rồi làm mình ngưng đọng hết, chưa muốn làm gì hết, tại vì nếu có tính toán gì thì chưa biết lúc nào thực hiện được. Cái bệnh này đúng là làm cả thế giới tê liệt. Cái ngành entertainment ( giải trí ), ngành sân khấu sân khấu coi như đã ngưng hẳn luôn, tại vì không cho đám đông thì làm sao ai đi coi hát được. Đó là điều rất là buồn. Ở bên đây, không có tiền vô, nhưng chính phủ cũng cho tiền trợ cấp thất nghiệp, mình sống eo hẹp một chút nhưng vẫn OK. Nhưng về tinh thần thì buồn lắm, mình nhớ khán giả, mình nhớ sân khấu. Chương trình Music Box của Thúy Nga cũng đỡ phần nào cho khán giả, có chương trình xem để đở nhớ ca sĩ, chứ còn ca sĩ vẫn chưa thỏa mãn nỗi nhớ khán giả. RFI: Qua chương trình Music Box, chị đã nhận được những phản hồi gì từ phía khán giả? Họ có suy nghĩ gì khi thấy Hương Lan xuất hiện trở lại trên sân khấu, mặc dù là qua mạng xã hội Hương Lan: Music Box thì có một cái là nó không giống như một sân khấu lớn và đẹp, mà là trong phạm vi nhỏ hẹp. Ca sĩ thì phải hát "live", chứ không phải thâu trước và hát "lip-sync" ( hát nhép) như trong các chương trình lớn. Nhiều khán giả rất là thích, tại vì họ thấy rất gần gũi, chứ còn trên sân khấu, tuy nhìn rất đẹp nhưng phải nhìn từ xa, vì đâu có nhiều người ngồi gần. Ngoài ra, Music Box còn có những chương trình rất đặc biệt, ví dụ như chương trình chủ đề nhạc Lam Phương, chủ đề nhạc Nhật Ngân. Nói chung đó là những chương trình ngắn gọn. Chương trình Lam Phương thì chỉ có một mình Hương Lan hát mười mấy, hai chục bài, rồi chương trình Nhật Ngân thì có thêm Ngọc Ngữ và Băng Tâm. Còn chương trình Mẹ thì có Hương Lan và Ý Lan. Đó là những chương trình đặc biệt, có lẽ khán giả thích hơn, tại vì mình được hát nhiều, chứ không phải như những chương trình lớn, mình chỉ hát một bài, có khi song ca, thì coi như chỉ hát nữa bài. Mình rất thích những chương trình này, mặc dù hát rất là mệt, vì một mình hát mười mấy bài, nhưng là hát live, cho nên mình có cái cảm hứng khác và mình nghĩ là những khán giả yêu mến mình cũng thích vì được nghe mình hát nhiều. RFI: Hiện nay thì mình bắt buộc phải trải nghiệm hình thức âm nhạc on line, nhưng trong tương lai biết đâu chị có thể duy trì hình thức âm nhạc đó, mới hơn và độc đáo hơn, một cách tương đối thường xuyên, ngoài việc xuất hiện trên sân khấu thật? Hương Lan: Hương Lan cũng nghĩ đó là một cái rất hay. Khi làm tiếp tục các chương trình Youtube Official, Hương Lan có lẽ sẽ làm về các tác phẩm của những nhạc sĩ nổi tiếng và hát một mình cho những khán giả riêng của mình thưởng thức. RFI: Cơn đại dịch này đã cướp đi sinh mạng của nhiều tên tuổi trong giới âm nhạc Việt Nam, mà gần đây nhất là nữ ca sĩ Lệ Thu. Khi nghe những tin như vậy, tâm trạng của chị như thế nào? Hương Lan: Rất là buồn, bởi vì Hương Lan và chị Lệ Thu rất là thân. Hai chị em đã có nhiều dịp đi hát chung với nhau, nhất là ở nước ngoài. Mình thấy buồn, nhưng làm sao bây giờ? Đó là số mạng. Căn bệnh này một phần là rất nguy hiểm, nhưng một phần cũng có tiền bệnh của những người lớn tuổi, nên nó dễ lấy mạng sống của người ta hơn. Chị Lệ Thu cũng đã đến nhà này để ăn bún mắm một lần rồi. Chị thích lắm và có dặn: "Khi nào mà em làm nữa thì nhớ gọi chị nhe". Mình cũng dự tính là sau mùa bầu cử này mình sẽ rủ lại nhà ăn uống. Mình có gọi nhưng lúc ấy chị đã bệnh, không gặp nhau được nữa. RFI: Chị Hương Lan còn giữ những kỷ niệm nào đáng nhớ nhất về Lệ Thu? Hương Lan: Đối với Hương Lan, Lệ Thu là người đàn chị rất dễ thương. Tính tình của chị rất thẳng thắn, nhẹ nhàng, thoải mái lắm, không để ý chuyện lặt vặt, lúc nào cũng coi mình như em út trong nhà, lúc nào cũng hỏi chuyện, vui lắm. Nói chung là giữa chị Hương Lan với Lệ Thu có một tình cảm rất đặc biệt. Hầu như những ca sĩ trẻ biết chị Lệ Thu thì ai cũng mến hết. Chị là người rất vui và sống rất thật tình. RFI: Cám ơn ca sĩ Hương Lan đã dành cho RFI cuộc phỏng vấn này và nhân đây cũng xin chúc chị cùng gia đình nhiều sức khỏe và may mắn trong năm mới. Hương Lan: Cũng nhân dịp năm mới Hương Lan xin kính chúc quý vị bình an, sức khỏe và gia đình hạnh phúc. Hương Lan xin gởi lời chào đến tất cả các quý vị thân thương. Hương Lan cũng hy vọng sẽ được trở lại sân khấu, để gặp lại quý vị, hát cho quý vị nghe trong một ngày rất gần.

covid-19 california cd orange county ngo nh lan ri hai ng nam rfi xu music box trong nhi nga trung khi tuy garden grove ngay hoa k pbn rfi c rfi th rfi t rfi vi rfi xin

Tạp chí văn hóa - Giới văn nghệ thời Covid: "Câu chuyện âm nhạc" của Nguyên Khang

Play Episode Listen Later Feb 14, 2021 10:54

Do tình hình dịch Covid-19, cũng như bao đồng nghiệp khác ở Hoa Kỳ, nam danh ca Nguyên Khang, hiện sống tại Quận Cam, California, không còn sinh hoạt văn nghệ nào nữa từ gần một năm nay, toàn bộ các show đều đã bị hủy. Với niềm đam mê âm nhạc, với sự khao khát được đến với khán giả, nam ca sĩ với chất giọng trầm ấm, quyến rũ này đã phải tự tạo ra một "sân khấu" ngay tại nhà riêng, với chương trình " Câu chuyện âm nhạc" do chính anh thực hiện, với sự tham gia của một số bạn bè ca nhạc sĩ. Sau đây là những tâm tình của Nguyên Khang với đặc phái viên Thanh Phương tại Westminster, Quận Cam, California, trong cuộc phỏng vấn ngày 07/02/2021: RFI: Xin chào ca sĩ Nguyên Khang, đại dịch Covid-19 đã ảnh hưởng như thế nào đến sinh hoạt của giới ca nhạc sĩ ở hải ngoại và đến bản thân Nguyên Khang ? Nguyên Khang : Ảnh hưởng rất là nhiều. Bản thân em và các đồng nghiệp tại Mỹ cũng như trong nước đều bị hủy các show, không được trình diễn, nói chung là tụi em thất nghiệp từ tháng 3 cho đến bây giờ, gần một năm ! Không chỉ về kinh tế, mà về tâm lý thì cũng xáo trộn rất nặng nề. Em không biết nói gì hơn là chỉ cầu mong là đại dịch qua sớm, hoặc có một thuốc gì đó để trị bệnh này, cho mọi người an tâm hơn mà trở lại cuộc sống bình thường. RFI: Ngoài tác động kinh tế, tức là không được trình diễn, nên mất một nguồn thu nhập rất lớn, còn có vấn đề tâm lý như Nguyên Khang nói, một người nhạc sĩ, ca sĩ mà không có đất dụng võ trong suốt một thời gian khá dài như vậy, thì chắc rất là khó chịu. Cụ thể tâm trạng của Nguyên Khang hiện nay như thế nào ? Nguyên Khang: Thưa anh, thường thường ít nhất là cứ hai tuần hoặc ba tuần là mình xách giỏ lên máy bay, đi đây đi đó, mình được hát, mình được gặp khán giả, mình được thỏa mãn niềm đam mê của mình, mình đi phục vụ. Khi mà không có những cái đó, thì mình mất nhiều lắm, khiến cho mình có cảm giác là bị « vô dụng ». Vô dụng tại vì thú thật với anh cũng như quý vị, hầu hết ca sĩ như tụi em chỉ biết làm nghề đó thôi, không biết làm nghề nào khác để kiếm sống hoặc để quên đi tình hình này. RFI: Trung tâm Thúy Nga thì có chương trình Music Box, nhóm của Quốc Khanh thì MMG, còn Nguyên Khang thì có « đất dụng võ » nào trên mạng để tiếp tục cống hiến cho khán giả ? Nguyên Khang: Trong suốt thời gian ở nhà, em buồn quá, không biết làm gì, thế là em mở một sân khấu tại nhà, làm chương trình « Câu chuyện âm nhạc », livestream trên Facebook cho mọi người xem, thứ nhất cho mình đỡ nhớ nghề và thứ hai là được gặp gỡ khán giả qua mạng, để có cái tương tác, giúp giải tỏa phần nào tâm lý của mình. Em đã làm chương trình đó được 12 số, chiếu trên kênh Youtube của em và trên đài truyền hình SBTN. Cái đó phần nào giải tỏa tâm lý của mình. Đỡ nhiều lắm anh. Mình hát thấy « feel good » lắm. Sang đây anh thấy là Tết năm nay không sung túc như những năm trước, bằng chứng là Chợ Hoa rất là vắng, không ai buôn bán nhiều cho 3 ngày Tết. Về ca nhạc Tết thì Thúy Nga đã lên một chương trình, MMG cũng đã chiếu một chương trình, nhưng làm với tính cách phục vụ nhẹ nhẹ thôi, chứ không làm cái gì « ghê gớm » như những gì mà họ đã từng làm. Em cũng vậy, production của em rất là nhỏ, chỉ có vài anh em ngồi đàn với nhau, em là người hát chính, rồi em mời vài người bạn làm « guest ». Tất cả các bạn đều đến với em vì âm nhạc, không ai lấy một đồng nào hết, cho nên cũng dễ cho em làm. Em chỉ cần một tí sponsor, SBTN đã bảo trợ cho em một ít để trang trải một số chi phí production cho anh em. Em hy vọng sẽ tiếp tục làm được như vậy để phục vụ cho khán giả, cho đến khi mọi việc trở lại bình thường thì em sẽ ngưng, hoặc là nếu quý vị vẫn thích và vẫn có bảo trợ, thì em sẽ tiếp tục làm. RFI: Thời gian này chúng ta không có hoạt động gì khác, Nguyên Khang có thấy rằng mình có thể lợi dụng thời gian này để trau dồi thêm khả năng chuyên môn, hay tìm tòi những gì mới về âm nhạc để sau này khi đại dịch hết, ta có thể xuất hiện trở lại với một trình độ cao hơn? Nguyên Khang: Thật sự thì trong đầu em lúc nào cũng có nhạc, cũng nghĩ đến nhạc hoặc là một bài hát nào đó. Đó là cái mà em trao dồi thường xuyên. Chương trình của em cũng tạo một pressure (áp lực) để mình tập làm producer (nhà sản xuất):Chương trình này mình làm như vậy nhe anh em, rồi mình hát làm sao, tập làm sao, đèn này nó như vậy hả em, đàn kia mướn bao nhiêu. Có nghĩa là em học về producer hơn là học hát! Làm sao tạo ra một cái show theo ý mình muốn, với số tiền chỉ có bao nhiêu đó. RFI: Tức là nhờ đại dịch Covid-19 mà Nguyên Khang học thêm nghề mới. Trong chương trình của Nguyên Khang thì Nguyên Khang còn có vai trò mới là MC. Nguyên Khang: MC là bất đắc dĩ, tại vì chương trình của mình nên mình bắt buộc phải nói. Em muốn tạo một không khí gần gũi, có nghĩa là em làm trong phòng khách nhà em, thì khán giả nhìn qua màn ảnh sẽ cảm thấy gần gũi. Em nói trước, đây không phải là một sân khấu chuyên nghiệp. Đây là những gì mà Nguyên Khang muốn chia sẻ từ tấm lòng của mình đối với âm nhạc và sự nhớ nhung của Nguyên Khang đối với khán giả của mình. Mình chia sẻ những tâm tình về bài hát đó, về kỷ niệm của bài hát đó. Và cái quan trọng hơn hết, đó là để mình được sống trong âm nhạc. Quý vị có thể xem chương trình " Câu chuyện âm nhạc" của Nguyên Khang trên trang Nguyên Khang Singer Official: https://www.youtube.com/channel/UCvn3qxsjI8PFmVG7-7DY0jw/featured

covid-19 california westminster sang kh sau chuy nguy music box trong nga khi mmg khanh hoa k khang rfi th rfi t rfi xin

Tạp chí xã hội - Covid-19 : Các bệnh viện Pháp sẵn sàng đối mặt với làn sóng thứ nhì

Play Episode Listen Later Jul 31, 2020 9:20

Trong hai tháng ròng rã, nhân viên tại nhiều bệnh viện Pháp đã bị cuốn vào tâm bão Covid-19 khi mỗi ngày có thêm hơn 500 bệnh nhân Covid-19 phải đưa vào phòng cấp cứu, số ca tử vong vượt ngưỡng 1000, rồi 1500, mỗi ngày. Những « chiến sĩ áo trắng » đã lên tuyến đầu, xả thân để tránh hiện tượng « vỡ đê » khi dịch bệnh lan tràn ra toàn quốc. Cho dù đã có hơn 50 bác sĩ và y tá, nhân viên y tế tử vong vì Covid-19, sau hơn 8 tuần lễ chống chỏi với đại dịch, Pháp tạm thời khống chế được đà lây lan của siêu vi corona chủng mới. Tính đến hết ngày 06/07/2020, Pháp ghi nhận 168.000 ca dương tính với virus corona, hơn 77.000 trong số này đã lành bệnh, hơn 30.000 bệnh nhân tử vong. Nhờ sự tận tâm của giới y tế, cộng với tác động của các biện pháp phong tỏa nghiêm ngặt mà từ ngày 11/05/2020 sau tám tuần lễ « bị cách ly », 66 triệu dân Pháp từng bước sinh hoạt lại gần như bình thường. Từ trường học đến hàng quán, bảo tàng, rạp chiếu phim đã mở cửa trở lại. Thậm chí một vài festival mùa hè được tổ chức trong khuôn khổ thu hẹp. Khủng hoảng y tế đã tạm lắng tại Pháp, nhưng Covid-19 đang tái phát tại châu Á, châu Mỹ vẫn trong vòng xoáy của siêu vi corona chủng mới và virus corona chưa buông tha Hoa Kỳ. Nhiều nước tại châu Âu phải ban hành trở lại các biện pháp cách ly ở cấp địa phương, RFI tiếng Việt mời giáo sư y khoa, bác sĩ Đinh Xuân Anh Tuấn, bệnh viện Cochin Paris, kể lại về những ngày tháng khó khăn nhất mà giới y tế tại Pháp vừa trải qua. Giới y khoa Pháp đã học hỏi được những gì từ mùa dịch vừa rồi và liệu có sẵn sàng đối phó nếu như « làn sóng dịch thứ nhì » ập tới ? RFI: Xin kính chào bác sĩ Đinh Xuân Anh Tuấn, thưa ông, mùa xuân vừa qua dịch Covid-19 đã bùng phát tại ba vùng Le Grand Est ở miền đông, Les Hauts de France ở miền bắc và nhất là Paris và cùng phụ cận. Làm việc tại bệnh viện Cochin Paris, bác sĩ có thể cho biết trong thời gian qua, ở vào đỉnh dịch, nhân viên y tế Pháp đã phải vượt qua những khó khăn cụ thể nào ? Bác sĩ Đinh Xuân Anh Tuấn : « Chúng tôi đã gặp rất nhiều khó khăn đến từ nhiều phía khác nhau.Thứ nhất là về nhân lực. Bác sĩ và các khoa đều đã biến thành những khoa chuyên chữa trị Covid-19. Như đã biết, đây là bệnh rất dễ lây lan, tuy nhiên chỉ gây tử vong khi hai lá phổi của bệnh nhân bị tràn ngập dấu vết SARCoV-2. Những trường hợp này bị phân thành hai loại. Nặng thì phải đưa vào các khoa chuyên môn hay cấp cứu tức thời, còn nếu nhẹ hơn thì được giữ lại ở bệnh viện để theo dõi nếu cần có thể đưa đến việc dùng trợ thở oxy hay thở máy không xâm lấn trong các khoa cấp cứu réanimation. Trong những ngày đầu của mùa dịch, các giới chức có thẩm quyền đã tổng kết số giường bệnh có thể được dùng để điều trị cho những bệnh nhân bị nặng nhất. Pháp có 5.000 giường loại này ở thời điểm đó. Có nghĩa là nếu có hơn 5.000 bệnh nhân thì sẽ có những ca không được đưa vào khoa cấp cứu réanimation. Do vậy, tất cả các bệnh viện, đặc biệt là ở vùng Paris đã chủ trương tăng số giường cấp cứu hồi sức này từ 5.000 lên 7.000 rồi 10.000 và nếu cần có thể lên tới 14.000. Trong những ngày cao điểm nhất số bệnh nhân rất nặng cũng chỉ ở khoảng 7.000 trên toàn quốc. Đó là một điều may ». RFI : Thưa bác sĩ, thế còn những thiếu hụt về trang thiết bị tối thiểu cho nhân viên được báo chí nói đến nhiều thì sao ? Bác sĩ Đinh Xuân Anh Tuấn : « Không hẳn là như thế. Lúc đó vì một số lý do khách quan, một số đông các bệnh nhân đã bị lây nhiễm ở miền đông nước Pháp. Và lúc đó họ đã tỏa đi khắp nơi. Nhìn lại, cho rằng thiếu nhân viên y tế hay giường bệnh không hẳn là đúng. Có điều ở thời điểm đó, số bệnh nhân đã lên quá cao, quá nhanh trong một thời gian rất ngắn. Mọi người phải trở tay rất nhanh trong một thời gian quá ngắn. Cần nói thêm với bệnh Covid-19, khả năng gây tử vong là có, tuy là tỷ lệ tử vong tương đối thấp, dưới 1 %. Nhưng đối với một số ca, như với người cao tuổi, với những ai bị bệnh kinh niên như tiểu đường, suy hô hấp, suy tim, suy thận … thì tỷ lệ tử vong có thể lên đến 10 %. Về phương tiện nói chung, các bệnh viện ở ba vùng bị nặng nhất là Grand Est, Les Hauts de France và Paris và vùng phụ cận, thì có đông bệnh nhân nhất. Các phương tiện thì không thiếu, nhưng tất cả mọi người cùng thiếu về kiến thức, vì đây là một căn bệnh quá mới. Khoa học và cơ thể con người chưa từng tiếp cận với virus corona chủng mới này bao giờ. Với những thông tin còn rất ít vào thời điểm đó, mọi người đã phải đề ra những biện pháp mà có lẽ hôm nay chúng ta thấy là quá cẩn trọng. Thành thử có một bài học quý giá đó là sự khiêm nhường cần thiết. Trong thời gian qua nhiều người đã tuyên bố một cách quá tự tin về những gì mà sau này nhìn lại thấy là không đúng. Có điều là rất tội nghiệp cho các bạn nội trú, cho các sinh viên trẻ, y tá ... Họ đã hy sinh rất nhiều. Tôi nhớ lại nhiều y tá trẻ đã sẵn sàng bỏ nơi mình đang ở, là những vùng tương đối có ít bệnh nhân Covid-19. Họ tình nguyện lên Paris làm việc cả ngày, đôi khi là mười mấy tiếng đồng hồ, rồi về phòng trọ và cứ như thế liên tục. Hay ngay cả những người sống ở Paris và vùng phụ cận cũng vậy. Họ không dám về nhà sợ lây cho chồng con hay vợ con. Họ phải tự cách ly với gia đình… Đó là những kỷ niệm khó quên trong thời điểm đó. Tất cả mọi người ở bệnh viện đều đã đóng góp rất nhiều để giữ được dịch Covid-19 trong tầm kiểm soát ». RFI : Hơn ba tháng sau nhìn lại, các bệnh viện và giới y khoa đã biết thêm được những gì về căn bệnh còn rất mới này và nếu Covid-19 tái phát thì ngành y tế Pháp có đủ sức đối mặt với làn sóng thứ nhì hay không, thưa bác sĩ ? Bác sĩ Đinh Xuân Anh Tuấn : « Thực ra chúng ta cần phải khiêm nhường đối với kiến thức về virus corona. Nhưng hôm nay tôi có thể nói rằng, so với trước, các kiến thức về bệnh này đã tiến bộ rất nhiều và rất nhanh. Trong lịch sử y khoa chưa bao giờ các kiến thức liên quan đến một căn bệnh tiến triển nhanh như lần này. Cũng chưa bao giờ có sự hợp tác chặt chẽ trên thế giới như lần này. Bây giờ chúng ta biết đây là một loại virus rất dễ lây lan, chúng ta biết thêm về mức độ lây lan của nó đối với một số đối tượng, tùy theo tuổi tác và tùy theo các nhóm bệnh nhân. Điều thứ nhì chúng tôi học hỏi được là nếu dịch tái phát và Pháp phải đương đầu với đợt sóng thứ hai, thì các bệnh viện đã có kinh nghiệm và đã có một sự chuẩn bị. Cách đây ba tháng, sự chuẩn bị đó không có. Ngày hôm nay tôi có thể cam đoan, chỉ trong vài ngay, hay tối đa là một tuần, mọi người sẽ sẵn sàng. Thành thử đối với chúng tôi, đợt sóng thứ nhì sẽ không gây ra một sự đe dọa về mặt sức khỏe con người. Về kinh tế thì lại là một chuyện khác ». RFI : Chính phủ chuẩn bị công bố kế hoạch cải tổ sâu rộng hệ thống y tế của Pháp, bệnh viện và nhân viên y tế chờ đợi những gì từ kế hoạch đó và nhất là biện pháp tăng lương cho các y tá, hộ lý bệnh viện ? Bác sĩ Đinh Xuân Anh Tuấn : « Họ chờ đợi chính phủ không chỉ nghĩ đến chuyện cắt giảm ngân sách của bệnh viện. Theo tôi, điều hợp lý nhất là chỉ cắt giảm ở những chỗ nào không cần thiết. Song song với việc đó, cần tăng các khoản tài trợ và đầu tư vào những lĩnh vực khác đang rất cần có thêm nhiều khả năng đương đầu với những bệnh mà chúng tôi gọi là « maladies émergentes », tức là tự nhiên xuất hiện lan tràn như Covid-19 lần này. Tăng lương cho nhân viên y tế thì quả thật là lương bổng của y tá Pháp thấp nhất so với châu Âu. Đó là điều không thể chấp nhận được. Nhưng cùng lúc đây là cơ cơ hội để cùng suy nghĩ lại : bệnh viện không là nơi để kiếm tiền, mà chỉ là nơi đề chữa trị cho các bệnh nhân. Để tồn tại, bệnh viện không được phép để cho các khoản lỗ lã trở nên quá lớn, vì như vậy sẽ là gánh nặng chung của xã hội và đây cũng là điều không thể chấp nhận được ». RFI : Chân thành cảm ơn bác sĩ Đinh Xuân Anh Tuấn, giáo sư y khoa tại bệnh viện Cochin-Paris. Cuộc phỏng vấn được thực hiện ngày 07/07/2020.

covid-19 france song gi nh ng cho kh rfi xu trong nhi grand est khoa les hauts hoa k anh tu rfi xin

Tạp chí xã hội - Pháp xử hai đường dây cựu nhân viên Hermès làm túi giả "Birkin"