Podcasts about rfi ti

  • 8PODCASTS
  • 495EPISODES
  • 10mAVG DURATION
  • 5WEEKLY NEW EPISODES
  • Jun 16, 2025LATEST

POPULARITY

20172018201920202021202220232024


Best podcasts about rfi ti

Latest podcast episodes about rfi ti

TẠP CHÍ VIỆT NAM
Hiệp định EEZ với Indonesia: Việt Nam khẳng định chủ quyền ở Biển Đông nhưng không đối đầu với Trung Quốc

TẠP CHÍ VIỆT NAM

Play Episode Listen Later Jun 16, 2025 10:42


Sau 12 năm đàm phán, Việt Nam và Indonesia đã đạt được thỏa thuận về phân định vùng đặc quyền kinh tế. Văn bản được công bố chính thức ngày 23/12/2022 trong chuyến thăm cấp Nhà nước Jakarta của chủ tịch nước Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc. Bước cuối cùng là Quốc Hội hai nước phê chuẩn văn bản để có chính thức có hiệu lực và giải quyết những căng thẳng, bất đồng và cùng phát triển khai thác tài nguyên theo đúng luật biển quốc tế. Trả lời phỏng vấn RFI Tiếng Việt ngày 18/04/2025, nhà nghiên cứu Laurent Gédéon, Trường Sư phạm Lyon (École normale supérieure de Lyon), nhấn mạnh bối cảnh quan hệ song phương tốt đẹp là một trong những yếu tố giúp Việt Nam và Indonesia thiết lập được thỏa thuận. Năm 2025, hai nước kỷ niệm 70 năm thiết lập quan hệ ngoại giao. Quan hệ “đối tác chiến lược” có từ năm 2013 được nâng lên thành “đối tác chiến lược toàn diện” vào ngày 09/03/2025 nhân chuyến thăm cấp Nhà nước của tổng bí thư Tô Lâm tới Indonesia. Về kinh tế, trong ASEAN, Indonesia là đối tác thương mại lớn thứ ba của Việt Nam và Việt Nam là đối tác thương mại lớn thứ tư của Indonesia. Mục tiêu của hai chính phủ là tăng kim ngạch thương mại song phương lên 18 tỷ đô la vào năm 2028. RFI : Việt Nam và Indonesia sớm phê chuẩn hiệp định phân định vùng đặc quyền kinh tế (EEZ). Việt Nam và Indonesia có những yêu sách cụ thể như nào ở Biển Đông ? Laurent Gédéon : Các cuộc đàm phán về pháp lý liên quan đến hiệp định tập trung vào việc giải quyết các vùng đặc quyền kinh tế chồng lấn mà Việt Nam và Indonesia đều đòi chủ quyền. Tôi muốn nhắc lại cả hai nước đều là thành viên của Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển, được Indonesia phê chuẩn ngày 03/02/1986 và Việt Nam phê chuẩn ngày 25/07/1994. Như vậy, cả hai nước đều công nhận luật biển quốc tế. Sự chồng lấn về chủ quyền giữa hai nước liên quan đến vùng biển xung quanh quần đảo Natuna ở phía nam Biển Đông. Đối với Việt Nam, đường phân định EEZ phải trùng với ranh giới thềm lục địa giữa Indonesia và Việt Nam. Hà Nội dựa vào thực tế là ranh giới này đã được xác định vào năm 2003 thông qua một thỏa thuận song phương. Ngược lại, Indonesia cho rằng ranh giới của vùng đặc quyền kinh tế cần được đàm phán riêng biệt với ranh giới của thềm lục địa. Jakarta lập luận rằng theo Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS), đây là hai vùng biển riêng biệt, cho nên phải được đàm phán riêng. Do đó, Indonesia muốn tính đến đường trung tuyến giữa quần đảo Natuna và Côn Đảo : Quần đảo Natuna cách đảo Kalimantan của Indonesia khoảng 300 km, còn Côn Đảo cách bờ biển Việt Nam khoảng 90 km. Nhưng đối với Hà Nội, việc sử dụng đường trung tuyến giữa các quần đảo là không công bằng vì có lợi cho Indonesia. Đọc thêmViệt Nam và Indonesia đạt đồng thuận về phân định vùng đặc quyền kinh tế Nhiều vấn đề pháp lý khác cũng đã được nêu lên trong quá trình đàm phán, đặc biệt là những khác biệt trong các đường cơ sở được sử dụng để đo khu vực phân định. Là một quốc gia quần đảo, Indonesia được phép sử dụng đường cơ sở quần đảo, tức là các đường thẳng, không nhất thiết phải chạy theo đường bờ biển, trong khi Việt Nam chỉ có thể sử dụng đường cơ sở thông thường chạy theo đường bờ biển. Hai phương pháp cơ bản khác nhau này làm phức tạp các cuộc đàm phán vì Hà Nội cho rằng điều này làm suy yếu vị thế của họ. Bất chấp những khác biệt, Indonesia và Việt Nam cuối cùng đã thống nhất về hai đường ranh giới phù hợp với Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển, trong đó quy định rằng thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế là hai vùng biển riêng biệt cần được đàm phán riêng. Tuy nhiên, do tính chất bảo mật của các cuộc đàm phán song phương, cách thức hai bên áp dụng phương pháp đường trung tuyến để giải quyết tranh chấp của họ đã không được tiết lộ, nhưng không thể phủ nhận rằng đây là một sự thỏa hiệp mang tính sáng tạo, thể hiện bước tiến pháp lý đáng kể trong khi vẫn tuân thủ các nguyên tắc của Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển. RFI : Thỏa thuận về vùng đặc quyền kinh tế là bước tiến quan trọng sau hơn một thập niên đàm phán. Triển vọng của cả hai nước sẽ thế nào, cũng như tương lai về mối quan hệ giữa hai nước với Trung Quốc ? Laurent Gédéon : Như đã nói, Hiệp định về vùng đặc quyền kinh tế giữa Indonesia và Việt Nam là một bước tiến lớn không chỉ trong quan hệ song phương giữa hai nước mà còn cho toàn bộ môi trường khu vực. Hệ quả đầu tiên và rõ ràng nhất là thỏa thuận này sẽ chấm dứt căng thẳng giữa hai nước liên quan đến hoạt động đánh bắt cá của tàu thuyền Việt Nam trong vùng biển vẫn được Indonesia coi là vùng đặc quyền kinh tế của họ. Hệ quả thứ hai liên quan đến các nguồn năng lượng trong khu vực này, đặc biệt là khí đốt tự nhiên, một số mỏ nằm ở phần EEZ của Indonesia giáp với EEZ của Việt Nam. Việc làm rõ ranh giới giữa hai vùng đặc quyền kinh tế sẽ cho phép Indonesia tự do phát triển hoạt động thăm dò và khai thác nguồn tài nguyên này. Hệ quả thứ ba mang tính chất pháp lý bởi vì thỏa thuận Việt Nam-Indonesia mở đường cho các thỏa thuận tương tự có thể có giữa các nước khác trong khu vực, có nghĩa là có thể thấy trong việc áp dụng đường phân định kép (thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế) một mô hình cho các cuộc đàm phán trong tương lai. Hệ quả cuối cùng ảnh hưởng đến Trung Quốc vì đường ranh giới chung do Việt Nam và Indonesia thiết lập chồng lấn một phần với đường chín đoạn đánh dấu yêu sách chủ quyền của Trung Quốc đối với phần lớn Biển Đông. Đọc thêmViệt Nam kêu gọi ASEAN đoàn kết vào lúc Bắc Kinh lấn lướt ở Biển Đông Tuy nhiên, có một thắc mắc về chính sách của Indonesia liên quan đến Trung Quốc. Nhân chuyến thăm Bắc Kinh ngày 09/11/2024 của tổng thống Indonesia Prabowo Subianto, nhiều thỏa thuận đã được ký kết, kể cả hợp tác công nghiệp và khai khoáng, hợp tác thương mại, với tổng giá trị lên tới 10 tỷ đô la. Ngoài ra còn có một thỏa thuận về hợp tác hàng hải, trong đó hai bên cam kết cùng nhau phát triển kinh tế hàng hải ở Biển Đông, bao gồm cả những khu vực có tranh chấp chồng lấn. Tuyên bố chung được đưa ra trong dịp này nêu rõ rằng hai nước đã “đạt được một thỏa thuận quan trọng về phát triển chung ở những khu vực có yêu sách chồng lấn”. Tuy nhiên cho đến nay, tất cả các nước có tranh chấp hàng hải với Bắc Kinh, như Indonesia, Philippines, Việt Nam, Brunei, Malaysia và Đài Loan, đều tránh tham gia vào thỏa thuận phát triển chung với Trung Quốc vì sợ rằng việc đó sẽ bị hiểu là công nhận chính thức các yêu sách của Trung Quốc. Mặc dù Indonesia đã thận trọng khẳng định lại rằng họ không công nhận các yêu sách quá đáng của Trung Quốc đối với Biển Đông, nhưng thỏa thuận giữa Bắc Kinh và Jakarta đã đánh dấu sự phá vỡ lập luận trước đây và cho thấy rõ mâu thuẫn trong lập trường của Indonesia về luật hàng hải quốc tế. Về phần Việt Nam, quốc gia không bị ràng buộc bởi bất kỳ thỏa thuận chung nào với Trung Quốc về các khu vực tranh chấp, vẫn kiên định với lập trường của họ và trong phản đối các yêu sách hàng hải của Trung Quốc. Đối với Hà Nội, thỏa thuận này chắc chắn là một bước đột phá ngoại giao lớn và là tiền lệ pháp lý mà Hà Nội có thể khai thác ở cấp độ ngoại giao. Ngoài ra, thỏa thuận cũng có lợi thế là không đặt Hà Nội vào thế đối đầu trực tiếp với Bắc Kinh trong khi vẫn khẳng định được cam kết của họ đối với luật pháp quốc tế. RFI : Sau thỏa thuận về vùng đặc quyền kinh tế giữa Việt Nam và Indonesia, liệu đã có thể nói đến một liên minh đối trọng Philippines, Indonesia, Việt Nam để đối phó với các yêu sách của Trung Quốc ở Biển Đông không ? Laurent Gédéon : Có, trong bối cảnh Trung Quốc luôn chú ý đến việc không để một mặt trận chống Trung Quốc trỗi dậy giữa các quốc gia ven Biển Đông và rộng hơn là trong ASEAN, thì thỏa thuận Việt Nam-Indonesia mở đường cho sự xuất hiện của các chiến lược tập thể đối phó với những tranh chấp hàng hải ở Biển Đông. Những chiến lược này đáng chú ý - và cũng gây vấn đề cho Trung Quốc - vì chúng được thực hiện theo cách tuân thủ chặt chẽ luật hàng hải quốc tế. Việc này càng giành được sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế và củng cố thêm sự cô lập của Trung Quốc đối với các yêu sách chủ quyền tối đa của nước này. Đọc thêmThỏa thuận Việt Nam - Indonesia: Một hướng giải quyết tranh chấp Biển Đông? Cho nên chúng ta có thể thấy những thỏa thuận kiểu này gia tăng trong tương lai, đặc biệt là liên quan đến Việt Nam, Philippines và Malaysia. Đó là một quá trình dài, trước hết đòi hỏi các đối tác tăng cường tin tưởng nhau, và sẽ ngày càng phức tạp hơn vì liên quan đến các vùng biển quanh quần đảo Trường Sa, nơi vẫn được biết đến là trung tâm của các vấn đề địa-chiến lược đặc biệt quan trọng. Ngoài ra, cũng cần lưu ý rằng việc ký kết các hiệp định quốc tế là sự kiện quan trọng nhưng việc thực hiện chúng cũng quan trọng không kém. Và về điểm này, sẽ cần phải phân tích cẩn thận những tác động thực địa của hiệp định Việt Nam-Indonesia để đưa ra kết luận và phát triển các phân tích triển vọng có thể diễn ra. Cho nên, ngoài một liên minh đối trọng giữa Philippines, Việt Nam và Indonesia, chúng ta có thể xem rằng các thỏa thuận kiểu này phù hợp với sự hội tụ lợi ích ngầm hoặc rõ ràng của ba nước vì chúng hạn chế khả năng của Trung Quốc trong việc khẳng định các yêu sách chủ quyền và dẫn đến việc Bắc Kinh ngày càng bị cô lập về pháp lý. Dĩ nhiên Trung Quốc có thể tìm cách đảo ngược để áp đặt quan điểm của họ, nhưng việc đó sẽ làm giảm thêm tính hợp pháp về mặt pháp lý của các hành động, yêu sách của Bắc Kinh. Do đó, thỏa thuận này có thể đóng vai trò là mô hình giải quyết các tranh chấp hàng hải khác ở Đông Nam Á và tạo thành đòn bẩy ngoại giao khôn khéo để thay đổi tình hình trong khu vực. RFI : Việt Nam đã bị Ủy Ban Châu Âu đưa ra “thẻ vàng” về tình trạng đánh bắt cá bất hợp pháp. Thỏa thuận với Indonesia được coi là dấu chấm hết cho tình trạng đánh bắt cá bất hợp pháp trong khu vực. Liệu đây có phải là một kiểu cam kết để cá Việt Nam có thể vào thị trường châu Âu không ? Laurent Gédéon : Vùng đặc quyền kinh tế cho phép một quốc gia tiếp cận độc quyền các nguồn tài nguyên thiên nhiên ở vùng biển và đáy biển của nước đó. Việc phân định rõ ràng không gian này thường giúp tránh được những hiểu lầm và mâu thuẫn trong quản lý nguồn cá nếu các đối tác có thiện chí. Về mặt này, thỏa thuận giữa Việt Nam và Indonesia làm rõ quyền đánh bắt cá của cả hai bên ở Biển Đông và thể hiện sự cải thiện rõ rệt so với giai đoạn trước đây, khi cả hai nước đều có yêu sách riêng, khiến việc xác định tàu cá có vượt qua ranh giới hay không trở nên khó khăn. Do đó, việc làm rõ biên giới sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc áp dụng các quy định và trừng phạt những người vi phạm, đặc biệt là xung quanh quần đảo Natuna, nơi giàu tài nguyên thiên nhiên. Nhìn chung, kiểu thỏa thuận này có giá trị vì nó tăng cường năng lực hợp tác và quản lý lẫn nhau giữa hai bên. Tình hình này chỉ có thể có lợi cho Việt Nam khi chứng tỏ rằng đất nước đã trưởng thành về năng lực quản lý nguồn lợi thủy sản. Đọc thêmChồng lấn EEZ, nguyên nhân vụ va chạm giữa tàu Việt Nam và Indonesia Không chỉ riêng ở Biển Đông, đánh bắt cá bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) là một vấn đề toàn cầu đe dọa hệ sinh thái đại dương và “đánh bắt cá bền vững”. Đây là lý do tại sao chính quyền Liên Hiệp Châu Âu đã giám sát Việt Nam sau cảnh báo vào năm 2017. Xin nhắc lại, những nước xuất khẩu sang Liên Âu được phân loại và có thể chịu trừng phạt tương ứng với hệ thống mã màu : xanh lá cây, vàng, đỏ, các lệnh trừng phạt có thể lên tới mức dừng hoàn toàn hoạt động thương mại. Do đó, thỏa thuận giữa Việt Nam và Indonesia có thể được coi là một giải pháp đôi bên cùng có lợi vì nó củng cố quan hệ song phương, tránh leo thang giữa ngư dân và cơ quan thực thi pháp luật. Còn đối với Việt Nam, thỏa thuận này cho thấy quốc gia này nghiêm túc thực hiện các cam kết quốc tế và là đối tác đáng tin cậy cho Liên Hiệp Châu Âu. RFI Tiếng Việt xin chân thành cảm ơn nhà nghiên cứu Laurent Gédéon, giảng viên Trường Sư phạm Lyon, Pháp.

Tạp chí Việt Nam
Hiệp định EEZ với Indonesia: Việt Nam khẳng định chủ quyền ở Biển Đông nhưng không đối đầu với Trung Quốc

Tạp chí Việt Nam

Play Episode Listen Later Jun 16, 2025 10:42


Sau 12 năm đàm phán, Việt Nam và Indonesia đã đạt được thỏa thuận về phân định vùng đặc quyền kinh tế. Văn bản được công bố chính thức ngày 23/12/2022 trong chuyến thăm cấp Nhà nước Jakarta của chủ tịch nước Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc. Bước cuối cùng là Quốc Hội hai nước phê chuẩn văn bản để có chính thức có hiệu lực và giải quyết những căng thẳng, bất đồng và cùng phát triển khai thác tài nguyên theo đúng luật biển quốc tế. Trả lời phỏng vấn RFI Tiếng Việt ngày 18/04/2025, nhà nghiên cứu Laurent Gédéon, Trường Sư phạm Lyon (École normale supérieure de Lyon), nhấn mạnh bối cảnh quan hệ song phương tốt đẹp là một trong những yếu tố giúp Việt Nam và Indonesia thiết lập được thỏa thuận. Năm 2025, hai nước kỷ niệm 70 năm thiết lập quan hệ ngoại giao. Quan hệ “đối tác chiến lược” có từ năm 2013 được nâng lên thành “đối tác chiến lược toàn diện” vào ngày 09/03/2025 nhân chuyến thăm cấp Nhà nước của tổng bí thư Tô Lâm tới Indonesia. Về kinh tế, trong ASEAN, Indonesia là đối tác thương mại lớn thứ ba của Việt Nam và Việt Nam là đối tác thương mại lớn thứ tư của Indonesia. Mục tiêu của hai chính phủ là tăng kim ngạch thương mại song phương lên 18 tỷ đô la vào năm 2028. RFI : Việt Nam và Indonesia sớm phê chuẩn hiệp định phân định vùng đặc quyền kinh tế (EEZ). Việt Nam và Indonesia có những yêu sách cụ thể như nào ở Biển Đông ? Laurent Gédéon : Các cuộc đàm phán về pháp lý liên quan đến hiệp định tập trung vào việc giải quyết các vùng đặc quyền kinh tế chồng lấn mà Việt Nam và Indonesia đều đòi chủ quyền. Tôi muốn nhắc lại cả hai nước đều là thành viên của Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển, được Indonesia phê chuẩn ngày 03/02/1986 và Việt Nam phê chuẩn ngày 25/07/1994. Như vậy, cả hai nước đều công nhận luật biển quốc tế. Sự chồng lấn về chủ quyền giữa hai nước liên quan đến vùng biển xung quanh quần đảo Natuna ở phía nam Biển Đông. Đối với Việt Nam, đường phân định EEZ phải trùng với ranh giới thềm lục địa giữa Indonesia và Việt Nam. Hà Nội dựa vào thực tế là ranh giới này đã được xác định vào năm 2003 thông qua một thỏa thuận song phương. Ngược lại, Indonesia cho rằng ranh giới của vùng đặc quyền kinh tế cần được đàm phán riêng biệt với ranh giới của thềm lục địa. Jakarta lập luận rằng theo Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS), đây là hai vùng biển riêng biệt, cho nên phải được đàm phán riêng. Do đó, Indonesia muốn tính đến đường trung tuyến giữa quần đảo Natuna và Côn Đảo : Quần đảo Natuna cách đảo Kalimantan của Indonesia khoảng 300 km, còn Côn Đảo cách bờ biển Việt Nam khoảng 90 km. Nhưng đối với Hà Nội, việc sử dụng đường trung tuyến giữa các quần đảo là không công bằng vì có lợi cho Indonesia. Đọc thêmViệt Nam và Indonesia đạt đồng thuận về phân định vùng đặc quyền kinh tế Nhiều vấn đề pháp lý khác cũng đã được nêu lên trong quá trình đàm phán, đặc biệt là những khác biệt trong các đường cơ sở được sử dụng để đo khu vực phân định. Là một quốc gia quần đảo, Indonesia được phép sử dụng đường cơ sở quần đảo, tức là các đường thẳng, không nhất thiết phải chạy theo đường bờ biển, trong khi Việt Nam chỉ có thể sử dụng đường cơ sở thông thường chạy theo đường bờ biển. Hai phương pháp cơ bản khác nhau này làm phức tạp các cuộc đàm phán vì Hà Nội cho rằng điều này làm suy yếu vị thế của họ. Bất chấp những khác biệt, Indonesia và Việt Nam cuối cùng đã thống nhất về hai đường ranh giới phù hợp với Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển, trong đó quy định rằng thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế là hai vùng biển riêng biệt cần được đàm phán riêng. Tuy nhiên, do tính chất bảo mật của các cuộc đàm phán song phương, cách thức hai bên áp dụng phương pháp đường trung tuyến để giải quyết tranh chấp của họ đã không được tiết lộ, nhưng không thể phủ nhận rằng đây là một sự thỏa hiệp mang tính sáng tạo, thể hiện bước tiến pháp lý đáng kể trong khi vẫn tuân thủ các nguyên tắc của Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển. RFI : Thỏa thuận về vùng đặc quyền kinh tế là bước tiến quan trọng sau hơn một thập niên đàm phán. Triển vọng của cả hai nước sẽ thế nào, cũng như tương lai về mối quan hệ giữa hai nước với Trung Quốc ? Laurent Gédéon : Như đã nói, Hiệp định về vùng đặc quyền kinh tế giữa Indonesia và Việt Nam là một bước tiến lớn không chỉ trong quan hệ song phương giữa hai nước mà còn cho toàn bộ môi trường khu vực. Hệ quả đầu tiên và rõ ràng nhất là thỏa thuận này sẽ chấm dứt căng thẳng giữa hai nước liên quan đến hoạt động đánh bắt cá của tàu thuyền Việt Nam trong vùng biển vẫn được Indonesia coi là vùng đặc quyền kinh tế của họ. Hệ quả thứ hai liên quan đến các nguồn năng lượng trong khu vực này, đặc biệt là khí đốt tự nhiên, một số mỏ nằm ở phần EEZ của Indonesia giáp với EEZ của Việt Nam. Việc làm rõ ranh giới giữa hai vùng đặc quyền kinh tế sẽ cho phép Indonesia tự do phát triển hoạt động thăm dò và khai thác nguồn tài nguyên này. Hệ quả thứ ba mang tính chất pháp lý bởi vì thỏa thuận Việt Nam-Indonesia mở đường cho các thỏa thuận tương tự có thể có giữa các nước khác trong khu vực, có nghĩa là có thể thấy trong việc áp dụng đường phân định kép (thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế) một mô hình cho các cuộc đàm phán trong tương lai. Hệ quả cuối cùng ảnh hưởng đến Trung Quốc vì đường ranh giới chung do Việt Nam và Indonesia thiết lập chồng lấn một phần với đường chín đoạn đánh dấu yêu sách chủ quyền của Trung Quốc đối với phần lớn Biển Đông. Đọc thêmViệt Nam kêu gọi ASEAN đoàn kết vào lúc Bắc Kinh lấn lướt ở Biển Đông Tuy nhiên, có một thắc mắc về chính sách của Indonesia liên quan đến Trung Quốc. Nhân chuyến thăm Bắc Kinh ngày 09/11/2024 của tổng thống Indonesia Prabowo Subianto, nhiều thỏa thuận đã được ký kết, kể cả hợp tác công nghiệp và khai khoáng, hợp tác thương mại, với tổng giá trị lên tới 10 tỷ đô la. Ngoài ra còn có một thỏa thuận về hợp tác hàng hải, trong đó hai bên cam kết cùng nhau phát triển kinh tế hàng hải ở Biển Đông, bao gồm cả những khu vực có tranh chấp chồng lấn. Tuyên bố chung được đưa ra trong dịp này nêu rõ rằng hai nước đã “đạt được một thỏa thuận quan trọng về phát triển chung ở những khu vực có yêu sách chồng lấn”. Tuy nhiên cho đến nay, tất cả các nước có tranh chấp hàng hải với Bắc Kinh, như Indonesia, Philippines, Việt Nam, Brunei, Malaysia và Đài Loan, đều tránh tham gia vào thỏa thuận phát triển chung với Trung Quốc vì sợ rằng việc đó sẽ bị hiểu là công nhận chính thức các yêu sách của Trung Quốc. Mặc dù Indonesia đã thận trọng khẳng định lại rằng họ không công nhận các yêu sách quá đáng của Trung Quốc đối với Biển Đông, nhưng thỏa thuận giữa Bắc Kinh và Jakarta đã đánh dấu sự phá vỡ lập luận trước đây và cho thấy rõ mâu thuẫn trong lập trường của Indonesia về luật hàng hải quốc tế. Về phần Việt Nam, quốc gia không bị ràng buộc bởi bất kỳ thỏa thuận chung nào với Trung Quốc về các khu vực tranh chấp, vẫn kiên định với lập trường của họ và trong phản đối các yêu sách hàng hải của Trung Quốc. Đối với Hà Nội, thỏa thuận này chắc chắn là một bước đột phá ngoại giao lớn và là tiền lệ pháp lý mà Hà Nội có thể khai thác ở cấp độ ngoại giao. Ngoài ra, thỏa thuận cũng có lợi thế là không đặt Hà Nội vào thế đối đầu trực tiếp với Bắc Kinh trong khi vẫn khẳng định được cam kết của họ đối với luật pháp quốc tế. RFI : Sau thỏa thuận về vùng đặc quyền kinh tế giữa Việt Nam và Indonesia, liệu đã có thể nói đến một liên minh đối trọng Philippines, Indonesia, Việt Nam để đối phó với các yêu sách của Trung Quốc ở Biển Đông không ? Laurent Gédéon : Có, trong bối cảnh Trung Quốc luôn chú ý đến việc không để một mặt trận chống Trung Quốc trỗi dậy giữa các quốc gia ven Biển Đông và rộng hơn là trong ASEAN, thì thỏa thuận Việt Nam-Indonesia mở đường cho sự xuất hiện của các chiến lược tập thể đối phó với những tranh chấp hàng hải ở Biển Đông. Những chiến lược này đáng chú ý - và cũng gây vấn đề cho Trung Quốc - vì chúng được thực hiện theo cách tuân thủ chặt chẽ luật hàng hải quốc tế. Việc này càng giành được sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế và củng cố thêm sự cô lập của Trung Quốc đối với các yêu sách chủ quyền tối đa của nước này. Đọc thêmThỏa thuận Việt Nam - Indonesia: Một hướng giải quyết tranh chấp Biển Đông? Cho nên chúng ta có thể thấy những thỏa thuận kiểu này gia tăng trong tương lai, đặc biệt là liên quan đến Việt Nam, Philippines và Malaysia. Đó là một quá trình dài, trước hết đòi hỏi các đối tác tăng cường tin tưởng nhau, và sẽ ngày càng phức tạp hơn vì liên quan đến các vùng biển quanh quần đảo Trường Sa, nơi vẫn được biết đến là trung tâm của các vấn đề địa-chiến lược đặc biệt quan trọng. Ngoài ra, cũng cần lưu ý rằng việc ký kết các hiệp định quốc tế là sự kiện quan trọng nhưng việc thực hiện chúng cũng quan trọng không kém. Và về điểm này, sẽ cần phải phân tích cẩn thận những tác động thực địa của hiệp định Việt Nam-Indonesia để đưa ra kết luận và phát triển các phân tích triển vọng có thể diễn ra. Cho nên, ngoài một liên minh đối trọng giữa Philippines, Việt Nam và Indonesia, chúng ta có thể xem rằng các thỏa thuận kiểu này phù hợp với sự hội tụ lợi ích ngầm hoặc rõ ràng của ba nước vì chúng hạn chế khả năng của Trung Quốc trong việc khẳng định các yêu sách chủ quyền và dẫn đến việc Bắc Kinh ngày càng bị cô lập về pháp lý. Dĩ nhiên Trung Quốc có thể tìm cách đảo ngược để áp đặt quan điểm của họ, nhưng việc đó sẽ làm giảm thêm tính hợp pháp về mặt pháp lý của các hành động, yêu sách của Bắc Kinh. Do đó, thỏa thuận này có thể đóng vai trò là mô hình giải quyết các tranh chấp hàng hải khác ở Đông Nam Á và tạo thành đòn bẩy ngoại giao khôn khéo để thay đổi tình hình trong khu vực. RFI : Việt Nam đã bị Ủy Ban Châu Âu đưa ra “thẻ vàng” về tình trạng đánh bắt cá bất hợp pháp. Thỏa thuận với Indonesia được coi là dấu chấm hết cho tình trạng đánh bắt cá bất hợp pháp trong khu vực. Liệu đây có phải là một kiểu cam kết để cá Việt Nam có thể vào thị trường châu Âu không ? Laurent Gédéon : Vùng đặc quyền kinh tế cho phép một quốc gia tiếp cận độc quyền các nguồn tài nguyên thiên nhiên ở vùng biển và đáy biển của nước đó. Việc phân định rõ ràng không gian này thường giúp tránh được những hiểu lầm và mâu thuẫn trong quản lý nguồn cá nếu các đối tác có thiện chí. Về mặt này, thỏa thuận giữa Việt Nam và Indonesia làm rõ quyền đánh bắt cá của cả hai bên ở Biển Đông và thể hiện sự cải thiện rõ rệt so với giai đoạn trước đây, khi cả hai nước đều có yêu sách riêng, khiến việc xác định tàu cá có vượt qua ranh giới hay không trở nên khó khăn. Do đó, việc làm rõ biên giới sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc áp dụng các quy định và trừng phạt những người vi phạm, đặc biệt là xung quanh quần đảo Natuna, nơi giàu tài nguyên thiên nhiên. Nhìn chung, kiểu thỏa thuận này có giá trị vì nó tăng cường năng lực hợp tác và quản lý lẫn nhau giữa hai bên. Tình hình này chỉ có thể có lợi cho Việt Nam khi chứng tỏ rằng đất nước đã trưởng thành về năng lực quản lý nguồn lợi thủy sản. Đọc thêmChồng lấn EEZ, nguyên nhân vụ va chạm giữa tàu Việt Nam và Indonesia Không chỉ riêng ở Biển Đông, đánh bắt cá bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) là một vấn đề toàn cầu đe dọa hệ sinh thái đại dương và “đánh bắt cá bền vững”. Đây là lý do tại sao chính quyền Liên Hiệp Châu Âu đã giám sát Việt Nam sau cảnh báo vào năm 2017. Xin nhắc lại, những nước xuất khẩu sang Liên Âu được phân loại và có thể chịu trừng phạt tương ứng với hệ thống mã màu : xanh lá cây, vàng, đỏ, các lệnh trừng phạt có thể lên tới mức dừng hoàn toàn hoạt động thương mại. Do đó, thỏa thuận giữa Việt Nam và Indonesia có thể được coi là một giải pháp đôi bên cùng có lợi vì nó củng cố quan hệ song phương, tránh leo thang giữa ngư dân và cơ quan thực thi pháp luật. Còn đối với Việt Nam, thỏa thuận này cho thấy quốc gia này nghiêm túc thực hiện các cam kết quốc tế và là đối tác đáng tin cậy cho Liên Hiệp Châu Âu. RFI Tiếng Việt xin chân thành cảm ơn nhà nghiên cứu Laurent Gédéon, giảng viên Trường Sư phạm Lyon, Pháp.

Tạp chí văn hóa
13 ngày đêm tại Kabul: Bi kịch Afghanistan được tái hiện bằng ngôn ngữ điện ảnh

Tạp chí văn hóa

Play Episode Listen Later Jun 13, 2025 8:50


Làm sao kể lại câu chuyện lịch sử đau thương dưới ống kính điện ảnh một cách chân thực nhất ? Đó là câu hỏi mà đạo diễn người Pháp Martin Bourboulon đặt ra khi làm bộ phim "13 jours, 13 nuits", tạm dịch là “13 ngày đêm”, kể về những ngày hỗn loạn tại Kabul khi Taliban trở lại nắm quyền vào năm 2021 và Mỹ rút quân. Các nước phương Tây nhanh chóng sơ tán công dân. Bộ phim trình chiếu tại LHP Cannes lần thứ 78 và chính thức ra rạp tại Pháp, ngày 27/06/2025. Sau thành công vang dội với một bộ phim Les Trois Mousquetaires - Ba chàng lính ngự lâm (phần hai), lấy cảm hứng từ tiểu thuyết nổi tiếng của văn hào người Pháp thế kỷ 19 Alexandre Dumas, ra rạp tại Pháp năm 2023, đạo diễn Martin Bourboulon trở lại với thực tại, trình làng điện ảnh bộ phim "13 jours -13 nuits" (không tham gia tranh giải)tại LHP Cannes vừa qua. Bộ phim như một trang sử sống động qua từng thước phim, từng hình ảnh, mô tả bầu không khí hỗn loạn, ngột ngạt đến khiếp sợ, một cách chân thật nhất, vào những ngày hè tại Kabul năm 2021. Lúc đó, Mỹ rút quân, Taliban trở lại nắm quyền và sứ quán Pháp tại thủ đô Afghanistan được coi là một trong những nơi trú ẩn an toàn nhất. Đạo diễn Pháp đã chọn làm nổi bật vai trò của chỉ huy Mohamed Bida, phó tuỳ viên an ninh tại sứ quán Pháp ở Kabul, vài ngày trước khi nghỉ hưu, đã cố gắng bảo vệ tất cả những người Afghanistan đã hỗ trợ ông khi làm nhiệm vụ ở nước này. Cùng với một đội ngũ cảnh sát tinh nhuệ, chỉ huy “Mo”, do diễn viên Roschdy Zem thủ vai, qua các cuộc đàm phán gay go với Taliban, tìm mọi cách để di tản họ đến Pháp. Lấy cảm hứng từ những câu chuyện, sự kiện có thật, được kể lại trong cuốn sách của chính Mohamed Bida, phim của đạo diễn Martin Bourboulon đã gạt bỏ những cân nhắc về tranh cãi về địa chính trị xung quanh sự kiện đánh dấu lịch sử của đất nước Hồi giáo này, thay vào đó tập trung vào chiến dịch, được đặt tên "13 ngày, 13 đêm", sơ tán tổng cộng 2800 người, gồm cả phụ nữ và trẻ em. Bên lề LHP Cannes lần thứ 78, RFI Tiếng Việt đã phỏng vấn đạo diễn  Martin Bourboulon về bộ phim mới nhất của ông. Sau một bộ phim vẽ lại chân dung của Gustave Eiffel, hay câu chuyện lãng mạn về Ba Chàng Ngự Lâm ở thế kỷ 19, đạo diễn quay trở lại phim trường và cho ra mắt một bộ phim ở thời hiện đại, đẫm mồ hôi và nước mắt, về bi kịch đến nghẹt thở ở Kabul những ngày hè nóng bức khi Taliban trở lại cầm quyền. Ông có thể cho biết điều gì đã thúc đẩy ông làm bộ phim này ? Tôi nghĩ rằng tất cả mọi người đều nhớ rõ những hình ảnh trong bầu không khí hỗn loạn tại Kabul, khi máy bay cất cánh, những người đàn ông, phụ nữ chạy theo, cố bám vào máy bay. Họ bất chấp rủi ro, muốn được di tản  bằng mọi giá, khi Taliban lên nắm quyền. Tôi chứng kiến những cảnh đó, dưới con mắt của một người phương Tây, sống trong một thế giới tự do, hòa bình, dĩ nhiên là giữ khoảng cách với sự kiện đó. Những hình ảnh ấy đảo lộn tâm trí tôi, khiến tôi bị rung động. Làm phim về sự kiện lịch sử là một chất liệu điện ảnh mà tôi rất thích, tôi coi đó là một khả năng để tạo ra một phim mang lại cảm giác hồi hộp, giật gân, từ một số sự kiện lịch sử. Nhưng bộ phim không chỉ có vậy. Với tôi đó là con đường, là lời kể, là câu chuyện của những người đàn ông, phụ nữ đó, rất đặc biệt, ấn tượng. Ông dựa vào những tư liệu nào để làm ra bộ phim này? Dĩ nhiên là để làm ra bộ phim này, chúng tôi cũng tìm kiếm nhiều tư liệu, tìm những nhân chứng cụ thể. Đoàn làm phim chúng tôi cũng làm việc với người Afghanistan, ví dụ như một cố vấn về kỹ thuật, là người Afghanistan và cũng tham gia đóng phim nữa. Chúng tôi cũng thu thập lời chứng của những người Afghanistan, cả đàn ông và phụ nữ, những người từng trải qua các sự kiện này, những người phải rời khỏi Afghanistan. Chúng tôi cũng tham khảo rất nhiều podcast, đọc nhiều tư liệu phim tài liệu hay các bài báo khác nhau, để giúp chúng tôi hiểu rõ về sự việc. Đối với chúng tôi, ngay từ đầu, mục đích thực sự của bộ phim là bám sát thực tế nhất, không bịa ra những sự kiện chưa từng xảy ra. Nếu so sánh những hình ảnh được các hãng tin và báo chí loan truyền và thước phim của ông, đúng là không dễ để phân biệt đâu là hiện thực, đâu là phim, ông có thể cho biết phim trường đã được xây dựng như thế nào để tái hiện lại những cảnh quay chân thực đến vậy ? Khi khởi xướng làm bộ phim này, chúng tôi đã phải nhanh chóng nghĩ về nơi có thể quay bộ phim ở đâu và Maroc ngay lập tức được đưa ra như là một lựa chọn là địa điểm lý tưởng để quay phim. Đơn giản là vì ở Maroc, có tổ chức và có những đội ngũ làm phim rất tài năng. Chúng tôi cũng đã có một số liên lạc tại Maroc và đã nhanh chóng đặt vali tại Casablanca. Chúng tôi đã xây dựng lại trên phim trường gần như toàn bộ sứ quán Pháp tại Casablanca và một phần sân bay Kabul ở Kenitra, gần Rabat. Xuyên suốt bộ phim là những cảnh bi kịch trải dài trong từng thước phim. Cảnh quay nào đặc biệt gây ấn tượng nhất đối với ông ? Hầu hết tất cả các cảnh quay đều rất đặc biệt đối với tôi. Một trong số đó là cảnh nhân vật Rose quay trở lại sứ quán, hay cảnh cô đi vào máy bay. Tôi không muốn tiết lộ nhiều, nhưng đó là một trong những cảnh ấn tượng nhất. Hay là cảnh quay cuối, trong đường hầm, khi đoàn tàu phải dừng lại trong đó, tạo một cảm giác hồi hộp đến ngộp thở, vì lo lắng trước mối đe dọa từ Taliban. Đó là một cảnh khá thú vị khi sản xuất trên phim trường. Khi làm bộ phim này, ông có phải đối mặt với thách thức nào hay không, về phương diện cảm xúc, tâm lý, cũng như logistic ? Thách thức của chúng tôi đó là làm sao tái hiện khung cảnh gần với hiện thực nhất. Vì bộ phim được lấy cảm hứng từ một câu chuyện có thật, đó là sức mạnh của bộ phim, trung thành với các sự kiện lịch sử. Tuy nhiên, chúng tôi cũng cố tạo ra sự cân bằng giữa một bộ phim nghệ thuật, nhiều chuyển động, với những đặc trưng của một bộ phim tạo cảm  giác hồi hộp, giật gân, xen lẫn những cảm xúc rất con người, với những chuyện xảy ra, để khán giả có thể được trải nghiệm. Đối với ông, phim "13 ngày 13 đêm" là một nhân chứng lịch sử, hay là một tấm bi kịch của con người ? Bộ phim của tôi như là một nhân chứng lịch sử quan trọng, kể về một sự kiện xảy ra cách nay chỉ 4 năm thôi, và đó là một trong những chiến dịch quan trọng mà Pháp đã tổ chức (để sơ tán công dân). Có thể nói đó là một hành trình, một cuộc phiêu lưu, một sử thi dầy nhân văn, nhưng cũng đầy bi kịch, ảnh hưởng đến một bộ phận người dân, buộc phải chạy lánh nạn, dù họ không thực sự muốn rời khỏi đất nước. Ông muốn khán giả quốc tế có cảm nhận như thế nào sau khi xem bộ phim này ? Tôi nghĩ rằng bộ phim vén bức màn đằng sau cánh cửa sứ quán Pháp ở Kabul, về những nỗ lực mà Pháp đã làm trong chiến dịch sơ tán thời điểm đó. Một chiến dịch có thể nói là thành công, vì cho thấy những giá trị rất nhân văn, từ việc sứ quán mở cửa đón tiếp những người tị nạn chính trị, các nghệ sĩ, những công dân Pháp, những người bị chế độ mới trở lại Kaboul đe dọa. Đối với tôi, làm bộ phim này cũng là để nhắc nhớ mọi người rằng vẫn tồn tại một đất nước, nơi mà quyền tự do của phụ nữ, và đàn ông, bị đe dọa, bị coi thường. Đó là điều rất quan trọng, cần cân bằng cả hai, cả nghệ thuật lẫn lịch sử và thực tế. Xin cảm ơn đạo diễn Martin Bourboulon đã dành thời gian trả lời RFI Tiếng Việt.

TẠP CHÍ VĂN HÓA
13 ngày đêm tại Kabul: Bi kịch Afghanistan được tái hiện bằng ngôn ngữ điện ảnh

TẠP CHÍ VĂN HÓA

Play Episode Listen Later Jun 13, 2025 8:50


Làm sao kể lại câu chuyện lịch sử đau thương dưới ống kính điện ảnh một cách chân thực nhất ? Đó là câu hỏi mà đạo diễn người Pháp Martin Bourboulon đặt ra khi làm bộ phim "13 jours, 13 nuits", tạm dịch là “13 ngày đêm”, kể về những ngày hỗn loạn tại Kabul khi Taliban trở lại nắm quyền vào năm 2021 và Mỹ rút quân. Các nước phương Tây nhanh chóng sơ tán công dân. Bộ phim trình chiếu tại LHP Cannes lần thứ 78 và chính thức ra rạp tại Pháp, ngày 27/06/2025. Sau thành công vang dội với một bộ phim Les Trois Mousquetaires - Ba chàng lính ngự lâm (phần hai), lấy cảm hứng từ tiểu thuyết nổi tiếng của văn hào người Pháp thế kỷ 19 Alexandre Dumas, ra rạp tại Pháp năm 2023, đạo diễn Martin Bourboulon trở lại với thực tại, trình làng điện ảnh bộ phim "13 jours -13 nuits" (không tham gia tranh giải)tại LHP Cannes vừa qua. Bộ phim như một trang sử sống động qua từng thước phim, từng hình ảnh, mô tả bầu không khí hỗn loạn, ngột ngạt đến khiếp sợ, một cách chân thật nhất, vào những ngày hè tại Kabul năm 2021. Lúc đó, Mỹ rút quân, Taliban trở lại nắm quyền và sứ quán Pháp tại thủ đô Afghanistan được coi là một trong những nơi trú ẩn an toàn nhất. Đạo diễn Pháp đã chọn làm nổi bật vai trò của chỉ huy Mohamed Bida, phó tuỳ viên an ninh tại sứ quán Pháp ở Kabul, vài ngày trước khi nghỉ hưu, đã cố gắng bảo vệ tất cả những người Afghanistan đã hỗ trợ ông khi làm nhiệm vụ ở nước này. Cùng với một đội ngũ cảnh sát tinh nhuệ, chỉ huy “Mo”, do diễn viên Roschdy Zem thủ vai, qua các cuộc đàm phán gay go với Taliban, tìm mọi cách để di tản họ đến Pháp. Lấy cảm hứng từ những câu chuyện, sự kiện có thật, được kể lại trong cuốn sách của chính Mohamed Bida, phim của đạo diễn Martin Bourboulon đã gạt bỏ những cân nhắc về tranh cãi về địa chính trị xung quanh sự kiện đánh dấu lịch sử của đất nước Hồi giáo này, thay vào đó tập trung vào chiến dịch, được đặt tên "13 ngày, 13 đêm", sơ tán tổng cộng 2800 người, gồm cả phụ nữ và trẻ em. Bên lề LHP Cannes lần thứ 78, RFI Tiếng Việt đã phỏng vấn đạo diễn  Martin Bourboulon về bộ phim mới nhất của ông. Sau một bộ phim vẽ lại chân dung của Gustave Eiffel, hay câu chuyện lãng mạn về Ba Chàng Ngự Lâm ở thế kỷ 19, đạo diễn quay trở lại phim trường và cho ra mắt một bộ phim ở thời hiện đại, đẫm mồ hôi và nước mắt, về bi kịch đến nghẹt thở ở Kabul những ngày hè nóng bức khi Taliban trở lại cầm quyền. Ông có thể cho biết điều gì đã thúc đẩy ông làm bộ phim này ? Tôi nghĩ rằng tất cả mọi người đều nhớ rõ những hình ảnh trong bầu không khí hỗn loạn tại Kabul, khi máy bay cất cánh, những người đàn ông, phụ nữ chạy theo, cố bám vào máy bay. Họ bất chấp rủi ro, muốn được di tản  bằng mọi giá, khi Taliban lên nắm quyền. Tôi chứng kiến những cảnh đó, dưới con mắt của một người phương Tây, sống trong một thế giới tự do, hòa bình, dĩ nhiên là giữ khoảng cách với sự kiện đó. Những hình ảnh ấy đảo lộn tâm trí tôi, khiến tôi bị rung động. Làm phim về sự kiện lịch sử là một chất liệu điện ảnh mà tôi rất thích, tôi coi đó là một khả năng để tạo ra một phim mang lại cảm giác hồi hộp, giật gân, từ một số sự kiện lịch sử. Nhưng bộ phim không chỉ có vậy. Với tôi đó là con đường, là lời kể, là câu chuyện của những người đàn ông, phụ nữ đó, rất đặc biệt, ấn tượng. Ông dựa vào những tư liệu nào để làm ra bộ phim này? Dĩ nhiên là để làm ra bộ phim này, chúng tôi cũng tìm kiếm nhiều tư liệu, tìm những nhân chứng cụ thể. Đoàn làm phim chúng tôi cũng làm việc với người Afghanistan, ví dụ như một cố vấn về kỹ thuật, là người Afghanistan và cũng tham gia đóng phim nữa. Chúng tôi cũng thu thập lời chứng của những người Afghanistan, cả đàn ông và phụ nữ, những người từng trải qua các sự kiện này, những người phải rời khỏi Afghanistan. Chúng tôi cũng tham khảo rất nhiều podcast, đọc nhiều tư liệu phim tài liệu hay các bài báo khác nhau, để giúp chúng tôi hiểu rõ về sự việc. Đối với chúng tôi, ngay từ đầu, mục đích thực sự của bộ phim là bám sát thực tế nhất, không bịa ra những sự kiện chưa từng xảy ra. Nếu so sánh những hình ảnh được các hãng tin và báo chí loan truyền và thước phim của ông, đúng là không dễ để phân biệt đâu là hiện thực, đâu là phim, ông có thể cho biết phim trường đã được xây dựng như thế nào để tái hiện lại những cảnh quay chân thực đến vậy ? Khi khởi xướng làm bộ phim này, chúng tôi đã phải nhanh chóng nghĩ về nơi có thể quay bộ phim ở đâu và Maroc ngay lập tức được đưa ra như là một lựa chọn là địa điểm lý tưởng để quay phim. Đơn giản là vì ở Maroc, có tổ chức và có những đội ngũ làm phim rất tài năng. Chúng tôi cũng đã có một số liên lạc tại Maroc và đã nhanh chóng đặt vali tại Casablanca. Chúng tôi đã xây dựng lại trên phim trường gần như toàn bộ sứ quán Pháp tại Casablanca và một phần sân bay Kabul ở Kenitra, gần Rabat. Xuyên suốt bộ phim là những cảnh bi kịch trải dài trong từng thước phim. Cảnh quay nào đặc biệt gây ấn tượng nhất đối với ông ? Hầu hết tất cả các cảnh quay đều rất đặc biệt đối với tôi. Một trong số đó là cảnh nhân vật Rose quay trở lại sứ quán, hay cảnh cô đi vào máy bay. Tôi không muốn tiết lộ nhiều, nhưng đó là một trong những cảnh ấn tượng nhất. Hay là cảnh quay cuối, trong đường hầm, khi đoàn tàu phải dừng lại trong đó, tạo một cảm giác hồi hộp đến ngộp thở, vì lo lắng trước mối đe dọa từ Taliban. Đó là một cảnh khá thú vị khi sản xuất trên phim trường. Khi làm bộ phim này, ông có phải đối mặt với thách thức nào hay không, về phương diện cảm xúc, tâm lý, cũng như logistic ? Thách thức của chúng tôi đó là làm sao tái hiện khung cảnh gần với hiện thực nhất. Vì bộ phim được lấy cảm hứng từ một câu chuyện có thật, đó là sức mạnh của bộ phim, trung thành với các sự kiện lịch sử. Tuy nhiên, chúng tôi cũng cố tạo ra sự cân bằng giữa một bộ phim nghệ thuật, nhiều chuyển động, với những đặc trưng của một bộ phim tạo cảm  giác hồi hộp, giật gân, xen lẫn những cảm xúc rất con người, với những chuyện xảy ra, để khán giả có thể được trải nghiệm. Đối với ông, phim "13 ngày 13 đêm" là một nhân chứng lịch sử, hay là một tấm bi kịch của con người ? Bộ phim của tôi như là một nhân chứng lịch sử quan trọng, kể về một sự kiện xảy ra cách nay chỉ 4 năm thôi, và đó là một trong những chiến dịch quan trọng mà Pháp đã tổ chức (để sơ tán công dân). Có thể nói đó là một hành trình, một cuộc phiêu lưu, một sử thi dầy nhân văn, nhưng cũng đầy bi kịch, ảnh hưởng đến một bộ phận người dân, buộc phải chạy lánh nạn, dù họ không thực sự muốn rời khỏi đất nước. Ông muốn khán giả quốc tế có cảm nhận như thế nào sau khi xem bộ phim này ? Tôi nghĩ rằng bộ phim vén bức màn đằng sau cánh cửa sứ quán Pháp ở Kabul, về những nỗ lực mà Pháp đã làm trong chiến dịch sơ tán thời điểm đó. Một chiến dịch có thể nói là thành công, vì cho thấy những giá trị rất nhân văn, từ việc sứ quán mở cửa đón tiếp những người tị nạn chính trị, các nghệ sĩ, những công dân Pháp, những người bị chế độ mới trở lại Kaboul đe dọa. Đối với tôi, làm bộ phim này cũng là để nhắc nhớ mọi người rằng vẫn tồn tại một đất nước, nơi mà quyền tự do của phụ nữ, và đàn ông, bị đe dọa, bị coi thường. Đó là điều rất quan trọng, cần cân bằng cả hai, cả nghệ thuật lẫn lịch sử và thực tế. Xin cảm ơn đạo diễn Martin Bourboulon đã dành thời gian trả lời RFI Tiếng Việt.

Tạp chí văn hóa
Nhiếp ảnh: Marc Riboud và những góc nhìn phản chiến, phi chính trị

Tạp chí văn hóa

Play Episode Listen Later Jun 11, 2025 11:50


Cùng với chiếc máy ảnh Leica M3, Marc Riboud, nhiếp ảnh gia người Pháp qua đời năm 2016, trong vòng mười năm 1966 – 1976, lang thang từ Nam ra Bắc ở Việt Nam. Những bài phóng sự và những bức ảnh ông thực hiện, được đăng trên những trang báo quốc tế có uy tín (Le Monde, Paris Match hay Life), cho đến giờ vẫn được xem như là những bằng chứng độc đáo, sâu sắc về một trong những cuộc chiến tàn khốc nhất của thế kỷ XX. Ngày 12/05/2025 đã chính thức khép lại hơn hai tháng triển lãm tập ảnh phóng sự « Marc Riboud, Việt Nam 1966-1976 » do bảo tàng Guimet, Paris và Hội Những Người Bạn Của Marc Riboud đồng tổ chức. Cuộc triển lãm này diễn ra vào lúc 2025 đánh dấu đúng 50 năm kết thúc chiến tranh Việt Nam. Bộ tập ảnh chiến tranh Việt Nam là một phần trong toàn bộ di sản ảnh ông để lại cho viện bảo tàng Guimet sau khi mất. Những câu chuyện kể qua ảnh Đối với nhiều người đến thưởng thức ảnh, đó còn là câu chuyện đau thương về một cuộc xung đột được Marc Riboud kể lại theo một cách độc đáo. Những bức ảnh trắng đen của ông đưa người xem đi từ Mỹ đến Việt Nam ở cả hai phía vĩ tuyến 17. Khác nhiều đồng nghiệp cùng thời, câu chuyện chiến tranh Việt Nam của ông xa nơi chiến tuyến, không cảnh chết chóc, không màn giao tranh. Marc Riboud, trong nhiều chuyến vào Nam ra Bắc, đã chọn tập trung ống kính vào một dân tộc Việt Nam, bằng một « tinh thần không gì lay chuyển với những phương tiện yếu kém đối mặt với một siêu cường hùng mạnh nhất thời đại ». Trên trang mạng tạp chí Fisheye, Lorène Durret, đồng phụ trách triển lãm « Marc Riboud, Việt Nam 1966 – 1976 » cho rằng « ông đã tiết lộ với thế giới bộ mặt con người kẻ thù lớn nhất của nước Mỹ ». Ông phơi bày gương mặt của kẻ vô danh : Những thiếu nữ trong độ tuổi thanh xuân hăng say lao động sản xuất, người vợ góa một sĩ quan miền Nam khóc thương mất chồng, những đứa trẻ chơi đùa giữa đống đổ nát, hay những nam công nhân đang chế tạo vũ khí phục vụ chiến tranh. Nhưng đôi khi đó cũng là một khoảnh khắc rất bình yên : Người phụ nữ và hai con nghỉ ngơi tại một trại sơ tán ở Huế, hay cặp tình nhân ngắm cảnh bên bờ hồ Hoàn Kiếm, phía sau là hầm tránh bom ... Như một kẻ bên lề, ông lặng lẽ quan sát, ghi lại những khoảnh khắc. Sự khiêm tốn trong cách chụp cùng với tài năng bố cục hình ảnh đã mang đến cho những bức ảnh của ông một vẻ đẹp nghiêm trang, một hương vị cảm xúc sâu sắc, theo như đánh giá từ trang Les Inrockuptibles. Trả lời RFI Tiếng Việt, Lorène Durret, phụ trách triển lãm, nhắc lại : « Chính ông đã viết "Tôi luôn nhạy cảm với cái đẹp của thế giới hơn là bạo lực và quái vật" Vì vậy, chính vẻ đẹp này mà ông tìm kiếm trong cuộc sống thường ngày và trong các cử chỉ, thái độ của mọi người, dù là phụ nữ hay trẻ em. Đây luôn là những bức ảnh rất nhân văn. Ông không hẳn thích được gọi là nhiếp ảnh gia theo chủ nghĩa nhân văn,vì ông không thích những nhãn mác đó, nhưng đúng là quý vị luôn tìm thấy ai đó trong những bức ảnh này và quý vị có cảm giác về một sự hiện diện rất mạnh mẽ ». Năm 1968 : « Huế, Guernica của Việt Nam » Marc Riboud có cái nhìn bình yên và rất dịu dàng về Việt Nam trong bối cảnh xung đột. Đối với Yannick Lintz, chủ tịch bảo tàng Guimet, « góc nhìn của ông mang lại một minh chứng tuyệt đẹp cho sức mạnh của nghệ thuật vượt lên trên tất cả, bao gồm cả bạo lực của cuộc chiến và những gì tạo nên cuộc chiến đó. » Thế nên, trong bức ảnh « Đổ nát tại trục đường chính của Hoàng Thành Huế » dưới ánh sáng bàng bạc, bên cạnh những ngôi nhà, con lộ tan hoang vì đạn pháo sau các trận đánh Mậu Thân 1968, là hình ảnh một người phụ nữ trong chiếc áo dài trắng thong dong quẩy gánh đi giữa những người phụ nữ bán hàng rong ngồi bên vệ đường. Cứ như thể chẳng có chuyện gì xảy ra ! Trên báo Le Monde ngày 13/04/1968, trong bài viết « Thư từ Huế » ông tố cáo « Một thành phố bị sát hại ». Thư gởi cho người vợ đầu của mình, Marc Riboud không ngần ngại ví Huế như « Guernica của Việt Nam ». Tại Guernica, một xã ở miền bắc Tây Ban Nha, chỉ trong vòng 3 giờ, 44 chiến đấu cơ của phát xít Đức và 14 máy bay quân đội Ý đã đổ xuống gần 40 tấn bom, cày nát 85% diện tích thành phố, giết chết khoảng 2.000 người ngay trong ngày có chợ phiên. Một khung cảnh ác mộng. Một tội ác chiến tranh tày đình. Lorène Durret : « Marc Riboud đến Huế ngay sau hai đợt phá hủy liên tiếp, Hoàng Thành bị chiếm đóng một lúc trong cuộc Tổng tiến công Tết Mậu Thân, rồi sau đó quân đội Mỹ chiếm lại. Khi đến Huế, ông vô cùng bị sốc trước những gì ông chứng kiến. Hoàng Thành đã bị phá hủy nghiêm trọng, như có thể thấy trong những bức ảnh của ông. Có những ngôi mộ với đủ mọi kích cỡ trên phố, vì có người phải được chôn cất gấp. Còn người dân phải tị nạn trong những điều kiện khủng khiếp. Ông ở đấy và những hình ảnh này đã in đậm trong tâm trí ông sâu đậm đến mức, trong một lá thư gửi cho vợ mình là Barbara, ông đã thốt lên rằng "Huế là Guernica của Việt Nam." Ông nói về Huế như một thành phố bị giết hại và giải thích trong bài báo rằng bản thân thành phố đã bị phá hủy, nhưng cả linh hồn của nó và linh hồn của người dân cũng bị phá hủy bởi cuộc chiến. » Marc Riboud : Một nhãn quan tự do Marc Riboud luôn tin tưởng vào những quan sát của mình do lẽ ông không bao giờ là một nhà đấu tranh và có một ý thức chính trị sáng suốt. Catherine Riboud-Chaine, vợ góa của nhiếp ảnh gia, đã kể rằng « Marc luôn đứng về phía những người khốn khổ và chống lại sự áp bức. Ông có cái nhìn cực kỳ tự do ». Nhãn quan tự do đó đã đưa người xem đi từ chiếc hàng không mẫu hạm USS Enterprise ông đến tham quan cuối năm 1966, để rồi cũng trên báo Pháp Le Monde, ông kể lại làm thế nào những phi công trẻ tuổi đó « bị tuyên truyền » đến mức họ tin rằng họ chỉ đánh vào những mục tiêu quân sự. Rồi đến nước Mỹ với những cuộc biểu tình chống chiến tranh. Bức ảnh « Cô gái và Cành hoa » ông chụp tại Washington ngày 21/10/1967 trong một cuộc biểu tình đã lan truyền rộng rãi, đưa tên tuổi của ông ra toàn cầu. Lorène Durret : « Ông đã chụp ảnh tất cả những thanh niên Mỹ đang biểu tình phản đối chiến tranh ở Việt Nam. Ông đã theo dõi các hoạt động trong suốt cả ngày và đến cuối ngày, như ông tự mô tả, khi ánh sáng bắt đầu tắt, những người biểu tình bắt đầu giải tán thì ông nhìn thấy cô gái trẻ này xuất hiện trong ống kính của mình. Và ông tiến lại gần và cô làm cử chỉ giơ một bông hoa cúc về phía những người lính đang đối mặt với cô, về phía những người lính được trang bị lưỡi lê. Rõ ràng là cảnh tượng đó rất mạnh mẽ về mặt hình ảnh và có thể xem ở nhiều góc độ. » Ấn tượng nhưng cũng rất giản dị, bức ảnh đã thể hiện rõ nét đối lập ở một bên là cô gái rất rất trẻ, và bên kia là những người lính, cũng còn trẻ tuổi. Theo giải thích của Lorène Durret với RFI Tiếng Việt, sau này thế giới biết được cô gái trẻ đó là Jane Rose Kasmir, khi ấy 17 tuổi. Lorène Durret : « Vì vậy, theo tôi, cô ấy trở thành một biểu tượng và cô ấy có cử chỉ cầu nguyện với đôi bàn tay rất xinh đẹp cầm bông hoa này và đối mặt với cô là những người lính cũng có vẻ rất trẻ. Quả thực, chúng ta có cuộc đối đầu giữa hai giới trẻ. Bản thân ông cũng vui mừng khi bức ảnh này được dùng lại rộng rãi, đôi khi được dựng lại trong các cuộc biểu tình. Ngay cả ngày nay, khi có các cuộc tập hợp, nhiều người biểu tình thường diễn lại cảnh này và cuối cùng điều đó đã đi vào ký ức tập thể. » Cũng theo Lorène Durret, ít ai biết đến là nhờ bức ảnh này mà Marc Riboud có thể xin được thị thực đến Bắc Việt mùa thu năm 1968. Ông đã có được cuộc phỏng vấn khá hiếm vào thời điểm đó với Hồ Chí Minh và Phạm Văn Đồng, chụp một số bức ảnh, sau này đã được đăng lại rộng rãi trên nhiều tờ báo quốc tế. Nhiếp ảnh là để mô tả thế giới Phải chăng những bức ảnh huyền thoại này của Marc Riboud phần nào góp sức làm thay đổi dòng chảy cuộc chiến ? Ông từng nói : « Nhiếp ảnh không thể thay đổi thế giới, nhưng nó có thể mô tả thế giới, đặc biệt là khi thế giới đang thay đổi ». Ảnh tư liệu của ông đã gây rúng động thế giới về mức độ tàn khốc của cuộc chiến tranh Việt Nam dù không có một cảnh chết chóc nào. Ông tâm niệm rằng chúng sẽ là một bằng chứng lịch sử quan trọng cho hậu thế. Lorène Durret : « Ông tin rằng việc làm chứng là cần thiết, là vai trò của ông với tư cách  một nhiếp ảnh gia, rằng cần phải thể hiện và ghi lại cho tương lai. Nhưng tôi nghĩ rằng ông cũng không ảo tưởng về khả năng gây ảnh hưởng của một tấm ảnh đối với dòng chảy lịch sử, cũng như các quyết định chính trị. Nhưng trong mọi trường hợp, ông nhận thức được rằng những bằng chứng này rất quan trọng và ngày nay chúng ta thấy được điều đó trong việc phục nguyên mà chúng ta có thể thực hiện nhờ công trình của ông về một số sự kiện nhất định và những dấu vết trực quan của những sự kiến đó có một tầm quan trọng ». Tự do, phản chiến và phi chính trị, 10 năm rong ruổi, Marc Riboud đã mô tả cho thế giới thấy sức chịu đựng bền bỉ của cả một dân tộc dù ở phía bên nào trong một cuộc chiến phi lý, kéo dài và khốc liệt. Ông bày tỏ cảm thông, nhưng luôn trung thành với nguyên tắc độc lập. Năm 1976, một năm sau khi chiến tranh kết thúc, trước khi đất nước thống nhất, Marc Riboud không ngần ngại phơi bày một khía cạnh tiêu cực đau đớn khác, lên án chế độ chuyên chế thời hậu chiến. Lorène Durret : « Chúng tôi trưng bày trong cuộc triển lãm, những sự kiện diễn ra trong hơn 10 năm từ 1966 đến 1976, năm sau khi chiến tranh kết thúc, ngay trước khi thống nhất đất nước. Triển lãm cho thấy cả những khía cạnh tích cực, đó là cuộc sống được tiếp tục, những người lính trở về nhà, đoàn tụ với gia đình, công cuộc tái thiết và năng lượng tái thiết đó. Nhưng ảnh của ông cũng ghi lại những khía cạnh đau đớn khác và đặc biệt là các trại cải tạo dành cho cựu giới chức, sĩ quan miền Nam, việc thành lập các vùng kinh tế mới với những đợt cưỡng bức di dời dân . Chính việc giữ khoảng cách này đã cho phép ông làm chứng và kể một câu chuyện đang diễn ra và đang được thực hiện mà không thiên vị, không chỉ tập trung vào những điều mà ông muốn thấy hoặc những điều mà giới quan sát bên ngoài muốn thấy. » RFI Tiếng Việt xin cảm ơn Lorène Durret, đồng phụ trách triển lãm « Marc Riboud, Việt Nam 1966 – 1976 », bảo tàng Guimet, Paris.

TẠP CHÍ VĂN HÓA
Nhiếp ảnh: Marc Riboud và những góc nhìn phản chiến, phi chính trị

TẠP CHÍ VĂN HÓA

Play Episode Listen Later Jun 11, 2025 11:50


Cùng với chiếc máy ảnh Leica M3, Marc Riboud, nhiếp ảnh gia người Pháp qua đời năm 2016, trong vòng mười năm 1966 – 1976, lang thang từ Nam ra Bắc ở Việt Nam. Những bài phóng sự và những bức ảnh ông thực hiện, được đăng trên những trang báo quốc tế có uy tín (Le Monde, Paris Match hay Life), cho đến giờ vẫn được xem như là những bằng chứng độc đáo, sâu sắc về một trong những cuộc chiến tàn khốc nhất của thế kỷ XX. Ngày 12/05/2025 đã chính thức khép lại hơn hai tháng triển lãm tập ảnh phóng sự « Marc Riboud, Việt Nam 1966-1976 » do bảo tàng Guimet, Paris và Hội Những Người Bạn Của Marc Riboud đồng tổ chức. Cuộc triển lãm này diễn ra vào lúc 2025 đánh dấu đúng 50 năm kết thúc chiến tranh Việt Nam. Bộ tập ảnh chiến tranh Việt Nam là một phần trong toàn bộ di sản ảnh ông để lại cho viện bảo tàng Guimet sau khi mất. Những câu chuyện kể qua ảnh Đối với nhiều người đến thưởng thức ảnh, đó còn là câu chuyện đau thương về một cuộc xung đột được Marc Riboud kể lại theo một cách độc đáo. Những bức ảnh trắng đen của ông đưa người xem đi từ Mỹ đến Việt Nam ở cả hai phía vĩ tuyến 17. Khác nhiều đồng nghiệp cùng thời, câu chuyện chiến tranh Việt Nam của ông xa nơi chiến tuyến, không cảnh chết chóc, không màn giao tranh. Marc Riboud, trong nhiều chuyến vào Nam ra Bắc, đã chọn tập trung ống kính vào một dân tộc Việt Nam, bằng một « tinh thần không gì lay chuyển với những phương tiện yếu kém đối mặt với một siêu cường hùng mạnh nhất thời đại ». Trên trang mạng tạp chí Fisheye, Lorène Durret, đồng phụ trách triển lãm « Marc Riboud, Việt Nam 1966 – 1976 » cho rằng « ông đã tiết lộ với thế giới bộ mặt con người kẻ thù lớn nhất của nước Mỹ ». Ông phơi bày gương mặt của kẻ vô danh : Những thiếu nữ trong độ tuổi thanh xuân hăng say lao động sản xuất, người vợ góa một sĩ quan miền Nam khóc thương mất chồng, những đứa trẻ chơi đùa giữa đống đổ nát, hay những nam công nhân đang chế tạo vũ khí phục vụ chiến tranh. Nhưng đôi khi đó cũng là một khoảnh khắc rất bình yên : Người phụ nữ và hai con nghỉ ngơi tại một trại sơ tán ở Huế, hay cặp tình nhân ngắm cảnh bên bờ hồ Hoàn Kiếm, phía sau là hầm tránh bom ... Như một kẻ bên lề, ông lặng lẽ quan sát, ghi lại những khoảnh khắc. Sự khiêm tốn trong cách chụp cùng với tài năng bố cục hình ảnh đã mang đến cho những bức ảnh của ông một vẻ đẹp nghiêm trang, một hương vị cảm xúc sâu sắc, theo như đánh giá từ trang Les Inrockuptibles. Trả lời RFI Tiếng Việt, Lorène Durret, phụ trách triển lãm, nhắc lại : « Chính ông đã viết "Tôi luôn nhạy cảm với cái đẹp của thế giới hơn là bạo lực và quái vật" Vì vậy, chính vẻ đẹp này mà ông tìm kiếm trong cuộc sống thường ngày và trong các cử chỉ, thái độ của mọi người, dù là phụ nữ hay trẻ em. Đây luôn là những bức ảnh rất nhân văn. Ông không hẳn thích được gọi là nhiếp ảnh gia theo chủ nghĩa nhân văn,vì ông không thích những nhãn mác đó, nhưng đúng là quý vị luôn tìm thấy ai đó trong những bức ảnh này và quý vị có cảm giác về một sự hiện diện rất mạnh mẽ ». Năm 1968 : « Huế, Guernica của Việt Nam » Marc Riboud có cái nhìn bình yên và rất dịu dàng về Việt Nam trong bối cảnh xung đột. Đối với Yannick Lintz, chủ tịch bảo tàng Guimet, « góc nhìn của ông mang lại một minh chứng tuyệt đẹp cho sức mạnh của nghệ thuật vượt lên trên tất cả, bao gồm cả bạo lực của cuộc chiến và những gì tạo nên cuộc chiến đó. » Thế nên, trong bức ảnh « Đổ nát tại trục đường chính của Hoàng Thành Huế » dưới ánh sáng bàng bạc, bên cạnh những ngôi nhà, con lộ tan hoang vì đạn pháo sau các trận đánh Mậu Thân 1968, là hình ảnh một người phụ nữ trong chiếc áo dài trắng thong dong quẩy gánh đi giữa những người phụ nữ bán hàng rong ngồi bên vệ đường. Cứ như thể chẳng có chuyện gì xảy ra ! Trên báo Le Monde ngày 13/04/1968, trong bài viết « Thư từ Huế » ông tố cáo « Một thành phố bị sát hại ». Thư gởi cho người vợ đầu của mình, Marc Riboud không ngần ngại ví Huế như « Guernica của Việt Nam ». Tại Guernica, một xã ở miền bắc Tây Ban Nha, chỉ trong vòng 3 giờ, 44 chiến đấu cơ của phát xít Đức và 14 máy bay quân đội Ý đã đổ xuống gần 40 tấn bom, cày nát 85% diện tích thành phố, giết chết khoảng 2.000 người ngay trong ngày có chợ phiên. Một khung cảnh ác mộng. Một tội ác chiến tranh tày đình. Lorène Durret : « Marc Riboud đến Huế ngay sau hai đợt phá hủy liên tiếp, Hoàng Thành bị chiếm đóng một lúc trong cuộc Tổng tiến công Tết Mậu Thân, rồi sau đó quân đội Mỹ chiếm lại. Khi đến Huế, ông vô cùng bị sốc trước những gì ông chứng kiến. Hoàng Thành đã bị phá hủy nghiêm trọng, như có thể thấy trong những bức ảnh của ông. Có những ngôi mộ với đủ mọi kích cỡ trên phố, vì có người phải được chôn cất gấp. Còn người dân phải tị nạn trong những điều kiện khủng khiếp. Ông ở đấy và những hình ảnh này đã in đậm trong tâm trí ông sâu đậm đến mức, trong một lá thư gửi cho vợ mình là Barbara, ông đã thốt lên rằng "Huế là Guernica của Việt Nam." Ông nói về Huế như một thành phố bị giết hại và giải thích trong bài báo rằng bản thân thành phố đã bị phá hủy, nhưng cả linh hồn của nó và linh hồn của người dân cũng bị phá hủy bởi cuộc chiến. » Marc Riboud : Một nhãn quan tự do Marc Riboud luôn tin tưởng vào những quan sát của mình do lẽ ông không bao giờ là một nhà đấu tranh và có một ý thức chính trị sáng suốt. Catherine Riboud-Chaine, vợ góa của nhiếp ảnh gia, đã kể rằng « Marc luôn đứng về phía những người khốn khổ và chống lại sự áp bức. Ông có cái nhìn cực kỳ tự do ». Nhãn quan tự do đó đã đưa người xem đi từ chiếc hàng không mẫu hạm USS Enterprise ông đến tham quan cuối năm 1966, để rồi cũng trên báo Pháp Le Monde, ông kể lại làm thế nào những phi công trẻ tuổi đó « bị tuyên truyền » đến mức họ tin rằng họ chỉ đánh vào những mục tiêu quân sự. Rồi đến nước Mỹ với những cuộc biểu tình chống chiến tranh. Bức ảnh « Cô gái và Cành hoa » ông chụp tại Washington ngày 21/10/1967 trong một cuộc biểu tình đã lan truyền rộng rãi, đưa tên tuổi của ông ra toàn cầu. Lorène Durret : « Ông đã chụp ảnh tất cả những thanh niên Mỹ đang biểu tình phản đối chiến tranh ở Việt Nam. Ông đã theo dõi các hoạt động trong suốt cả ngày và đến cuối ngày, như ông tự mô tả, khi ánh sáng bắt đầu tắt, những người biểu tình bắt đầu giải tán thì ông nhìn thấy cô gái trẻ này xuất hiện trong ống kính của mình. Và ông tiến lại gần và cô làm cử chỉ giơ một bông hoa cúc về phía những người lính đang đối mặt với cô, về phía những người lính được trang bị lưỡi lê. Rõ ràng là cảnh tượng đó rất mạnh mẽ về mặt hình ảnh và có thể xem ở nhiều góc độ. » Ấn tượng nhưng cũng rất giản dị, bức ảnh đã thể hiện rõ nét đối lập ở một bên là cô gái rất rất trẻ, và bên kia là những người lính, cũng còn trẻ tuổi. Theo giải thích của Lorène Durret với RFI Tiếng Việt, sau này thế giới biết được cô gái trẻ đó là Jane Rose Kasmir, khi ấy 17 tuổi. Lorène Durret : « Vì vậy, theo tôi, cô ấy trở thành một biểu tượng và cô ấy có cử chỉ cầu nguyện với đôi bàn tay rất xinh đẹp cầm bông hoa này và đối mặt với cô là những người lính cũng có vẻ rất trẻ. Quả thực, chúng ta có cuộc đối đầu giữa hai giới trẻ. Bản thân ông cũng vui mừng khi bức ảnh này được dùng lại rộng rãi, đôi khi được dựng lại trong các cuộc biểu tình. Ngay cả ngày nay, khi có các cuộc tập hợp, nhiều người biểu tình thường diễn lại cảnh này và cuối cùng điều đó đã đi vào ký ức tập thể. » Cũng theo Lorène Durret, ít ai biết đến là nhờ bức ảnh này mà Marc Riboud có thể xin được thị thực đến Bắc Việt mùa thu năm 1968. Ông đã có được cuộc phỏng vấn khá hiếm vào thời điểm đó với Hồ Chí Minh và Phạm Văn Đồng, chụp một số bức ảnh, sau này đã được đăng lại rộng rãi trên nhiều tờ báo quốc tế. Nhiếp ảnh là để mô tả thế giới Phải chăng những bức ảnh huyền thoại này của Marc Riboud phần nào góp sức làm thay đổi dòng chảy cuộc chiến ? Ông từng nói : « Nhiếp ảnh không thể thay đổi thế giới, nhưng nó có thể mô tả thế giới, đặc biệt là khi thế giới đang thay đổi ». Ảnh tư liệu của ông đã gây rúng động thế giới về mức độ tàn khốc của cuộc chiến tranh Việt Nam dù không có một cảnh chết chóc nào. Ông tâm niệm rằng chúng sẽ là một bằng chứng lịch sử quan trọng cho hậu thế. Lorène Durret : « Ông tin rằng việc làm chứng là cần thiết, là vai trò của ông với tư cách  một nhiếp ảnh gia, rằng cần phải thể hiện và ghi lại cho tương lai. Nhưng tôi nghĩ rằng ông cũng không ảo tưởng về khả năng gây ảnh hưởng của một tấm ảnh đối với dòng chảy lịch sử, cũng như các quyết định chính trị. Nhưng trong mọi trường hợp, ông nhận thức được rằng những bằng chứng này rất quan trọng và ngày nay chúng ta thấy được điều đó trong việc phục nguyên mà chúng ta có thể thực hiện nhờ công trình của ông về một số sự kiện nhất định và những dấu vết trực quan của những sự kiến đó có một tầm quan trọng ». Tự do, phản chiến và phi chính trị, 10 năm rong ruổi, Marc Riboud đã mô tả cho thế giới thấy sức chịu đựng bền bỉ của cả một dân tộc dù ở phía bên nào trong một cuộc chiến phi lý, kéo dài và khốc liệt. Ông bày tỏ cảm thông, nhưng luôn trung thành với nguyên tắc độc lập. Năm 1976, một năm sau khi chiến tranh kết thúc, trước khi đất nước thống nhất, Marc Riboud không ngần ngại phơi bày một khía cạnh tiêu cực đau đớn khác, lên án chế độ chuyên chế thời hậu chiến. Lorène Durret : « Chúng tôi trưng bày trong cuộc triển lãm, những sự kiện diễn ra trong hơn 10 năm từ 1966 đến 1976, năm sau khi chiến tranh kết thúc, ngay trước khi thống nhất đất nước. Triển lãm cho thấy cả những khía cạnh tích cực, đó là cuộc sống được tiếp tục, những người lính trở về nhà, đoàn tụ với gia đình, công cuộc tái thiết và năng lượng tái thiết đó. Nhưng ảnh của ông cũng ghi lại những khía cạnh đau đớn khác và đặc biệt là các trại cải tạo dành cho cựu giới chức, sĩ quan miền Nam, việc thành lập các vùng kinh tế mới với những đợt cưỡng bức di dời dân . Chính việc giữ khoảng cách này đã cho phép ông làm chứng và kể một câu chuyện đang diễn ra và đang được thực hiện mà không thiên vị, không chỉ tập trung vào những điều mà ông muốn thấy hoặc những điều mà giới quan sát bên ngoài muốn thấy. » RFI Tiếng Việt xin cảm ơn Lorène Durret, đồng phụ trách triển lãm « Marc Riboud, Việt Nam 1966 – 1976 », bảo tàng Guimet, Paris.

TẠP CHÍ VIỆT NAM
Với 14 thỏa thuận trị giá 9 tỷ euro, tổng thống Macron muốn Pháp hiện diện mạnh mẽ tại Việt Nam

TẠP CHÍ VIỆT NAM

Play Episode Listen Later Jun 2, 2025 9:21


Có 14 thỏa thuận quan trọng đã được ký trong chuyến thăm chính thức Việt Nam ngày 26-27/05/2025 của tổng thống Pháp Emmanuel Macron với tổng trị giá lên đến 9 tỷ euro trong các lĩnh vực quốc phòng, hàng không, đường sắt, vũ trụ, y tế và năng lượng. Theo Đại sứ quán Pháp tại Hà Nội, đây là “một dấu hiệu mạnh mẽ của sự tin cậy lẫn nhau và một giai đoạn mới trong quan hệ đối tác chiến lược toàn diện đầy tham vọng”. Pháp trở thành Đối tác chiến lược toàn diện thứ 8 của Việt Nam và là nước châu Âu đầu tiên được nâng lên mức này. Tại sao Việt Nam mở đầu cho chuyến công du Đông Nam Á của tổng thống Pháp? Trong bài phát biểu tại cuộc gặp với tổng bí thư Tô Lâm ở Văn Miếu, tổng thống Macron giải thích đó là vì “lịch sử của hai đất nước chúng ta, vì trao đổi rất sôi nổi mà chúng ta đã có và cũng vì một niềm tin sâu sắc rằng chúng ta có một trang mới cần viết và rất nhiều điểm chung cần làm và tiếp nối quyết định vào cuối năm 2024 nâng cấp mối quan hệ song phương lên hàng đối tác chiến lược toàn diện”.Nhìn chung, chuyến công du Việt Nam của tổng thống Emmanuel Macron có nhiều ý nghĩa : Tái khẳng định mong muốn khép lại quá khứ để trở thành đối tác ổn định của nhau trong mọi lĩnh vực ; hai nước làm cửa ngõ cho nhau thâm nhập khu vực ASEAN, Liên Hiệp Châu Âu để đa dạng hóa đối tác ; hình thành con đường thứ ba để tránh phụ thuộc vào hai cường quốc Mỹ, Trung Quốc.Khép lại quá khứ để trở thành đối tác ổn định của nhau trong mọi lĩnh vựcMong muốn bước sang trang mới được thể hiện ở việc hai cựu chiến binh Pháp và Việt Nam, hiện đã 90 tuổi, từng ở thế đối đầu trên chiến trường Điện Biên Phủ năm 1954 đã nắm chặt tay nhau như đôi bạn tại Phủ chủ tịch trong lễ đón tổng thống Macron ngày 26/05. Hình ảnh đầy biểu tượng này còn tượng trưng cho sự hòa giải thành công, đặc biệt là “với việc hai bộ trưởng Pháp dự lễ kỷ niệm 70 năm trận Điện Biên Phủ ngày 07/05/2024”. Theo giáo sư lịch sử đương đại Pierre Journoud, Đại học Paul Valery - Montpellier 3, khi trả lời RFI Tiếng Việt, “thời khắc đó đã được chính quyền Việt Nam đón nhận rất nồng nhiệt và sau đó họ quyết định đẩy nhanh một chút tiến độ hòa giải”.Tại Hà Nội, tổng thống Macron nhắc lại mong muốn của Pháp “trở thành đối tác ổn định về mặt ngoại giao, thấu hiểu về chiến lược và quân sự và là đối tác trên hành trình năng lượng, công nghệ, công nghiệp mà Việt Nam đang hình thành”. Phát biểu với báo giới chiều 27/05, tổng thống Pháp cho biết : “Lần đầu tiên, chúng tôi (Pháp và Việt Nam) đã ký một ý định thư và một thư chung về mặt quốc phòng cùng với những thỏa thuận mua đầu tiên về những năng lực cơ bản, và mong muốn tiến triển trong các vấn đề quốc phòng và năng lực, máy bay trực thăng thông qua việc mở nhiều xưởng mới. Trong chuyến công du này, chúng tôi cũng đã ký một thỏa thuận về vệ tinh”.Pháp muốn trở thành đối tác an ninh uy tín, điểm tựa công nghệ cho Việt NamVấn đề an ninh quốc phòng, luôn là chủ đề lớn nhưng kín đáo trong hợp tác giữa hai nước, sẽ có triển vọng như thế nào sau chuyến công du Việt Nam của tổng thống Pháp ? Nhà sử học Pierre Journoud nhận định với RFI Tiếng Việt :“Có thể nói ngắn gọn rằng bối cảnh hiện nay thuận lợi cho việc Việt Nam và Pháp xích lại gần hơn trong lĩnh vực quốc phòng. Pháp là nước xuất khẩu vũ khí lớn thứ hai thế giới vào năm 2024, cho nên có một số tham vọng chính đáng ở khu vực Đông Nam Á. Còn Việt Nam đã tổ chức triển lãm quốc phòng quốc tế lần thứ hai tại Hà Nội vào tháng 12/2024. Việt Nam bắt đầu đa dạng hóa việc mua vũ khí và trang thiết bị quân sự để bù đắp cho những thiếu hụt thực sự, hoặc được cho là như vậy, của nhà cung cấp Nga, vốn chiếm ưu thế ở Việt Nam”. Đọc thêmViệt Nam có sẵn sàng mua thiết bị quân sự hạng nặng của Pháp ?Trong tuyên bố chung, Việt Nam và Pháp nhất trí “phát triển quan hệ trong lĩnh vực quốc phòng nhằm củng cố năng lực tự chủ chiến lược của mỗi nước, phù hợp với nhu cầu của mỗi bên, đặc biệt là thông qua việc tăng cường hợp tác trong lĩnh vực trang bị quốc phòng với việc nghiên cứu, đề xuất và triển khai các dự án mang tính cơ cấu (…)”. Ngoài ra, hai nước “tiếp tục củng cố hợp tác phòng, chống tội phạm, xuất nhập cảnh trái phép và đưa người di cư bất hợp pháp, cũng như hợp tác trong lĩnh vực bảo vệ an ninh dân sự”.Hàng loạt chủ đề hợp tác khác được đích thân tổng thống Emmanuel Macron liệt kê trong buổi trao đổi với báo chí chiều 27/05, cùng với nhận định “giữa hai nước có mối liên hệ rất mạnh mẽ”. Pháp sẵn sàng làm điểm tựa để Việt Nam phát triển công nghệ, đặc biệt trong các lĩnh vực chiến lược như hàng không, vũ trụ, đường sắt, năng lượng phi carbon (gồm năng lượng tái tạo và hạt nhân, hydrogen), y tế, kinh tế công nghiệp, dịch vụ cho doanh nghiệp và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực  khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, đặc biệt là trong nghiên cứu, ứng dụng công nghệ cao, công nghệ chiến lược.Cùng nhau đa dạng hóa quan hệ thương mại, tránh “bẫy” đối tác lớnĐa dạng hóa đối tác thương mại là chủ đề lớn thứ hai được đề cập trong mối quan hệ Pháp-Việt. Chuyến công du Việt Nam được tổng thống Macron nhấn mạnh diễn ra trong bối cảnh Mỹ “thay đổi thuế quan tùy theo mỗi sáng, hiện giờ là cùng 10% nhưng có thể đối với các bạn (Việt Nam) sẽ là 46%, Liên Hiệp Châu Âu là 50%”. Cả Pháp và Việt Nam, nhìn rộng hơn là Liên Hiệp Châu Âu và ASEAN, đều bị động vì lệ thuộc quá lớn vào một siêu cường như Mỹ hoặc Trung Quốc. Đọc thêm : Quan hệ Việt-Trung trong cơn bão thuế quan MỹChuyến thăm Hà Nội của tổng thống Macron có thể trở thành cơ hội để Việt Nam, Pháp cùng với Liên Hiệp Châu Âu tăng cường hiệp định tự do thương mại EVFTA ? Giáo sư lịch sử Pierre Journoud nhận định :“Tôi nghĩ hoàn toàn đúng. Việc này không hẳn là đơn giản vì chúng ta có thể thấy rằng hy vọng này đã có từ lâu và được nuôi dưỡng trong một thời gian dài. Nhiều bộ trưởng, thậm chí là thủ tướng của hai nước, trong nhiều năm, thậm chí là nhiều thập niên, đã bày tỏ mong muốn cải thiện mối quan hệ này. Tuy nhiên, thực trạng lại có xu hướng suy giảm khi nhìn vào số liệu về quan hệ thương mại, ít nhất là thị phần của Pháp tại Việt Nam. Khoảng giữa thập niên 1990, Pháp từng chiếm khoảng 4 hoặc 5% thị phần ở Việt Nam, nhưng hiện tại chỉ còn 0,5% hoặc nhỉnh hơn một chút, nhưng cũng phải nói là đúng vào thời kỳ Việt Nam mở cửa mạnh mẽ, đa dạng hóa đối tác, muốn mở rộng quan hệ ngoại giao và trao đổi kinh tế, thương mại. Và đó là điều rất tốt cho một đất nước đang thoát khỏi giai đoạn chiến tranh và cô lập kéo dài trên trường quốc tế. Tuy nhiên, mối quan hệ kinh tế còn kém xa so với kỳ vọng của cả Pháp và Việt Nam. Hy vọng rằng hiệp định thương mại tự do thế hệ mới được ký kết giữa Liên Hiệp Châu Âu và Việt Nam vào năm 2019 sẽ mang lại những tác động tích cực cho cả hai bên, cũng như đối với quan hệ song phương Pháp-Việt. Và tôi tin rằng chính quyền Việt Nam cũng mong Pháp hành động để thuyết phục Ủy Ban Châu Âu sớm dỡ bỏ “thẻ vàng” đối với xuất khẩu thủy sản của Việt Nam, vì đây là vấn đề quan trọng đối với Hà Nội, khi chúng ta biết được tầm quan trọng của nghề cá trong nền kinh tế Việt Nam”.Trong khuôn khổ chuyến công du của tổng thống Macron, Việt Nam và Pháp đều thể hiện mong muốn trở thành cửa ngõ cho nhau để thâm nhập khu vực ASEAN, Liên Hiệp Châu Âu. Phát biểu tại cuộc gặp với tổng bí thư Tô Lâm, tổng thống Macron nhấn mạnh “các lợi ích và mục tiêu của Việt Nam và Pháp có nhiều điểm bổ trợ. Tương tự với ASEAN và Liên Hiệp Châu Âu”. Còn trong Tuyên bố chung, hai nước khẳng định “ủng hộ việc tăng cường mối quan hệ giữa Việt Nam và Liên Hiệp Châu Âu (EU), cũng như quan hệ Đối tác phát triển ASEAN - Pháp và quan hệ Đối tác chiến lược ASEAN - EU”. Trước đó, ngoại trưởng Việt Nam kiêm phó thủ tướng Bùi Thanh Sơn từng nhắc đến khả năng một ngày nào đó Hà Nội sẽ ký thỏa thuận Đối tác chiến lược toàn diện với Liên Âu.“Con đường thứ ba” : “Liên minh những nước độc lập” trước Mỹ, Trung QuốcTrong chuyến công du, tổng thống Macron nhấn mạnh đến “con đường thứ ba” không phụ thuộc vào Mỹ lẫn Trung Quốc mà “sự cạnh tranh giữa hai nước này có nguy cơ gây ra một cuộc xung đột lớn hơn nhiều ở vùng Ấn Độ-Thái Bình Dương rộng lớn này”. Pháp có chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương từ năm 2018 để tăng cường hợp tác với các nước trong vùng nhằm bảo vệ luật pháp luật pháp quốc tế. Việt Nam hiểu rõ mong muốn của Pháp và điều này giải thích cho việc hai nước nâng cấp quan hệ lên mức cao nhất Đối tác Chiến lược Toàn diện vào tháng 10/2024.Đọc thêmTổng thống Macron gặp giới trẻ Việt Nam, kêu gọi “con đường thứ ba” vì hòa bình, công bằng và thịnh vượngKế hoạch hành động giai đoạn 2025-2028 triển khai Tuyên bố chung về việc nâng cấp quan hệ song phương đã được hai nước nhất trí phối hợp chặt chẽ để sớm thông qua. Để làm được việc này, ông Macron nhấn mạnh đến sự thông hiểu lẫn nhau, hiểu được triết lý, sự thay đổi trong xã hội hai nước và trên hết là những nguyên tắc dựa trên giá trị nhân văn. Chuyến thăm cấp Nhà nước của nguyên thủ Pháp có ý nghĩa quan trọng cho sự hợp tác song phương. “Đây là điểm không thể phủ nhận”, theo kiến trúc sư Emmanuel Cerise, giám đốc công ty PRX-Vietnam trong khuôn khổ hợp tác phi tập trung giữa thành phố Hà Nội và vùng Ile-de-France, khi trả lời RFI Tiếng Việt tại Hà Nội :“Việc tổng thống Pháp có mặt tại Hà Nội là minh chứng cho sự hợp tác của hai nước trong những lĩnh vực đang tiến hành. Đúng là hợp tác phi tập trung ngày càng được nhà nước và đại sứ quán Pháp xem là một trong những tác nhân hành động quan trọng của đội ngũ Pháp tại Việt Nam. Về vấn đề di sản, tôi biết là phái đoàn của tổng thống Macron cũng quan tâm đặc biệt đến văn hóa, mà di sản cũng là một phần của văn hóa. Hơn nữa, chương trình di sản mà chúng tôi đang hợp tác được gọi là di sản văn hóa và đây là vấn đề được Việt Nam mong muốn phát triển. Do đó, tôi hy vọng chuyến công du sẽ tạo thuận lợi cho mọi việc. Dù sao, đây là sự công nhận tuyệt vời”.Chuyến công du Hà Nội của tổng thống Macron đánh dấu một trang mới trong lịch sử hai nước, củng cố niềm tin lẫn nhau, mở ra những cơ hội hợp tác mới. Theo phát biểu của ông Macron, “với Pháp, các bạn (Việt Nam) có một người bạn được biết đến, chắc chắn và đáng tin. Chúng tôi cho là Việt Nam cũng nghĩ vậy. Và tại thời điểm chúng ta đang trải qua, chỉ điều này thôi đã có rất nhiều ý nghĩa”.

Tạp chí Việt Nam
Với 14 thỏa thuận trị giá 9 tỷ euro, tổng thống Macron muốn Pháp hiện diện mạnh mẽ tại Việt Nam

Tạp chí Việt Nam

Play Episode Listen Later Jun 2, 2025 9:21


Có 14 thỏa thuận quan trọng đã được ký trong chuyến thăm chính thức Việt Nam ngày 26-27/05/2025 của tổng thống Pháp Emmanuel Macron với tổng trị giá lên đến 9 tỷ euro trong các lĩnh vực quốc phòng, hàng không, đường sắt, vũ trụ, y tế và năng lượng. Theo Đại sứ quán Pháp tại Hà Nội, đây là “một dấu hiệu mạnh mẽ của sự tin cậy lẫn nhau và một giai đoạn mới trong quan hệ đối tác chiến lược toàn diện đầy tham vọng”. Pháp trở thành Đối tác chiến lược toàn diện thứ 8 của Việt Nam và là nước châu Âu đầu tiên được nâng lên mức này. Tại sao Việt Nam mở đầu cho chuyến công du Đông Nam Á của tổng thống Pháp? Trong bài phát biểu tại cuộc gặp với tổng bí thư Tô Lâm ở Văn Miếu, tổng thống Macron giải thích đó là vì “lịch sử của hai đất nước chúng ta, vì trao đổi rất sôi nổi mà chúng ta đã có và cũng vì một niềm tin sâu sắc rằng chúng ta có một trang mới cần viết và rất nhiều điểm chung cần làm và tiếp nối quyết định vào cuối năm 2024 nâng cấp mối quan hệ song phương lên hàng đối tác chiến lược toàn diện”.Nhìn chung, chuyến công du Việt Nam của tổng thống Emmanuel Macron có nhiều ý nghĩa : Tái khẳng định mong muốn khép lại quá khứ để trở thành đối tác ổn định của nhau trong mọi lĩnh vực ; hai nước làm cửa ngõ cho nhau thâm nhập khu vực ASEAN, Liên Hiệp Châu Âu để đa dạng hóa đối tác ; hình thành con đường thứ ba để tránh phụ thuộc vào hai cường quốc Mỹ, Trung Quốc.Khép lại quá khứ để trở thành đối tác ổn định của nhau trong mọi lĩnh vựcMong muốn bước sang trang mới được thể hiện ở việc hai cựu chiến binh Pháp và Việt Nam, hiện đã 90 tuổi, từng ở thế đối đầu trên chiến trường Điện Biên Phủ năm 1954 đã nắm chặt tay nhau như đôi bạn tại Phủ chủ tịch trong lễ đón tổng thống Macron ngày 26/05. Hình ảnh đầy biểu tượng này còn tượng trưng cho sự hòa giải thành công, đặc biệt là “với việc hai bộ trưởng Pháp dự lễ kỷ niệm 70 năm trận Điện Biên Phủ ngày 07/05/2024”. Theo giáo sư lịch sử đương đại Pierre Journoud, Đại học Paul Valery - Montpellier 3, khi trả lời RFI Tiếng Việt, “thời khắc đó đã được chính quyền Việt Nam đón nhận rất nồng nhiệt và sau đó họ quyết định đẩy nhanh một chút tiến độ hòa giải”.Tại Hà Nội, tổng thống Macron nhắc lại mong muốn của Pháp “trở thành đối tác ổn định về mặt ngoại giao, thấu hiểu về chiến lược và quân sự và là đối tác trên hành trình năng lượng, công nghệ, công nghiệp mà Việt Nam đang hình thành”. Phát biểu với báo giới chiều 27/05, tổng thống Pháp cho biết : “Lần đầu tiên, chúng tôi (Pháp và Việt Nam) đã ký một ý định thư và một thư chung về mặt quốc phòng cùng với những thỏa thuận mua đầu tiên về những năng lực cơ bản, và mong muốn tiến triển trong các vấn đề quốc phòng và năng lực, máy bay trực thăng thông qua việc mở nhiều xưởng mới. Trong chuyến công du này, chúng tôi cũng đã ký một thỏa thuận về vệ tinh”.Pháp muốn trở thành đối tác an ninh uy tín, điểm tựa công nghệ cho Việt NamVấn đề an ninh quốc phòng, luôn là chủ đề lớn nhưng kín đáo trong hợp tác giữa hai nước, sẽ có triển vọng như thế nào sau chuyến công du Việt Nam của tổng thống Pháp ? Nhà sử học Pierre Journoud nhận định với RFI Tiếng Việt :“Có thể nói ngắn gọn rằng bối cảnh hiện nay thuận lợi cho việc Việt Nam và Pháp xích lại gần hơn trong lĩnh vực quốc phòng. Pháp là nước xuất khẩu vũ khí lớn thứ hai thế giới vào năm 2024, cho nên có một số tham vọng chính đáng ở khu vực Đông Nam Á. Còn Việt Nam đã tổ chức triển lãm quốc phòng quốc tế lần thứ hai tại Hà Nội vào tháng 12/2024. Việt Nam bắt đầu đa dạng hóa việc mua vũ khí và trang thiết bị quân sự để bù đắp cho những thiếu hụt thực sự, hoặc được cho là như vậy, của nhà cung cấp Nga, vốn chiếm ưu thế ở Việt Nam”. Đọc thêmViệt Nam có sẵn sàng mua thiết bị quân sự hạng nặng của Pháp ?Trong tuyên bố chung, Việt Nam và Pháp nhất trí “phát triển quan hệ trong lĩnh vực quốc phòng nhằm củng cố năng lực tự chủ chiến lược của mỗi nước, phù hợp với nhu cầu của mỗi bên, đặc biệt là thông qua việc tăng cường hợp tác trong lĩnh vực trang bị quốc phòng với việc nghiên cứu, đề xuất và triển khai các dự án mang tính cơ cấu (…)”. Ngoài ra, hai nước “tiếp tục củng cố hợp tác phòng, chống tội phạm, xuất nhập cảnh trái phép và đưa người di cư bất hợp pháp, cũng như hợp tác trong lĩnh vực bảo vệ an ninh dân sự”.Hàng loạt chủ đề hợp tác khác được đích thân tổng thống Emmanuel Macron liệt kê trong buổi trao đổi với báo chí chiều 27/05, cùng với nhận định “giữa hai nước có mối liên hệ rất mạnh mẽ”. Pháp sẵn sàng làm điểm tựa để Việt Nam phát triển công nghệ, đặc biệt trong các lĩnh vực chiến lược như hàng không, vũ trụ, đường sắt, năng lượng phi carbon (gồm năng lượng tái tạo và hạt nhân, hydrogen), y tế, kinh tế công nghiệp, dịch vụ cho doanh nghiệp và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực  khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, đặc biệt là trong nghiên cứu, ứng dụng công nghệ cao, công nghệ chiến lược.Cùng nhau đa dạng hóa quan hệ thương mại, tránh “bẫy” đối tác lớnĐa dạng hóa đối tác thương mại là chủ đề lớn thứ hai được đề cập trong mối quan hệ Pháp-Việt. Chuyến công du Việt Nam được tổng thống Macron nhấn mạnh diễn ra trong bối cảnh Mỹ “thay đổi thuế quan tùy theo mỗi sáng, hiện giờ là cùng 10% nhưng có thể đối với các bạn (Việt Nam) sẽ là 46%, Liên Hiệp Châu Âu là 50%”. Cả Pháp và Việt Nam, nhìn rộng hơn là Liên Hiệp Châu Âu và ASEAN, đều bị động vì lệ thuộc quá lớn vào một siêu cường như Mỹ hoặc Trung Quốc. Đọc thêm : Quan hệ Việt-Trung trong cơn bão thuế quan MỹChuyến thăm Hà Nội của tổng thống Macron có thể trở thành cơ hội để Việt Nam, Pháp cùng với Liên Hiệp Châu Âu tăng cường hiệp định tự do thương mại EVFTA ? Giáo sư lịch sử Pierre Journoud nhận định :“Tôi nghĩ hoàn toàn đúng. Việc này không hẳn là đơn giản vì chúng ta có thể thấy rằng hy vọng này đã có từ lâu và được nuôi dưỡng trong một thời gian dài. Nhiều bộ trưởng, thậm chí là thủ tướng của hai nước, trong nhiều năm, thậm chí là nhiều thập niên, đã bày tỏ mong muốn cải thiện mối quan hệ này. Tuy nhiên, thực trạng lại có xu hướng suy giảm khi nhìn vào số liệu về quan hệ thương mại, ít nhất là thị phần của Pháp tại Việt Nam. Khoảng giữa thập niên 1990, Pháp từng chiếm khoảng 4 hoặc 5% thị phần ở Việt Nam, nhưng hiện tại chỉ còn 0,5% hoặc nhỉnh hơn một chút, nhưng cũng phải nói là đúng vào thời kỳ Việt Nam mở cửa mạnh mẽ, đa dạng hóa đối tác, muốn mở rộng quan hệ ngoại giao và trao đổi kinh tế, thương mại. Và đó là điều rất tốt cho một đất nước đang thoát khỏi giai đoạn chiến tranh và cô lập kéo dài trên trường quốc tế. Tuy nhiên, mối quan hệ kinh tế còn kém xa so với kỳ vọng của cả Pháp và Việt Nam. Hy vọng rằng hiệp định thương mại tự do thế hệ mới được ký kết giữa Liên Hiệp Châu Âu và Việt Nam vào năm 2019 sẽ mang lại những tác động tích cực cho cả hai bên, cũng như đối với quan hệ song phương Pháp-Việt. Và tôi tin rằng chính quyền Việt Nam cũng mong Pháp hành động để thuyết phục Ủy Ban Châu Âu sớm dỡ bỏ “thẻ vàng” đối với xuất khẩu thủy sản của Việt Nam, vì đây là vấn đề quan trọng đối với Hà Nội, khi chúng ta biết được tầm quan trọng của nghề cá trong nền kinh tế Việt Nam”.Trong khuôn khổ chuyến công du của tổng thống Macron, Việt Nam và Pháp đều thể hiện mong muốn trở thành cửa ngõ cho nhau để thâm nhập khu vực ASEAN, Liên Hiệp Châu Âu. Phát biểu tại cuộc gặp với tổng bí thư Tô Lâm, tổng thống Macron nhấn mạnh “các lợi ích và mục tiêu của Việt Nam và Pháp có nhiều điểm bổ trợ. Tương tự với ASEAN và Liên Hiệp Châu Âu”. Còn trong Tuyên bố chung, hai nước khẳng định “ủng hộ việc tăng cường mối quan hệ giữa Việt Nam và Liên Hiệp Châu Âu (EU), cũng như quan hệ Đối tác phát triển ASEAN - Pháp và quan hệ Đối tác chiến lược ASEAN - EU”. Trước đó, ngoại trưởng Việt Nam kiêm phó thủ tướng Bùi Thanh Sơn từng nhắc đến khả năng một ngày nào đó Hà Nội sẽ ký thỏa thuận Đối tác chiến lược toàn diện với Liên Âu.“Con đường thứ ba” : “Liên minh những nước độc lập” trước Mỹ, Trung QuốcTrong chuyến công du, tổng thống Macron nhấn mạnh đến “con đường thứ ba” không phụ thuộc vào Mỹ lẫn Trung Quốc mà “sự cạnh tranh giữa hai nước này có nguy cơ gây ra một cuộc xung đột lớn hơn nhiều ở vùng Ấn Độ-Thái Bình Dương rộng lớn này”. Pháp có chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương từ năm 2018 để tăng cường hợp tác với các nước trong vùng nhằm bảo vệ luật pháp luật pháp quốc tế. Việt Nam hiểu rõ mong muốn của Pháp và điều này giải thích cho việc hai nước nâng cấp quan hệ lên mức cao nhất Đối tác Chiến lược Toàn diện vào tháng 10/2024.Đọc thêmTổng thống Macron gặp giới trẻ Việt Nam, kêu gọi “con đường thứ ba” vì hòa bình, công bằng và thịnh vượngKế hoạch hành động giai đoạn 2025-2028 triển khai Tuyên bố chung về việc nâng cấp quan hệ song phương đã được hai nước nhất trí phối hợp chặt chẽ để sớm thông qua. Để làm được việc này, ông Macron nhấn mạnh đến sự thông hiểu lẫn nhau, hiểu được triết lý, sự thay đổi trong xã hội hai nước và trên hết là những nguyên tắc dựa trên giá trị nhân văn. Chuyến thăm cấp Nhà nước của nguyên thủ Pháp có ý nghĩa quan trọng cho sự hợp tác song phương. “Đây là điểm không thể phủ nhận”, theo kiến trúc sư Emmanuel Cerise, giám đốc công ty PRX-Vietnam trong khuôn khổ hợp tác phi tập trung giữa thành phố Hà Nội và vùng Ile-de-France, khi trả lời RFI Tiếng Việt tại Hà Nội :“Việc tổng thống Pháp có mặt tại Hà Nội là minh chứng cho sự hợp tác của hai nước trong những lĩnh vực đang tiến hành. Đúng là hợp tác phi tập trung ngày càng được nhà nước và đại sứ quán Pháp xem là một trong những tác nhân hành động quan trọng của đội ngũ Pháp tại Việt Nam. Về vấn đề di sản, tôi biết là phái đoàn của tổng thống Macron cũng quan tâm đặc biệt đến văn hóa, mà di sản cũng là một phần của văn hóa. Hơn nữa, chương trình di sản mà chúng tôi đang hợp tác được gọi là di sản văn hóa và đây là vấn đề được Việt Nam mong muốn phát triển. Do đó, tôi hy vọng chuyến công du sẽ tạo thuận lợi cho mọi việc. Dù sao, đây là sự công nhận tuyệt vời”.Chuyến công du Hà Nội của tổng thống Macron đánh dấu một trang mới trong lịch sử hai nước, củng cố niềm tin lẫn nhau, mở ra những cơ hội hợp tác mới. Theo phát biểu của ông Macron, “với Pháp, các bạn (Việt Nam) có một người bạn được biết đến, chắc chắn và đáng tin. Chúng tôi cho là Việt Nam cũng nghĩ vậy. Và tại thời điểm chúng ta đang trải qua, chỉ điều này thôi đã có rất nhiều ý nghĩa”.

TẠP CHÍ TIÊU ĐIỂM
Đông Nam Á: Tổng thống Macron gia tăng hợp tác kinh tế-quốc phòng, củng cố vị thế của Pháp

TẠP CHÍ TIÊU ĐIỂM

Play Episode Listen Later May 29, 2025 16:54


Từ ngày 23-28/05/2025, tổng thống Pháp Emmanuel Macron công du ba nước Đông Nam Việt Nam, Indonesia, và Singapore. Giới quan sát cho rằng, bên cạnh các mục tiêu kinh tế, thương mại và đầu tư, chuyến công du này của nguyên thủ Pháp còn nhằm củng cố chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương mà Pháp vạch ra từ năm 2018. Đông Nam Á có vai trò như thế nào trong chiến lược này của Paris ? Và Pháp có thể đem đến điều gì cho ASEAN ? RFI Tiếng Việt đặt câu hỏi với nhà nghiên cứu Laurent Gédéon, giảng viên trường đại học Sư phạm Lyon.----- ***** -----RFI Tiếng Việt : Vì sao tổng thống Macron chọn đến thăm ba nước Việt Nam, Indonesia và Singapore ?GV. Laurent Gédéon : Có lẽ chuyến thăm của tổng thống Emmanuel Macron nên được phân tích theo hai hướng : Thứ nhất là mối quan hệ gắn kết Pháp với mỗi nước trong ba quốc gia này với những đặc điểm riêng của từng nước, và thứ hai là cách thức mà các nước này hòa nhập vào tầm nhìn chung của Pháp về Ấn Độ - Thái Bình Dương.Về quan hệ song phương với Việt Nam, trước hết cần lưu ý đây là chuyến thăm thứ năm của một tổng thống Pháp đến Việt Nam kể từ năm 1993 và sự kiện thể hiện sự gần gũi giữa hai nước. Pháp đã ký quan hệ đối tác chiến lược với Việt Nam năm 2013, mối quan hệ này đã trở thành Đối tác Chiến lược Toàn diện vào năm 2024 và điều đó minh chứng cho sự hội tụ giữa hai nước.Trong bối cảnh tích cực này, có nhiều khả năng là Emmanuel Macron sẽ nỗ lực củng cố mối quan hệ song phương, nhất là trong các lĩnh vực không gian, hợp tác năng lượng và đường sắt.Hợp tác trong các lĩnh vực quốc phòng và an ninh chắc chắn cũng sẽ được thảo luận. Tôi xin lưu ý là sự hợp tác này hiện tại dựa trên hai khía cạnh : Về mặt quân sự, chúng được thể hiện qua các chương trình đào tạo (chủ yếu là về quân y ) và các chuyến viếng thăm thường xuyên của các quan chức cao cấp quốc phòng của hai nước.Về mặt chiến lược, mối quan hệ này được đặc trưng bởi cuộc đối thoại song phương, tập trung vào các vấn đề an ninh khu vực, nhất là ở Biển Đông, khu vực Pháp ủng hộ tự do hàng hải và luật pháp quốc tế.Về quan hệ song phương Pháp và Singapore, hai nước đã tăng cường quan hệ trong những năm gần đây, qua các cuộc trao đổi cấp cao, bao gồm cả chuyến thăm Pháp của thủ tướng Singapore vào năm 2024. Trên bình diện quân sự, Pháp cũng có mặt, bởi vì nước này là nhà cung cấp vũ khí lớn thứ hai cho Singapore và cả hai nước hợp tác chặt chẽ trong các lĩnh vực công nghệ và quốc phòng. Nhìn chung, điều không thể phủ nhận là Singapore, với tư cách là trung tâm tài chính và công nghệ lớn ở châu Á, được coi là một đối tác chiến lược quan trọng đối với Pháp.Cuối cùng, liên quan đến Indonesia, chúng ta nên nhớ rằng đây còn là quốc gia Đông Nam Á lớn nhất, một thành viên có ảnh hưởng của ASEAN và là quốc gia nắm giữ vai trò trung tâm trong chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương. Hẳn quý vị còn nhớ là gần đây, vào ngày 226/03/2025, Jean-Noël Barrot ngoại trưởng Pháp đã đến thăm Jakarta trong khuôn khổ vòng công du châu Á bốn ngày đưa ông đến cả Trung Quốc và Singapore.Nhân dịp này, hai nước đã ký một thỏa thuận nhằm cải thiện an ninh hàng hải trong khu vực có tên là « Dự án An ninh Cảng biển Ấn Độ - Thái Bình Dương » (Indo-Pacifc Port Security Project), tập trung vào việc bảo đảm an ninh cho các cảng Jakarta và Surabaya.Rồi còn có mối hợp tác quân sự giữa Pháp và Indonesia đã được tăng cường trong những năm gần đây, chúng ta có thể nghĩ ngay đến việc Indonesia đặt mua 42 chiến đấu cơ Rafale vào năm 2024 cũng như mua hai tầu ngầm Scorpène Evolved của Pháp.Nếu nhìn một cách tổng quát, cả ba nước này đều giáp Biển Đông và thêm vào đó, Singapore và Indonesia còn giáp với eo biển Malacca, do vậy ở đây còn có giá trị chiến lược của eo biển Malacca. Trong cả ba trường hợp, chúng ta thấy rằng Pháp đang phát triển mối quan hệ kinh tế và quân sự với các đối tác của mình và điều này chắc chắn sẽ củng cố năng lực gây ảnh hưởng gián tiếp của Paris trong khu vực.Tuy nhiên, điều cần nhấn mạnh là Biển Đông không phải là trung tâm không gian Ấn Độ - Thái Bình Dương của Pháp, mà là nằm rìa « chân trời địa chiến lược » của Pháp. Bởi vì lợi ích của Pháp tập trung xa hơn về phía tây nam, xung quanh các vùng lãnh thổ thuộc chính quốc Pháp như Nouvelle Calédonie, Polynesie thuộc Pháp, đảo Réunion…).Do vậy, tôi nghĩ rằng trong hợp tác quân sự giữa Pháp và ba nước này, rất khó phân biệt điều gì mang tính đơn thuần kinh tế, như bán vũ khí và điều gì là một phần trong tầm nhìn địa chính trị của Paris. Đây là một vấn đề cần theo dõi, nhất là khi xét đến sự biến đổi vị thế trong mối liên hệ với Bắc Kinh và cuộc cạnh tranh Mỹ - Trung.Dù vậy, Pháp cũng nhìn nhận vai trò chủ chốt của ASEAN trong chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương của mình. Paris trông đợi điều gì từ Đông Nam Á ?GV. Laurent Gédéon : Như chúng ta đã thấy, Pháp tự coi mình là một cường quốc ở Ấn Độ - Thái Bình Dương với những vùng lãnh thổ nằm rải rác trên một phần khu vực này. Trong mọi trường hợp, Paris tìm cách khẳng định sự hiện diện ở đó theo hướng cân bằng và mang tính xây dựng theo các nguyên tắc của chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương mà Pháp công bố năm 2018.Trong bối cảnh này, Đông Nam Á mặc dù không phải là trung tâm đối với Paris nhưng vẫn được xem là một khu vực quan trọng cho vùng Ấn Độ - Thái Bình Dương, bởi vì nơi đây đang là đối tượng cạnh tranh gay gắt giữa một số cường quốc trong và ngoài khu vực, tất nhiên là giữa Mỹ và Trung Quốc, nhưng còn có cả Ấn Độ, Nhật Bản, Úc và thậm chí cả Nga.Pháp chăm chút duy trì các mối quan hệ tốt đẹp với ASEAN và đã trở thành đối tác phát triển chính thức từ năm 2020. Một quy chế hữu ích cho phép đối thoại thường xuyên về mọi chủ đề. Paris xem ASEAN như là một đối tác thiết yếu trong việc thúc đẩy cách tiếp cận đa phương và toàn diện trong bối cảnh khu vực có nhiều căng thẳng gay gắt, đặc biệt là ở Biển Đông.Đối với Paris, tầm nhìn chung với ASEAN được thể hiện qua sự tôn trọng luật pháp quốc tế, mong muốn thúc đẩy đối thoại đa phương và từ chối tham gia vào lô-gic đối đầu giữa các khối. Rõ ràng sự hội tụ quan điểm này đang tạo thuận lợi cho hợp tác giữa hai bên và mang đến cho Pháp cơ hội phát triển ảnh hưởng của mình trong khu vực một cách kín đáo, tránh đưa ra một lập trường có thể bị coi là quá đột ngột trong cuộc cạnh tranh đang diễn ra. Chính trong lô-gic này mà Paris thúc đẩy tự do hàng hải và ủng hộ vai trò trung gian của ASEAN trong xung đột ở Biển Đông.Cuối cùng, ngoài khía cạnh an ninh và địa chiến lược, cần lưu ý rằng ASEAN còn là một thị trường tiềm năng quan trọng đối với Paris do tính năng động về kinh tế và tổng GDP vượt quá 3.500 tỷ đô la. Để phát triển quan hệ kinh tế, Pháp có thể dựa vào các Hiệp định Tự do Mậu dịch được ký giữa Liên Hiệp Châu Âu với một số nước trong vùng, chẳng hạn như giữa EU với Việt Nam hồi năm 2020.Tại một khu vực đang bị giằng xé giữa hai cường quốc Hoa Kỳ và Trung Quốc, một cường quốc bậc trung như Pháp sẽ khẳng định vị thế của mình bằng cách nào ? Pháp có thể mang lại điều gì cho Đông Nam Á trong bối cảnh căng thẳng Mỹ - Trung ?GV. Laurent Gédéon : Theo tôi, Pháp có nhiều điểm mạnh có thể giúp củng cố uy tín và tầm ảnh hưởng của mình trong khu vực.Trước hết, trên bình diện ngoại giao, Pháp thể hiện như là một cường quốc độc lập, cả với Trung Quốc lẫn Hoa Kỳ, ngay cả khi có sự hội tụ địa chính trị thực sự giữa Paris và Washington. Đó còn là một cường quốc thúc đẩy đối thoại và cân bằng, đồng thời muốn tỏ ra thực tiễn và không áp đảo. Việc Paris từ chối lô-gic khối liên minh giúp Pháp thúc đẩy một trật tự quốc tế đa phương, dựa trên sự tôn trọng các quy tắc của luật quốc tế thay vì là một trật tự dựa trên thế tương quan lực lượng.Tiếp đến, về mặt an ninh, Pháp muốn chứng tỏ là một cường quốc đáng tin cậy mà các nước trong khu vực có thể dựa vào để củng cố quyền chủ quyền mà không lo lắng bị thao túng theo cách này hay cách khác. Để đạt được điều dó, Paris phát triển chương trình hợp tác quân sự như đề cập ở trên với các nước thành viên của ASEAN, như thao dợt quân sự chung, chống khủng bố và cướp biển, an ninh mạng v.v…. Pháp còn thường xuyên nhấn mạnh đến sự tối thượng của luật quốc tế, nhất là về hàng hải, như được quy định bởi Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển.Trong bối cảnh này, ASEAN là một tác nhân chủ chốt cho Paris, vốn dĩ cũng đang làm nổi bật tầm quan trọng của minh trong kiến trúc khu vực. Về mặt lô-gic, Pháp ủng hộ tất cả các cơ chế khu vực theo sáng kiến của tổ chức, như Diễn đàn Khu vực ASEAN (ASEAN Regional Forum – ARF) hay Thượng đỉnh Đông Á (East Asia Summit – EAS). Nhìn chung, lập trường của Pháp có vẻ quan trọng cho Đông Nam Á, bởi vì điều đó góp phần củng cố vị thế của ASEAN như là một tác nhân ngoại giao khu vực đáng tin cậy và thiết yếu trước những tham vọng của các đại cường.Tuy nhiên, ở đây có một điểm đáng chú ý : Lập trường của Paris, kiên quyết theo quan điểm của Mỹ ngay từ đầu cuộc xung đột Ukraina trong bối cảnh vẫn còn nhiều cơ hội ngoại giao và địa chính trị song hành, có thể đã làm dấy lên nhiều nghi vấn ở Đông Nam Á và hạn chế các nỗ lực của Pháp để khẳng định mình là một cường quốc cân bằng trong khu vực. Rủi ro có khả năng sẽ xuất hiện, đặc biệt trong trường hợp căng thẳng Mỹ - Trung trở nên nghiêm trọng, khi mà đối với một số nước, Pháp cuối cùng rồi cũng sẽ ngả theo Mỹ.Bất chấp các nỗ lực ngoại giao được triển khai, mức trao đổi thương mại giữa Pháp và các nước Đông Nam Á vẫn khá khiêm tốn. Nhiều nguyên nhân được nêu ra, chẳng hạn như Pháp thiếu hoặc có nguồn lực hạn chế để hỗ trợ tài chính cho cơ sở hạ tầng quy mô lớn hay cung cấp thiết bị quân sự. Ông có đồng tình với nhận định này ? Liệu chuyến đi Đông Nam Á của tổng thống Macron có thể bù đắp sự chậm trễ này, bất chấp những khó khăn nội tại về kinh tế và chính trị ?GV. Laurent Gédéon : Tôi cho rằng chúng ta có lẽ nên tìm hiểu nguyên nhân khiến sự hiện diện của Pháp ở khu vực này còn khá khiêm tốn, đúng là có thực và khá tương đối trong việc thiếu ý chí chính trị mạnh mẽ và theo cách tương ứng, là thiếu tầm nhìn toàn diện rõ ràng, cũng như một chiến lược dài hạn của Paris tại Đông Nam Á.Tuy nhiên, quan sát này cần phải được xem xét kỹ bởi lẽ sự hiện diện và ảnh hưởng của Pháp thay đổi tùy theo quốc gia và lĩnh vực, nhưng có một cảm giác chung là Pháp không có tầm nhìn địa chiến lược tập trung vào vùng Đông Nam Á và có thể hội nhập vào tầm nhìn rộng lớn hơn.Chuyến thăm của tổng thống Macron quả thực có thể là cơ hội để tái thúc đẩy động lực ngoại giao và kinh tế của Pháp trong vùng, bởi vì Paris có nhiều lợi thế để quảng bá bên cạnh các đối tác châu Á.Ví dụ, các doanh nghiệp Pháp chuyên về cơ sở hạ tầng, không gian, vận tải, nông nghiệp bền vững, môi trường, y tế và sức khỏe, chuyển đổi năng lượng … nhìn chung tất cả những tác nhân có liên quan đến công nghệ cao và đổi mới sáng tạo đều hiện có những cơ hội thực sự.Đây chính là những gì tổng thống Pháp có thể nỗ lực đưa ra để làm nổi bật các lợi ích của mối hợp tác song phương dài hạn theo lô-gic đôi bên cùng có lợi, chứ không nhằm mục đích thuần túy khai thác tài nguyên.Chúng ta cũng có thể nhắc đến lĩnh vực giáo dục mà Pháp có một thế mạnh thực sự và sở hữu nhiều lá chủ bài đáng kể, qua việc quảng bá văn hóa Pháp thông qua Cộng đồng Pháp ngữ, tiếp nhận sinh viên Đông Nam Á và hợp tác trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học.Từ vài năm gần đây, Pháp tìm cách xích lại gần các cơ chế quân sự của ASEAN, nhất là ADMM+. Hiện tại, Pháp tham dự với tư cách là quan sát viên. Pháp được lợi gì khi tham gia vào cơ chế quân sự này ? Và điều gì còn cản trở Paris trở thành thành viên chính thức của nhóm ? Liệu chuyến công du này của ông Macron có thể mở ra một cơ hội cho Pháp gia nhập ADMM+ ?GV. Laurent Gédéon : Pháp thực sự đang tìm cách tăng cường tham gia vào các diễn đàn an ninh khu vực ở châu Á, nhưng nước này vẫn chưa là thành viên chính thức của ADMM+, Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN Mở rộng (ASEAN Defence Ministers' Meeting Plus). ADMM+ tập hợp 10 nước thành viên ASEAN cùng với 8 đối tác đối thoại toàn diện bao gồm các nước Ấn Độ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc, Úc, New Zealand, Nga và Hoa Kỳ.Lý do vì sao Pháp chưa phải là thành viên của ADMM+ có liên quan đến thực tế là cơ chế này ngay từ đầu đã giới hạn ở 18 thành viên. Trên thực tế, ADMM+ được thiết kế ngay từ lúc đầu chỉ bao gồm 10 nước thành viên ASEAN và 8 « đối tác đối thoại chiến lược toàn diện » với mục tiêu duy trì sự cân bằng địa chính trị mong manh, nhất là giữa các đại cường Mỹ, Trung Quốc, Nga… Những quy chế hiện nay không dự trù một sự mở rộng nào trừ khi có sự đồng thuận rõ ràng của tất cả các thành viên ASEAN. Nói cách khác, việc mở rộng như vậy đòi hỏi sự nhất trí của 10 thành viên ASEAN.Hiện tại, trong bối cảnh căng thẳng khu vực, một số quốc gia thành viên, đặc biệt là những nước thân cận với Bắc Kinh, không ủng hộ việc đưa thêm một cường quốc mới vào diễn đàn này, nhất là một thế lực châu Âu, gần gũi với khối phương Tây, vì họ cho rằng động thái này sẽ làm thay đổi thế cân bằng cần thiết cho cuộc đối thoại đang diễn ra.Thêm vào đó, Pháp không phải là đối tác đối thoại chính thức của ASEAN, mà là Đối tác Phát triển Bền vững kể từ năm 2020, một vị thế quan trọng nhưng khác với « Đối tác đối thoại toàn diện ». Điều cần lưu ý là tất cả các thành viên hiện tại của ADMM+ đều là « Đối tác đối thoại toàn diện ».Nhưng nhờ vào các hoạt động quân sự và ngoại giao trong khu vực, Pháp không hoàn toàn vắng bóng trong định chế này, ngay cả khi không có ghế chính thức ở đó. Ví dụ, Pháp tham gia vào nhiều nhóm làm việc chuyên gia phụ thuộc vào ADMM+ với tư cách là quan sát viên hay khách mời tùy từng trường hợp. Pháp cũng tiến hành các cuộc tập trận chung với nhiều nước thành viên ASEAN và phát triển nhiều thỏa thuận quốc phòng song phương với một số nước trong vùng như Indonesia, Singapore hay Việt Nam.Để tiến xa hơn, Paris chắc chắn sẽ phải tăng cường và mở rộng hợp tác quân sự với các nước thành viên ASEAN để tạo hiệu ứng lan tỏa trong khi vẫn nhấn mạnh đến lập trường hợp tác và không xâm phạm của Paris. Chiến lược này có thể sẽ dẫn đến việc, trong dài hạn,  ASEAN xem xét lại lập trường của họ hiện nay và trao cho Pháp quy chế đối tác đối thoại đầy đủ của ASEAN, cho phép nước này có thể nộp đơn xin gia nhập ADMM+.Singapore sẽ là điểm nhấn của vòng công du Đông Nam Á của tổng thống Macron. Tại đây, ông được mời tham dự và có bài phát biểu khai mạc Diễn đàn An ninh Shangri-La. Tổng thống Pháp sẽ đưa ra thông điệp gì cho các nước Đông Nam Á ?GV. Laurent Gédéon : Theo tôi, Emmanuel Macron có thể nhấn mạnh một số điểm trong bài phát biểu này. Ông sẽ có thể trình bày quan điểm của Pháp về các cuộc xung đột toàn cầu và nhấn mạnh cam kết của Pháp đối với hợp tác quốc tế và một nền thương mại quốc tế dựa trên các quy tắc chứ không phải dựa trên sự cân bằng quyền lực.Ông ấy cũng có thể làm nổi bật độ độ tin cậy và sự ôn hòa của Pháp và Liên minh châu Âu, trái ngược với những quốc gia sử dụng ngôn từ đe dọa hoặc tấn công nhiều hơn, chẳng hạn như Hoa Kỳ trong cuộc chiến thuế quan, hoặc Trung Quốc với những phát biểu có liên quan đến Biển Đông. Do đó, việc Pháp gắn bó với một hệ thống quan hệ quốc tế dựa trên chủ nghĩa đa phương, hợp tác và tuân thủ các quy tắc có thể được coi là một mô hình đối trọng hấp dẫn và là giải pháp thay thế cho logic của những người thúc đẩy chính sách ngoại giao mang tính cưỡng chế và trừng phạt hơn.RFI Tiếng Việt xin cảm ơn nhà nghiên cứu Laurent Gédéon, giảng viên trường Sư phạm Lyon. 

TẠP CHÍ XÃ HỘI
Sứ quán Pháp tại Việt Nam làm cầu nối cho điện ảnh Việt tại Chợ phim Cannes 2025

TẠP CHÍ XÃ HỘI

Play Episode Listen Later May 28, 2025 8:30


Tại liên hoan phim Cannes lần thứ 78, chương trình Fast Track to Cannes Market - Lối đi tắt tới chợ phim Cannes, do sứ quán Pháp ở Việt Nam tài trợ từ 4 năm qua, tiếp tục đưa các tài năng trẻ Việt Nam đến chợ phim, giao lưu, tiếp xúc với các hoạt động thương mại và các chuyên gia quốc tế trong nền nghệ thuật thứ bảy. Trong thông cáo báo chí, đại sứ Pháp tại Việt Nam Olivier Brochet khẳng định, trong bối cảnh thị trường điện ảnh Việt Nam ngày càng sôi động, các bộ phim được chiếu ở rạp ngày càng đa dạng, “chúng tôi thấy cần thiết phải tạo điều kiện thuận lợi cho sự hiện diện của các chuyên gia trẻ tại Cannes để giúp họ làm quen với điểm hẹn điện ảnh lớn nhất thế giới. Tại Cannes, họ có thể mở rộng mạng lưới quan hệ chuyên môn và tham gia vào sự phát triển quốc tế của điện ảnh Việt Nam.”Nhằm “quốc tế hóa điện ảnh Việt Nam”, chương trình Fast Track to Cannes Market năm nay đã tài trợ toàn bộ chi phí đến Chợ phim tại Cannes từ ngày 13-21/05/2025, cho hai chuyên gia trẻ Việt Nam là Phạm Hoàng Ân, giám đốc bản quyền tại Khang Media và Nguyễn Huy Thành, giám đốc rạp chiếu phim White Light cinéhub, chuyên chiếu phim nghệ thuật.Dưới sự hướng dẫn của Jérémy Segay, tùy viên nghe nhìn khu vực Đông Nam Á của sứ quán Pháp tại Việt Nam, hai chuyên gia trẻ Việt Nam đã có thể gặp gỡ các chuyên gia Pháp và quốc tế, tham gia vào các hoạt động khác nhau tại Chợ phim, để hiểu rõ hơn về các phương thức chiến lược quảng bá điện ảnh ra thị trường quốc tế.Đưa điện ảnh Việt đến gần hơn với thế giớiTrả lời RFI Tiếng Việt, ông Jérémy Segay cho biết : “Vào năm 2017, Việt Nam có gian hàng tại Chợ Phim, nhưng không phải năm nào cũng xuất hiện, và cũng không có nhiều chuyên gia Việt Nam đến tham dự sự kiện này. Do đó, chúng tôi tìm cách để giới thiệu, hỗ trợ các chuyên gia đến sự kiện này, để họ nhận thức được tầm quan trọng của sự kiện và tiềm năng phát triển điện ảnh, phát triển doanh nghiệp của họ khi đến Chợ Phim tại Cannes ».Liên hoan phim Cannes không chỉ là một lễ hội điện ảnh hào nhoáng, mà còn là một “trường học lớn” của điện ảnh toàn cầu, cho phép các nhà làm phim học hỏi xu hướng, kỹ thuật, cách phát hành, và mô hình kinh doanh. Phạm Hoàng Ân, giám đốc bản quyền tại Khang Media, lần đầu tiên đến Cannes, cho rằng đây là cơ hội để tìm kiếm những nhà đồng hành trong quá trình làm phim hoặc phát hành phim. Anh nói : « Cannes là một nơi về điện ảnh rất là đa dạng, chào đón tất cả những người làm phim với nhiều mục tiêu, nhiều thể loại. Ở đây tôi có thể thấy là các bạn vừa làm phim thương mại, vừa làm phim độc lập hay các phim ngắn cũng tìm kiếm được rất là nhiều cơ hội. Việt Nam rất là cần những bước đi ra thế giới để biết là thế giới đang làm gì đặc biệt là các bạn trẻ như tôi. Để biết được thị trường điện ảnh chung của thế giới họ đang có xu hướng gì. »Đối với nhà phát hành kỳ cựu như Trịnh Hằng, giám đốc điều hành công ty Skyline Media, đi cùng đoàn Việt Nam, dưới sự hỗ trợ của ông Jérémy Segay, chợ phim Cannes là nơi để nhìn rõ khoảng cách giữa Việt Nam và thế giới. Chị chia sẻ : « Bản thân là một nhà làm phim tại Việt Nam, khi đến đây thì tôi nhận ra rằng vị trí của phim Việt Nam rất còn non trẻ. Tất cả những khoảng cách về chất lượng phim, về chuyên môn, về điện ảnh, về tất cả mọi thứ thì đều ở một cấp bậc rất là xa. Chương trình của lãnh sự quán Pháp đã tạo điều kiện cho rất nhiều các bạn làm phim trẻ có cơ hội đến đây để học hỏi. Bởi vì nó thật sự giúp ích cho việc đóng góp cho chất lượng phim điện ảnh về sau tại Việt Nam. » Thị trường Việt Nam sôi động nhưng còn nhiều rào cản« Người Pháp vẫn chưa hiểu rõ về điện ảnh Việt Nam », dưới góc nhìn của Jérémy Segay, tùy viên nghe nhìn khu vực Đông Nam Á, từ 3 năm qua. Khi nhắc đến phim Việt Nam, người ta thường nghĩ đến Mùi Đu Đủ Xanh của Trần Anh Hùng, nhưng đó là phim được sản xuất tại Pháp. Trên thực tế, thị trường điện ảnh tại Việt Nam rất khác. Việt Nam là một trong những nước duy nhất mà lượng vé bán tại rạp gia tăng (lên đến 22% so với năm 2024).Bà Trịnh Hằng bổ sung : « Việt Nam là một trong những thị trường cực kỳ sôi động tại Đông Nam Á khi mà lớp trẻ vẫn còn có thói quen ra rạp để xem phim, cho nên việc mua phim nước ngoài để đem về Việt Nam chiếu vẫn còn rất sôi động. Việt Nam vẫn còn là một trong số rất ít những thị trường còn lại trên thế giới mà khán giả vẫn rất thích được ra rạp chiếu phim, trong khi cả thế giới đang dần có thói quen xem từ các nền tảng xem phim tại nhà. »Trong quý đầu của năm 2025, theo báo chí trong nước, nhiều phim Việt Nam đã « cháy » vé tại rạp, với doanh thu kỷ lục, hàng trăm tỷ đồng, ví dụ như Bộ Tứ Báo Thủ của Trấn Thành, Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối của Bùi Thạc Chuyên, hay Nhà Gia Tiên của Huỳnh Lập. Năm 2024, Box Office Vietnam công bố, tổng doanh thu phòng vé Việt Nam đạt gần 4.700 tỷ đồng, cao nhất từ trước đến nay, trong đó riêng các phim Việt đạt khoảng 1.900 tỷ đồng, chiếm khoảng 40%.Chỗ đứng mong manh cho phim nghệ thuậtNếu như điện ảnh Việt phát triển nhanh về số lượng, tập trung vào mục đích giải trí, phục vụ thị hiếu của khán giả, thì các cơ chế hỗ trợ làm phim vẫn còn hạn hẹp, đặc biệt là cho các nhà làm phim trẻ độc lập, đi theo con đường phim nghệ thuật.Anh Trần Đắc Phúc, đồng sáng lập CLB Whitelight Cinéhub, từng là một trong những người được hưởng tài trợ của sứ quán Pháp đến Chợ Phim Cannes, nêu ra những khó khăn đối với các nhà làm phim trẻ, không chỉ thiếu kinh nghiệm, mà còn cả hệ thống cơ sở vật chất thiết bị, trang thiết bị, phòng chiếu và cả công tác hậu kỳ. « Các bạn trẻ phải tự làm những cái việc đấy và các bạn sẽ phải tự xoay sở tất cả nguồn lực tài chính. Đội ngũ nhân sự cũng thường là những người trẻ, làm việc trên tinh thần là giúp đỡ lẫn nhau, thay vì tính phí nhau. Trên tinh thần đấy, dựa trên sự non trẻ đấy và việc thiếu các nguồn lực tài chính, mình thấy thiệt thòi rất lớn cho ngành, cho nền làm phim độc lập ở Việt Nam. »CLB White Light Cinéhub, kết hợp với một hãng hậu kỳ của Thái Lan và Viện Pháp tại Việt Nam, mở ra rạp chiếu phim nghệ thuật đầu tiên tại Việt Nam.Rào cản kiểm duyệt và giới hạn sáng tạoBên cạnh vấn đề tài chính và thị hiếu khán giả, việc kiểm duyệt phim cũng là thách thức.Liệu đó có phải rào cản lớn nhất cho các nhà làm phim trẻ, muốn dấn thân vào con đường nghệ thuật thứ bảy ? Những quy định khó khăn trong việc cấp phép làm phim, kiểm duyệt tại Việt Nam tác động như thế nào đến hành trình sáng tạo ? Giám đốc điều hành công ty phát hành phim Skyline Media, Trịnh Hằng nhận định: « Khi các bạn sống ở đất nước nào thì các bạn phải hiểu về nguyên tắc, những nguyên tắc và những cách nghĩ về tình hình chính trị của đất nước đó. Mỗi quốc gia có những nguyên tắc rất khác nhau. Khi các bạn hiểu được điều đó và các bạn sáng tạo thì chúng ta vẫn có thể sáng tạo được. Khi chúng ta thật sự biết tất cả giới hạn của chúng ta là gì thì chúng ta sáng tạo trong cái vùng an toàn đó. »Về phần mình, ông Jérémy Segay nhận định rằng : « Chính quyền Việt Nam khá chậm trễ trong việc quảng bá và có vẻ xem nhẹ tầm quan trọng của điện ảnh. Trong khi đó, điện ảnh là một công cụ gây ảnh hưởng và cũng là cách để quảng bá du lịch hiệu quả. Nhưng tôi nghĩ họ đang dần nhận thức được điều này. Ví dụ như tại liên hoan phim Cannes năm nay, nhiều quan chức đã đến Cannes, nêu ra những biện pháp để quảng bá du lịch... Phải nói rằng phần lớn các phim nước ngoài lấy bối cảnh ở Việt Nam nhưng lại được quay ở Thái Lan, bởi vì cho đến nay, các quy định về cấp phép quay phim, làm phim vẫn chưa rõ ràng ».Pháp đồng hành cùng điện ảnh ViệtTại Việt Nam, tùy viên nghe nhìn Jérémy Segay cho biết, sứ quán Pháp và Viện Pháp không chỉ hoạt động tích cực trong việc quảng bá điện ảnh Pháp, hỗ trợ phát hành phim Pháp tại Việt Nam, mà còn đồng thời hỗ trợ các nhà làm phim trẻ của Việt Nam thông qua các hình thức khác nhau.Cụ thể, Pháp thường xuyên mời chuyên gia sang Việt Nam và hỗ trợ chi phí cho nhà làm phim Việt tham gia các sự kiện quốc tế. Ví dụ, đạo diễn Lê Ngọc Duy có phim ngắn được mời đến La Quinzaine des cinéastes tại Cannes năm nay.Từ năm 2022, Pháp là đối tác của sự kiện “Autumn Meeting” - Gặp gỡ mùa thu, một cuộc hẹn điện ảnh do đạo diễn Phan Đăng Di đồng khởi xướng. Tại sự kiện này, Pháp cũng đã đề xuất Trung tâm điện ảnh quốc gia Pháp (CNC) lập ra một quỹ học bổng hỗ trợ làm phim.Trong lĩnh vực phim hoạt hình, sứ quán Pháp đã hỗ trợ thành lập Hiệp hội Kỹ xảo và Hoạt hình Việt Nam (VAVA), tập hợp các studio trong nước, và tổ chức các khoá đào tạo với sự hợp tác của trường Gobelins (Paris), một trường danh tiếng trong ngành hoạt hình. Năm 2025, Pháp tài trợ cho gian hàng của Việt Nam tại Liên hoan phim hoạt hình Annecy (từ ngày 9 đến 14/6).

TẠP CHÍ VIỆT NAM
JETP giúp Việt Nam tự chủ năng lượng sạch, làm đường sắt cao tốc và NET Zero

TẠP CHÍ VIỆT NAM

Play Episode Listen Later May 26, 2025 10:24


Ngày 12/05/2025, đại sứ Liên Hiệp Châu Âu Julien Guerrier và đại sứ Pháp Olivier Brochet tại Việt Nam thăm thực địa dự án mở rộng nhà máy thủy điện Ialy, do Tập đoàn Điện lực Việt Nam thực hiện với khoản vay ưu đãi 74,7 triệu euro từ Cơ quan Phát triển Pháp - AFD và khoản viện trợ 2 triệu euro từ Liên Âu. Dự án cũng nằm trong khuôn khổ JETP - Quan hệ đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng - giúp Việt Nam đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, hướng tới loại bỏ sử dụng than đá. Được đưa vào hoạt động cuối năm 2024 sau bốn năm thực hiện, nhà máy Ialy lắp đặt bổ sung hai tổ máy có công suất 180 MW mỗi tổ, nâng tổng công suất của nhà máy lên 1.080 MW. Dự án Ialy được coi là một trong những dự án tiêu biểu thúc đẩy chuyển dịch năng lượng xanh tại Việt Nam, theo hướng tiếp cận Team Europe (Đội Châu Âu) và sẽ được tổng kết trong năm 2025.JETP được Việt Nam và Nhóm các đối tác quốc tế, bao gồm Liên Hiệp Châu Âu, nhóm G7, Na Uy và Đan Mạch, ký ngày 14/12/2022. Việt Nam trở thành một trong ba nước trên thế giới, cùng với Nam Phi và Indonesia, ký thỏa thuận được đánh giá là rất có lợi, với khoản tài trợ ban đầu lên tới 15,5 tỷ đô la, để hỗ trợ Việt Nam đạt được bốn mục tiêu đầy tham vọng (1) và sẽ có vai trò quan trọng trong bối cảnh Việt Nam muốn xây dựng tuyến đường sắt cao tốc Bắc-Nam.Đọc thêmThiếu điện gây cản trở cho tham vọng về môi trường của Việt NamTrong khuôn khổ JETP, Việt Nam và Ngân hàng Đầu tư châu Âu (BEI) ký Biên bản ghi nhớ thể hiện cam kết chung trong việc thành lập một cơ sở tín dụng đa dự án trị giá 500 triệu euro, để tài trợ cho các dự án hỗ trợ quá trình khử cacbon và chuyển đổi năng lượng. Ngoài ra, Liên Hiệp Châu Âu cũng cấp cho Cơ quan Phát triển Pháp (AFD) một khoản ngân sách để hỗ trợ kỹ thuật cho Tổng công ty Điện lực Việt Nam (EVN) trong việc phát triển và triển khai các dự án liên quan đến JETP.Để hiểu thêm về Quan hệ đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng - JETP và những dự án hỗ trợ của Nhóm đối tác, đặc biệt là sau khi Hoa Kỳ rút khỏi nhiều cam kết về chống biến đổi khí hậu, đại sứ Liên Hiệp Châu Âu tại Việt Nam Julien Guerrier dành cho RFI Tiếng Việt một buổi phỏng vấn.RFI : Tháng 12/2022, Nhóm các đối tác quốc tế, bao gồm Liên Hiệp Châu Âu, G7, Na Uy và Đan Mạch, đã ký JETP (Quan hệ đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng) với Việt Nam. Việt Nam là nước thứ ba (cùng với Nam Phi và Indonesia) được hưởng lợi từ quan hệ đối tác này. Tại sao Việt Nam được chọn ? Xin ông giải thích ý nghĩa và mục tiêu của thỏa thuận này ?Đại sứ Julien Guerrier : Vâng, Việt Nam là một quốc gia rất đặc biệt và đó là lý do vì sao chúng tôi chọn Việt Nam, bởi vì tăng trưởng kinh tế ở đây cực kỳ nhanh và cao, nhu cầu năng lượng tăng trung bình gần 7% mỗi năm trong 10 năm qua và sản lượng điện sẽ phải tăng gấp đôi từ nay đến năm 2030 để duy trì tốc độ tăng trưởng hiện tại. Nhưng vì than vẫn được sử dụng rất nhiều ở trong nước, đến năm 2024 vẫn chiếm đến 50% cơ cấu năng lượng. Lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính bình quân đầu người đã tăng gần sáu lần trong hai thập niên qua. Chính vì thế chúng tôi muốn hợp tác với Việt Nam, quốc gia nhận thức được về những tác động môi trường và sức khỏe của lộ trình này và đã cam kết đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.Tháng 12/2022, Việt Nam đã ký một tuyên bố chính trị với nhóm IPG - Nhóm đối tác quốc tế - như chị đề cập, bao gồm các nước G7, Đan Mạch và Na Uy, do Liên Hiệp Châu Âu và Vương quốc Anh đồng lãnh đạo, nhằm hỗ trợ mục tiêu đầy tham vọng này. Điều chúng tôi muốn cố gắng thực hiện với JETP là giúp Việt Nam đạt được mục tiêu trung hòa về cacbon vào năm 2050, bằng cách đẩy nhanh và hạn chế mức đỉnh phát thải khí nhà kính từ ngành điện từ nay đến năm 2030, hạn chế công suất lắp đặt các nhà máy điện than ở mức 30 gigawatt từ nay đến năm 2030 và tăng tỷ trọng năng lượng tái tạo trong cơ cấu năng lượng lên 47% vào năm 2030.Đọc thêmViệt Nam kêu gọi doanh nghiệp giảm tiêu thụ năng lượngVà để giúp chính phủ Việt Nam thực hiện được điều đó, chúng tôi sẽ hỗ trợ với khoản tài trợ ban đầu là 15 tỷ euro, một nửa trong số đó là nguồn tài trợ của khu vực công, từ các nhà tài trợ và một nửa là nguồn tài trợ của khu vực tư nhân được tạo điều kiện bởi liên minh các ngân hàng chống biến đổi khí hậu Glasgow Financial Alliance for Net Zero (GFANZ).  RFI : Nhiều chuyên gia và cơ quan truyền thông đã đưa tin rằng có rất ít tiến triển đạt được sau hai năm. Quá trình thực hiện thỏa thuận này bị cản trở ở điểm nào ? Sự chậm trễ này ảnh hưởng như thế nào đến toàn bộ quá trình ? Liệu những khó khăn và trở ngại hiện tại có thể sớm được giải quyết không ?Đại sứ Julien Guerrier : Tuyên bố chính trị mà tôi đã đề cập ở trên được ký vào tháng 12/2022, cho nên có tương đối ít thời gian để đạt được nhiều tiến bộ. Và quá trình chuyển đổi năng lượng là điều khó khăn ở Việt Nam, cũng như ở mọi quốc gia khác, bao gồm cả Pháp và Liên Hiệp Châu Âu, vì có nhiều thách thức lớn cần phải giải quyết.Không phải chỉ xây dựng các nhà máy điện mới và tăng sản lượng năng lượng tái tạo là xong mà còn là xem xét lại cơ sở hạ tầng năng lượng hiện tại, vốn được xây dựng phục vụ nhiên liệu hóa thạch như than, dầu và khí đốt. Điện gió và điện mặt trời phải có khả năng kết nối với cơ sở hạ tầng năng lượng này, vốn phải được thiết kế lại hoàn toàn, từ hệ thống sản xuất đến truyền tải và tích trữ điện. Đó là những khoản đầu tư lớn, tốn kém và mất thời gian. Và đó là lý do tại sao tiến độ còn bị tương đối hạn chế. Nhưng như đã đề cập trước đó, Indonesia và Nam Phi cũng đã ký JETP. Nước thứ ba là Việt Nam và hiện nay, Việt Nam đang tiến nhanh hơn cả hai nước kia.Đọc thêmBỏ điện than để thực hiện cam kết khí hậu: Thách thức lớn đối với Việt NamĐể vượt qua những thách thức tôi đã đề cập, cần phải hợp tác ở mọi cấp độ của chính quyền Việt Nam, các doanh nghiệp và cá nhân. Và cần phải thực hiện những khoản đầu tư đáng kể, thiết thực, và tất cả các đối tác này cần phải cam kết lâu dài. Đây là những gì chúng tôi đang thực hiện bằng cách xây dựng kế hoạch triển khai đã được Việt Nam thông qua vào cuối năm 2023.Chúng ta thấy rằng Việt Nam đang tổ chức với việc thủ tướng đã bổ nhiệm bộ trưởng Công Thương làm người phụ trách JETP vào tháng 10/2024, và kể từ đó, một số cơ cấu đã được đưa vào hoạt động để tham khảo ý kiến ​​của các đối tác khác nhau, phối hợp các chuyên môn cần thiết và lập danh sách các dự án mà chúng tôi sẽ tài trợ thông qua JETP - những dự án sẽ cho phép chúng tôi đạt được các mục tiêu đã đề ra : đạt đỉnh sử dụng than vào năm 2030 và tăng năng lượng tái tạo lên tới 47% trong cơ cấu năng lượng vào năm 2030.Vì vậy, chúng tôi tin rằng tiến độ tuy chậm nhưng vẫn đạt được và chúng tôi sẽ có những dự án cụ thể được triển khai trong tương lai gần.RFI : Để giúp Việt Nam đạt được các mục tiêu đề ra, các dự án trong JETP với Việt Nam có được nhóm đối tác quốc tế hỗ trợ không ? Và tiến triển của dự án được đánh như thế nào ?Đại sứ Julien Guerrier : Có, tất cả các dự án thuộc JETP đều được hưởng sự hỗ trợ tài chính và kỹ thuật của Nhóm các đối tác quốc tế (IPG) và liên minh các ngân hàng chống biến đổi khí hậu GFANZ cũng tham gia vào JETP mà tôi đã đề cập. Hiện tại, chúng tôi đang nghiên cứu về danh sách 9 dự án được các nhà tài trợ đề xuất. Về phần mình, Việt Nam đang xây dựng danh mục 35 dự án để sớm trình lên Nhóm các đối tác quốc tế và ngân hàng tư nhân. Và để được hưởng sự hỗ trợ tài chính từ các nhà tài trợ quốc tế, mỗi dự án phải được nghiên cứu và đánh giá trong suốt vòng đời của dự án theo các chặng thời gian đều đặn, với sự hợp tác của thành viên tài trợ sẽ hỗ trợ về mặt tài chính và các bên liên quan. Vì vậy, mỗi dự án riêng biệt đều khác nhau và liên quan đến nhiều bên liên quan khác nhau, nhưng trong mọi trường hợp, đều có hoạt động giám sát và đánh giá.RFI : Hoa Kỳ, một trong những đối tác của Việt Nam trong JETP, đã rút khỏi nhiều chương trình về khí hậu. Quyết định của Mỹ sẽ ảnh hưởng như thế nào đến thỏa thuận đối tác đã ký với Việt Nam cũng như nỗ lực của các nước ký kết còn lại trong Nhóm đối tác quốc tế ?Đại sứ Julien Guerrier : Đúng vậy, đáng tiếc là Hoa Kỳ đang rút khỏi nhiều chương trình về khí hậu. Trong khuôn khổ JETP với Việt Nam, khoản đóng góp công của Hoa Kỳ là khoảng một tỷ euro, chiếm chừng 7% tổng cam kết thông qua sự kết hợp giữa tài chính và hỗ trợ kỹ thuật. Vì vậy, 7% không phải là con số không đáng kể. Nhưng điều này cũng không có khả năng gây nguy hiểm cho sự thành công của JETP.Đọc thêmPháp triển khai dự án hỗ trợ ứng phó với biến đổi khí hậu tại 15 tỉnh Việt NamLiên Hiệp Châu Âu và Vương quốc Anh, như tôi đã nói trước đó, là hai thủ lĩnh trong Nhóm các đối tác quốc tế. Cùng với Anh Quốc, chúng tôi hoàn toàn cam kết hỗ trợ Việt Nam đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch và đạt được mục tiêu trung hòa về khí thải vào năm 2050. Vì vậy, chúng tôi sẽ tiếp tục. Và sức mạnh của quan hệ đối tác chính trị, tài chính và kỹ thuật của JETP còn nằm ở sự đa dạng của các đối tác cam kết hỗ trợ quá trình chuyển đổi công bằng tại Việt Nam. Chúng tôi sẵn sàng huy động số tiền tài trợ đã được lên kế hoạch, các khoản tài trợ còn cần thực hiện trong khuôn khổ kế hoạch thực hiện mà tôi đã đề cập trước đó - kế hoạch huy động nguồn lực. Và chúng tôi cũng nhận thức rằng về phía khu vực tư nhân, các nhà đầu tư đang rất nỗ lực vì có rất nhiều cơ hội lớn cho sản xuất năng lượng tái tạo ở Việt Nam. Vì vậy, chúng tôi vẫn quyết tâm hợp tác với Việt Nam để JETP thành công và tôi tin tưởng rằng chúng ta có thể đạt được điều đó.RFI : Ông đã tham gia một cuộc họp với thủ tướng và chính phủ Việt Nam vào tháng 03. Sau cuộc họp này, liệu có hy vọng rằng dự án, cũng như đầu tư của châu Âu sẽ được khởi động lại nhanh hơn trong tương lai không ? Đại sứ Julien Guerrier : Có, chắc chắn là có. Ngày 02/03, thủ tướng Việt Nam đã gặp gỡ đại diện các công ty châu Âu có trụ sở tại Việt Nam, đặc biệt là trong lĩnh vực năng lượng. Các công ty châu Âu đã giải thích các biện pháp và cải cách quy định là điều cần thiết để thu hút đầu tư vào năng lượng mặt trời, năng lượng gió và các dạng năng lượng tái tạo khác. Thủ tướng đã lắng nghe, các bộ trưởng cũng có mặt. Các chỉ dẫn rõ ràng đã được đưa ra nhằm đẩy nhanh quá trình chuyển đổi năng lượng và tạo điều kiện thuận lợi cho đầu tư của châu Âu nói chung và trong lĩnh vực năng lượng tái tạo nói riêng. Vì vậy, chúng tôi hy vọng rằng với sự lãnh đạo như vậy ở cấp cao nhất của nhà nước, chúng ta sẽ thấy những tiến bộ nhanh chóng trong môi trường kinh doanh tại Việt Nam và sức hấp dẫn đối với các nhà đầu tư châu Âu trong lĩnh vực năng lượng tái tạo.RFI Tiếng Việt xin chân thành cảm ơn đại sứ Liên Hiệp Châu Âu Julien Guerrier tại Việt Nam.(1) Thông cáo báo chí của Liên Hiệp Châu Âu, ngày 14/12/2022.

Tạp chí Việt Nam
JETP giúp Việt Nam tự chủ năng lượng sạch, làm đường sắt cao tốc và NET Zero

Tạp chí Việt Nam

Play Episode Listen Later May 26, 2025 10:24


Ngày 12/05/2025, đại sứ Liên Hiệp Châu Âu Julien Guerrier và đại sứ Pháp Olivier Brochet tại Việt Nam thăm thực địa dự án mở rộng nhà máy thủy điện Ialy, do Tập đoàn Điện lực Việt Nam thực hiện với khoản vay ưu đãi 74,7 triệu euro từ Cơ quan Phát triển Pháp - AFD và khoản viện trợ 2 triệu euro từ Liên Âu. Dự án cũng nằm trong khuôn khổ JETP - Quan hệ đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng - giúp Việt Nam đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, hướng tới loại bỏ sử dụng than đá. Được đưa vào hoạt động cuối năm 2024 sau bốn năm thực hiện, nhà máy Ialy lắp đặt bổ sung hai tổ máy có công suất 180 MW mỗi tổ, nâng tổng công suất của nhà máy lên 1.080 MW. Dự án Ialy được coi là một trong những dự án tiêu biểu thúc đẩy chuyển dịch năng lượng xanh tại Việt Nam, theo hướng tiếp cận Team Europe (Đội Châu Âu) và sẽ được tổng kết trong năm 2025.JETP được Việt Nam và Nhóm các đối tác quốc tế, bao gồm Liên Hiệp Châu Âu, nhóm G7, Na Uy và Đan Mạch, ký ngày 14/12/2022. Việt Nam trở thành một trong ba nước trên thế giới, cùng với Nam Phi và Indonesia, ký thỏa thuận được đánh giá là rất có lợi, với khoản tài trợ ban đầu lên tới 15,5 tỷ đô la, để hỗ trợ Việt Nam đạt được bốn mục tiêu đầy tham vọng (1) và sẽ có vai trò quan trọng trong bối cảnh Việt Nam muốn xây dựng tuyến đường sắt cao tốc Bắc-Nam.Đọc thêmThiếu điện gây cản trở cho tham vọng về môi trường của Việt NamTrong khuôn khổ JETP, Việt Nam và Ngân hàng Đầu tư châu Âu (BEI) ký Biên bản ghi nhớ thể hiện cam kết chung trong việc thành lập một cơ sở tín dụng đa dự án trị giá 500 triệu euro, để tài trợ cho các dự án hỗ trợ quá trình khử cacbon và chuyển đổi năng lượng. Ngoài ra, Liên Hiệp Châu Âu cũng cấp cho Cơ quan Phát triển Pháp (AFD) một khoản ngân sách để hỗ trợ kỹ thuật cho Tổng công ty Điện lực Việt Nam (EVN) trong việc phát triển và triển khai các dự án liên quan đến JETP.Để hiểu thêm về Quan hệ đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng - JETP và những dự án hỗ trợ của Nhóm đối tác, đặc biệt là sau khi Hoa Kỳ rút khỏi nhiều cam kết về chống biến đổi khí hậu, đại sứ Liên Hiệp Châu Âu tại Việt Nam Julien Guerrier dành cho RFI Tiếng Việt một buổi phỏng vấn.RFI : Tháng 12/2022, Nhóm các đối tác quốc tế, bao gồm Liên Hiệp Châu Âu, G7, Na Uy và Đan Mạch, đã ký JETP (Quan hệ đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng) với Việt Nam. Việt Nam là nước thứ ba (cùng với Nam Phi và Indonesia) được hưởng lợi từ quan hệ đối tác này. Tại sao Việt Nam được chọn ? Xin ông giải thích ý nghĩa và mục tiêu của thỏa thuận này ?Đại sứ Julien Guerrier : Vâng, Việt Nam là một quốc gia rất đặc biệt và đó là lý do vì sao chúng tôi chọn Việt Nam, bởi vì tăng trưởng kinh tế ở đây cực kỳ nhanh và cao, nhu cầu năng lượng tăng trung bình gần 7% mỗi năm trong 10 năm qua và sản lượng điện sẽ phải tăng gấp đôi từ nay đến năm 2030 để duy trì tốc độ tăng trưởng hiện tại. Nhưng vì than vẫn được sử dụng rất nhiều ở trong nước, đến năm 2024 vẫn chiếm đến 50% cơ cấu năng lượng. Lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính bình quân đầu người đã tăng gần sáu lần trong hai thập niên qua. Chính vì thế chúng tôi muốn hợp tác với Việt Nam, quốc gia nhận thức được về những tác động môi trường và sức khỏe của lộ trình này và đã cam kết đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.Tháng 12/2022, Việt Nam đã ký một tuyên bố chính trị với nhóm IPG - Nhóm đối tác quốc tế - như chị đề cập, bao gồm các nước G7, Đan Mạch và Na Uy, do Liên Hiệp Châu Âu và Vương quốc Anh đồng lãnh đạo, nhằm hỗ trợ mục tiêu đầy tham vọng này. Điều chúng tôi muốn cố gắng thực hiện với JETP là giúp Việt Nam đạt được mục tiêu trung hòa về cacbon vào năm 2050, bằng cách đẩy nhanh và hạn chế mức đỉnh phát thải khí nhà kính từ ngành điện từ nay đến năm 2030, hạn chế công suất lắp đặt các nhà máy điện than ở mức 30 gigawatt từ nay đến năm 2030 và tăng tỷ trọng năng lượng tái tạo trong cơ cấu năng lượng lên 47% vào năm 2030.Đọc thêmViệt Nam kêu gọi doanh nghiệp giảm tiêu thụ năng lượngVà để giúp chính phủ Việt Nam thực hiện được điều đó, chúng tôi sẽ hỗ trợ với khoản tài trợ ban đầu là 15 tỷ euro, một nửa trong số đó là nguồn tài trợ của khu vực công, từ các nhà tài trợ và một nửa là nguồn tài trợ của khu vực tư nhân được tạo điều kiện bởi liên minh các ngân hàng chống biến đổi khí hậu Glasgow Financial Alliance for Net Zero (GFANZ).  RFI : Nhiều chuyên gia và cơ quan truyền thông đã đưa tin rằng có rất ít tiến triển đạt được sau hai năm. Quá trình thực hiện thỏa thuận này bị cản trở ở điểm nào ? Sự chậm trễ này ảnh hưởng như thế nào đến toàn bộ quá trình ? Liệu những khó khăn và trở ngại hiện tại có thể sớm được giải quyết không ?Đại sứ Julien Guerrier : Tuyên bố chính trị mà tôi đã đề cập ở trên được ký vào tháng 12/2022, cho nên có tương đối ít thời gian để đạt được nhiều tiến bộ. Và quá trình chuyển đổi năng lượng là điều khó khăn ở Việt Nam, cũng như ở mọi quốc gia khác, bao gồm cả Pháp và Liên Hiệp Châu Âu, vì có nhiều thách thức lớn cần phải giải quyết.Không phải chỉ xây dựng các nhà máy điện mới và tăng sản lượng năng lượng tái tạo là xong mà còn là xem xét lại cơ sở hạ tầng năng lượng hiện tại, vốn được xây dựng phục vụ nhiên liệu hóa thạch như than, dầu và khí đốt. Điện gió và điện mặt trời phải có khả năng kết nối với cơ sở hạ tầng năng lượng này, vốn phải được thiết kế lại hoàn toàn, từ hệ thống sản xuất đến truyền tải và tích trữ điện. Đó là những khoản đầu tư lớn, tốn kém và mất thời gian. Và đó là lý do tại sao tiến độ còn bị tương đối hạn chế. Nhưng như đã đề cập trước đó, Indonesia và Nam Phi cũng đã ký JETP. Nước thứ ba là Việt Nam và hiện nay, Việt Nam đang tiến nhanh hơn cả hai nước kia.Đọc thêmBỏ điện than để thực hiện cam kết khí hậu: Thách thức lớn đối với Việt NamĐể vượt qua những thách thức tôi đã đề cập, cần phải hợp tác ở mọi cấp độ của chính quyền Việt Nam, các doanh nghiệp và cá nhân. Và cần phải thực hiện những khoản đầu tư đáng kể, thiết thực, và tất cả các đối tác này cần phải cam kết lâu dài. Đây là những gì chúng tôi đang thực hiện bằng cách xây dựng kế hoạch triển khai đã được Việt Nam thông qua vào cuối năm 2023.Chúng ta thấy rằng Việt Nam đang tổ chức với việc thủ tướng đã bổ nhiệm bộ trưởng Công Thương làm người phụ trách JETP vào tháng 10/2024, và kể từ đó, một số cơ cấu đã được đưa vào hoạt động để tham khảo ý kiến ​​của các đối tác khác nhau, phối hợp các chuyên môn cần thiết và lập danh sách các dự án mà chúng tôi sẽ tài trợ thông qua JETP - những dự án sẽ cho phép chúng tôi đạt được các mục tiêu đã đề ra : đạt đỉnh sử dụng than vào năm 2030 và tăng năng lượng tái tạo lên tới 47% trong cơ cấu năng lượng vào năm 2030.Vì vậy, chúng tôi tin rằng tiến độ tuy chậm nhưng vẫn đạt được và chúng tôi sẽ có những dự án cụ thể được triển khai trong tương lai gần.RFI : Để giúp Việt Nam đạt được các mục tiêu đề ra, các dự án trong JETP với Việt Nam có được nhóm đối tác quốc tế hỗ trợ không ? Và tiến triển của dự án được đánh như thế nào ?Đại sứ Julien Guerrier : Có, tất cả các dự án thuộc JETP đều được hưởng sự hỗ trợ tài chính và kỹ thuật của Nhóm các đối tác quốc tế (IPG) và liên minh các ngân hàng chống biến đổi khí hậu GFANZ cũng tham gia vào JETP mà tôi đã đề cập. Hiện tại, chúng tôi đang nghiên cứu về danh sách 9 dự án được các nhà tài trợ đề xuất. Về phần mình, Việt Nam đang xây dựng danh mục 35 dự án để sớm trình lên Nhóm các đối tác quốc tế và ngân hàng tư nhân. Và để được hưởng sự hỗ trợ tài chính từ các nhà tài trợ quốc tế, mỗi dự án phải được nghiên cứu và đánh giá trong suốt vòng đời của dự án theo các chặng thời gian đều đặn, với sự hợp tác của thành viên tài trợ sẽ hỗ trợ về mặt tài chính và các bên liên quan. Vì vậy, mỗi dự án riêng biệt đều khác nhau và liên quan đến nhiều bên liên quan khác nhau, nhưng trong mọi trường hợp, đều có hoạt động giám sát và đánh giá.RFI : Hoa Kỳ, một trong những đối tác của Việt Nam trong JETP, đã rút khỏi nhiều chương trình về khí hậu. Quyết định của Mỹ sẽ ảnh hưởng như thế nào đến thỏa thuận đối tác đã ký với Việt Nam cũng như nỗ lực của các nước ký kết còn lại trong Nhóm đối tác quốc tế ?Đại sứ Julien Guerrier : Đúng vậy, đáng tiếc là Hoa Kỳ đang rút khỏi nhiều chương trình về khí hậu. Trong khuôn khổ JETP với Việt Nam, khoản đóng góp công của Hoa Kỳ là khoảng một tỷ euro, chiếm chừng 7% tổng cam kết thông qua sự kết hợp giữa tài chính và hỗ trợ kỹ thuật. Vì vậy, 7% không phải là con số không đáng kể. Nhưng điều này cũng không có khả năng gây nguy hiểm cho sự thành công của JETP.Đọc thêmPháp triển khai dự án hỗ trợ ứng phó với biến đổi khí hậu tại 15 tỉnh Việt NamLiên Hiệp Châu Âu và Vương quốc Anh, như tôi đã nói trước đó, là hai thủ lĩnh trong Nhóm các đối tác quốc tế. Cùng với Anh Quốc, chúng tôi hoàn toàn cam kết hỗ trợ Việt Nam đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch và đạt được mục tiêu trung hòa về khí thải vào năm 2050. Vì vậy, chúng tôi sẽ tiếp tục. Và sức mạnh của quan hệ đối tác chính trị, tài chính và kỹ thuật của JETP còn nằm ở sự đa dạng của các đối tác cam kết hỗ trợ quá trình chuyển đổi công bằng tại Việt Nam. Chúng tôi sẵn sàng huy động số tiền tài trợ đã được lên kế hoạch, các khoản tài trợ còn cần thực hiện trong khuôn khổ kế hoạch thực hiện mà tôi đã đề cập trước đó - kế hoạch huy động nguồn lực. Và chúng tôi cũng nhận thức rằng về phía khu vực tư nhân, các nhà đầu tư đang rất nỗ lực vì có rất nhiều cơ hội lớn cho sản xuất năng lượng tái tạo ở Việt Nam. Vì vậy, chúng tôi vẫn quyết tâm hợp tác với Việt Nam để JETP thành công và tôi tin tưởng rằng chúng ta có thể đạt được điều đó.RFI : Ông đã tham gia một cuộc họp với thủ tướng và chính phủ Việt Nam vào tháng 03. Sau cuộc họp này, liệu có hy vọng rằng dự án, cũng như đầu tư của châu Âu sẽ được khởi động lại nhanh hơn trong tương lai không ? Đại sứ Julien Guerrier : Có, chắc chắn là có. Ngày 02/03, thủ tướng Việt Nam đã gặp gỡ đại diện các công ty châu Âu có trụ sở tại Việt Nam, đặc biệt là trong lĩnh vực năng lượng. Các công ty châu Âu đã giải thích các biện pháp và cải cách quy định là điều cần thiết để thu hút đầu tư vào năng lượng mặt trời, năng lượng gió và các dạng năng lượng tái tạo khác. Thủ tướng đã lắng nghe, các bộ trưởng cũng có mặt. Các chỉ dẫn rõ ràng đã được đưa ra nhằm đẩy nhanh quá trình chuyển đổi năng lượng và tạo điều kiện thuận lợi cho đầu tư của châu Âu nói chung và trong lĩnh vực năng lượng tái tạo nói riêng. Vì vậy, chúng tôi hy vọng rằng với sự lãnh đạo như vậy ở cấp cao nhất của nhà nước, chúng ta sẽ thấy những tiến bộ nhanh chóng trong môi trường kinh doanh tại Việt Nam và sức hấp dẫn đối với các nhà đầu tư châu Âu trong lĩnh vực năng lượng tái tạo.RFI Tiếng Việt xin chân thành cảm ơn đại sứ Liên Hiệp Châu Âu Julien Guerrier tại Việt Nam.(1) Thông cáo báo chí của Liên Hiệp Châu Âu, ngày 14/12/2022.

TẠP CHÍ VĂN HÓA
Giải Ecoprod 2025: Khi điện ảnh có trách nhiệm với môi trường tại LHP Cannes

TẠP CHÍ VĂN HÓA

Play Episode Listen Later May 23, 2025 9:02


Ra đời cách nay 4 năm, Giải thưởng Ecoprod đã được lập ra để vinh danh các bộ phim “xanh”, bên lề Liên hoan phim Cannes, nhằm nâng cao nhận thức, khuyến khích các nhà làm phim áp dụng những biện pháp thân thiện với môi trường trong quá trình sản xuất. Tại Liên hoan phim Cannes năm nay, 18 phim trong các hạng mục khác nhau, tham gia tranh giải. Lễ trao giải Ecoprod 2025 đã diễn ra tại Cannes vào thứ Sáu, 16/05. Ban tổ chức giải thưởng cho biết vào năm 2024, có 9 phim đăng ký tham gia tranh giải, con số này đã tăng lên gấp đôi vào năm 2025 và khẳng định rằng “đây là bằng chứng cho thấy ngày càng có nhiều người trong ngành công nghiệp điện ảnh thể hiện cam kết sản xuất các bộ phim một cách có trách nhiệm với môi trường”.Ban giám khảo do đạo diễn, biên kịch Carine Tardieu làm chủ tịch năm nay, đặc biệt chú ý đến các biện pháp được thực hiện để hạn chế tác động carbon, kiểm soát mức tiêu thụ năng lượng, bảo vệ đa dạng sinh học, giảm chất thải và thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn trong quá trình sản xuất phim. Bà Émilie Kovacs, thành viên của ban giám khảo cho rằng “trách nhiệm của điện ảnh trước tình trạng khẩn cấp khí hậu là rất lớn. Với sức mạnh kể chuyện, lĩnh vực này có thể thúc đẩy quá trình chuyển đổi sinh thái, miễn là có những cam kết, hành động cụ thể ở mọi cấp độ sản xuất”, trong ngành công nghiệp thải ra 1,7 tấn carbon mỗi năm.Giải thưởng cao quý nhất được trao cho bộ phim Jeunes Mères của hai anh em đạo diễn người Pháp Jean-Pierre và Luc Dardenne, nằm trong danh sách tranh giải chính thức, do hãng Les Films du Fleuve phụ trách sản xuất. Ban giám khảo đánh giá cao những hành động "xanh" toàn diện trong quá trình sản xuất phim, và những cam kết về môi trường của nhà sản xuất từ nhiều năm qua, cũng như phong cách điện ảnh giản dị, nhưng đầy tính nhân văn của anh em nhà Dardenne.Đoàn phim đã áp dụng loạt biện pháp tiết kiệm năng lượng, từ việc hạn chế thiết bị, di chuyển cho đến hậu cần bền vững. Việc dựng bối cảnh nhân tạo được giảm thiểu rõ rệt, phù hợp với thẩm mỹ chân thực vốn có, theo ý tưởng của hai đạo diễn. “Lựa chọn nghệ thuật của hai đạo diễn nhà Dardenne phù hợp với logic sản xuất phim ‘xanh', đặc biệt là mong muốn giảm thiểu tối đa việc sử dụng ánh sáng nhân tạo, vốn là một phần của tính thẩm mỹ tỉnh táo và thực tế.Giải thưởng của Ban giám khảo (Prix du Jury) thuộc về phim Laurent dans le vent nằm trong danh sách tranh giải ACID – hiệp hội các nhà làm phim độc lập, do ba đạo diễn Anton Balekdjian, Léo Couture, Mattéo Eustacho, thực hiện. Việc sản xuất phim không sử dụng quá nhiều thiết bị kỹ thuật, ít máy móc can thiệp vào phim trường.Bối cảnh quay phim hầu hết là tự nhiên, sẵn có, chứ không xây dựng bối cảnh giả. Trang phục, đạo cụ trong phim hầu hết là đồ cũ, tái sử dụng, không chỉ tạo ra hình ảnh “cổ kính”, “xưa cũ”, cho bộ phim, mà còn giảm thiểu chi phí, giảm tiêu dùng. Trên phim trường, không có người phụ trách trang điểm hay làm tóc để làm nổi bật vẻ ngoài tự nhiên của các diễn viên.Và cuối cùng bộ phim Amour Apocalyse (Peak Everything) tranh giải hạng mục Hai tuần lễ đạo diễn của nhà làm phim Anne Emond, người Quebec, được trao giải Đặc biệt của ban giám khảo. Trên phim trường, một “ủy ban xanh” đã được lập ra, gồm một diễn viên và thành viên của đội ngũ sản xuất, kỹ thuật, phụ trách về “truyền thông xanh” mỗi tuần, thông báo cho toàn bộ phim trường về những hành động “xanh” trong quá trình làm phim. Bối cảnh của phim cũng được xây dựng từ những vật liệu tái chế, tái sử dụng. Đội ngũ làm phim cũng quản lý việc thu gom, phân loại, tái chế rác trên phim trường.Ban giám khảo cũng hoan nghênh việc Amour Apocalypse là bộ phim nói về những lo lắng, quan ngại về biến đổi khí hậu. Tác động đối với môi trường đã được nêu ra ngay từ việc viết kịch bản.Nhân dịp này RFI Tiếng Việt đã phỏng vấn đạo diện Anne Emond, hôm 19/05, sau khi cô cho ra mắt bộ phim Amour Apocalypse (tạm dịch là Tình yêu tận thế) chia sẻ về bộ phim đầu tiên mà cô thực hiện song song với các cam kết về môi trường trong quá trình sản xuất. Bộ phim được lựa chọn tranh giải tại hạng mục Hai tuần lễ nghệ sĩ (Quinzaine des cinéastres).Xin cảm ơn cô Anne Emond dành thời gian trả lời phỏng vấn của RFI Tiếng Việt. Trước tiên cô có thể chia sẻ về ý tưởng làm một bộ phim về khủng hoảng khí hậu xuất phát từ đâu ?Trong đại dịch Covid-19, vấn đề môi trường trở nên cấp bách đối với tôi và cần phải đề cập đến. Đây là bộ phim thứ sáu của tôi, nhưng là bộ phim đầu tiên mà tôi đã tuân thủ những hướng dẫn, những tiêu chuẩn đề ra một cách tốt nhất có thể, để hướng tới thân thiện với môi trường. Nhưng việc làm một bộ phim về nỗi lo âu đối với khủng hoảng khí hậu, chỉ là một trùng hợp. Thêm vào đó, tôi có đội ngũ sản xuất phim tuyệt vời, đã dành nhiều năng lượng vào khía cạnh sinh thái khi làm phim.Bộ phim có tựa đề bằng tiếng Pháp là Amour Apocalypse – Tình yêu tận thế, nhưng khi dịch sang tiếng Anh lại chọn lựa là Peak Everything ?Về tựa đề bằng tiếng Anh – Peak Everything, mang hàm ý về khoa học, về “lý thuyết tạo đỉnh” (của nhà địa vật lý Marion King Hubbert). Mọi người có lẽ đã biết đến từ Peak Oil - điểm đỉnh dầu thô, tức là điểm mà sản lượng dầu thô được khai thác đạt mức tối đa. Không chỉ dầu, mà các tài nguyên khác như nước, gỗ, khoáng sản khác, đều đang ở mức khai thác tối đa. Thêm vào đó là việc muốn xâm lược quốc gia khác để tìm kiếm tài nguyên thiên nhiên. Chẳng hạn như Donald Trump muốn nước Mỹ có bang thứ 51, không phải là để mở rộng lãnh thổ, mà là để có thêm tài nguyên. Do đó với tôi, tiêu đề Peak Everything ám chỉ đến việc thiếu tài nguyên thiên nhiên trong tương lai. Và nhân vật chính trong phim của tôi, Adam, dường như đang trong cuộc phiêu lưu đó, muốn phá hủy mọi thứ, chạm đến điểm “Peak”, vượt qua mọi bức tường, và vượt qua các giới hạn của chính mình.Làm sao cô có thể cân bằng những lựa chọn nghệ thuật và lựa chọn về cam kết môi trường trong khi làm phim ?Tôi không phải là một chuyên gia khi nói đến việc phải lựa chọn. Nói thật là tôi không muốn đơn giản hóa, vì nếu quay phim về hai nhân vật ở trong một căn phòng thì chắc chắc sẽ ít gây ô nhiễm hơn. Nhưng như vậy, tôi nghĩ rằng đó là điều đáng buồn với điện ảnh. Vì dẫu sao, với tôi điện ảnh là một trong những thứ đẹp đẽ nhất mà nhân loại đã sáng tạo ra. Liệu chúng ta có nên làm ít phim hơn không? Liệu có nên cắt giảm ở những chỗ khác nữa? Tôi cho rằng có nhiều thứ có thể giảm bớt, chẳng hạn như loại bỏ những chiếc máy bay riêng. Điều này giống như một kiểu 'hóa đơn tổng thể' mà chúng ta cần chia sẻ lại một cách công bằng hơn.Thành thật mà nói, nếu muốn cứu lấy hành tinh, thì lý tưởng nhất là… đừng làm phim. Vì điện ảnh gây ô nhiễm. Nhưng tôi tin nghệ thuật có vai trò đặc biệt trong việc đánh động nhận thức, truyền cảm hứng thay đổi. Tôi coi đó là một sứ mệnh, các nghệ sĩ đóng vai trò quan trọng, cần phải bắt đầu nói về khủng hoảng tài nguyên - sắp bị khai thác đến cạn kiệt.Cô nghĩ thế nào về mối liên hệ giữa điện ảnh và trách nhiệm đối với môi trường ?Làm phim cũng rất tốn kém. Thêm vào đó, cần phải dành thêm ngân sách để có thể tạo ra một trường phim xanh nhất có thể, ví dụ như việc lựa chọn loại xe, tái chế rác, phân loại rác...Tôi cho rằng rất khó có thể hành động nhất quán, phù hợp với cam kết về môi trường. Khi quyết định làm phim là phải biết rằng sẽ tiêu tốn nhiều nguồn tài nguyên... Để đến dự liên hoan, tôi đã đi máy bay, tôi đã mua các bộ váy, tôi tiêu xài khá nhiều và đúng là rất khó để có những hành động không gây mâu thuẫn.Khi xem phim của mình được chiếu tại rạp trong liên hoan này, tôi đã nhận được rất nhiều tình yêu, những tiếng cười và sự ủng hộ của khán giả. Và tôi tự nhủ, tất cả những người vừa xem phim có thể sẽ cảm được thông điệp của phim, họ sẽ suy nghĩ về lựa chọn của họ, về biến đổi khí hậu, về chủ nghĩa tư bản,... Tôi tự nhủ rằng bộ phim của mình là một hành động giao tiếp, và tôi nghĩ đó cũng là một lựa chọn khi làm ra một phim phải dễ tiếp cận và hài hước. Đây không phải là một bộ phim 'kén khán giả', không phải làm ra để lấy lòng ai, cũng không lên lớp đạo đức. Phim của tôi không nhắm đến giới phê bình hay những người trong giới điện ảnh hàn lâm. Với tôi, bộ phim này dành cho khán giả đại chúng, đó là một phần trong vai trò, trong sứ mệnh của chúng tôi, những người làm phim.RFI xin cảm ơn đạo diễn Anne Emond, đã dành thời gian chia sẻ với thính giả của RFI Tiếng Việt.

Tạp chí văn hóa
Giải Ecoprod 2025: Khi điện ảnh có trách nhiệm với môi trường tại LHP Cannes

Tạp chí văn hóa

Play Episode Listen Later May 23, 2025 9:02


Ra đời cách nay 4 năm, Giải thưởng Ecoprod đã được lập ra để vinh danh các bộ phim “xanh”, bên lề Liên hoan phim Cannes, nhằm nâng cao nhận thức, khuyến khích các nhà làm phim áp dụng những biện pháp thân thiện với môi trường trong quá trình sản xuất. Tại Liên hoan phim Cannes năm nay, 18 phim trong các hạng mục khác nhau, tham gia tranh giải. Lễ trao giải Ecoprod 2025 đã diễn ra tại Cannes vào thứ Sáu, 16/05. Ban tổ chức giải thưởng cho biết vào năm 2024, có 9 phim đăng ký tham gia tranh giải, con số này đã tăng lên gấp đôi vào năm 2025 và khẳng định rằng “đây là bằng chứng cho thấy ngày càng có nhiều người trong ngành công nghiệp điện ảnh thể hiện cam kết sản xuất các bộ phim một cách có trách nhiệm với môi trường”.Ban giám khảo do đạo diễn, biên kịch Carine Tardieu làm chủ tịch năm nay, đặc biệt chú ý đến các biện pháp được thực hiện để hạn chế tác động carbon, kiểm soát mức tiêu thụ năng lượng, bảo vệ đa dạng sinh học, giảm chất thải và thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn trong quá trình sản xuất phim. Bà Émilie Kovacs, thành viên của ban giám khảo cho rằng “trách nhiệm của điện ảnh trước tình trạng khẩn cấp khí hậu là rất lớn. Với sức mạnh kể chuyện, lĩnh vực này có thể thúc đẩy quá trình chuyển đổi sinh thái, miễn là có những cam kết, hành động cụ thể ở mọi cấp độ sản xuất”, trong ngành công nghiệp thải ra 1,7 tấn carbon mỗi năm.Giải thưởng cao quý nhất được trao cho bộ phim Jeunes Mères của hai anh em đạo diễn người Pháp Jean-Pierre và Luc Dardenne, nằm trong danh sách tranh giải chính thức, do hãng Les Films du Fleuve phụ trách sản xuất. Ban giám khảo đánh giá cao những hành động "xanh" toàn diện trong quá trình sản xuất phim, và những cam kết về môi trường của nhà sản xuất từ nhiều năm qua, cũng như phong cách điện ảnh giản dị, nhưng đầy tính nhân văn của anh em nhà Dardenne.Đoàn phim đã áp dụng loạt biện pháp tiết kiệm năng lượng, từ việc hạn chế thiết bị, di chuyển cho đến hậu cần bền vững. Việc dựng bối cảnh nhân tạo được giảm thiểu rõ rệt, phù hợp với thẩm mỹ chân thực vốn có, theo ý tưởng của hai đạo diễn. “Lựa chọn nghệ thuật của hai đạo diễn nhà Dardenne phù hợp với logic sản xuất phim ‘xanh', đặc biệt là mong muốn giảm thiểu tối đa việc sử dụng ánh sáng nhân tạo, vốn là một phần của tính thẩm mỹ tỉnh táo và thực tế.Giải thưởng của Ban giám khảo (Prix du Jury) thuộc về phim Laurent dans le vent nằm trong danh sách tranh giải ACID – hiệp hội các nhà làm phim độc lập, do ba đạo diễn Anton Balekdjian, Léo Couture, Mattéo Eustacho, thực hiện. Việc sản xuất phim không sử dụng quá nhiều thiết bị kỹ thuật, ít máy móc can thiệp vào phim trường.Bối cảnh quay phim hầu hết là tự nhiên, sẵn có, chứ không xây dựng bối cảnh giả. Trang phục, đạo cụ trong phim hầu hết là đồ cũ, tái sử dụng, không chỉ tạo ra hình ảnh “cổ kính”, “xưa cũ”, cho bộ phim, mà còn giảm thiểu chi phí, giảm tiêu dùng. Trên phim trường, không có người phụ trách trang điểm hay làm tóc để làm nổi bật vẻ ngoài tự nhiên của các diễn viên.Và cuối cùng bộ phim Amour Apocalyse (Peak Everything) tranh giải hạng mục Hai tuần lễ đạo diễn của nhà làm phim Anne Emond, người Quebec, được trao giải Đặc biệt của ban giám khảo. Trên phim trường, một “ủy ban xanh” đã được lập ra, gồm một diễn viên và thành viên của đội ngũ sản xuất, kỹ thuật, phụ trách về “truyền thông xanh” mỗi tuần, thông báo cho toàn bộ phim trường về những hành động “xanh” trong quá trình làm phim. Bối cảnh của phim cũng được xây dựng từ những vật liệu tái chế, tái sử dụng. Đội ngũ làm phim cũng quản lý việc thu gom, phân loại, tái chế rác trên phim trường.Ban giám khảo cũng hoan nghênh việc Amour Apocalypse là bộ phim nói về những lo lắng, quan ngại về biến đổi khí hậu. Tác động đối với môi trường đã được nêu ra ngay từ việc viết kịch bản.Nhân dịp này RFI Tiếng Việt đã phỏng vấn đạo diện Anne Emond, hôm 19/05, sau khi cô cho ra mắt bộ phim Amour Apocalypse (tạm dịch là Tình yêu tận thế) chia sẻ về bộ phim đầu tiên mà cô thực hiện song song với các cam kết về môi trường trong quá trình sản xuất. Bộ phim được lựa chọn tranh giải tại hạng mục Hai tuần lễ nghệ sĩ (Quinzaine des cinéastres).Xin cảm ơn cô Anne Emond dành thời gian trả lời phỏng vấn của RFI Tiếng Việt. Trước tiên cô có thể chia sẻ về ý tưởng làm một bộ phim về khủng hoảng khí hậu xuất phát từ đâu ?Trong đại dịch Covid-19, vấn đề môi trường trở nên cấp bách đối với tôi và cần phải đề cập đến. Đây là bộ phim thứ sáu của tôi, nhưng là bộ phim đầu tiên mà tôi đã tuân thủ những hướng dẫn, những tiêu chuẩn đề ra một cách tốt nhất có thể, để hướng tới thân thiện với môi trường. Nhưng việc làm một bộ phim về nỗi lo âu đối với khủng hoảng khí hậu, chỉ là một trùng hợp. Thêm vào đó, tôi có đội ngũ sản xuất phim tuyệt vời, đã dành nhiều năng lượng vào khía cạnh sinh thái khi làm phim.Bộ phim có tựa đề bằng tiếng Pháp là Amour Apocalypse – Tình yêu tận thế, nhưng khi dịch sang tiếng Anh lại chọn lựa là Peak Everything ?Về tựa đề bằng tiếng Anh – Peak Everything, mang hàm ý về khoa học, về “lý thuyết tạo đỉnh” (của nhà địa vật lý Marion King Hubbert). Mọi người có lẽ đã biết đến từ Peak Oil - điểm đỉnh dầu thô, tức là điểm mà sản lượng dầu thô được khai thác đạt mức tối đa. Không chỉ dầu, mà các tài nguyên khác như nước, gỗ, khoáng sản khác, đều đang ở mức khai thác tối đa. Thêm vào đó là việc muốn xâm lược quốc gia khác để tìm kiếm tài nguyên thiên nhiên. Chẳng hạn như Donald Trump muốn nước Mỹ có bang thứ 51, không phải là để mở rộng lãnh thổ, mà là để có thêm tài nguyên. Do đó với tôi, tiêu đề Peak Everything ám chỉ đến việc thiếu tài nguyên thiên nhiên trong tương lai. Và nhân vật chính trong phim của tôi, Adam, dường như đang trong cuộc phiêu lưu đó, muốn phá hủy mọi thứ, chạm đến điểm “Peak”, vượt qua mọi bức tường, và vượt qua các giới hạn của chính mình.Làm sao cô có thể cân bằng những lựa chọn nghệ thuật và lựa chọn về cam kết môi trường trong khi làm phim ?Tôi không phải là một chuyên gia khi nói đến việc phải lựa chọn. Nói thật là tôi không muốn đơn giản hóa, vì nếu quay phim về hai nhân vật ở trong một căn phòng thì chắc chắc sẽ ít gây ô nhiễm hơn. Nhưng như vậy, tôi nghĩ rằng đó là điều đáng buồn với điện ảnh. Vì dẫu sao, với tôi điện ảnh là một trong những thứ đẹp đẽ nhất mà nhân loại đã sáng tạo ra. Liệu chúng ta có nên làm ít phim hơn không? Liệu có nên cắt giảm ở những chỗ khác nữa? Tôi cho rằng có nhiều thứ có thể giảm bớt, chẳng hạn như loại bỏ những chiếc máy bay riêng. Điều này giống như một kiểu 'hóa đơn tổng thể' mà chúng ta cần chia sẻ lại một cách công bằng hơn.Thành thật mà nói, nếu muốn cứu lấy hành tinh, thì lý tưởng nhất là… đừng làm phim. Vì điện ảnh gây ô nhiễm. Nhưng tôi tin nghệ thuật có vai trò đặc biệt trong việc đánh động nhận thức, truyền cảm hứng thay đổi. Tôi coi đó là một sứ mệnh, các nghệ sĩ đóng vai trò quan trọng, cần phải bắt đầu nói về khủng hoảng tài nguyên - sắp bị khai thác đến cạn kiệt.Cô nghĩ thế nào về mối liên hệ giữa điện ảnh và trách nhiệm đối với môi trường ?Làm phim cũng rất tốn kém. Thêm vào đó, cần phải dành thêm ngân sách để có thể tạo ra một trường phim xanh nhất có thể, ví dụ như việc lựa chọn loại xe, tái chế rác, phân loại rác...Tôi cho rằng rất khó có thể hành động nhất quán, phù hợp với cam kết về môi trường. Khi quyết định làm phim là phải biết rằng sẽ tiêu tốn nhiều nguồn tài nguyên... Để đến dự liên hoan, tôi đã đi máy bay, tôi đã mua các bộ váy, tôi tiêu xài khá nhiều và đúng là rất khó để có những hành động không gây mâu thuẫn.Khi xem phim của mình được chiếu tại rạp trong liên hoan này, tôi đã nhận được rất nhiều tình yêu, những tiếng cười và sự ủng hộ của khán giả. Và tôi tự nhủ, tất cả những người vừa xem phim có thể sẽ cảm được thông điệp của phim, họ sẽ suy nghĩ về lựa chọn của họ, về biến đổi khí hậu, về chủ nghĩa tư bản,... Tôi tự nhủ rằng bộ phim của mình là một hành động giao tiếp, và tôi nghĩ đó cũng là một lựa chọn khi làm ra một phim phải dễ tiếp cận và hài hước. Đây không phải là một bộ phim 'kén khán giả', không phải làm ra để lấy lòng ai, cũng không lên lớp đạo đức. Phim của tôi không nhắm đến giới phê bình hay những người trong giới điện ảnh hàn lâm. Với tôi, bộ phim này dành cho khán giả đại chúng, đó là một phần trong vai trò, trong sứ mệnh của chúng tôi, những người làm phim.RFI xin cảm ơn đạo diễn Anne Emond, đã dành thời gian chia sẻ với thính giả của RFI Tiếng Việt.

Tạp chí văn hóa
Marc Riboud và những « khoảnh khắc » chiến tranh Việt Nam

Tạp chí văn hóa

Play Episode Listen Later May 2, 2025 10:25


Nói đến Marc Riboud – nhiếp ảnh gia người Pháp, qua đời năm 2016 – giới yêu thích nhiếp ảnh đều nhớ đến bức ảnh huyền thoại « Cô gái và cành hoa ». Bức ảnh chụp năm 1967 trở thành biểu tượng của phong trào phản chiến Mỹ, chống chiến tranh Việt Nam. Trong suốt 10 năm, 1966 – 1976, Marc Riboud cùng với chiếc máy ảnh Leica, rong ruổi từ Bắc vô Nam, ghi lại những « khoảnh khắc » của cuộc chiến tàn khốc. Đó là những hình ảnh nam nữ công nhân làm việc trong nhà xưởng ở miền bắc, những nam – nữ quân dân du kích, những góa phụ khóc thương người thân bị mất hay những đứa trẻ trên đường đi học. Rồi từ những cuộc biểu tình chống chiến tranh tại Mỹ cho đến những vùng đất ở Bắc Việt Nam, đi qua những cảnh tan hoang ở Huế.Những « khoảnh khắc » đôi khi dung dị, bình yên, nhưng cũng có lúc đau thương, kinh hoàng, đã được nhà nhiếp ảnh người Pháp ghi lại qua những tấm ảnh trắng đen, biến ông thành một nhân chứng độc đáo và khác thường cho một cuộc chiến khốc liệt bị toàn cầu hóa.Những âm bản này được ông thực hiện trong vòng 10 năm, 1966 – 1976 sau hơn một chục chuyến đi đến Việt Nam. Đó cũng là thời điểm tại Pháp và nhiều nơi khác, đặc biệt là Mỹ, giới văn hóa, trí thức cũng như một số nghệ sĩ, nhiếp ảnh gia phản đối mạnh mẽ chiến tranh. Marc Riboud còn chịu ảnh hưởng từ người vợ đầu tiên là Barbara Chase, là một nghệ sĩ Mỹ, và do vậy ông đã có được một mối liên hệ với Mỹ, với chính sách của Mỹ.Là một người rất ủng hộ độc lập, từng tham gia kháng chiến trong Đệ Nhị Thế Chiến, Marc Riboud có niềm tin sâu sắc là những dân tộc đấu tranh cho nền độc lập vào thời điểm đó sẽ giành được thắng lợi và do vậy, đối với cuộc chiến tranh tại Việt Nam, ông cảm thấy như « bị thôi thúc » phải làm chứng. Phản đối chiến tranh, nhưng ông cũng lên án cả chế độ chuyên chế độc tài thời kỳ hậu chiến.2025 đánh dấu 50 năm chiến tranh Việt Nam kết thúc. Nhân dịp này, bảo tàng Nghệ thuật châu Á – Guimet tại Paris và hiệp hội Những người bạn của Marc Riboud có cuộc triển lãm « Marc Riboud – tập ảnh Việt Nam 1966 – 1976 » kéo dài đến ngày 12/05/2025.Bà Lorène Durret, đồng phụ trách triển lãm Marc Riboud, đã dành cho RFI Tiếng Việt một cuộc phỏng vấn, hồi tưởng lại những suy nghĩ, tâm tư và cách thức làm việc của Marc Riboud, một trong những nhiếp ảnh gia bậc thầy trong thế kỷ XX.RFI Tiếng Việt : Thân chào Lorène Durret. Trước hết, bà có thể cho biết vì sao Marc Riboud đã chọn đến Việt Nam giai đoạn 1966 – 1976 ?Lorène Durret : Ông ấy biết rõ những gì đang xảy ra, đúng là trong suốt thời gian này ông ấy rất chú ý và quan tâm. Vì vậy, từ tiếng Anh chính xác hơn nhiều, người ta nói « concerned và concerned photographer ». Ông là một nhiếp ảnh gia quan tâm, có nghĩa là ông cảm thấy lo lắng về những gì đang xảy ra. Vì vậy, rõ ràng là ông đã có thông tin về Chiến tranh Việt Nam. Hơn nữa, Việt Nam cũng có mối quan hệ với Pháp trong suốt chiều dài lịch sử (…)Marc Riboud luôn là một người cực kỳ độc lập. Khi còn trẻ, ông đã tham gia kháng chiến trong Thế chiến thứ hai tại Lyon từ năm 1942. Khi đó ông 19 tuổi, đang học trung học và cho đến năm 1944, ông đã tham gia chiến đấu với nhóm du kích quân Vercors. Vì vậy, ông tin chắc rằng những người dân đang đấu tranh giành độc lập vào thời điểm đó sẽ giành được độc lập (…)Vào thời điểm đó, rõ ràng là họ không biết chuyện gì sẽ xảy ra, nhưng dù sao đi nữa, ông vẫn theo dõi tin tức và cảm thấy cần phải chia sẻ trải nghiệm của mình. Tất nhiên, vào thời điểm đó, vẫn còn rất ít nhà dân có vô tuyến truyền hình. Thông tin được đưa qua báo chí, tạp chí và nhiệm vụ của ông với tư cách là một nhiếp ảnh gia và phóng viên ảnh là đến đó để ghi lại những gì đang diễn ra và làm chứng.Khi xem ảnh của Marc Riboud, người ta có cảm giác ông như người ngoài cuộc, lặng lẽ đứng nhìn, quan sát, và cũng không quan điểm chính trị ?Lorène Durret : Đúng, chúng ta có thể cảm nhận được sự đồng cảm của ông, nhưng trước hết và quan trọng nhất là sự đồng cảm với những người ông chụp ảnh và những người trên đường phố : Đó là những thường dân, người dân, công dân. Ông là người rất khiêm tốn trong cách chụp ảnh mọi người và luôn giữ khoảng cách để có thể thể hiện và quan sát.Và ông là người luôn tin tưởng vào những quan sát của mình do ông không bao giờ là một nhà đấu tranh không giống như những người khác xung quanh ông (…) Marc Riboud có một ý thức chính trị tốt, ông sáng suốt và không bị thu hút bởi nguy hiểm. Nhất là khi nhắc đến Việt Nam, hiển nhiên khi nghĩ đến những bức ảnh về Chiến tranh Việt Nam, người ta thường nghĩ ngay đến những bức ảnh chiến đấu.Chúng tôi có rất nhiều ảnh về quân đội Mỹ và quả thật đó không phải là những bức ảnh về cuộc sống thường ngày của người dân, không phải lúc nào cũng vậy. Tuy nhiên, trong những bức ảnh này, điều tôi thấy thú vị là chúng ta cảm nhận được độ dài của thời gian dài. Chúng ta cũng nhận thấy thời gian cuộc xung đột là rất dài.Trong khi ở những tác phẩm khác có đôi chút khác biệt, chúng ta chỉ thấy cao trào và bạo lực nhưng ở một thời điểm chứ không phải trong khoảng thời gian dài như thế này. Và những gì tác phẩm của ông thể hiện và ở đó ông hơi lạc lõng, tôi nghĩ so với các nhiếp ảnh gia và nhà báo khác mà ông đã trao đổi ở nơi khác, thì đó là một thế giới thu nhỏ bị thay đổi từ những luồng thông tin hạn hẹp. Thế nên, công việc của ông thực sự là cuộc sống của người dân trong thời chiến.Ông lên án chiến tranh nhưng không bao giờ phơi bày cảnh chết chóc cũng như các chiến tuyến ?Lorene Durret : Như tôi có nói về quá khứ của ông như một kháng chiến quân vì ông gần kề với chiến tranh, nên ông hiểu chiến tranh. Ông mất bạn bè, nên ông biết chiến tranh là như thế nào trong một bối cảnh khác. Nhưng ông đã cận kề với bạo lực và ông không muốn trở thành nhiếp ảnh gia ghi lại cảnh đó. Một người cháu họ của Marc Riboud, nhà văn Camille de Toledo, đã nói về điều này và về việc, ông đã từng chứng kiến ​​cái chết và do vậy ông hướng tới sự sống.Và trong những bức ảnh của ông, chúng ta thấy được sự sống. Đó là điều ấn tượng nhất, và ngay cả trong những bức ảnh về đống đổ nát và hoang tàn, những bức ảnh về Huế trong đống đổ nát của ông cũng đặc biệt ấn tượng, nhưng những gì chúng ta thấy là sự sống đang trở lại và một nỗi đau nào đó nhưng cũng có một niềm hy vọng.Ông thích gặp người dân, nhưng không chỉ ở một phía. Người xem có thể thấy cả cuộc sống thường nhật ở cả hai phía vĩ tuyến 17 cũng như là những hoạt động thường nhật của quân đội Mỹ ?Lorene Durret : Vâng, bởi vì ông ấy thích đi và chứng kiến ​​cả hai phía, và ông ấy nghĩ điều đó quan trọng, đó cũng là vị trí của ông với tư cách là một nhà báo. Chúng ta có thể nói là nhà báo vào thời điểm Chiến tranh Việt Nam vì ông cũng đã viết bài và chúng tôi trưng bày trong triển lãm hai bài báo mà ông viết cho tờ Le Monde, từng là tờ báo lớn nhất của Pháp, và vẫn chưa xuất bản ảnh vào thời điểm đó.Tôi tin rằng ông ấy luôn phân biệt giữa những người ra quyết định, những người có quyền lực và những người dân thường, bất kể là ở miền nam, miền bắc hay và đó là những binh sĩ Mỹ trẻ tuổi mà ông lên án « sự nhồi sọ » trong bài báo, những người lính đã tin chắc vào những gì họ đang làm và những gì họ đang làm là cần thiết. Marc Riboud có một sự đồng cảm nào đó với những người ông chụp ảnh. Ông không coi tất cả mọi người là người ủng hộ hay là binh sĩ.Nhắc đến Marc Riboud là phải nhắc đến bức ảnh « Cô gái và cành hoa ». Bức ảnh nổi tiếng phản chiến này đã cho phép ông có được tấm giấy thông hành để đến miền bắc, gặp và phỏng vấn ông Hồ Chí Minh, để rồi cho ra đời một bức ảnh khác không kém phần nổi tiếng, được đăng lại trên trang nhất nhiều tuần san quốc tế thời đó là Hồ Chí Minh và Phạm Văn Đồng bên bàn trà. Dù vậy, điều thú vị là Marc Riboud, cũng không ngần ngại lên án chế độ chuyên chế độc tài với những bức ảnh về trại cải tạo năm 1976 ?Lorene Durret : Đúng vậy, đây là những bức ảnh đã được báo chí công bố vào thời điểm đó và có tầm quan trọng ngày nay vì chúng là dấu vết của những gì đã tồn tại và trong mọi trường hợp, điều quan trọng đối với ông là phải có khoảng cách và sự quan sát này, một lần nữa, đó là vì ông không phải là một nhà hoạt động nên điều này cho phép ông quan sát với thái độ trung lập hơn.RFI Tiếng Việt xin cảm ơn Lorène Durret, đồng phụ trách triển lãm ảnh « Marc Riboud, Việt Nam 1966-1976 », bảo tàng Guimet, Paris.

TẠP CHÍ VĂN HÓA
Marc Riboud và những « khoảnh khắc » chiến tranh Việt Nam

TẠP CHÍ VĂN HÓA

Play Episode Listen Later May 2, 2025 10:25


Nói đến Marc Riboud – nhiếp ảnh gia người Pháp, qua đời năm 2016 – giới yêu thích nhiếp ảnh đều nhớ đến bức ảnh huyền thoại « Cô gái và cành hoa ». Bức ảnh chụp năm 1967 trở thành biểu tượng của phong trào phản chiến Mỹ, chống chiến tranh Việt Nam. Trong suốt 10 năm, 1966 – 1976, Marc Riboud cùng với chiếc máy ảnh Leica, rong ruổi từ Bắc vô Nam, ghi lại những « khoảnh khắc » của cuộc chiến tàn khốc. Đó là những hình ảnh nam nữ công nhân làm việc trong nhà xưởng ở miền bắc, những nam – nữ quân dân du kích, những góa phụ khóc thương người thân bị mất hay những đứa trẻ trên đường đi học. Rồi từ những cuộc biểu tình chống chiến tranh tại Mỹ cho đến những vùng đất ở Bắc Việt Nam, đi qua những cảnh tan hoang ở Huế.Những « khoảnh khắc » đôi khi dung dị, bình yên, nhưng cũng có lúc đau thương, kinh hoàng, đã được nhà nhiếp ảnh người Pháp ghi lại qua những tấm ảnh trắng đen, biến ông thành một nhân chứng độc đáo và khác thường cho một cuộc chiến khốc liệt bị toàn cầu hóa.Những âm bản này được ông thực hiện trong vòng 10 năm, 1966 – 1976 sau hơn một chục chuyến đi đến Việt Nam. Đó cũng là thời điểm tại Pháp và nhiều nơi khác, đặc biệt là Mỹ, giới văn hóa, trí thức cũng như một số nghệ sĩ, nhiếp ảnh gia phản đối mạnh mẽ chiến tranh. Marc Riboud còn chịu ảnh hưởng từ người vợ đầu tiên là Barbara Chase, là một nghệ sĩ Mỹ, và do vậy ông đã có được một mối liên hệ với Mỹ, với chính sách của Mỹ.Là một người rất ủng hộ độc lập, từng tham gia kháng chiến trong Đệ Nhị Thế Chiến, Marc Riboud có niềm tin sâu sắc là những dân tộc đấu tranh cho nền độc lập vào thời điểm đó sẽ giành được thắng lợi và do vậy, đối với cuộc chiến tranh tại Việt Nam, ông cảm thấy như « bị thôi thúc » phải làm chứng. Phản đối chiến tranh, nhưng ông cũng lên án cả chế độ chuyên chế độc tài thời kỳ hậu chiến.2025 đánh dấu 50 năm chiến tranh Việt Nam kết thúc. Nhân dịp này, bảo tàng Nghệ thuật châu Á – Guimet tại Paris và hiệp hội Những người bạn của Marc Riboud có cuộc triển lãm « Marc Riboud – tập ảnh Việt Nam 1966 – 1976 » kéo dài đến ngày 12/05/2025.Bà Lorène Durret, đồng phụ trách triển lãm Marc Riboud, đã dành cho RFI Tiếng Việt một cuộc phỏng vấn, hồi tưởng lại những suy nghĩ, tâm tư và cách thức làm việc của Marc Riboud, một trong những nhiếp ảnh gia bậc thầy trong thế kỷ XX.RFI Tiếng Việt : Thân chào Lorène Durret. Trước hết, bà có thể cho biết vì sao Marc Riboud đã chọn đến Việt Nam giai đoạn 1966 – 1976 ?Lorène Durret : Ông ấy biết rõ những gì đang xảy ra, đúng là trong suốt thời gian này ông ấy rất chú ý và quan tâm. Vì vậy, từ tiếng Anh chính xác hơn nhiều, người ta nói « concerned và concerned photographer ». Ông là một nhiếp ảnh gia quan tâm, có nghĩa là ông cảm thấy lo lắng về những gì đang xảy ra. Vì vậy, rõ ràng là ông đã có thông tin về Chiến tranh Việt Nam. Hơn nữa, Việt Nam cũng có mối quan hệ với Pháp trong suốt chiều dài lịch sử (…)Marc Riboud luôn là một người cực kỳ độc lập. Khi còn trẻ, ông đã tham gia kháng chiến trong Thế chiến thứ hai tại Lyon từ năm 1942. Khi đó ông 19 tuổi, đang học trung học và cho đến năm 1944, ông đã tham gia chiến đấu với nhóm du kích quân Vercors. Vì vậy, ông tin chắc rằng những người dân đang đấu tranh giành độc lập vào thời điểm đó sẽ giành được độc lập (…)Vào thời điểm đó, rõ ràng là họ không biết chuyện gì sẽ xảy ra, nhưng dù sao đi nữa, ông vẫn theo dõi tin tức và cảm thấy cần phải chia sẻ trải nghiệm của mình. Tất nhiên, vào thời điểm đó, vẫn còn rất ít nhà dân có vô tuyến truyền hình. Thông tin được đưa qua báo chí, tạp chí và nhiệm vụ của ông với tư cách là một nhiếp ảnh gia và phóng viên ảnh là đến đó để ghi lại những gì đang diễn ra và làm chứng.Khi xem ảnh của Marc Riboud, người ta có cảm giác ông như người ngoài cuộc, lặng lẽ đứng nhìn, quan sát, và cũng không quan điểm chính trị ?Lorène Durret : Đúng, chúng ta có thể cảm nhận được sự đồng cảm của ông, nhưng trước hết và quan trọng nhất là sự đồng cảm với những người ông chụp ảnh và những người trên đường phố : Đó là những thường dân, người dân, công dân. Ông là người rất khiêm tốn trong cách chụp ảnh mọi người và luôn giữ khoảng cách để có thể thể hiện và quan sát.Và ông là người luôn tin tưởng vào những quan sát của mình do ông không bao giờ là một nhà đấu tranh không giống như những người khác xung quanh ông (…) Marc Riboud có một ý thức chính trị tốt, ông sáng suốt và không bị thu hút bởi nguy hiểm. Nhất là khi nhắc đến Việt Nam, hiển nhiên khi nghĩ đến những bức ảnh về Chiến tranh Việt Nam, người ta thường nghĩ ngay đến những bức ảnh chiến đấu.Chúng tôi có rất nhiều ảnh về quân đội Mỹ và quả thật đó không phải là những bức ảnh về cuộc sống thường ngày của người dân, không phải lúc nào cũng vậy. Tuy nhiên, trong những bức ảnh này, điều tôi thấy thú vị là chúng ta cảm nhận được độ dài của thời gian dài. Chúng ta cũng nhận thấy thời gian cuộc xung đột là rất dài.Trong khi ở những tác phẩm khác có đôi chút khác biệt, chúng ta chỉ thấy cao trào và bạo lực nhưng ở một thời điểm chứ không phải trong khoảng thời gian dài như thế này. Và những gì tác phẩm của ông thể hiện và ở đó ông hơi lạc lõng, tôi nghĩ so với các nhiếp ảnh gia và nhà báo khác mà ông đã trao đổi ở nơi khác, thì đó là một thế giới thu nhỏ bị thay đổi từ những luồng thông tin hạn hẹp. Thế nên, công việc của ông thực sự là cuộc sống của người dân trong thời chiến.Ông lên án chiến tranh nhưng không bao giờ phơi bày cảnh chết chóc cũng như các chiến tuyến ?Lorene Durret : Như tôi có nói về quá khứ của ông như một kháng chiến quân vì ông gần kề với chiến tranh, nên ông hiểu chiến tranh. Ông mất bạn bè, nên ông biết chiến tranh là như thế nào trong một bối cảnh khác. Nhưng ông đã cận kề với bạo lực và ông không muốn trở thành nhiếp ảnh gia ghi lại cảnh đó. Một người cháu họ của Marc Riboud, nhà văn Camille de Toledo, đã nói về điều này và về việc, ông đã từng chứng kiến ​​cái chết và do vậy ông hướng tới sự sống.Và trong những bức ảnh của ông, chúng ta thấy được sự sống. Đó là điều ấn tượng nhất, và ngay cả trong những bức ảnh về đống đổ nát và hoang tàn, những bức ảnh về Huế trong đống đổ nát của ông cũng đặc biệt ấn tượng, nhưng những gì chúng ta thấy là sự sống đang trở lại và một nỗi đau nào đó nhưng cũng có một niềm hy vọng.Ông thích gặp người dân, nhưng không chỉ ở một phía. Người xem có thể thấy cả cuộc sống thường nhật ở cả hai phía vĩ tuyến 17 cũng như là những hoạt động thường nhật của quân đội Mỹ ?Lorene Durret : Vâng, bởi vì ông ấy thích đi và chứng kiến ​​cả hai phía, và ông ấy nghĩ điều đó quan trọng, đó cũng là vị trí của ông với tư cách là một nhà báo. Chúng ta có thể nói là nhà báo vào thời điểm Chiến tranh Việt Nam vì ông cũng đã viết bài và chúng tôi trưng bày trong triển lãm hai bài báo mà ông viết cho tờ Le Monde, từng là tờ báo lớn nhất của Pháp, và vẫn chưa xuất bản ảnh vào thời điểm đó.Tôi tin rằng ông ấy luôn phân biệt giữa những người ra quyết định, những người có quyền lực và những người dân thường, bất kể là ở miền nam, miền bắc hay và đó là những binh sĩ Mỹ trẻ tuổi mà ông lên án « sự nhồi sọ » trong bài báo, những người lính đã tin chắc vào những gì họ đang làm và những gì họ đang làm là cần thiết. Marc Riboud có một sự đồng cảm nào đó với những người ông chụp ảnh. Ông không coi tất cả mọi người là người ủng hộ hay là binh sĩ.Nhắc đến Marc Riboud là phải nhắc đến bức ảnh « Cô gái và cành hoa ». Bức ảnh nổi tiếng phản chiến này đã cho phép ông có được tấm giấy thông hành để đến miền bắc, gặp và phỏng vấn ông Hồ Chí Minh, để rồi cho ra đời một bức ảnh khác không kém phần nổi tiếng, được đăng lại trên trang nhất nhiều tuần san quốc tế thời đó là Hồ Chí Minh và Phạm Văn Đồng bên bàn trà. Dù vậy, điều thú vị là Marc Riboud, cũng không ngần ngại lên án chế độ chuyên chế độc tài với những bức ảnh về trại cải tạo năm 1976 ?Lorene Durret : Đúng vậy, đây là những bức ảnh đã được báo chí công bố vào thời điểm đó và có tầm quan trọng ngày nay vì chúng là dấu vết của những gì đã tồn tại và trong mọi trường hợp, điều quan trọng đối với ông là phải có khoảng cách và sự quan sát này, một lần nữa, đó là vì ông không phải là một nhà hoạt động nên điều này cho phép ông quan sát với thái độ trung lập hơn.RFI Tiếng Việt xin cảm ơn Lorène Durret, đồng phụ trách triển lãm ảnh « Marc Riboud, Việt Nam 1966-1976 », bảo tàng Guimet, Paris.

TẠP CHÍ XÃ HỘI
50 năm sau chiến dịch BabyLift : Một chuyến bay mà cả đời lưu lạc

TẠP CHÍ XÃ HỘI

Play Episode Listen Later May 1, 2025 9:24


Cách nay 50 năm, trước khi chiến tranh Việt Nam kết thúc, Hoa Kỳ đã tiến hành chiến dịch "BabyLift", sơ tán hơn 3.000 trẻ mồ côi và trẻ em lai (con của lính Mỹ), một hoạt động mang tính nhân đạo nhưng gây nhiều tranh cãi.  Tại một cuộc họp báo ở San Diego ngày 3 tháng 4 năm 1975, tổng thống Hoa Kỳ Gerald R. Ford nói : “Chúng ta đang chứng kiến ​​một thảm kịch nhân đạo to lớn khi vô số người Việt Nam chạy trốn khỏi cuộc tấn công của Bắc Việt. Tôi cũng đã yêu cầu các quan chức Mỹ tại Sài Gòn hành động khẩn trương, giảm bớt các thủ tục rườm rà, cản trở việc đưa những đứa trẻ này đến Mỹ”, theo trích dẫn từ Gerald R. Ford Presidential Library. Tổng thống Ford thông báo huy động 2 tỷ đô la từ quỹ viện trợ nước ngoài, để "đưa hàng nghìn trẻ em đến nơi an toàn tại Hoa Kỳ và các quốc gia khác".Tuyên bố được đưa ra sau hàng loạt các tin đồn được loan truyền tại Sài Gòn vài tuần trước khi thành phố rơi vào tay Cộng Sản, chẳng hạn như những trẻ có mẹ là người Việt Nam và cha là người Mỹ sẽ bị lực lượng Cộng Sản "thảm sát", "ngược đãi". Tin đồn này càng làm gia tăng nỗi sợ bị trả thù đối với bất kỳ ai có liên quan đến quân đội Hoa Kỳ và chế độ Việt Nam Cộng Hòa. Những người con lai, bị coi là “con của kẻ thù” là mục tiêu nhắm tới đầu tiên. Các trại mồ côi Công Giáo, thường được các tổ chức Hoa Kỳ và quốc tế hỗ trợ, cũng bị đồn sẽ là mục tiêu tấn công. Một tin đồn dai dẳng khác là lực lượng Cộng Sản sẽ tuyển dụng trẻ mồ côi làm lá chắn sống hoặc làm chiến binh…Từ "nỗi sợ trong giọng nói và tiếng khóc"...Chưa đầy 48 giờ sau tuyên bố của tổng thống Ford, với sự hỗ trợ của sứ quán Hoa Kỳ tại Sài Gòn, cùng nhiều tổ chức nhân đạo và các tình nguyện viên, chuyến bay đầu tiên của chiến dịch “BabyLift" đã cất cánh ngày 04/04/1975. Chiếc Galaxy Lockheed C5, chở hơn 300 người phần lớn là trẻ em và những nhân viên hỗ trợ, rời sân bay Tân Sơn Nhất.Những ngày đầu tháng Tư, bầu không khí hỗn loạn bao trùm khắp Sài Gòn. Tiết trời nóng nực của thành phố, từng giờ, từng phút  ấy, vẫn in đậm trong tâm trí ông Phillip R Wise, lúc đó mới 23 tuổi, nhân viên kỹ thuật, phụ trách y tế hàng không của Không Quân Hoa Kỳ tại một căn cứ ở Philippines, được điều đến Sài Gòn. Ông mô tả : “ Tôi nhớ đã nghe tiếng súng ở phía sau... và có thể nhìn thấy, nghe thấy nỗi sợ hãi trong giọng nói và tiếng khóc. Chúng tôi đưa những đứa trẻ từ sơ sinh đến 3 tuổi lên khoang chở quân, mỗi ghế hai trẻ, có gối ở giữa, được thắt dây an toàn. Có 80 ghế ở đó. Những đứa trẻ lớn hơn và các tình nguyện viên thì ở bên dưới với chúng tôi trong khoang chứa hàng."... đến thảm kịch Galaxy C5Thế nhưng, chỉ chưa đầy 15 phút sau khi máy bay cất cánh, cửa khoang sau của máy bay bị hỏng do lỗi kỹ thuật và bị bung ra khỏi thân máy bay, khi đang ở độ cao hơn 7500 mét. “Khi quá trình giảm áp nhanh xảy ra, chúng tôi không có oxy để thở ở tầng dưới, nhưng ở tầng trên của máy bay phi hành đoàn đã dùng bình thở oxy cho họ trước, rồi sau đó cấp oxy cho từng đứa trẻ. Chúng tôi buộc chặt mình và những đứa trẻ vào các kiện hàng. Phi công cố gắng quay trở về sân bay ở Sài Gòn, nhưng hệ thống thủy lực không còn, và máy bay đã rơi xuống một ruộng lúa”.Tổng cộng hơn 130 người đã bỏ mạng, gồm 44 nữ tình nguyện viên và 78 trẻ em. Sau thảm kịch này, các hãng hàng không khác như Pan Am, World Airways, United, Flying Tiger Line tiếp tục thực hiện nhiệm vụ. Chiến dịch "BabyLift" vẫn tiếp tục cho tới ngày 26/04/1975, sơ tán được hơn 3000 trẻ em. Khoảng hơn 2000 trẻ được đưa đến nhận nuôi tại Hoa Kỳ, 1300 trẻ được đưa đến các nước khác như Pháp, Canada, Úc, Đức, Bỉ…  Những trăn trở về nguồn cội50 năm sau, những đứa trẻ ngày ấy nay đã trưởng thành, mỗi người một nơi, mang theo những câu hỏi về cội nguồn không lời giải đáp. Cô Devaki Murch là một trong những đứa trẻ may mắn sống sót trên chiếc Galaxy C5 năm đó và được một gia đình ở Mỹ nhận nuôi. Lúc đó, cô mới 9 tháng tuổi, những mảng ký ức ngắn ngủi đó chìm trong vô thức, nhưng cô muốn hiểu về câu chuyện của mình.Trả lời RFI Tiếng Việt, cô nói : “Câu chuyện của tôi được kể qua các phương tiện truyền thông nhưng khá là hạn hẹp, hay qua những cuốn sách, qua những thước phim tài liệu. Hầu hết những chuyện mà tôi được biết về vụ tai nạn máy bay là nhờ vào người phi công của máy bay Bud Traynor. Và những tài liệu về tôi là những ghi chép của tổ chức Friends For All Children, họ phụ trách sơ tán những đứa trẻ rời khỏi miền nam Việt Nam và ghi chép thông tin giấy tờ của từng đứa trẻ, và thường chỉ ghi tên trên những danh sách khác nhau, …”Cách nước Mỹ hàng ngàn cây số, cô Isabelle Ricard được nhận nuôi tại một gia đình ở miền nam nước Pháp, hiện sống ở Toulouse. Cô được kể rằng lúc đến Pháp, trên người cô có nhiều vết bỏng, vẫn để lại sẹo cho đến giờ. Cho đến nay, cô vẫn sợ đi máy bay mà không lý giải được nguyên nhân, nhưng cũng không cố tìm câu trả lời giống như về gia đình ruột của cô vậy. Cô khẳng định : “Gia đình là do mình chọn”. “Tôi luôn biết rằng mẹ tôi là người Việt, bố tôi là người da đen, tôi luôn nghĩ rằng bà ấy là gái làng chơi và bỏ rơi tôi. Tôi không bao giờ tin vào câu chuyện tình yêu, nói rằng bố mẹ tôi đã ôm nhau mà bỏ mạng trong bom đạn. Nhưng nói thật thì tôi cũng không thực sự biết được câu chuyện về gia đình tôi là thế nào”, cô bộc bạch.Thế nhưng gia đình đã tìm đến cô. Sau khi được thuyết phục làm xét nghiệm ADN, một người chị cùng mẹ khác cha ở bên Mỹ đã liên lạc và tìm đến gặp cô.Nếu tìm được lại cha mẹ ruột, sau đó thì sao ?Đó là câu hỏi mà nhiều người đặt ra. Nếu như cô Isabelle sợ có thể sẽ phải đối mặt với cảnh bị chối bỏ, không được thừa nhận, như những trường hợp cô thấy qua một số phim tài liệu. Trong khi đó, cô Stéphanie Racine lại có mối lo lắng khác.Cô Stéphanie cũng được nhận nuôi tại Pháp khi chưa đầy một tuổi sau khi sống sót trong tai nạn máy bay năm đó. Cô cho biết đã làm xét nghiệm ADN, tham gia vào nhiều hội nhóm về BabyLift trên Facebook, gặp gỡ nhiều người cùng cảnh ngộ.Cô nói : “ Tôi làm vậy vì muốn biết ít nhất là mình giống ai, về tính cách cũng như ngoại hình. Nhưng nói thật là tôi cũng không biết là nếu tìm được họ thì tôi sẽ làm gì, nói thật là điều đấy làm tôi sợ. Tôi nghĩ rằng, trong vô thức, tôi nói rằng mình sẽ không tìm được họ, để không bị thất vọng. Gia đình của tôi là gia đình mà tôi đang có hiện nay. Nếu có một gia đình thứ hai, gia đình ruột thì sao ? Tôi không muốn bị xem như phản bội lại gia đình đã nuôi dưỡng tôi, dù họ không nghĩ vậy mà đó là do tôi tự suy diễn. Tôi hay nói rằng không quan tâm, hay không cố tìm kiếm nguồn cội mình, nhưng có lẽ đó chỉ là lớp vỏ bọc mà tôi tự tạo ra, tự nhủ rằng “tôi sẽ không bao giờ tìm thấy họ, và dẫu sao thì mọi chuyện cũng đã xảy ra như vậy”. Trong căn bếp tại một căn hộ ở Narbonne, miền nam nước Pháp, cô Isabelle cùng nấu cơm với Sandie Quercy, cũng là một người sống sót sau tai nạn máy bay Galaxy C5. Cô Sandie kể lại cho Isabelle những cảm xúc khó tả trong chuyến đi Việt Nam hồi đầu tháng Tư, cùng với Stéphanie và những “BabyLift” khác, đến nơi tưởng niệm vụ tai nạn máy bay cách nay 50 năm. Được gắn kết với nhau qua sợi dây định mệnh “BabyLift”, họ chia sẻ những trải nghiệm sống, những lần bị phân biệt chủng tộc, nhận những lời bình về cái tên "rất Pháp", về ngoại hình của họ, khi được nuôi dưỡng bởi một gia đình da trắng.BabyLift: Được cứu hay bị bắt cóc, một chiến dịch nhân đạo đầy tranh cãiTrái ngược với cô Stéphanie và Isabelle, cô Sandie đã nỗ lực tìm lại gia đình mình từ hơn hai chục năm qua. Khi lần đầu làm mẹ ở tuổi 23, cô tự hỏi: Làm sao mà một người mẹ có thể bỏ rơi con mình ? Chắc hẳn phải có lý do gì đó và cô muốn biết tại sao.Để tìm ra câu trả lời, cô Sandie đã nhiều lần trở về Việt Nam trong hơn 20 năm qua. “Tôi tìm được người bảo mẫu đã chăm sóc tôi trong vài tháng. Một lần, bà nói với tôi rằng khi bà ở cạnh những người thuộc các hiệp hội nhân đạo hỗ trợ nhận nuôi, họ nói rằng nếu đi đến một địa chỉ nào đó, trả một vài trăm đô la là có được trẻ con. Như vậy thì chẳng khác nào buôn trẻ con.Xét nghiệm ADN chỉ ra rằng cô Sandie 99 % mang dòng máu Việt, không phải là con lai. Trong quá trình tìm kiếm, cô cũng đã gặp nhiều đứa trẻ không phải con lai, điều này khiến cô nghi ngờ liệu có đúng mình bị bỏ rơi hay không ? Hay chỉ vì những tin đồn về “Cộng Sản man rợ” giết người, khiến mẹ cô lo sợ, đi gửi con vào một cơ sở nghĩ rằng an toàn, nhưng đến khi quay lại thì đã “mất con”.  Lần trở về Việt Nam hồi tháng Tư vừa qua, cô đã gặp gỡ hai gia đình đi tìm con, thông qua kênh Youtube Tuấn Vỹ. Xét nghiệm ADN cho kết quả âm tính, nhưng câu chuyện của một trong hai gia đình đó khiến cô xúc động: “Gia đình thứ hai giải thích rằng con họ bị ốm nên để lại ở nhà hộ sinh. Người cha thì tham chiến, nên cũng khó xoay sở, và nhờ các sơ Công Giáo chăm sóc. Có lần các sơ bảo mang giấy khai sinh đến, nhưng bà ấy cũng không hiểu vì sao họ cần giấy đó nhưng vẫn làm. Vài tuần sau, bà quay lại tìm con thì được biết là đứa trẻ đã được mang lên máy bay, và chiếc máy bay đó đã bị rơi. Chuyện thật đáng sợ, vì không có lúc nào, không có ai bảo rằng con bà sẽ được mang đi cho nhận nuôi.” Dù họ không phải là gia đình ruột thịt, nhưng cả hai đã quyết định "nhận nhau", và cùng giúp đỡ nhau tìm lại người thân. Cô cũng hy vọng rằng các gia đình đã lạc mất con  dám lên tiếng, tìm lại con mình, bởi biết đâu đứa con đó cũng đang tìm họ. “Cách tốt nhất cho tất cả mọi người”Không chỉ cô Sandie, nhiều đứa trẻ được cho là không phải mồ côi vẫn còn cha mẹ ở Việt Nam. Một số gia đình khó khăn về kinh tế, chỉ gửi con tạm thời ở các trại trẻ mồ côi đó, hoặc đôi khi bị gây “áp lực”.Trong bộ phim tài liệu, Daughter from Danang, phát trên kênh PBS của Hoa Kỳ, một nhân viên xã hội người Mỹ đã bị ghi hình khi đang cố thuyết phục các bà mẹ người Việt gửi con cho họ, rằng đó là “cách tốt nhất cho mọi người.”Vào ngày 29/04/1975, một y tá gốc Việt Muoi McConnell đã đệ đơn kiện tại Toà án liên bang San Francisco, đòi đình chỉ thủ tục nhận con nuôi đối với những trẻ em được di tản trong Chiến dịch Babylift cho đến khi tình trạng trẻ mồ côi được xác minh và có sự đồng ý của cha mẹ, người thân.Tuy nhiên, theo báo chí Hoa Kỳ, thẩm phán William Spencer Williams lúc đó đã bác bỏ vụ kiện này, cho rằng chỉ liên quan đến những vụ việc riêng lẻ. Ông cũng ra lệnh niêm phong hồ sơ và cấm luật sư liên lạc với gia đình ruột của các trẻ ở Việt Nam.Nhìn từ phía Hoa Kỳ, cô Devaki Murch hiện đang thúc đẩy các hoạt động thu thập lưu trữ thông tin tại các bảo tàng ở Mỹ, hay các gặp gỡ giữa những người liên quan đến chiến dịch BabyLift, để câu chuyện về BabyLift “không bị xóa nhòa”. Cô cũng quản lý một trang lưu trữ riêng về chiến dịch này (operationbabylift.org).Dù không cố gắng tìm kiếm gia đình mình, cô cũng ủng hộ những ai cố gắng hiểu về nguồn cội, về nơi mình được sinh ra. Tuy nhiên, cô bày tỏ lập trường cảm thông hơn.Phải nhớ rằng, đó là thời chiến, những đứa trẻ được sinh ra trong hỗn loạn. Nhiều tài liệu chỉ ra rằng những đứa trẻ được mang đi đều đã được xác nhận là bị gia đình họ bỏ rơi. Nhưng đâu có nhiều tài liệu còn sót lại. Không ai biết. Tôi nghĩ rằng tổ chức hỗ trợ nhận con nuôi “Friends of All Chilren” sẽ không vượt rào cướp một đứa trẻ đi, mà họ phải nói chuyện với gia đình. Tất cả đã làm mọi thứ có thể để chăm sóc chúng tôi, giữ chúng tôi sống sót.

TẠP CHÍ VIỆT NAM
"Ngoại giao cây tre" Việt Nam cần uyển chuyển hơn bao giờ hết trong thương chiến Mỹ - Trung

TẠP CHÍ VIỆT NAM

Play Episode Listen Later Apr 21, 2025 9:04


Việt Nam, cũng như nhiều quốc gia nhỏ khác, đặc biệt tại Đông Nam Á, bị kẹt trong cuộc chiến thương mại khốc liệt giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc. Giới chuyên gia đều cho rằng Hà Nội đang phải khéo léo lèo lái để không làm mất lòng “sư huynh” phương Bắc nhưng cũng không được chọc giận Mỹ, thị trường xuất khẩu lớn nhất, trong khi mức thuế đối ứng 46% vẫn lủng lẳng trên đầu. Trung Quốc là nước duy nhất không được tổng thống Mỹ Donald Trump hoãn áp thuế và hiện bị áp mức thuế 145%, thậm chí là 245% đối với một số mặt hàng. Song song với việc “quyết đấu đến cùng” với Washington, Bắc Kinh tìm cách vận động “đoàn kết” chống lại cuộc chiến thuế quan do Mỹ đơn phương áp đặt. Trung Quốc nói chuyện với Liên Hiệp Châu Âu, gặp hai đối tác Hàn Quốc và Nhật Bản. Chủ tịch Tập Cận Bình nhanh chóng công du ba nước đối tác Đông Nam Á, bắt đầu từ Việt Nam.Trung Quốc thử độ dẻo dai của “ngoại giao cây tre” Việt NamĐây là chuyến thăm cấp Nhà nước lần thứ 5 đến Việt Nam của chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Trả lời RFI ngày 14/04, Emmanuel Véron, nhà nghiên cứu cộng tác tại Trường Hàng hải và Viện Inalco, thành viên Viện Pháp Nghiên cứu về Đông Á (IFRAE), nhận định :“Điều này cho thấy tầm quan trọng về kinh tế, cũng như chiến lược của Việt Nam đối với Trung Quốc. Xin nhắc lại một chút là trong thời kỳ Chiến tranh lạnh, trước đó là chiến tranh Đông Dương, chiến tranh Việt Nam, Trung Quốc hậu thuẫn cho Việt Nam, cho Việt Cộng. Điều này cũng cho thấy rõ sự gắn kết khá mạnh mẽ giữa chế độ Cộng sản hai nước và được phát triển hơn nhờ dần dần mở cửa nền kinh tế từ 30-40 năm trở lại đây. Có thể thấy là đúng, giữa hai nước có mối liên hệ rất đặc biệt. Lần này, chủ tịch Tập Cận Bình bắt đầu vòng công du Đông Nam Á với điểm đến đầu tiên là Việt Nam để khẳng định điều này và để có được nhưng bảo đảm về mặt thuế quan, đầu tư hoặc những bảo đảm về mặt hội nhập kinh tế Trung Quốc và Việt Nam”.Trái với một tổng thống Mỹ khó lường, chủ tịch Tập Cận Bình cố thể hiện Trung Quốc là “đối tác đáng tin cậy” và là “người bảo vệ thương mại toàn cầu”. Thái độ của ông Tập cũng được các nhà quan sát chú ý khi thăm Việt Nam, luôn tươi cười, thân thiện, “tặng quà lưu niệm trên đường đi”, có nghĩa là “các thỏa thuận thương mại mới và thắt chặt quan hệ đối tác chiến lược”, theo nhận định của nhà nghiên cứu Wen-Ti Sung, thành viên không thường trú của Trung tâm Trung Quốc toàn cầu thuộc Atlantic Council (Hội đồng Đại Tây Dương) và được trang CNN trích dẫn ngày 14/04.Đọc thêmChủ tịch Trung Quốc kêu gọi Việt Nam hợp lực chống đòn thuế quan của MỹTrung Quốc và Việt Nam ký 45 văn bản thỏa thuận hợp tác tập trung vào các lĩnh vực then chốt như kết nối hạ tầng, thương mại, chuỗi cung ứng, trí tuệ nhân tạo, nông nghiệp, phát triển nguồn lực, hàng không và đường sắt (*). Chủ tịch Tập Cận Bình hứa “thị trường lớn Trung Quốc luôn mở cửa cho Việt Nam”. Ông cũng đề cao vai trò của Việt Nam khi kêu gọi hai nước hợp tác để duy trì “sự ổn định của hệ thống thương mại tự do toàn cầu, chuỗi cung ứng, công nghiệp” và cùng phản đối “hành vi bắt nạt đơn phương”, ám chỉ đến quyết định áp thuế đối ứng của chính quyền Mỹ, trong đó Việt Nam chịu mức thuế cao 46%.Nhìn chung, theo Wen-Ti Sung, chuyến thăm Việt Nam trong khuôn khổ vòng công du Đông Nam Á (Malaysia và Cam Bốt) của ông Tập Cận Bình có hai mục đích : Về mặt kinh tế, tìm cách đa dạng hóa dấu ấn kinh tế của Trung Quốc trên toàn thế giới ; về chính sách đối ngoại, nhằm kéo các nước lại gần Trung Quốc trong khi những nước này vẫn nín thở về mức thuế đối ứng, mới chỉ được Mỹ tạm đình chỉ 90 ngày.Thương mại Việt Nam không thể tách rời đối tác Trung QuốcThương mại Việt Nam và Trung Quốc đã cán mốc kỷ lục mới 205 tỷ đô la trong năm 2024, trong đó khối lượng nhập khẩu của Việt Nam là 144 tỷ đô la. Việt Nam là một trong những thị trường xuất khẩu chính của Trung Quốc và Trung Quốc cũng lắp ráp nhiều mặt hàng ở Việt Nam và sau đó Việt Nam xuất khẩu với số lượng lớn sang Hoa Kỳ. Chính vì thế Việt Nam bị coi là “sân sau” của Trung Quốc và bị Mỹ áp mức thuế 46%. Nhà nghiên cứu Emmanuel Véron nhận định :“Trao đổi thương mại giữa Việt Nam và Trung Quốc đã tăng hơn 15% trong năm 2024. Con số này cũng cho thấy lợi ích về thương mại, công nghệ và công nghiệp của Trung Quốc là sau cuộc khủng hoảng tài chính 2007-2008, chuyển chuỗi sản xuất dệt may, cũng như một số ngành công nghiệp khác sang Việt Nam hoặc một số nước ở Đông Nam Á. Nói tóm lại là có sự hội nhập kinh tế giữa hai nước. Ngoài ra, trong những năm gần đây, một phần các thị trường vững chắc, trong đó có Mỹ và Liên Hiệp Châu Âu, đã xích lại gần Việt Nam bởi vì nền kinh tế nước này đã hiệu quả hơn, các công trình hạ tầng có chất lượng tốt hơn và hoạt động hậu cần logistic cũng được củng cố. Việt Nam đã hội nhập vào quá trình toàn cầu hóa từ 10 đến 15 năm nay, đặc biệt là nhờ năng lực của Trung Quốc”.Đọc thêmChủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình công du Việt Nam kêu gọi tăng cường quan hệ thương mại song phươngTrung Quốc mang lợi ích kinh tế xoa dịu tranh chấp ở Biển ĐôngKhi công bố hàng loạt thỏa thuận hợp tác thương mại, công nghệ, phát triển xanh… chủ tịch Trung Quốc cũng cố xoa dịu những căng thẳng về tranh chấp chủ quyền giữa hai nước ở Biển Đông. Trong điểm 9 của Tuyên bố chung, Việt Nam và Trung Quốc khẳng định “hai bên trao đổi ý kiến chân thành, thẳng thắn về vấn đề trên biển, nhấn mạnh cần kiểm soát tốt hơn và tích cực giải quyết bất đồng trên biển, cùng duy trì hòa bình, ổn định ở Biển Đông”. Dù vào tháng 02 trước đó, Trung Quốc tổ chức tập trận bắn đạn thật ở gần vịnh Bắc Bộ sau khi Hà Nội công bố bản đồ xác định các yêu sách lãnh thổ.Liệu những thỏa thuận mới được ký kết có thể xóa bỏ những căng thẳng về chủ quyền, nhất là ở Biển Đông, hay không ? Nhà nghiên cứu Emmanuel Véron nhận định :“Dù sao đó cũng là mong muốn, một trong những đòn bẩy của Bắc Kinh. Có nghĩa là nhân chuyến công du Hà Nội, chủ tịch Tập Cận Bình nhắc lại vai trò đặc biệt của Việt Nam, được Trung Quốc coi là “người em” ở Đông Nam Á, theo văn hóa Trung Quốc và phần nào có chung sự phát triển về con người. Do đó, Bắc Kinh sẽ cố kích hoạt đòn bẩy thương mại và công nghệ để xóa những căng thẳng đang có ở Biển Đông, cho dù Trung Quốc rất hung hăng trong hoạt động quân sự hóa nhiều vùng biển, đi ngược với luật pháp quốc tế”.Động thái hòa dịu này còn diễn ra trong bối cảnh Việt Nam và một số nước Đông Nam Á có tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông với Trung Quốc đang có những thỏa thuận hợp tác riêng về hàng hải để đánh dấu chủ quyền, như với Philippines, sắp tới là với Indonesia.Tránh chọc giận tổng thống Trump vì còn đàm phán thuế với MỹGiới chuyên gia cho rằng khi trải thảm đỏ đón chủ tịch Trung Quốc, Việt Nam cũng cần hành động thận trọng và tránh tỏ ra ngả về phía Bắc Kinh vì việc này có nguy cơ khiêu khích nguyên thủ Mỹ trong các cuộc đàm phán về thuế đối ứng. Và tổng thống Donald Trump đã sớm cho ý kiến ngay ngày 14/04 khi chủ tịch Tập Cận Bình đến Hà Nội : Tôi không đổ lỗi cho Trung Quốc. Tôi không đổ lỗi cho Việt Nam. Tôi đã thấy họ gặp nhau… đó là một cuộc gặp đáng yêu. Cuộc gặp giống như đang cố gắng tìm ra câu trả lời : Làm thế nào để chúng ta có thể lừa gạt Hoa Kỳ.Thực ra, trước khi đón chủ tịch Trung Quốc, Việt Nam đã có nhiều hành động trấn an chính quyền Mỹ : mua thêm hàng hóa Mỹ (khí hóa lỏng LNG, máy bay Boeing…), đề xuất đánh thuế 0% hàng hóa của nhau. Hà Nội khẳng định thắt chặt kiểm soát đối với một số hoạt động thương mại với Trung Quốc để bảo đảm hàng hóa xuất khẩu sang Mỹ với nhãn hiệu “Sản xuất tại Việt Nam”.Đọc thêmViệt Nam : “Bạn” hay “thù” trong chính sách đánh thuế của Trump ?Nói tóm lại, Hà Nội đang ở thế khó. Tuy nhiên, chiến lược “ngoại giao cây tre” của Việt Nam đã phát huy hiệu quả, theo nhận định với RFI Tiếng Việt ngày 18/04 của nhà nghiên cứu Laurent Gédéon, giảng viên Trường Sư phạm Lyon (Pháp) :“Việt Nam ở trong thế rất tế nhị và trong mọi trường hợp đều đòi hỏi rất nhiều kỹ năng ngoại giao. Trên thực tế, sách lược “ngoại giao tre” đã phát huy hiệu quả rất tốt và Việt Nam đã cố gắng duy trì khoảng cách cân bằng giữa một bên là Trung Quốc và bên kia là Hoa Kỳ cùng với các đồng minh của Mỹ, ít nhất là xét về góc độ địa-chính trị.Nhưng xét về mặt kinh tế, tình hình phức tạp hơn một chút vì nền kinh tế Việt Nam phụ thuộc một phần vào dòng chảy kinh tế gắn kết Việt Nam với Trung Quốc. Một trong những chỉ trích của Washington đối với Hà Nội, và được thể hiện rõ trong việc tăng thuế hải quan liên quan đến hàng hóa Việt Nam xuất sang Hoa Kỳ, liên quan đến việc Mỹ cho rằng Việt Nam là “sân sau” cho các công ty Trung Quốc để lách lệnh trừng phạt của Mỹ nhắm vào sản phẩm Trung Quốc. Nói cách khác, các công ty Trung Quốc đang chuyển sản xuất đến Việt Nam để có thể xuất khẩu sản phẩm của họ từ Việt Nam, nhờ đó được hưởng lợi từ mức thuế áp dụng cho Việt Nam.Đọc thêmLãnh đạo Việt Nam tuyên bố sẵn sàng giảm thuế xuống 0% đối với hàng nhập từ MỹVà tình hình này thực sự là khó xử lý cho Hà Nội vì Việt Nam không thể ngăn cản việc thành lập các công ty Trung Quốc do những hậu quả kinh tế từ việc này. Đồng thời, về mặt ngoại giao, Hà Nội cũng không muốn bị coi là gần gũi hoặc đại diện cho lợi ích của Bắc Kinh trước Washington.Vì vậy, tôi nghĩ Việt Nam sẽ cố gắng đàm phán với Mỹ và cố gắng nhấn mạnh rằng họ có khả năng quản lý việc thành lập các nhà máy Trung Quốc ở Việt Nam hoặc di dời các nhà máy Trung Quốc sang lãnh thổ Việt Nam.Chúng ta nên nhớ rằng đằng sau chuyện này còn có sự cạnh tranh mạnh mẽ giữa Trung Quốc và Mỹ, không chỉ đơn thuần về kinh tế, mà còn về địa-chính trị và địa-chiến lược đối với khu vực này và Mỹ hiểu rằng Washington chẳng được lợi khi đẩy những nước đang có lập trường “trung lập” hoặc “trung dung” vào vòng tay của Bắc Kinh. Cho nên đẩy Hà Nội vào vòng tay của Bắc Kinh chắc chắn sẽ là một sai lầm về mặt chiến lược.Vì vậy, tôi nghĩ rằng sẽ có các cuộc đàm phán và hai bên sẽ tìm ra được một kiểu thỏa thuận giúp cho Hà Nội tiếp tục duy trì vị thế cân bằng giữa một bên là Trung Quốc bên kia là Hoa Kỳ”.******* (*) Ba dự án đường sắt khổ tiêu chuẩn : (1) Lào Cao - Hà Nội - Hải Phòng, (2) Lạng Sơn - Hà Nội, (3) Móng Cái - Hạ Long - Hải Phòng.

Tạp chí Việt Nam
"Ngoại giao cây tre" Việt Nam cần uyển chuyển hơn bao giờ hết trong thương chiến Mỹ - Trung

Tạp chí Việt Nam

Play Episode Listen Later Apr 21, 2025 9:04


Việt Nam, cũng như nhiều quốc gia nhỏ khác, đặc biệt tại Đông Nam Á, bị kẹt trong cuộc chiến thương mại khốc liệt giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc. Giới chuyên gia đều cho rằng Hà Nội đang phải khéo léo lèo lái để không làm mất lòng “sư huynh” phương Bắc nhưng cũng không được chọc giận Mỹ, thị trường xuất khẩu lớn nhất, trong khi mức thuế đối ứng 46% vẫn lủng lẳng trên đầu. Trung Quốc là nước duy nhất không được tổng thống Mỹ Donald Trump hoãn áp thuế và hiện bị áp mức thuế 145%, thậm chí là 245% đối với một số mặt hàng. Song song với việc “quyết đấu đến cùng” với Washington, Bắc Kinh tìm cách vận động “đoàn kết” chống lại cuộc chiến thuế quan do Mỹ đơn phương áp đặt. Trung Quốc nói chuyện với Liên Hiệp Châu Âu, gặp hai đối tác Hàn Quốc và Nhật Bản. Chủ tịch Tập Cận Bình nhanh chóng công du ba nước đối tác Đông Nam Á, bắt đầu từ Việt Nam.Trung Quốc thử độ dẻo dai của “ngoại giao cây tre” Việt NamĐây là chuyến thăm cấp Nhà nước lần thứ 5 đến Việt Nam của chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Trả lời RFI ngày 14/04, Emmanuel Véron, nhà nghiên cứu cộng tác tại Trường Hàng hải và Viện Inalco, thành viên Viện Pháp Nghiên cứu về Đông Á (IFRAE), nhận định :“Điều này cho thấy tầm quan trọng về kinh tế, cũng như chiến lược của Việt Nam đối với Trung Quốc. Xin nhắc lại một chút là trong thời kỳ Chiến tranh lạnh, trước đó là chiến tranh Đông Dương, chiến tranh Việt Nam, Trung Quốc hậu thuẫn cho Việt Nam, cho Việt Cộng. Điều này cũng cho thấy rõ sự gắn kết khá mạnh mẽ giữa chế độ Cộng sản hai nước và được phát triển hơn nhờ dần dần mở cửa nền kinh tế từ 30-40 năm trở lại đây. Có thể thấy là đúng, giữa hai nước có mối liên hệ rất đặc biệt. Lần này, chủ tịch Tập Cận Bình bắt đầu vòng công du Đông Nam Á với điểm đến đầu tiên là Việt Nam để khẳng định điều này và để có được nhưng bảo đảm về mặt thuế quan, đầu tư hoặc những bảo đảm về mặt hội nhập kinh tế Trung Quốc và Việt Nam”.Trái với một tổng thống Mỹ khó lường, chủ tịch Tập Cận Bình cố thể hiện Trung Quốc là “đối tác đáng tin cậy” và là “người bảo vệ thương mại toàn cầu”. Thái độ của ông Tập cũng được các nhà quan sát chú ý khi thăm Việt Nam, luôn tươi cười, thân thiện, “tặng quà lưu niệm trên đường đi”, có nghĩa là “các thỏa thuận thương mại mới và thắt chặt quan hệ đối tác chiến lược”, theo nhận định của nhà nghiên cứu Wen-Ti Sung, thành viên không thường trú của Trung tâm Trung Quốc toàn cầu thuộc Atlantic Council (Hội đồng Đại Tây Dương) và được trang CNN trích dẫn ngày 14/04.Đọc thêmChủ tịch Trung Quốc kêu gọi Việt Nam hợp lực chống đòn thuế quan của MỹTrung Quốc và Việt Nam ký 45 văn bản thỏa thuận hợp tác tập trung vào các lĩnh vực then chốt như kết nối hạ tầng, thương mại, chuỗi cung ứng, trí tuệ nhân tạo, nông nghiệp, phát triển nguồn lực, hàng không và đường sắt (*). Chủ tịch Tập Cận Bình hứa “thị trường lớn Trung Quốc luôn mở cửa cho Việt Nam”. Ông cũng đề cao vai trò của Việt Nam khi kêu gọi hai nước hợp tác để duy trì “sự ổn định của hệ thống thương mại tự do toàn cầu, chuỗi cung ứng, công nghiệp” và cùng phản đối “hành vi bắt nạt đơn phương”, ám chỉ đến quyết định áp thuế đối ứng của chính quyền Mỹ, trong đó Việt Nam chịu mức thuế cao 46%.Nhìn chung, theo Wen-Ti Sung, chuyến thăm Việt Nam trong khuôn khổ vòng công du Đông Nam Á (Malaysia và Cam Bốt) của ông Tập Cận Bình có hai mục đích : Về mặt kinh tế, tìm cách đa dạng hóa dấu ấn kinh tế của Trung Quốc trên toàn thế giới ; về chính sách đối ngoại, nhằm kéo các nước lại gần Trung Quốc trong khi những nước này vẫn nín thở về mức thuế đối ứng, mới chỉ được Mỹ tạm đình chỉ 90 ngày.Thương mại Việt Nam không thể tách rời đối tác Trung QuốcThương mại Việt Nam và Trung Quốc đã cán mốc kỷ lục mới 205 tỷ đô la trong năm 2024, trong đó khối lượng nhập khẩu của Việt Nam là 144 tỷ đô la. Việt Nam là một trong những thị trường xuất khẩu chính của Trung Quốc và Trung Quốc cũng lắp ráp nhiều mặt hàng ở Việt Nam và sau đó Việt Nam xuất khẩu với số lượng lớn sang Hoa Kỳ. Chính vì thế Việt Nam bị coi là “sân sau” của Trung Quốc và bị Mỹ áp mức thuế 46%. Nhà nghiên cứu Emmanuel Véron nhận định :“Trao đổi thương mại giữa Việt Nam và Trung Quốc đã tăng hơn 15% trong năm 2024. Con số này cũng cho thấy lợi ích về thương mại, công nghệ và công nghiệp của Trung Quốc là sau cuộc khủng hoảng tài chính 2007-2008, chuyển chuỗi sản xuất dệt may, cũng như một số ngành công nghiệp khác sang Việt Nam hoặc một số nước ở Đông Nam Á. Nói tóm lại là có sự hội nhập kinh tế giữa hai nước. Ngoài ra, trong những năm gần đây, một phần các thị trường vững chắc, trong đó có Mỹ và Liên Hiệp Châu Âu, đã xích lại gần Việt Nam bởi vì nền kinh tế nước này đã hiệu quả hơn, các công trình hạ tầng có chất lượng tốt hơn và hoạt động hậu cần logistic cũng được củng cố. Việt Nam đã hội nhập vào quá trình toàn cầu hóa từ 10 đến 15 năm nay, đặc biệt là nhờ năng lực của Trung Quốc”.Đọc thêmChủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình công du Việt Nam kêu gọi tăng cường quan hệ thương mại song phươngTrung Quốc mang lợi ích kinh tế xoa dịu tranh chấp ở Biển ĐôngKhi công bố hàng loạt thỏa thuận hợp tác thương mại, công nghệ, phát triển xanh… chủ tịch Trung Quốc cũng cố xoa dịu những căng thẳng về tranh chấp chủ quyền giữa hai nước ở Biển Đông. Trong điểm 9 của Tuyên bố chung, Việt Nam và Trung Quốc khẳng định “hai bên trao đổi ý kiến chân thành, thẳng thắn về vấn đề trên biển, nhấn mạnh cần kiểm soát tốt hơn và tích cực giải quyết bất đồng trên biển, cùng duy trì hòa bình, ổn định ở Biển Đông”. Dù vào tháng 02 trước đó, Trung Quốc tổ chức tập trận bắn đạn thật ở gần vịnh Bắc Bộ sau khi Hà Nội công bố bản đồ xác định các yêu sách lãnh thổ.Liệu những thỏa thuận mới được ký kết có thể xóa bỏ những căng thẳng về chủ quyền, nhất là ở Biển Đông, hay không ? Nhà nghiên cứu Emmanuel Véron nhận định :“Dù sao đó cũng là mong muốn, một trong những đòn bẩy của Bắc Kinh. Có nghĩa là nhân chuyến công du Hà Nội, chủ tịch Tập Cận Bình nhắc lại vai trò đặc biệt của Việt Nam, được Trung Quốc coi là “người em” ở Đông Nam Á, theo văn hóa Trung Quốc và phần nào có chung sự phát triển về con người. Do đó, Bắc Kinh sẽ cố kích hoạt đòn bẩy thương mại và công nghệ để xóa những căng thẳng đang có ở Biển Đông, cho dù Trung Quốc rất hung hăng trong hoạt động quân sự hóa nhiều vùng biển, đi ngược với luật pháp quốc tế”.Động thái hòa dịu này còn diễn ra trong bối cảnh Việt Nam và một số nước Đông Nam Á có tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông với Trung Quốc đang có những thỏa thuận hợp tác riêng về hàng hải để đánh dấu chủ quyền, như với Philippines, sắp tới là với Indonesia.Tránh chọc giận tổng thống Trump vì còn đàm phán thuế với MỹGiới chuyên gia cho rằng khi trải thảm đỏ đón chủ tịch Trung Quốc, Việt Nam cũng cần hành động thận trọng và tránh tỏ ra ngả về phía Bắc Kinh vì việc này có nguy cơ khiêu khích nguyên thủ Mỹ trong các cuộc đàm phán về thuế đối ứng. Và tổng thống Donald Trump đã sớm cho ý kiến ngay ngày 14/04 khi chủ tịch Tập Cận Bình đến Hà Nội : Tôi không đổ lỗi cho Trung Quốc. Tôi không đổ lỗi cho Việt Nam. Tôi đã thấy họ gặp nhau… đó là một cuộc gặp đáng yêu. Cuộc gặp giống như đang cố gắng tìm ra câu trả lời : Làm thế nào để chúng ta có thể lừa gạt Hoa Kỳ.Thực ra, trước khi đón chủ tịch Trung Quốc, Việt Nam đã có nhiều hành động trấn an chính quyền Mỹ : mua thêm hàng hóa Mỹ (khí hóa lỏng LNG, máy bay Boeing…), đề xuất đánh thuế 0% hàng hóa của nhau. Hà Nội khẳng định thắt chặt kiểm soát đối với một số hoạt động thương mại với Trung Quốc để bảo đảm hàng hóa xuất khẩu sang Mỹ với nhãn hiệu “Sản xuất tại Việt Nam”.Đọc thêmViệt Nam : “Bạn” hay “thù” trong chính sách đánh thuế của Trump ?Nói tóm lại, Hà Nội đang ở thế khó. Tuy nhiên, chiến lược “ngoại giao cây tre” của Việt Nam đã phát huy hiệu quả, theo nhận định với RFI Tiếng Việt ngày 18/04 của nhà nghiên cứu Laurent Gédéon, giảng viên Trường Sư phạm Lyon (Pháp) :“Việt Nam ở trong thế rất tế nhị và trong mọi trường hợp đều đòi hỏi rất nhiều kỹ năng ngoại giao. Trên thực tế, sách lược “ngoại giao tre” đã phát huy hiệu quả rất tốt và Việt Nam đã cố gắng duy trì khoảng cách cân bằng giữa một bên là Trung Quốc và bên kia là Hoa Kỳ cùng với các đồng minh của Mỹ, ít nhất là xét về góc độ địa-chính trị.Nhưng xét về mặt kinh tế, tình hình phức tạp hơn một chút vì nền kinh tế Việt Nam phụ thuộc một phần vào dòng chảy kinh tế gắn kết Việt Nam với Trung Quốc. Một trong những chỉ trích của Washington đối với Hà Nội, và được thể hiện rõ trong việc tăng thuế hải quan liên quan đến hàng hóa Việt Nam xuất sang Hoa Kỳ, liên quan đến việc Mỹ cho rằng Việt Nam là “sân sau” cho các công ty Trung Quốc để lách lệnh trừng phạt của Mỹ nhắm vào sản phẩm Trung Quốc. Nói cách khác, các công ty Trung Quốc đang chuyển sản xuất đến Việt Nam để có thể xuất khẩu sản phẩm của họ từ Việt Nam, nhờ đó được hưởng lợi từ mức thuế áp dụng cho Việt Nam.Đọc thêmLãnh đạo Việt Nam tuyên bố sẵn sàng giảm thuế xuống 0% đối với hàng nhập từ MỹVà tình hình này thực sự là khó xử lý cho Hà Nội vì Việt Nam không thể ngăn cản việc thành lập các công ty Trung Quốc do những hậu quả kinh tế từ việc này. Đồng thời, về mặt ngoại giao, Hà Nội cũng không muốn bị coi là gần gũi hoặc đại diện cho lợi ích của Bắc Kinh trước Washington.Vì vậy, tôi nghĩ Việt Nam sẽ cố gắng đàm phán với Mỹ và cố gắng nhấn mạnh rằng họ có khả năng quản lý việc thành lập các nhà máy Trung Quốc ở Việt Nam hoặc di dời các nhà máy Trung Quốc sang lãnh thổ Việt Nam.Chúng ta nên nhớ rằng đằng sau chuyện này còn có sự cạnh tranh mạnh mẽ giữa Trung Quốc và Mỹ, không chỉ đơn thuần về kinh tế, mà còn về địa-chính trị và địa-chiến lược đối với khu vực này và Mỹ hiểu rằng Washington chẳng được lợi khi đẩy những nước đang có lập trường “trung lập” hoặc “trung dung” vào vòng tay của Bắc Kinh. Cho nên đẩy Hà Nội vào vòng tay của Bắc Kinh chắc chắn sẽ là một sai lầm về mặt chiến lược.Vì vậy, tôi nghĩ rằng sẽ có các cuộc đàm phán và hai bên sẽ tìm ra được một kiểu thỏa thuận giúp cho Hà Nội tiếp tục duy trì vị thế cân bằng giữa một bên là Trung Quốc bên kia là Hoa Kỳ”.******* (*) Ba dự án đường sắt khổ tiêu chuẩn : (1) Lào Cao - Hà Nội - Hải Phòng, (2) Lạng Sơn - Hà Nội, (3) Móng Cái - Hạ Long - Hải Phòng.

TẠP CHÍ XÃ HỘI
Học tiếng Pháp miễn phí ở đâu khi Paris thắt chặt điều kiện nhập cư ?

TẠP CHÍ XÃ HỘI

Play Episode Listen Later Apr 18, 2025 9:01


Đối với người nước ngoài, tại Pháp, tiếng Pháp trở thành một trong những điều kiện bắt buộc để được cấp thẻ cư trú và hội nhập vào xã hội. Từ tháng 07/2025, người xin thẻ cư trú hoặc quốc tịch Pháp có ba cách để chứng minh trình độ tiếng Pháp : có bằng cấp của Pháp ; bất kỳ bằng chứng nào khác chứng minh thành thạo tiếng Pháp ; chứng chỉ ngôn ngữ tương ứng với mỗi loại thẻ cư trú : A2 cho thẻ từ 2-4 năm, B1 cho thẻ 10 năm và B2 để xin quốc tịch. Chứng chỉ A2 tương đương với trình độ học sinh cấp 2, B1 tương đương với cấp 3 và B2 tương đương với trình độ đại học. Một điều kiện thắt chặt khác là sau khi đã ba lần có thẻ cư trú một năm, người nước ngoài phải xin thẻ cư trú nhiều năm, và như vậy, cần chứng chỉ tiếng Pháp A2. Nếu không chứng minh được, đơn xin có thể bị từ chối, dù đã sống ổn định ở Pháp hoặc đoàn tụ gia đình. Riêng về xin quốc tịch, điều kiện về tiếng Pháp cũng bị thắt chặt hơn, cần trình độ B2 (nói, viết) kể từ tháng 07/2025 thay vì B1 như hiện nay.Quy định thắt chặt mới được ghi rõ trong Thông tư bộ trưởng Nội Vụ Bruno Retailleau tháng 01/2025 và có hiệu lực cho đến khi có luật nhập cư mới, dự kiến vào năm 2026. Bộ trưởng Othaman Nasrou, phụ trách Quyền Công dân và Chống phân biệt, khẳng định là chính quyền “sẽ khắt khe hơn về mặt hòa nhập xã hội”. Đọc thêm : Học tiếng Pháp với giáo trình Parlez-vous Paris của RFIĐể tạo thuận lợi cho người nước ngoài học tiếng Pháp, chính quyền triển khai nhiều phương tiện dạy học. Tuy nhiên, các lớp học trực tiếp, có giáo viên hướng dẫn chỉ còn dành cho người mới đến, chưa biết tiếng Pháp. Còn đối với người đã biết tiếng Pháp, họ có rất nhiều trang web tự học và trắc nghiệm trình độ (tham khảo trang FUN MOOC). Chính điều này khiến các tổ chức phi chính phủ, hiệp hội giúp đỡ người nhập cư, tị nạn lo ngại và lên án vì như bỏ rơi người nhập cư, mặc họ tự xoay sở.Trả lời RFI Tiếng Việt ngày 04/04/2025 khi nói về việc chính phủ “thắt chặt kiểm soát nhập cư bất hợp pháp và tiến trình hội nhập”, ông Félix Guyon, trường THOT chuyên dạy tiếng Pháp cho người tị nạn và xin tị nạn ở vùng Ile-de-France, nêu một thực tế là không phải người nước ngoài nào cũng có điều kiện vật chất (máy tính, máy tính bảng) hoặc có kết nối internet tốt để có thể tự luyện tập.Các hiệp hội tổ chức lớp học tiếng Pháp miễn phí cho người nước ngoàiTuy nhiên, để bổ sung cho “sự giảm cam kết của Nhà nước”, theo cáo buộc của các hiệp hội bảo vệ người tị nạn, di dân nước ngoài, có hàng nghìn chương trình dạy tiếng Pháp, đặc biệt là ở vùng Ile-de-France (Paris và vùng phụ cận), được các hiệp hội và trường tư tổ chức miễn phí cho người nhập cư. Trường THOT (viết tắt của Transmettre un Horizon à tous, Truyền tải cả một chân trời đến mọi người) là một trong số đó. Ông Félix Guyon giải thích :“Hiện tại, trường THOT có 6 lớp học với khoảng 15 học viên mỗi lớp. Mỗi kỳ chúng tôi nhận được từ 200 đến 500 đăng ký. Do số lượng yêu cầu nhiều hơn số chỗ cho nên chúng tôi phải tuyển chọn học viên dựa trên các tiêu chí như không có bằng cấp, không nói được tiếng Pháp hoặc nói được ít tiếng Pháp, sống ở vùng Île-de-France và có thể học được 10 giờ mỗi tuần. Họ được yêu cầu đến làm bài kiểm tra để xếp vào lớp có trình độ tương ứng. Đối với những người mà chúng tôi không thể tiếp đón được, chúng tôi sẽ cố gắng hướng dẫn họ, cung cấp cho họ địa chỉ và thông tin liên lạc của những nơi khác - có rất nhiều cơ sở ở Paris và vùng lân cận - để họ có thể nhanh chóng tìm được lớp học phù hợp. Chúng tôi có rất nhiều yêu cầu và đáng tiếc là chúng tôi không thể đáp ứng được hết”.Người nước ngoài muốn học tiếng Pháp có thể truy cập vào các trang web hoặc ứng dụng, như BonjourBonjour hoặc Réseau Alpha.... chọn “học trực tiếp” hoặc “học trực tuyến (online)”, chọn khu vực sinh sống để có thể tìm được một khóa học phù hợp với nhu cầu. Những khóa học này đều miễn phí, theo ông Félix Guyon :“Trường chúng tôi đặt mức lệ phí nhập học là 7 euro. Thực ra đây chỉ là mức phí mang tính biểu tượng nhằm tạo ra cam kết và hợp đồng giữa nhà trường và học viên. Chúng tôi cho rằng đây là một ý tưởng hay để cải thiện sự chăm chỉ, để hiệu quả hơn so với các khóa học hoàn toàn miễn phí. Dĩ nhiên là khoản phí này không thể chi trả cho toàn bộ kinh phí cho giảng viên, cơ sở vật chất và nhân viên. Nhưng ý tưởng của chúng tôi là lập ra một kiểu hợp đồng, một chút trách nhiệm, niềm tin giữa người học và nhà trường. Phần còn lại, chúng tôi phải đi tìm ngân sách từ các nguồn trợ cấp công, từ các tổ chức doanh nghiệp, quỹ tư nhân và quyên góp của cá nhân. Trọng trách của chúng tôi là phải tìm được nguồn tài trợ để có thể mở trường và tiếp nhận các học viên đó gần như miễn phí hết”.Không có giấy tờ hợp lệ cũng có thể đăng ký họcTHOT được ba phụ nữ đồng sáng lập năm 2015 sau các sự kiện Mùa Xuân Ả Rập và chiến tranh ở Syria. Họ trực tiếp đến các khu tạm trú hỗ trợ người tị nạn và thấy rằng ngoài mong muốn có được mái nhà che mưa che nắng, được ăn uống bình thường, những di dân đến Paris, vùng Île-de-France hoặc Pháp thực sự muốn học tiếng Pháp giúp hòa nhập hiệu quả vào nước Pháp, được hội nhập vào xã hội Pháp.“Trường THOT nhận được một số ngân sách dành cho một số kiểu quy chế. Ví dụ, Nhà nước cấp ngân sách cho chúng tôi để đào tạo người có quy chế tị nạn. Nhưng chúng tôi cũng có nhiều nguồn ngân sách khác, từ các cá nhân, các quỹ tư nhân giúp chúng tôi tiếp nhận cả những người không có giấy tờ hoặc đang xin tị nạn hoặc bị từ chối quyền tị nạn. Đối với những trường hợp như vậy, chúng tôi thực sự ủng hộ ý tưởng là tất cả người nước ngoài ở Pháp đều được quyền tiếp cận những điều kiện tốt để học tiếng Pháp.Chúng tôi có những khóa học tiếng Pháp kéo dài 160 giờ phù hợp với trình độ của từng cá nhân và được giảng dạy bởi một giảng viên có trình độ chuyên môn, từ “vỡ lòng” dành cho những người không biết đọc, biết viết lên đến trình độ A2”. Đọc thêm : Học tiếng Pháp qua bản tin thời sựChính vì vậy, thẻ cư trú - được coi là giấy tờ tùy thân - không phải là một điều kiện bắt buộc khi đăng ký học tại những ngôi trường dạy tiếng này. Tuy nhiên, khi đến giai đoạn hỗ trợ tìm việc làm hoặc một ngành đào tạo chuyên môn, vấn đề thẻ cư trú lại là một trở ngại, theo giải thích của ông Félix Guyon :“Ở điểm này, đúng là chúng tôi bị hạn chế vì quy chế của học viên, có nghĩa sẽ không thể đăng ký đào tạo chuyên môn cho một người không có giấy tờ. Chúng tôi sẽ phải cố gắng hỗ trợ nhiều nhất để giúp họ hợp thức hóa giấy tờ tùy theo hoàn cảnh cá nhân hoặc có tiến triển trong hồ sơ di trú. Nhưng chúng tôi sẽ không thể tìm việc làm cho người không có giấy tờ vì điều đó là bất hợp pháp. Vì vậy, chúng tôi phải theo hoàn cảnh của từng người, cố gắng giúp họ thay đổi hoàn cảnh và nhất là nâng cao trình độ tiếng Pháp. Sử dụng tốt tiếng Pháp sẽ luôn hữu ích cho họ, bất kể số phận của họ như thế nào, bất kể chặng đường còn lại của họ ra sao. Khi có trình độ tiếng Pháp tốt hơn, họ sẽ tự lập hơn, tự tin hơn vì ngoài ngôn ngữ, đây là những kỹ năng rất quan trọng cho chuỗi hành trình còn lại”.Tạo điều kiện, đồng hành để đi tới thành côngKhông chỉ dạy tiếng Pháp, theo dõi quá trình học tập và tiến bộ của học viên, hầu hết các trường dạy tiếng cho người nước ngoài đều tổ chức thêm các hoạt động văn hóa, thể thao, dịch vụ tư vấn pháp lý di dân, tị nạn và xã hội.“Ví dụ, tại trường THOT có tổ tư vấn pháp lý, định hướng nghề nghiệp, hỗ trợ tâm lý trị liệu và cả nhà trẻ để những phụ nữ thường phải trông con có thể gửi con nhỏ trong giờ học. Mục tiêu thực sự là tạo ra một nơi hiệu quả và chu đáo để mọi người đến trường chúng tôi đều có thể học tiếng Pháp hiệu quả nhất có thể và trong điều kiện tốt nhất.Tất cả các tổ tư vấn quanh các khóa học nhằm mục đích bảo đảm rằng khi đến lớp, đứng trước giáo viên, học viên có thể sẵn sàng về mặt tinh thần và sau đó là tự tin để có thể học tiếng Pháp hiệu quả và đạt được bằng tốt nghiệp đầu tiên bởi vì trong trường của chúng tôi, có những người chưa từng có bằng cấp nào ở nước của họ hoặc ở Pháp. Do đó chứng chỉ tiếng DILF (Diplôme Initial de Langue Française, chứng chỉ tiếng Pháp dành cho người mới bắt đầu) hoặc DELF (Diplôme d'Etudes en Langue Française, bằng tiếng Pháp cơ bản cấp A1) mà chúng tôi giúp họ đạt được, sẽ là bằng tốt nghiệp đầu tiên trong cuộc đời họ. Việc đó sẽ hữu ích trong việc tìm kiếm việc làm và con đường sự nghiệp, đồng thời cũng có tác động tích cực đến sự tự tin, tự chủ của họ”.Thông tư Retailleau tháng 01/2025 thắt chặt yêu cầu về tiếng Pháp để hội nhập không ảnh hưởng đến người có quy chế tị nạn vì được luật pháp quốc tế bảo vệ. Họ sẽ không thể bị trục xuất nếu không đạt đến một trình độ ngôn ngữ yêu cầu. Còn tất cả những người nước ngoài khác sẽ phải chứng minh trình độ tiếng Pháp tương ứng. Chính phủ Pháp nhấn mạnh nhiều nước trên thế giới đã áp dụng yêu cầu trắc nghiệm ngôn ngữ.Ví dụ Cơ quan Di trú và Thị thực Vương quốc Anh (UKVI) chấp nhận bài kiểm tra Secure English Language Tests (SELTs). Tại Canada, người nước ngoài xin thị thực hoặc xin nhập quốc tịch đều phải tham gia Kiểm tra trình độ tiếng Pháp (TCF), gồm bốn bài đánh giá kỹ năng hiểu nói/viết và khả năng diễn đạt nói/viết. Nhật Bản cũng yêu cầu người nước ngoài tham gia Kỳ thi năng lực tiếng Nhật (JLPT), được chia thành năm cấp độ. Đối với người muốn có thẻ thường trú nhân thì cần phải có trình độ N1 và đây là trình độ rất khó đạt được.FUN MOOC : Đại học Kỹ thuật số Pháp là nhóm lợi ích công cộng vận hành nền tảng FUN MOOC.Réseau Alpha : Được thành lập vào năm 2006 bởi hai tình nguyện viên người Pháp, hiệp hội Réseau Alpha giới thiệu chương trình học tiếng Pháp tại Île-de-France và cung cấp nguồn lực cho các tổ chức địa phương đầu tư vào việc học tiếng Pháp. Do đó, mục đích của hội là tạo ra mối liên kết giữa người học tiếng Pháp và những người hỗ trợ người di cư.

TẠP CHÍ KINH TẾ
Phá giá đô la và tái cơ cấu nợ của Mỹ : Kế hoạch còn nguy hiểm hơn chiến tranh thương mại

TẠP CHÍ KINH TẾ

Play Episode Listen Later Apr 15, 2025 9:10


Trong tuần lễ từ ngày 07-13/2025 thị trường chứng khoán toàn cầu trồi sụt thất thường và bị chấn động vi « trận bão thương mại » xuất phát từ thủ đô Washington. Công luận thế giới tập trung vào chiến tranh thương mại không hồi kết giữa Mỹ và Trung Quốc, nhưng « đó mới chỉ là tiền đề cho một chiến lược quy mô hơn, nguy hiểm hơn ». Mang nợ nhiều nhất trên thế giới, Hoa Kỳ muốn hình thành một trật tự mới về tiền tệ và tài chính. RFI mời giáo sư Eric Monnet, trường kinh tế Paris School of Economics giải thích về « chiến thuật nguy hiểm » đó của chính quyền Trump mà mục tiêu sau cùng là « tái cơ cấu núi nợ » 30.000 tỷ đô la của Hoa Kỳ.Mỹ lấn cấn vì núi nợ 30.000 tỷ đô la Đầu tuần trước, lãi suất tín dụng mà Hoa Kỳ phải đi vay đã đột ngột tăng mạnh : lãi suất tín dụng 10 năm « tăng gần nửa điểm » trong vài giờ đồng hồ trong đêm 9-10/04, làm dấy lên viễn cảnh quốc gia mang nợ lớn nhất thế giới phải đối mặt với một « cuộc khủng hoảng niềm tin », thiếu hụt thanh khoản. Nhiều tờ báo tài chính quốc tế nói đến « một làn gió hoảng loạn » đã thổi đến Nhà Trắng trong vài giờ và chính điểm này đã buộc tổng thống Donald Trump phải tạm hoãn cuộc chiến thương mại với toàn cầu (ngoại trừ với Trung Quốc).Hãng tin Mỹ Bloomberg xác nhận hiện tượng một số chủ nợ của Washington « ồ ạt bán đi Treasuries - công trái phiếu » của Hoa Kỳ mà họ đang nắm giữ. Mãi tận Singapore, cơ quan môi giới Lombard Odier cũng nói đến « một cuộc đình công từ phía các chủ nợ cho Hoa Kỳ vay mượn tiền ». Tại Nhà Trắng, các cộng tác viên và cố vấn tài chính, tiền tệ của tổng thống Donal Trump ghi nhận « nhiều hoạt động bất thường, bán đi công trái phiếu của Mỹ ». Hiện tượng này « xuất phát từ châu Á » vào lúc mà Nhật Bản và Trung Quốc là hai chủ nợ nước ngoài lớn nhất của Hoa KỳCùng lúc tỷ giá hối đoái của đô la Mỹ sụt giảm. Tổng thống Donald Trump muốn giữ giá đô la ở mức thấp để thúc đẩy xuất khẩu, hay chính xác hơn là để thu hẹp thâm hụt mậu dịch của nền kinh tế số 1 toàn cầu với rất nhiều các bạn hàng trên thế giới - đứng đầu là Trung Quốc.Vậy thì tại sao Nhà Trắng đã vội lùi bước trên vấn đề thuế quan khi chiến dịch « Ngày Giải Phóng » nước Mỹ của ông Trump mới chỉ vừa có hiệu lực lúc 00 giờ ngày 09/04 ?Trả lời RFI Việt ngữ, giáo sư Eric Monnet, giảng dậy tại trường kinh tế Paris School of Economics, trước hết trở lại với mục tiêu chính của cuộc chiến thương mại Mỹ đang khơi mào với quá nhiều những thông báo ồn ào để rồi cũng Nhà Trắng lại đính chính sau đó hay thay đổi ý kiến vào giờ chót. Eric Monnet : « Thật khó để biết Hoa Kỳ thực sự đang tính toán những gì, nhưng ít nhất chúng ta có thể suy luận mục tiêu chính : Họ muốn có một cán cân thương mại thặng dư. Tức là xuất khẩu nhiều hơn là nhập khẩu. Điều đã được chứng minh trong các phát biểu của Trump, cũng như trong các thống kê ông đã trình bày. Hoa Kỳ muốn chấm dứt tình trạng nhập siêu, chinh phục lại vị trí của một cường quốc thương mại. Thế nhưng Washington tuyệt đối không khuyến khích dân chúng hạn chế mua hàng của nước ngoài mà lại chọn giải pháp trừng phạt các bạn hàng của Mỹ, để cộng đồng quốc tế giảm xuất khẩu vào Mỹ.Có hai vũ khí để giảm tổng kim ngạch xuất khẩu của thế giới vào Hoa Kỳ : một là các hàng rào quan thuế như đã được đề cập đến rất nhiều. Biện pháp thứ hai là phá giá đồng tiền Mỹ so với các đơn vị ngoại tệ khác. Nhưng đến nay biện pháp này chưa được sử dụng cho dù đã được chính quyền Trump nói tới khá nhiều ».Tăng sức hấp dẫn của hàng Mỹ, « dìm hàng ngoại »Việc làm yếu đi đồng đô la đơn giản chỉ làm cho hàng Mỹ rẻ hơn so với hàng của những nơi khác bán sang Hoa Kỳ. Chính quyền Washington qua đó kỳ vọng hàng Mỹ có sức thu hút cao hơn, để có thể xuất khẩu dễ hơn, đồng thời thì hàng nhập vào Hoa Kỳ trở nên đắt đỏ hơn, nên dân Mỹ sẽ chuộng đồ nội địa. Mục tiêu phá giá đồng tiền, hay ít ra là giữ giá đồng đô la ở mức thấp để kích thích xuất khẩu của Mỹ, được coi là « giai đoạn 2 » của một chiến lược « rộng lớn » và nguy hiểm đối với thế giới. Kế hoạch đó do 2 nhân vật chủ xướng. Người thứ nhất là bộ trưởng Tài Chính Scott Bessent và Stephen Miran cố vấn cho ông Trump. Miran hoạt động trong hậu trường. Tháng 11/2024  đã công bố một cặn kẽ những bước để thực hiện điều mà « chiến lược gia » về tiền tệ và tài chính này báo trước sẽ là một « cuộc Big bang ».3 giai đoạn của một cuộc cách mạng tiền tệ Kế hoạch mang tên ông Miran gồm : Ở giai đoạn 1, Mỹ mở một cuộc thương chiến « tàn khốc » đến nỗi, tất cả các đối thủ phải cầu cạnh Washington. Khi đó ở giai đoạn 2, Hoa Kỳ đồng ý nhượng bộ với điều kiện các « chủ nợ » phải bán bớt đồng đô la, qua đó giảm tỷ giá hối đoái của đồng tiền Mỹ. Ở giai đoạn cuối cùng Washington đòi các chủ nợ thay thế công trái phiếu của Mỹ họ đang nắm giữ để bằng những « công trái có giá trị cả trăm năm ».Giai đoạn 3 này mới là mục tiêu sau cùng chiến lược gia tài chính của Donald Trump, Stephen Miran nhắm tới : Đây là giải pháp cho phép « giảm nhẹ gánh nặng nợ nần » của nước Mỹ, giảm bớt lãi suất tín dụng mà hàng năm chính quyền Liên Bang vẫn phải thanh toán cho các chủ nợ nước ngoài mà đứng đầu là Nhật Bản, Trung Quốc và Liên Hiệp Châu Âu.Giáo sư kinh tế Eric Monnet, trường Paris School of Economics phân tích tiếp :Eric Monnet : « Có hai cách để làm giảm giá trị đồng đô la : đầu tiên là nới lỏng chính sách tiền tệ, đòi Ngân Hàng Trung Ương giảm lãi suất chỉ đạo. Và chúng ta đã thấy rằng Trump đang gây áp lực, đặc biệt là qua những phát biểu trên mạng xã hội để Cục Dự Trữ Liên Bang Fed, giảm lãi suất. Cách thứ nhì để giảm giá đồng tiền và đây là kế hoạch thực sự của Stephen Miran. Ông này chủ trương Mỹ đàm phán với những quốc gia đang nắm giữ nhiều đô la, như Châu Âu, Trung Quốc hay Nhật Bản để đạt được một thỏa thuận dẫn đến việc giảm giá trị đồng đô la so với các đồng tiền lớn khác ».Thuế hải quan : vũ khí để mặc cảĐòi các quốc gia khác đến thảo luận với Hoa Kỳ, nhưng đổi lại Mỹ cũng phải nhượng bộ : tức là khi các quốc gia khác đồng ý duy trì một « đồng đô la yếu », họ được lợi gì ?Eric Monnet : « Chính xác là như vậy và cũng vì thế mà chiến lược của Mỹ trước hết là phải dùng đòn thuế hải quan để áp đặt với thế giới luật chơi. Bắt mọi người phải thương thuyết, để rồi sau đó, trong một giai đoạn thứ hai, Hoa Kỳ dùng đòn thuế quan như công cụ đòi các quốc gia khác chấp nhận việc giảm giá trị tỷ giá hối đoái, tức là giảm giá trị đồng đô la.Và đó là điều mà họ gọi là Thỏa Thuận Mar A Lago (dinh thự riêng của Donald Trump ở bang Florida). Cho tới nay thỏa thuận Mar A Lago chưa hiện hữu, đây mới chỉ là một kế hoạch. Ý tưởng ở đây là Trump cũng thực hiện một thỏa thuận, đàm phán về tỷ giá hối đoái tương tự như Thỏa Thuận Plaza hồi năm 1985 đạt được dưới chính quyền của tổng thống Ronald Reagan. Plaza là tên một khách sạn ở New York và cũng chính tại đây Washington và các đối tác đã đồng ý giảm tỷ giá hối đoái của đô la ». Vẫn trong cuộc trả lời dành cho RFI Tiếng Việt hôm 10/04/205 vừa qua, giáo sư Monnet nói đến tính khả thi của kế hoạch mà tổng thống Trump và các cộng tác viên của ông gọi là « Thỏa thuận Mar A Lago ».Eric Monnet : « Kế hoạch này có khả thi hay không, điều đó hoàn toàn phụ thuộc vào tình hình thế giới đến lúc đó, tức là liệu rằng chiến tranh thương mại Mỹ gây nên sẽ làm rối loạn toàn cầu tới mức nào, kinh tế của thế giới có nguy cơ bị xuống dốc quá hay không… Nếu tình hình quá tồi tệ, thì điều đình hạ giá đô la có thể là cánh cửa duy nhất để khôi phục một chút mô hình đa phương trong một thế giới ngày càng hỗn loạn trước mắt, đây là điều có thể xảy ra nhưng không phải là vào thời điểm hiện tại và chắc chắn là không phải theo các điều khoản mà Mỹ đang áp đặt với thế giới như hiện nay. Đương nhiên thỏa thuận quốc để giảm giá đồng đô la sẽ bất lợi cho các quốc gia khác trên thế giới ».Nguy cơ Mỹ không còn làm chủ tình hình Điều khó hiểu ở đây là vào lúc chính quyền Mỹ tìm cách giữ giá đồng đô la thấp so với các ngoại tế khác trên thế giới (euro, franc Thụy Sĩ, yen hay nhân dân tệ…) thế nhưng Nhà Trắng bị đẩy vào thế bất an, khi đồng đô la trượt giá và trước tin dường như Trung Quốc -và có thể là cả Nhật Bản, đang mạnh tay bán ra công trái phiếu của Hoa Kỳ.Giáo sư Eric Monnet thận trọng phân tích về hiện tượng đó :Eric Monnet : « Thực ra hiện tại rất khó để nói chính xác liệu Trung Quốc có bán trái phiếu kho bạc Mỹ hay không. Các dữ liệu trước mắt chưa cho phép tôi khẳng định điều đó. Trái lại, mối đe dọa đó là có thật. Tức là Trung Quốc, cũng như nhiều ngân hàng trung ương khác trên thế giới đang nắm giữ rất nhiều trái phiếu nợ của Mỹ như một khoản dự trữ ngoại tệ. Những quốc gia này hoàn toàn có thể bán ra những công trái đó của Hoa Kỳ, giới hạn dự trữ bằng đô la để đi mua các ngoại tệ khác, có thể là euro chẳng hạn.Đây là kịch bản từ lâu nay Hoa Kỳ đã lo sợ và cũng là lý do tại sao Donald Trump từng dọa nạt thế giới, kể cả Bắc Kinh là nếu mà các quốc gia này bán trái phiếu kho bạc Mỹ thì ông Trump sẽ lại càng tăng thuế hải quan. Nhưng một khi Nhà Trắng đã ấn định những mức thuế hải quan quá cao đi mất rồi, chúng ta tự hỏi điều gì thực sự có thể ngăn cản các quốc gia này bán đô la.Trong đêm 9 rạng sáng 10 tháng 4/2025 (theo giờ Paris) một khối lượng lớn công trái phiếu của Mỹ được bán ra, đô la mất giá. Cùng lúc lãi suất ngân hàng Mỹ phải đi vay tăng mạnh, làm tăng chi phí nợ của Hoa Kỳ. Tuy nhiên đây là con dao hai lưỡi vì trong trường hợp của Trung Quốc, ồ ạt bán đi đô la, tiền Mỹ mất giá, tức là đồng tiền Trung Quốc bị đẩy lên cao. Điều này bất lợi cho xuất khẩu của Trung Quốc do vậy Ngân hàng trung ương đã phải can thiệp tìm cách giữu tỷ giá hối đoái ở mức thấp so với đồng tiền của Hoa Kỳ. Nước cờ đó không có lợi gì cho Bắc Kinh. Nhưng những giao động trong tuần qua cho thấy  chúng ta đã bước vào một thế giới mà ở các bên luôn chủ trương dùng sức mạnh để áp đặt chính sách kinh tế ».Mục tiêu của Mỹ : Phá giá đồng đô la Theo quan niệm của ông trùm tiền tệ đứng trong bóng tối cố vấn cho tổng thống Trump là do quy chế của đơn vị đồng tiền dự trữ và là thước đo lường các luồng thương mại cho toàn cầu mà đô la của Mỹ bị nâng giá một cách « bất công, cướp đi hàng triệu công việc làm của người lao động Hoa Kỳ », thành thử điều đơn giản là Mỹ cần « bắt các nền kinh tế khác trên thế giới đóng góp hay đúng hơn là trả giá khi họ sử dụng đô la như một đơn vị tiền tệ dự trữ ».Một đồng đô la mềm giá tăng sức cạnh tranh của hàng công nghiệp made in USA và sẽ bóp ngạt các đối thủ cạnh tranh của Hoa Kỳ. Trước mắt Thỏa thuận tiền tệ Mar A Lago của chiến lược gia kinh tế Miran vẫn còn là một « kế hoạch » còn đang được hình thành, nhưng đã để lộ rõ những điều như sau : Thứ nhất, chính quyền Trump có khuynh hướng « mặc cả với thế giới bằng sức mạnh » nhưng không chắc sẽ đem lại những kết quả như mong muốn.Thứ hai, như kinh tế gia Nicolas Véron được báo Les Echos (17/03/2025) trích dẫn đã nhận định, chủ trương kết hợp các đòn thuế quan mạnh tay và hù dọa của chính quyền Trump, mới chỉ chưa đầy 100 ngày ở Nhà Trắng, đã hủy hoại hết các mối liên minh gắn chặt siêu cường thương mại và nền kinh tế số 1 toàn cầu với những nước bạn thân thiết nhất như Canada, Mêhicô, Liên Âu và cả nhiều đồng minh của Mỹ ở Châu Á. Chưa biết sẽ có Thỏa Thuận Mar A Lago nào hay không để thay thế Thỏa Thuận Plaza chỉ biết rằng trước mắt, nước Mỹ của Donald Trump không còn nhiều đồng minh.Điểm thứ ba là Hoa Kỳ sẵn sàng thay đổi luật chơi về tài chính và thương mại, khai tử mô hình do chính Washington đã tạo ra, miễn là làm sao có lợi cho nước Mỹ. 

Tạp chí văn hóa
Triều đình Huế qua lăng kính của nghệ sĩ Việt và Pháp cuối thế kỷ 19 - đầu thế kỷ 20

Tạp chí văn hóa

Play Episode Listen Later Apr 11, 2025 9:58


Một hoàng đế Việt Nam bộ hành đến đàn Nam Giao làm lễ tế trời. Một phái bộ Pháp được triều Nguyễn đón tiếp. Chân dung từng thành viên của phái bộ do chánh sứ Phan Thanh Giản dẫn đầu đến Paris đàm phán chuộc lại ba tỉnh miền Tây... Tác giả những hình ảnh quý hiếm này là các họa sĩ và nhiếp ảnh gia người Việt, Pháp và được giới thiệu trong triển lãm “Cái nhìn giao thoa về triều đình Huế” (Regards croisés sur la Cour impériale de Huế), Bảo tàng Quai Branly - Jacques Chirac từ ngày 06/03 đến 30/06/2025. Những nghệ sĩ vô danh ghi lại lịch sửKhông có quy mô lớn, triển lãm giới thiệu đến công chúng bối cảnh sáng tác những tác phẩm đó trong môi trường thuộc địa và triều đình Huế không ngừng thu hút sự tò mò của người Pháp. Được thể hiện qua lăng kính của các nghệ sĩ Pháp, Việt, các tác phẩm được đặt cạnh nhau mà không đối lập nhau để người xem có thể hiểu rõ hơn về động lực, mục đích của từng tác giả. Và đặc biệt hơn nữa, họ đều là những người vô danh.Caroline Herbelin, tiến sĩ lịch sử nghệ thuật, giảng viên Đại học Albany, Mỹ, đồng phụ trách triển lãm với Sarah Ligner - quản lý di sản Bảo tàng Quai Branly - Jacques Chirac, giải thích với RFI Tiếng Việt :  “Mục đích của chúng tôi là trưng bày các tác phẩm có từ trước khi Trường Mỹ thuật Đông Dương thành lập vào năm 1924 đánh dấu sự khởi đầu cho nghệ thuật hiện đại ở Đông Dương. Qua triển lãm nhỏ này, chúng tôi hy vọng người xem sẽ khám phá ra những họa sĩ ít được biết đến như Nguyễn Văn Nhân, Tôn Thất Sa hay Nguyễn Thứ. Chúng tôi biết được đôi chút thông tin về tiểu sử vì họ tham gia vào Hội Những người bạn Cố đô Huế, được thành lập năm 1913 để đề cao di sản văn hóa Huế.Tuy nhiên, hầu hết các tác phẩm được trưng bày đều vô danh. Điều này là do tính chất công việc ban đầu. Những tác phẩm này không phải do các nghệ sĩ - theo định nghĩa phương Tây - tạo ra mà là các công chức hoặc viên chức cấp cao. Họ được đào tạo bài bản về quan chức triều đình, kể cả việc thành thạo thư pháp, hội họa và họ thực hiện những tác phẩm này song song với công việc. Ngoài ra còn có một số tác phẩm có thể được thực hiện bởi các nghệ nhân từ các xưởng chế tác hoàng gia”.Về phía các nghệ sĩ hoặc người Pháp đặt hàng, khó có thể tách bạch sự say mê với nghi lễ quân chủ, sự trân trọng về văn hóa và vẻ đẹp, sự quan tâm tìm tòi tài liệu và mục đích tuyên truyền. Còn người nghệ sĩ Việt Nam đáp ứng mong đợi của người đặt hàng, nhưng không để bị phục tùng. Họ đưa vào đó cách nhìn riêng, diễn giải lại văn hóa của họ thông qua các quy tắc và phong tục mới. Có thể thấy điều này, cũng như sự khác biệt của hội họa truyền thống Việt Nam, trong tác phẩm khổ lớn Lễ tiếp đón quan chức Pháp ở triều đình Huế (Réception de personnalités françaises à la cour de Huế), theo giải thích của Caroline Herbelin :“Điều thú vị là với những tác phẩm có hai kiểu khổ này, người ta thấy được những yếu tố vẫn có trong hội họa dân gian Việt Nam, ví dụ tranh khắc dân gian, khắc chữ phổ biến ở xứ Huế, và đáng chú ý là các vùng phẳng có màu sắc tươi sáng. Tác phẩm “Lễ tiếp đón quan chức Pháp ở triều đình Huế” không sử dụng bóng và hầu như không tạo khối, trái với những gì người ta thấy có trong hội họa châu Âu. Nhưng thú vị nữa là cũng có thể thấy những yếu tố trong hội họa Trung Quốc thời bấy giờ, đặc biệt là cảm hứng từ tranh xuất khẩu của Trung Quốc, từ cuối thế kỷ 18 và được làm riêng cho thị hiếu châu Âu. Do đó có thể thấy trong những tác phẩm ở Việt Nam có điểm tương đồng phần nào, đặc biệt là việc sử dụng phối cảnh, phẳng, khổ hình chữ nhật, vuông dễ vận chuyển, thường được đóng khung để treo cố định trên tường. Những điểm này khác hẳn với những bức tranh cổ điển ở Việt Nam, thường là tranh cuộn theo chiều dọc và chiều ngang, không treo hoặc trưng bày cố định được”.Phá vỡ uy nghi, đưa triều đình đến gần thần dânCác tác phẩm được chia ra làm ba chủ đề trong triển lãm : Nghi lễ và nghi thức ; Quyền lực và phô trương ; Tiếp xúc và hợp tác. Lễ tế trời ở đàn Nam Giao được tái hiện trong tác phẩm “Đoàn rước đến đàn Nam Giao” do Nguyễn Thiện Thủ, đội trưởng lính canh hộ thành, vẽ màu nước, mực Tàu trên giấy vào cuối thế kỷ 19 - đầu thế kỷ 20 là tác phẩm hiếm hoi phác họa cuộc sống, hoạt động của triều đình, một trong những chủ đề thu hút sự hiếu kỳ của người Pháp khi mới tới Việt Nam. Sau này, nhiếp ảnh làm đảo lộn hoàn toàn mối quan hệ giữa thường dân và hoàng đế, triều đình. Theo giải thích của Caroline Herbelin, sự thay đổi này phần nào là do người Pháp sắp đặt :“Cần phải hình dung rằng các buổi lễ, nghi thức là những thời khắc rất quan trọng để khẳng định quyền lực của triều Nguyễn. Đó là thời điểm duy nhất mà một bộ phận dân chúng có thể tiếp xúc, dù là từ rất xa, với hoàng đế và triều đình và phải làm một cách cực kỳ kín đáo, không được phép lại gần, nhất là không được nhìn thẳng.Với những bức ảnh này, điều cấm kỵ bị phá vỡ theo một cách nào đó, nhất là người Pháp cho thấy rõ là họ tìm cách kiểm soát hình ảnh của chế độ quân chủ. Cụ thể là vào năm 1886, Pháp gửi tới Bộ Lễ yêu cầu được chụp bức ảnh đầu tiên của hoàng đế, lúc đó là vua Đồng Khánh. Chúng ta thấy là người Pháp khuyến khích giảm mức độ thiêng liêng về hình ảnh của hoàng đế như thế nào. Mục đích là hiện đại hóa hình ảnh của hoàng đế, đồng thời để Pháp thể hiện rằng họ là người bảo vệ các vị vua nhà Nguyễn”.Khoảng cách giữa hoàng đế và thần dân trong các dịp lễ hội được thu hẹp hơn. Điều này được thấy rõ trong album ảnh “Lễ tế Nam Giao do Bảo Đại, hoàng đế An Nam, chủ trì” của Tang-Vinh năm 1933.“Lễ tế trời ở đàn Nam Giao, một trong những nghi lễ thiêng liêng nhất thời nhà Nguyễn. Qua các bức ảnh, người ta thấy vua Bảo Đại trong từng bước tiến hành buổi lễ này. Điều ngạc nhiên là có thể thấy vua Bảo Đại đi bộ và gần như đứng giữa đám đông, lại là với người châu Âu đi cùng với con nhỏ, v.v. Chúng ta thấy có sự thay đổi thực sự giữa hình tượng một vị vua gần như không bao giờ nhìn thấy được và hình ảnh cho thấy sự giảm mức thiêng liêng về vị thế của hoàng đế, cũng như hình ảnh hiện đại của chế độ quân chủ. Điều thú vị hơn nữa là bộ ảnh này do một nhiếp ảnh gia người Việt, tên là Tang-Vinh (tên được ghi trên sách), thực hiện. Ông là một trong số ít nhiếp ảnh gia người Việt có mặt tại Huế. Vào thời điểm đó, trong những năm 1930, chỉ có ba nhiếp ảnh gia. Và đó cũng là điều chúng tôi muốn thể hiện trong triển lãm nhỏ này, rằng có sự tiếp thu các kỹ thuật châu Âu, nhưng hoàn toàn không phải là thụ động. Người Việt Nam thực sự tiếp thu các kỹ thuật của châu Âu một cách tự nguyện và biến chúng thành của mình”.Triều đình Huế trong lăng kính của nghệ sĩ PhápNgay từ thế kỷ 17, Việt Nam và Pháp đã có những tiếp xúc nghệ thuật đầu tiên nhờ công sức phổ biến kỹ thuật vẽ tranh phương Tây của các nhà truyền giáo. Khách tham quan có thể khám phá một bất ngờ về một vị quan thời Gia Long nhưng là người Pháp Jean-Baptiste Chaigneau (1769-1832). Ông đến Việt Nam năm 1794, tham gia quân đội của vua Gia Long, lấy tên Việt là Nguyễn Văn Thắng và lập gia đình ở Việt Nam. Năm 1805 đã có một bức tranh về vị quan gốc Pháp này. Tranh gốc bị thất lạc nhưng một bản sao được họa sĩ Paul Sarrut tái bản năm 1923 trong Tập san Những người bạn cố đô Huế (Bulletin des Amis du Vieux Huế).Một tài liệu hiếm khác là bộ ảnh về phái đoàn Phan Thanh Giản ở Paris. Theo Caroline Herbelin, tập ảnh do Jacques-Philippe Potteau, thành viên Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Quốc gia Pháp, thực hiện theo yêu cầu của hoàng đế Napoleon III.“Năm 1863, phái đoàn Việt Nam do Phan Thanh Giản dẫn đầu đến Pháp để đàm phán lại Hòa ước Nhâm Tuất (Hiệp ước Sài Gòn 1862). Những bức ảnh này vẫn được lưu giữ tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên, nhờ đó mà có Bảo tàng Quai Branly có nhiều bản sao. Đó là lần đầu tiên người ta chụp ảnh các quan triều đình Việt Nam nhằm mục đích về nhân chủng học. Những bức ảnh đó được lan truyền rộng rãi ở cả châu Âu và Việt Nam”. Cho đến thời điểm đó, chân dung của hoàng đế và các chức sắc cấp cao đều có chức năng đặc biệt và không được phép trưng bày trước công chúng. Nhờ nhiếp ảnh, cảnh vật và cuộc sống trong hoàng cung - vốn không thể hình dung được đối với dân thường - có thể được các nghệ sĩ tái hiện bên ngoài hoàng cung. Nhiếp ảnh đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển hình ảnh về triều đình.Tất cả những tác phẩm trưng bày trong triển lãm “Cái nhìn giao thoa về triều đình Huế” có từ đâu ? Caroline Herbelin giải thích :“Tất cả các tác phẩm đều đến từ bộ sưu tập của Bảo tàng Quai Branly. Chúng đến từ nhiều nguồn khác nhau, từ bộ sưu tập của Bảo tàng Con người (Musée de l'Homme), quỹ triển lãm thuộc địa, bộ sưu tập của Trường Viễn Đông Bác Cổ Pháp. Nhưng điều thú vị là hầu hết các các tác phẩm này có một điểm chung là yếu tố quân sự. Các họa sĩ Pháp, họa sĩ nghiệp dư Bolliand hay Paul Sarrut đều là quân nhân. Còn về phía các tác phẩm Việt Nam, phần lớn chúng đến từ các bộ sưu tập cá nhân của các quân nhân, bởi vì những tác phẩm đó được làm riêng cho người châu Âu”.Tất cả những tác phẩm được trưng bày đều được thống kê trong cơ sở dữ liệu của Bảo tàng Quai Branly và trang web về triển lãm cùng với lời giới thiệu. Người xem có thể truy cập và có thể tìm thấy dưới dạng ảnh số. Triển lãm là bước đầu của một dự án đang được thực hiện. Hai nhà đồng phụ trách Sarah Ligner và Caroline Herbelin hy vọng có thể kết hợp với đồng nghiệp để tổ chức một triển lãm tương tự ở Việt Nam, nơi cũng lưu trữ rất nhiều hình ảnh và để hình về triều đình Huế được lan truyền.

TẠP CHÍ VĂN HÓA
Triều đình Huế qua lăng kính của nghệ sĩ Việt và Pháp cuối thế kỷ 19 - đầu thế kỷ 20

TẠP CHÍ VĂN HÓA

Play Episode Listen Later Apr 11, 2025 9:58


Một hoàng đế Việt Nam bộ hành đến đàn Nam Giao làm lễ tế trời. Một phái bộ Pháp được triều Nguyễn đón tiếp. Chân dung từng thành viên của phái bộ do chánh sứ Phan Thanh Giản dẫn đầu đến Paris đàm phán chuộc lại ba tỉnh miền Tây... Tác giả những hình ảnh quý hiếm này là các họa sĩ và nhiếp ảnh gia người Việt, Pháp và được giới thiệu trong triển lãm “Cái nhìn giao thoa về triều đình Huế” (Regards croisés sur la Cour impériale de Huế), Bảo tàng Quai Branly - Jacques Chirac từ ngày 06/03 đến 30/06/2025. Những nghệ sĩ vô danh ghi lại lịch sửKhông có quy mô lớn, triển lãm giới thiệu đến công chúng bối cảnh sáng tác những tác phẩm đó trong môi trường thuộc địa và triều đình Huế không ngừng thu hút sự tò mò của người Pháp. Được thể hiện qua lăng kính của các nghệ sĩ Pháp, Việt, các tác phẩm được đặt cạnh nhau mà không đối lập nhau để người xem có thể hiểu rõ hơn về động lực, mục đích của từng tác giả. Và đặc biệt hơn nữa, họ đều là những người vô danh.Caroline Herbelin, tiến sĩ lịch sử nghệ thuật, giảng viên Đại học Albany, Mỹ, đồng phụ trách triển lãm với Sarah Ligner - quản lý di sản Bảo tàng Quai Branly - Jacques Chirac, giải thích với RFI Tiếng Việt :  “Mục đích của chúng tôi là trưng bày các tác phẩm có từ trước khi Trường Mỹ thuật Đông Dương thành lập vào năm 1924 đánh dấu sự khởi đầu cho nghệ thuật hiện đại ở Đông Dương. Qua triển lãm nhỏ này, chúng tôi hy vọng người xem sẽ khám phá ra những họa sĩ ít được biết đến như Nguyễn Văn Nhân, Tôn Thất Sa hay Nguyễn Thứ. Chúng tôi biết được đôi chút thông tin về tiểu sử vì họ tham gia vào Hội Những người bạn Cố đô Huế, được thành lập năm 1913 để đề cao di sản văn hóa Huế.Tuy nhiên, hầu hết các tác phẩm được trưng bày đều vô danh. Điều này là do tính chất công việc ban đầu. Những tác phẩm này không phải do các nghệ sĩ - theo định nghĩa phương Tây - tạo ra mà là các công chức hoặc viên chức cấp cao. Họ được đào tạo bài bản về quan chức triều đình, kể cả việc thành thạo thư pháp, hội họa và họ thực hiện những tác phẩm này song song với công việc. Ngoài ra còn có một số tác phẩm có thể được thực hiện bởi các nghệ nhân từ các xưởng chế tác hoàng gia”.Về phía các nghệ sĩ hoặc người Pháp đặt hàng, khó có thể tách bạch sự say mê với nghi lễ quân chủ, sự trân trọng về văn hóa và vẻ đẹp, sự quan tâm tìm tòi tài liệu và mục đích tuyên truyền. Còn người nghệ sĩ Việt Nam đáp ứng mong đợi của người đặt hàng, nhưng không để bị phục tùng. Họ đưa vào đó cách nhìn riêng, diễn giải lại văn hóa của họ thông qua các quy tắc và phong tục mới. Có thể thấy điều này, cũng như sự khác biệt của hội họa truyền thống Việt Nam, trong tác phẩm khổ lớn Lễ tiếp đón quan chức Pháp ở triều đình Huế (Réception de personnalités françaises à la cour de Huế), theo giải thích của Caroline Herbelin :“Điều thú vị là với những tác phẩm có hai kiểu khổ này, người ta thấy được những yếu tố vẫn có trong hội họa dân gian Việt Nam, ví dụ tranh khắc dân gian, khắc chữ phổ biến ở xứ Huế, và đáng chú ý là các vùng phẳng có màu sắc tươi sáng. Tác phẩm “Lễ tiếp đón quan chức Pháp ở triều đình Huế” không sử dụng bóng và hầu như không tạo khối, trái với những gì người ta thấy có trong hội họa châu Âu. Nhưng thú vị nữa là cũng có thể thấy những yếu tố trong hội họa Trung Quốc thời bấy giờ, đặc biệt là cảm hứng từ tranh xuất khẩu của Trung Quốc, từ cuối thế kỷ 18 và được làm riêng cho thị hiếu châu Âu. Do đó có thể thấy trong những tác phẩm ở Việt Nam có điểm tương đồng phần nào, đặc biệt là việc sử dụng phối cảnh, phẳng, khổ hình chữ nhật, vuông dễ vận chuyển, thường được đóng khung để treo cố định trên tường. Những điểm này khác hẳn với những bức tranh cổ điển ở Việt Nam, thường là tranh cuộn theo chiều dọc và chiều ngang, không treo hoặc trưng bày cố định được”.Phá vỡ uy nghi, đưa triều đình đến gần thần dânCác tác phẩm được chia ra làm ba chủ đề trong triển lãm : Nghi lễ và nghi thức ; Quyền lực và phô trương ; Tiếp xúc và hợp tác. Lễ tế trời ở đàn Nam Giao được tái hiện trong tác phẩm “Đoàn rước đến đàn Nam Giao” do Nguyễn Thiện Thủ, đội trưởng lính canh hộ thành, vẽ màu nước, mực Tàu trên giấy vào cuối thế kỷ 19 - đầu thế kỷ 20 là tác phẩm hiếm hoi phác họa cuộc sống, hoạt động của triều đình, một trong những chủ đề thu hút sự hiếu kỳ của người Pháp khi mới tới Việt Nam. Sau này, nhiếp ảnh làm đảo lộn hoàn toàn mối quan hệ giữa thường dân và hoàng đế, triều đình. Theo giải thích của Caroline Herbelin, sự thay đổi này phần nào là do người Pháp sắp đặt :“Cần phải hình dung rằng các buổi lễ, nghi thức là những thời khắc rất quan trọng để khẳng định quyền lực của triều Nguyễn. Đó là thời điểm duy nhất mà một bộ phận dân chúng có thể tiếp xúc, dù là từ rất xa, với hoàng đế và triều đình và phải làm một cách cực kỳ kín đáo, không được phép lại gần, nhất là không được nhìn thẳng.Với những bức ảnh này, điều cấm kỵ bị phá vỡ theo một cách nào đó, nhất là người Pháp cho thấy rõ là họ tìm cách kiểm soát hình ảnh của chế độ quân chủ. Cụ thể là vào năm 1886, Pháp gửi tới Bộ Lễ yêu cầu được chụp bức ảnh đầu tiên của hoàng đế, lúc đó là vua Đồng Khánh. Chúng ta thấy là người Pháp khuyến khích giảm mức độ thiêng liêng về hình ảnh của hoàng đế như thế nào. Mục đích là hiện đại hóa hình ảnh của hoàng đế, đồng thời để Pháp thể hiện rằng họ là người bảo vệ các vị vua nhà Nguyễn”.Khoảng cách giữa hoàng đế và thần dân trong các dịp lễ hội được thu hẹp hơn. Điều này được thấy rõ trong album ảnh “Lễ tế Nam Giao do Bảo Đại, hoàng đế An Nam, chủ trì” của Tang-Vinh năm 1933.“Lễ tế trời ở đàn Nam Giao, một trong những nghi lễ thiêng liêng nhất thời nhà Nguyễn. Qua các bức ảnh, người ta thấy vua Bảo Đại trong từng bước tiến hành buổi lễ này. Điều ngạc nhiên là có thể thấy vua Bảo Đại đi bộ và gần như đứng giữa đám đông, lại là với người châu Âu đi cùng với con nhỏ, v.v. Chúng ta thấy có sự thay đổi thực sự giữa hình tượng một vị vua gần như không bao giờ nhìn thấy được và hình ảnh cho thấy sự giảm mức thiêng liêng về vị thế của hoàng đế, cũng như hình ảnh hiện đại của chế độ quân chủ. Điều thú vị hơn nữa là bộ ảnh này do một nhiếp ảnh gia người Việt, tên là Tang-Vinh (tên được ghi trên sách), thực hiện. Ông là một trong số ít nhiếp ảnh gia người Việt có mặt tại Huế. Vào thời điểm đó, trong những năm 1930, chỉ có ba nhiếp ảnh gia. Và đó cũng là điều chúng tôi muốn thể hiện trong triển lãm nhỏ này, rằng có sự tiếp thu các kỹ thuật châu Âu, nhưng hoàn toàn không phải là thụ động. Người Việt Nam thực sự tiếp thu các kỹ thuật của châu Âu một cách tự nguyện và biến chúng thành của mình”.Triều đình Huế trong lăng kính của nghệ sĩ PhápNgay từ thế kỷ 17, Việt Nam và Pháp đã có những tiếp xúc nghệ thuật đầu tiên nhờ công sức phổ biến kỹ thuật vẽ tranh phương Tây của các nhà truyền giáo. Khách tham quan có thể khám phá một bất ngờ về một vị quan thời Gia Long nhưng là người Pháp Jean-Baptiste Chaigneau (1769-1832). Ông đến Việt Nam năm 1794, tham gia quân đội của vua Gia Long, lấy tên Việt là Nguyễn Văn Thắng và lập gia đình ở Việt Nam. Năm 1805 đã có một bức tranh về vị quan gốc Pháp này. Tranh gốc bị thất lạc nhưng một bản sao được họa sĩ Paul Sarrut tái bản năm 1923 trong Tập san Những người bạn cố đô Huế (Bulletin des Amis du Vieux Huế).Một tài liệu hiếm khác là bộ ảnh về phái đoàn Phan Thanh Giản ở Paris. Theo Caroline Herbelin, tập ảnh do Jacques-Philippe Potteau, thành viên Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Quốc gia Pháp, thực hiện theo yêu cầu của hoàng đế Napoleon III.“Năm 1863, phái đoàn Việt Nam do Phan Thanh Giản dẫn đầu đến Pháp để đàm phán lại Hòa ước Nhâm Tuất (Hiệp ước Sài Gòn 1862). Những bức ảnh này vẫn được lưu giữ tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên, nhờ đó mà có Bảo tàng Quai Branly có nhiều bản sao. Đó là lần đầu tiên người ta chụp ảnh các quan triều đình Việt Nam nhằm mục đích về nhân chủng học. Những bức ảnh đó được lan truyền rộng rãi ở cả châu Âu và Việt Nam”. Cho đến thời điểm đó, chân dung của hoàng đế và các chức sắc cấp cao đều có chức năng đặc biệt và không được phép trưng bày trước công chúng. Nhờ nhiếp ảnh, cảnh vật và cuộc sống trong hoàng cung - vốn không thể hình dung được đối với dân thường - có thể được các nghệ sĩ tái hiện bên ngoài hoàng cung. Nhiếp ảnh đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển hình ảnh về triều đình.Tất cả những tác phẩm trưng bày trong triển lãm “Cái nhìn giao thoa về triều đình Huế” có từ đâu ? Caroline Herbelin giải thích :“Tất cả các tác phẩm đều đến từ bộ sưu tập của Bảo tàng Quai Branly. Chúng đến từ nhiều nguồn khác nhau, từ bộ sưu tập của Bảo tàng Con người (Musée de l'Homme), quỹ triển lãm thuộc địa, bộ sưu tập của Trường Viễn Đông Bác Cổ Pháp. Nhưng điều thú vị là hầu hết các các tác phẩm này có một điểm chung là yếu tố quân sự. Các họa sĩ Pháp, họa sĩ nghiệp dư Bolliand hay Paul Sarrut đều là quân nhân. Còn về phía các tác phẩm Việt Nam, phần lớn chúng đến từ các bộ sưu tập cá nhân của các quân nhân, bởi vì những tác phẩm đó được làm riêng cho người châu Âu”.Tất cả những tác phẩm được trưng bày đều được thống kê trong cơ sở dữ liệu của Bảo tàng Quai Branly và trang web về triển lãm cùng với lời giới thiệu. Người xem có thể truy cập và có thể tìm thấy dưới dạng ảnh số. Triển lãm là bước đầu của một dự án đang được thực hiện. Hai nhà đồng phụ trách Sarah Ligner và Caroline Herbelin hy vọng có thể kết hợp với đồng nghiệp để tổ chức một triển lãm tương tự ở Việt Nam, nơi cũng lưu trữ rất nhiều hình ảnh và để hình về triều đình Huế được lan truyền.

TẠP CHÍ VIỆT NAM
Việt Nam : “Bạn” hay “thù” trong chính sách đánh thuế của Trump ?

TẠP CHÍ VIỆT NAM

Play Episode Listen Later Apr 7, 2025 9:38


Ngày 02/04/2025, tổng thống Donald Trump tuyên bố “giải phóng” nước Mỹ khỏi 50 năm bị cả thế giới lừa đảo. Ông cáo buộc : “Bạn của chúng ta còn tệ hơn cả kẻ thù của chúng ta”. Việt Nam được ông Trump đánh giá là “nước đàm phán tài ba” và ông “thích đất nước này” nhưng vẫn quyết định đánh thuế 46%, chỉ một nửa mức 90% mà Việt Nam đánh vào hàng Mỹ theo tính toán của Nhà Trắng. Việt Nam nằm trong nhóm các nước bị áp mức thuế cao nhất, cùng với Trung Quốc, Cam Bốt, Lào, Indonesia, Miến Điện. Theo một số chuyên gia, được trang VnExpress trích dẫn ngày 03/04, các ngành có tỷ trọng xuất cao sang Mỹ cũng là các nhóm chịu tác động lớn từ mức thuế 46% : thủy sản, nhựa, cao su, gỗ, nội thất, giấy bột, dệt may, giày dép, máy móc, thiết bị, linh kiện, điện tử...Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam và hoạt động xuất khẩu chiếm đến đến 85% GDP đất nước. Tại sao Việt Nam lại bị áp mức thuế cao 46% ? Nền kinh tế và sức cạnh tranh của Việt Nam sẽ bị tác động lớn đến mức nào ? Việt Nam có thể thuyết phục được chính quyền Trump xem xét lại mức thuế ?RFI Tiếng Việt đặt câu hỏi với ông Hubert Testard, chuyên gia về châu Á và các thách thức kinh tế quốc tế, tổng biên tập báo mạng Asialyst chuyên về châu Á.RFI : Ngày 02/04/2025, tổng thống Mỹ Donald Trump công bố áp dụng thuế đối ứng với 180 nước trên thế giới cùng với biểu thuế đánh vào mỗi nước. Tỷ lệ này được tính như thế nào ?Hubert Testard : Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ - USTR đã công bố một tài liệu giải thích cách họ thực hiện tính toán. Đây là một tài liệu phức tạp với nhiều phương trình nên mọi thứ không thực sự rõ ràng. Nhưng điểm nổi bật trong tài liệu này là USTR không chỉ tính đến sự chênh lệch về thuế quan giữa các nước mà còn tính đến tầm quan trọng của thương mại song phương và giá cả liên quan đến hàng nhập khẩu Mỹ. Có nghĩa là họ cũng nghiên cứu xem mức thuế quan của mỗi nước làm giảm lượng hàng nhập khẩu từ Hoa Kỳ bao nhiêu. Cho nên đây là phép tính khá phức tạp.Tôi cho rằng những tính toán đó rất tùy tiện vì nó bao gồm cả những đánh giá về các biện pháp phi thuế quan mà về bản chất là rất phức tạp. Ví dụ, nếu một quốc gia có những yêu cầu khá cao về an toàn thực phẩm, như trường hợp của Úc, đất nước rất khắt khe về nhập khẩu nông sản vì lý do an toàn, còn Hoa Kỳ thì coi đó là một trở ngại, sau đó quy đổi thành thuế quan. Cho nên, trên thực tế, quyết định đó rất võ đoán.RFI : Tổng thống Trump áp mức thuế 46% đối với sản phẩm của Việt Nam. Nên giải thích như thế nào về mức thuế cao như vậy đối với Việt Nam ?Hubert Testard : Thông thường mức chênh lệch trung bình về thuế quan giữa Việt Nam và Hoa Kỳ không quá cao. Và trên thực tế, thuế trung bình của Việt Nam thấp hơn một chút so với thuế của Mỹ. Trường hợp này không đúng với một số sản phẩm, ví dụ ô tô hoặc nông phẩm mà Việt Nam áp dụng khá nhiều loại thuế hải quan. Nhưng thuế hải quan của Việt Nam nhìn chung không quá cao.Vậy phải giải thích thế nào về tỉ lệ 46% ? Tôi cho là chủ yếu do khối lượng xuất khẩu lớn của Việt Nam sang Mỹ và quy mô thặng dư thương mại của Việt Nam. Có nghĩa là Việt Nam mua rất ít sản phẩm Mỹ nhưng lại bán rất nhiều cho Hoa Kỳ. Và đó là lý do tại sao Việt Nam bị đánh thuế rất nặng. Tổng thống Trump nói đến thuế đối ứng nhưng thực ra, lập luận của chính quyền Mỹ chủ yếu dựa trên tầm mức trao đổi thương mại và quy mô của thâm hụt thương mại.Đọc thêmTăng nhập hàng Mỹ, vận động hành lang : Việt Nam tháo gỡ nguy cơ đánh thuế của TT TrumpRFI : Ngoài ra, liệu yếu tố Trung Quốc có nằm trong quyết định áp mức thuế cao như vậy đối với Việt Nam không ? Một số nước Đông Nam Á cũng bị áp thuế cao như Việt Nam có phải do là điểm trung chuyển để tái xuất hàng hóa Trung Quốc ?Hubert Testard : Cũng có thể là có vai trò nào đó. Nhưng tôi không cho đó là yếu tố chính bởi vì không phải tất cả hàng Việt Nam xuất khẩu đều là hàng Trung Quốc đội lốt. Có rất nhiều mặt hàng xuất khẩu được sản xuất từ ​​các nhà máy do Hàn Quốc, Nhật Bản thành lập hoặc của nhiều nước khác và cũng từ các nhà máy của Việt Nam.Tôi không nghĩ Trung Quốc là yếu tố chính mà do thực tế là Việt Nam có thặng dư rất lớn với Hoa Kỳ. Việt Nam là nước đứng thứ 3 trên thế giới có thặng dư thương lớn với Mỹ và đó là lý do chính khiến Việt Nam bị ảnh hưởng nặng nề.RFI : Trước khi tổng thống Trump công bố loạt thuế mới, đã có thông tin là một phái đoàn Việt Nam sẽ tới Hoa Kỳ ngay cuối tuần, từ ngày 06/04. Hai hãng hàng không Vietnam Airlines và Vietjet sẽ gặp Boeing còn phó thủ tướng Hồ Đức Phớc tới Washington. Việt Nam có thể đàm phán như thế nào với chính quyền Trump ?Hubert Testard : Việt Nam đã có những biện pháp về hàng xuất khẩu của Mỹ, như giảm thuế quan đối với khí tự nhiên hóa lỏng, ô tô. Việt Nam đã có nhiều động thái nhưng chưa có tác động gì cho đến nay và vẫn chưa thay đổi được điều gì. Vậy điều này được hiểu như thế nào ? Có khả năng là chính quyền Trump sẽ yêu cầu nhân nhượng nhiều hơn và giải thích với phái đoàn Việt Nam rằng như vậy là chưa đủ và Hà Nội cần phải làm nhiều hơn nữa để thay đổi tình hình. Vì vậy, sẽ còn phải chờ vào giai đoạn đàm phán.Xin nhắc lại là vào năm 2018, trong nhiệm kỳ đầu tiên của chính quyền Trump, chính phủ Mỹ đã ban hành nhiều loại thuế quan, nhưng chủ yếu đánh vào các sản phẩm thép, nhôm và một số mặt hàng tiêu dùng. Trong thời gian đầu, tất cả đều bị đánh thuế. Tiếp theo, trong giai đoạn thứ hai, ông Trump đã đàm phán nhượng bộ và miễn trừ cho từng quốc gia. Hầu hết các nước được hưởng biện pháp này, ngoại trừ Trung Quốc.Đọc thêmTT Mỹ Donald Trump thông báo đánh thuế 25 % nhôm và thép nhập khẩuVì vậy, tôi nghĩ rằng tất cả các nước đều hy vọng rằng tiến trình tương tự có thể sẽ diễn ra. Các cuộc đàm phán sẽ dẫn đến kết quả. Nhưng hiện giờ, tiêu chuẩn đặt ra cao hơn nhiều so với trước đây. Mức thuế quan 10% đã được quyết định áp dụng cho toàn thế giới, ngay cả Úc, Anh, Singapore… chẳng hạn cũng chịu mức thuế 10%. Cho nên, theo tôi, mức thuế hải quan 10% sẽ được giữ nguyên bởi vì đó là số tiền mà chính quyền Trump muốn thu hồi (thâm hụt thương mại của Mỹ năm 2024 là 1.200 tỷ đô la) để có thể tài trợ cho việc cắt giảm thuế. Sau đó là phần có thể thương lượng. Và hiện giờ, rất khó để có thể đoán chuyện gì sẽ xảy ra về phần có thể thương lượng được này.Vấn đề hiện nay là Hoa Kỳ sẽ phải đàm phán với không biết bao nhiêu nước. Tôi cho là khả năng đàm phán của USTR không phải là vô hạn, cho nên họ có thể sẽ chọn từng quốc gia một và việc này sẽ mất thời gian. Do đó, trong thời gian đầu, các mức thuế trên 10% vẫn được áp dụng từ ngày 09/04. Tình trạng này dự kiến ​​sẽ kéo dài trong một thời gian.RFI : Mức thuế suất rất cao mà Mỹ áp dụng đối với Việt Nam có tác động đến khả năng cạnh tranh của Việt Nam so với các nước khác ở Đông Nam Á ?Hubert Testard : Có. Tác động đầu tiên, theo tôi, sẽ là về kinh tế khi chúng ta biết rằng xuất khẩu sang Mỹ chiếm 25% GDP của Việt Nam. Cú sốc sẽ rất dữ dội, xuất khẩu sẽ giảm mạnh. Vì vậy, GDP của Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng. Có thể thấy tác động đầu tiên sẽ là một cú sốc kinh tế, chắc chắn sẽ rất lớn đối với trường hợp của Việt Nam.Thứ hai, xét về mặt cạnh tranh, vấn đề này khá phức tạp vì mỗi nước bị áp mức thuế khác nhau. So với Trung Quốc thì không có thay đổi nhiều vì mức thuế mà Mỹ áp dụng với Việt Nam là tương đương với Trung Quốc. Tháng 03/2025, Trung Quốc đã bị đánh thuế 20%, cho nên với mức thuế bổ sung 34% thì Trung Quốc đang chịu hơn 50%. Do đó, Việt Nam so với Trung Quốc thì không có cú sốc cạnh tranh nào.Đọc thêmViệt Nam sẵn sàng nhập thêm nông sản Mỹ để đối phó với chính sách thuế quan mới của TT TrumpTuy nhiên, so với các nước khác thì sức cạnh tranh của Việt Nam sẽ bị tác động. Ví dụ trong ngành dệt may, vải sợi, một số nước như Ấn Độ, Bangladesh có mức thuế thấp hơn đáng kể so với Việt Nam. Vì vậy có thể có một số tác động về việc điều chuyển hàng xuất khẩu từ nước này sang nước khác. Những công ty lớn như Nike có thể điều chỉnh lại một chút cơ sở công nghiệp của họ trong khu vực, nhưng việc này cũng cần thời gian. Tôi cũng không chắc là họ sẽ sớm tiến hành vì trước tiên họ sẽ xem xét liệu mỗi nước có thể đàm phán được điều gì.RFI Tiếng Việt xin chân thành cảm ơn chuyên gia Hubert Testard, tổng biên tập báo mạng Asialyst chuyên về châu Á.Việt Nam dưới sức ép đàm phán với “đối tác chiến lược toàn diện” MỹNgay sau tổng thống Trump thông báo biểu thuế, chính phủ Việt Nam lập tổ phản ứng nhanh, vừa trấn an công luận, vừa ghi nhận ý kiến từ doanh nghiệp, nhất là những đơn vị xuất khẩu lớn. Hai ngày sau, ngày 04/04, tổng bí thư Tô Lâm điện đàm với tổng thống Mỹ Donald Trump. Cuộc điện đàm được ông Trump đánh giá trên mang Truth Social là “rất hiệu quả” và “Việt Nam muốn cắt giảm thuế quan (đối với hàng nhập khẩu Mỹ) xuống 0% nếu họ có thể đạt được thỏa thuận với Hoa Kỳ”.Truyền thông trong nước đánh giá đây là “bước đi đúng đắn và thông minh” vì “Việt Nam không chỉ tránh đối đầu với chính quyền tổng thống Trump”. “Bước đi này (hy vọng) giúp duy trì xuất khẩu sang Mỹ - thị trường lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch khoảng 136 tỷ đô la năm 2024 - đồng thời mở đường cho hàng hóa Mỹ, đặc biệt là nông sản và công nghệ, vào Việt Nam với giá cạnh tranh hơn”.Đọc thêmHà Nội muốn Mỹ tăng cường đầu tư vào các ngành công nghệ cao ở Việt NamTuy nhiên, quyết định nằm trong tay chính quyền tổng thống Trump. Nhiệm vụ thuyết phục người đứng đầu Nhà Trắng được giao cho phó thủ tướng Hồ Đức Phớc, đến Mỹ công tác từ 06-14/04. Nếu bị đánh thuế 46%, GDP của Việt Nam sẽ bị mất 8%, theo thẩm định của công ty Bảo Minh - BMI, được Reuters trích dẫn ngày 06/04. Và nếu bị áp mức thuế thấp nhất là 10%, GDP của Việt Nam sẽ bị mất 0,85%. Về lâu dài, chính phủ, cũng như giới chuyên gia cho rằng Việt Nam cần “mở rộng, đa dạng sản phẩm, chuỗi cung ứng, thúc đẩy và khai thác thị trường nội địa hóa”. Theo thủ tướng Phạm Minh Chính, cú sốc lần này cũng “là cơ hội cơ cấu lại nền kinh tế theo hướng phát triển nhanh nhưng bền vững, dựa vào công nghệ, đổi mới sáng tạo” và hướng đến những thị trường xuất khẩu mới.

Tạp chí Việt Nam
Việt Nam : “Bạn” hay “thù” trong chính sách đánh thuế của Trump ?

Tạp chí Việt Nam

Play Episode Listen Later Apr 7, 2025 9:38


Ngày 02/04/2025, tổng thống Donald Trump tuyên bố “giải phóng” nước Mỹ khỏi 50 năm bị cả thế giới lừa đảo. Ông cáo buộc : “Bạn của chúng ta còn tệ hơn cả kẻ thù của chúng ta”. Việt Nam được ông Trump đánh giá là “nước đàm phán tài ba” và ông “thích đất nước này” nhưng vẫn quyết định đánh thuế 46%, chỉ một nửa mức 90% mà Việt Nam đánh vào hàng Mỹ theo tính toán của Nhà Trắng. Việt Nam nằm trong nhóm các nước bị áp mức thuế cao nhất, cùng với Trung Quốc, Cam Bốt, Lào, Indonesia, Miến Điện. Theo một số chuyên gia, được trang VnExpress trích dẫn ngày 03/04, các ngành có tỷ trọng xuất cao sang Mỹ cũng là các nhóm chịu tác động lớn từ mức thuế 46% : thủy sản, nhựa, cao su, gỗ, nội thất, giấy bột, dệt may, giày dép, máy móc, thiết bị, linh kiện, điện tử...Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam và hoạt động xuất khẩu chiếm đến đến 85% GDP đất nước. Tại sao Việt Nam lại bị áp mức thuế cao 46% ? Nền kinh tế và sức cạnh tranh của Việt Nam sẽ bị tác động lớn đến mức nào ? Việt Nam có thể thuyết phục được chính quyền Trump xem xét lại mức thuế ?RFI Tiếng Việt đặt câu hỏi với ông Hubert Testard, chuyên gia về châu Á và các thách thức kinh tế quốc tế, tổng biên tập báo mạng Asialyst chuyên về châu Á.RFI : Ngày 02/04/2025, tổng thống Mỹ Donald Trump công bố áp dụng thuế đối ứng với 180 nước trên thế giới cùng với biểu thuế đánh vào mỗi nước. Tỷ lệ này được tính như thế nào ?Hubert Testard : Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ - USTR đã công bố một tài liệu giải thích cách họ thực hiện tính toán. Đây là một tài liệu phức tạp với nhiều phương trình nên mọi thứ không thực sự rõ ràng. Nhưng điểm nổi bật trong tài liệu này là USTR không chỉ tính đến sự chênh lệch về thuế quan giữa các nước mà còn tính đến tầm quan trọng của thương mại song phương và giá cả liên quan đến hàng nhập khẩu Mỹ. Có nghĩa là họ cũng nghiên cứu xem mức thuế quan của mỗi nước làm giảm lượng hàng nhập khẩu từ Hoa Kỳ bao nhiêu. Cho nên đây là phép tính khá phức tạp.Tôi cho rằng những tính toán đó rất tùy tiện vì nó bao gồm cả những đánh giá về các biện pháp phi thuế quan mà về bản chất là rất phức tạp. Ví dụ, nếu một quốc gia có những yêu cầu khá cao về an toàn thực phẩm, như trường hợp của Úc, đất nước rất khắt khe về nhập khẩu nông sản vì lý do an toàn, còn Hoa Kỳ thì coi đó là một trở ngại, sau đó quy đổi thành thuế quan. Cho nên, trên thực tế, quyết định đó rất võ đoán.RFI : Tổng thống Trump áp mức thuế 46% đối với sản phẩm của Việt Nam. Nên giải thích như thế nào về mức thuế cao như vậy đối với Việt Nam ?Hubert Testard : Thông thường mức chênh lệch trung bình về thuế quan giữa Việt Nam và Hoa Kỳ không quá cao. Và trên thực tế, thuế trung bình của Việt Nam thấp hơn một chút so với thuế của Mỹ. Trường hợp này không đúng với một số sản phẩm, ví dụ ô tô hoặc nông phẩm mà Việt Nam áp dụng khá nhiều loại thuế hải quan. Nhưng thuế hải quan của Việt Nam nhìn chung không quá cao.Vậy phải giải thích thế nào về tỉ lệ 46% ? Tôi cho là chủ yếu do khối lượng xuất khẩu lớn của Việt Nam sang Mỹ và quy mô thặng dư thương mại của Việt Nam. Có nghĩa là Việt Nam mua rất ít sản phẩm Mỹ nhưng lại bán rất nhiều cho Hoa Kỳ. Và đó là lý do tại sao Việt Nam bị đánh thuế rất nặng. Tổng thống Trump nói đến thuế đối ứng nhưng thực ra, lập luận của chính quyền Mỹ chủ yếu dựa trên tầm mức trao đổi thương mại và quy mô của thâm hụt thương mại.Đọc thêmTăng nhập hàng Mỹ, vận động hành lang : Việt Nam tháo gỡ nguy cơ đánh thuế của TT TrumpRFI : Ngoài ra, liệu yếu tố Trung Quốc có nằm trong quyết định áp mức thuế cao như vậy đối với Việt Nam không ? Một số nước Đông Nam Á cũng bị áp thuế cao như Việt Nam có phải do là điểm trung chuyển để tái xuất hàng hóa Trung Quốc ?Hubert Testard : Cũng có thể là có vai trò nào đó. Nhưng tôi không cho đó là yếu tố chính bởi vì không phải tất cả hàng Việt Nam xuất khẩu đều là hàng Trung Quốc đội lốt. Có rất nhiều mặt hàng xuất khẩu được sản xuất từ ​​các nhà máy do Hàn Quốc, Nhật Bản thành lập hoặc của nhiều nước khác và cũng từ các nhà máy của Việt Nam.Tôi không nghĩ Trung Quốc là yếu tố chính mà do thực tế là Việt Nam có thặng dư rất lớn với Hoa Kỳ. Việt Nam là nước đứng thứ 3 trên thế giới có thặng dư thương lớn với Mỹ và đó là lý do chính khiến Việt Nam bị ảnh hưởng nặng nề.RFI : Trước khi tổng thống Trump công bố loạt thuế mới, đã có thông tin là một phái đoàn Việt Nam sẽ tới Hoa Kỳ ngay cuối tuần, từ ngày 06/04. Hai hãng hàng không Vietnam Airlines và Vietjet sẽ gặp Boeing còn phó thủ tướng Hồ Đức Phớc tới Washington. Việt Nam có thể đàm phán như thế nào với chính quyền Trump ?Hubert Testard : Việt Nam đã có những biện pháp về hàng xuất khẩu của Mỹ, như giảm thuế quan đối với khí tự nhiên hóa lỏng, ô tô. Việt Nam đã có nhiều động thái nhưng chưa có tác động gì cho đến nay và vẫn chưa thay đổi được điều gì. Vậy điều này được hiểu như thế nào ? Có khả năng là chính quyền Trump sẽ yêu cầu nhân nhượng nhiều hơn và giải thích với phái đoàn Việt Nam rằng như vậy là chưa đủ và Hà Nội cần phải làm nhiều hơn nữa để thay đổi tình hình. Vì vậy, sẽ còn phải chờ vào giai đoạn đàm phán.Xin nhắc lại là vào năm 2018, trong nhiệm kỳ đầu tiên của chính quyền Trump, chính phủ Mỹ đã ban hành nhiều loại thuế quan, nhưng chủ yếu đánh vào các sản phẩm thép, nhôm và một số mặt hàng tiêu dùng. Trong thời gian đầu, tất cả đều bị đánh thuế. Tiếp theo, trong giai đoạn thứ hai, ông Trump đã đàm phán nhượng bộ và miễn trừ cho từng quốc gia. Hầu hết các nước được hưởng biện pháp này, ngoại trừ Trung Quốc.Đọc thêmTT Mỹ Donald Trump thông báo đánh thuế 25 % nhôm và thép nhập khẩuVì vậy, tôi nghĩ rằng tất cả các nước đều hy vọng rằng tiến trình tương tự có thể sẽ diễn ra. Các cuộc đàm phán sẽ dẫn đến kết quả. Nhưng hiện giờ, tiêu chuẩn đặt ra cao hơn nhiều so với trước đây. Mức thuế quan 10% đã được quyết định áp dụng cho toàn thế giới, ngay cả Úc, Anh, Singapore… chẳng hạn cũng chịu mức thuế 10%. Cho nên, theo tôi, mức thuế hải quan 10% sẽ được giữ nguyên bởi vì đó là số tiền mà chính quyền Trump muốn thu hồi (thâm hụt thương mại của Mỹ năm 2024 là 1.200 tỷ đô la) để có thể tài trợ cho việc cắt giảm thuế. Sau đó là phần có thể thương lượng. Và hiện giờ, rất khó để có thể đoán chuyện gì sẽ xảy ra về phần có thể thương lượng được này.Vấn đề hiện nay là Hoa Kỳ sẽ phải đàm phán với không biết bao nhiêu nước. Tôi cho là khả năng đàm phán của USTR không phải là vô hạn, cho nên họ có thể sẽ chọn từng quốc gia một và việc này sẽ mất thời gian. Do đó, trong thời gian đầu, các mức thuế trên 10% vẫn được áp dụng từ ngày 09/04. Tình trạng này dự kiến ​​sẽ kéo dài trong một thời gian.RFI : Mức thuế suất rất cao mà Mỹ áp dụng đối với Việt Nam có tác động đến khả năng cạnh tranh của Việt Nam so với các nước khác ở Đông Nam Á ?Hubert Testard : Có. Tác động đầu tiên, theo tôi, sẽ là về kinh tế khi chúng ta biết rằng xuất khẩu sang Mỹ chiếm 25% GDP của Việt Nam. Cú sốc sẽ rất dữ dội, xuất khẩu sẽ giảm mạnh. Vì vậy, GDP của Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng. Có thể thấy tác động đầu tiên sẽ là một cú sốc kinh tế, chắc chắn sẽ rất lớn đối với trường hợp của Việt Nam.Thứ hai, xét về mặt cạnh tranh, vấn đề này khá phức tạp vì mỗi nước bị áp mức thuế khác nhau. So với Trung Quốc thì không có thay đổi nhiều vì mức thuế mà Mỹ áp dụng với Việt Nam là tương đương với Trung Quốc. Tháng 03/2025, Trung Quốc đã bị đánh thuế 20%, cho nên với mức thuế bổ sung 34% thì Trung Quốc đang chịu hơn 50%. Do đó, Việt Nam so với Trung Quốc thì không có cú sốc cạnh tranh nào.Đọc thêmViệt Nam sẵn sàng nhập thêm nông sản Mỹ để đối phó với chính sách thuế quan mới của TT TrumpTuy nhiên, so với các nước khác thì sức cạnh tranh của Việt Nam sẽ bị tác động. Ví dụ trong ngành dệt may, vải sợi, một số nước như Ấn Độ, Bangladesh có mức thuế thấp hơn đáng kể so với Việt Nam. Vì vậy có thể có một số tác động về việc điều chuyển hàng xuất khẩu từ nước này sang nước khác. Những công ty lớn như Nike có thể điều chỉnh lại một chút cơ sở công nghiệp của họ trong khu vực, nhưng việc này cũng cần thời gian. Tôi cũng không chắc là họ sẽ sớm tiến hành vì trước tiên họ sẽ xem xét liệu mỗi nước có thể đàm phán được điều gì.RFI Tiếng Việt xin chân thành cảm ơn chuyên gia Hubert Testard, tổng biên tập báo mạng Asialyst chuyên về châu Á.Việt Nam dưới sức ép đàm phán với “đối tác chiến lược toàn diện” MỹNgay sau tổng thống Trump thông báo biểu thuế, chính phủ Việt Nam lập tổ phản ứng nhanh, vừa trấn an công luận, vừa ghi nhận ý kiến từ doanh nghiệp, nhất là những đơn vị xuất khẩu lớn. Hai ngày sau, ngày 04/04, tổng bí thư Tô Lâm điện đàm với tổng thống Mỹ Donald Trump. Cuộc điện đàm được ông Trump đánh giá trên mang Truth Social là “rất hiệu quả” và “Việt Nam muốn cắt giảm thuế quan (đối với hàng nhập khẩu Mỹ) xuống 0% nếu họ có thể đạt được thỏa thuận với Hoa Kỳ”.Truyền thông trong nước đánh giá đây là “bước đi đúng đắn và thông minh” vì “Việt Nam không chỉ tránh đối đầu với chính quyền tổng thống Trump”. “Bước đi này (hy vọng) giúp duy trì xuất khẩu sang Mỹ - thị trường lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch khoảng 136 tỷ đô la năm 2024 - đồng thời mở đường cho hàng hóa Mỹ, đặc biệt là nông sản và công nghệ, vào Việt Nam với giá cạnh tranh hơn”.Đọc thêmHà Nội muốn Mỹ tăng cường đầu tư vào các ngành công nghệ cao ở Việt NamTuy nhiên, quyết định nằm trong tay chính quyền tổng thống Trump. Nhiệm vụ thuyết phục người đứng đầu Nhà Trắng được giao cho phó thủ tướng Hồ Đức Phớc, đến Mỹ công tác từ 06-14/04. Nếu bị đánh thuế 46%, GDP của Việt Nam sẽ bị mất 8%, theo thẩm định của công ty Bảo Minh - BMI, được Reuters trích dẫn ngày 06/04. Và nếu bị áp mức thuế thấp nhất là 10%, GDP của Việt Nam sẽ bị mất 0,85%. Về lâu dài, chính phủ, cũng như giới chuyên gia cho rằng Việt Nam cần “mở rộng, đa dạng sản phẩm, chuỗi cung ứng, thúc đẩy và khai thác thị trường nội địa hóa”. Theo thủ tướng Phạm Minh Chính, cú sốc lần này cũng “là cơ hội cơ cấu lại nền kinh tế theo hướng phát triển nhanh nhưng bền vững, dựa vào công nghệ, đổi mới sáng tạo” và hướng đến những thị trường xuất khẩu mới.

TẠP CHÍ XÃ HỘI
Chống di dân bất hợp pháp : Pháp thắt chặt điều kiện nhập cư và quá trình hội nhập

TẠP CHÍ XÃ HỘI

Play Episode Listen Later Apr 4, 2025 9:19


Pháp thắt chặt kiểm soát tình trạng nhập cư bất hợp pháp và nhập cư nói chung sau nhiều vụ giết người, khủng bố mà thủ phạm là người nhập cư bất hợp pháp và là đối tượng bị trục xuất. Theo thông tư về “cho phép lưu trú đặc biệt” được bộ trưởng Nội Vụ Bruno Retailleau công bố ngày 24/01/2025, để được hợp thức hóa giấy tờ, người nhập cư bất hợp pháp phải chứng minh sống ở Pháp 7 năm thay vì 5 năm như trước, có việc làm và chứng chỉ tiếng Pháp theo yêu cầu. Bản hướng dẫn dài 3 trang gửi đến các tỉnh trưởng, nhấn mạnh : “Việc cho phép lưu trú đặc biệt (AES) dành cho người nhập cư bất hợp pháp phải đáp ứng các điều kiện nghiêm ngặt theo quy định của pháp luật. AES không phải là con đường thông thường để nhập cư và được quyền cư trú”. Cụ thể, thông tư tập trung hai mục tiêu chính : thắt chặt điều kiện về hợp pháp hóa giấy tờ đối với người nhập cư bất hợp pháp ; tăng cường yêu cầu hòa nhập vào xã hội, trong đó có đòi hỏi về trình độ ngôn ngữ.Hợp thức hóa theo tiêu chí lao độngỞ điểm thứ nhất, thông tư yêu cầu các tỉnh trưởng tập trung hợp thức hóa giấy tờ cho lao động nhập cư trong các ngành nghề thiếu nhân lực, trái ngược với việc hợp thức hóa giấy tờ theo diện cá nhân và đoàn tụ gia đình tại Pháp, cho đến nay vẫn được ưu tiên và chiếm đa số. Đối với các đối tượng khác, điều kiện cho phép lưu trú bị thắt chặt hơn nhiều.Thực ra, việc hợp thức hóa giấy tờ cho nhân viên các ngành thiếu lao động đã được quy định trong Luật Di trú ngày 26/01/2024, gồm ba điều kiện chính : sống tại Pháp 3 năm, có thâm niên 12 tháng làm việc và làm một trong các nghề thiếu lao động được ghi trong danh sách ban hành theo sắc lệnh. Tuy nhiên, vẫn trong các ngành nghề thiếu lao động, một người nhập cư bất hợp pháp “làm chui” sẽ phải đáp ứng yêu cầu “sống tại Pháp 7 năm”, thay vì 5 năm như hiện nay.Đọc thêmPháp trù tính nhập cư lao động đối với những ngành nghề thiếu nhân côngTrả lời RFI Tiếng Việt, ông Felix Guyon, đại diện của THOT, trường dạy tiếng Pháp cho người tị nạn và người xin tị nạn, vùng Ile-de-France (Paris và vùng phụ cận), đánh giá :“Thông tư Valls (bộ trưởng Nội Vụ 2012-2014) có giá trị cho đến tháng 01/2025, đòi hỏi lao động nhập cư bất hợp pháp phải chứng minh sống tại Pháp 5 năm và làm việc 2 năm rưỡi. Và hiện giờ là yêu cầu 7 năm sống tại Pháp. Đây là một biện pháp thắt chặt rất cứng rắn. Và chúng tôi thấy đây là món quà dành cho những ông chủ vô đạo đức vì họ có thể giữ những người lao động không giấy tờ sống trong tình trạng bất hợp pháp, không có quyền lợi trong thời gian dài hơn. Thông tư Retailleau thắt chặt hơn rất nhiều”.Phải có chứng chỉ tiếng Pháp theo loại hình thẻ cư trúNgoài điều kiện sống tại Pháp 7 năm, các tỉnh trưởng sẽ phải đánh giá trình độ tiếng Pháp của người nhập cư thông qua “bằng cấp của Pháp hoặc chứng chỉ ngôn ngữ”. Điều kiện này sẽ được áp dụng từ ngày 01/07/2025 cho tất cả những người nước ngoài xin thẻ cư trú, thay vì chỉ cần “có khả năng giao tiếp cơ bản bằng tiếng Pháp” là đủ như đang áp dụng. Điều kiện ngặt nghèo này cũng bị ông Felix Guyon chỉ trích :“Đó là một trở ngại cho những người nước ngoài đang sống bất hợp pháp ở Pháp, mà thực ra là đối với cả những người sống hợp pháp, bởi vì tiếng Pháp đang được Nhà nước sử dụng như một công cụ cho chính sách kiểm soát ngày càng gay gắt hơn và được tiếp tục kể từ đầu những năm 2010 với các yêu cầu ngày càng cao hơn mà không hẳn mang tính xây dựng. Trên thực tế, luật mới này sẽ làm tăng đáng kể yêu cầu kiểm tra tiếng Pháp. Để có được giấy phép cư trú nhiều năm, từ giờ sẽ phải có trình độ A2, để có được thẻ thường trú nhân thì cần có trình độ nâng cao B1, và để được nhập tịch quốc tịch Pháp thì phải có trình độ B2. Đó là những trình độ rất cao.Đó là lý do tôi nói rằng yêu cầu mới sẽ ảnh hưởng đến những người sống bất hợp pháp cũng như hợp pháp. Ví dụ như những người có giấy phép cư trú tạm thời một năm, họ sẽ không thể tiếp tục được cấp thẻ cư trú 1 năm sau ba lần có thẻ này và họ sẽ không thể nộp đơn nữa. Điều đó có nghĩa là họ sẽ phải nộp đơn xin thẻ cư trú nhiều năm nhưng không phải ai cũng có thể có được trình độ tiếng Pháp A2 theo yêu cầu vì họ không đi học hoặc không có thời gian luyện tập vì có con nhỏ chẳng hạn. Và những người này sẽ thuộc diện có thể bị trục xuất cho dù họ đã ở Pháp nhiều năm, hòa nhập hoàn toàn, giao tiếp thoải mái bằng tiếng Pháp nhưng không hẳn là viết tốt, cho nên họ sẽ không thể đạt được trình độ A2. Trình độ này có thể là dễ đạt được đối với những người đi học, nhưng đối với những người bỏ học từ nhỏ, thì để đạt được đến những trình độ như vậy cần đến hàng nghìn giờ học tập. Hơn nữa, kể cả những người sống và làm việc tại Pháp từ lâu, giao tiếp thoải mái hàng ngày bằng tiếng Pháp nhưng lại không quen với hình thức kiểm tra, cũng thấy khó khi làm bài trắc nghiệm theo tiêu chuẩn. Ngoài ra, lệ phí thi trình độ A2 là khoảng 150 euro và không có gì bảo đảm chắc chắn sẽ thành công. Đối với chúng tôi, những biện pháp này thực sự là một trở ngại tạo thêm tình trạng bấp bênh và người nhập cư không giấy tờ”.Đọc thêmDự luật nhập cư ở Pháp: Cấp giấy tờ cho người lao động hay trục xuất « những kẻ khủng bố » ?Yêu cầu trình độ ngôn ngữ cao nhưng thiếu cơ sở đào tạoThực ra, yêu cầu về chứng chỉ ngôn ngữ đã được quy định trong Luật Di trú nhưng chưa được áp dụng triệt để. Đối với người nhập cư bất hợp pháp, đòi hỏi về ngôn ngữ là rào cản lớn vì bản thân họ không có điều kiện theo học. Còn đối với người nước ngoài đến Pháp hợp pháp, ngay khi làm thủ tục ở Văn phòng Nhập cư và Hội nhập Pháp - OFFI (Office français de l'immigration et de l'intégration), họ được học tiếng Pháp miễn phí. Tuy nhiên, chương trình này cũng bị cắt giảm. Ông Felix Guyon cho rằng chính quyền “luôn yêu cầu trình độ cao hơn ở người nước ngoài nhưng lại không cung cấp phương tiện để thực hiện điều đó”.“OFII - cơ quan Nhà nước - đang trong quá trình thay đổi lớn. Từ năm 2007 có các chương trình dạy tiếng Pháp trực tiếp với giáo viên. Mọi người có thể có tới 600 giờ học tiếng Pháp để đạt trình độ A1. Đúng là hệ thống này không hoàn hảo, do các nhóm không hẳn có chung trình độ, đôi khi có những nhóm rất đông học viên nên rất khó để tiến bộ, nhưng nhờ có giáo viên mà giúp người nước ngoài làm quen với tiếng Pháp.Nhưng kể từ tháng 07/2025, OFII áp dụng cách dạy và học mới. Chỉ những người không biết đọc, biết viết và ở trình độ mới bắt đầu mới có thể tiếp tục được học trực tiếp tại cơ sở với giáo viên. Đa phần còn lại sẽ phải học trực tuyến 100% trên nền tảng kỹ thuật số mà không có giáo viên.Vì vậy, đối với chúng tôi, khó có thể yêu cầu người nước ngoài hòa nhập khi mà một mình ngồi trước máy tính, hoặc chưa chắc đã có máy tính, máy tính bảng hoặc có kết nối internet tốt. Đối với chúng tôi, đây thực sự là dấu hiệu rút lui của Nhà nước. Điều kiện đào tạo của Nhà nước ngày càng sụt giảm nhưng lại đòi hỏi trình độ ngày càng cao hơn. Tất nhiên, vẫn còn những hiệp hội và tổ chức đào tạo như THOT. Nhưng trên thực tế, chúng tôi cũng đang phải đối mặt với tình trạng liên tục cắt giảm hỗ trợ tài chính, trợ cấp. Và ngày càng khó để có được những khoản trợ cấp này và tạo điều kiện học tập tốt cho mọi người. Trên thực tế, gánh nặng học tiếng Pháp thực sự đè lên vai người nước ngoài và chúng ta biết rằng họ thường bị yếu thế, bấp bênh hơn người Pháp. Vì vậy, đối với chúng tôi, đây thực sự là một dấu hiệu rất, rất xấu bởi vì người ta đang yêu cầu trình độ tiếng Pháp cao nhất với ít nguồn lực hơn, đẩy trách nhiệm cho người nước ngoài, chứ không đặt lên vai Nhà nước như cho đến nay”.Đọc thêmPháp thắt chặt nhập cư, áp dụng chính sách "quota" theo ngành nghềNên tách "trình độ tiếng Pháp" với "thẻ cư trú"Tiêu chí ngôn ngữ được yêu cầu từ lâu khi làm thẻ cư trú. Tuy nhiên, theo THOT, không nên bắt buộc là điều kiện tiên quyết vì phần lớn người nước ngoài đến Pháp đều muốn hòa nhập vào xã hội, muốn có cuộc sống bình thường và nói được tiếng Pháp. Ông Felix Guyon khuyến nghị một biện pháp hoàn toàn ngược lại :“Theo quan điểm của chúng tôi, khi tôi nói “chúng tôi”, có nghĩa là các hiệp hội hoạt động tại cơ sở với người nhập cư trong nhiều năm, thậm chí vài chục năm. Việc đầu tiên yêu cầu người nhập cư hòa nhập rồi sau đó mới có tình hình ổn định và hợp pháp, theo chúng tôi, không nên làm theo cách đó. Trên thực tế, người nhập cư sẽ có được điều kiện tốt để học tiếng Pháp và đầu tư vào quyền công dân chỉ khi họ cảm thấy được chào đón và được học trong điều kiện tốt. Cho nên bắt phải học tiếng Pháp và phải đạt được trình độ nào đó, đối với chúng tôi, đó là biện pháp phản tác dụng, mang tính kỳ thị và phân biệt đối xử và nhất là không có cơ sở. Vì vậy, điều mà chúng tôi yêu cầu, đặc biệt là trong một diễn đàn được đăng trên nhật báo Le Monde vào tháng 12/2024, là tách “trình độ tiếng Pháp” với “thẻ cư trú”. Chúng tôi yêu cầu xem việc học tiếng Pháp là một quyền lợi chứ không phải là nghĩa vụ. Đối với chúng tôi, điều này thực sự rất quan trọng. Cho nên chúng tôi yêu cầu dỡ bỏ các nghĩa vụ về ngôn ngữ, bảo đảm quyền học tiếng Pháp cho mọi người và huy động nguồn lực cho việc này, ngay từ giai đoạn nộp đơn xin tị nạn để mọi người có thể tiếp cận các khóa đào tạo thực sự phù hợp với nhu cầu của họ.Bởi vì mỗi người đều có một cuộc sống, một sự nghiệp khác nhau và điều quan trọng là nó phải phù hợp với thực tế kinh tế, với thực tế nghề nghiệp của mỗi người. Yêu cầu đó đầy tham vọng, nhưng với chúng tôi, chỉ có cách đó mới dẫn đến thành công cho chính sách hội nhập và chính sách ngôn ngữ hội nhập sẽ có hiệu quả. Điều này hoàn toàn ngược lại với lập luận mà Nhà nước đã tiến hành từ năm 2010, thậm chí là trước đó”.Trong trường hợp không đủ các điều kiện trên, người nước ngoài sẽ trở thành “đối tượng bị buộc rời khỏi lãnh thổ” (objet d'une obligation de quitter le territoire, OQTF), thời hạn của lệnh này được kéo dài từ 1 năm thành 3 năm kể từ Luật Di trú 2024. Thủ phạm những vụ giết người gây phẫn nộ trong công luận trong thời gian gần đây đều là người bị “buộc rời khỏi lãnh thổ Pháp”. Thêm vào đó là cơn bão Chido tràn qua Mayotte, tỉnh hải ngoại ở Ấn Độ Dương, đã phơi bày những bần cùng, tạm bợ trong các khu ổ chuột của di dân bất hợp pháp. Đó là một trong những lý do buộc chính phủ thắt chặt kiểm soát nhập cư.Đọc thêmPháp : Nhập cư có phải là nguồn căn của khủng bố ?

TẠP CHÍ TIÊU ĐIỂM
Tự chủ phòng thủ : Đức khó từ bỏ « ô an ninh » Mỹ

TẠP CHÍ TIÊU ĐIỂM

Play Episode Listen Later Mar 27, 2025 9:34


Ngày 22/03/2025, Nghị Viện Đức cuối cùng đã thông qua kế hoạch đầu tư khổng lồ của thủ tướng tương lai Friedrich Merz. Cuộc cải cách này sẽ cho phép Đức thúc đẩy nhanh tiến trình tái vũ trang đất nước. Không còn là điều cấm kỵ, kể từ giờ Friedrich Merz nói đến một sự tự chủ chiến lược châu Âu, phát triển hệ thống phòng thủ chung châu Âu và thậm chí đề nghị thảo luận về việc mở rộng ô hạt nhân Pháp. Liệu nước Đức, dưới thời thủ tướng Friedich Merz có sẽ xoay lưng lại với Mỹ, đồng minh lâu năm của mình?Anh ninh : Nền tảng cơ bản cho quan hệ Đức – MỹTrong một bài diễn đàn đăng trên nhật báo Công giáo La Croix, ngày 24/02/2025, nhà nghiên cứu Marie Krpata, chuyên gia về quan hệ Pháp – Đức, Viện Quan hệ Quốc tế Pháp (IFRI), đã nhắc lại rằng, chính sách của thủ tướng Đức mãn nhiệm Olaf Scholz được đánh dấu bởi bài diễn văn nổi tiếng « Zeitenwende », « Thay đổi thời đại », ngày 27/02/2022, vài ngày sau khi nổ ra chiến tranh Ukraina, buộc nước Đức phải xem lại các nền tảng cơ bản của mình : Chi tiêu nhiều hơn cho quân sự, chấm dứt nhiều thập kỷ quan hệ chặt chẽ với Nga và thoát khỏi tình trạng phụ thuộc.Tuy nhiên, nhìn từ Pháp, chính sách này của ông Olaf Scholz thiên về phía Mỹ nhiều hơn là châu Âu, nghĩa là mua nhiều vũ khí của Mỹ hơn, một sự liên kết chặt chẽ giữa thủ tướng Đức Olaf Scholz và tổng thống Mỹ Joe Biden trước Nga, về việc mở rộng NATO và cung cấp vũ khí cho Ukraina.Trả lời RFI Tiếng Việt, nhà nghiên cứu Marie Krpata, trước hết nhắc lại đôi nét về quan hệ Đức – Hoa Kỳ :Marie Krpata : « Tôi nghĩ rằng điều quan trọng cần hiểu là Cộng hòa Liên bang Đức vào cuối Thế chiến thứ hai đã được xây dựng trên một mối liên kết xuyên Đại Tây Dương rất mạnh mẽ, có nghĩa là sự neo giữ của Đức trong phe phương Tây, cũng như là tư cách thành viên trong các định chế châu Âu – Đại Tây Dương. Đương nhiên, NATO đóng vai trò rất quan trọng, nhưng trên thực tế, Hoa Kỳ là bên bảo đảm chính cho an ninh của Đức thông qua 37.000 binh lính Mỹ đang đồn trú trên lãnh thổ Đức, đồng thời Hoa Kỳ đóng vai trò quan trọng trong việc răn đe hạt nhân. »Trump, J. D. Vance và bước rẽ ngoặt của ĐứcTuy nhiên, việc ông Donald Trump trở lại Nhà Trắng một cách ngoạn mục đang đặt nhiều nghi vấn về mối quan hệ giữa Đức và Hoa Kỳ, cũng như là sự bảo đảm an ninh mà Mỹ dành cho Đức, vốn đã phần nào xuống cấp ngay từ nhiệm kỳ đầu tiên của ông Donald Trump.Thái độ nghi ngờ đó đã được thể hiện rõ trong bài phát biểu của ông Friedrich Merz ngay sau khi có kết quả thắng cử trong cuộc bỏ phiếu liên bang. Trái với lập trường trung lập cho đến hiện tại, khi chỉ nói đến « năng lực hành động », thủ tướng tương lai của Đức không những đề xuất tăng ngân sách quốc phòng từ 2% GDP lên mức 3%, mà còn kêu gọi, « độc lập chiến lược cho châu Âu », những từ ngữ cho đến nay bị xem là cấm kỵ.Trả lời RFI Tiếng Việt, bà Marie Krpata giải thích sự thay đổi giọng điệu này của Đức phần nào đến từ những động thái từ các quan chức tân chính quyền Trump những tháng gần đây, từ những lời đả kích của phó tổng thống Mỹ J.D. Vance ở Hội nghị An ninh Munich, màn hạ nhục tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky ở Nhà Trắng ,cho đến những lời dọa dẫm của nguyên thủ Mỹ Donald Trump đối với Đức và các đồng minh châu Âu khác.Marie Krpata : « Thật vậy, điều chúng ta có thể nói là ngay từ nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của Donald Trump, mối quan hệ giữa Hoa Kỳ và Đức đã xấu đi, vì ngay cả khi đó Donald Trump vẫn coi Đức như là « kẻ lữ hành bất chính » trong Liên minh Bắc Đại Tây Dương và rằng Đức đang lợi dụng Hoa Kỳ. Ông đề cập đến thực tế là Đức có thặng dư thương mại với Hoa Kỳ. Chúng ta có thể nhớ lại rằng vào năm 2024, thặng dư thương mại này là 63 tỷ euro .Rồi ông còn dọa sẽ rút quân đội Mỹ khỏi nước Đức. Ông áp thuế hải quan đối với thép và nhôm của châu Âu. Ông đe dọa sẽ áp thuế đối với ngành công nghiệp ô tô châu Âu, điều này rõ ràng sẽ tác động lớn đến ngành công nghiệp ô tô của Đức. Chúng ta đã trải nghiệm về nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của Donald Trump, và cuối cùng là 4 năm của Joe Biden, về cơ bản chỉ là quãng lặng vì Joe Biden là người có tư tưởng chủ nghĩa Đại Tây Dương, và do vậy Đức vẫn luôn hướng về Mỹ. »« Zeitenwende 2.0 » : Thiên Mỹ hay châu Âu ?Trước sự « trở mặt » của Mỹ, như nhiều đánh giá từ giới chuyên gia tại Pháp, phiên bản « Zeitenwende 2.0 » của ông Friedrich Merz kêu gọi tự chủ chiến lược và cải cách ngân sách có đồng nghĩa với việc Đức sẽ đầu tư ồ ạt cho công nghiệp vũ khí châu Âu hay không ? Liệu Berlin có sẽ bỏ qua được các chiếc F-35 của Mỹ để thay thế bằng Rafale của Pháp, hay Gripen của Thụy Điển?Nếu như bà Marie Krpata nhìn nhận Đức có nhu cầu to lớn để cải thiện năng lực quân đội, thì khả năng Berlin từ bỏ đồng minh Washington hiện là điều khó thể, và không hợp lý. Trên làn sóng RFI Tiếng Việt, bà giải thích tiếp :Marie Krpata : « Chúng ta biết rằng trong quá khứ, Pháp đã thúc đẩy mạnh mẽ việc tăng cường cơ sở công nghiệp quốc phòng châu Âu và ưu tiên vũ khí châu Âu, và trong quá khứ, Đức đã mua rất nhiều vũ khí của Mỹ, và quý đài đã đề cập đến F-35, máy bay chiến đấu của Mỹ, nhưng khi chiến tranh nổ ra ở Ukraina, Đức đã mua 35 tiêm kích F-35. Nhìn từ Pháp, điều đó đã gây ra một số thất vọng, vì Đức, Pháp và Tây Ban Nha đang nghiên cứu SCAF, Hệ thống Không quân Chiến đấu Tương lai mà một số khía cạnh  cũng tương đương với F-35.Nhưng lập luận của Đức hoàn toàn hợp lý : Nước này đang mua những chiếc F-35 đã có sẵn, trong khi hệ thống chiến đấu trên không trong tương lai thì sớm nhất là đến năm 2040 mới có. Và rõ ràng, xét về khả năng răn đe hạt nhân, F-35 đặc biệt quan trọng. Chừng nào chưa có thỏa thuận về chia sẻ hạt nhân giữa Pháp và Đức, giống như các thỏa thuận chia sẻ hạt nhân giữa Đức và Hoa Kỳ, SCAF và Rafale sẽ không thực sự là những lựa chọn thay thế tương đương với F-35. Vì vậy, Đức không thể tách khỏi Hoa Kỳ một cách dễ dàng như vậy, khả năng Đức rời xa Hoa Kỳ ở mức độ này là điều không mong muốn và không hợp lý. »Ba sự phụ thuộcTrong một bài ghi chú đăng trên mạng của Viện IFRI, nhà nghiên cứu Marie Krpata lưu ý rằng Đức phụ thuộc rất nhiều vào Mỹ trong ba lĩnh vực : An ninh – Quốc phòng, Năng lượng và Thương mại. Liệu một trong ba yếu tố này có thể cản trở Friedrich Merz xích lại gần hơn với các đối tác châu Âu hay không, nhất là với láng giềng Pháp. Về điểm này, bà Marie Krpata giải thích:Marie Krpata : « Thực tế, phạm vi hành động của Đức đang bị thu hẹp vì nước này ngày càng phụ thuộc vào Mỹ về an ninh và quốc phòng kể từ khi chiến tranh ở Ukraina nổ ra, do Đức đã mua rất nhiều thiết bị quân sự của Mỹ. Mặt khác, về mặt năng lượng, kể từ khi tách khỏi Nga, Hoa Kỳ đã trở thành quốc gia thiết yếu trong việc cung cấp khí đốt tự nhiên hóa lỏng. Và sau đó, vào năm 2024, Hoa Kỳ đã trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Đức, soán ngôi Trung Quốc.Vì vậy, đây là ba đòn bẩy mà Hoa Kỳ có thể sử dụng để tăng áp lực lên Đức và chắc chắn Hoa Kỳ sẽ cố gắng bán thêm vũ khí cho Đức, bán thêm khí đốt tự nhiên hóa lỏng. Họ cũng có thể cố gắng ép Đức đồng tình với chính sách của Hoa Kỳ đối với Trung Quốc, cũng như là việc nới lỏng các quy định của châu Âu về bảo vệ khí hậu, về các vấn đề kỹ thuật số để tạo điều kiện thuận lợi cho các công ty Mỹ tiếp cận thị trường châu Âu. »Cuối cùng, theo nữ chuyên gia về quan hệ Pháp – Đức, câu hỏi lớn đặt ra ở đây là: « Liệu trong bối cảnh này, nước Đức có bị cám dỗ hành động đơn độc và do đó cuối cùng sẽ để lợi ích của riêng nước Đức thắng thế, sẽ co cụm lại, hay nước sẽ thực sự chấp nhận một tầm nhìn chung của châu Âu về mọi thứ ? »RFI Tiếng Việt xin cảm ơn nhà nghiên cứu Marie Krpata, chuyên gia về quan hệ Pháp – Đức, Viện Quan hệ Quốc tế Pháp.

TẠP CHÍ VIỆT NAM
EuroCham : Tinh giản hành chính nhưng cần nhanh, hiệu quả để Việt Nam tăng hấp lực

TẠP CHÍ VIỆT NAM

Play Episode Listen Later Mar 24, 2025 9:29


Ngày 19/02/2025, Việt Nam tinh giản bộ máy Nhà nước, từ 18 bộ xuống còn 14 bộ và từ 4 cơ quan ngang bộ xuống 3. Tiếp theo là sáp nhập tỉnh thành, sẽ phải hoàn tất trước ngày 30/08 và đi vào hoạt động từ tháng 09. “Cuộc cách mạng” hành chính cho phép Việt Nam nâng vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu trong bối cảnh từ năm 2018, Việt Nam được coi là nước hưởng lợi chính từ việc dịch chuyển chuỗi cung ứng khỏi Trung Quốc. Việc tinh gọn bộ máy được Hiệp hội Doanh nghiệp Châu Âu - EuroCham, cũng như các nhà đầu tư nước ngoài, đánh giá là tiền đề để Việt Nam thu hút nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài, qua đó khẳng định vị thế là trung tâm đầu tư của Đông Nam Á. Hoạt động từ năm 1998, EuroCham hiện là một trong những hiệp hội doanh nghiệp nước ngoài lớn nhất tại Việt Nam với hơn 1.400 thành viên sử dụng hơn 150.000 lao động.Trả lời RFI Tiếng Việt ngày 06/03/2025, phó chủ tịch Jean-Jacques Bouflet phụ trách Chính sách EuroCham đề cao quyết tâm của chính quyền Việt Nam nhưng ông cũng lưu ý cần phải khẩn trương và tiến hành một cách hiệu quả.RFI : Việt Nam tiến hành tinh giản bộ máy Nhà nước, được coi là "cuộc cách mạng lần thứ hai". Phòng Thương mại Châu Âu (EuroCham) và các thành viên đánh giá biện pháp cải cách này như thế nào ? EuroCham và các thành viên được thông tin như thế nào về những thay đổi mà quá trình này mang lại ?Phó chủ tịch EuroCham Jean-Jacques Bouflet : Các doanh nghiệp tiếp đón thông tin tương đối tích cực. Chúng tôi cũng tiến hành một cuộc điều tra, được gọi là “chỉ số tin tưởng” của các doanh nghiệp (BCI), và nhìn chung cam kết của chính phủ được coi là một bước theo hướng tốt. 43% trên tổng số các doanh nghiệp thuộc Liên Hiệp Châu Âu cho rằng về lâu dài thủ tục hành chính sẽ được đơn giản hóa, trong đó có việc thông qua các nền tảng kỹ thuật số và nhất là qua việc tinh giản bộ máy hành chính đang diễn ra. Tuy nhiên, 36% thành viên trong EuroCham vẫn bày tỏ quan ngại về những chậm trễ có thể xảy ra trong quá trình chuyển tiếp. Nhưng chúng ta cứ giữ lạc quan xem sao !Chúng tôi được thông tin như nào ư ? Chúng tôi có được ưu ái là có một buổi làm việc với thủ tướng Việt Nam ngày 02/03. Có hơn 50 người tham gia, trong đó có đại sứ Liên Hiệp Châu Âu, cũng như đại sứ nhiều nước thành viên. Chúng tôi đối thoại với thủ tướng Phạm Minh Chính cùng hai phó thủ tướng và rất nhiều bộ ngành liên quan. Ông Chính đã trình bày về việc đơn giản hóa thủ tục hành chính để kích thích đầu tư vì đây là mục tiêu chính của cuộc cải cách. Sau buổi họp đó, EuroCham đã tổ chức nhiều sự kiện để thông tin đến các thành viên. Có thể thấy là cho đến nay đã có nhiều ý tưởng. Dĩ nhiên là sẽ còn phải chờ xem thực tế liệu những chủ trương đó có biến thành những cải cách cụ thể hay không. Nhưng dù sao cũng đã có ý tưởng.RFI : Sau khi cải cách được thông báo, cũng như sau cuộc họp với thủ tướng Việt Nam thì EuroCham trông đợi cụ thể điều gì ?Ông Jean-Jacques Bouflet : Điểm chính của cuộc cải cách là giảm đáng kể số lượng bộ. Nhiều bộ đã được hợp nhất, ví dụ bộ Nông Nghiệp và Môi Trường, điều này cho thấy một bước đi và mong muốn đi theo hướng quá độ và chuyển đổi nền kinh tế Việt Nam, hoặc ví dụ bộ Kế Hoạch Đầu Tư được gộp vào bộ Tài Chính. Tôi nhớ không nhầm là từ 18 bộ xuống còn 14 bộ. Có thể thấy mong muốn tinh giản bộ máy Nhà nước và mặt khác chính phủ cũng tìm cách phi tập trung hóa, có nghĩa là một phần các thủ tục hành chính sẽ được áp dụng ở cấp địa phương, tại các tỉnh với khoảng 60 tỉnh ở Việt Nam, và điều này sẽ cho phép chúng tôi tiếp cận gần với các nhà ra quyết định hơn.Nói tóm lại, mục đích của đợt tinh giản bộ máy Nhà nước là giảm bớt thủ tục hành chính, khoảng 30% toàn bộ thủ tục, và thúc đẩy việc áp dụng để đẩy nhanh chính những thủ tục đó. 30% là con số ấn tượng nên chúng tôi đầy hy vọng. RFI : Cuộc cải cách này là một điều kiện tiên quyết để Việt Nam thu hút đầu từ nước ngoài. Nhìn từ các nhà đầu tư nước ngoài, ví dụ các thành viên của EuroCham, cần phải có những điều kiện nào khác để Việt Nam có thể khẳng định vị trí trung tâm đầu tư ở Đông Nam Á như tham vọng của chính phủ Việt Nam ?Ông Jean-Jacques Bouflet : Như tôi đề cập ở trên, điều mà EuroCham trông đợi, cũng là điều kiện chính đối với chúng tôi, để kích thích đầu tư của châu Âu vào Việt Nam, vẫn là giảm thủ tục hành chính, chấm dứt những phức tạp, chồng chéo và phân chia rải rác giữa các bộ ngành, cơ quan ở cấp trung ương cũng như địa phương. Nhiều khi cứ như lạc vào rừng rậm, thủ tục tích tụ, chồng chéo và phải vượt qua một số ngưỡng. Vì vậy cuộc cải cách này thực sự là cần thiết.Ngoài ra, như chúng ta đã biết, Việt Nam và Liên Hiệp Châu Âu đã ký Hiệp định Tự do Thương mại và đang trong giai đoạn triển khai. Chúng tôi cũng mong giai đoạn này triển khai này giúp giải phóng thực sự điều kiện thâm nhập thị trường, cũng như hoạt động của các doanh nghiệp châu Âu được kết trái từ đầu tư vào Việt Nam. Về điểm này, tiếc là chúng tôi vẫn chưa nhận được sự phê chuẩn Hiệp định Bảo hộ Đầu tư vì hiệp định này phải qua hai vòng phê chuẩn của Liên Hiệp Châu Âu và của các nước thành viên. Hiện giờ vẫn còn khoảng 10 nước thành viên chưa phê chuẩn.Còn về bản thân Hiệp định Tự do Thương mại, điều quan trọng là hiệp định phải được áp dụng triệt để và theo đúng tinh thần. Có nghĩa là cần phải tránh để việc giảm thuế quan bị vi phạm hoặc bị bù lại bằng cách tăng thuế ở trong nước đối với sản phẩm đó hoặc bằng các rào cản kỹ thuật cho trao đổi thương mại.RFI : Các thành viên EuroCham đầu tư vào những lĩnh vực nào ở Việt Nam hiện nay, cũng như xu hướng đầu tư trong tương lai ? Ông Jean-Jacques Bouflet : EuroCham đại diện cho toàn bộ các doanh nghiệp châu Âu, ở cấp độ Liên Hiệp Châu Âu, do đó, lĩnh vực hoạt động của chúng tôi rất rộng. Chỉ riêng nội bộ EuroCham đã có khoảng 20 ủy ban chuyên ngành, từ dược phẩm, nông nghiệp, đến rượu vang, rượu mạnh hoặc điện tử cho nên mảng hoạt động rất rộng, trong lĩnh vực nhập khẩu bởi vì có rất nhiều doanh nghiệp xuất khẩu sang Việt Nam, cũng như sản xuất, chiếm một phần quan trọng bởi vì chúng tôi cũng có rất nhiều thành viên sản xuất ở Việt Nam, sau đó tái xuất khẩu sang Liên Hiệp Châu Âu hoặc sang các thị trường thứ ba.Liên quan đến việc sản xuất ở Việt Nam, lĩnh vực chủ đạo vẫn là đồ điện tử. Việt Nam đang giữ vị trí quan trọng về điểm này, dường như là điện tử giữ vị trí thứ nhất về xuất khẩu, vượt qua cả nông nghiệp. Cho dù châu Âu có thể ít mạnh hơn trong lĩnh vực này ở Việt Nam nhưng còn rất nhiều cơ hội đầu tư.Ngoài ra còn có cả quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế tôn trọng môi trường hơn, vẫn được gọi là “Green Deal” và chúng tôi muốn thể hiện và khẳng định ở Việt Nam. Tôi phải nói là về điểm này, Việt Nam đã nắm được phần nào vị trí đầu tầu so với các nước đang phát triển khác trong vùng. Đó là những lĩnh vực mà chúng tôi đầu tư đặc biệt hơn. Chúng tôi có một ủy ban đặc trách “Green Growth” - tăng trưởng xanh - rất năng động. Chúng tôi đối thoại rất nhiều với chính quyền Việt Nam. Việt Nam đang hiện đại hóa lĩnh vực năng lượng bằng cách thúc đẩy các loại hình năng lượng tái tạo, cho dù chúng ta khởi động từ mức khá thấp, và tất cả các doanh nghiệp của chúng tôi tập trung, điều phối với nhau về những lĩnh vực đầy hứa hẹn như này. RFI : Chủ tịch Ủy Ban Châu Âu Ursula von der Leyen dự kiến thăm Việt Nam. Ông có nghĩ là chuyến công du sẽ sớm diễn ra không ? Ông Jean-Jacques Bouflet : Chúng tôi hy vọng bà Ursula von der Leyen sớm đến thăm chúng tôi. Tôi nghĩ Việt Nam là một nhân tố quan trọng cho thương mại quốc tế và cho hợp tác đối tác giữa các nước phát triển như Liên Hiệp Châu Âu và những nền kinh tế mới đang trỗi dậy mạnh mẽ như Việt Nam. Tôi nghĩ là trong thời điểm phần nào xáo trộn như hiện nay, cần phải nhắc lại sự gắn bó vào hệ thống thương mại quốc tế dựa trên khuôn khổ luật pháp rõ ràng, dự đoán được và đa phương, các quy định của Tổ Chức Thương Mại Thế Giới (WTO) cũng như Hiệp định Tự do Thương mại như tôi đề cập ở trên. Điều này rất quan trọng ! Đúng là chuyến thăm của bà Ursula von der Leyen sẽ tượng trưng phần nào cho điểm trên. Ngoài ra, cũng đừng quên rằng Việt Nam là thị trường có 100 triệu dân, đó là đất nước có tiềm năng rất lớn và là một nhân tố chủ đạo cho việc phân bổ lao động quốc tế.Ngoài chuyến thăm của chủ tịch Ủy Ban Châu Âu, chúng tôi cũng mong ủy viên thương mại châu Âu Maroš Šefčovič đến thăm để phát hành "Sách Trắng" mà chúng tôi vẫn soạn thảo hàng năm để trình bày những đề xuất với chính quyền Việt Nam nhằm cải thiện trao đổi và đầu tư giữa Liên Hiệp Châu Âu và Việt Nam. Chúng tôi hy vọng năm nay ông Maroš Šefčovič đứng ra chủ trì buổi lễ này. Có thể thấy là mọi chuyện đang đi vào quy củ với Việt Nam theo chiều hướng năng động được hình thành từ Hiệp định Tự do Thương mại ký vào năm 2019 và phê chuẩn năm 2020 và vẫn đang tiếp tục cho kết quả dù chậm nhưng chắc. Dĩ nhiên cũng phải chú ý đến bối cảnh quốc tế khó khăn hiện nay nhưng tôi tin Liên Hiệp Châu Âu phải tái khẳng định gắn kết với khuôn khổ đa phương dựa trên quy định luật pháp rõ ràng và tin cậy. Bởi vì, đối với các doanh nghiệp châu Âu chúng tôi, ở rất xa châu Âu, điều quan trọng là phải có được khuôn khổ ổn định, rõ ràng, dự đoán được chứ không phải chịu ảnh hưởng từ những sự kiện, những “rối loạn” gây bất ổn. Khi người ta đầu tư, nhất là ở nước ngoài, đó là những khoản tiền khá lớn, cần nhiều năm mới khấu hao được đầu tư, vì thế có được niềm tin như vậy là điều rất quan trọng.RFI Tiếng Việt xin chân thành cảm ơn ông Jean-Jacques Bouflet, phó chủ tịch phụ trách Chính sách tại Hiệp hội Doanh nghiệp Châu Âu tại Việt Nam EuroCham.

Tạp chí Việt Nam
EuroCham : Tinh giản hành chính nhưng cần nhanh, hiệu quả để Việt Nam tăng hấp lực

Tạp chí Việt Nam

Play Episode Listen Later Mar 24, 2025 9:29


Ngày 19/02/2025, Việt Nam tinh giản bộ máy Nhà nước, từ 18 bộ xuống còn 14 bộ và từ 4 cơ quan ngang bộ xuống 3. Tiếp theo là sáp nhập tỉnh thành, sẽ phải hoàn tất trước ngày 30/08 và đi vào hoạt động từ tháng 09. “Cuộc cách mạng” hành chính cho phép Việt Nam nâng vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu trong bối cảnh từ năm 2018, Việt Nam được coi là nước hưởng lợi chính từ việc dịch chuyển chuỗi cung ứng khỏi Trung Quốc. Việc tinh gọn bộ máy được Hiệp hội Doanh nghiệp Châu Âu - EuroCham, cũng như các nhà đầu tư nước ngoài, đánh giá là tiền đề để Việt Nam thu hút nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài, qua đó khẳng định vị thế là trung tâm đầu tư của Đông Nam Á. Hoạt động từ năm 1998, EuroCham hiện là một trong những hiệp hội doanh nghiệp nước ngoài lớn nhất tại Việt Nam với hơn 1.400 thành viên sử dụng hơn 150.000 lao động.Trả lời RFI Tiếng Việt ngày 06/03/2025, phó chủ tịch Jean-Jacques Bouflet phụ trách Chính sách EuroCham đề cao quyết tâm của chính quyền Việt Nam nhưng ông cũng lưu ý cần phải khẩn trương và tiến hành một cách hiệu quả.RFI : Việt Nam tiến hành tinh giản bộ máy Nhà nước, được coi là "cuộc cách mạng lần thứ hai". Phòng Thương mại Châu Âu (EuroCham) và các thành viên đánh giá biện pháp cải cách này như thế nào ? EuroCham và các thành viên được thông tin như thế nào về những thay đổi mà quá trình này mang lại ?Phó chủ tịch EuroCham Jean-Jacques Bouflet : Các doanh nghiệp tiếp đón thông tin tương đối tích cực. Chúng tôi cũng tiến hành một cuộc điều tra, được gọi là “chỉ số tin tưởng” của các doanh nghiệp (BCI), và nhìn chung cam kết của chính phủ được coi là một bước theo hướng tốt. 43% trên tổng số các doanh nghiệp thuộc Liên Hiệp Châu Âu cho rằng về lâu dài thủ tục hành chính sẽ được đơn giản hóa, trong đó có việc thông qua các nền tảng kỹ thuật số và nhất là qua việc tinh giản bộ máy hành chính đang diễn ra. Tuy nhiên, 36% thành viên trong EuroCham vẫn bày tỏ quan ngại về những chậm trễ có thể xảy ra trong quá trình chuyển tiếp. Nhưng chúng ta cứ giữ lạc quan xem sao !Chúng tôi được thông tin như nào ư ? Chúng tôi có được ưu ái là có một buổi làm việc với thủ tướng Việt Nam ngày 02/03. Có hơn 50 người tham gia, trong đó có đại sứ Liên Hiệp Châu Âu, cũng như đại sứ nhiều nước thành viên. Chúng tôi đối thoại với thủ tướng Phạm Minh Chính cùng hai phó thủ tướng và rất nhiều bộ ngành liên quan. Ông Chính đã trình bày về việc đơn giản hóa thủ tục hành chính để kích thích đầu tư vì đây là mục tiêu chính của cuộc cải cách. Sau buổi họp đó, EuroCham đã tổ chức nhiều sự kiện để thông tin đến các thành viên. Có thể thấy là cho đến nay đã có nhiều ý tưởng. Dĩ nhiên là sẽ còn phải chờ xem thực tế liệu những chủ trương đó có biến thành những cải cách cụ thể hay không. Nhưng dù sao cũng đã có ý tưởng.RFI : Sau khi cải cách được thông báo, cũng như sau cuộc họp với thủ tướng Việt Nam thì EuroCham trông đợi cụ thể điều gì ?Ông Jean-Jacques Bouflet : Điểm chính của cuộc cải cách là giảm đáng kể số lượng bộ. Nhiều bộ đã được hợp nhất, ví dụ bộ Nông Nghiệp và Môi Trường, điều này cho thấy một bước đi và mong muốn đi theo hướng quá độ và chuyển đổi nền kinh tế Việt Nam, hoặc ví dụ bộ Kế Hoạch Đầu Tư được gộp vào bộ Tài Chính. Tôi nhớ không nhầm là từ 18 bộ xuống còn 14 bộ. Có thể thấy mong muốn tinh giản bộ máy Nhà nước và mặt khác chính phủ cũng tìm cách phi tập trung hóa, có nghĩa là một phần các thủ tục hành chính sẽ được áp dụng ở cấp địa phương, tại các tỉnh với khoảng 60 tỉnh ở Việt Nam, và điều này sẽ cho phép chúng tôi tiếp cận gần với các nhà ra quyết định hơn.Nói tóm lại, mục đích của đợt tinh giản bộ máy Nhà nước là giảm bớt thủ tục hành chính, khoảng 30% toàn bộ thủ tục, và thúc đẩy việc áp dụng để đẩy nhanh chính những thủ tục đó. 30% là con số ấn tượng nên chúng tôi đầy hy vọng. RFI : Cuộc cải cách này là một điều kiện tiên quyết để Việt Nam thu hút đầu từ nước ngoài. Nhìn từ các nhà đầu tư nước ngoài, ví dụ các thành viên của EuroCham, cần phải có những điều kiện nào khác để Việt Nam có thể khẳng định vị trí trung tâm đầu tư ở Đông Nam Á như tham vọng của chính phủ Việt Nam ?Ông Jean-Jacques Bouflet : Như tôi đề cập ở trên, điều mà EuroCham trông đợi, cũng là điều kiện chính đối với chúng tôi, để kích thích đầu tư của châu Âu vào Việt Nam, vẫn là giảm thủ tục hành chính, chấm dứt những phức tạp, chồng chéo và phân chia rải rác giữa các bộ ngành, cơ quan ở cấp trung ương cũng như địa phương. Nhiều khi cứ như lạc vào rừng rậm, thủ tục tích tụ, chồng chéo và phải vượt qua một số ngưỡng. Vì vậy cuộc cải cách này thực sự là cần thiết.Ngoài ra, như chúng ta đã biết, Việt Nam và Liên Hiệp Châu Âu đã ký Hiệp định Tự do Thương mại và đang trong giai đoạn triển khai. Chúng tôi cũng mong giai đoạn này triển khai này giúp giải phóng thực sự điều kiện thâm nhập thị trường, cũng như hoạt động của các doanh nghiệp châu Âu được kết trái từ đầu tư vào Việt Nam. Về điểm này, tiếc là chúng tôi vẫn chưa nhận được sự phê chuẩn Hiệp định Bảo hộ Đầu tư vì hiệp định này phải qua hai vòng phê chuẩn của Liên Hiệp Châu Âu và của các nước thành viên. Hiện giờ vẫn còn khoảng 10 nước thành viên chưa phê chuẩn.Còn về bản thân Hiệp định Tự do Thương mại, điều quan trọng là hiệp định phải được áp dụng triệt để và theo đúng tinh thần. Có nghĩa là cần phải tránh để việc giảm thuế quan bị vi phạm hoặc bị bù lại bằng cách tăng thuế ở trong nước đối với sản phẩm đó hoặc bằng các rào cản kỹ thuật cho trao đổi thương mại.RFI : Các thành viên EuroCham đầu tư vào những lĩnh vực nào ở Việt Nam hiện nay, cũng như xu hướng đầu tư trong tương lai ? Ông Jean-Jacques Bouflet : EuroCham đại diện cho toàn bộ các doanh nghiệp châu Âu, ở cấp độ Liên Hiệp Châu Âu, do đó, lĩnh vực hoạt động của chúng tôi rất rộng. Chỉ riêng nội bộ EuroCham đã có khoảng 20 ủy ban chuyên ngành, từ dược phẩm, nông nghiệp, đến rượu vang, rượu mạnh hoặc điện tử cho nên mảng hoạt động rất rộng, trong lĩnh vực nhập khẩu bởi vì có rất nhiều doanh nghiệp xuất khẩu sang Việt Nam, cũng như sản xuất, chiếm một phần quan trọng bởi vì chúng tôi cũng có rất nhiều thành viên sản xuất ở Việt Nam, sau đó tái xuất khẩu sang Liên Hiệp Châu Âu hoặc sang các thị trường thứ ba.Liên quan đến việc sản xuất ở Việt Nam, lĩnh vực chủ đạo vẫn là đồ điện tử. Việt Nam đang giữ vị trí quan trọng về điểm này, dường như là điện tử giữ vị trí thứ nhất về xuất khẩu, vượt qua cả nông nghiệp. Cho dù châu Âu có thể ít mạnh hơn trong lĩnh vực này ở Việt Nam nhưng còn rất nhiều cơ hội đầu tư.Ngoài ra còn có cả quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế tôn trọng môi trường hơn, vẫn được gọi là “Green Deal” và chúng tôi muốn thể hiện và khẳng định ở Việt Nam. Tôi phải nói là về điểm này, Việt Nam đã nắm được phần nào vị trí đầu tầu so với các nước đang phát triển khác trong vùng. Đó là những lĩnh vực mà chúng tôi đầu tư đặc biệt hơn. Chúng tôi có một ủy ban đặc trách “Green Growth” - tăng trưởng xanh - rất năng động. Chúng tôi đối thoại rất nhiều với chính quyền Việt Nam. Việt Nam đang hiện đại hóa lĩnh vực năng lượng bằng cách thúc đẩy các loại hình năng lượng tái tạo, cho dù chúng ta khởi động từ mức khá thấp, và tất cả các doanh nghiệp của chúng tôi tập trung, điều phối với nhau về những lĩnh vực đầy hứa hẹn như này. RFI : Chủ tịch Ủy Ban Châu Âu Ursula von der Leyen dự kiến thăm Việt Nam. Ông có nghĩ là chuyến công du sẽ sớm diễn ra không ? Ông Jean-Jacques Bouflet : Chúng tôi hy vọng bà Ursula von der Leyen sớm đến thăm chúng tôi. Tôi nghĩ Việt Nam là một nhân tố quan trọng cho thương mại quốc tế và cho hợp tác đối tác giữa các nước phát triển như Liên Hiệp Châu Âu và những nền kinh tế mới đang trỗi dậy mạnh mẽ như Việt Nam. Tôi nghĩ là trong thời điểm phần nào xáo trộn như hiện nay, cần phải nhắc lại sự gắn bó vào hệ thống thương mại quốc tế dựa trên khuôn khổ luật pháp rõ ràng, dự đoán được và đa phương, các quy định của Tổ Chức Thương Mại Thế Giới (WTO) cũng như Hiệp định Tự do Thương mại như tôi đề cập ở trên. Điều này rất quan trọng ! Đúng là chuyến thăm của bà Ursula von der Leyen sẽ tượng trưng phần nào cho điểm trên. Ngoài ra, cũng đừng quên rằng Việt Nam là thị trường có 100 triệu dân, đó là đất nước có tiềm năng rất lớn và là một nhân tố chủ đạo cho việc phân bổ lao động quốc tế.Ngoài chuyến thăm của chủ tịch Ủy Ban Châu Âu, chúng tôi cũng mong ủy viên thương mại châu Âu Maroš Šefčovič đến thăm để phát hành "Sách Trắng" mà chúng tôi vẫn soạn thảo hàng năm để trình bày những đề xuất với chính quyền Việt Nam nhằm cải thiện trao đổi và đầu tư giữa Liên Hiệp Châu Âu và Việt Nam. Chúng tôi hy vọng năm nay ông Maroš Šefčovič đứng ra chủ trì buổi lễ này. Có thể thấy là mọi chuyện đang đi vào quy củ với Việt Nam theo chiều hướng năng động được hình thành từ Hiệp định Tự do Thương mại ký vào năm 2019 và phê chuẩn năm 2020 và vẫn đang tiếp tục cho kết quả dù chậm nhưng chắc. Dĩ nhiên cũng phải chú ý đến bối cảnh quốc tế khó khăn hiện nay nhưng tôi tin Liên Hiệp Châu Âu phải tái khẳng định gắn kết với khuôn khổ đa phương dựa trên quy định luật pháp rõ ràng và tin cậy. Bởi vì, đối với các doanh nghiệp châu Âu chúng tôi, ở rất xa châu Âu, điều quan trọng là phải có được khuôn khổ ổn định, rõ ràng, dự đoán được chứ không phải chịu ảnh hưởng từ những sự kiện, những “rối loạn” gây bất ổn. Khi người ta đầu tư, nhất là ở nước ngoài, đó là những khoản tiền khá lớn, cần nhiều năm mới khấu hao được đầu tư, vì thế có được niềm tin như vậy là điều rất quan trọng.RFI Tiếng Việt xin chân thành cảm ơn ông Jean-Jacques Bouflet, phó chủ tịch phụ trách Chính sách tại Hiệp hội Doanh nghiệp Châu Âu tại Việt Nam EuroCham.

TẠP CHÍ VIỆT NAM
Biển Đông, Trung Quốc : Việt Nam cần đề phòng khả năng Trump "rũ áo" như với Ukraina?

TẠP CHÍ VIỆT NAM

Play Episode Listen Later Mar 10, 2025 11:56


Ngày 28/02/2025 được ghi dấu trong lịch sử thế giới: Trước truyền thông thế giới, tổng thống và phó tổng thống Mỹ “đả kích” trực tiếp nguyên thủ quốc gia của Ukraina, đất nước bị Nga xâm chiếm từ hơn ba năm qua. Để sớm hoàn thành lời hứa “nhanh chóng chấm dứt chiến tranh”, tổng thống Donald Trump đã bỏ mặc quan ngại, lợi ích của Ukraina, cũng như của các đồng minh châu Âu để đàm phán trực tiếp với đồng nhiệm Nga, đổ cho tổng thống Zelensky không muốn “hòa bình”. Cách hành xử của chính quyền Mỹ hiện tại, cũng như chính sách “Nước Mỹ trên hết” khiến các đồng minh, đối tác không khỏi lo sợ. Liệu Mỹ có “rũ áo” với Việt Nam, cũng như với các nước có tranh chấp chủ quyền với Trung Quốc ở Biển Đông và biển Hoa Đông, như đã làm với Ukraina ?Để hiểu thêm tình hình và so sánh hai bối cảnh, RFI Tiếng Việt phỏng vấn nhà nghiên cứu Laurent Gédéon, giảng viên Trường Sư phạm Lyon (École normale supérieure de Lyon), Pháp.RFI : Chính quyền tổng thống Trump đàm phán với Nga về số phận của Ukraina mà không có Kiev tham gia. Thái độ có thể thay đổi 180° như vậy của Mỹ có khiến Việt Nam quan ngại trong tình hình địa-chính trị trong khu vực ?Laurent Gédéon : Chúng ta có thể suy ngẫm về tương lai và thắc mắc về hậu quả cho Việt Nam nếu Mỹ và Trung Quốc có thể có một thỏa thuận riêng rẽ. Nếu nhìn vào kịch bản này, rõ ràng khu vực liên quan sẽ là Biển Đông và giả sử trong trường hợp Washington và Bắc Kinh dàn xếp với nhau. Hiện giờ, giả thuyết như vậy có vẻ không xảy ra, nhưng vẫn có ý nghĩa về mặt địa-chính trị và đáng được phát triển thêm.Cuộc xung đột ở Ukraina đã làm nổi bật mối lo ngại lớn của Matxcơva về an ninh, đặc biệt là việc thiết lập một tuyến phòng thủ ở biên giới phía tây của Nga. Nếu nhìn theo quan điểm của Nga, những chẩn đoán địa-chiến lược của các nhà lãnh đạo chính trị đã đưa họ đi đến kết luận rằng tuyến phòng thủ đó đã thay đổi đáng kể sau những diễn biến từ ba thập niên qua và giải pháp cho vấn đề này nằm ở cuộc đối đầu quân sự trực tiếp với Ukraina. Cuộc chiến bắt đầu ngày 24/02/2022 là kết quả phân tích của Matxcơva. Cuộc chiến này cho phép quân đội Nga, sau những thất bại ban đầu, giành được những thắng lợi đáng kể trên thực địa, bất chấp sự hỗ trợ cho Ukraina của nhiều nước NATO.Hiện giờ, mọi thứ đều cho thấy chính quyền Trump đã thừa nhận sự cân bằng quyền lực mới này và tương quan lực lượng xuất phát từ sự cân bằng mới đó và Washington quyết định mở các đàm phán với Nga trên cơ sở này.Đọc thêmTổng thống Trump tráo bàn cờ thế giới, lập mô hình địa-chính trị mớiRất có thể động thái của Nga đã được Bắc Kinh theo dõi chặt chẽ vì Trung Quốc cảm thấy đang ở trong hoàn cảnh địa-chiến lược tương tự. Trên thực tế, Trung Quốc cũng bận tâm như Nga về tuyến phòng thủ, chỉ khác là tuyến phòng thủ của Trung Quốc nằm ở các vùng biển bao quanh, bao gồm Biển Hoa Đông, Biển Đông cũng như Đài Loan. Theo quan điểm của Bắc Kinh, cần có tuyến phòng thủ như vậy do tính chất nhạy cảm của vùng duyên hải, nơi tập trung một phần đáng kể hoạt động kinh tế của Trung Quốc. Nhưng bờ biển này lại dễ bị tổn thương và cần được bảo vệ đặc biệt, kể cả việc kiểm soát các vùng biển xung quanh và từ đó tạo ra một tuyến bảo vệ.Trong trường hợp Trung Quốc làm theo Nga, họ có thể thử tấn công để kiểm soát hẳn toàn bộ hoặc một phần các khu vực đó và phải làm mọi cách để cán cân quyền lực sẽ chuyển sang thế có lợi cho họ. Nếu đúng như vậy, Bắc Kinh sẽ ở giống thế của Matxcơva hiện nay, tức là ở thế mạnh để đàm phán và đạt được những lợi thế chiến lược đáng kể, ví dụ, có thể là Bắc Kinh sẽ có toàn quyền chi phối ở biển Hoa Đông, Biển Đông, thậm chí là đối với Đài Loan. Ảnh hưởng đó sẽ được các cường quốc khác công nhận, trước tiên là Hoa Kỳ.Vì vậy, để trả lời câu hỏi này, một kịch bản như vậy rõ ràng sẽ là một thất bại nghiêm trọng cho Việt Nam. Giả sử có một thỏa thuận trực tiếp giữa Trung Quốc và Mỹ và được Nga chấp thuận, Hà Nội sẽ bị ép vào một khuôn khổ địa-chiến lược rất bất lợi cho lợi ích của họ trong bối cảnh Việt Nam và Trung Quốc tranh chấp chủ quyền quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa.RFI : Liệu chiến lược mà chính quyền Trump đang áp dụng với cuộc chiến ở Ukraina và châu Âu có khiến Việt Nam (cũng như các quốc gia đối tác châu Á khác của Hoa Kỳ) phải suy nghĩ về mối quan hệ của họ với cường quốc hàng đầu này ? Điểm gì khiến Việt Nam lo ngại ?Laurent Gédéon : Điều mà Việt Nam có thể lo sợ là một thỏa thuận riêng rẽ giữa Trung Quốc và Mỹ, một thỏa thuận sẽ đặt Biển Đông dưới độc quyền chi phối của Bắc Kinh. Tuy nhiên, đối với tôi, điều này hiện giờ không hẳn là nguy cơ lớn, bởi vì bối cảnh không giống với những gì đang diễn ra ở Ukraina và nếu nhìn từ Washington, những thách thức địa-chính trị mà Nga và Trung Quốc đặt ra cho Hoa Kỳ cũng không giống nhau.Trên thực tế, Nga không gây ra rủi ro địa-chính trị cho Mỹ như Trung Quốc. Áp lực của Matxcơva chủ yếu tập trung vào châu Âu và nhằm mục đích ngăn chặn vùng ảnh hưởng của NATO, vì đối với Nga, đà tiến của liên minh quân sự này là một mối đe dọa. Trong khuôn khổ đó, sự can dự ngày càng tăng của Washington có lẽ sẽ giúp thúc đẩy các lợi ích của Mỹ trong khu vực, nhưng trong mọi trường hợp, Hoa Kỳ sẽ không mất đi những gì họ đã có về mặt ảnh hưởng ở châu Âu.Tình hình ở châu Á lại không như vậy, trong bối cảnh cạnh tranh Mỹ-Trung. Cần phải nhớ rằng Hoa Kỳ là một cường quốc hàng hải, một đất nước mà quyền lực gắn chặt với quyền kiểm soát của họ với nhiều vùng biển trên thế giới.Đọc thêmNhiều chuyến bay giữa Úc và New Zealand phải đổi đường do Trung Quốc tập trận “bắn đạn thật”Thế nhưng Trung Quốc cũng đặt mục tiêu trở thành một cường quốc hàng hải, thậm chí là đứng đầu thế giới vào năm 2050. Khi ấn định như vậy, Bắc Kinh đã đưa ra một thách thức không thể chấp nhận được đối với Hoa Kỳ, bởi vì Mỹ sẽ phải chịu nhiều tổn thất nếu sự thống trị về hải quân của họ bị suy yếu. Thách thức này không còn giới hạn ở những vùng biển gần đất liền, chúng ta thấy Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc điều tàu chiến ngày càng đi xa hơn và tăng số lượng cơ sở hải quân trong khuôn khổ “chuỗi ngọc trai”.Ví dụ gần đây là cuộc tập trận bắn đạn thật ngày 21/02/2025 của một hạm đội nhỏ của Hải quân Trung Quốc ở biển Tasman, giữa Úc và New Zealand. Theo Bộ trưởng Quốc phòng New Zealand Judith Collins, đây là “những chiến hạm lớn nhất và tối tân nhất mà chúng tôi (New Zealand) thấy ở vùng biển xa xôi phía nam này”. Hành động này, cùng với những hoạt động khác, cho thấy tham vọng ngày càng lớn của Hải Quân Trung Quốc và các biện pháp được Bắc Kinh triển khai cũng ngày càng mạnh mẽ hơn.Với tình hình này, có vẻ ít có khả năng Mỹ lao vào cuộc đàm phán, chia sẻ ảnh hưởng với Trung Quốc và rút khỏi khu vực vì những lợi ích trực tiếp và lâu dài của Washington quá lớn, nếu không muốn nói là quá thiết yếu, và vượt qua cả khuôn khổ thay đổi về chính quyền và tổng thống Mỹ. Do đó, tôi thấy Việt Nam không nên lo ngại nhiều về việc Donald Trump lên nắm quyền.RFI : Với việc Hoa Kỳ đang rút lại cam kết với các đồng minh châu Âu, liệu Việt Nam, giống như các quốc gia khác ở Đông Nam Á, vẫn có thể tin tưởng hoặc trông cậy vào sự hỗ trợ của Mỹ để bảo vệ chủ quyền ở Biển Đông trước Bắc Kinh hay không ? Liệu kịch bản như vậy có lặp lại không, nhưng lần này liên quan đến Biển Đông ?Laurent Gédéon : Với những rủi ro rất lớn như đã nói ở trên, tôi thấy khó có khả năng Hoa Kỳ sẽ từ bỏ ảnh hưởng trong khu vực nếu không bị buộc phải làm vậy, chẳng hạn như sau một cuộc đối đầu và cuộc đối đầu đó có lợi cho cho quân đội Trung Quốc.Nhưng hiện giờ có vẻ như Washington đang ở thế ngược lại. Năm 2024 chẳng hạn, Mỹ đã gia tăng nhiều thỏa thuận với các đồng minh trong khu vực. Mỹ tuyên bố tăng cường quan hệ quân sự với Nhật Bản trong chuyến thăm Tokyo của bộ trưởng Quốc Phòng Lloyd Austin và ngoại trưởng Antony Blinken ngày 28/07/2024. Tương tự, vào ngày 18/11/2024, ông Lloyd Austin đã ký tại Manila với người đồng cấp Philippines Gilberto Teodoro Thỏa thuận an ninh chung và chia sẻ thông tin tình báo quân sự nhằm mục đích chống lại ảnh hưởng của Trung Quốc ở Thái Bình Dương. Ngoài ra, có thể nhắc đến Đài Loan ngày càng thắt chặt quan hệ quân sự với Mỹ từ nhiều năm qua. Ví dụ, chính quyền Biden đã cấp khoản viện trợ quân sự 567 triệu đô la cho Đài Bắc vào tháng 09/2024, sau đó là khoản viện trợ khác 571 triệu đô la vào ngày 21/12/2024.Đọc thêmMỹ khẳng định các cuộc tập trận với Philippines « hoàn toàn mang tính phòng thủ »Do đó, rất có thể chính quyền Trump sẽ tính đến bối cảnh địa chiến lược đặc biệt ở châu Á và sẽ không có những phát biểu với các đồng minh trong khu vực như đã làm với các đồng minh châu Âu. Đối với châu Âu, có vẻ như Washington đang tìm giải pháp cho cuộc khủng hoảng Ukraina và buộc các đối tác châu Âu phải chịu phần lớn gánh nặng tài chính phát sinh từ thế cân bằng mới tại châu Âu, cho dù là nguyên trạng hoặc là một giải pháp lâu dài. Điều này giải thích cho việc Mỹ gây áp lực để các thành viên NATO tăng ngân sách quân sự lên 5% GDP và chịu trách nhiệm tổ chức phòng thủ cho châu Âu do Mỹ rút dần quân.Chiến lược này nhằm cho phép Washington chuyển phần lớn nỗ lực quân sự của họ sang châu Á, không phải theo hướng rút lui mà ngược lại, theo hướng tăng cường can dự. Do đó, nỗi lo sợ về việc Mỹ giảm can dự vào châu Á là ít có khả năng xảy ra, dù là đối với các nước liên minh trực tiếp với Washington hoặc các nước ít liên kết với Mỹ hơn, chẳng hạn như Việt Nam.RFI : Theo nhiều chuyên gia và như giải thích của ông ở trên, việc Mỹ muốn chấm dứt chiến tranh ở châu Âu để tập trung vào Trung Quốc. Vậy Đông Nam Á có thể sẽ trở thành điểm nóng trên thế giới ? Laurent Gédéon : Đúng, đối với tôi, đó là một giả thuyết có thể xảy ra. Tuy nhiên, tôi nghĩ có thể loại trừ ý tưởng cho rằng toàn bộ Đông Nam Á sẽ trở thành điểm nóng trên hành tinh. Trên thực tế, tất cả phụ thuộc vào cách Mỹ dồn sức vào Trung Quốc như thế nào, hoặc cách Trung Quốc dự định dồn sức vào Mỹ ra sao.Để giành được quyền tự chủ về địa chiến lược, nếu có thể, Bắc Kinh phải đẩy lùi hoàn toàn vùng ảnh hưởng của Mỹ ra khỏi khu vực được gọi là “chuỗi đảo đầu tiên”. Ngoài trường hợp Trung-Mỹ đối đầu trực tiếp, động thái này còn liên quan đến sự gia tăng ảnh hưởng của Bắc Kinh đối với các quốc gia gần Trung Quốc, trong đó có nhiều nước ở Đông Nam Á. Tuy nhiên, mục tiêu này không hề dễ dàng, đặc biệt là đối với Philippines, quốc gia Đông Nam Á có mối quan hệ chặt chẽ nhất với Mỹ. Từ năm 2022 và từ khi ông Ferdinand Marcos Jr., nổi tiếng là thân cận với Washington, trở thành tổng thống, Philippines đã thắt chặt mối quan hệ chiến lược với Hoa Kỳ.Tình hình ít bất lợi hơn cho Trung Quốc đối với những nước còn lại ở ASEAN. Ví dụ, nếu xét đến trường hợp của Việt Nam, nước phản đối mạnh mẽ nhất - cùng với Philippines - tham vọng bá quyền của Trung Quốc ở Biển Đông, chúng ta thấy quan hệ đã hòa dịu hơn từ hai năm qua, được đánh dấu bằng các chuyến thăm của các nhà lãnh đạo cấp cao giữa hai nước, như chuyến thăm Việt Nam của chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình ngày 12-13/12/2023, chuyến thăm Bắc Kinh của thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính từ ngày 24-27/06/2024 và chuyến công du của ông Tô Lâm tới Bắc Kinh vào ngày 19/08/2024, khi đó là tổng bí thư kiêm chủ tịch nước Việt Nam.Đọc thêmViệt Nam bảo vệ lợi ích trong bối cảnh xung đột nước lớn Nga - Mỹ - Trung ngày càng trầm trọngLiên quan đến Việt Nam, chúng ta thấy rằng nếu vẫn thường xuyên xảy ra các sự cố, đặc biệt là liên quan đến ngư dân Việt Nam, thì chúng ít được đưa tin rộng rãi hơn so với những sự cố giữa Trung Quốc và Philippines kéo dài trong nhiều tháng. Ngoài ra, trái với Philippines bị ràng buộc bởi một thỏa thuận quốc phòng với Hoa Kỳ, Việt Nam vẫn theo đuổi chính sách “ngoại giao cây tre” và chủ trương “Bốn Không” được nêu trong Sách Trắng Quốc Phòng năm 2019 (không tham gia các liên minh quân sự, không đứng về phía nước này chống nước kia, không cho nước khác lập căn cứ quân sự hoặc sử dụng lãnh thổ của mình để tiến hành các hoạt động quân sự chống lại nước khác và không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế). Chủ trương ngoại giao này tách Hà Nội khỏi mọi cơ chế liên minh quân sự trong vùng hoặc can thiệp trực tiếp vào cuộc xung đột giữa các nước thứ ba. Bất chấp những nỗ lực trong gần hai thập niên trong bối cảnh Trung Quốc và Việt Nam tranh chấp chủ quyền đối với quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa, Washington vẫn chưa thuyết phục được Hà Nội tham gia một cơ chế đa phương nhằm kiềm chế Bắc Kinh. Nhìn chung tình hình này có lợi cho Trung Quốc.Không giống như trường hợp xung đột ở Ukraina, nơi tất cả các nước châu Âu có chung biên giới với Ukraina đều là thành viên trong cùng một liên minh quân sự NATO, điều này cho phép họ có tiếng nói tương đối thống nhất, còn ở Đông Nam Á, chỉ có ba nước có liên kết với Hoa Kỳ thông qua các thỏa thuận quân sự khác nhau: Philippines, Thái Lan và Singapore. Những nước khác trong khu vực có thái độ thận trọng và nghe ngóng.Vì vậy, để trả lời câu hỏi này, không phải toàn bộ Đông Nam Á đều bị ảnh hưởng giống nhau do căng thẳng gia tăng. Một số nước có thể trở thành bên tham gia xung đột, nhưng một số khác sẽ đứng ngoài. Những gì chúng ta thấy hiện tại là căng thẳng dường như tập trung vào Đài Loan, ở rìa Đông Nam Á và có hai kịch bản trong trường hợp tình hình xấu đi : hoặc là quân đội Trung Quốc tìm cách trực tiếp kiểm soát Đài Loan, hoặc là hải quân Trung Quốc phong tỏa để buộc Đài Bắc phải đàm phán với Bắc Kinh.RFI Tiếng Việt xin chân thành cảm ơn nhà nghiên cứu Laurent Gédéon, Trường Sư phạm Lyon, Pháp.

Tạp chí Việt Nam
Biển Đông, Trung Quốc : Việt Nam cần đề phòng khả năng Trump "rũ áo" như với Ukraina?

Tạp chí Việt Nam

Play Episode Listen Later Mar 10, 2025 11:56


Ngày 28/02/2025 được ghi dấu trong lịch sử thế giới: Trước truyền thông thế giới, tổng thống và phó tổng thống Mỹ “đả kích” trực tiếp nguyên thủ quốc gia của Ukraina, đất nước bị Nga xâm chiếm từ hơn ba năm qua. Để sớm hoàn thành lời hứa “nhanh chóng chấm dứt chiến tranh”, tổng thống Donald Trump đã bỏ mặc quan ngại, lợi ích của Ukraina, cũng như của các đồng minh châu Âu để đàm phán trực tiếp với đồng nhiệm Nga, đổ cho tổng thống Zelensky không muốn “hòa bình”. Cách hành xử của chính quyền Mỹ hiện tại, cũng như chính sách “Nước Mỹ trên hết” khiến các đồng minh, đối tác không khỏi lo sợ. Liệu Mỹ có “rũ áo” với Việt Nam, cũng như với các nước có tranh chấp chủ quyền với Trung Quốc ở Biển Đông và biển Hoa Đông, như đã làm với Ukraina ?Để hiểu thêm tình hình và so sánh hai bối cảnh, RFI Tiếng Việt phỏng vấn nhà nghiên cứu Laurent Gédéon, giảng viên Trường Sư phạm Lyon (École normale supérieure de Lyon), Pháp.RFI : Chính quyền tổng thống Trump đàm phán với Nga về số phận của Ukraina mà không có Kiev tham gia. Thái độ có thể thay đổi 180° như vậy của Mỹ có khiến Việt Nam quan ngại trong tình hình địa-chính trị trong khu vực ?Laurent Gédéon : Chúng ta có thể suy ngẫm về tương lai và thắc mắc về hậu quả cho Việt Nam nếu Mỹ và Trung Quốc có thể có một thỏa thuận riêng rẽ. Nếu nhìn vào kịch bản này, rõ ràng khu vực liên quan sẽ là Biển Đông và giả sử trong trường hợp Washington và Bắc Kinh dàn xếp với nhau. Hiện giờ, giả thuyết như vậy có vẻ không xảy ra, nhưng vẫn có ý nghĩa về mặt địa-chính trị và đáng được phát triển thêm.Cuộc xung đột ở Ukraina đã làm nổi bật mối lo ngại lớn của Matxcơva về an ninh, đặc biệt là việc thiết lập một tuyến phòng thủ ở biên giới phía tây của Nga. Nếu nhìn theo quan điểm của Nga, những chẩn đoán địa-chiến lược của các nhà lãnh đạo chính trị đã đưa họ đi đến kết luận rằng tuyến phòng thủ đó đã thay đổi đáng kể sau những diễn biến từ ba thập niên qua và giải pháp cho vấn đề này nằm ở cuộc đối đầu quân sự trực tiếp với Ukraina. Cuộc chiến bắt đầu ngày 24/02/2022 là kết quả phân tích của Matxcơva. Cuộc chiến này cho phép quân đội Nga, sau những thất bại ban đầu, giành được những thắng lợi đáng kể trên thực địa, bất chấp sự hỗ trợ cho Ukraina của nhiều nước NATO.Hiện giờ, mọi thứ đều cho thấy chính quyền Trump đã thừa nhận sự cân bằng quyền lực mới này và tương quan lực lượng xuất phát từ sự cân bằng mới đó và Washington quyết định mở các đàm phán với Nga trên cơ sở này.Đọc thêmTổng thống Trump tráo bàn cờ thế giới, lập mô hình địa-chính trị mớiRất có thể động thái của Nga đã được Bắc Kinh theo dõi chặt chẽ vì Trung Quốc cảm thấy đang ở trong hoàn cảnh địa-chiến lược tương tự. Trên thực tế, Trung Quốc cũng bận tâm như Nga về tuyến phòng thủ, chỉ khác là tuyến phòng thủ của Trung Quốc nằm ở các vùng biển bao quanh, bao gồm Biển Hoa Đông, Biển Đông cũng như Đài Loan. Theo quan điểm của Bắc Kinh, cần có tuyến phòng thủ như vậy do tính chất nhạy cảm của vùng duyên hải, nơi tập trung một phần đáng kể hoạt động kinh tế của Trung Quốc. Nhưng bờ biển này lại dễ bị tổn thương và cần được bảo vệ đặc biệt, kể cả việc kiểm soát các vùng biển xung quanh và từ đó tạo ra một tuyến bảo vệ.Trong trường hợp Trung Quốc làm theo Nga, họ có thể thử tấn công để kiểm soát hẳn toàn bộ hoặc một phần các khu vực đó và phải làm mọi cách để cán cân quyền lực sẽ chuyển sang thế có lợi cho họ. Nếu đúng như vậy, Bắc Kinh sẽ ở giống thế của Matxcơva hiện nay, tức là ở thế mạnh để đàm phán và đạt được những lợi thế chiến lược đáng kể, ví dụ, có thể là Bắc Kinh sẽ có toàn quyền chi phối ở biển Hoa Đông, Biển Đông, thậm chí là đối với Đài Loan. Ảnh hưởng đó sẽ được các cường quốc khác công nhận, trước tiên là Hoa Kỳ.Vì vậy, để trả lời câu hỏi này, một kịch bản như vậy rõ ràng sẽ là một thất bại nghiêm trọng cho Việt Nam. Giả sử có một thỏa thuận trực tiếp giữa Trung Quốc và Mỹ và được Nga chấp thuận, Hà Nội sẽ bị ép vào một khuôn khổ địa-chiến lược rất bất lợi cho lợi ích của họ trong bối cảnh Việt Nam và Trung Quốc tranh chấp chủ quyền quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa.RFI : Liệu chiến lược mà chính quyền Trump đang áp dụng với cuộc chiến ở Ukraina và châu Âu có khiến Việt Nam (cũng như các quốc gia đối tác châu Á khác của Hoa Kỳ) phải suy nghĩ về mối quan hệ của họ với cường quốc hàng đầu này ? Điểm gì khiến Việt Nam lo ngại ?Laurent Gédéon : Điều mà Việt Nam có thể lo sợ là một thỏa thuận riêng rẽ giữa Trung Quốc và Mỹ, một thỏa thuận sẽ đặt Biển Đông dưới độc quyền chi phối của Bắc Kinh. Tuy nhiên, đối với tôi, điều này hiện giờ không hẳn là nguy cơ lớn, bởi vì bối cảnh không giống với những gì đang diễn ra ở Ukraina và nếu nhìn từ Washington, những thách thức địa-chính trị mà Nga và Trung Quốc đặt ra cho Hoa Kỳ cũng không giống nhau.Trên thực tế, Nga không gây ra rủi ro địa-chính trị cho Mỹ như Trung Quốc. Áp lực của Matxcơva chủ yếu tập trung vào châu Âu và nhằm mục đích ngăn chặn vùng ảnh hưởng của NATO, vì đối với Nga, đà tiến của liên minh quân sự này là một mối đe dọa. Trong khuôn khổ đó, sự can dự ngày càng tăng của Washington có lẽ sẽ giúp thúc đẩy các lợi ích của Mỹ trong khu vực, nhưng trong mọi trường hợp, Hoa Kỳ sẽ không mất đi những gì họ đã có về mặt ảnh hưởng ở châu Âu.Tình hình ở châu Á lại không như vậy, trong bối cảnh cạnh tranh Mỹ-Trung. Cần phải nhớ rằng Hoa Kỳ là một cường quốc hàng hải, một đất nước mà quyền lực gắn chặt với quyền kiểm soát của họ với nhiều vùng biển trên thế giới.Đọc thêmNhiều chuyến bay giữa Úc và New Zealand phải đổi đường do Trung Quốc tập trận “bắn đạn thật”Thế nhưng Trung Quốc cũng đặt mục tiêu trở thành một cường quốc hàng hải, thậm chí là đứng đầu thế giới vào năm 2050. Khi ấn định như vậy, Bắc Kinh đã đưa ra một thách thức không thể chấp nhận được đối với Hoa Kỳ, bởi vì Mỹ sẽ phải chịu nhiều tổn thất nếu sự thống trị về hải quân của họ bị suy yếu. Thách thức này không còn giới hạn ở những vùng biển gần đất liền, chúng ta thấy Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc điều tàu chiến ngày càng đi xa hơn và tăng số lượng cơ sở hải quân trong khuôn khổ “chuỗi ngọc trai”.Ví dụ gần đây là cuộc tập trận bắn đạn thật ngày 21/02/2025 của một hạm đội nhỏ của Hải quân Trung Quốc ở biển Tasman, giữa Úc và New Zealand. Theo Bộ trưởng Quốc phòng New Zealand Judith Collins, đây là “những chiến hạm lớn nhất và tối tân nhất mà chúng tôi (New Zealand) thấy ở vùng biển xa xôi phía nam này”. Hành động này, cùng với những hoạt động khác, cho thấy tham vọng ngày càng lớn của Hải Quân Trung Quốc và các biện pháp được Bắc Kinh triển khai cũng ngày càng mạnh mẽ hơn.Với tình hình này, có vẻ ít có khả năng Mỹ lao vào cuộc đàm phán, chia sẻ ảnh hưởng với Trung Quốc và rút khỏi khu vực vì những lợi ích trực tiếp và lâu dài của Washington quá lớn, nếu không muốn nói là quá thiết yếu, và vượt qua cả khuôn khổ thay đổi về chính quyền và tổng thống Mỹ. Do đó, tôi thấy Việt Nam không nên lo ngại nhiều về việc Donald Trump lên nắm quyền.RFI : Với việc Hoa Kỳ đang rút lại cam kết với các đồng minh châu Âu, liệu Việt Nam, giống như các quốc gia khác ở Đông Nam Á, vẫn có thể tin tưởng hoặc trông cậy vào sự hỗ trợ của Mỹ để bảo vệ chủ quyền ở Biển Đông trước Bắc Kinh hay không ? Liệu kịch bản như vậy có lặp lại không, nhưng lần này liên quan đến Biển Đông ?Laurent Gédéon : Với những rủi ro rất lớn như đã nói ở trên, tôi thấy khó có khả năng Hoa Kỳ sẽ từ bỏ ảnh hưởng trong khu vực nếu không bị buộc phải làm vậy, chẳng hạn như sau một cuộc đối đầu và cuộc đối đầu đó có lợi cho cho quân đội Trung Quốc.Nhưng hiện giờ có vẻ như Washington đang ở thế ngược lại. Năm 2024 chẳng hạn, Mỹ đã gia tăng nhiều thỏa thuận với các đồng minh trong khu vực. Mỹ tuyên bố tăng cường quan hệ quân sự với Nhật Bản trong chuyến thăm Tokyo của bộ trưởng Quốc Phòng Lloyd Austin và ngoại trưởng Antony Blinken ngày 28/07/2024. Tương tự, vào ngày 18/11/2024, ông Lloyd Austin đã ký tại Manila với người đồng cấp Philippines Gilberto Teodoro Thỏa thuận an ninh chung và chia sẻ thông tin tình báo quân sự nhằm mục đích chống lại ảnh hưởng của Trung Quốc ở Thái Bình Dương. Ngoài ra, có thể nhắc đến Đài Loan ngày càng thắt chặt quan hệ quân sự với Mỹ từ nhiều năm qua. Ví dụ, chính quyền Biden đã cấp khoản viện trợ quân sự 567 triệu đô la cho Đài Bắc vào tháng 09/2024, sau đó là khoản viện trợ khác 571 triệu đô la vào ngày 21/12/2024.Đọc thêmMỹ khẳng định các cuộc tập trận với Philippines « hoàn toàn mang tính phòng thủ »Do đó, rất có thể chính quyền Trump sẽ tính đến bối cảnh địa chiến lược đặc biệt ở châu Á và sẽ không có những phát biểu với các đồng minh trong khu vực như đã làm với các đồng minh châu Âu. Đối với châu Âu, có vẻ như Washington đang tìm giải pháp cho cuộc khủng hoảng Ukraina và buộc các đối tác châu Âu phải chịu phần lớn gánh nặng tài chính phát sinh từ thế cân bằng mới tại châu Âu, cho dù là nguyên trạng hoặc là một giải pháp lâu dài. Điều này giải thích cho việc Mỹ gây áp lực để các thành viên NATO tăng ngân sách quân sự lên 5% GDP và chịu trách nhiệm tổ chức phòng thủ cho châu Âu do Mỹ rút dần quân.Chiến lược này nhằm cho phép Washington chuyển phần lớn nỗ lực quân sự của họ sang châu Á, không phải theo hướng rút lui mà ngược lại, theo hướng tăng cường can dự. Do đó, nỗi lo sợ về việc Mỹ giảm can dự vào châu Á là ít có khả năng xảy ra, dù là đối với các nước liên minh trực tiếp với Washington hoặc các nước ít liên kết với Mỹ hơn, chẳng hạn như Việt Nam.RFI : Theo nhiều chuyên gia và như giải thích của ông ở trên, việc Mỹ muốn chấm dứt chiến tranh ở châu Âu để tập trung vào Trung Quốc. Vậy Đông Nam Á có thể sẽ trở thành điểm nóng trên thế giới ? Laurent Gédéon : Đúng, đối với tôi, đó là một giả thuyết có thể xảy ra. Tuy nhiên, tôi nghĩ có thể loại trừ ý tưởng cho rằng toàn bộ Đông Nam Á sẽ trở thành điểm nóng trên hành tinh. Trên thực tế, tất cả phụ thuộc vào cách Mỹ dồn sức vào Trung Quốc như thế nào, hoặc cách Trung Quốc dự định dồn sức vào Mỹ ra sao.Để giành được quyền tự chủ về địa chiến lược, nếu có thể, Bắc Kinh phải đẩy lùi hoàn toàn vùng ảnh hưởng của Mỹ ra khỏi khu vực được gọi là “chuỗi đảo đầu tiên”. Ngoài trường hợp Trung-Mỹ đối đầu trực tiếp, động thái này còn liên quan đến sự gia tăng ảnh hưởng của Bắc Kinh đối với các quốc gia gần Trung Quốc, trong đó có nhiều nước ở Đông Nam Á. Tuy nhiên, mục tiêu này không hề dễ dàng, đặc biệt là đối với Philippines, quốc gia Đông Nam Á có mối quan hệ chặt chẽ nhất với Mỹ. Từ năm 2022 và từ khi ông Ferdinand Marcos Jr., nổi tiếng là thân cận với Washington, trở thành tổng thống, Philippines đã thắt chặt mối quan hệ chiến lược với Hoa Kỳ.Tình hình ít bất lợi hơn cho Trung Quốc đối với những nước còn lại ở ASEAN. Ví dụ, nếu xét đến trường hợp của Việt Nam, nước phản đối mạnh mẽ nhất - cùng với Philippines - tham vọng bá quyền của Trung Quốc ở Biển Đông, chúng ta thấy quan hệ đã hòa dịu hơn từ hai năm qua, được đánh dấu bằng các chuyến thăm của các nhà lãnh đạo cấp cao giữa hai nước, như chuyến thăm Việt Nam của chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình ngày 12-13/12/2023, chuyến thăm Bắc Kinh của thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính từ ngày 24-27/06/2024 và chuyến công du của ông Tô Lâm tới Bắc Kinh vào ngày 19/08/2024, khi đó là tổng bí thư kiêm chủ tịch nước Việt Nam.Đọc thêmViệt Nam bảo vệ lợi ích trong bối cảnh xung đột nước lớn Nga - Mỹ - Trung ngày càng trầm trọngLiên quan đến Việt Nam, chúng ta thấy rằng nếu vẫn thường xuyên xảy ra các sự cố, đặc biệt là liên quan đến ngư dân Việt Nam, thì chúng ít được đưa tin rộng rãi hơn so với những sự cố giữa Trung Quốc và Philippines kéo dài trong nhiều tháng. Ngoài ra, trái với Philippines bị ràng buộc bởi một thỏa thuận quốc phòng với Hoa Kỳ, Việt Nam vẫn theo đuổi chính sách “ngoại giao cây tre” và chủ trương “Bốn Không” được nêu trong Sách Trắng Quốc Phòng năm 2019 (không tham gia các liên minh quân sự, không đứng về phía nước này chống nước kia, không cho nước khác lập căn cứ quân sự hoặc sử dụng lãnh thổ của mình để tiến hành các hoạt động quân sự chống lại nước khác và không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế). Chủ trương ngoại giao này tách Hà Nội khỏi mọi cơ chế liên minh quân sự trong vùng hoặc can thiệp trực tiếp vào cuộc xung đột giữa các nước thứ ba. Bất chấp những nỗ lực trong gần hai thập niên trong bối cảnh Trung Quốc và Việt Nam tranh chấp chủ quyền đối với quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa, Washington vẫn chưa thuyết phục được Hà Nội tham gia một cơ chế đa phương nhằm kiềm chế Bắc Kinh. Nhìn chung tình hình này có lợi cho Trung Quốc.Không giống như trường hợp xung đột ở Ukraina, nơi tất cả các nước châu Âu có chung biên giới với Ukraina đều là thành viên trong cùng một liên minh quân sự NATO, điều này cho phép họ có tiếng nói tương đối thống nhất, còn ở Đông Nam Á, chỉ có ba nước có liên kết với Hoa Kỳ thông qua các thỏa thuận quân sự khác nhau: Philippines, Thái Lan và Singapore. Những nước khác trong khu vực có thái độ thận trọng và nghe ngóng.Vì vậy, để trả lời câu hỏi này, không phải toàn bộ Đông Nam Á đều bị ảnh hưởng giống nhau do căng thẳng gia tăng. Một số nước có thể trở thành bên tham gia xung đột, nhưng một số khác sẽ đứng ngoài. Những gì chúng ta thấy hiện tại là căng thẳng dường như tập trung vào Đài Loan, ở rìa Đông Nam Á và có hai kịch bản trong trường hợp tình hình xấu đi : hoặc là quân đội Trung Quốc tìm cách trực tiếp kiểm soát Đài Loan, hoặc là hải quân Trung Quốc phong tỏa để buộc Đài Bắc phải đàm phán với Bắc Kinh.RFI Tiếng Việt xin chân thành cảm ơn nhà nghiên cứu Laurent Gédéon, Trường Sư phạm Lyon, Pháp.

TẠP CHÍ XÃ HỘI
Lừa đảo trực tuyến tại Việt Nam : Khi các nhóm tội phạm rành công nghệ

TẠP CHÍ XÃ HỘI

Play Episode Listen Later Mar 5, 2025 9:35


Việt Nam là một trong những nước chịu ảnh hưởng nặng nề do các hoạt động lừa đảo trực tuyến, lên đến hơn 390 ngàn tỷ đồng. Nhiều trung tâm lừa đảo chủ yếu nằm ở Miến Điện và Cam Bốt đã bị triệt phá, tuy nhiên hoạt động của các nhóm tội phạm này ngày càng liều lĩnh, "sẵn sàng bắt cóc người" để cưỡng bức họ làm việc lừa đảo, cũng như trang bị những công nghệ tinh vi hơn.  Trong bối cảnh các nước Thái Lan và Miến Điện tăng cường truy quét các trung tâm lừa đảo trực tuyến, hôm 27/02 vừa qua, phát ngôn viên của bộ Ngoại Giao Việt Nam xác nhận “có công dân Việt nam trong số 7000 người nước ngoài vừa được giải cứu khỏi các hang ổ lừa đảo công nghệ ở Myawaddy, phía đông nam Miến Điện.Cụ thể, lực lượng biên phòng Karen (BGF), được Bangkok Post trích dẫn, đã gửi danh sách của 7241 người đến từ 28 quốc gia, đến Lực lượng đặc nhiệm Ratchamanu của Thái Lan để xử lý hồi hương những người này. Trong số đó, người Trung Quốc chiếm số đông nhất, hơn 4000 người, và người Việt Nam chiếm số đông thứ hai, 572 người. Bộ Ngoại Giao Việt Nam cho biết đang phối hợp với các cơ quan sở tại để thực hiện các biện pháp bảo hộ công dân cần thiết.Không chỉ tại Miến Điện, nhiều trung tâm lừa đảo cũng đã mọc lên ở Cam Bốt, đặc biệt là ở khu vực biên giới, được cho là do các tổ chức tội phạm người Trung Quốc cầm đầu. Hôm 03/03, Thái Lan cho biết sẽ nghiên cứu xây tường ở một số khu vực biên giới với Cam Bốt trên tổng 817 km đường biên giới chung, để ngăn tình trạng vượt biên trái phép, trong bối cảnh nhiều nỗ lực phá bỏ mạng lưới các trung tâm lừa đảo bất hợp pháp đang gia tăng.Hành trình lừa đảo : Từ nạn nhân thành kẻ lừa đảoAnh X, xin ẩn danh, từng làm việc tại một trung tâm lừa đảo trực tuyến vào năm 2021. Hiện đã trở về Việt Nam, anh chia sẻ với RFI Tiếng Việt về trải nghiệm bị dẫn dụ bởi các tổ chức lừa đảo như thế nào. “ Lúc đó tôi lên Facebook và thấy bài đăng tuyển với mức lương 40 đến 50 triệu một tháng, sang Cam Bốt làm, chỉ để bấm máy tính không thôi. Lúc đó tôi bảo là không có tiền đi lại, thì họ bảo lên bắt xe vào nam, họ sẽ trả tiền hết cho mình, từ A đến Z cả tiền ăn uống”.Cùng với một nhóm người Việt khác, đều trả lời tin tuyển dụng này, anh X đã qua cửa khẩu Mộc Bài, sang Cam Bốt và làm việc “lừa đảo”, lừa người Việt. Vừa sang được hơn chục ngày, anh đã bị “bán” cho một công ty khác vì họ cần người. Những trung tâm lừa đảo được anh mô tả là bảo vệ nghiêm ngặt, kiểm soát người ra vào. Một tháng sau, khi muốn rời khỏi chỗ làm thì anh đã được tổ chức đó yêu cầu người nhà trả tiền chuộc 55 triệu, thì mới được trở về Việt Nam.Thế nhưng vài tháng sau, anh lại được một người bạn khác dụ dỗ, cùng đi sang Miến Điện, “kiếm 27 triệu một tháng”, “làm vài năm rồi về xây nhà mua xe”. Lần này, tin tưởng người bạn mình, anh tự bay sang Yangoon, đến khu vực biên giới giữa Trung Quốc và Miến Điện ở phía bắc, và tự giao mình cho tổ chức lừa đảo.Cách hoạt động và công việc ở trung tâm lừa đảo công nghệ cả ở Cam Bốt và Miến Điện là giống nhau, theo nhận xét của anh X.“Họ giao cho tôi một bảng nhiệm vụ, cho mình 3 4 tài khoản Facebook ảo, câu dẫn những người khác, lừa những khách hàng Việt Nam, lừa họ nạp tiền vào những app (ứng dụng) lừa đảo. Họ đưa những kịch bản đã thành công lừa, và bắt phải học thuộc những kịch bản như vậy, để trả lời câu hỏi. Họ lấy kịch bản ví dụ về một Viều kiều Mỹ, đang làm bác sĩ bên đó và họ lừa được 1 triệu đô, và rất tự hào, cho tôi học. Họ lừa người ta nạp tiền vào các sàn lừa đảo, lãi có thể 1 ngày 100 ngàn đô là 10 %, 1 triệu thì có thể 20% một ngày.”Ranh giới giữa nạn nhân và kẻ phạm tộiTheo chuyên gia về an ninh mạng Ngô Minh Hiếu « những tổ chức lừa đảo xảy ra gọi là vượt tầm kiểm soát như hiện nay, một phần là vì trong giai đoạn mà đại dịch Covid xảy ra, nhu cầu để kiếm việc làm nhiều, mà mọi người không đi ra ngoài được, và phải lên trên mạng phải lên sử dụng điện thoại phải đi kiếm việc làm. Các đối tượng lừa đảo mới tìm cách dẫn dụ những người này đi sang những cái nước khác, như Cam Bốt, Lào, Miến Điện, Thái Lan, họ giam những người này để buộc họ thực hiện các hành vi lừa đảo trực tuyến. Chưa kể là một số thành phần là phạm tội nói chung là muốn kiếm tiền bất hợp pháp, thì họ cũng sẵn sàng qua đó. Do đó, có 2 loại người khác nhau, một là người đó là hoàn toàn là nạn nhân thật sự bị dẫn dụ và bị sang, bị ép để mà thực hiện các hành vi lừa đảo 2 là cái người đó là một người xấu hoàn toàn. Và bây giờ thì cái lượng người đó nó lại càng nhiều hơn là cái người bị lừa sang. »Kể từ năm 2022, sau vụ người Việt vượt tháo chạy khỏi casino ở Cam Bốt, vượt sông về Việt Nam gây chấn động dư luận, nhiều thông tin tuyên truyền về những rủi ro liên quan đến việc nhẹ lương cao được đưa ra. Do vậy, theo ông Ngô Minh Hiếu, các đối tượng tội phạm ngày càng liều lĩnh hơn, sẵn sàng bắt cóc người, đặc biệt tại những vùng sâu vùng sa đưa ra qua đó, chưa kể nhiều video về các hành vi tra tấn ở các trung tâm lừa đảo được loan tải trên mạng xã hội.Trước khi được lực lượng vũ trang ở khu vực này giải cứu và đưa hồi hương về Việt Nam, giữa năm 2022, trong vài tháng làm việc, anh X cho biết đã lừa được khoảng 20 triệu. Tuy nhiên, con số này không làm hài lòng những người quản lý, và anh bị bắt đi dọn vệ sinh trong hơn một năm. Không giống như ở Miến Điện, có thể nhờ người nhà gửi tiền chuộc vệ, tại đây, nếu ai không làm được việc này, thì bị giao nhiệm vụ khác. Anh X cũng nhớ lại những cảnh bạo lực tra tấn đã chứng kiến trong khoảng thời gian này.« Những người bị phản kháng thì có người (ở trong phòng tôi), bị đánh đập trong vòng 7 8 ngày, lúc về là máu bắn đầy giầy giép, anh ấy bảo là bị nhốt, bị đánh, chỉ được ăn một bữa hai bữa. Tôi cũng từng bị đánh vài trận, tím hết mông lột hết da, bị đánh bằng dây điện, chỉ vì mình cãi, không nghe lời, không thèm làm theo chỉ thị. Cả tháng họ bảo mình lừa ba bốn người mà mình không lừa được ai nó cũng đánh. »Deepfake : Công cụ hữu hiệu của các hacker Chị Nam là một trong những người bị lừa mất tài khoản Facebook. Chị cho biết một người đã giả danh bạn của mình để yêu cầu gửi mã xác thực từ Facebook, và chiếm đoạt tài khoản của chị. “Hacker đã gọi điện cho tôi bằng video, thời gian gọi chỉ từ 3 đến 5 giây rồi tự động tắt, dùng deepfake khiến tôi tin tưởng là bạn mình và gửi mã code cho bạn đó”.Chị cho biết đối tượng lừa đảo dùng để đi “vay tiền” những người khác, và một người bạn của chị đã gửi vào số tài khoản của hacker đó 3000 euro.Các nhóm lừa đảo này, được cho là hoạt động chủ yếu ở Cam Bốt hay Miến Điện, một số được cho là bị cưỡng bức lao động, làm sao có thể nắm rõ những công nghệ tiên tiến không phải ai cũng tiếp cận được ? Chuyên gia về an ninh mạng, Ngô Minh Hiếu cho hay : « Sau khi điều tra, chúng tôi phát hiện ra những công cụ được phát triển bằng tội phạm mạng, cung cấp những công cụ công nghệ cho các trung tâm lừa đảo ở trong khu vực, bán lại với giá rẻ chỉ vài ngàn đô. Chưa kể là có một số dịch vụ chỉ tốn 25 đến 30 đôla là có thể sử dụng được dịch vụ giả mạo hình ảnh ».Trường hợp mà chị Nam gặp phải là một trong 3 hành vi lừa đảo phổ biến nhất tại Việt Nam, gồm chiếm đoạt tài khoản mạng xã hội, làm giả thương hiệu và các loại lừa đảo khác, theo báo cáo từ nhà nghiên cứu về tội phạm học Lương Thanh Hải, đăng trên tạp chí MDPI.Ngoài ra, theo tổ chức Chống lừa đảo, còn có các loại hình khác như lừa đảo tình cảm ở Việt Nam cũng khá phổ biến, sau đó là lừa đảo mã độc, giả mạo công an, bưu chính, điện lực. Tiếp đến là lừa đảo làm cộng tác viên, lương cao, đánh vào những người đang thất nghiệp, sinh viên, những người nhàn rỗi, không có việc làm, lên mạng bị dẫn dụ. Một lừa đảo khác là tống tiền nhắm vào đối tượng trẻ, những người trung niên, và sử dụng công nghệ deepfake.Dự án Chống Lừa Đảo (Chongluadao Project) là một tổ chức phi lợi nhuận, ghi nhận hơn 60 000 báo cáo liên quan đến lừa đảo trực tuyến, trong sáu tháng đầu năm 2024. Tổ chức này đã cho phép mọi người báo cáo các hình thức lừa đảo trên trang mạng của mình, đồng thời phát triển ra công cụ nhằm phát hiện, xác minh xem liệu một trang mạng có phải là lừa đảo hay không. Dự án cũng phát triển ra một mô hình AI chatbot, nhằm xác minh trong vòng chưa đến 30 giây một trang web hay một cơ sở dữ liệu nào đó, liệu có an toàn hay không."Việt Nam chuyển đổi số quá nhanh", bỏ qua giai đoạn "an toàn thông tinTrả lời RFI Tiếng Việt, đồng sáng lập tổ chức này, ông Ngô Minh Hiếu, từng là một cựu hacker, cho rằng “mạng xã hội như Facebook, Tiktok là một trong những bước đệm để các tổ chức lừa đảo tìm kiếm nạn nhân” và các nền tảng này do các tập đoàn lớn tổ chức, nhưng lại không có nguồn lực để kiểm soát hết các thông tin.Tuỳ theo đối tượng mà các tổ chức lừa đảo có các kịch bản khác nhau. Theo Ngô Minh Hiếu : “Một trong những vấn đề là do Việt Nam chuyển đổi số quá nhanh và đặc biệt là những cái người lớn tuổi đấy. Họ không có thời gian để mà kịp cập nhật, kịp hiểu thêm về công nghệ biết đằng sau công nghệ đó là gì, sử dụng sao cho an toàn hoặc là sử dụng sao cho đúng. Vấn đề là Việt Nam đã bỏ đi một cái giai đoạn rất là quan trọng, đó là nâng cao nhận thức cũng như là cung cấp cái kiến thức căn bản về công nghệ thông tin về an toàn thông tin cho tất cả người dân trước khi họ biết cách sử dụng công nghệ, đặc biệt là những cái nền tảng online. Nhưng tôi cho rằng ai cũng có thể sẽ là nạn nhân, không quan trọng  tuổi tác. Các bạn trẻ thì sẽ bị lừa theo những cái kịch bản như là lừa đảo, hay dẫn dụ sẻ những cái thông tin, hình ảnh nhạy cảm. Và cũng có rất là nhiều bạn nghĩ rằng sẽ không bao giờ bị lừa.”Ngoài ra, một vấn đề nữa ở Việt Nam đó là các nạn nhân thường không báo cáo, khiến các cơ quan chức năng gặp khó khăn trong việc phát hiện, ngăn ngừa và đối phó với các hành vi lừa đảo. Ông Ngô Minh Hiếu cho biết : « Nhiều nạn nhân cho rằng mất tiền thì thôi, cơ quan chức năng đôi khi bắt được đối tượng lừa đảo cũng không giúp họ lấy lại được tiền, nên cũng chả thèm báo cáo. Hoặc số tiền bị lừa quá nhỏ, đôi khi cũng bị họ cho qua. »Báo cáo từ Liên minh chống lừa đảo toàn cầu (GASA) Việt Nam là quốc gia chịu thiệt hại lớn thứ hai toàn cầu, do các hoạt động lừa đảo gây ra vào năm 2023, lên đến 391,8 ngàn tỷ đồng, chiếm 3,6 % GDP, tiếp theo là Brazil, Thái Lan.

TẠP CHÍ VIỆT NAM
Pháp thắt chặt hợp tác quân sự với Việt Nam, tăng cường hiện diện ở Biển Đông

TẠP CHÍ VIỆT NAM

Play Episode Listen Later Mar 3, 2025 9:18


Ba năm liên tiếp, tàu chiến Pháp đến thăm Việt Nam. Từ ngày 01-07/03/2025, tàu khu trục đa nhiệm La Provence, thuộc nhóm tác chiến tàu sân bay Charles de Gaulle thực hiện chiến dịch CLEMENCEAU 25, cập cảng Lotus, thăm xã giao thành phố Hồ Chí Minh. Hoạt động này « thể hiện mối quan hệ tin cậy và hợp tác ngày càng tăng », cũng như « cam kết của Pháp đối với hòa bình và an ninh tại khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương », theo thông cáo của sứ quán Pháp tại Việt Nam. Pháp tăng cường hiện diện thông qua « ngoại giao hải quân »Hoạt động thăm cảng nằm trong khuôn khổ thỏa thuận Đối tác Chiến lược Toàn diện được Việt Nam và Pháp ký tại Paris ngày 07/10/2024. Trong tuyên bố chung, hai nước nhấn mạnh đến « cam kết phát triển quan hệ trong lĩnh vực quốc phòng nhằm tăng cường năng lực tự cường, phù hợp với nhu cầu của mỗi bên ». Ngoài ra, « Việt Nam sẽ tạo thuận lợi cho các tàu quân sự của Pháp cập cảng Việt Nam theo quy định của pháp luật Việt Nam, nhằm phát triển hợp tác và trao đổi chuyên môn giữa hải quân và lực lượng cảnh sát biển hai nước ».Trả lời RFI Tiếng Việt ngày 28/02, nhà nghiên cứu Pháp Laurent Gédéon, trường Sư phạm Lyon (Ecole normale supérieure de Lyon), nhận định những diễn biến tích cực này được thúc đẩy thêm sau khi Hà Nội và Paris tỏ thiện chí củng cố hợp tác song phương nhân chuyến công du của bộ trưởng Quân Lực Sébastien Lecornu và dự lễ kỷ niệm 70 năm Điện Biên Phủ :« Sự hiện diện của tàu khu trục Pháp hoặc các chiến hạm Pháp thỉnh thoảng đi qua và dừng lại ở Việt Nam gắn liền với điều có thể gọi là « ngoại giao hải quân », tức là hiện diện tại cảng của các quốc gia có quan hệ tích cực và hữu nghị. Theo tôi, ngoài khuôn khổ Việt Nam, cần phải coi rằng Pháp tham gia vào chiến lược do Hoa Kỳ phát triển trong khu vực, bao gồm việc tái khẳng định sự hiện diện của Hải Quân Mỹ và các đồng minh, đặc biệt là ở Biển Đông, trước những tuyên bố bá quyền của Trung Quốc đối với khu vực hàng hải này.Theo tôi, nếu nhìn xa hơn một chút về sự hiện diện và sự tham gia của Pháp vào hoạt động này, thì điều đó không chỉ liên quan đến các nguyên tắc về tự do hàng hải trên vùng biển quốc tế mà Pháp ủng hộ, mà cũng cần lưu ý rằng Pháp có một vùng biển rộng lớn ở Thái Bình Dương nhưng không hẳn có thể kiểm soát được hết bằng những phương tiện quân sự hiện có. Vì vậy, Paris cần sự ủng hộ của Washington. Và việc Paris can dự vào một khu vực thực sự rất xa - ở Ấn Độ-Thái Bình Dương - là cách để Pháp đánh dấu sự gần gũi với người Mỹ và tham gia vào hoạt động giữa Mỹ và Pháp ở khu vực mà hai nước có chung lợi ích địa -chiến lược ».Đọc thêmViệt Nam : Đối tác mới cho chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương của Pháp ?Duy trì hoạt động thăm cảng nhưng tránh « động » đến Trung QuốcKhi thiết lập được mối quan hệ ở cấp cao nhất trong chính sách ngoại giao của Việt Nam, Pháp tăng cường được hiện diện và củng cố hoạt động ở khu vực Đông Nam Á, đặc biệt là Biển Đông, nơi có tuyến hàng hải huyết mạch, thông qua những chương trình tăng cường hợp tác quân sự với Philippines, Malaysia, Indonesia, Singapore. Tuy nhiên, trả lời RFI Tiếng Việt trước đó, nhà nghiên cứu Laurent Gédéon cũng nhấn mạnh đến « khía cạnh quân sự không được làm quá nổi bật » trong tuyên bố chung Pháp-Việt ngày 07/10/2024 « để không “xúc phạm” Trung Quốc ». Cũng chính để tránh làm « phật lòng » Bắc Kinh và cũng trong chính sách « Bốn Không », Việt Nam không tham gia các cuộc thao dượt mang tính chất quân sự trong vùng hoặc do bên thứ ba ngoài khu vực tổ chức. Nhóm tác chiến tàu sân bay Charles de Gaulle, gồm tàu sân bay Charles De Gaulle (R91), tàu khu trục đa nhiệm La Provence (D652), tàu tiếp tế Jacques Chevallier (A725), tàu hộ tống phòng không Forbin (D620) và khinh hạm Alsace (D656) lớp Aquitaine thăm cảng Subic Bay ở Philippines từ ngày 21/02 và tham gia Hoạt động hợp tác hàng hải (MCA) với Hải Quân Philippines.Tuy nhiên, chỉ có tàu khu trục đa nhiệm La Provence đến thăm cảng Lotus, thành phố Hồ Chí Minh và tiến hành luyện tập chung với tàu Cảnh sát biển Việt Nam tại vùng biển ngoài khơi Vũng Tàu. Nhà nghiên cứu Laurent Gédéon giải thích :« Theo tôi, điều này liên quan đến việc Pháp là đồng minh của Mỹ, cũng như việc Philippines cũng có liên minh quân sự với Mỹ. Vì vậy, chúng ta thấy có sự gần gũi về mặt địa chiến lược và quân sự giữa Pháp và Philippines. Hoàn cảnh này không giống như với Việt Nam bởi vì Việt Nam không tham gia vào kiểu liên minh này tại khu vực hoặc bất kỳ nơi nào khác. Tôi nghĩ rằng sự hiện diện của nhóm tác chiến tàu sân bay Pháp trong khuôn khổ các cuộc tập trận chung này là nhằm kiểm tra khả năng tương tác giữa các đơn vị hải quân khác nhau. Và như tôi nêu ở trên, đó là cách để Pháp thể hiện sự can dự. Có rất nhiều quan ngại mang tính chất địa chiến lược đặc trưng với Mỹ nhưng không liên quan trực tiếp đến lợi ích của Pháp ở Ấn Độ-Thái Bình Dương. Vì vậy, đây là thông điệp gửi tới Trung Quốc, cũng là thông điệp gửi tới Hoa Kỳ, chủ yếu theo quan điểm của tôi. Và tôi không nghĩ rằng giữa Pháp và Việt Nam có sự hợp tác ở cấp độ này.Một yếu tố khác là nhóm tàu ​​sân bay tượng trưng cho khả năng quân sự và hình thức đe dọa cao. Và tôi nghĩ rằng đối với một quốc gia như Pháp, việc gửi một đội tàu ​​sân bay vào Biển Đông sẽ gửi đi một thông điệp ngoại giao rất tiêu cực tới Trung Quốc và trong bối cảnh hiện tại, điểm này không nằm trong những bận tâm ngoại giao của Paris ».Pháp bảo vệ chủ quyền ở Ấn Độ-Thái Bình DươngPháp là thành viên duy nhất trong Liên Hiệp Châu Âu có chủ quyền tại Ấn Độ-Thái Bình Dương với bảy vùng lãnh thổ hải ngoại có hơn 1,6 triệu công dân. 90% diện tích vùng đặc quyền kinh tế (ZEE) của Pháp cũng trong vùng Ấn Độ-Thái Bình Dương. Lực lượng tàu chiến của quân đội Pháp tại các căn cứ ở đảo Réunion, Nouvelle-Calédonie hay Polynésie thuộc Pháp đều tương tác thường xuyên với các đối tác. Còn những chiến dịch quy mô lớn, như CLEMENCEAU 25, được bộ Quân Lực Pháp nhấn mạnh là nhằm « củng cố và khẳng định mối liên hệ mà quân đội Pháp đã phát triển ở khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương trong nhiều năm ».Chiến dịch CLEMENCEAU 25 được triển khai từ cuối tháng 11/2024 và được chuẩn đô đốc Jacques Mallard, chỉ huy nhóm tác chiến tàu sân bay, giới thiệu trong buổi họp báo ngày 08/11/2024 :« Chiến dịch có bốn mục tiêu chính. Trước hết, đóng góp vào các hoạt động của Pháp và Châu Âu ở Hồng Hải và Ấn Độ Dương. Các hoạt động này nhằm mục đích tăng cường an ninh hàng hải trong khu vực và nguồn lực của nhóm tác chiến tàu sân bay. Chiến dịch cũng giúp phát triển khả năng tương tác với các đối tác và đồng minh của chúng ta (Pháp) ở Ấn Độ Dương cũng như ở Thái Bình Dương. Thông qua hoạt động này, thúc đẩy một không gian Ấn Độ-Thái Bình Dương tự do, cởi mở và ổn định với các đối tác khu vực trong khuôn khổ luật pháp quốc tế. Và cuối cùng, góp phần bảo vệ người dân và lợi ích của Pháp ở vùng Ấn Độ-Thái Bình Dương mà Pháp là quốc gia ven biển và phải thực hiện chủ quyền của mình đối với tất cả các vùng lãnh thổ hải ngoại này ».Đọc thêmChiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương của Pháp sẽ có lợi cho Việt NamKhông chỉ chiến dịch CLEMENCEAU 25 mà tất cả những chiến dịch trước đó, nhóm tác chiến tàu sân bay Pháp đều phối hợp với tàu từ các đối tác và đồng minh. Cho nên, số lượng hộ tống nhóm tàu sân Pháp được tăng cường thường xuyên với tàu khu trục hoặc tàu ngầm nước ngoài, như của Hy Lạp, Bồ Đào Nha, Ý, Maroc, Anh, Úc, Canada, Nhật Bản… và lần lượt thông qua ba cuộc tập trận quy mô lớn, theo giải thích của chuẩn đô đốc Jacques Mallard.« Sau khi đi qua Địa Trung Hải và Hồng Hải, nhóm tác chiến tàu sân bay Charles de Gaulle tham gia cuộc tập trận song phương thường niên Varuna, góp phần duy trì khả năng tương tác giữa hải quân Pháp và Ấn Độ. Ấn Độ là đối tác quan trọng của Pháp ở Ấn Độ Dương. Giai đoạn hợp tác hoạt động chính của chiến dịch CLEMENCEAU 25 diễn ra với các đồng minh và đối tác của Pháp ở phía đông Ấn Độ Dương. Trong cuộc tập trận La Pérouse, Pháp phối hợp với Hải Quân các nước giáp với quần đảo Indonesia (trong đó có Philippines, Malaysia, Indonesia) về bảo đảm an ninh hàng hải ở ba eo biển chính. Cuối cùng, lần đầu tiên kể từ rất lâu, tàu sân bay Charles de Gaulle và đội tàu hộ tống di chuyển trên Thái Bình Dương, trong đó phải kể đến cuộc tập trận Pacific Steller (ngoài khơi phía đông Philippines), nhằm tăng cường khả năng tương tác với Hạm đội 7 Hoa Kỳ. Pháp có ít cơ hội tương tác với Hạm đội 7 vì lực lượng này ở rất xa so với Hạm đội 5 và 6 mà Pháp thường hoạt động chung. Trong suốt hành trình, nhóm tác chiến tàu sân bay sẽ nhận được hỗ trợ của các đối tác thông qua các điểm dừng chân và hỗ trợ hậu cần, cũng như tiếp nhận đội máy bay tuần tra hàng hải tầm xa Atlantic 2 ».Đội tàu tác chiến tàu sân bay (groupe aéronaval, GAN) được bộ Quân Lực Pháp giới thiệu là lực lượng chính thực hiện các nhiệm vụ triển khai sức mạnh. Tàu sân bay Charles de Gaulle có thể di chuyển hàng nghìn km mỗi ngày trong nhiều tháng, có hai đường băng, một nhà kho để bảo trì, sửa chữa 40 máy bay. Khoang tàu có thể chứa 600 tấn đạn dược, 3.200 tấn xăng máy bay, tương đương với 2 tuần hoạt động với cường độ cao.Sự can dự của Pháp ở Ấn Độ-Thái Bình Dương còn được thể hiện qua việc chỉ huy Hải Quân Pháp tham gia vào hai diễn đàn chính trong khu vực : Hội nghị chuyên đề Hải quân Ấn Độ Dương (IONS) và Hội nghị Hải quân Tây Thái Bình Dương (WPNS). Mục đích của hai tổ chức này là cải thiện đối thoại, hợp tác về an ninh, khả năng tương tác giữa hải quân của các quốc gia giáp ranh với từng khu vực. Tại khu vực Đông Nam Á, Pháp luôn bày tỏ nguyện vọng gia nhập Hội Nghị Bộ Trưởng Quốc Phòng ASEAN Mở Rộng (ADMM+), quy tụ các nước thuộc ASEAN và tám cường quốc chính của khu vực, trong đó có Trung Quốc và Hoa Kỳ. Và Paris kỳ vọng vào sự ủng hộ của Hà Nội để được gia nhập ADMM+.Đọc thêmShangri-La : Pháp sẽ tăng cường hiện diện quân sự tại châu Á – Thái Bình Dương

Tạp chí Việt Nam
Pháp thắt chặt hợp tác quân sự với Việt Nam, tăng cường hiện diện ở Biển Đông

Tạp chí Việt Nam

Play Episode Listen Later Mar 3, 2025 9:18


Ba năm liên tiếp, tàu chiến Pháp đến thăm Việt Nam. Từ ngày 01-07/03/2025, tàu khu trục đa nhiệm La Provence, thuộc nhóm tác chiến tàu sân bay Charles de Gaulle thực hiện chiến dịch CLEMENCEAU 25, cập cảng Lotus, thăm xã giao thành phố Hồ Chí Minh. Hoạt động này « thể hiện mối quan hệ tin cậy và hợp tác ngày càng tăng », cũng như « cam kết của Pháp đối với hòa bình và an ninh tại khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương », theo thông cáo của sứ quán Pháp tại Việt Nam. Pháp tăng cường hiện diện thông qua « ngoại giao hải quân »Hoạt động thăm cảng nằm trong khuôn khổ thỏa thuận Đối tác Chiến lược Toàn diện được Việt Nam và Pháp ký tại Paris ngày 07/10/2024. Trong tuyên bố chung, hai nước nhấn mạnh đến « cam kết phát triển quan hệ trong lĩnh vực quốc phòng nhằm tăng cường năng lực tự cường, phù hợp với nhu cầu của mỗi bên ». Ngoài ra, « Việt Nam sẽ tạo thuận lợi cho các tàu quân sự của Pháp cập cảng Việt Nam theo quy định của pháp luật Việt Nam, nhằm phát triển hợp tác và trao đổi chuyên môn giữa hải quân và lực lượng cảnh sát biển hai nước ».Trả lời RFI Tiếng Việt ngày 28/02, nhà nghiên cứu Pháp Laurent Gédéon, trường Sư phạm Lyon (Ecole normale supérieure de Lyon), nhận định những diễn biến tích cực này được thúc đẩy thêm sau khi Hà Nội và Paris tỏ thiện chí củng cố hợp tác song phương nhân chuyến công du của bộ trưởng Quân Lực Sébastien Lecornu và dự lễ kỷ niệm 70 năm Điện Biên Phủ :« Sự hiện diện của tàu khu trục Pháp hoặc các chiến hạm Pháp thỉnh thoảng đi qua và dừng lại ở Việt Nam gắn liền với điều có thể gọi là « ngoại giao hải quân », tức là hiện diện tại cảng của các quốc gia có quan hệ tích cực và hữu nghị. Theo tôi, ngoài khuôn khổ Việt Nam, cần phải coi rằng Pháp tham gia vào chiến lược do Hoa Kỳ phát triển trong khu vực, bao gồm việc tái khẳng định sự hiện diện của Hải Quân Mỹ và các đồng minh, đặc biệt là ở Biển Đông, trước những tuyên bố bá quyền của Trung Quốc đối với khu vực hàng hải này.Theo tôi, nếu nhìn xa hơn một chút về sự hiện diện và sự tham gia của Pháp vào hoạt động này, thì điều đó không chỉ liên quan đến các nguyên tắc về tự do hàng hải trên vùng biển quốc tế mà Pháp ủng hộ, mà cũng cần lưu ý rằng Pháp có một vùng biển rộng lớn ở Thái Bình Dương nhưng không hẳn có thể kiểm soát được hết bằng những phương tiện quân sự hiện có. Vì vậy, Paris cần sự ủng hộ của Washington. Và việc Paris can dự vào một khu vực thực sự rất xa - ở Ấn Độ-Thái Bình Dương - là cách để Pháp đánh dấu sự gần gũi với người Mỹ và tham gia vào hoạt động giữa Mỹ và Pháp ở khu vực mà hai nước có chung lợi ích địa -chiến lược ».Đọc thêmViệt Nam : Đối tác mới cho chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương của Pháp ?Duy trì hoạt động thăm cảng nhưng tránh « động » đến Trung QuốcKhi thiết lập được mối quan hệ ở cấp cao nhất trong chính sách ngoại giao của Việt Nam, Pháp tăng cường được hiện diện và củng cố hoạt động ở khu vực Đông Nam Á, đặc biệt là Biển Đông, nơi có tuyến hàng hải huyết mạch, thông qua những chương trình tăng cường hợp tác quân sự với Philippines, Malaysia, Indonesia, Singapore. Tuy nhiên, trả lời RFI Tiếng Việt trước đó, nhà nghiên cứu Laurent Gédéon cũng nhấn mạnh đến « khía cạnh quân sự không được làm quá nổi bật » trong tuyên bố chung Pháp-Việt ngày 07/10/2024 « để không “xúc phạm” Trung Quốc ». Cũng chính để tránh làm « phật lòng » Bắc Kinh và cũng trong chính sách « Bốn Không », Việt Nam không tham gia các cuộc thao dượt mang tính chất quân sự trong vùng hoặc do bên thứ ba ngoài khu vực tổ chức. Nhóm tác chiến tàu sân bay Charles de Gaulle, gồm tàu sân bay Charles De Gaulle (R91), tàu khu trục đa nhiệm La Provence (D652), tàu tiếp tế Jacques Chevallier (A725), tàu hộ tống phòng không Forbin (D620) và khinh hạm Alsace (D656) lớp Aquitaine thăm cảng Subic Bay ở Philippines từ ngày 21/02 và tham gia Hoạt động hợp tác hàng hải (MCA) với Hải Quân Philippines.Tuy nhiên, chỉ có tàu khu trục đa nhiệm La Provence đến thăm cảng Lotus, thành phố Hồ Chí Minh và tiến hành luyện tập chung với tàu Cảnh sát biển Việt Nam tại vùng biển ngoài khơi Vũng Tàu. Nhà nghiên cứu Laurent Gédéon giải thích :« Theo tôi, điều này liên quan đến việc Pháp là đồng minh của Mỹ, cũng như việc Philippines cũng có liên minh quân sự với Mỹ. Vì vậy, chúng ta thấy có sự gần gũi về mặt địa chiến lược và quân sự giữa Pháp và Philippines. Hoàn cảnh này không giống như với Việt Nam bởi vì Việt Nam không tham gia vào kiểu liên minh này tại khu vực hoặc bất kỳ nơi nào khác. Tôi nghĩ rằng sự hiện diện của nhóm tác chiến tàu sân bay Pháp trong khuôn khổ các cuộc tập trận chung này là nhằm kiểm tra khả năng tương tác giữa các đơn vị hải quân khác nhau. Và như tôi nêu ở trên, đó là cách để Pháp thể hiện sự can dự. Có rất nhiều quan ngại mang tính chất địa chiến lược đặc trưng với Mỹ nhưng không liên quan trực tiếp đến lợi ích của Pháp ở Ấn Độ-Thái Bình Dương. Vì vậy, đây là thông điệp gửi tới Trung Quốc, cũng là thông điệp gửi tới Hoa Kỳ, chủ yếu theo quan điểm của tôi. Và tôi không nghĩ rằng giữa Pháp và Việt Nam có sự hợp tác ở cấp độ này.Một yếu tố khác là nhóm tàu ​​sân bay tượng trưng cho khả năng quân sự và hình thức đe dọa cao. Và tôi nghĩ rằng đối với một quốc gia như Pháp, việc gửi một đội tàu ​​sân bay vào Biển Đông sẽ gửi đi một thông điệp ngoại giao rất tiêu cực tới Trung Quốc và trong bối cảnh hiện tại, điểm này không nằm trong những bận tâm ngoại giao của Paris ».Pháp bảo vệ chủ quyền ở Ấn Độ-Thái Bình DươngPháp là thành viên duy nhất trong Liên Hiệp Châu Âu có chủ quyền tại Ấn Độ-Thái Bình Dương với bảy vùng lãnh thổ hải ngoại có hơn 1,6 triệu công dân. 90% diện tích vùng đặc quyền kinh tế (ZEE) của Pháp cũng trong vùng Ấn Độ-Thái Bình Dương. Lực lượng tàu chiến của quân đội Pháp tại các căn cứ ở đảo Réunion, Nouvelle-Calédonie hay Polynésie thuộc Pháp đều tương tác thường xuyên với các đối tác. Còn những chiến dịch quy mô lớn, như CLEMENCEAU 25, được bộ Quân Lực Pháp nhấn mạnh là nhằm « củng cố và khẳng định mối liên hệ mà quân đội Pháp đã phát triển ở khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương trong nhiều năm ».Chiến dịch CLEMENCEAU 25 được triển khai từ cuối tháng 11/2024 và được chuẩn đô đốc Jacques Mallard, chỉ huy nhóm tác chiến tàu sân bay, giới thiệu trong buổi họp báo ngày 08/11/2024 :« Chiến dịch có bốn mục tiêu chính. Trước hết, đóng góp vào các hoạt động của Pháp và Châu Âu ở Hồng Hải và Ấn Độ Dương. Các hoạt động này nhằm mục đích tăng cường an ninh hàng hải trong khu vực và nguồn lực của nhóm tác chiến tàu sân bay. Chiến dịch cũng giúp phát triển khả năng tương tác với các đối tác và đồng minh của chúng ta (Pháp) ở Ấn Độ Dương cũng như ở Thái Bình Dương. Thông qua hoạt động này, thúc đẩy một không gian Ấn Độ-Thái Bình Dương tự do, cởi mở và ổn định với các đối tác khu vực trong khuôn khổ luật pháp quốc tế. Và cuối cùng, góp phần bảo vệ người dân và lợi ích của Pháp ở vùng Ấn Độ-Thái Bình Dương mà Pháp là quốc gia ven biển và phải thực hiện chủ quyền của mình đối với tất cả các vùng lãnh thổ hải ngoại này ».Đọc thêmChiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương của Pháp sẽ có lợi cho Việt NamKhông chỉ chiến dịch CLEMENCEAU 25 mà tất cả những chiến dịch trước đó, nhóm tác chiến tàu sân bay Pháp đều phối hợp với tàu từ các đối tác và đồng minh. Cho nên, số lượng hộ tống nhóm tàu sân Pháp được tăng cường thường xuyên với tàu khu trục hoặc tàu ngầm nước ngoài, như của Hy Lạp, Bồ Đào Nha, Ý, Maroc, Anh, Úc, Canada, Nhật Bản… và lần lượt thông qua ba cuộc tập trận quy mô lớn, theo giải thích của chuẩn đô đốc Jacques Mallard.« Sau khi đi qua Địa Trung Hải và Hồng Hải, nhóm tác chiến tàu sân bay Charles de Gaulle tham gia cuộc tập trận song phương thường niên Varuna, góp phần duy trì khả năng tương tác giữa hải quân Pháp và Ấn Độ. Ấn Độ là đối tác quan trọng của Pháp ở Ấn Độ Dương. Giai đoạn hợp tác hoạt động chính của chiến dịch CLEMENCEAU 25 diễn ra với các đồng minh và đối tác của Pháp ở phía đông Ấn Độ Dương. Trong cuộc tập trận La Pérouse, Pháp phối hợp với Hải Quân các nước giáp với quần đảo Indonesia (trong đó có Philippines, Malaysia, Indonesia) về bảo đảm an ninh hàng hải ở ba eo biển chính. Cuối cùng, lần đầu tiên kể từ rất lâu, tàu sân bay Charles de Gaulle và đội tàu hộ tống di chuyển trên Thái Bình Dương, trong đó phải kể đến cuộc tập trận Pacific Steller (ngoài khơi phía đông Philippines), nhằm tăng cường khả năng tương tác với Hạm đội 7 Hoa Kỳ. Pháp có ít cơ hội tương tác với Hạm đội 7 vì lực lượng này ở rất xa so với Hạm đội 5 và 6 mà Pháp thường hoạt động chung. Trong suốt hành trình, nhóm tác chiến tàu sân bay sẽ nhận được hỗ trợ của các đối tác thông qua các điểm dừng chân và hỗ trợ hậu cần, cũng như tiếp nhận đội máy bay tuần tra hàng hải tầm xa Atlantic 2 ».Đội tàu tác chiến tàu sân bay (groupe aéronaval, GAN) được bộ Quân Lực Pháp giới thiệu là lực lượng chính thực hiện các nhiệm vụ triển khai sức mạnh. Tàu sân bay Charles de Gaulle có thể di chuyển hàng nghìn km mỗi ngày trong nhiều tháng, có hai đường băng, một nhà kho để bảo trì, sửa chữa 40 máy bay. Khoang tàu có thể chứa 600 tấn đạn dược, 3.200 tấn xăng máy bay, tương đương với 2 tuần hoạt động với cường độ cao.Sự can dự của Pháp ở Ấn Độ-Thái Bình Dương còn được thể hiện qua việc chỉ huy Hải Quân Pháp tham gia vào hai diễn đàn chính trong khu vực : Hội nghị chuyên đề Hải quân Ấn Độ Dương (IONS) và Hội nghị Hải quân Tây Thái Bình Dương (WPNS). Mục đích của hai tổ chức này là cải thiện đối thoại, hợp tác về an ninh, khả năng tương tác giữa hải quân của các quốc gia giáp ranh với từng khu vực. Tại khu vực Đông Nam Á, Pháp luôn bày tỏ nguyện vọng gia nhập Hội Nghị Bộ Trưởng Quốc Phòng ASEAN Mở Rộng (ADMM+), quy tụ các nước thuộc ASEAN và tám cường quốc chính của khu vực, trong đó có Trung Quốc và Hoa Kỳ. Và Paris kỳ vọng vào sự ủng hộ của Hà Nội để được gia nhập ADMM+.Đọc thêmShangri-La : Pháp sẽ tăng cường hiện diện quân sự tại châu Á – Thái Bình Dương

TẠP CHÍ TIÊU ĐIỂM
An ninh cho Ukraina : Thủ tướng Anh hy vọng đóng vai trò « cầu nối » giữa Mỹ và châu Âu

TẠP CHÍ TIÊU ĐIỂM

Play Episode Listen Later Feb 27, 2025 15:43


Ngày 16/02/2025, trong bài diễn đàn đăng trên nhật báo Anh The Telegraph, thủ tướng Anh tuyên bố khẳng định chính phủ Anh sẵn sàng « tham gia bảo đảm an ninh cho Ukraina qua việc gởi quân đến nếu cần thiết ». Quan điểm này đã được lãnh đạo chính phủ Anh nhắc lại trong hội nghị không chính thức giữa các lãnh đạo châu Âu diễn ra tại Paris một ngày sau đó khi đưa ra thông điểm rất rõ ràng : Hòa bình bằng sức mạnh. Vì sao Anh Quốc luôn tỏ ra kiên bảo vệ Ukraina ? Luân Đôn tính gì khi khá ủng hộ các lập trường của Paris và không phê phán các đường lối của chính quyền Trump hiện nay ?Mời quý vị theo dõi phần giải thích của thông tín viên Nguyễn Giang tại Luân Đôn.---------- ********* ----------RFI Tiếng Việt : Anh Quốc và Ukraina có quan hệ như thế nào ?TTV Nguyễn Giang : Mối quan hệ giữa Anh và Ukraina đã có từ lâu, nhưng sự kiên quyết của Anh Quốc trong việc hỗ trợ Ukraina trở nên rõ ràng hơn trong bối cảnh gần đây. Vào tháng Giêng năm 2025, thủ tướng Sir Keir Starmer đã ký kết Hiệp ước Đối tác-Đồng minh 100 năm giữa Anh và Ukraina cùng tổng thống Volodymyr Zelensky, thiết lập 9 trụ cột cho quan hệ song phương, bao gồm: Quốc phòng, An ninh, Hàng hải, Kinh tế & Thương mại, Năng lượng & Khí hậu, Tư pháp, Chống lũng đoạn Thông tin, Khoa học & Công nghệ, và Văn hóa-Thể thao.Trước đây, dưới thời thủ tướng Boris Johnson, vào tháng 2/2022, Anh ký với Ba Lan và Ukraina một hiệp ước an ninh ba bên (trilateral security pact), vừa để hỗ trợ hai nước kia chống lại Nga, vừa giúp Anh có một vị trí chiến lược Đông Âu. Hiệp ước này được ký sau khi ba nước Pháp-Đức và Ba Lan ký thỏa thuận có tên là « Tam giác Weimar » nhằm tạo xương sống cho chiến lược chống Nga của ba thành viên đông dân của Nato châu Âu và EU.Nhưng việc ký kết liên minh sâu nặng như thế 100 năm với Ukraina là điều hiếm xảy ra với Anh. Bởi nước này có truyền thống thực dụng là giữ cho lục địa châu Âu không bị một nước nào thống trị, và trên đại dương thì Anh phải thống trị. Ví dụ năm 1806, Anh đã cấm vận (embargo, blockade) vùng biển ra Đại Tây Dương để nước Pháp của Napoleon không thể vươn ra biển. Anh chỉ bỏ bao vây Pháp trên biển vào đúng ngày 11 tháng 4 năm 1814 khi Napoleon thoái vị. Sau khi Đức mạnh lên thì đã có một Liên minh Trái tim (Entente Cordiale) đã được Anh ký với Pháp năm 1904, thời Vua Edward VII. Bởi vậy, có thể nói liên minh 100 năm với Ukraina là rất đặc biệt, cho phép Anh có mặt ở khu vực Đông Âu.Sự ủng hộ cho Ukraina nhận được sự đồng thuận từ cả hai đảng lớn của Anh: Đảng Lao động (đang cầm quyền) và Đảng Bảo thủ (đối lập), cũng như các đảng nhỏ hơn như LibDem và Đảng Xanh. Điều này cho thấy một sự đồng thuận chính trị mạnh mẽ trong việc bảo vệ Ukraina chống lại các mối đe dọa từ Nga. Ngay cả ông Nigel Farage, một nhân vật có tiếng trong phong trào cánh hữu, cũng đã bác bỏ những lời chỉ trích của tổng thống Trump về Tổng thống Zelensky « là nhà độc tài » mới đây.Truyền thông Anh và người dân cũng tích cực hỗ trợ, với khoảng 25.000 người Ukraina được tiếp nhận để tị nạn trong suốt ba năm qua.Luân Đôn đánh giá mối đe dọa từ Nga cho an ninh nước Anh như thế nào ?TTV Nguyễn Giang : Về mặt tâm lý, theo chuyên gia David Landsman, nước Nga vẫn là một quốc gia ít quen thuộc nhưng lại là « kẻ thù quen thuộc » với người Anh (unfamiliar country but a familiar enemy), nhất là sau sự kiện an ninh Nga (GRU) cử người sang gây ra vụ đầu độc tại Salisbury trên đất Anh. Người Anh nhận thấy Nga đã xâm lược Ukraina, và điều này làm sống lại những ký ức về kẻ thù cũ. Cả hai phía trong cuộc tranh luận Brexit đều đồng ý rằng, sau khi ra khỏi EU, Anh cần phải khôi phục vị thế của mình trên trường quốc tế, trong đó việc hỗ trợ Ukraina chống lại Nga được coi là « quyền lực thông qua giá trị đạo đức ».Về phương diện kinh tế, Anh đã giảm sự phụ thuộc vào khí đốt Nga từ tháng 2/2022, điều này đã tạo thuận lợi cho chính trị Anh trong việc phát biểu mạnh mẽ về vấn đề Nga, khác với Đức, nước cho tới gần đây vẫn chịu ảnh hưởng lớn tác động của nguồn năng lượng khí đốt của Nga. Trong các nước châu Âu, Anh là quốc gia có nền kinh tế mở, hướng ra thế giới hơn hẳn các nước ở lục địa, gần Nga, gần biển Baltic và Hắc Hải, nên Anh có thể không bị ràng buộc nhiều bởi các lợi ích cục bộ gắn với Nga.Là đồng minh lâu đời của Mỹ và luôn đi theo chiến lược của Mỹ, nhưng Luân Đôn không những không chỉ trích Washington về việc bỏ rơi Kiev mà còn tuyên bố sẵn sàng gởi quân sang đảm bảo an ninh cho Ukraina. Thủ tướng Anh còn tỏ lập trường ủng hộ quan điểm của Pháp. Thủ tướng Anh trông đợi điều gì tổng thống Trump nhân chuyến thăm Mỹ ? TTV Nguyễn Giang : Cho dù là đồng minh lâu dài của Mỹ, lần này Anh không chỉ trích Mỹ về việc bỏ rơi Kiev mà ngược lại, còn cam kết cử quân sang Ukraina. Thủ tướng Starmer muốn đóng vai trò cầu nối giữa Mỹ và châu Âu. Sự bắt tay giữa Starmer và Macron diễn ra trong bối cảnh mà cả hai bên cần tăng cường quan hệ, nhất là khi vị thế của Macron tại châu Âu đang bị lung lay.Luân Đôn nhận ra rằng không thể "tái xác lập" quan hệ với EU mà thiếu sự ủng hộ từ Paris. Đảng Lao động ở Anh phải tăng cường quan hệ với Pháp để gia tăng sức mạnh đối phó với mối đe dọa từ Nga, khi mà chính quyền Trump có xu hướng thiên về cánh hữu.Chuyến công du Mỹ của thủ tướng Starmer nhằm mục tiêu thuyết phục Tổng thống Trump đảm bảo an ninh cho Ukraina sau chiến tranh. Ông Starmer đã công bố ngân sách quốc phòng mới, dự kiến tăng từ 2.3% lên 2.5% GDP vào năm 2027, với kế hoạch nâng lên 3% GDP đến năm 2030.Bên cạnh đó Anh sẵn sàng đưa quân sang Ukraina để gìn giữ an ninh cho đường phi giới tuyến trong tương lai. Điều này nhằm thể hiện sự cam kết của Anh trong việc cùng đồng minh châu Âu gánh vác trách nhiệm bảo vệ khu vực NATO.Cùng lúc, tân đại sứ Anh tại Mỹ, Peter Mandelson nói hai nước muốn một MEGA – Make Economies Great Again – tức là một hiệp định tự do thương mại lớn, đẩy mậu dịch song phương lên hơn mức hiện nay là gần 300 tỷ bảng/năm. Chưa rõ là trong hai hồ sơ : Quốc Phòng và Kinh Tế - Thương Mại thì ông Trump mặn mà hơn với Anh ở hồ sơ nào.Pháp có thể giúp được gì cho chiến lược của Anh về hồ sơ Ukraina?TTV Nguyễn Giang : Ngay sau khi tổng thống Pháp Emmanuel Macron có cuộc gặp với đồng cấp Mỹ Donald Trump ở Nhà Trắng hôm thứ Hai thì sang ngày thứ Ba, 25/02, ông Macron đã điện đàm với thủ tướng Anh Starmer, hẳn là để trao đổi trước khi ông Starmer tới Mỹ gặp ông Trump thứ Năm 27/02 này. Có lẽ chính giới Anh và Pháp vẫn đang cân nhắc xem họ giúp nhau được gì, để đối phó với Mỹ và để thể hiện uy lực tối đa của hai cường quốc duy nhất trong NATO ở châu Âu đang sở hữu vũ khí nguyên tử, đã cam kết hợp tác về an ninh châu Âu.Ví dụ tổng thống Macron nói Pháp sẵn sàng dùng cái ô nguyên tử bảo vệ cho Đức, và kêu gọi Anh cũng làm như thế. Để đảm bảo hỗ trợ hiệu quả cho Kiev, cả Paris và Luân Đôn đều cần có sự tham gia của Berlin, dưới thời tân thủ tướng của đảng Dân chủ Thiên Chúa giáo (CDU), Friedrich Merz.Ông Merz tuyên bố tân chính phủ Đức có nhiệm vụ làm cho Đức tự chủ hơn so với Mỹ về an ninh và quốc phòng, điều này có thể dẫn đến khả năng hợp tác tốt giữa ba nước lớn nhất châu Âu. Hiển nhiên là nếu ba nước này không hợp tác chặt chẽ, sẽ rất khó khăn để đạt được những nỗ lực hỗ trợ Ukraina một cách hiệu quả.Anh Quốc có thể có vai trò gì trong trường hợp Mỹ rút lui khỏi Ukraina ? Liệu nước Anh có thay thế được Mỹ bảo đảm an ninh cho Ukraina ?TTV Nguyễn Giang : Hiện tại, chính giới Anh chưa có kế hoạch thay thế Mỹ tại Ukraina  và vẫn muốn thuyết phục Mỹ ở lại châu Âu. Vai trò của Anh chủ yếu là đánh giá xem một phương án hợp tác cùng Pháp, Đức, và Ba Lan có khả năng đảm bảo an ninh cho Ukraina trong bối cảnh mối đe dọa từ Nga tiếp tục hiện hữu hay là không, và một khi Hoa Kỳ rút hay giảm vai trò tại châu Âu thì họ sẽ phải làm gì. Tuy thế, cũng có ý kiến như của nhà báo Ian Dunt nói trước sau gì thì Anh và châu Âu cũng cần « độc lập khỏi Mỹ » trong vấn đề an ninh, nên đây là cơ hội để London đi theo chiến lược đó.Ngoài đảng Lao động đang cầm quyền thì cả hai đảng đối lập ở Anh (Bảo thủ và Tự do Dân chủ) đều đồng ý về việc tăng chi tiêu quốc phòng « để phòng chống Nga ». Tuy nhiên, có sự lo ngại trước việc cắt giảm viện trợ phát triển toàn cầu của Anh từ 0.5% GDP xuống 0.3% GDP, theo nhà báo Robert Peston. Ông cho rằng điều này có thể làm giảm sức mạnh mềm của Anh, nhất là khi Trung Quốc đang gia tăng ảnh hưởng tại nhiều khu vực, bao gồm cả châu Phi.Mặc dù vậy, một phần dư luận tại Anh có vẻ đồng ý với chính phủ là cần tăng chi tiêu quốc phòng. Trên trang của BBC, một bài viết về việc tăng chi tiêu quốc phòng và giảm viện trợ hải ngoại (Starmer cuts aid to fund increase in defence spending-26/02)#đã thu hút trên 5 ngàn bình luận chỉ sao một ngày. Trong phần bình luận nhiều người đã ủng hộ việc tăng chi tiêu quân sự mà không ngần ngại cắt giảm viện trợ cho các nước khác để « cứu người nghèo và vô gia cư trong nước Anh ».Nhưng thú vị hơn là có một số ý kiến đặc biệt nhấn mạnh rằng những hợp đồng quốc phòng nên được trao cho các công ty vũ khí Anh và châu Âu, mà không giao cho các công ty Mỹ, với lý do các công ty này thường đi kèm với điều kiện khắt khe trong các hợp đồng.Ý kiến  cá nhân này còn cho rằng « Hoa Kỳ nay đang ngày một trở nên một quốc gia côn đồ » (British defence firms should be first priority, then European allies' firms second. US defence firms must now be avoided at all costs – the last thing we need is military kit that has both parts/maintenance and usage rules attached to an increasingly rogue state).Tất nhiên, đó chỉ là một ý kiến cá nhân, và theo tôi, đa số người dân Anh vẫn yêu quý nước Mỹ. Thế nhưng giống như đại đa số các tờ báo chính ở đây, người ta thấy những gì ông Trump hơn một tháng qua là rất đáng lo ngại cho tương lai nước Anh vì cấu trúc an ninh 80 năm qua (Anh dựa vào Mỹ) đang tan vỡ.

TẠP CHÍ VIỆT NAM
Tăng nhập hàng Mỹ, vận động hành lang : Việt Nam tháo gỡ nguy cơ đánh thuế của TT Trump

TẠP CHÍ VIỆT NAM

Play Episode Listen Later Feb 17, 2025 9:30


Ngày 13/02/2025, tổng thống Mỹ Donald Trump ký kế hoạch thuế nhập khẩu đối ứng : tăng thuế quan phù hợp với mức thuế mà các nước khác áp dụng đối với hàng nhập khẩu Hoa Kỳ. Tuy nhiên, Mỹ để ngỏ khả năng điều chỉnh mức thuế này cho từng quốc gia nhằm tiến hành các cuộc đàm phán mới. Ba ngày trước đó là sắc lệnh áp thuế 25% đối với toàn bộ nhôm, thép nhập khẩu vào Mỹ. Cả hai biện pháp này đều tác động lớn đến Việt Nam. Ngày 14/02, Việt Nam khẳng định sẽ nhập khẩu thêm nông sản của Mỹ và sẵn sàng thảo luận với Washington để tránh các chính sách thuế quan mới mà ông Trump đưa ra. Việt Nam từng bị tổng thống Donald Trump chỉ đích danh là “học sinh tồi” trong nhiệm kỳ đầu. Ông sẽ không hài lòng về thâm hụt thương mại của Mỹ với Việt Nam lên đến hơn 116 tỉ đô la trong năm 2024. Theo Reuters, Việt Nam chỉ đứng sau Trung Quốc, Mêhicô về quy mô mất cân bằng thương mại với Mỹ.Theo thống kê hải quan Mỹ, được ông Đỗ Ngọc Hưng, tham tán thương mại, trưởng Cơ quan Thương vụ Việt Nam tại Mỹ, trích dẫn khi trả lời truyền thông trong nước, năm 2024 Việt Nam xuất khẩu khoảng 983 triệu đô la thép và sản phẩm thép, tăng gần 159% so với năm 2023 ; mặt hàng nhôm có kim ngạch là 479 triệu đô la, tăng 9,5%. Đọc thêm : Kinh tế Việt Nam trong tầm ngắm của chính quyền Trump 2.0?Mặt hàng nhôm và thép của Việt Nam đang chịu mức thuế lần lượt là 10% và 25% mà Mỹ áp dụng từ năm 2018 với hầu hết các nước. Cho dù Mỹ áp dụng thuế 25% với toàn bộ hàng nhập khẩu, sản phẩm thép Việt Nam vẫn có cơ hội tiếp tục xuất khẩu khi năng lực của các nhà sản xuất thép, nhôm của Mỹ chưa thể đáp ứng ngay và Mỹ vẫn cần nhập khẩu thép từ 12-15% và nhôm từ 40-45%. Dù vậy, theo ông Đỗ Ngọc Hưng, “biên độ lợi nhuận của doanh nghiệp sẽ giảm xuống”.Ngoài ra, sản phẩm nhôm, thép của Việt Nam là đối tượng thường xuyên trong các vụ kiện phòng vệ thương mại. Với sản phẩm thép, Mỹ đã điều tra hơn 34 vụ, chiếm hơn 50% tổng số vụ kiện mà Mỹ điều tra phòng vệ thương mại với Việt Nam còn với sản phẩm nhôm là  2 vụ việc.Các biện pháp thuế nhập khẩu mới của Mỹ tác động như thế nào đến Việt Nam ? Hà Nội có thể có đối sách như thế nào ? RFI Tiếng Việt đặt câu hỏi với ông Hubert Testard, chuyên gia về châu Á và các thách thức kinh tế quốc tế, giảng dạy tại khoa Quan hệ Quốc tế, trường Sciences Po, tổng biên tập trang Asialyst chuyên về châu Á.RFI : Năm 2023, xuất khẩu của Việt Nam sang Hoa Kỳ chiếm 25,3% GDP của Việt Nam. Hà Nội sẽ phải đối mặt với những rủi ro nào nếu Washington thực hiện các biện pháp thuế quan, bao gồm cả việc tăng thuế hải quan đối với nhôm, thép mới được công bố, trong khi Việt Nam vẫn xuất khẩu nhôm, thép sang Hoa Kỳ ?Hubert Testard : Vấn đề mà Việt Nam gặp phải, thực ra vừa là lợi thế vừa là khó khăn. Lợi thế của Việt Nam là một quốc gia có tính quốc tế hóa cao, vì vậy xuất - nhập khẩu chiếm một phần rất quan trọng trong GDP của Việt Nam, cao hơn cả tỉ lệ của Trung Quốc chẳng hạn. Có nghĩa là nếu xét đến kim ngạch xuất khẩu, con số này tương đương khoảng 90% GDP của Việt Nam, còn đối với Trung Quốc thì chưa đến 20%. Vì vậy, đối với Việt Nam, xuất khẩu chiếm thị phần lớn hơn rất nhiều so với Trung Quốc và các nước khác trong khu vực. Đây là quốc gia dễ bị ảnh hưởng nhất, ngoại trừ các thành phố cảng như Hồng Kông hay Singapore là những nơi quốc tế hơn Việt Nam. Đọc thêm : Việt Nam chuẩn bị “địa bàn” tránh để Trump lại coi là “kẻ lạm dụng thương mại tồi tệ nhất”Thứ hai, Hoa Kỳ là điểm đến hàng đầu của hàng xuất khẩu Việt Nam và chiếm 27% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam. Vì vậy, khi kết hợp tầm quan trọng chung của xuất khẩu đối với Việt Nam và việc Hoa Kỳ là nước nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam, điều đó có nghĩa là Việt Nam rất dễ bị ảnh hưởng vì các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ. Điều này sẽ tác động hơn nhiều đến GDP của Việt Nam so với Trung Quốc. Tiếp theo, các lệnh trừng phạt mà Washington công bố gần đây, trong đó có các biện pháp tăng thuế đối với nhôm và thép, tác động thực sự đến Việt Nam, nhưng hiện tại đó không phải là số tiền quá lớn.Mặt khác, ngày 13/02, ông Trump công bố áp thuế nhập khẩu đối ứng (reciprocal tariff), có nghĩa là áp dụng mức thuế nhập khẩu với hàng hóa các nước tương đương mức họ áp với hàng hóa Mỹ. Thế nhưng Việt Nam là một nước đang phát triển, có mức thuế hải quan trung bình là cao hơn các nước phát triển, trong đó có Hoa Kỳ. Nếu lời đe dọa của Trump được áp dụng, chúng ta sẽ thấy ​mức tăng chung về thuế hải quan của hàng hóa Việt Nam vào thị trường Mỹ. Điều này còn nghiêm trọng hơn cả việc Mỹ tăng thuế đối với nhôm, thép nhập khẩu. Nếu tôi nhớ không nhầm, Việt Nam đang áp mức thuế nhập khẩu trung bình khoảng 10%, còn mức thuế quan của Hoa Kỳ là chưa tới 3% - tôi đang nói đến mức thuế quan thông thường, không phải về lệnh trừng phạt - điều đó có nghĩa là Hoa Kỳ sẽ tăng thuế quan đối với hàng loạt sản phẩm mà mức thuế quan của Việt Nam tương đối cao. Ông Trump khẳng định thuế nhập khẩu đối ứng được áp dụng với tất cả các nước và chắc là cũng áp dụng đối với Việt Nam.RFI : Việt Nam bị Mỹ xếp vào nhóm “học sinh tồi”. Chính quyền tổng thống Donald Trump trách Việt Nam về những điểm gì ?Hubert Testard : Việt Nam có thặng dư thương mại rất lớn với Hoa Kỳ, hơn 100 tỷ đô la. Về giá trị tuyệt đối thì thấp hơn thâm hụt của Trung Quốc với Mỹ vào khoảng 300 tỷ nhưng về mức độ bao phủ, tức là nếu xét về tỷ lệ giữa xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ và nhập khẩu của Việt Nam từ Hoa Kỳ thì Hà Nội nhập khẩu rất ít từ thị trường Mỹ so với mức xuất khẩu sang Hoa Kỳ. Nhìn từ lập trường của Washington, tỷ lệ giữa xuất-nhập khẩu của Việt Nam với Mỹ thấp hơn nhiều so với trường hợp Trung Quốc. Ví dụ khi Trung Quốc bán 100 cho Hoa Kỳ, họ mua 30. Khi Việt Nam bán 100 cho Hoa Kỳ, họ chỉ mua 12 và đây là mức độ mất cân bằng thương mại cao nhất ở châu Á. Chúng ta có thể lo ngại rằng sẽ có những biện pháp đặc biệt liên quan đến Việt Nam. Đọc thêm : Thặng dư thương mại với Mỹ cao kỷ lục, Việt Nam có nguy cơ bị Trump áp thuế quan RFI : Vấn đề tái cân bằng thương mại đang nhanh chóng trở lại vấn đề hàng đầu, sau khi chính quyền Trump tạm thời giải quyết vấn đề di dân và fentanyl ? Liệu đây có phải là rủi ro đối với Việt Nam không ?Hubert Testard : Như tôi vừa nói, Việt Nam có quan hệ thương mại rất mất cân bằng với Mỹ. Thực ra là vì một lý do khá đơn giản, đó là Việt Nam phần nào là khâu cuối cùng trong dây chuyền lắp ráp các sản phẩm châu Á xuất khẩu sang Hoa Kỳ. Vì thế, khi Việt Nam xuất khẩu 100 sang Hoa Kỳ, có lẽ có 2/3 hoặc 3/4 sản phẩm trung gian đến từ các nước châu Á khác, tất cả đều được lắp ráp ở Việt Nam và xuất khẩu sang Mỹ. Người ta có cảm giác là thặng dư của Việt Nam là rất lớn nhưng thực ra là còn có nhiều nước châu Á khác liên quan đằng sau. Đây là vấn đề của các chuỗi giá trị. Nhưng theo quan điểm của ông Donald Trump, người không coi trọng, không quan tâm đến chuỗi giá trị, ông chỉ tập trung vào thâm hụt song phương thì rõ ràng Việt Nam là một “học sinh tồi”. Dĩ nhiên là có xu hướng yêu cầu tái cân bằng.Việt Nam có thể tái cân bằng với Mỹ không ? Câu trả lời của tôi là không, bởi vì bản thân Việt Nam liên hệ chặt chẽ với phần còn lại của châu Á và những gì mà Việt Nam có thể nhập khẩu thêm từ Mỹ cũng không phải là quá lớn. Việt Nam có thể mua thêm một ít năng lượng, ví dụ như khí đốt tự nhiên vì Việt Nam cần còn Mỹ là nước xuất khẩu lớn. Có thể sẽ có nhiều khí đốt tự nhiên của Mỹ hơn ở Việt Nam, sắp tới sẽ có thêm máy bay. Nhưng các nước Châu Âu cũng bán máy bay cho Việt Nam và Châu Âu cũng chịu thâm hụt song phương đáng kể với Việt Nam. Vì vậy, Hà Nội không thể gây bất lợi quá lớn cho Châu Âu vì đó cũng là một thị trường rất quan trọng đối với Việt Nam. Nếu xét từng sản phẩm thì không hề dễ cho Việt Nam. Hà Nội có thể làm điều gì đó nhưng không thực sự đủ để tái cân bằng. Đọc thêm : Việt Nam sẵn sàng nhập thêm nông sản Mỹ để đối phó với chính sách thuế quan mới của TT TrumpRFI : Có vẻ như hầu hết các biện pháp thuế quan của Trump đều nhằm vào đích cuối là Trung Quốc, ví dụ gần đây Panama đã rút khỏi dự án Con đường tơ lụa mới. Liệu Việt Nam có thể thoát khỏi tình trạng này một thời gian nhờ chính sách chống Trung Quốc hiện nay của chính quyền Mỹ ?Hubert Testard : Đúng là Việt Nam dường như không phải là quốc gia thù địch với Mỹ, trong khi Trung Quốc lại là đối thủ lớn. Đó là điều tích cực cho Hà Nội. Nhưng khi nhìn vào chính sách thương mại của ông Trump, tổng thống Mỹ không coi trọng các liên minh, ví dụ, ông ấy muốn tấn công châu Âu hoặc Nhật Bản, Hàn Quốc ngang với Trung Quốc. Vì vậy, việc Việt Nam, không phải là đồng minh của Mỹ nhưng là một nước có quan hệ chiến lược quan trọng với Hoa Kỳ, thì theo tôi, điều đó vẫn chưa đủ. Đọc thêm : Tân ngoại trưởng Mỹ kêu gọi Việt Nam giải quyết tình trạng mất cân bằng thương mại với Hoa KỳĐiều duy nhất mà Việt Nam có thể dựa vào nhiều hơn một chút, đó là có rất nhiều nhà đầu tư ở Mỹ cần sản phẩm của Việt Nam, như Amazon và Walmart. Toàn bộ ngành công nghệ cao của Mỹ đều có mặt ở Việt Nam, nên họ không có lợi nếu sản phẩm của Việt Nam bị nhắm đến. Vì vậy, có thể sẽ có vận động hành lang ở Mỹ của những người có thể gây áp lực đối với ông Trump, như Elon Musk, người rất thân cận với tổng thống Mỹ, và tỉ phú này có các dự án đầu tư lớn ở Việt Nam, nên có lẽ ông ấy khá ủng hộ Việt Nam. Nhưng cũng đừng quên là tỉ phú Musk đầu tư rất nhiều vào Trung Quốc. Tesla hoạt động rất mạnh ở Trung Quốc và điều đó cũng không cấm cản chính sách rất cứng rắn của Mỹ đối với Trung Quốc. Không có gì bảo đảm nhưng đó là những biện pháp gây ảnh hưởng mà Việt Nam có thể sử dụng.Điểm cuối cùng, gia đình Trump cũng đang có dự án đầu tư lớn vào khách sạn hạng sang ở Việt Nam, trị giá khoảng 1,5 tỉ đô la. Điều đó có nghĩa là tập đoàn Trump Organization cũng quan tâm đến việc Việt Nam được ổn. Đó là những yếu tố có thể cân bằng một chút mọi thứ. Dù vậy khi nhìn vào cách ông Trump đang khởi động việc trừng phạt thương mại theo mọi hướng, tôi vẫn cho rằng Việt Nam sẽ khó có thể thoát khỏi được trừng phạt của Trump. Đọc thêm : Dự án tỷ đô tại quê nhà của tổng bí thư Tô Lâm, lá bài trói buộc Trump của Việt Nam ?RFI Tiếng Việt xin chân thành cảm ơn chuyên gia Hubert Testard, tổng biên tập trang Asialyst.

Tạp chí Việt Nam
Tăng nhập hàng Mỹ, vận động hành lang : Việt Nam tháo gỡ nguy cơ đánh thuế của TT Trump

Tạp chí Việt Nam

Play Episode Listen Later Feb 17, 2025 9:30


Ngày 13/02/2025, tổng thống Mỹ Donald Trump ký kế hoạch thuế nhập khẩu đối ứng : tăng thuế quan phù hợp với mức thuế mà các nước khác áp dụng đối với hàng nhập khẩu Hoa Kỳ. Tuy nhiên, Mỹ để ngỏ khả năng điều chỉnh mức thuế này cho từng quốc gia nhằm tiến hành các cuộc đàm phán mới. Ba ngày trước đó là sắc lệnh áp thuế 25% đối với toàn bộ nhôm, thép nhập khẩu vào Mỹ. Cả hai biện pháp này đều tác động lớn đến Việt Nam. Ngày 14/02, Việt Nam khẳng định sẽ nhập khẩu thêm nông sản của Mỹ và sẵn sàng thảo luận với Washington để tránh các chính sách thuế quan mới mà ông Trump đưa ra. Việt Nam từng bị tổng thống Donald Trump chỉ đích danh là “học sinh tồi” trong nhiệm kỳ đầu. Ông sẽ không hài lòng về thâm hụt thương mại của Mỹ với Việt Nam lên đến hơn 116 tỉ đô la trong năm 2024. Theo Reuters, Việt Nam chỉ đứng sau Trung Quốc, Mêhicô về quy mô mất cân bằng thương mại với Mỹ.Theo thống kê hải quan Mỹ, được ông Đỗ Ngọc Hưng, tham tán thương mại, trưởng Cơ quan Thương vụ Việt Nam tại Mỹ, trích dẫn khi trả lời truyền thông trong nước, năm 2024 Việt Nam xuất khẩu khoảng 983 triệu đô la thép và sản phẩm thép, tăng gần 159% so với năm 2023 ; mặt hàng nhôm có kim ngạch là 479 triệu đô la, tăng 9,5%. Đọc thêm : Kinh tế Việt Nam trong tầm ngắm của chính quyền Trump 2.0?Mặt hàng nhôm và thép của Việt Nam đang chịu mức thuế lần lượt là 10% và 25% mà Mỹ áp dụng từ năm 2018 với hầu hết các nước. Cho dù Mỹ áp dụng thuế 25% với toàn bộ hàng nhập khẩu, sản phẩm thép Việt Nam vẫn có cơ hội tiếp tục xuất khẩu khi năng lực của các nhà sản xuất thép, nhôm của Mỹ chưa thể đáp ứng ngay và Mỹ vẫn cần nhập khẩu thép từ 12-15% và nhôm từ 40-45%. Dù vậy, theo ông Đỗ Ngọc Hưng, “biên độ lợi nhuận của doanh nghiệp sẽ giảm xuống”.Ngoài ra, sản phẩm nhôm, thép của Việt Nam là đối tượng thường xuyên trong các vụ kiện phòng vệ thương mại. Với sản phẩm thép, Mỹ đã điều tra hơn 34 vụ, chiếm hơn 50% tổng số vụ kiện mà Mỹ điều tra phòng vệ thương mại với Việt Nam còn với sản phẩm nhôm là  2 vụ việc.Các biện pháp thuế nhập khẩu mới của Mỹ tác động như thế nào đến Việt Nam ? Hà Nội có thể có đối sách như thế nào ? RFI Tiếng Việt đặt câu hỏi với ông Hubert Testard, chuyên gia về châu Á và các thách thức kinh tế quốc tế, giảng dạy tại khoa Quan hệ Quốc tế, trường Sciences Po, tổng biên tập trang Asialyst chuyên về châu Á.RFI : Năm 2023, xuất khẩu của Việt Nam sang Hoa Kỳ chiếm 25,3% GDP của Việt Nam. Hà Nội sẽ phải đối mặt với những rủi ro nào nếu Washington thực hiện các biện pháp thuế quan, bao gồm cả việc tăng thuế hải quan đối với nhôm, thép mới được công bố, trong khi Việt Nam vẫn xuất khẩu nhôm, thép sang Hoa Kỳ ?Hubert Testard : Vấn đề mà Việt Nam gặp phải, thực ra vừa là lợi thế vừa là khó khăn. Lợi thế của Việt Nam là một quốc gia có tính quốc tế hóa cao, vì vậy xuất - nhập khẩu chiếm một phần rất quan trọng trong GDP của Việt Nam, cao hơn cả tỉ lệ của Trung Quốc chẳng hạn. Có nghĩa là nếu xét đến kim ngạch xuất khẩu, con số này tương đương khoảng 90% GDP của Việt Nam, còn đối với Trung Quốc thì chưa đến 20%. Vì vậy, đối với Việt Nam, xuất khẩu chiếm thị phần lớn hơn rất nhiều so với Trung Quốc và các nước khác trong khu vực. Đây là quốc gia dễ bị ảnh hưởng nhất, ngoại trừ các thành phố cảng như Hồng Kông hay Singapore là những nơi quốc tế hơn Việt Nam. Đọc thêm : Việt Nam chuẩn bị “địa bàn” tránh để Trump lại coi là “kẻ lạm dụng thương mại tồi tệ nhất”Thứ hai, Hoa Kỳ là điểm đến hàng đầu của hàng xuất khẩu Việt Nam và chiếm 27% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam. Vì vậy, khi kết hợp tầm quan trọng chung của xuất khẩu đối với Việt Nam và việc Hoa Kỳ là nước nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam, điều đó có nghĩa là Việt Nam rất dễ bị ảnh hưởng vì các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ. Điều này sẽ tác động hơn nhiều đến GDP của Việt Nam so với Trung Quốc. Tiếp theo, các lệnh trừng phạt mà Washington công bố gần đây, trong đó có các biện pháp tăng thuế đối với nhôm và thép, tác động thực sự đến Việt Nam, nhưng hiện tại đó không phải là số tiền quá lớn.Mặt khác, ngày 13/02, ông Trump công bố áp thuế nhập khẩu đối ứng (reciprocal tariff), có nghĩa là áp dụng mức thuế nhập khẩu với hàng hóa các nước tương đương mức họ áp với hàng hóa Mỹ. Thế nhưng Việt Nam là một nước đang phát triển, có mức thuế hải quan trung bình là cao hơn các nước phát triển, trong đó có Hoa Kỳ. Nếu lời đe dọa của Trump được áp dụng, chúng ta sẽ thấy ​mức tăng chung về thuế hải quan của hàng hóa Việt Nam vào thị trường Mỹ. Điều này còn nghiêm trọng hơn cả việc Mỹ tăng thuế đối với nhôm, thép nhập khẩu. Nếu tôi nhớ không nhầm, Việt Nam đang áp mức thuế nhập khẩu trung bình khoảng 10%, còn mức thuế quan của Hoa Kỳ là chưa tới 3% - tôi đang nói đến mức thuế quan thông thường, không phải về lệnh trừng phạt - điều đó có nghĩa là Hoa Kỳ sẽ tăng thuế quan đối với hàng loạt sản phẩm mà mức thuế quan của Việt Nam tương đối cao. Ông Trump khẳng định thuế nhập khẩu đối ứng được áp dụng với tất cả các nước và chắc là cũng áp dụng đối với Việt Nam.RFI : Việt Nam bị Mỹ xếp vào nhóm “học sinh tồi”. Chính quyền tổng thống Donald Trump trách Việt Nam về những điểm gì ?Hubert Testard : Việt Nam có thặng dư thương mại rất lớn với Hoa Kỳ, hơn 100 tỷ đô la. Về giá trị tuyệt đối thì thấp hơn thâm hụt của Trung Quốc với Mỹ vào khoảng 300 tỷ nhưng về mức độ bao phủ, tức là nếu xét về tỷ lệ giữa xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ và nhập khẩu của Việt Nam từ Hoa Kỳ thì Hà Nội nhập khẩu rất ít từ thị trường Mỹ so với mức xuất khẩu sang Hoa Kỳ. Nhìn từ lập trường của Washington, tỷ lệ giữa xuất-nhập khẩu của Việt Nam với Mỹ thấp hơn nhiều so với trường hợp Trung Quốc. Ví dụ khi Trung Quốc bán 100 cho Hoa Kỳ, họ mua 30. Khi Việt Nam bán 100 cho Hoa Kỳ, họ chỉ mua 12 và đây là mức độ mất cân bằng thương mại cao nhất ở châu Á. Chúng ta có thể lo ngại rằng sẽ có những biện pháp đặc biệt liên quan đến Việt Nam. Đọc thêm : Thặng dư thương mại với Mỹ cao kỷ lục, Việt Nam có nguy cơ bị Trump áp thuế quan RFI : Vấn đề tái cân bằng thương mại đang nhanh chóng trở lại vấn đề hàng đầu, sau khi chính quyền Trump tạm thời giải quyết vấn đề di dân và fentanyl ? Liệu đây có phải là rủi ro đối với Việt Nam không ?Hubert Testard : Như tôi vừa nói, Việt Nam có quan hệ thương mại rất mất cân bằng với Mỹ. Thực ra là vì một lý do khá đơn giản, đó là Việt Nam phần nào là khâu cuối cùng trong dây chuyền lắp ráp các sản phẩm châu Á xuất khẩu sang Hoa Kỳ. Vì thế, khi Việt Nam xuất khẩu 100 sang Hoa Kỳ, có lẽ có 2/3 hoặc 3/4 sản phẩm trung gian đến từ các nước châu Á khác, tất cả đều được lắp ráp ở Việt Nam và xuất khẩu sang Mỹ. Người ta có cảm giác là thặng dư của Việt Nam là rất lớn nhưng thực ra là còn có nhiều nước châu Á khác liên quan đằng sau. Đây là vấn đề của các chuỗi giá trị. Nhưng theo quan điểm của ông Donald Trump, người không coi trọng, không quan tâm đến chuỗi giá trị, ông chỉ tập trung vào thâm hụt song phương thì rõ ràng Việt Nam là một “học sinh tồi”. Dĩ nhiên là có xu hướng yêu cầu tái cân bằng.Việt Nam có thể tái cân bằng với Mỹ không ? Câu trả lời của tôi là không, bởi vì bản thân Việt Nam liên hệ chặt chẽ với phần còn lại của châu Á và những gì mà Việt Nam có thể nhập khẩu thêm từ Mỹ cũng không phải là quá lớn. Việt Nam có thể mua thêm một ít năng lượng, ví dụ như khí đốt tự nhiên vì Việt Nam cần còn Mỹ là nước xuất khẩu lớn. Có thể sẽ có nhiều khí đốt tự nhiên của Mỹ hơn ở Việt Nam, sắp tới sẽ có thêm máy bay. Nhưng các nước Châu Âu cũng bán máy bay cho Việt Nam và Châu Âu cũng chịu thâm hụt song phương đáng kể với Việt Nam. Vì vậy, Hà Nội không thể gây bất lợi quá lớn cho Châu Âu vì đó cũng là một thị trường rất quan trọng đối với Việt Nam. Nếu xét từng sản phẩm thì không hề dễ cho Việt Nam. Hà Nội có thể làm điều gì đó nhưng không thực sự đủ để tái cân bằng. Đọc thêm : Việt Nam sẵn sàng nhập thêm nông sản Mỹ để đối phó với chính sách thuế quan mới của TT TrumpRFI : Có vẻ như hầu hết các biện pháp thuế quan của Trump đều nhằm vào đích cuối là Trung Quốc, ví dụ gần đây Panama đã rút khỏi dự án Con đường tơ lụa mới. Liệu Việt Nam có thể thoát khỏi tình trạng này một thời gian nhờ chính sách chống Trung Quốc hiện nay của chính quyền Mỹ ?Hubert Testard : Đúng là Việt Nam dường như không phải là quốc gia thù địch với Mỹ, trong khi Trung Quốc lại là đối thủ lớn. Đó là điều tích cực cho Hà Nội. Nhưng khi nhìn vào chính sách thương mại của ông Trump, tổng thống Mỹ không coi trọng các liên minh, ví dụ, ông ấy muốn tấn công châu Âu hoặc Nhật Bản, Hàn Quốc ngang với Trung Quốc. Vì vậy, việc Việt Nam, không phải là đồng minh của Mỹ nhưng là một nước có quan hệ chiến lược quan trọng với Hoa Kỳ, thì theo tôi, điều đó vẫn chưa đủ. Đọc thêm : Tân ngoại trưởng Mỹ kêu gọi Việt Nam giải quyết tình trạng mất cân bằng thương mại với Hoa KỳĐiều duy nhất mà Việt Nam có thể dựa vào nhiều hơn một chút, đó là có rất nhiều nhà đầu tư ở Mỹ cần sản phẩm của Việt Nam, như Amazon và Walmart. Toàn bộ ngành công nghệ cao của Mỹ đều có mặt ở Việt Nam, nên họ không có lợi nếu sản phẩm của Việt Nam bị nhắm đến. Vì vậy, có thể sẽ có vận động hành lang ở Mỹ của những người có thể gây áp lực đối với ông Trump, như Elon Musk, người rất thân cận với tổng thống Mỹ, và tỉ phú này có các dự án đầu tư lớn ở Việt Nam, nên có lẽ ông ấy khá ủng hộ Việt Nam. Nhưng cũng đừng quên là tỉ phú Musk đầu tư rất nhiều vào Trung Quốc. Tesla hoạt động rất mạnh ở Trung Quốc và điều đó cũng không cấm cản chính sách rất cứng rắn của Mỹ đối với Trung Quốc. Không có gì bảo đảm nhưng đó là những biện pháp gây ảnh hưởng mà Việt Nam có thể sử dụng.Điểm cuối cùng, gia đình Trump cũng đang có dự án đầu tư lớn vào khách sạn hạng sang ở Việt Nam, trị giá khoảng 1,5 tỉ đô la. Điều đó có nghĩa là tập đoàn Trump Organization cũng quan tâm đến việc Việt Nam được ổn. Đó là những yếu tố có thể cân bằng một chút mọi thứ. Dù vậy khi nhìn vào cách ông Trump đang khởi động việc trừng phạt thương mại theo mọi hướng, tôi vẫn cho rằng Việt Nam sẽ khó có thể thoát khỏi được trừng phạt của Trump. Đọc thêm : Dự án tỷ đô tại quê nhà của tổng bí thư Tô Lâm, lá bài trói buộc Trump của Việt Nam ?RFI Tiếng Việt xin chân thành cảm ơn chuyên gia Hubert Testard, tổng biên tập trang Asialyst.

TẠP CHÍ XÃ HỘI
Trí tuệ Nhân tạo - AI : Pháp tìm chỗ đứng giữa Mỹ và Trung Quốc

TẠP CHÍ XÃ HỘI

Play Episode Listen Later Feb 14, 2025 9:32


Pháp không muốn bị thụt lùi so với Mỹ và Trung Quốc trong cuộc đua Trí tuệ Nhân tạo - AI. Tuần lễ và Thượng đỉnh Hành động về AI - đồng tổ chức với Ấn Độ - ở Paris là cơ hội để Pháp bảo vệ chủ quyền kỹ thuật số, đặc biệt với những thông báo quan trọng của tổng thống Emmanuel Macron : 109 tỉ euro đầu tư vào AI tại Pháp, quảng bá "sản phẩm Pháp" - chatbot Le Chat của Mistral AI, hiện trở thành đối tác của nhiều tập đoàn lớn. Trong ba ngày sau khi được tổng thống Pháp quảng bá trong buổi trả lời phỏng vấn với đài France 2 (ngày 09/02), Le Chat trở thành ứng dụng được tải nhiều nhất trên Apple Store. Ứng dụng Pháp, cạnh tranh với ChatGPT của Mỹ và DeepSeek của Trung Quốc, đã tóm tắt buổi phỏng vấn của tổng thống Macron theo yêu cầu của RFI Tiếng Việt :« Trả lời phỏng vấn đài France 2, tổng thống Emmanuel Macron thông báo khoản đầu tư lớn 109 tỉ euro trong lĩnh vực AI tại Pháp. Quỹ này được hình thành từ nhiều nguồn đóng góp khác nhau, trong đó có Ả Rập Xê Út, Canada, nhiều doanh nghiệp Pháp và nước ngoài.Tổng thống Macron cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc quản lý AI toàn cầu, nói rằng mọi nội dung do phần mềm AI tạo ra phải được xác định rõ ràng. Ông kêu gọi một chiến lược AI đầy tham vọng, ở cả cấp độ Pháp và châu Âu, với các mục tiêu xã hội, kinh tế và ngoại giao.Tổng thống cũng nhấn mạnh đến chatbot “Le Chat”, do công ty khởi nghiệp Mistral AI của Pháp phát triển, đồng thời kêu gọi người dân Pháp tải xuống. Ứng dụng này được giới thiệu là đối thủ cạnh tranh của ChatGPT.Cuối cùng, ông Macron bày tỏ sự lạc quan về tác động của AI đối với việc làm, tin rằng sự phát triển của công nghệ sẽ giải phóng thời gian bằng cách phân công các nhiệm vụ lặp đi lặp lại, giúp "đưa yếu tố con người trở lại" trong các mối quan hệ ».Điểm đặc biệt là Le Chat dẫn ngay các nguồn được sử dụng ngay dưới câu trả lời để người sử dụng dễ kiểm chứng. Và ứng dụng Le Chat khẳng định trả lời được bằng tiếng Việt và sử dụng các nguồn tiếng Việt.Pháp “chán” phải chạy theo Mỹ và Trung QuốcKhoản đầu tư 109 tỉ euro trong vòng 5 năm tới được tổng thống Macron thông báo nhằm mục đích giúp Pháp duy trì « cuộc đua về Trí tuệ Nhân tạo », « sáng tạo những giải pháp, những công nghệ riêng, nếu không, sẽ bị phụ thuộc vào những nước khác » :« Chúng ta (Pháp và châu Âu) có những lợi thế tuyệt vời. Phải nói là tất cả các nước đều bị trễ so với Hoa Kỳ và Trung Quốc. Do đó, về đào tạo, chúng ta có những quan hệ đối tác, như với Ấn Độ, một cường quốc về đào tạo Trí tuệ Nhân tạo. Chúng ta đã đào tạo 40.000 thanh niên trong lĩnh vực Trí tuệ Nhân tạo nhưng con số này sẽ tăng lên thành 100.000 người. Chúng ta cũng có những nhà khoa học về dữ liệu, những nhà toán học. Pháp có rất nhiều tài năng. Và đó là một sức mạnh to lớn. Nhưng Pháp cũng bị thụt lùi về các trung tâm dữ liệu, có nghĩa là khả năng tính toán. Để làm được việc này, cần phải có những siêu máy tính, thu thập khối lượng dữ liệu lớn. Và cần khẩn trương thực hiện. Do đó, tôi muốn thông báo tối nay rằng châu Âu và Pháp sẽ thúc đẩy tiến trình này. Pháp thông báo tại Thượng đỉnh Hành động về Trí tuệ Nhân tạo 109 tỉ euro đầu tư vào lĩnh vực AI trong những năm tới. Đây là chuyện chưa từng có. Khoản đầu tư này tương xứng với những thông báo của Mỹ về quỹ Stargate với 500 tỉ đô la đầu tư. Trong số các nhà đầu tư, Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất đầu tư vào một trung tâm dữ liệu lớn ở Pháp. Ngoài ra còn có những quỹ đầu tư lớn của Mỹ, Canada cùng với rất nhiều doanh nghiệp Pháp ». Đọc thêm : AI : Bài toán khó để Pháp và Liên Âu không bị loại khỏi bàn cờ quốc tế về Trí tuệ Nhân tạoCụ thể, theo trang Les Echos, Quỹ MGX của Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất đầu tư 50 tỉ euro xây dựng một trung dữ liệu lớn có công suất 1 GW. Trên tổng số 20 tỉ euro đầu tư vào AI tại Pháp, quỹ đầu tư Canada Brookfieal dành 15 tỉ euro để xây dựng nhiều trung tâm dữ liệu, trong đó có một trung tâm có công suất 1 GW ở Cambrai, nơi trở thành phòng thí nghiệm ở miền bắc Pháp. Theo điện Elysée, « những dự án này cho thấy lực hấp dẫn của Pháp, cũng như chất lượng mạng lưới điện và đường truyền internet, đủ lớn và vững chắc để tiếp nhận tất cả những nhà máy về AI trong tương lai ».Ngoài ra, rất nhiều dự án xây dựng mới liên quan đến AI cũng được các quỹ đầu tư Fluidstack của Anh, Equinix, Digital Realty và Prologis của Mỹ, Evroc của Thụy Điển, Sesterce của Pháp lần lượt thông báo tại Thượng đỉnh Hành động về AI. Công ty khởi nghiệp Mistral AI, chủ sở hữu Le Chat, cũng thông báo « đầu tư vài tỉ euro » vào một trung tâm dữ liệu lớn, được đặt tại Saclay, khu đại học nổi tiếng ở tỉnh Essonne, ngoại ô Paris.Le Chat - cạnh tranh với DeepSeek và ChatGPT Phần mềm Le Chat là sản phẩm của Mistral AI, start-up được cho là còn non trẻ so với những đối thủ. Arthur Mensch, từng làm việc cho Google và DeepMind và hai cộng sự Guillaume Lample và Timothée Lacroix, từng làm việc cho Meta, thành lập Mistral AI tháng 04/2023 và đã kêu gọi được đầu tư hơn 6 tỉ euro. Bộ trưởng Kinh Tế Éric Lombard không ngần ngại quảng bá cho « sản phẩm Pháp » là đã chuẩn bị một buổi phỏng vấn nhờ ứng dụng Le Chat. Cách thực hiện giống như « kiểu đóng vai », theo giải thích của nhà sáng lập Arthur Mensch khi trả lời phỏng vấn đài France 2 ngày 10/02 :« Le Chat có thể tìm những câu hỏi ở đâu ư ? Phần mềm Le Chat thông minh, nên cô đọng được kiến ​​thức nhân loại. Le Chat biết y học là gì, lịch sử là gì và truyền thông là gì. Le Chat cũng biết tất cả các ngôn ngữ nên có thể dùng ứng dụng này để dịch mọi thứ. Và khi bạn đưa ra chỉ dẫn, chẳng hạn như tôi phải chuẩn bị cho một cuộc phỏng vấn, Le Chat có thể giải thích chuẩn bị một cuộc phỏng vấn như thế nào, hình dung ra những câu hỏi và giúp chuẩn bị. Đó là một ví dụ có có thể truyền tải nhanh trong giáo dục. Ví dụ một sinh viên ngành toán hay triết học có thể nhờ Le Chat đặt câu hỏi ôn tập và về lâu dài là để củng cố kiến thức của mình. Đúng là có trường hợp gian lận, nhờ Le Chat làm hộ bài tập. Nhưng cần phải đặt câu hỏi là tại sao phải làm bài tập ? Đó là để học hỏi điều gì đó. Cho nên cần phải coi trí tuệ nhân tạo mà Le Chat cung cấp là một cách học nhanh hơn, không phải để gian lận. Cần phải giữ đúng mục đích chính của việc làm bài tập, chứ không đề cao vào thành phẩm cuối cùng ». Đọc thêm : Trí tuệ Nhân tạo và những rủi ro khó có thể kiểm soátPháp cần tập thể để cạnh tranh Trước khi diễn ra Thượng đỉnh Hành động về Trí tuệ Nhân tạo, Pháp cũng như Liên Hiệp Châu Âu hứng cú sốc DeepSeek. Ông Bruno Bonnell, tổng thư ký France 2030 - kế hoạch tài chính của Pháp về khả năng cạnh tranh - thừa nhận : « DeepSeek giống như lời cảnh tỉnh mà chúng ta cần ». Mô hình AI tạo sinh từ Trung Quốc được quảng bá ít tốn kém hơn rất nhiều nhưng hiệu quả hoàn toàn không kém nếu so sánh với những khoản tiền khổng lồ được đổ vào các tập đoàn AI của Mỹ.Arthur Mensch, nhà đồng sáng lập công ty Mistral AI, giải thích Le Chat, được khởi động cùng lúc với DeepSeek của Trung Quốc, có lợi thế về chi phí thấp hơn so với những ứng dụng của Mỹ. Điều này cho thấy Pháp cũng như châu Âu có điều kiện tham gia cuộc đua AI :« Tôi nghĩ châu Âu có vai trò thực sự, đặc biệt là vì có nguồn nhân tài đặc biệt đáng chú ý, điều này cho phép chúng ta hiệu quả hơn nhiều so với các đối thủ cạnh tranh ở Mỹ trong việc xây dựng công nghệ, với chi phí ít hơn. Vì thế phải vun đắp lợi thế này và cũng tương tự như vậy trong môi trường AI. Quá trình này sẽ được xây dựng nhanh hơn nếu các công ty châu Âu nhận ra rằng họ có lợi khi hợp tác với các doanh nghiệp châu Âu khác để đẩy nhanh lộ trình Trí tuệ Nhân tạo của mình. Và vì thế châu Âu thực sự có vai trò quan trọng với phần còn lại của thế giới. Ví dụ, chúng tôi đã mở chi nhánh tại Singapore và có những khách hàng đầu tiên ở đó. Có thể thấy là có một cơ hội thực sự, không phải của Mỹ và không phải của Trung Quốc ». Đọc thêm : Trí tuệ Nhân tạo : Hủy hoại hay thân thiện với môi trường ?Dù được cho là phong phú nhưng hệ sinh thái công nghệ châu Âu vẫn còn khiêm tốn so với những gã khổng lồ Trung Quốc và Mỹ. Theo Les Echos, chỉ cần nhìn vào những định giá toàn cầu lớn nhất để thấy châu Âu vắng bóng như thế nào. Pháp, nơi có khoảng 750 start-up về AI với 35.000 người làm việc trong lĩnh vực này, không giấu tham vọng muốn đứng đầu Liên Âu về AI. Tuy nhiên, khi trả lời RFI ngày 10/02, bà Anne Bouverot, đặc phái viên của tổng thống Pháp về Thượng đỉnh Hành động về Trí tuệ Nhân tạo, lưu ý đến tinh thần « tập thể » :« Có những chuyện người ta không thể làm một mình. Dĩ nhiên Pháp có tham vọng đứng đầu về Trí tuệ Nhân tạo và Pháp có nhiều lợi thế. Người ta nói đến Mistral hoặc các công ty khởi nghiệp như Hugging Face, poolside, Pigment… có tầm quan trọng trong lĩnh vực AI, cũng như những tài năng, những nhà nghiên cứu, kĩ sư một cách rất ấn tượng. Chúng ta có vị thế tốt về Trí tuệ Nhân tạo. Nhưng khi nhìn vào những khoản đầu tư cần thiết để phát triển AI thì có rất nhiều việc phải làm theo tập thể, ở tầm mức châu Âu ».Tổng thống Macron muốn Pháp và Liên Hiệp Châu Âu tiến nhanh theo « mô hình tái thiết nhà thờ Đức Bà Paris » trong 5 năm, huy động mọi nguồn lực để bù khoảng thời gian chậm trễ so với Mỹ và Trung Quốc. Theo chuyên gia Charleyne Biondi, Viện Montaigne, châu Âu hiện chỉ chiếm 18% trung tâm dữ liệu trên thế giới, chưa đầy 5% trong số này là thuộc về các doanh nghiệp châu Âu, phần còn lại đều thuộc về các đại tập đoàn Mỹ như AWS, Google và Microsoft Azure. Ngày 11/02, chủ tịch Ủy Ban Châu Âu Ursula von der Leyen công bố một « chiến lược châu Âu về AI » với ngân sách 200 tỉ euro, mục đích là để « tăng tốc », « đơn giản hóa quy định » và « tăng cường thị trường chung duy nhất », cùng với nhiều biện pháp khác.

TẠP CHÍ VIỆT NAM
Quyền lực cá nhân tổng bí thư thông qua quá trình tinh giản bộ máy hành chính ở Việt Nam

TẠP CHÍ VIỆT NAM

Play Episode Listen Later Feb 10, 2025 9:35


Việt Nam tinh giản bộ máy Nhà nước xuống còn 14 bộ và 3 cơ quan ngang bộ, trong đó có 6 bộ mới. Cơ cấu, tổ chức mới của bộ máy sẽ được Quốc Hội thông qua trong kỳ họp bất thường từ ngày 12-18/02/2025. Truyền thông nước ngoài đánh giá một bước đi “táo bạo” của chính quyền Việt Nam trước những thách thức kinh tế mới. Giới chuyên gia và quan sát quốc tế cũng nhận thấy quyền lực cá nhân ngày càng lớn của tổng bí thư Tô Lâm trong đợt cải cách này. “Cuộc cách mạng tinh gọn” được tổng bí thư Tô Lâm phát động cuối năm 2024, mà theo hãng tin Reuters, một trong những nguyên nhân là sự bất mãn ngày càng lớn của các nhà đầu tư nước ngoài về tình trạng trì trệ trong phê duyệt dự án, ít nhiều liên quan đến công cuộc “đốt lò” của người tiền nhiệm Nguyễn Phú Trọng. Trang DW của Đức ngày 17/12/2024 lưu ý “cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy” không phải là chuyện chưa từng có, ví dụ từ 36 bộ trong những năm 1990 đã bị giảm xuống còn 22 cho đến năm 2021, nhưng lần này diễn ra chỉ khoảng một năm trước Đại hội đảng Cộng sản Việt Nam. Ông Tô Lâm được cho là hy vọng tiếp tục giữ chức tổng bí thư và “có ý định đưa những người thân cận vào các vị trí chủ chốt”, theo nhận định của nhà cựu ngoại giao Mỹ David Brown.Ngoài ra, khi trả lời RFI Tiếng Việt ngày 07/02/2025, giám đốc nghiên cứu Benoît de Tréglodé tại Viện IRSEM, Trường Quân Sự Pháp, còn lưu ý đến ảnh hưởng ngày càng lớn của an ninh trong bộ máy Nhà nước mới : Không một bộ nào liên quan đến an ninh bị thay đổi hay sáp nhập.RFI : Tổng bí thư Tô Lâm đã thành công trong một cải cách lớn mà người tiền nhiệm Nguyễn Phú Trọng không làm được : tinh gọn bộ máy hành chính, được coi là Cuộc « Đổi mới lần 2 », một cơ hội cho đất nước. Quá trình này có tầm quan trọng như thế nào cho những tham vọng phát triển của Việt Nam ? Benoît de Tréglodé :Trước tiên, tôi thấy đây là một cuộc cải cách rất quan trọng để suy ngẫm lại về vị trí của Nhà nước, tinh gọn bộ máy mà như chúng ta biết là ở Việt Nam vẫn khá nặng nề, cồng kềnh, đôi khi cực kỳ kém hiệu quả và theo cách nào đó, vẫn dung dưỡng từ bên trong nạn tham nhũng lan tràn toàn bộ xã hội Việt Nam. Do đó, cuộc cải cách lần này, do ông Tô Lâm thúc đẩy, phần nào đó cũng giống như cuộc cải cách do người tiền nhiệm Nguyễn Phú Trọng tiến hành trong cuộc chiến chống tham nhũng với công cuộc “đốt lò”.Dân thường, người trần mắt thịt chỉ có thể hoan nghênh cuộc cải cách này, được coi là tốt cho tiến trình hiện đại hóa đất nước. Giống như ông Nguyễn Phú Trọng với cuộc chiến chống tham nhũng, ông Tô Lâm hiện giờ có thể giải thích rằng tinh gọn bộ máy Nhà nước để giúp đất nước đối phó với những thách thức kinh tế phía trước. Nhưng cần phải nhớ rằng ẩn sau những phát biểu hùng hồn đó, công cuộc cải cách cũng thường phục vụ cho những mục tiêu khác.Khi tôi còn sống ở Việt Nam, với những người bạn Việt, chúng tôi vẫn nói với nhau rằng nền hành chính ở Việt Nam là kiểu kết hợp nào đó giữa chính quyền Liên Xô và chính quyền Pháp. Đó là lời nói đùa khi mọi thứ không diễn ra như mong đợi. Người ta thừa biết hầu hết các vị trí lớn trong chính quyền là phải bỏ tiền ra mua và tình trạng này tạo ra các hành vi tham nhũng để thu lại lợi nhuận từ “vốn đầu tư”. Có thể thấy căn bệnh cố hữu vẫn còn đó trong hệ thống và bộ máy hành chính Việt Nam. Đọc thêm : Chống tham nhũng trên thượng tầng : Việt Nam không để tác động đến lực hút đầu tư nước ngoàiBây giờ, cùng nhìn xem quá trình tinh giản này có ý nghĩa như nào ? Những bộ nào bị biến mất hoặc bị sáp nhập ? Không đi sâu vào chi tiết nhưng điều thú vị là người ta thấy những bộ bị xóa hoặc bị sáp nhập đều liên quan đến các lĩnh vực kinh tế, kế hoạch, phát triển, thương mại - những cơ quan tạo ra mối liên hệ lâu dài với đầu tư nước ngoài, với sự phát triển kinh tế của đất nước… Song song đó, những bộ không hề bị động tới trong đợt tinh giản lần này đều liên quan đến an ninh, như bộ Quốc Phòng và nhất là bộ Công An, hoàn toàn nằm ngoài và thậm chí còn là bên thắng lớn trong cuộc cải cách hành chính này.Do đó, cũng cần nhớ rằng cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy này cũng là một hành động chính trị mạnh mẽ của ông Tô Lâm để củng cố quyền lực, chỉ vài tháng sau khi ông giữ chức tổng bí thư đảng Cộng sản Việt Nam. Và điều này không hề dễ dàng và đẹp đẽ như những lời hoa mỹ được đưa ra.RFI : Liệu thông qua cuộc cách mạng tin gọn bộ máy Nhà nước lần này, có thể thấy được thành công và quyền lực cá nhân của tổng bí thư hiện nay ?Benoît de Tréglodé : Cần phải uyển chuyển trong kiểu phân tích như này. Chương trình tinh giản bộ máy hành chính mà ông Tô Lâm mong muốn được dựa trên một số nhu cầu nhất định để bộ máy Nhà nước có thể chuẩn bị cho những thách thức kinh tế trong những năm tới. Đó là một thực tế.Thứ hai, quá trình tinh giản lần này là một cuộc cải cách lớn, diễn ra ngay năm trước kỳ Đại hội đảng Cộng sản Việt Nam, theo dự kiến là tháng 01/2026. Như tôi đã nói, đợt tái tổ chức này còn củng cố hơn nữa ảnh hưởng của các cơ quan an ninh trong bộ máy Nhà nước Việt Nam, qua đó, tổng bí thư Tô Lâm cũng thấy cơ hội để giữ vững quyền lực, để tách những đối thủ tiềm tàng có thể có quanh ông trong quá trình chuẩn bị cho Đại hội đảng sắp tới. Điều này cũng củng cố cho việc, mà tôi tin từ nhiều năm qua, rằng mục tiêu của ông Tô Lâm là tiếp tục giữ chức tổng bí thư sau đại hội tới. Và để làm được điều đó, phải chắc chắn là ít bị tranh cãi ngay trong bộ máy Nhà nước.RFI : Tháng 08/2024, tổng bí thư Tô Lâm phát biểu : “Không vì đẩy mạnh chống tham nhũng mà cản trở phát triển kinh tế”. Liệu có phải đây sẽ là hai chương trình lớn của ông trước kỳ Đại hội đảng sắp tới ?Benoît de Tréglodé : Cần phải đặt lịch sử của đảng Cộng sản Việt Nam từ năm 1986 trong đúng bối cảnh. “Câu thần chú” của đảng để có thể tiếp tục tính chính đáng và củng cố uy tín của đảng trong dân từ hơn 30 năm qua là thúc đẩy toàn bộ người dân Việt Nam làm giàu. Tầng lớp trung lưu trong xã hội Việt Nam với hơn 100 triệu dân, đã thực sự bùng nổ từ 20 năm qua và đã giúp đảng chính trị duy nhất ở Việt Nam củng cố quyền lực và cũng giúp duy trì những chỉ trích khá nhẹ nhàng trong xã hội. Đọc thêm : Cải tổ chính trị để không bỏ lỡ cơ hội thành nước giàu, Việt Nam có dám ?Chúng ta thấy rõ điều này. Theo những cuộc thăm dò dư luận mới nhất được tiến hành ở các nước trong vùng, đa số người Việt cho rằng sự cởi mở hơn về chính trị - thường được gọi là “dân chủ” - không phải là một yêu cầu thực sự hiện nay và những gì đang diễn ra trong nước dưới sự lãnh đạo của đảng có thể mang lại sự thịnh vượng cho Việt Nam và tiếp tục quá trình phát triển của đất nước. Có thể thấy là có một thách thức lớn liên quan đến việc thực hiện nhiệm vụ mới này, được coi là nhiệm vụ chính của đảng. Đảng hiểu rõ điều này từ hơn 30 năm qua. Không có chuyện tách rời các mục tiêu chính trị, ý thức hệ với sứ mệnh theo đuổi sự phát triển kinh tế của đất nước và đấu tranh chống nạn tham nhũng trầm trọng. Ông Tô Lâm đã nói rõ mục tiêu tăng trưởng của Việt Nam năm 2025 là 8%, sau khi đạt được hơn 7% năm 2024. Mục tiêu kinh tế đầy tham vọng này, đó cũng là thách thức rất lớn cho đất nước và người dân. Và như thường lệ, đảng tự cho mình là người bảo đảm tốt nhất để có thể theo đuổi các mục tiêu đó.Phải nhắc lại là không có sự tuyệt giao giữa sứ mệnh của cố tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, nặng về tư tưởng hơn và sứ mệnh của ông Tô Lâm, thực dụng hơn. Cho dù không thường xuyên hòa hợp với người tiền nhiệm, ông Tô Lâm vẫn được ông Nguyễn Phú Trọng ủng hộ và dần dần đưa vào vị trí người kế nhiệm tương lai. Chúng ta không quên là ông Tô Lâm, trước khi ông Trọng qua đời khoảng 8 tháng, đã nắm quyền kiểm soát Tiểu ban nhân sự, cũng như ban chỉ đạo trung ương về phòng chống tham nhũng. Những sự kiện đó là một quá trình diễn ra từ từ, không có sự đoạn tuyệt rõ ràng. Và những gì mà ông Tô Lâm đang làm hiện nay với chương trình tinh gọn bộ máy Nhà nước, cũng không nên coi đó là một sự đoạn tuyệt nào đó với công việc của người tiền nhiệm, mà ngược lại, đó là sự củng cố quyền lực, khá được cá nhân hóa, và sự xác nhận tham vọng của ông Tô Lâm để có thể tiếp tục lãnh đạo đất nước với một bộ máy an ninh được tăng cường vào thời điểm ngay trước Đại hội sắp tới của đảng Cộng sản Việt Nam.RFI : Với tất cả những diễn biến hiện nay, liệu chúng ta có chứng kiến những sự kiện bất ngờ khác từ nay đến lúc diễn ra đại hội đảng vào đầu năm 2026 ?Benoît de Tréglodé : Vấn đề đối với các nhà nghiên cứu hoặc nhà quan sát là hiếm khi đoán trước được về điểm này, rất khó hình dung ra điều không thể tưởng tượng được. Nhưng rõ ràng là cuộc cải cách hành chính lớn hiện nay ở Việt Nam - ngoài những khó khăn có thể gây ra cho các công chức bị mất việc - được Trung Quốc ủng hộ rất rộng rãi. Bắc Kinh coi đó là một cuộc cách mạng đi đúng hướng và là một cuộc cải cách hữu ích để củng cố sức mạnh của đảng Cộng sản Việt Nam, giúp đảng duy trì vững chắc quyền lực. Đọc thêm : Tô Lâm, tân lãnh đạo cứng rắn của Việt Nam thiên về tư bảnXin nhắc lại là tình hình hiện nay không phải là đoạn tuyệt hay một kiểu sự kiện bất ngờ diễn ra phá vỡ đà tiến mà ngược lại, đó là sự củng cố an toàn, được kiểm soát chặt chẽ của bộ máy Nhà nước xung quanh một nhân vật chuyên chế đang tự khẳng định theo cách này. Chúng ta nhớ đến vụ tai tiếng năm 2021, khi ông Tô Lâm còn ở bộ Công An, ăn tối trong một nhà hàng nổi tiếng ở Luân Đôn (Anh) với miếng bít tết dát vàng có giá cắt cổ. Vụ việc này được lan truyền và đưa tin rộng rãi ở Việt Nam. Thế nhưng qua đó cũng gửi đi một thông điệp đến người dân rằng có một người đứng trên mọi chỉ trích. Nhân vật quyền lực đó sẽ dẫn dắt Việt Nam trong kỉ nguyên tăng trưởng mới.Điều thực sự quan trọng cần phải nhấn mạnh một lần nữa ở đây là điều mà chúng ta chứng kiến không phải là thời kỳ đoạn tuyệt, mà ngược lại, chúng ta đang chứng kiến ​​một giai đoạn củng cố và tập trung quyền lực.RFI Tiếng Việt xin chân thành cảm ơn giám đốc nghiên cứu Benoît de Tréglodé, Viện IRSEM, Trường Quân sự Pháp.

Tạp chí Việt Nam
Quyền lực cá nhân tổng bí thư thông qua quá trình tinh giản bộ máy hành chính ở Việt Nam

Tạp chí Việt Nam

Play Episode Listen Later Feb 10, 2025 9:35


Việt Nam tinh giản bộ máy Nhà nước xuống còn 14 bộ và 3 cơ quan ngang bộ, trong đó có 6 bộ mới. Cơ cấu, tổ chức mới của bộ máy sẽ được Quốc Hội thông qua trong kỳ họp bất thường từ ngày 12-18/02/2025. Truyền thông nước ngoài đánh giá một bước đi “táo bạo” của chính quyền Việt Nam trước những thách thức kinh tế mới. Giới chuyên gia và quan sát quốc tế cũng nhận thấy quyền lực cá nhân ngày càng lớn của tổng bí thư Tô Lâm trong đợt cải cách này. “Cuộc cách mạng tinh gọn” được tổng bí thư Tô Lâm phát động cuối năm 2024, mà theo hãng tin Reuters, một trong những nguyên nhân là sự bất mãn ngày càng lớn của các nhà đầu tư nước ngoài về tình trạng trì trệ trong phê duyệt dự án, ít nhiều liên quan đến công cuộc “đốt lò” của người tiền nhiệm Nguyễn Phú Trọng. Trang DW của Đức ngày 17/12/2024 lưu ý “cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy” không phải là chuyện chưa từng có, ví dụ từ 36 bộ trong những năm 1990 đã bị giảm xuống còn 22 cho đến năm 2021, nhưng lần này diễn ra chỉ khoảng một năm trước Đại hội đảng Cộng sản Việt Nam. Ông Tô Lâm được cho là hy vọng tiếp tục giữ chức tổng bí thư và “có ý định đưa những người thân cận vào các vị trí chủ chốt”, theo nhận định của nhà cựu ngoại giao Mỹ David Brown.Ngoài ra, khi trả lời RFI Tiếng Việt ngày 07/02/2025, giám đốc nghiên cứu Benoît de Tréglodé tại Viện IRSEM, Trường Quân Sự Pháp, còn lưu ý đến ảnh hưởng ngày càng lớn của an ninh trong bộ máy Nhà nước mới : Không một bộ nào liên quan đến an ninh bị thay đổi hay sáp nhập.RFI : Tổng bí thư Tô Lâm đã thành công trong một cải cách lớn mà người tiền nhiệm Nguyễn Phú Trọng không làm được : tinh gọn bộ máy hành chính, được coi là Cuộc « Đổi mới lần 2 », một cơ hội cho đất nước. Quá trình này có tầm quan trọng như thế nào cho những tham vọng phát triển của Việt Nam ? Benoît de Tréglodé :Trước tiên, tôi thấy đây là một cuộc cải cách rất quan trọng để suy ngẫm lại về vị trí của Nhà nước, tinh gọn bộ máy mà như chúng ta biết là ở Việt Nam vẫn khá nặng nề, cồng kềnh, đôi khi cực kỳ kém hiệu quả và theo cách nào đó, vẫn dung dưỡng từ bên trong nạn tham nhũng lan tràn toàn bộ xã hội Việt Nam. Do đó, cuộc cải cách lần này, do ông Tô Lâm thúc đẩy, phần nào đó cũng giống như cuộc cải cách do người tiền nhiệm Nguyễn Phú Trọng tiến hành trong cuộc chiến chống tham nhũng với công cuộc “đốt lò”.Dân thường, người trần mắt thịt chỉ có thể hoan nghênh cuộc cải cách này, được coi là tốt cho tiến trình hiện đại hóa đất nước. Giống như ông Nguyễn Phú Trọng với cuộc chiến chống tham nhũng, ông Tô Lâm hiện giờ có thể giải thích rằng tinh gọn bộ máy Nhà nước để giúp đất nước đối phó với những thách thức kinh tế phía trước. Nhưng cần phải nhớ rằng ẩn sau những phát biểu hùng hồn đó, công cuộc cải cách cũng thường phục vụ cho những mục tiêu khác.Khi tôi còn sống ở Việt Nam, với những người bạn Việt, chúng tôi vẫn nói với nhau rằng nền hành chính ở Việt Nam là kiểu kết hợp nào đó giữa chính quyền Liên Xô và chính quyền Pháp. Đó là lời nói đùa khi mọi thứ không diễn ra như mong đợi. Người ta thừa biết hầu hết các vị trí lớn trong chính quyền là phải bỏ tiền ra mua và tình trạng này tạo ra các hành vi tham nhũng để thu lại lợi nhuận từ “vốn đầu tư”. Có thể thấy căn bệnh cố hữu vẫn còn đó trong hệ thống và bộ máy hành chính Việt Nam. Đọc thêm : Chống tham nhũng trên thượng tầng : Việt Nam không để tác động đến lực hút đầu tư nước ngoàiBây giờ, cùng nhìn xem quá trình tinh giản này có ý nghĩa như nào ? Những bộ nào bị biến mất hoặc bị sáp nhập ? Không đi sâu vào chi tiết nhưng điều thú vị là người ta thấy những bộ bị xóa hoặc bị sáp nhập đều liên quan đến các lĩnh vực kinh tế, kế hoạch, phát triển, thương mại - những cơ quan tạo ra mối liên hệ lâu dài với đầu tư nước ngoài, với sự phát triển kinh tế của đất nước… Song song đó, những bộ không hề bị động tới trong đợt tinh giản lần này đều liên quan đến an ninh, như bộ Quốc Phòng và nhất là bộ Công An, hoàn toàn nằm ngoài và thậm chí còn là bên thắng lớn trong cuộc cải cách hành chính này.Do đó, cũng cần nhớ rằng cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy này cũng là một hành động chính trị mạnh mẽ của ông Tô Lâm để củng cố quyền lực, chỉ vài tháng sau khi ông giữ chức tổng bí thư đảng Cộng sản Việt Nam. Và điều này không hề dễ dàng và đẹp đẽ như những lời hoa mỹ được đưa ra.RFI : Liệu thông qua cuộc cách mạng tin gọn bộ máy Nhà nước lần này, có thể thấy được thành công và quyền lực cá nhân của tổng bí thư hiện nay ?Benoît de Tréglodé : Cần phải uyển chuyển trong kiểu phân tích như này. Chương trình tinh giản bộ máy hành chính mà ông Tô Lâm mong muốn được dựa trên một số nhu cầu nhất định để bộ máy Nhà nước có thể chuẩn bị cho những thách thức kinh tế trong những năm tới. Đó là một thực tế.Thứ hai, quá trình tinh giản lần này là một cuộc cải cách lớn, diễn ra ngay năm trước kỳ Đại hội đảng Cộng sản Việt Nam, theo dự kiến là tháng 01/2026. Như tôi đã nói, đợt tái tổ chức này còn củng cố hơn nữa ảnh hưởng của các cơ quan an ninh trong bộ máy Nhà nước Việt Nam, qua đó, tổng bí thư Tô Lâm cũng thấy cơ hội để giữ vững quyền lực, để tách những đối thủ tiềm tàng có thể có quanh ông trong quá trình chuẩn bị cho Đại hội đảng sắp tới. Điều này cũng củng cố cho việc, mà tôi tin từ nhiều năm qua, rằng mục tiêu của ông Tô Lâm là tiếp tục giữ chức tổng bí thư sau đại hội tới. Và để làm được điều đó, phải chắc chắn là ít bị tranh cãi ngay trong bộ máy Nhà nước.RFI : Tháng 08/2024, tổng bí thư Tô Lâm phát biểu : “Không vì đẩy mạnh chống tham nhũng mà cản trở phát triển kinh tế”. Liệu có phải đây sẽ là hai chương trình lớn của ông trước kỳ Đại hội đảng sắp tới ?Benoît de Tréglodé : Cần phải đặt lịch sử của đảng Cộng sản Việt Nam từ năm 1986 trong đúng bối cảnh. “Câu thần chú” của đảng để có thể tiếp tục tính chính đáng và củng cố uy tín của đảng trong dân từ hơn 30 năm qua là thúc đẩy toàn bộ người dân Việt Nam làm giàu. Tầng lớp trung lưu trong xã hội Việt Nam với hơn 100 triệu dân, đã thực sự bùng nổ từ 20 năm qua và đã giúp đảng chính trị duy nhất ở Việt Nam củng cố quyền lực và cũng giúp duy trì những chỉ trích khá nhẹ nhàng trong xã hội. Đọc thêm : Cải tổ chính trị để không bỏ lỡ cơ hội thành nước giàu, Việt Nam có dám ?Chúng ta thấy rõ điều này. Theo những cuộc thăm dò dư luận mới nhất được tiến hành ở các nước trong vùng, đa số người Việt cho rằng sự cởi mở hơn về chính trị - thường được gọi là “dân chủ” - không phải là một yêu cầu thực sự hiện nay và những gì đang diễn ra trong nước dưới sự lãnh đạo của đảng có thể mang lại sự thịnh vượng cho Việt Nam và tiếp tục quá trình phát triển của đất nước. Có thể thấy là có một thách thức lớn liên quan đến việc thực hiện nhiệm vụ mới này, được coi là nhiệm vụ chính của đảng. Đảng hiểu rõ điều này từ hơn 30 năm qua. Không có chuyện tách rời các mục tiêu chính trị, ý thức hệ với sứ mệnh theo đuổi sự phát triển kinh tế của đất nước và đấu tranh chống nạn tham nhũng trầm trọng. Ông Tô Lâm đã nói rõ mục tiêu tăng trưởng của Việt Nam năm 2025 là 8%, sau khi đạt được hơn 7% năm 2024. Mục tiêu kinh tế đầy tham vọng này, đó cũng là thách thức rất lớn cho đất nước và người dân. Và như thường lệ, đảng tự cho mình là người bảo đảm tốt nhất để có thể theo đuổi các mục tiêu đó.Phải nhắc lại là không có sự tuyệt giao giữa sứ mệnh của cố tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, nặng về tư tưởng hơn và sứ mệnh của ông Tô Lâm, thực dụng hơn. Cho dù không thường xuyên hòa hợp với người tiền nhiệm, ông Tô Lâm vẫn được ông Nguyễn Phú Trọng ủng hộ và dần dần đưa vào vị trí người kế nhiệm tương lai. Chúng ta không quên là ông Tô Lâm, trước khi ông Trọng qua đời khoảng 8 tháng, đã nắm quyền kiểm soát Tiểu ban nhân sự, cũng như ban chỉ đạo trung ương về phòng chống tham nhũng. Những sự kiện đó là một quá trình diễn ra từ từ, không có sự đoạn tuyệt rõ ràng. Và những gì mà ông Tô Lâm đang làm hiện nay với chương trình tinh gọn bộ máy Nhà nước, cũng không nên coi đó là một sự đoạn tuyệt nào đó với công việc của người tiền nhiệm, mà ngược lại, đó là sự củng cố quyền lực, khá được cá nhân hóa, và sự xác nhận tham vọng của ông Tô Lâm để có thể tiếp tục lãnh đạo đất nước với một bộ máy an ninh được tăng cường vào thời điểm ngay trước Đại hội sắp tới của đảng Cộng sản Việt Nam.RFI : Với tất cả những diễn biến hiện nay, liệu chúng ta có chứng kiến những sự kiện bất ngờ khác từ nay đến lúc diễn ra đại hội đảng vào đầu năm 2026 ?Benoît de Tréglodé : Vấn đề đối với các nhà nghiên cứu hoặc nhà quan sát là hiếm khi đoán trước được về điểm này, rất khó hình dung ra điều không thể tưởng tượng được. Nhưng rõ ràng là cuộc cải cách hành chính lớn hiện nay ở Việt Nam - ngoài những khó khăn có thể gây ra cho các công chức bị mất việc - được Trung Quốc ủng hộ rất rộng rãi. Bắc Kinh coi đó là một cuộc cách mạng đi đúng hướng và là một cuộc cải cách hữu ích để củng cố sức mạnh của đảng Cộng sản Việt Nam, giúp đảng duy trì vững chắc quyền lực. Đọc thêm : Tô Lâm, tân lãnh đạo cứng rắn của Việt Nam thiên về tư bảnXin nhắc lại là tình hình hiện nay không phải là đoạn tuyệt hay một kiểu sự kiện bất ngờ diễn ra phá vỡ đà tiến mà ngược lại, đó là sự củng cố an toàn, được kiểm soát chặt chẽ của bộ máy Nhà nước xung quanh một nhân vật chuyên chế đang tự khẳng định theo cách này. Chúng ta nhớ đến vụ tai tiếng năm 2021, khi ông Tô Lâm còn ở bộ Công An, ăn tối trong một nhà hàng nổi tiếng ở Luân Đôn (Anh) với miếng bít tết dát vàng có giá cắt cổ. Vụ việc này được lan truyền và đưa tin rộng rãi ở Việt Nam. Thế nhưng qua đó cũng gửi đi một thông điệp đến người dân rằng có một người đứng trên mọi chỉ trích. Nhân vật quyền lực đó sẽ dẫn dắt Việt Nam trong kỉ nguyên tăng trưởng mới.Điều thực sự quan trọng cần phải nhấn mạnh một lần nữa ở đây là điều mà chúng ta chứng kiến không phải là thời kỳ đoạn tuyệt, mà ngược lại, chúng ta đang chứng kiến ​​một giai đoạn củng cố và tập trung quyền lực.RFI Tiếng Việt xin chân thành cảm ơn giám đốc nghiên cứu Benoît de Tréglodé, Viện IRSEM, Trường Quân sự Pháp.

TẠP CHÍ VIỆT NAM
Tại sao Việt Nam không phản hồi lời mời trở thành "quốc gia đối tác" của BRICS ?

TẠP CHÍ VIỆT NAM

Play Episode Listen Later Jan 13, 2025 10:38


Việt Nam, Thái Lan, Indonesia và Malaysia là bốn nước ASEAN được mời tham gia thượng đỉnh BRICS tại Nga. Indonesia chính thức gia nhập BRICS với tư cách thành viên đầy đủ, theo thông báo ngày 06/01/2025 của Brazil - nước chủ tịch luân phiên 2025. Thái Lan và Malaysia « chính thức có tư cách quốc gia đối tác BRICS » từ ngày 01/01. Riêng Việt Nam không có tên trong danh sách 9 nước (*) phản hồi lời mời của BRICS, được Nga công bố ngày 23/12/2024. Được thành lập năm 2009, BRICS hiện có 10 thành viên, trong đó có bốn sáng lập viên là Brazil, Nga, Ấn Độ và Trung Quốc. Phát biểu tại thượng đỉnh BRICS mở rộng ngày 24/10/2024 tại Kazan, thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính nhấn mạnh « Việt Nam sẵn sàng hợp tác cùng BRICS và cộng đồng quốc tế để hiện thực hóa ý tưởng cùng xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn ».Tuy nhiên, đến ngày 31/10, khi được hỏi về lời mời Việt Nam tham gia với tư cách là quốc gia đối tác, mở đường cho việc trở thành thành viên chính thức, phó phát ngôn viên bộ Ngoại giao Đoàn Khắc Việt, cho biết là « Việt Nam sẽ nghiên cứu những thông tin về cơ chế của BRICS. Việc Việt Nam tham gia vào các cơ chế hợp tác đa phương ở khu vực và quốc tế luôn được nghiên cứu và xem xét trên cơ sở phù hợp với lợi ích, điều kiện và khả năng của Việt Nam ».BRICS : Câu lạc bộ chưa hoàn thiện cơ cấuĐến cuối năm 2024, Việt Nam đã không phản hồi lời mời theo thời hạn. Thông qua phát biểu của phó phát ngôn Đoàn Khắc Việt, nhà nghiên cứu Nguyễn Hồng Hải, ngành Chính sách đối ngoại & An ninh toàn cầu, Đại học Hoa Kỳ (American University), Washington D.C., nhận định với RFI Tiếng Việt ngày 09/01 là có hai yếu tố có thể giải thích cho việc Việt Nam không phản hồi lời mời trở thành quốc gia đối tác của BRICS : « Bản thân quy chế, mục tiêu, đối tác, đối tượng, mục đích hình thành nhóm và hoạt động của BRICS ; Vì lợi ích của Việt Nam ».« Yếu tố thứ nhất về phía BRICS, chúng ta thấy BRICS vẫn chỉ là hoạt động với danh nghĩa như là một nhóm, một câu lạc bộ. Chúng ta không phủ nhận là cái nhóm, câu lạc bộ này đang trên đường tiến tới hoàn thiện thành một cơ chế đa phương chính thống hơn. Nhưng khi nào trở thành một cơ chế chính thống, một cơ chế đa phương thực sự thì chúng ta chưa rõ.Thứ hai, những phát ngôn, chủ trương và nỗ lực hoạt động của những thành viên chủ chốt của nhóm này như Trung Quốc và Nga là thúc đẩy hoạt động của BRICS theo hướng chống lại Mỹ và phương Tây. Trên thực tế, đây là hai nước đang có đối đầu với Mỹ và phương Tây. Với một nhóm có chủ trương như vậy, việc Việt Nam tham gia là trái với chính sách đối ngoại tổng thể của Việt Nam - tôi nhấn mạnh là « chính sách tổng thể đối ngoại » của Việt Nam, đó là chưa xét đến vấn đề lợi ích.Việt Nam không để bị cuốn vào mục đích của Nga, Trung Quốc trong BRICSNgoài ra thì chúng ta thấy BRICS vẫn chỉ là một câu lạc bộ, đến để hô hào là chính và chỉ để phục vụ danh nghĩa và uy tín của một số nước lớn. Còn về hoạt động thực chất, cơ chế để bảo đảm hoạt động đem lại lợi ích kinh tế thực chất thì chưa có gì nhiều cả, ngoài “Ngân hàng Phát triển mới”. Kể từ khi BRICS chính thức ra đời năm 2009, tức là cách đây 15 năm, tại sao Trung Quốc và Nga lại không thúc đẩy để đưa nhóm này hoạt động như một tổ chức, chứ không chỉ thuần túy là một câu lạc bộ ? Nếu nhìn vào cả quá trình hoạt động của BRICS từ năm 2009 cho đến nay, có thể thấy nhóm này chủ trương nâng tầm và mở rộng thành viên trong mấy năm trở lại đây (đặc biệt là từ khi Nga tiến hành xâm lược Ukraina và quan hệ Mỹ-Trung căng thẳng) khi có xung đột và đối đầu với Mỹ và phương Tây. Còn ở thời điểm quan hệ hai bên Nga-Mỹ, Trung Quốc-Mỹ ở trạng thái “cơm lành, canh ngọt”, BRICS đâu có rùm beng như hiện nay. Do vậy cũng cần phải xem xét động cơ của Nga và Trung Quốc, là hai nước lớn. Đặc biệt tôi đề cập ở đây đến Nga và Trung Quốc, họ không mất gì cả khi lợi ích của BRICS có tồn tại hay không và thực tế thì họ chỉ có lợi. Dù BRICS có trực tiếp đối đầu hay là không đối đầu với Mỹ, với phương Tây thì họ vẫn có lợi. Tất nhiên bản thân Nga và Trung Quốc đều nhận thấy quan hệ hữu hảo với Mỹ và phương Tây thì vẫn có lợi hơn cho họ. Chúng ta thử nhìn vào quá trình trỗi dậy của Trung Quốc, sự phục hồi lại của Nga, sự giàu lên của hai nước này và vị thế của họ có được như ngày nay là nhờ đâu ? Rõ ràng là nhờ Mỹ và phương Tây. Và yếu tố cuối cùng, đó là nhìn rộng và xa hơn chiến lược toàn cầu của Nga và Trung Quốc thì BRICS sẽ chỉ là một cơ chế phục vụ lợi ích của họ. Chúng ta biết người Nga hiểu rõ là Mỹ và phương Tây chẳng bao giờ thích gì họ. Điều này xuất phát từ lợi ích, từ vấn đề lịch sử phát triển và mở rộng lãnh thổ của Nga. Ông Putin, khi lên cầm quyền từ năm 1999, hiểu rõ nước Nga như thế nào trong quan hệ với phương Tây, với Mỹ. Đã có những lúc ông phải nhún nhường để hưởng lợi trong quan hệ giữa Mỹ và phương Tây. Nhưng khi đã cảm thấy đủ lực thì chúng ta thấy mối quan hệ giữa Nga-Mỹ và phương Tây đã như thế nào và như hiện nay.Còn Trung Quốc, với những sáng kiến toàn cầu của ông Tập Cận Bình đưa ra, cũng đã thể hiện rõ tham vọng của Trung Quốc. Trong khi đó bản thân quan hệ giữa các thành viên trong BRICS hiện nay với nhau cũng rất phức tạp, lợi ích phụ thuộc lẫn nhau. Đó là những vấn đề từ khía cạnh của BRICS ».BRICS không đem lại lợi ích kinh tế cho Việt Nam hiện nayYếu tố thứ hai được nhà nghiên cứu Nguyễn Hồng Hải nhấn mạnh : đó chính là lợi ích của Việt Nam.« Khi BRICS chưa hình thành các cơ chế và định chế chính thống để hoạt động của nhóm ổn định, thực chất và để nhóm này không hoạt động theo hướng tạo cực để đối đầu thì tôi thấy việc tham gia vào nhóm này không đem lại lợi ích gì về kinh tế cho Việt Nam. Trong khi đó, quan hệ kinh tế của Việt Nam với từng nước thành viên chủ chốt của nhóm này (Trung Quốc, Nga, Ấn Độ, Brazil, Nam Phi và các nước khác) vẫn đang diễn ra tốt. Đó là chưa kể một số thành viên, đối tác của nhóm này lại tham gia những cơ chế đa phương khác mà Việt Nam cũng tham gia. Nói về lợi ích kinh tế chúng ta cũng đừng nhìn vào con số tổng hợp GDP của toàn khối hay là dân số của toàn khối BRICS bởi vì càng nhiều thành viên, càng nhiều nước tham gia thì con số tổng hợp phải tăng. Thế nhưng lợi ích thực chất là gì thì lại là một câu chuyện khác, phải đi tìm hiểu. Và trong quan hệ quốc tế, phải là như vậy. Vấn đề thứ hai, đó là Việt Nam đặt mục tiêu trở thành quốc gia phát triển có thu nhập cao vào năm 2045 dựa vào công nghệ vượt trội. Và coi đó như là một cách để tránh bẫy thu nhập trung bình. Việt Nam đang nói là phải phát triển công nghệ bán dẫn, công nghệ AI, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh. Vậy thì công nghệ này ở đâu ra ? Nga và Trung Quốc có công nghệ mà Việt Nam cần không ? Và nếu có, liệu họ có chuyển giao hay hỗ trợ Việt Nam không ? Rõ ràng đây là bài toán về lợi ích mà Việt Nam cần phải tính toán khi tham gia một nhóm, câu lạc bộ với những thành viên đang đẩy mạnh vấn đề đối đầu với Mỹ.Điểm thứ ba trong vấn đề về lợi ích của Việt Nam, đó là vị trí địa-chiến lược của Việt Nam. Đây vừa là mặt lợi nhưng cũng có thể là mặt bất lợi nếu như Việt Nam không xử lý khéo trong quan hệ quốc tế. Việt Nam nằm ở trung tâm khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương và lại ngay sát Trung Quốc trong khi sự cạnh tranh giữa các nước lớn - giữa Mỹ và Trung Quốc, giữa Mỹ và Nga - ngày càng gia tăng. Do đó nếu như Việt Nam không xử lý khéo thì dễ bị lợi dụng và cuốn vào cuộc cạnh tranh lợi ích của các nước, khi đó Việt Nam lại có thể trở thành một chiến địa của những lợi ích xung đột như đã từng xảy ra trong thế kỷ 20. Rõ ràng đây là bài học lịch sử và xương máu, nó đòi hỏi Việt Nam phải khôn khéo và tỉnh táo không thể bị vội vàng cuốn theo xu hướng hình thành nhóm, câu lạc bộ hoặc là mối liên kết nào đó. Đối với một quốc gia, dân tộc thì tầm nhìn chiến lược về lợi ích phải là trăm năm, chứ không thể chỉ xác định một hoặc hai thập kỷ được ».Việt Nam chờ thêm bốn năm trong nhiệm kỳ tổng thống Trump ?Tổng thống Donald Trump trở lại Nhà Trắng ngày 20/01/2025 với những chính sách thương mại, đối ngoại được cho là sẽ cứng rắn hơn và khó đoán. Liệu trong 4 năm nhiệm kỳ của ông, Việt Nam sẽ có cân nhắc đến việc trở thành quốc gia đối tác của BRICS ? Nhà nghiên cứu Nguyễn Hồng Hải giải thích :« Nói một cách thẳng thắn, vấn đề việc tham gia vào BRICS vẫn nằm trên bàn và để ngỏ. Tôi không nghĩ rằng Việt Nam cũng không dại gì mà nói « không » và cũng không dại gì vội vàng tham gia tại thời điểm này. Và nếu nói một cách sách vở và lý thuyết, việc Việt Nam có trở thành đối tác của BRICS hay không, điều này không phụ thuộc vào tổng thống Mỹ là ai, cho dù là Cộng Hòa hay là Dân Chủ. Trên thực tế, Mỹ cũng sẽ hiểu vị thế của Việt Nam là như thế nào, lập trường của Việt Nam là ra sao. Đương nhiên về phía Việt Nam, Việt Nam phải cân nhắc và điều này phải phụ thuộc vào mối quan hệ của Mỹ với cả các nước thành viên của BRICS, giữa quan hệ Mỹ-Trung, quan hệ Mỹ-Nga. Như chúng ta đã nghe thấy ông Trump từng đe dọa rất công khai và mạnh mẽ rằng nếu như các nước BRICS muốn thoát ly đô la thì ông ấy sẽ áp đặt thuế 100%. Tức là các nước của BRICS sẽ phải quên Mỹ đi, không làm ăn gì với Mỹ nữa. Nếu trong bối cảnh đó, nó sẽ rất là phụ thuộc vào các thành viên chủ chốt của BRICS sẽ thúc đẩy BRICS đi đến đâu và đối đầu với Mỹ đi đâu. Vào thời điểm đó, đương nhiên Việt Nam sẽ phải theo dõi chặt chẽ sự phát triển mối quan hệ của BRICS với Mỹ và ngược lại, sẽ phải theo dõi chặt chẽ mối quan hệ đối ngoại giữa Mỹ và Trung Quốc, Mỹ và Nga trong thời gian tới. Tôi nghĩ rằng câu trả lời sẽ phải phụ thuộc vào trong 6 tháng tới, xem chính quyền của ông Trump sẽ giải quyết các cuộc xung đột Nga và Ukraina như thế nào, rồi vấn đề áp đặt thuế, cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ tiến triển đến đâu. Tôi nghĩ điều đó sẽ giúp Việt Nam có câu trả lời rõ ràng hơn trong việc quyết định có đẩy mạnh việc tham gia làm đối tác với BRICS hay không ».Chuyến công du Nga và dự thượng đỉnh BRICS tại Kazan của thử tướng Phạm Minh Chính được tiến sĩ Nguyễn Hồng Hải đánh giá là « phù hợp với hoạt động chính sách đối ngoại của Việt Nam », « không thể hiện thân Nga », nước đang gây chiến ở Ukraina vì thủ tướng Việt Nam tham dự « một hoạt động đa phương và có rất nhiều các nguyên thủ quốc gia khác ».« Trong cuộc chiến giữa Nga và Ukraina, Việt Nam đã nói rõ lập trường và thể hiện lập trường đó như thế nào. Việt Nam đón ông Putin sang tháng 07/2024 nhưng sang tháng 09, khi tổng bí thư-chủ tịch nước Tô Lâm của Việt Nam đi New York dự hội nghị cấp cao của Liên Hiệp Quốc, ông ấy cũng đã có cuộc tiếp xúc và làm việc với tổng thống Ukraina. Rõ ràng là Việt Nam thể hiện lập trường trung lập, không đứng về phía bên nào. Và không có nghĩa là chuyến đi của ông Chính thể hiện Việt Nam đứng về phía Nga trong cuộc chiến đó. Tôi nghĩ rằng cho đến nay, Mỹ vào các nước phương Tây đều đã hiểu rõ lập trường của Việt Nam. Tất nhiên, Mỹ và phương Tây mong muốn Việt Nam thể hiện rõ ràng hơn là sẽ phản đối Nga hay là ủng hộ Ukraina. Thế nhưng tôi không nghĩ rằng chính sách đối ngoại của Việt Nam sẽ thể hiện một cách rõ ràng là Việt Nam sẽ đứng về phe nào và Việt Nam cũng đã nói rõ là không chọn phe trong cuộc chiến này ».****(*) Gồm Belarus, Bolivia, Indonesia, Kazakhstan, Cuba, Malaysia, Thái Lan, Uganda và Uzbekistan.

TẠP CHÍ VIỆT NAM
2024 : Năm đổi mới thượng tầng lãnh đạo và chiến lược quân sự Việt Nam

TẠP CHÍ VIỆT NAM

Play Episode Listen Later Dec 30, 2024 10:21


Năm 2024 là một năm thành công về kinh tế và tăng trưởng cho Việt Nam, tăng trưởng GDP được ngân hàng HSBC dự báo 7%. Việt Nam muốn trở thành miền đất hứa cho các đại tập đoàn công nghệ. Tuy nhiên, những xáo trộn trên thượng tầng lãnh đạo, cùng với những đại án tham nhũng cũng gây không ít quan ngại cho các nhà đầu tư nước ngoài, dù Hà Nội luôn khẳng định về sự ổn định chính trị và nghiêm trị tham nhũng, được coi là “có hệ thống” ở Việt Nam. RFI Tiếng Việt điểm lại một số sự kiện quan trọng trong năm 2024 tại Việt Nam với phần nhận định của một số chuyên gia khách mời.Một chủ tịch nước từ chức, một tổng bí thư qua đời và một nhân vật quyền lực mớiNgày 20/03/2024, ông Võ Văn Thưởng là chủ tịch nước thứ hai của Việt Nam phải từ chức trong vòng hơn một năm. Giám đốc nghiên cứu Benoît de Tréglodé, Viện Nghiên cứu Chiến lược của Trường Quân sự Pháp (IRSEM), khi trả lời RFI Tiếng Việt ngày 21/03, nhận định : “(…) Nếu kể cả người được ông Trọng bảo vệ cũng “ngã ngựa”, có nghĩa là ông Trọng không còn mạnh như trước, cho nên các đối thủ của ông tự cho phép đánh bật ông Võ Văn Thưởng, trong khi trước đó, đích thân ông Trọng đã can thiệp vào bộ máy Nhà nước để bảo vệ ông Võ Văn Thưởng vì một vài rắc rối liên quan đến gia đình (…)”. Đọc thêm : Việt Nam : Chủ tịch nước bị cách chức, tổng bí thư bị tiếm quyền ? Ông Tô Lâm, bộ trưởng Công An lúc đó, đã làm đúng chỉ đạo của tổng bí thư Trọng không để “con sâu làm rầu nồi canh”. Nhưng công cuộc “đốt lò” cũng giúp làm tăng quyền lực cá nhân của ông. Hai tháng sau, ngày 02/05, ông Vương Đình Huệ bị miễn nhiệm chức chủ tịch Quốc Hội. Đến ngày 22/05, ông Tô Lâm được bầu làm chủ tịch nước. Theo nhiều nhà quan sát quốc tế, chiếc ghế, dù bị coi “có dớp”, chỉ là bàn đạp để ông Tô Lâm tiến đến chức vụ cao nhất - tổng bí thư đảng Cộng Sản Việt Nam do tình hình sức khỏe của ông Trọng không được tốt. Chiều 19/07, tổng bí thư Trọng qua đời tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108.Và người trực tiếp “đốt lò” kiêm luôn hai chức vụ cao nhất Việt Nam : tổng bí thư - chủ tịch nước. Tính toán này đã có từ lâu, theo nhận định ngày 19/07 của chuyên gia Benoît de Tréglodé : “(…) Trước tiên phải nhớ rằng ông Tô Lâm suy ngẫm đến việc này từ nhiều năm nay. Ý thức rõ về vị trí bộ trưởng Công An của mình, ông đã chiếm được vị trí trung tâm chiến lược trong bộ máy Nhà nước. Cũng đừng quên rằng công an luôn là một yếu tố an ninh vô cùng quan trọng trong việc bảo vệ chế độ từ bên trong trước những chuyển biến chung của thời đại và xã hội. Nhờ vị trí chiến lược đó mà ngay từ đầu, ông Tô Lâm đã là một ứng cử viên có tiềm năng lớn để thay thế ông Nguyễn Phú Trọng (…)”.Khi tiếp tục di sản của người tiền nhiệm Nguyễn Phú Trọng, ông Tô Lâm có một số lợi thế, theo quan sát của nhà nghiên cứu Lê Hồng Hiệp, Viện Nghiên cứu Đông Nam Á ở Singapore : “(…) Bản thân người kế nhiệm cũng sẽ có những lợi ích trong việc duy trì cuộc chiến chống tham nhũng này, cụ thể là có thể tiếp tục sử dụng nó như một công cụ hiệu quả để kiểm soát nội bộ và có thể hướng tới kiểm soát các đối thủ chính trị, thông qua việc thanh trừng những người có thể gây nguy cơ đối với quyền lực của họ. Cuộc chiến chống tham nhũng này vẫn sẽ tiếp tục dưới thời lãnh đạo mới. Vấn đề đặt ra là cách thức tiến hành của họ sẽ như thế nào, quy mô, cũng như cường độ của cuộc chiến sẽ ra sao (…)”.  Đọc thêm : Chống tham nhũng thời hậu Nguyễn Phú Trọng: Sẽ vẫn "diệt chuột không để vỡ bình"Ngoài các vụ “đánh chuột nhưng không làm vỡ bình” trên thượng tầng lãnh đạo Nhà nước, như vụ “chuyến bay giải cứu” đang xét xử giai đoạn 2 và đại án Việt Á khiến 2 cựu bộ trưởng vào tù và ông Nguyễn Xuân Phúc phải từ chức chủ tịch nước trước đó, còn phải nhắc đến đại án Vạn Thịnh Phát và ngân hàng SCB liên quan đến các tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”, “Rửa tiền”, “Vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới”. Đầu tháng 12, tòa phúc thẩm đã y án tử hình được tuyên vào tháng 04 đối với bà Trương Mỹ Lan vì biển thủ 12 tỷ đô la - số tiền tương đương khoảng 3% toàn bộ nền kinh tế Việt Nam. Theo trang CNN ngày 06/12, “quy mô của vụ gian lận đã làm lung lay niềm tin vào một nền kinh tế hy vọng sẽ thu hút các nhà đầu tư nước ngoài rút khỏi các đối thủ cạnh tranh, như nước láng giềng Trung Quốc” do những căng thẳng thương mại có thể còn gia tăng dưới nhiệm kỳ hai của tổng thống Mỹ Donald Trump.Việt Nam nâng kỷ lục Đối tác chiến lược toàn diệnTuy nhiên, về đối ngoại, quyền lực cá nhân tân tổng bí thư không làm thay đổi “ngoại giao cây tre”. Trả lời RFI Tiếng Việt tháng 08, nghiên cứu sinh Vũ Khang, chuyên về an ninh Đông Á, Trường đại học Boston (Boston Collegue, Mỹ), đưa ra hai lý do :“(…) Thứ nhất, ngoại giao Việt Nam từ xưa đến nay, mục tiêu đầu tiên vẫn là kiềm chế và trấn an được Trung Quốc. Quan hệ Việt Nam với Trung Quốc vẫn đang ổn định nên Việt Nam không có nhu cầu để phải có những thay đổi lớn trong ngoại giao (…) Lý do thứ hai, chính sách đối ngoại của Việt Nam từ xưa đến nay vẫn do Bộ Chính Trị quyết định chứ không phải là do một cá nhân, bất kể cá nhân đấy có là tổng bí thư hay là chủ tịch nước đi chăng nữa (…) Cho nên, chừng nào các thành viên còn lại trong Bộ Chính Trị không muốn thay đổi đường lối chính sách “ngoại giao cây tre” hiện giờ thì việc thay đổi nhà lãnh đạo cấp cao nhất là tổng bí thư cũng sẽ không có tác động lớn đối với đường lối chính sách đối ngoại của Việt Nam (…)”. Đọc thêm : Việt Nam : Quyền lực cá nhân tân tổng bí thư không làm thay đổi “ngoại giao cây tre”Chỉ trong 6 tháng ngắn ngủi giữ chức chủ tịch nước (22/05 - 21/10/2024), ông Tô Lâm công du 8 nước (1), dự Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc tại New York (Mỹ), hội nghị cấp cao Pháp ngữ tại Pháp và trong chuyến công du này, ngày 07/10, hai nước đã nâng cấp quan hệ. Pháp trở thành nước thứ 8 trên thế giới (2) - sau Úc là nước thứ 7 vào đầu năm - và là quốc gia đầu tiên trong Liên Hiệp Châu Âu thiết lập hợp tác Đối tác chiến lược toàn diện với Việt Nam. Trước đó, nhân kỉ niệm 70 năm chiến thắng Điện Biên Phủ với khách mời là bộ trưởng Quân Lực Pháp Sébastien Lecornu, hai nước đã nhất trí “khép lại quá khứ, hướng đến tương lai”.Nhìn vào lựa chọn 8 đối tác chiến lược toàn diện, có thể thấy chủ trương của Việt Nam là đa dạng hóa đối tác, đặc biệt là về quân sự, để tránh bị phụ thuộc và giữ thế cân bằng. Ngoài ra, còn có yếu tố kinh tế, theo giải thích của nhà nghiên cứu Zachary M. Abuza, Trường National College War, Mỹ, với RFI Tiếng Việt ngày 21/10 :“Nếu nhìn vào các đối tác chiến lược toàn diện mà Việt Nam đã thiết lập, tất cả đều là các đối tác kinh tế lớn. Đây luôn là tôn chỉ của Việt Nam trong chính sách ngoại giao. Hà Nội đang nỗ lực để trở thành một nước phát triển, hoặc ít nhất là trong nhóm nước có thu nhập cao từ nay đến 2045. Do vậy, nâng cấp quan hệ với Pháp là một lựa chọn quan trọng cho Việt Nam (…). Paris có một trang sử dài với Hà Nội và Việt Nam đã đấu tranh trong nhiều năm để giành lại độc lập từ Pháp. Do vậy, tôi nghĩ rằng, về mặt biểu tượng, đó là điều quan trọng để Pháp trở thành nước châu Âu đầu tiên mà Việt Nam thiết lập quan hệ này (…)”.Việt Nam đa dạng đối tác quân sự đối phó với Trung QuốcCòn nhà nghiên cứu Pháp Laurent Gédeon cho rằng Việt Nam cũng trông cậy vào ủng hộ của Pháp về lập trường đối với Biển Đông :“Điều đáng chú ý trong tuyên bố chung ngày 07/10 là việc Pháp nhắc đến việc hỗ trợ nguồn lực quân sự cho Hà Nội, đặc biệt là lực lượng cảnh sát biển. Và điều này phù hợp với mong muốn của Việt Nam trong việc tăng cường năng lực làm chủ, kiểm soát không gian biển, trong bối cảnh tranh chấp với Trung Quốc (…) Theo tôi, Pháp quan tâm về việc liệu Việt Nam có đủ phương tiện để tự vệ, và khả năng đối phó với xâm lược quân sự nếu cần thiết. Trung Quốc cũng đang lưu ý đến điều này. Nhưng phải nhắc lại rằng Việt Nam cũng duy trì quan hệ đối tác chiến lược với Trung Quốc, trong đó có hợp tác quân sự, bất chấp những sóng gió giữa hai bên”. Đọc thêm : Nâng cấp đối tác chiến lược toàn diện với Pháp, chủ tịch Tô Lâm muốn thể hiện năng lực ngoại giao, ổn định chính trị Việt NamViệt Nam đã tổ chức thành công Triển lãm Quốc phòng Quốc tế lần thứ hai (từ 11-22/12/2024) và ký 16 hợp đồng trị giá hơn 286 triệu đô la với các đối tác nước ngoài, trong khi theo báo cáo ngày 11/03/2024 của Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế (SIPRI), Việt Nam gần như không mua sắm vũ khí trong năm 2023.Nghiên cứu sinh Nguyễn Thế Phương, chuyên về an ninh hàng hải và các vấn đề hải quân, Đại học New South Wales, Canberra, Úc, nhận định : “Hoạt động triển lãm sẽ giúp cho Việt Nam tiếp cận được các nhà thầu quốc phòng nước ngoài quan trọng, nhằm đẩy mạnh quá trình hiện đại hóa quân đội (…). Điểm này cũng nằm trong chính sách được tiến hành từ 5, 6 năm trở lại đây, bởi vì chiến tranh Nga-Ukraina, rồi những vấn đề về tranh chấp, xung đột khắp thế giới cho thấy một trong những điều cốt lõi nhất để có thể giúp cho Việt Nam và quân đội Việt Nam giữ vững được năng lực bảo vệ chủ quyền, đó là tự chủ, hoặc theo một số người nói là “tự chủ chiến lược”(…)”. Đọc thêm : Triển lãm Quốc phòng : Việt Nam thể hiện “khả năng răn đe”, hướng đến xuất khẩu thiết bị quân sựMở rộng đảo ở Trường Sa để bảo vệ chủ quyền nhưng tránh làm phật lòng Trung QuốcTự chủ là yếu tố quan trọng trong việc bảo vệ chủ quyền biển đảo trong khi Trung Quốc đòi độc chiếm hầu hết Biển Đông. Việt Nam cũng áp dụng cách tiếp cận như của Trung Quốc, “mở rộng sự hiện diện quân sự thông qua các sáng kiến ​​xây dựng đảo chiến lược để củng cố yêu sách lãnh thổ trong khu vực”, theo nhận định của trang Asia Media Centre ngày 24/10. Báo cáo của Viện Nghiên cứu Minh bạch Hàng hải châu Á - AMTI, công bố ngày 07/06, dự báo năm 2024 sẽ là năm bồi đắp đảo kỷ lục của Việt Nam ở quần đảo Trường Sa, với diện tích đất được bồi đắp gần bằng tổng hai năm trước đó.Tuy nhiên, Trung Quốc cho tới nay vẫn im lặng về các hoạt động của Việt Nam, trái ngược với thái độ hung hăng với Philippines. Nhà nghiên cứu Hoàng Việt giải thích :“Thứ nhất, Trung Quốc không phản đối bởi vì Trung Quốc mới là xây nhiều. Việt Nam chắc là không bao giờ theo kịp Trung Quốc trong việc tôn tạo các thực thể trên Biển Đông. Trung Quốc còn quân sự hóa các đảo đó, biến thành những tiền đồn. Việt Nam thì chắc là sẽ không có các tiền đồn (…). Thứ hai, có lẽ Việt Nam cũng khéo léo chọn thời điểm mà Trung Quốc cũng đang muốn thúc đẩy quan hệ với Việt Nam và Việt Nam cũng đang cố gắng giữ quan hệ với Trung Quốc ở mức tốt đẹp để phía Trung Quốc không có phản ứng nhiều trong trường hợp này”. Đọc thêm : Biển Đông: Việt Nam gia tăng bồi đắp đảo để mở rộng sự hiện diệnĐây cũng là quan điểm của giáo sư Huỳnh Tam Sang, Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh, được báo mạng Hồng Kông SCMP trích dẫn ngày 22/12. Việt Nam vẫn cần thể hiện với Trung Quốc về tính chất “đặc biệt” và “duy nhất” trong mối quan hệ song phương, dấu hiệu mới nhất là “nỗ lực tiên phong”, theo đánh giá của Global Times khi đưa thêm vế an ninh nội địa để biến thành đối thoại “3+3” (ngoại giao, quốc phòng, an ninh nội địa).****(1) Lào, Cam Bốt (11-13/07), Trung Quốc (18-20/08), Mỹ, Cuba (21/09-27/09), Mông Cổ, Ireland, Pháp (30/09-07/10)(2) Trung Quốc (2008), Nga (2012), Ấn Độ (2016) Hàn Quốc (2022), Hoa Kỳ (2023), Nhật Bản (2023), Úc (2024).

TẠP CHÍ VIỆT NAM
Triển lãm Quốc phòng : Việt Nam thể hiện “khả năng răn đe”, hướng đến xuất khẩu thiết bị quân sự

TẠP CHÍ VIỆT NAM

Play Episode Listen Later Dec 16, 2024 9:59


Việt Nam chi khoảng 120 tỷ đồng, từ nguồn tài trợ và từ nguồn tài chính xã hội hóa, để tổ chức Triển lãm quốc phòng quốc tế lần thứ hai (19-22/12/2024). Đây là cơ hội để Việt Nam “chứng minh nền công nghiệp quốc phòng tự lực, tự chủ, tự cường, song vẫn sẵn sàng hợp tác với các nước có nền công nghiệp quốc phòng tiên tiến để học hỏi”, đặc biệt là những khách mời quan trọng như Mỹ, Trung Quốc, Nga, Ấn Độ, Israel, Pháp, Anh, Tây Ban Nha. Việc tổ chức triển lãm quốc phòng là một thay đổi lớn trong quân đội Việt Nam, thường vẫn khá bí mật. Triển lãm quốc phòng quốc tế lần này có ý nghĩa và tầm quan trọng như thế nào đối với quân đội Việt Nam ? Nghiên cứu sinh Nguyễn Thế Phương, chuyên về an ninh hàng hải và các vấn đề hải quân, Đại học New South Wales, Canberra, Úc, trả lời phỏng vấn RFI Tiếng Việt.RFI : Việt Nam tổ chức triển lãm quốc phòng lần thứ hai, từ 19-22/12/2024. Triển lãm này dường như trở thành hoạt động thông lệ hai năm một lần. Sự kiện có ý nghĩa như thế nào cho Việt Nam và bộ Quốc Phòng ? Hà Nội trông đợi gì từ các nhà cung cấp thiết bị quân sự quốc tế tham gia ? Nguyễn Thế Phương : Sự kiện này sẽ mang hai hàm ý. Thứ nhất là gửi thông điệp tới trong nước rằng Quân đội Việt Nam có đủ khả năng và đủ sức mạnh để có thể bảo vệ lợi ích và chủ quyền của Việt Nam ở trên biển cũng như trên bộ. Đây là thông điệp rõ ràng và là thông điệp quan trọng nhất mà thông qua cuộc triển lãm lần này, có thể đưa ra.Thứ hai là với nước ngoài. Ở đây có một điểm là từ trước đến nay, truyền thống Quân đội Việt Nam là khá bí mật, bí mật trong cả quá trình phát triển, trưởng thành, đặc biệt hơn là bí mật trong quá trình phát triển vũ khí. Khoảng 5 đến 10 năm trở lại đây, sau một số cuộc thảo luận nội bộ, có vẻ như đảng và quân đội nhất trí rằng, thông qua triển lãm quốc phòng, quân đội sẽ có thể giới thiệu một số năng lực cho nước ngoài biết và từ đó sẽ gia tăng khả năng tạo dựng hình ảnh, cũng như gia tăng khả năng chống chịu trước những sức ép từ bên ngoài, mà thuật ngữ chuyên môn gọi là “khả năng răn đe”. Đọc thêm : Nga hụt hơi xích gần với Trung Quốc buộc Việt Nam cân nhắc nâng cấp quan hệ với Mỹ ?Điểm thứ ba là hoạt động triển lãm sẽ giúp cho Việt Nam tiếp cận được các nhà thầu quốc phòng nước ngoài quan trọng, nhằm đẩy mạnh quá trình hiện đại hóa quân đội theo hướng tăng cường mối quan hệ giữa quân đội và ngành công nghiệp quốc phòng Việt Nam với ngành công nghiệp quốc phòng của các quốc gia mà Việt Nam đang có mối quan hệ rất tốt. Điểm này cũng nằm trong chính sách được tiến hành từ 5, 6 năm trở lại đây, bởi vì chiến tranh Nga-Ukraina, rồi những vấn đề về tranh chấp, xung đột khắp thế giới cho thấy một trong những cái cốt lõi nhất để có thể giúp cho Việt Nam và quân đội Việt Nam giữ vững được năng lực bảo vệ chủ quyền, đó là tự chủ, hoặc theo một số người nói là “tự chủ chiến lược”.Việt Nam kỳ vọng gì ? Nếu thông qua những gì đã được công khai, rõ ràng triển lãm quốc phòng lần thứ 2 này có quy mô lớn hơn rất nhiều so với triển lãm quốc phòng lần thứ nhất. Nếu nhìn vào các quốc gia tham gia triển lãm quốc phòng, có thể thấy là hầu như tất cả các nền công nghiệp quốc phòng lớn đều có mặt, đặc biệt hơn là những nền công nghiệp quốc phòng có vẻ như đang đối đầu nhau, ví dụ Nga - Mỹ, Iran - Israel đều tham dự. Điều đó giúp cho Việt Nam mở rộng không gian tương tác với các nền công nghiệp quốc phòng khác nhau, qua đó học hỏi kinh nghiệm từ họ, đặc biệt là từ những nền công nghiệp quốc phòng có tính tự chủ cao, học hỏi thêm một số công nghệ quốc phòng mà từ trước tới nay Việt Nam chưa tiếp cận được, cũng như mở rộng mối quan hệ để có thể thúc đẩy hơn hợp tác về công nghiệp quốc phòng trong tương lai.Ngoài ra, cũng hoàn toàn có khả năng là trong triển lãm lần này, sẽ có một số hợp đồng quốc phòng giữa Việt Nam và các nước được công bố. Chưa biết cụ thể là như thế nào, nhưng khả năng đó cũng rất là cao.RFI : Theo thiếu tướng Lê Quang Tuyến, phó chủ nhiệm Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng, trong triển lãm năm 2022, có 5 hợp đồng được ký kết và năm nay dự kiến sẽ có các hoạt động tương tự. Như anh đề cập, quân đội Việt Nam có khả năng ký một số hợp đồng. Vậy những hợp đồng này có thể sẽ liên quan đến những hạng mục nào ? Việt Nam trông đợi gì từ những hợp đồng này ?Nguyễn Thế Phương : Thực ra, ở thời điểm hiện tại, rất khó nêu ra cụ thể những hợp đồng đó là gì, nhưng chắc chắn nó sẽ liên quan tới quá trình hiện đại hóa quân đội, theo đó Việt Nam có thể mua thêm một số vũ khí, khí tài, ví dụ liên quan tới không quân và một số loại công nghệ và vũ khí, khí tài liên quan tới lục quân. Không hẳn là Việt Nam sẽ mua một vũ khí mới hoàn toàn, nguyên chiếc, mà có thể là những hợp đồng mang tính chuyển giao công nghệ, hoặc những cái tạm gọi là MOU - ý định thư hoặc nghị định thư - mà Việt Nam tham gia vào việc chế tạo một số bộ phận của các loại vũ khí nào đó. Đây cũng là những điểm cần nhắc tới, bởi vì, như đã nói, mục tiêu là cải thiện năng lực của ngành công nghiệp quốc phòng nội địa và sẽ phải liên quan tới một số loại công nghệ lõi và công nghệ nguồn. Đọc thêm : Hoa Kỳ và Việt Nam thảo luận về việc mua bán máy bay vận tải quân sự C-130Thông qua triển lãm lần này và có thể là một số hoạt động hợp tác song phương và đa phương giữa Việt Nam và các đối tác khác, vấn đề chuyển giao công nghệ lõi, công nghệ nguồn, hoặc là Việt Nam tiếp cận một phần nào đó thông qua chuỗi sản xuất vũ khí, sẽ giúp cải thiện năng lực chế tạo của Việt Nam, bên cạnh việc Việt Nam có thể mua một số loại vũ khí hiện đại. Nhưng chủ yếu vẫn tập trung vào những quân chủng, binh chủng mà Việt Nam mong muốn tiến thẳng lên hiện đại, ở đây sẽ có hải quân và không quân. Ngoài ra sẽ có một số MOU có thể liên quan tới những lực lượng khác, ví dụ tác chiến điện tử, hoặc là tình báo tín hiệu hoặc những vấn đề tương tự.RFI : Triển lãm quốc phòng cũng là dịp để giới thiệu đến các đối tác quốc tế những vũ khí, trang thiết bị do Việt Nam chế tạo, được nhấn mạnh là “có những vượt trội”. Ngành công nghiệp quốc phòng Việt Nam hiện xuất khẩu những loại trang thiết bị quân sự nào ? Nguyễn Thế Phương : Theo một số thông tin gần đây, Việt Nam xuất khẩu một vài thứ khá đơn giản, ví dụ đạn dược, một số cấu phần của súng cho bộ binh và thuốc nổ. Hiện nay, vấn đề quan trọng nhất của một nền công nghiệp quốc phòng mà muốn phát triển một cách bền vững, đó là phải tìm hiểu và mở rộng thị trường cho sản phẩm quốc phòng đó. Triển lãm quốc phòng lần này cũng là dịp để Việt Nam có thể tìm hiểu thị hiếu, nhu cầu, cũng như tìm hiểu thông lệ trong việc buôn bán, trao đổi các mặt hàng vũ khí quốc phòng với các đối tác, tại vì danh sách các mặt hàng mà Việt Nam xuất khẩu hiện nay không phải là lớn lắm. Đọc thêm : Việt Nam gần như không nhập khẩu vũ khí trong năm 2023Ngoài đạn dược, các cấu phần của súng, thuốc nổ, thì lác đác đâu đó còn là những mặt hàng có liên quan tới tàu. Nhưng tàu ở đây không phải là Việt Nam tự làm mà là liên doanh với một công ty nước ngoài, cụ thể ở đây là Damen (Hà Lan). Đã có thông tin Việt Nam xuất khẩu một số dạng tàu chở quân và tàu đổ bộ cho một số nước ở châu Mỹ Latinh và châu Phi chẳng hạn, nhưng sản phẩm đó là sản phẩm liên doanh. Điều này phần nào đó cũng cho thấy rằng việc hợp tác giữa một công ty Việt Nam và một công ty nước ngoài trong việc xây dựng và chế tạo các loại vũ khí, khí tài là một bước đi đúng đắn, sẽ giúp cho Việt Nam đẩy nhanh quá trình tiếp cận công nghệ và qua đó giúp cho các tổ hợp quốc phòng Việt Nam trưởng thành hơn.Sắp tới, tham vọng của Việt Nam là xuất khẩu một số loại vũ khí, khí tài công nghệ cao. Chẳng hạn trước đây Viettel cũng đã có hợp đồng tạm gọi là xuất khẩu một số “mô hình huấn luyện” cho các quốc gia như Indonesia, hoặc xuất khẩu các loại radar, máy bay không người lái. Triển lãm lần này cũng là dịp để họ tìm hiểu nhu cầu của thị trường về những sản phẩm công nghệ cao mà Việt Nam đã tự sản xuất được.RFI : Theo Reuters, Iran được cho là tham gia triển lãm quốc phòng ở Hà Nội trong khi nước này đang bị trừng phạt quốc tế. Tương tự, tập đoàn Nirinco Group của Trung Quốc, nằm trong danh sách trừng phạt của Mỹ. Liệu quyết định này có tác động đến hình ảnh của Việt Nam?Nguyễn Thế Phương : Thực ra, biện pháp trừng phạt đó sẽ liên quan tới việc mua sắm hơn là chỉ tham gia vào triển lãm. Họ đến Việt Nam mở gian hàng và họ có một số catalogue và trưng bày một số loại vũ khí hạng nhẹ. Điểm đó cũng không ảnh hưởng nhiều lắm tới “trừng phạt”. Trừng phạt là liên quan tới việc mua vũ khí của Iran, mua công nghệ của Iran, của Trung Quốc trong một số mảng cụ thể, chứ không phải là tất cả các mảng.Còn bảo là có ảnh hưởng tới hình ảnh hay không, thực ra cũng không ảnh hưởng mấy, bởi vì thông qua triển lãm này, Việt Nam còn gửi một thông điệp ngược lại. Chính sách đối ngoại của Việt Nam gần đây vẫn hay nói tới “ngoại giao cây tre”, cho nên việc mời cả Iran, Trung Quốc chứng tỏ rằng trong mảng an ninh quốc phòng nói riêng, Việt Nam chơi với tất cả các nước và đối xử với tất cả một quốc gia như nhau, bất kể là họ đang có đối đầu hay có căng thẳng. Đọc thêm : Các hãng công nghiệp quốc phòng Trung Quốc tham gia hội chợ vũ khí Việt NamRiêng về trường hợp của Trung Quốc, từ khoảng một năm trở lại đây, giao lưu hợp tác quốc phòng giữa hai bên dày đặc hơn. Việc cho phép tập đoàn Norinco tham gia triển lãm quốc phòng cho thấy mối quan hệ an ninh quốc phòng song phương có một điểm đáng để nhắc tới, chứ không phải là buồn tẻ như từ trước tới nay. Còn việc Việt Nam có mua hay không hoặc mua như thế nào thì đó lại là chuyện khác, không bàn tới. Chưa kể rằng họ mang vũ khí tới triển lãm này không phải chỉ giới thiệu cho Việt Nam, mà còn cho các nước khác nữa, bởi vì Việt Nam mời đại diện của hầu như tất cả các nước Đông Nam Á và các nước mà có quan hệ với Việt Nam tới tham gia triển lãm. Các nước này có thể mua bán, họ sẽ đặt hợp đồng qua lại lẫn nhau, chứ không phải chỉ cho Việt Nam. Vấn đề này cũng nên hiểu rõ như vậy.RFI Tiếng Việt xin chân thành cảm ơn Nguyễn Thế Phương, Đại học New South Wales, Canberra, Úc.

TẠP CHÍ VIỆT NAM
Việt Nam có sẵn sàng mua thiết bị quân sự hạng nặng của Pháp ?

TẠP CHÍ VIỆT NAM

Play Episode Listen Later Dec 9, 2024 10:49


Lần thứ hai liên tiếp, Pháp tham gia Triển lãm Quốc phòng quốc tế Việt Nam (từ 19-22/12/2024). Trong chuyến thăm Paris tháng 10/2024 của tổng bí thư Tô Lâm, kiêm chủ tịch nước lúc đó, Việt Nam và Pháp đã nâng quan hệ lên cấp cao nhất Đối tác chiến lược toàn diện và nhất trí "tăng cường hợp tác quốc phòng và an ninh". Để đạt được mục đích này, "hai bên quyết định tạo động lực mới cho hợp tác trong lĩnh vực công nghiệp quốc phòng" với "các dự án mang tính cơ cấu". Có thể thấy mối quan hệ song phương trong lĩnh vực quốc phòng, được thiết lập từ thập niên 1990, không ngừng được củng cố. Hiện tại, Pháp - nước thứ 8 trên thế giới và là thành viên đầu tiên trong Liên Hiệp Châu Âu có mối quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện với Việt Nam - tỏ thiện chí cung cấp cho Hà Nội trang thiết bị quốc phòng tân tiến, nhưng liệu Hà Nội đã sẵn sàng chưa ? Việt Nam và Pháp có thể tính đến những dự án có quy mô lớn hơn không ? Nhà nghiên cứu Laurent Gédéon, giảng viên Trường Sư phạm Lyon, Pháp trả lời phỏng vấn RFI Tiếng Việt.RFI : Ngày 07/10, trong chuyến công du Paris, tổng bí thư, chủ tịch nước Việt Nam Tô Lâm và tổng thống Pháp Emmanuel Macron thông báo thiết lập quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Pháp-Việt Nam. Tuyên bố chung nhấn mạnh đến ngành công nghiệp quốc phòng. Vậy đâu là cơ hội cho cả hai nước ?Laurent Gédéon : Cơ hội có nhiều. Trước tiên tôi xin nhắc lại rằng Việt Nam hiện dành 8 tỷ đô la cho ngân sách quốc phòng, tương đương với 2% GDP của đất nước. Hà Nội có ý định tăng ngân sách quốc phòng hàng năm lên trung bình 5,5% để đạt đến 10,2 tỷ đô la vào năm 2029. Có thể thấy nỗ lực đó rất lớn và Việt Nam tự tạo phương tiện để tăng cường khả năng phòng thủ.Nhưng hiện giờ, chúng ta thấy các nhà cung cấp quân sự chính cho Việt Nam vẫn là Nga, Mỹ và trong chừng mực nào đó là Israel. Việt Nam cũng sản xuất một số vũ khí và trang thiết bị quân sự (chủ yếu do Viettel sản xuất, trong đó có một số thiết bị được cấp phép). Ngoài ra, quân đội Việt Nam vẫn được trang bị một phần thiết bị của Liên Xô có từ thập niên 1970 và 1980. Đọc thêm : Pháp khó “chen chân” vào thị trường vũ khí Việt NamTrên thực tế, chúng ta thấy rằng Pháp gần như không bán vũ khí cho Việt Nam nếu loại trừ một số máy bay trực thăng Puma và radar giám sát ven biển do Thales sản xuất (loại SCORE 3000 và Coast Watcher 100) hiện được Hải quân Việt Nam sử dụng. Dường như cũng không có bất kỳ thiết bị nào có nguồn gốc từ Pháp trong bộ binh Việt Nam và không quân cũng không có máy bay Pháp. Do đó, có thể có những cơ hội hấp dẫn cho ngành công nghiệp quân sự về mặt hợp tác và trao đổi công nghệ.Nhưng phải nhắc đến vấn đề các mối ưu tiên. Rõ ràng là trong bối cảnh địa-chiến lược của Việt Nam, Hà Nội tập trung chú ý vào không gian biển, dù là bảo vệ khu vực ven biển hay các đảo, đặc biệt là quần đảo Trường Sa, nơi quân đội Việt Nam hiện diện. Do đó, có thể giả định rằng việc hợp tác và mua sắm thiết bị quân sự sẽ chủ yếu tập trung vào các thiết bị đáp ứng các yêu cầu trong khuôn khổ chiến lược đó. Về điểm này, một số công ty Pháp có thể đáp ứng được kỳ vọng của Việt Nam, đặc biệt là Thales, Safran và Airbus.​​Nếu lấy ví dụ trường hợp Thales - tập đoàn rất chú ý vào xuất khẩu, người ta thấy rằng doanh nghiệp này cung cấp giải pháp trong ba lĩnh vực mà Hà Nội quan tâm : giám sát trên không và trên biển, tác chiến chống tàu ngầm và drone.Trong trường hợp giám sát trên không và trên biển, Thales có nhiều loại radar có thể rất phù hợp với nhu cầu của quân đội Việt Nam, bởi vì việc giám sát không phận và dự đoán các hành động của đối phương mang lại một lợi thế nhất định cho Việt Nam. Các mẫu được cung cấp, dù là radar tầm xa như GM 400α (Ground Master 400α), radar tầm trung như GM 200, hệ thống giám sát quang học như Artemis, hoặc hệ thống pháo chống drone trên biển và trên không (loại RapidFire), có thể được quân đội Việt Nam quan tâm. Đọc thêm : Tàu ngầm lớp Kilo của Việt Nam và tương quan hải quân trong khu vực Trong lĩnh vực tác chiến chống tàu ngầm cũng vậy. Đây là lĩnh vực rất nhạy cảm, đã được Việt Nam xác định thông qua việc mua 6 tàu ngầm lớp Kilo của Nga vào những năm 2010. Việc mua tàu ngầm đã giúp Hà Nội tái lập cân bằng với quân đội Trung Quốc cũng được trang bị tàu ngầm. Đây lại cũng là lĩnh vực mà công ty Pháp có thể đáp ứng qua việc cung cấp các thiết bị chuyên dụng, như máy đo sóng âm và phao thủy âm, và rộng hơn là các hệ thống công nghệ cao dành riêng cho giám sát điện tử.Ngoài ra, còn có những cơ hội hợp tác liên quan đến drone, nhất là những loại drone có sức bền dành cho hoạt động tình báo và giám sát hàng hải như Watch Keeper của Thales và cả Patroller của Safran.Như chúng ta thấy, cơ hội phát triển liên kết trong lĩnh vực công nghiệp quân sự là không thiếu. Tuy nhiên các đối tác Pháp phải tính đến những nhu cầu và hạn chế cụ thể của Việt Nam. Đây cũng là một quyết định mang tính chính trị rõ ràng, nếu xét đến những hậu quả có thể xảy ra với Trung Quốc.RFI : Như ông đề cập một chút ở trên, khả năng bán tàu hộ vệ và drone Patroller cho Việt Nam cũng được một số chuyên gia nêu lên sau chuyến thăm Paris của tổng bí thư Tô Lâm. Liệu điều này có thể thực hiện được không nếu nhìn vào bối cảnh trong vùng hiện nay, cũng như mối quan hệ song phương Pháp-Việt ?Laurent Gédéon : Tôi đã đề cập đến drone Patroller, nhưng đúng, vấn đề tàu hộ vệ cũng rất đáng quan tâm bởi vì đây là một trường hợp mang đầy tính biểu tượng. Chúng ta biết hiện giờ Việt Nam có hai loại tàu hộ vệ, có nguồn gốc Liên Xô và Nga. Loại gần đây nhất có nguồn gốc từ Nga là tàu hộ vệ loại Gepard 3.9. Đây là những con tàu được thiết kế để tìm kiếm và chiến đấu với kẻ thù trên mặt nước, dưới nước và trên không. Nhiệm vụ chung của chúng là giám sát và bảo vệ lãnh hải và vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.Xin nhắc lại, vào tháng 03 và tháng 08/2011, Hải quân Việt Nam đã tiếp nhận 2 tàu hộ vệ Gepard 3.9 (đặt mua năm 2006, đóng tại Nga). Cuối năm 2011, Việt Nam ký hợp đồng đóng thêm hai tàu chuyên chống tàu ngầm. Hai tàu khác cũng được lên kế hoạch, nâng tổng số đơn đặt hàng lên thành 6tàu. Tuy nhiên, hai tàu cuối này hiện bị trì hoãn do các lệnh trừng phạt Nga do cuộc xung đột Ukraina. Ngoài tàu hộ tống Gepard 3.9, Việt Nam còn có 5 tàu hộ tống lớp Petya. Đây là những chiến hạm cũ, được đóng từ thời Liên Xô, có vai trò tác chiến chống tầu ngầm ở vùng nước nông. Đọc thêm : Biển Đông: Vụ tàu hộ vệ Quang Trung ở Bãi Tư Chính chỉ là kế nghi binh?Pháp có kinh nghiệm không thể phủ nhận được trong lĩnh vực thiết kế và sản xuất tàu khu trục nhỏ, bằng chứng là những tàu trong biên chế của Hải quân Pháp. Chúng được chia thành hai loại, tàu khu trục hạng nhất (lớp Horizon và Aquitaine) và tàu khu trục hạng hai (lớp Floréal và Lafayette). Hai loại này có chức năng khác và giá cũng khác nhau.Nhiệm vụ chính của tàu khu trục hạng nhất là tham gia phòng không cho đội tàu tác chiến, hoặc bảo vệ một khu vực hoặc một đoàn tàu khỏi các cuộc không kích hoặc tấn công bằng tên lửa. Tàu khu trục hạng hai là tàu giám sát, chủ yếu là tham gia tác chiến chống tàu.Cũng cần lưu ý rằng các tàu khu trục hàng hai sắp không còn được sử dụng, thay vào đó là một mẫu tàu tàng hình mới, được gọi là tàu khu trục phòng thủ và can thiệp (hoặc khinh hạm cỡ trung bình). Loại tàu này sẽ do tập đoàn Naval Group chế tạo.RFI : Giả sử Việt Nam có ý định mua tàu khu trục Pháp, đâu sẽ là trở ngại chính ?  Laurent Gédéon : Đặt giả thuyết Việt Nam mua một tàu khu trục, vấn đề đặt ra sẽ là Việt Nam muốn đầu tư ngân sách bao nhiêu, bởi vì giá tàu khu trục hạng hai đời mới của Pháp chuyên phòng thủ và can thiệp có giá dao động từ 760 đến 800 triệu euro, còn tàu hạng nhất dao động trong khoảng 800 đến 950 triệu euro. Đó là số tiền rất lớn và sẽ được đem so sánh với tàu hộ tống Gepard 3.9 của Nga, có giá khoảng 350 triệu euro.Thêm vào đó là chi phí bảo dưỡng và chi phí cho thủy thủ đoàn, tổng chi phí dao động từ 500 đến khoảng 700 triệu euro trong 30 năm. Do đó, đây là một khoản đầu tư đáng kể khi biết rằng ngân sách quân sự của Việt Nam hiện vào khoảng 8 tỷ đô la và sẽ đạt 10 tỷ đô la vào năm 2029.Để khoản đầu tư được xứng đáng, những tàu khu trục này sẽ phải mang lại giá trị thặng dư chắc chắn về mặt chiến lược và đáp ứng những nhu cầu về khả năng mà các tàu Gepard 3.9 hiện tại không thể hoặc không còn đáp ứng được. Về vấn đề này, chúng ta vẫn chưa có câu trả lời để đánh giá xem liệu Việt Nam có quan tâm đến một thỏa thuận mua bán đắt đỏ như vậy với Pháp hay không. Đọc thêm : Pháp bán vũ khí cho Đài Loan: Paris bác bỏ phản đối của Bắc KinhNgoài ra, tàu khu trục vẫn là một vấn đề nhạy cảm đối với Pháp, cả về mặt địa-chính trị và biểu tượng trong khu vực, bởi vì người ta chưa quên những căng thẳng gay gắt nảy sinh giữa Paris và Bắc Kinh sau thương vụ bán sáu tàu khu trục lớp Lafayette cho Đài Loan vào năm 1991. Dĩ nhiên trường hợp của Việt Nam khác với Đài Loan. Nhưng trong bối cảnh và mối quan hệ hiện vẫn tế nhị giữa Hà Nội và Bắc Kinh, việc Pháp bán tàu khu trục cho Việt Nam có thể sẽ gợi lại cho Trung Quốc những kỉ niệm không tốt đẹp cho lắm và có thể sẽ khiến Bắc Kinh phản ứng về vấn đề này.RFI : Người ta cũng nhắc đến việc Paris nhấn mạnh đến hợp tác hàng hải, với việc tàu Pháp tăng số lần ghé thăm cảng Việt Nam trong những năm gần đây. Liệu đây có phải là một mảng hợp tác, trao đổi chuyên môn để hỗ trợ Hải quân và Cảnh sát biển Việt Nam trong tương lai không ?Laurent Gédéon : Cần phải nhớ rằng trong bối cảnh địa chính trị khu vực, được đánh dấu bằng sự cạnh tranh Trung-Việt đối với các quần đảo ở Biển Đông, câu hỏi được đặt ra đối với bất kỳ hoạt động bán vũ khí nào cho Việt Nam hoặc bất kỳ sáng kiến ​​quân sự nào của Pháp, hoặc từ bên ngoài, đó là Bắc Kinh có thể diễn giải việc đó theo cách nào. Bất kỳ chuyến hải hành nào của Hải quân Pháp qua Biển Đông đều khiến Trung Quốc có phản ứng ít nhiều tiêu cực và kịch liệt, tùy theo hoàn cảnh. Chắc chắn các nhà lãnh đạo chính trị và quân sự của cả Pháp và Việt Nam đều chú ý đến điều này. Đọc thêm : Lần đầu tiên, Pháp và Philippines cùng diễn tập không quân ở Ấn Độ-Thái Bình DươngTuy nhiên, tàu chiến Pháp vẫn thường xuyên tổ chức hoạt động lưu thông trong khuôn khổ chiến dịch FONOP nhằm khẳng định sự tôn trọng luật hàng hải quốc tế và thách thức các yêu sách lãnh thổ bị coi là quá đáng của Trung Quốc. Chúng ta nhớ lại rằng vào năm 2021, tàu khu trục Vendémiaire của Pháp đã tuần tra gần quần đảo Trường Sa ; năm 2022, Pháp cũng tham gia cuộc tập trận hải quân đa phương La Pérouse, phối hợp với Mỹ, Úc, Nhật Bản và Ấn Độ ở Ấn Độ Dương và Biển Đông ; và vào tháng 04/2024, lần đầu tiên Pháp tham gia cuộc tập trận Balitakan của Philippines.Do đó, sự hiện diện của Pháp trong khu vực không hề mang tính trung lập và bản thân việc các tàu Pháp cập cảng Việt Nam đã thể hiện một hành động chính trị. Cho nên có thể coi tần suất thăm cảng có tăng hay không còn phụ thuộc vào những cân nhắc ngoại giao về yếu tố Trung Quốc.Tóm lại, để trả lời câu hỏi trên, thì đúng, việc tàu Pháp tăng cường ghé thăm cảng Việt Nam sẽ thể hiện niềm tin song phương ngày càng cao và có thể dẫn đến hợp tác và trao đổi chuyên môn nhằm phát triển năng lực và kinh nghiệm của Hải quân, và đặc biệt là của Cảnh sát biển Việt Nam.RFI Tiếng Việt xin chân thành cảm ơn nhà nghiên cứu Laurent Gédéon, giảng viên Trường Sư phạm Lyon, Pháp.

TẠP CHÍ VIỆT NAM
Việt Nam chuẩn bị “địa bàn” tránh để Trump lại coi là “kẻ lạm dụng thương mại tồi tệ nhất”

TẠP CHÍ VIỆT NAM

Play Episode Listen Later Nov 25, 2024 9:00


Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam trong nhiều năm qua. “Trong 10 tháng năm 2024, thương mại Việt-Mỹ đạt gần 111 tỷ đô la, trong đó tăng mạnh mẽ hơn ở chiều xuất khẩu với kim ngạch gần 98,5 tỷ đô la, tăng 24,2% so với cùng kỳ”, theo báo Đầu Tư ngày 06/11. Thặng dư thương mại của Việt Nam với Mỹ sẽ sớm vượt ngưỡng 100 tỷ đô la, sau khi cũng ở mức khoảng 100 tỷ năm 2023. Mỹ chiếm hơn 1/4 tổng khối lượng xuất khẩu của Việt Nam. Những con số này sẽ không làm tân tổng thống Donald Trump hài lòng. Ông vẫn tuyên bố sẽ “mang việc làm về Mỹ”, tăng thuế hải quan 20% đối với mọi mặt hàng nhập khẩu vào Hoa Kỳ, riêng với hàng Trung Quốc ít nhất là 60%. Việt Nam có thể sẽ là một trong những nước ở châu Á bị tác động nặng nề nhất, theo nhận định của nhiều chuyên gia, được Japan Times trích dẫn ngày 12/11, do thặng dư thương mại với Mỹ quá lớn, gấp đôi so với nhiệm kỳ đầu của ông Trump. Ngoài ra, Việt Nam chưa hẳn đã được hưởng lợi lớn trong cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung, được cho là sẽ trầm trọng hơn dưới thời ông Trump. Đọc thêm : Nếu đắc cử tổng thống, Trump sẽ lại "sờ đến" đến thặng dư thương mại của Việt Nam với MỹViệt Nam, “kẻ lạm dụng thương mại tồi tệ nhất” theo cách gọi của ông Trump, đang từng bước chuẩn bị đối sách. Ngay ngày 07/11, khi có số liệu chính xác về kết quả bầu cử, tổng bí thư Tô Lâm, chủ tịch nước Lương Cường và thủ tướng Phạm Minh Chính đã gửi điện chúc mừng, khẳng định “Việt Nam coi Hoa Kỳ là đối tác có tầm quan trọng chiến lược”. Đến ngày 11/11, theo báo Chính phủ, tổng bí thư Tô Lâm đã điện đàm với ông Donald Trump, “đánh giá cao những đóng góp của tổng thống đắc cử trong quá trình phát triển của quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ”. Ông “cũng trao đổi với tổng thống đắc cử Donald Trump về một số phương hướng lớn nhằm tăng cường quan hệ kinh tế, thương mại và đầu tư giữa hai nước trong các lĩnh vực hai bên có thế mạnh và nhu cầu”.Ngoài ra, phải kể đến một sự kiện trùng hợp, có thể giúp Việt Nam “ghi điểm” trong mắt tổng thống tân cử Mỹ: Một tháng trước cuộc bầu cử, ngày 08/10/2024, công ty Phát triển Đô thị Kinh Bắc thông báo tập đoàn Trump (Trump Organization) đã đồng ý đầu tư xây dựng tổ hợp khách sạn, sân golf cao cấp tại tỉnh Hưng Yên, quê nhà của tổng bí thư Tô Lâm cũng như của những người thân cận với ông. Đọc thêm : Dự án tỷ đô tại quê nhà của tổng bí thư Tô Lâm, lá bài trói buộc Trump của Việt Nam ? Việt Nam sẽ còn phải có những đối sách nào khác trong khi rất phụ thuộc vào thương mại trên thế giới, xuất khẩu chiếm khoảng 85% nền kinh tế và Hoa Kỳ là thị trường lớn nhất của Việt Nam ? Giáo sư Alexander Vuving, Trung tâm Nghiên cứu An ninh châu Á-Thái Bình Dương, Honolulu, Hawaii, Hoa Kỳ, trả lời một số câu hỏi của RFI Tiếng Việt về chủ đề này.RFI : Thặng dư thương mại của Việt Nam với Mỹ sẽ vượt qua 100 tỷ đô la Mỹ vào năm 2024. Ông Donald Trump từng gọi Việt Nam là “kẻ lạm dụng thương mại tồi tệ nhất” vào thời điểm mà thặng dư chỉ bằng một nửa hiện nay. Việt Nam sẽ chịu những tác động như thế nào nếu ông Trump thực hiện lời đe dọa nâng thuế nhập khẩu và “rờ” đến những nước xuất siêu sang Mỹ, trong đó có Việt Nam ?Alexander Vuving : Tôi nghĩ là nếu chính quyền Trump áp thuế xuất nhập khẩu vào hàng hóa của Việt Nam thì đương nhiên nó sẽ ảnh hưởng đến xuất khẩu của Việt Nam. Nhưng ảnh hưởng nhiều hay ít thì phụ thuộc vào tỉ lệ mà người ta áp thuế. Ví dụ áp thuế 1-2% khác với cả áp thuế 5-7% và khác với cả áp thuế 10-15%. Bây giờ cũng không thể biết được là chính quyền Trump sẽ áp thuế đến mức độ nào.Thứ hai, cũng không biết là họ sẽ áp thuế những mặt hàng nào. Có thể họ sẽ áp toàn bộ các mặt hàng ở một mức nào đó. Nhưng khả năng là có thể cho tất cả các nước, cũng có thể là chỉ tùy mặt hàng. Ảnh hưởng đến xuất khẩu Việt Nam chắc chắn là sẽ có, nhưng nhiều hay ít thì chưa thể nói được, vì nó còn phụ thuộc vào những số liệu cụ thể mà người ta sẽ đưa ra.Các doanh nghiệp Việt Nam, khi mà thị trường của Mỹ eo hẹp như vậy, đương nhiên sẽ phải tìm những thị trường khác. Những thị trường tương đương với Mỹ, để xuất hàng hóa tương đương với Mỹ, thì khả năng lớn sẽ là những thị trường phía châu Âu. Cũng có thể là cả một số thị trường khác ở những nước đang phát triển hoặc cũng có những nước Trung Đông, nhưng chủ yếu chắc  sẽ là những thị trường châu Âu. Đọc thêm : Việt Nam mua vũ khí lớn của Mỹ: Bước ngoặt trong quan hệ quốc phòng song phương?Ngoài ra, chính phủ Việt Nam cũng sẽ có những phản ứng, chẳng hạn tìm cách xoa dịu Mỹ bằng cách có thể là hối thúc các doanh nghiệp Việt Nam mua thêm hàng của Mỹ để cân bằng lại cán cân thương mại. Hoặc là sẽ có những động thái nào đó, có thể không thuộc phạm trù kinh tế, để xoa dịu Mỹ và cho thấy là Việt Nam có những thiện chí đối với Mỹ, để từ đó làm cho họ giảm thuế suất đi chẳng hạn. Thậm chí rất có thể Việt Nam cũng nghĩ đến chuyện mua vũ khí của Mỹ và lấy cái đó để làm một đòn bẩy nhằm giảm mức độ Mỹ áp những chính sách khó khăn về kinh tế đối Việt Nam.Từ phía các nhà đầu tư chẳng hạn thì tùy thuộc vào mức độ ảnh hưởng mà họ sẽ phải đi tìm những nơi khác để đầu tư, bởi vì họ xem những chỗ nào đầu tư có lãi hơn. Nói chung là hoàn toàn phụ thuộc rất nhiều vào những con số cụ thể.RFI : Việt Nam bị coi trở thành trung gian cho các sản phẩm của Trung Quốc nhập khẩu vào Hoa Kỳ. Biện pháp này được sử dụng rất nhiều. Việt Nam sẽ phải đối mặt với những rủi ro nào trong trường hợp chiến tranh thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ xảy ra và có thể trầm trọng hơn dưới thời tổng thống Donald Trump, cùng với lời đe dọa của ông là đánh thuế hải quan lên đến 60% đối với sản phẩm của Trung Quốc?Alexander Vuving :  Vâng, cái này cũng phụ thuộc vào việc chính quyền Trump sẽ nhìn nhận như thế nào. Họ sẽ đánh giá mức độ mà Việt Nam làm “trung gian” để đưa hàng Trung Quốc sang Mỹ. Tôi nghĩ là họ sẽ gây áp lực về vấn đề đó, bởi vì trên thực tế, có nhiều mặt hàng mà mức độ “xử lý” ở Việt Nam không nhiều, chủ yếu là hàng từ Trung Quốc, sau đó được xử lý một chút, rồi dán mã Việt Nam và đưa sang Mỹ. Đọc thêm : Chiến tranh thương mại với Mỹ : Những bước chuẩn bị của châu ÁThế thì người ta sẽ điều tra ra sao? Thứ nhất là nếu không điều tra được thì họ sẽ đánh thuế theo mức độ “mặc định” và nhiều khả năng là nó sẽ quá lớn, có hại cho Việt Nam. Thứ hai, trong vấn đề này, chính quyền Việt Nam cũng có thể tìm cách hợp tác với Mỹ, để cho Mỹ thấy rằng họ có thiện chí trong việc hạn chế những luồng “thương mại trung gian”, tức là đi từ Trung Quốc sang rồi xử lý phết phẩy một chút ở Việt Nam và đưa sang Mỹ, hoặc trong vấn đề “kiểm soát đầu tư” của Trung Quốc ở Việt Nam, để nâng cao tính nội địa của Việt Nam.Tôi nghĩ chắc chắn là Việt Nam sẽ tìm cách tỏ thái độ thiện chí và hợp tác với Mỹ, để từ đó phía chính quyền Trump sẽ giảm mức độ trừng phạt. Có thể thấy là còn phụ thuộc rất nhiều. Chính quyền Trump sử dụng cái gì thì mình cũng không biết được, bởi vì họ không theo những mô hình mà mình đã thấy từ trước.RFI : Việt Nam được cho là hưởng lợi từ cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung trong những năm, qua nhưng cuộc chiến này có lẽ sẽ còn nghiêm trọng hơn dưới thời Trump nhiệm kỳ 2. Liệu Việt Nam có tiếp tục được hưởng lợi nữa hay không ?Alexander Vuving : Chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc khả năng rất lớn là sẽ xảy ra trong thời của ông Trump. Và như thế Việt Nam đương nhiên là sẽ hưởng lợi, bởi vì vị trí của Việt Nam khiến cho Việt Nam có thể thành một trong những nơi được hưởng lợi lớn nhất. Hễ có xung đột thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc thì Việt Nam sẽ được hưởng lợi. Đọc thêm : Việt Nam : Nắm cơ hội, sửa điểm yếu để thu hút doanh nghiệp rời Trung QuốcLợi ít hay lợi nhiều thì còn phụ thuộc vào việc Mỹ sẽ có những trừng phạt nhất định đối với những kẻ mà họ cho là hưởng lợi một cách “không chính đáng”. Cho nên điều này còn phụ thuộc vào sự trừng phạt của Mỹ là mạnh hay yếu. Cho Việt Nam đương nhiên hưởng lợi chừng nào có chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc, nhưng sự hưởng lợi này sẽ đi kèm với sự “bị trừng phạt”. Và “sự trừng phạt” thì như đã nói ở trên, mức độ có thể nhiều hoặc ít.RFI : Quy chế nền kinh tế thị trường mà Việt Nam kêu gọi Mỹ trao cho từ lâu liệu sẽ không được thực hiện ngay dưới thời của ông Donald Trump ?Alexander Vuving : Vâng, tôi cũng nghĩ như vậy. Tức là về vấn đề quy chế thị trường, nếu nói về những tiêu chí một cách khách quan, thì khả năng lớn là Việt Nam không đạt được, bởi vì mức độ can thiệp của nhà nước vào thị trường ở Việt Nam là có hệ thống.Sự can thiệp này không chỉ có hệ thống mà còn nằm trong chủ trương, chính sách. Chủ trương, chính sách của Việt Nam, từ Hiến Pháp, từ nghị quyết, từ tất cả những văn bản chính thức, đều nói đến kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và ngoài ra còn nói rõ thêm về vai trò trụ cột của nền kinh tế quốc doanh. Với những điểm như vậy thì Việt Nam không thể nào đạt được những tiêu chí kinh tế thị trường như Mỹ đưa ra. Đọc thêm : Được Mỹ công nhận là kinh tế thị trường: Không đơn giản đối với Việt NamVấn đề còn lại chỉ là chính quyền Mỹ, vì những lý do khác ngoài lý do kinh tế, ví dụ do quan hệ ngoại giao, địa-chính trị hay gì đó, mà họ nới lỏng cho Việt Nam, họ công nhận Việt Nam có kinh tế thị trường, để mà có quan hệ như thế nào với Việt Nam. Liệu những lý do chính trị và ngoại giao đấy có đủ mạnh để  chính quyền Mỹ chấp nhận để bên bộ Ngoại Giao, rồi phía Nhà Trắng can thiệp vào công việc của bộ Thương Mại, ép bộ Thương Mại cho Việt Nam được hưởng quy chế thị trường hay không, điều này cũng phụ thuộc vào vấn đề đó.RFI Tiếng Việt xin chân thành cảm ơn giáo sư Alexander Vuving, Trung tâm Nghiên cứu An ninh châu Á-Thái Bình Dương, Honolulu, Hawaii, Hoa Kỳ.

TẠP CHÍ VIỆT NAM
Thành công của tuyến đường sắt đô thị 3 Hà Nội mở đường cho những dự án khác với Pháp ?

TẠP CHÍ VIỆT NAM

Play Episode Listen Later Nov 18, 2024 9:20


Người dân ở Hà Nội có thêm tuyến đường sắt đô thị thứ hai trong hành trình "Giao thông nhanh cho tương lai xanh". Lễ vận hành thương mại tuyến số 3 Nhổn - ga Hà Nội đoạn trên cao được tổ chức ngày 09/11/2024 sau ba tháng mở cửa đón khách. Là dự án mang tính biểu tượng cho quan hệ Việt - Pháp, tuyến số 3 được hai bên kỳ vọng tăng cường hợp tác song phương trong những dự án tương lai về phát triển đô thị bền vững và chuyển đổi năng lượng phát thải thấp. Tuyến đường sắt đô thị 3 Nhổn - ga Hà Nội : Biểu tượng cho hợp tác Việt - PhápThành công của đoạn trên cao cũng « chứng tỏ năng lực của toàn thể đội ngũ Pháp - Việt Nam trong việc triển khai tốt các dự án hạ tầng đầy tham vọng của lĩnh vực vận tải đường sắt », theo nhận định của đại sứ Olivier Brochet khi trả lời phỏng vấn RFI Tiếng Việt :« Tuyến đường sắt đô thị số 3 thực sự là một dự án biểu tượng cho sự hợp tác Pháp-Việt vì dự án đã được khởi công từ cách đây khá lâu và đó cũng là một dự án phức tạp cần chút thời gian để hoàn thành. Việc tuyến đường được đưa vào hoạt động vào tháng 08/2024 đã được mọi người trông đợi. Chúng tôi rất vui. Trước tiên vì đây là một thành công lớn về kỹ thuật. Tuyến đường hoạt động rất tốt, chỉ trong một tháng đã có gần 1 triệu người ở Hà Nội sử dụng tàu điện. Có thể thấy là tuyến đường sắt này đã tìm được vị trí của mình. Đây là điểm đầu tiên cần phải nêu bật và chúng tôi rất vui.Tiếp theo là những mục tiêu. Phát triển bền vững giao thông đô thị là một thách thức đối với tất cả các thành phố lớn, dĩ nhiên là đối với cả Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh. Chính phủ Việt Nam muốn phát triển những loại hình giao thông đô thị một cách năng động trong những năm tới. Còn chúng tôi mong muốn làm việc với chính phủ Việt Nam bởi vì trước hết, giao thông đô thị bền vững là điều rất quan trọng cho người dân, giúp cải thiện điều kiện lưu thông, điều kiện sống hàng ngày bằng cách giảm thời gian di chuyển cho họ. Việc này cũng quan trọng đối với thành phố bởi vì đây là cách giảm ô nhiễm, giảm tắc đường. Chúng ta thấy ở Hà Nội, tình hình thường xuyên ở ngưỡng ranh giới, nhất là về mặt ô nhiễm đô thị vẫn còn rất nghiêm trọng.Tiếp theo, tuyến tàu điện còn có vai trò quan trọng vì làm giảm khí phát thải CO2 trong giao thông vận tải. Đây là một thách thức cơ bản trong cuộc chiến chống tình trạng trái đất nóng lên. Các phương tiện giao thông, trên quy mô thế giới, chiếm gần 25% lượng khí phát thải. Trên khắp mọi nơi, người ta tìm cách làm giảm lượng khí này và cách tốt nhất là phát triển giao thông đô thị hiệu quả, hiện đại. Chúng tôi rất vui được giải quyết những thách thức này với chính phủ Việt Nam và chính quyền thành phố Hà Nội ».Không chỉ đơn thuần là phương tiện giao thông Ngay trong 5 ngày đầu khai thác thương mại (08-12/08), tuyến số 3 đã phá kỷ lục lượt khách trải nghiệm tuyến 2A Cát Linh - Hà Đông, thu hút gần 300.000 lượt khách, trong đó chỉ riêng ngày 11/08 có đến 100.000 lượt, gần gấp đôi con số 58.000 lượt trong ngày 01/05/2023 của tuyến 2A. Không chỉ giữ chức năng phương tiện giao thông công cộng, tuyến số 3 được đối tác Pháp muốn biến thành không gian thư giãn, sinh hoạt chung cho hành khách mà không nhàm chán, tẻ nhạt với việc đưa nghệ thuật vào các công trình giao thông. Đây cũng là một thế mạnh của Pháp và được triển khai rộng rãi trong hệ thống tàu điện ngầm Paris-Ile de France.Lần đầu tiên, một tác phẩm nghệ thuật công cộng được đặt tại nhà ga đường sắt đô thị. Tác phẩm Năm giờ sáng, Hà Nội thức giấc - Il est cinq heures, Hanoï s'éveille (lấy cảm hứng từ bài hát nổi tiếng Pháp Il est cinq heures, Paris s'éveille), được Cơ quan Phát triển Pháp - AFD tài trợ thông qua quỹ Metis và tặng thành phố Hà Nội, được đặt tại ga Cầu Giấy, đúng lễ vận hành thương mại đoạn trên cao và đặt biển khánh thành. Tác phẩm muốn truyền tải cùng lúc nhiều thông điệp về khuyến khích sử dụng giao thông công cộng, nhận thức về biến đổi khí hậu và chuyển đổi năng lượng, bảo tồn di sản văn hóa… Trong hành trình này, phía Pháp đã vận dụng rất nhiều công nghệ cao, hiện đại để tuyến số 3 xanh và bền vững, theo giải thích của đại sứ Olivier Brochet :« Cam kết của Pháp trong quá trình xây dựng tuyến đường số 3, trước tiên là thông qua việc tài trợ bởi vì gần 50 triệu euro ngân sách đã được huy động từ kho bạc Pháp hoặc từ Cơ quan Phát triển Pháp AFD. Nhưng cam kết của Pháp còn được thể hiện qua việc huy động tinh hoa của công nghệ Pháp về giao thông đường sắt đô thị. Có thể thấy rất nhiều tên tuổi lớn trong lĩnh vực công nghệ Pháp, như Alstom, Colas Rail, Systra - một công ty kỹ thuật tổng hợp, RATP Smart Systems… Tất cả những doanh nghiệp lớn của Pháp đều có kinh nghiệm dày dặn tại Pháp. Điều này được thấy trong kỳ Thế Vận Hội, các phương tiện giao thông đô thị đã đóng vai trò chủ đạo trong thành công của đại hội thể thao này. Những doanh nghiệp đó cũng được huy động trong dự án xây dựng mạng lưới Paris Express, hiện là dự án lớn nhất về giao thông đô thị ở châu Âu cho đến hiện nay. Người ta cũng thấy những doanh nghiệp lớn này của Pháp trong tất cả các dự án tàu điện trên thế giới, như ở Cairo (Ai Cập), ở Medellín (Colombia), ở Rabat (Maroc)… Và tất cả đều đang phục vụ tại Hà Nội và dĩ nhiên chúng tôi mong muốn phát triển thêm trong những dự án mới mà chính phủ Việt Nam dự kiến tiến hành trong những năm tới ».Triển vọng hợp tác mới về giao thông vận tảiDự án khởi công năm 2009, theo kế hoạch hoàn thành năm 2015 nhưng nhiều lần lùi tiến độ và dự kiến hoàn thành năm 2027, riêng đoạn trên cao đã được khai thác thương mại từ tháng 08/2024. Tổng vốn đầu tư cũng bị tăng gấp đôi, từ hơn 18.000 tỉ đồng lên gần 36.000 tỉ đồng. Liệu những điểm này có trở thành một trở ngại trong khi Pháp cho biết sẵn sàng đồng hành với Việt Nam trong những dự án trong tương lai ? Trả lời thắc mắc của RFI Tiếng Việt, đại sứ Olivier Brochet giải thích :« Những dự án lớn này đều là những dự án vô cùng phức tạp ở khắp mọi nơi, phức tạp về mặt công nghệ, phức tạp trong việc triển khai công trường bởi vì cần phải xây dựng những công trường quy mô lớn ở một thành phố mà cuộc sống vẫn tiếp diễn theo nhịp độ thông thường, phức tạp về mặt cơ chế, thực hiện các quy định mới của Nhà nước thiết lập các hệ thống này. Vì tất cả những lý do tích tụ này dẫn đến những chậm trễ. Và tất cả các tuyến đường sắt đã được xây dựng đều bị chậm. Tuyến số 1 ở đây chẳng hạn cũng bị khởi công muộn. Tuyến mới ở thành phố Hồ Chí Minh, được hợp tác xây dựng với Nhật Bản, cũng bị trễ. Đây là việc bình thường vì cần phải có thời gian học tập. Điều quan trọng hiện nay là có thể sử dụng quãng thời gian học tập đó để tiết kiệm thời gian sau này, qua việc đã có những tác nhân hiểu rõ vấn đề, hiểu những trông đợi, nhu cầu của mỗi bên để có thể có những dự án tiến triển nhanh hơn, sớm mang lại kết quả và đến lúc đó sẽ cho phép làm chủ chi phí tốt hơn. Chính vì thế mà chúng tôi đã đề xuất với chính phủ Việt Nam là bắt đầu suy nghĩ luôn đến việc kéo dài tuyến số 3. Có nghĩa là không phải công trình ngầm đã được khởi công và đang tiến triển mà ngay từ bây giờ, nên bắt đầu chuẩn bị cho việc kéo dài tuyến. Bởi vì nếu dự tính sớm thì sẽ giúp triển khai công việc tiếp theo sau khi hoàn thành công trình ngầm và như vậy sẽ tránh được các chi phí bổ sung liên quan đến việc giải thể các công ty tham gia xây dựng tuyến số 3 ».Trong chuyến công du Pháp của chủ tịch nước Việt Nam kiêm tổng bí thư Tô Lâm từ ngày 03-07/10/2024, hai nước bày tỏ mong muốn tiếp tục hợp tác trong lĩnh vực giao thông vận tải hướng tới giảm phát thải carbon thông qua « Bản ghi nhớ hợp tác trong lĩnh vực Giao thông Vận tải ». Theo bộ trưởng Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thắng, « đây cũng là lĩnh vực mà Việt Nam hết sức quan tâm nhằm thực hiện các cam kết tại Hội nghị lần thứ 21 Công ước khung của Liên Hiệp Quốc về biến đổi khí hậu (COP21) và COP26 (phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050) trong lĩnh vực giao thông vận tải ».Thực ra, theo trang Facebook Thông tin Chính phủ ngày 07/10, Việt Nam và Pháp đã phối hợp hoàn thành một số dự án trong lĩnh vực đường sắt, như hệ thống thông tin tín hiệu đường sắt đoạn Hà Nội - Vinh do tập đoàn Alstom và đối tác Việt Nam triển khai ; dự án Cải tạo và nâng cấp tuyến đường sắt Yên Viên - Lào Cai do Ngân hàng Phát triển châu Á và Pháp đồng tài trợ.Ngoài dự án đường sắt đô thị Nhổn - ga Hà Nội, bộ Giao thông Vận tải đã đề nghị Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam và cơ quan AFD nghiên cứu cung cấp « Hỗ trợ kỹ thuật lập Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án cải tạo, hiện đại hóa tuyến đường sắt Hà Nội - Hải Phòng », có xét đến tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng được xây dựng mới trong tương lai. Báo Chính phủ ngày 04/11 cho biết Cục Đường sắt Việt Nam (trực thuộc bộ Giao thông Vận tải) đã trình hồ sơ Quy hoạch tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh đi qua 10 tỉnh/thành phố.Cơ quan AFD, hiện là nhà tài trợ song phương lớn nhất khu vực châu Âu của Việt Nam, cũng được kêu gọi tiếp tục trao đổi, tìm kiếm cơ hội hợp tác trong các dự án đường sắt tại Việt Nam thời gian tới. Ông Philippe Orliange, giám đốc Cơ quan Phát triển Pháp tại Việt Nam, khẳng định AFD sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ vốn vay cho Việt Nam trong việc xây dựng và phát triển đường sắt cao tốc, lĩnh vực mà Pháp có thế mạnh và Việt Nam đang đặc biệt quan tâm, mong muốn thực hiện trong thời gian tới.Liệu thành công của tuyến đường sắt đô thị số 3 Nhổn - ga Hà Nội tiếp thêm sức bật cho những dự án mới ? Dù sao, theo bản ghi nhớ ký tại Paris, Việt Nam và Pháp dự định hợp tác trong các lĩnh vực đường sắt, hàng hải và đường thủy nội địa ; tạo thuận lợi cho chuyển đổi năng lượng, giảm phát thải, tăng cường khả năng chống chịu và phục hồi, thích ứng với biến đổi khí hậu… Đây cũng là những lĩnh vực hợp tác truyền thống và rất năng động giữa hai nước từ nhiều năm qua.

TẠP CHÍ VIỆT NAM
Trung Quốc biến Việt Nam thành lá bài quan trọng trong Con đường tơ lụa mới

TẠP CHÍ VIỆT NAM

Play Episode Listen Later Oct 14, 2024 10:37


Việt Nam muốn Trung Quốc hỗ trợ trợ xây dựng đường sắt ở miền bắc để kết nối sáng kiến "Hai hành lang, Một vành đai" với "Sáng kiến Vành đai và Con đường" (BRI) của Trung Quốc. Theo ông Hùng Ba, đại sứ Trung Quốc tại Việt Nam, hệ thống đường sắt này "sẽ kết nối Việt Nam với các nước châu Âu - Tây Á qua tuyến đường sắt liên vận. Việt Nam sẽ thành cửa ngõ để Trung Quốc kết nối với các nước ASEAN, đồng thời là đầu mối quan trọng kết nối ASEAN với châu Âu và Trung Á". Sáng kiến « Hai hành lang, Một vành đai », được Việt Nam và Trung Quốc thông qua năm 2004, là cụm từ gọi tắt của hành lang « Côn Minh - Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng » và hành lang « Nam Ninh - Lạng Sơn - Hà Nội - Hải Phòng » và « Vành đai kinh tế Vịnh Bắc Bộ ». Sau nhiều năm cân nhắc bên phía Việt Nam, vấn đề hợp tác đường sắt được nhấn mạnh trong Điều 7 Tuyên bố chung ngày 20/08/2024, nhân chuyến công du Trung Quốc của tổng bí thư-chủ tịch nước Tô Lâm.Việt Nam được lợi ích gì từ những dự án này ? Vai trò của Việt Nam trong kế hoạch Vanh đai và Con đường của Trung Quốc ? RFI Tiếng Việt đặt câu hỏi với nhà nghiên cứu Laurent Gédéon, giảng viên trường Sư phạm Lyon (École normale supérieure de Lyon), Pháp.RFI : Việt Nam dự kiến nhiều kế hoạch hiện đại hóa hệ thống đường sắt từ lâu. Vào tháng 04/2024, sau khi thông báo ý định trên, Việt Nam đã kêu gọi Trung Quốc hỗ trợ trong khi dường như Việt Nam đã lưỡng lự trong thời gian dài. Tại sao lại chọn thời điểm này ? Và tại sao lại là Trung Quốc ? Laurent Gédéon : Dường như Trung Quốc đang tìm cách thúc đẩy mối quan hệ kinh tế với Việt Nam thông qua đầu tư vào cơ sở hạ tầng để xây dựng thiện chí và niềm tin song phương. Điều này đặc biệt quan trọng đối với Bắc Kinh trong bối cảnh mất lòng tin dai dẳng do các yêu sách lãnh thổ của Trung Quốc ở Biển Đông.Chúng ta thấy mong muốn hòa dịu và xích lại gần nhau giữa hai nước từ nhiều năm nay, được thể hiện rõ qua các chuyến thăm của nhiều quan chức cấp cao. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đến thăm chính thức Việt Nam vào ngày 12 và 13/12/2023 theo lời mời của người đồng cấp Việt Nam lúc bấy giờ là tổng bí thư đảng Cộng Sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng. Trong chuyến thăm này, ông Tập đã nêu một dự án xây dựng đường sắt liên doanh có thể nằm trong khuôn khổ Sáng kiến ​Vành đai và Con đường (BRI) của Trung Quốc. Đọc thêm : Thăm Trung Quốc, lãnh đạo đảng Cộng Sản Việt Nam sẽ thúc đẩy kết nối đường sắt giữa hai nướcSau đó, chủ đề này đã được thủ tướng Phạm Minh Chính nhắc lại trong chuyến thăm Trung Quốc từ ngày 24 đến 27/06/2024. Ông cho biết Việt Nam có kế hoạch xây dựng 3 tuyến đường sắt nối Trung Quốc trong khuôn khổ Sáng kiến Vành đai và Con đường, cụ thể là ba tuyến Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng ; Lạng Sơn - Hà Nội và Móng Cái - Hạ Long - Hải Phòng.Cuối cùng, chuyến thăm Bắc Kinh của tổng bí thư chủ tịch nước Việt Nam Tô Lâm vào ngày 19-20/08/2024 đã cho phép Trung Quốc và Việt Nam ký kết 14 thỏa thuận, nhằm tăng cường thương mại và kết nối biên giới, đặc biệt là kế hoạch đường sắt. Nhân dịp này, ông Tập Cận Bình khẳng định Việt Nam là « ưu tiên » trong chính sách ngoại giao láng giềng của Trung Quốc. Ông cũng cam kết mở rộng Sáng kiến ​Vành đai và Con đường bằng cách thúc đẩy xây dựng đường sắt, đường cao tốc và hải cảng.Tất cả những công bố và quyết định này đều nhất quán với Quy hoạch tổng thể đến năm 2050 với mục tiêu là kết nối mạng lưới đường sắt Việt Nam với tuyến đường sắt xuyên Á thông qua Trung Quốc và với mạng lưới đường sắt ASEAN thông qua Lào và Cam Bốt. Nếu mọi việc diễn ra theo đúng kế hoạch, hai tuyến đường sắt cao tốc sẽ được xây dựng từ nay đến năm 2030 và sẽ nối các tỉnh Vân Nam, Quảng Tây của Trung Quốc với các cảng trọng điểm Hải Phòng và Hà Nội.Cho nên theo tôi, có lẽ bối cảnh chung hiện nay được đánh dấu bởi nhiều yếu tố : mong muốn phát triển đường sắt của Việt Nam, nguồn vốn dồi dào và sẵn có bên phía Trung Quốc và cuối cùng là mong muốn của Trung Quốc giảm bớt căng thẳng với nước láng giềng phương Nam vào lúc căng thẳng có xu hướng gia tăng ở eo biển Đài Loan và biển Hoa Đông. Tất cả những yếu tố này giải thích cho động lực phát triển hiện nay trong hợp tác Việt - Trung.RFI : Người ta thường nói đến rủi ro hoặc « bẫy nợ » khi nhắc đến các khoản vay từ Trung Quốc. Vậy Việt Nam có thể sẽ phải đối mặt với những tác động như thế nào nếu nhận hỗ trợ từ Trung Quốc ? Liệu có thể có nguy cơ nào đó phụ thuộc vào Trung Quốc ? Laurent Gédéon : Trong chuyến đi Trung Quốc vào tháng 06/2024, thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết chính phủ Việt Nam sẽ yêu cầu các cơ quan nghiên cứu soạn thảo một hiệp định liên chính phủ về việc triển khai ba tuyến đường sắt, trong đó nhấn mạnh đến « các khoản vay ưu đãi » từ Trung Quốc, « chuyển giao công nghệ và đào tạo nhân lực » để Việt Nam có thể tự phát triển ngành công nghiệp đường sắt.Cũng cần lưu ý rằng bối cảnh hiện tại khá thuận lợi cho Việt Nam. Việc chuỗi cung ứng Mỹ và phương Tây rời khỏi Trung Quốc và tái tổ chức hoạt động, trong đó có Việt Nam, cũng đã buộc Trung Quốc phải tổ chức lại các mạng lưới chuỗi cung ứng sản xuất hướng sang Việt Nam. Đọc thêm : Việt Nam gia tăng sử dụng đường sắt Trung Quốc xuất hàng sang châu ÂuNhưng cũng cần phải cảnh giác vì Việt Nam sẽ phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu từ Trung Quốc, đặc biệt là thép, nhựa và linh kiện điện tử thiết yếu để sản xuất thành phẩm. Động lực kinh tế đã làm gia tăng thâm hụt thương mại của Việt Nam với Trung Quốc và lên đến 50 tỷ đô la vào năm 2023, tăng gần 50% trong 5 năm qua. Do đó, sự hội nhập của Việt Nam vào chuỗi cung ứng toàn cầu về cơ bản là nhờ vào hàng nhập khẩu Trung Quốc và bị phụ thuộc vào nhập khẩu từ Trung Quốc. Rõ ràng, sự phụ thuộc này, nếu đi kèm với khoản nợ đáng kể với Trung Quốc liên quan đến đầu tư vào cơ sở hạ tầng, đặc biệt là đường sắt, có thể gây ra rủi ro cho nền kinh tế Việt Nam, kể cả « bẫy nợ ».Tuy nhiên, chúng ta có thể lưu ý rằng bẫy nợ cho đến nay vẫn gây nhiều tác động đến các quốc gia nhỏ hơn Việt Nam, như Sri Lanka hay Montenegro. Tương tự, cần phải nhớ rằng lợi ích đầu tiên của một chủ nợ, kể cả đó là một Nhà nước, là phải thu hồi vốn cùng với lợi nhuận, hơn là thấy « con nợ » chìm sâu trong vòng xoáy nợ nần. Dù sao vẫn phải luôn cảnh giác vì một Việt Nam yếu kém và phụ thuộc về tài chính có thể trở thành một lá bài về địa-chính trị cho Trung Quốc.RFI : Ngược lại, đâu là những lợi ích mà Việt Nam có thể được hưởng từ những chương trình đầu tư này ? Laurent Gédéon : Nhờ kết nối, vận tải hàng hóa và du lịch được cải thiện, Việt Nam có thể thu được nhiều lợi ích từ những khoản đầu tư này, cả về kinh tế lẫn chính trị :Trước hết, nhờ tăng cường kết nối, Việt Nam sẽ có thể tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương với các nước láng giềng ASEAN cũng như với Trung Quốc. Số lượng container được vận chuyển mỗi năm bằng đường sắt về nguyên tắc sẽ tăng lên, song song đó là giảm chi phí về hậu cần.Tiếp theo, ngành du lịch cũng sẽ được hưởng lợi nhiều nhờ sự gia tăng kết nối đường sắt này. Ngoài ra, sức hấp dẫn sẽ được tăng cường do tiết kiệm được đáng kể thời gian nhờ các mạng lưới đường sắt mới. Ví dụ, một chuyến tàu chở hàng từ Thành Đô hiện giờ mất khoảng bảy ngày để đến Hà Nội. Trước đây, hàng hóa từ Trùng Khánh về Việt Nam mất trung bình 20 ngày do phải đi đường biển qua Thượng Hải. Đọc thêm : Bắc Kinh và Hà Nội xem xét nâng cấp tuyến đường sắt xuyên qua vùng giàu đất hiếm của Việt NamCuối cùng, một tuyến đường sắt từ Trung Quốc xuyên qua Việt Nam có thể sẽ nâng tầm quan trọng của Việt Nam hơn về mặt chiến lược đối với Bắc Kinh và nâng cao vị thế của Hà Nội nếu nhìn từ góc độ Trung Quốc. Khi đó, Trung Quốc có lẽ sẽ quan tâm nhiều hơn đến việc để Việt Nam là đối tác thân thiết trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu đang được tái cấu trúc, cũng như cạnh tranh Mỹ - Trung.Về mặt thực tiễn, các tuyến đường sắt được quy hoạch sẽ tích hợp mạng lưới của Việt Nam vào mạng lưới đường sắt xuyên Á, hiện có ba tuyến : tuyến ở giữa đi từ Côn Minh đến Lào và Bangkok ; tuyến phía tây đi qua Miến Điện và Thái Lan ; tuyến phía đông dự kiến đi qua Việt Nam, Cam Bốt và Thái Lan và kéo dài xuống phía nam tới Malaysia và Singapore.Cũng cần lưu ý rằng tuyến tàu chở hàng Trùng Khánh - Hà Nội hiện đã kết nối Việt Nam vào hành lang thương mại quốc tế đường bộ-đường biển mới International Land-Sea Trade Corridor (ILSTC). Xin nhắc lại rằng đây là hành lang thương mại và hậu cần có trung tâm hoạt động ở Trùng Khánh và kết nối với 190 cảng ở 90 quốc gia. ILSTC là một trong số nhiều hành lang thương mại trong Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường.Ngoài ra, còn phải nói đến tuyến đường sắt giữa Việt Nam và Lào đang được nghiên cứu, theo dự kiến sẽ được kết nối với tuyến đường sắt hiện có giữa Trung Quốc và Lào. Dự án này sẽ giúp Lào tiếp cận với lĩnh vực hàng hải và sẽ tạo ra các luồng trao đổi kinh tế có lợi cho Việt Nam.RFI : Liệu thông qua những tuyến đường này có thể coi là Việt Nam tham gia vào dự án Con đường tơ lụa mới của Trung Quốc không ? Laurent Gédéon : Trước tiên cần lưu ý rằng xét về mặt địa lý, Việt Nam nằm ở cực đông của tất cả các tuyến đường và điều này khiến Việt Nam phần nào nằm bên rìa so với những nước khác. Việt Nam chỉ có thể được đưa vào dự án Con đường Tơ lụa mới thông qua hai tuyến : đường biển và hành lang Đông Dương. Liên quan đến Con đường Tơ lụa trên biển, Việt Nam nằm ngoài dự án này vì chỉ có cảng Hải Phòng nằm trên tuyến đường dự tính ban đầu. Cho nên, khả năng lớn nhất để Việt Nam hội nhập vào Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) là thông qua các tuyến trên đất liền.Về mặt chính thức, Tuyên bố chung về Tăng cường Quan hệ Đối tác Hợp tác Chiến lược Toàn diện giữa Việt Nam và Trung Quốc và Xây dựng Cộng đồng chia sẻ tương lai được công bố vào ngày 20/08, nhân chuyến thăm của Tô Lâm tới Bắc Kinh, nhấn mạnh đến việc « Hai bên nhất trí thúc đẩy kết nối chiến lược phát triển giữa hai nước, thực hiện hiệu quả kế hoạch hợp tác gắn sáng kiến ​​Việt Nam « Hai hành lang, một vành đai » với sáng kiến « Một vành đai, một con đường » của Trung Quốc ; đẩy mạnh « kết nối cứng » về đường sắt, đường cao tốc và cơ sở hạ tầng biên giới ; […] ; Trung Quốc cũng cam kết hỗ trợ Việt Nam trong việc phát triển quy hoạch các tuyến đường sắt khổ tiêu chuẩn ». Do đó, việc đưa Việt Nam vào hệ thống, đặc biệt là những con đường tơ lụa mới trên đất liền, có lẽ là điều hiển nhiên. Đọc thêm : Việt Nam-Trung Quốc nhất trí xây dựng “Cộng Đồng Chia Sẻ Tương Lai”Tuy nhiên, tôi muốn lưu ý đến một yếu tố mang tính chiến lược hơn và rất được Trung Quốc quan tâm trong kế hoạch này. Chúng ta thấy rằng tuyến Côn Minh - Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng cũng kết nối cảng Phòng Thành Cảng ở vùng duyên hải Quảng Tây. Trong khi cảng này nằm gần dự án kênh đào Bình Lục (Pinglu). Kênh này được dự kiến kết nối Nam Ninh, thủ phủ khu tự trị Quảng Tây, với vịnh Bắc Bộ. Thông qua tuyến đường này, hàng hóa có thể từ eo biển Malacca đi bằng đường biển vào Quảng Tây, rồi từ đó được chuyển vào sâu trong lục địa Trung Quốc, tránh đi qua eo biển Đài Loan.Rõ ràng lợi ích của dự án này là rất lớn, ở cấp độ chiến lược bởi vì trong trường hợp xảy ra xung đột ở eo biển Đài Loan, Trung Quốc vẫn có thể vận chuyển thực phẩm và nguyên liệu thô qua kênh đào này, ngay cả khi toàn bộ tuyến đường Biển Đông, từ Hồng Kông đến Hoàng Hải, bị ngăn chặn. Với giả thuyết như vậy, chúng hiểu rằng Bắc Kinh cần phải duy trì mối quan hệ tốt đẹp với Việt Nam để những luồng vận tải này không bị gián đoạn.RFI Tiếng Việt xin chân thành cảm ơn nhà nghiên cứu Laurent Gédéon, giảng viên trường Sư phạm Lyon (École normale supérieure de Lyon), Pháp.

TẠP CHÍ VIỆT NAM
Trung Quốc phải đối phó với hợp tác tuần duyên Việt Nam-Philippines ở Biển Đông ?

TẠP CHÍ VIỆT NAM

Play Episode Listen Later Oct 7, 2024 9:31


Tại sao Việt Nam và Philippines không ngồi lại đối thoại với nhau về tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông để hợp lực đối phó với nước láng giềng khổng lồ Trung Quốc ? Câu hỏi này từng được các nhà nghiên cứu Pháp nêu lên khi trả lời phỏng vấn RFI Tiếng Việt (1). Những diễn biến gần đây cho thấy hai nước láng giềng Đông Nam Á đang có những bước đi đối thoại, thúc đẩy hợp tác trong vấn đề Biển Đông. Trung Quốc có chiến lược đối phó như thế nào ? Việt Nam - Philippines quyết định phối hợp về vấn đề Biển ĐôngKể từ đầu năm 2024, Việt Nam và Philippines liên tục có những hoạt động thúc đẩy hợp tác song phương. Bắt đầu là chuyến công Việt Nam của tổng thống Philippines Marcos Jr. vào cuối tháng 01. Tại đất nước được ông Marcos đánh giá là “đối tác chiến lược duy nhất của Philippines” ở Đông Nam Á, ngày 30/01, hai bên đã ký kết hai bản ghi nhớ về an ninh về “ngăn ngừa sự cố ở Biển Đông” và “hợp tác trên biển” giữa lực lượng tuần duyên hai nước. “Những thỏa thuận này có thể hiểu là sẽ có lợi cho cả hai nước”, theo nhận định với RFI Tiếng Việt ngày 26/02 của giáo sư Alexander Vuving, Trung tâm Nghiên cứu An ninh Đông Nam Á Daniel K. Inouye (DKI APCSS) tại Hawai, Mỹ. Và “cũng có thể coi là bước đầu tiên tiến tới một bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông”.Đây là cơ sở để phát huy những sáng kiến hợp tác tiếp theo. Cuối tháng 07, tàu CSB 8002 rời cảng Việt Nam để đến Philippines giao lưu và lần đầu tiên tham gia huấn luyện chung với đối tác Philippines ngày 09/08. Ngay sau đó, Lực lượng tuần duyên Philippines thông báo sẽ gửi một tàu đến Việt Nam vào cuối năm để thúc đẩy hợp tác hàng hải giữa hai nước. Trước đó, trong tháng 6 và 7, cả hai nước Đông Nam Á có tranh chấp chủ quyền với Trung Quốc lần lượt nộp lên Liên Hiệp Quốc Đệ trình Ranh giới thềm lục địa mở rộng ngoài 200 hải lý ở Biển Đông.Đến cuối tháng 08, bộ trưởng Quốc Phòng Việt Nam Phan Văn Giang thăm Philippines trong ba ngày từ 29-31/08. Hai bộ trưởng chứng kiến lễ ký Ý định thư giữa hai bộ Quốc Phòng về tăng cường hợp tác trong lĩnh vực hỗ trợ nhân đạo và cứu trợ thảm họa đường biển ; Ý định thư giữa hai bộ Quốc Phòng về tăng cường hợp tác trong lĩnh vực quân y. Sự kiện này được bộ trưởng Quốc Phòng Philippines Teodoro đánh giá là Manila và Hà Nội “đã thấy một nền tảng hợp tác vững chắc để xây dựng niềm tin”.Hợp tác Việt Nam - Philippines và tác động đến Trung Quốc Liệu hàng loạt sự kiện thắt chặt hợp tác về an ninh và hàng hải giữa Việt Nam và Philippines trong những tháng gần đây có trở thành một mối đe dọa cho Trung Quốc ? Trả lời RFI Tiếng Việt, nhà nghiên cứu Laurent Gédéon, Trường Sư phạm Lyon (École normale supérieure de Lyon), nhận định :“Theo quan điểm của tôi, đây là vấn đề hợp tác kỹ thuật hơn là cách tiếp cận chiến lược của chính quyền Việt Nam. Vấn đề này nằm trong khuôn khổ hợp tác quân sự và an ninh cổ điển, kiểu hợp tác này cũng tồn tại với lực lượng tuần duyên Trung Quốc. Theo tôi, trước tiên chúng ta có thể thấy sáng kiến ​​này phản ánh tính thực dụng của các nhà lãnh đạo Việt Nam và minh họa cho chính sách giữ khoảng cách cân bằng vốn là đặc trưng của ngoại giao Việt Nam. Hợp tác về mặt quân sự với Philippines cho phép Việt Nam thể hiện là một chủ thể đáng tin cậy trước các nước khác trong khu vực, bao gồm cả Trung Quốc, và có lợi thế là thể hiện rằng Hà Nội không từ bỏ tham vọng của họ ở Biển Đông, đặc biệt là quần đảo Trường Sa.Các cuộc diễn tập chung vào tháng 08/2024, giữa thủy thủ Việt Nam và Philippines, đã xác nhận điểm này. Hai bên tập trung vào hỗ trợ và cứu hộ chứ không phải vào các hành động tấn công. Hai bên không gửi bất kỳ thông điệp thù nghịch nào tới Trung Quốc. Người ta cũng thấy rằng Việt Nam rất kín tiếng trong giai đoạn đỉnh điểm căng thẳng gần đây giữa Manila và Bắc Kinh. Trong những điều kiện này, ít có khả năng Bắc Kinh nhìn nhận là có một mối đe dọa trong diễn biến hiện nay về quan hệ giữa Việt Nam và Philippines”.Bắc Kinh hung hăng với Manila, “hòa dịu” với Hà NộiTrên thực tế, Trung Quốc cũng có cách tiếp cận và ứng xử rất khác nhau đối với Việt Nam và Philippines.“Theo tôi, đây là một diễn biến rất thú vị, trái ngược với những gì vẫn diễn ra cách đây 3 năm. Ngày nay, dường như có một cách tiếp cận khác từ phía chính quyền Trung Quốc đối với vấn đề Philippines và Việt Nam. Tôi nghĩ Trung Quốc có lợi khi Việt Nam và Philippines trái ngược nhau về lựa chọn chiến lược. Một lựa chọn khác của Trung Quốc, đó là để Philippines và Việt Nam duy trì quan hệ ở mức độ hợp tác kỹ thuật, chứ không phải là có tầm nhìn chung chiến lược vì điều này có thể sẽ gây bất lợi cho Trung Quốc. Chúng ta vẫn biết là Phililppines xích lại gần Hoa Kỳ hơn từ vài năm nay nhưng Việt Nam vẫn giữ khoảng cách với Mỹ. Cho nên vẫn cần phải theo dõi thêm về diễn biến mới này. Ngoài ra, những thay đổi chính trị gần đây ở Việt nam có thể cho thấy rằng xu hướng hiện nay có lẽ là xu hướng có lợi cho việc ổn định quan hệ với Trung Quốc hơn là gây căng thẳng”.Về chiến lược đối phó với những yêu sách chủ quyền của Trung Quốc đối với hơn 80% diện tích Biển Đông, Việt Nam và Philippines có chiến lược hoàn toàn khác nhau. Philippines công khai những sự cố, tranh chấp thậm chí là xô xát gây thương tích với tàu của lực lượng hải cảnh Trung Quốc, đặc biệt là ở hai điểm nóng bãi Cỏ Mây (Second Thomas Shoal) và bãi cạn Sa Bin (Sabina). Bắc Kinh cũng không ngừng gia tăng sức ép đối với tàu của lực lượng tuần duyên Philippines cũng như chính quyền Manila. Nhà nghiên cứu Laurent Gédéon phân tích :“Cần phải nhớ rằng tầm nhìn địa-chiến lược của Trung Quốc không chỉ giới hạn ở biên giới Biển Đông mà còn xa hơn, một bên là phía đông Thái Bình Dương và bên kia là Ấn Độ Dương. Do đó, chắc chắn là sự chú ý chiến lược của Trung Quốc hiện đang chuyển hướng mạnh mẽ sang Philippines trong bối cảnh áp lực ngày càng tăng từ Hoa Kỳ đối với Trung Quốc, trong đó có thông qua Manila”.Vì Bắc Kinh bận tập trung buộc tàu của Philippines rời khỏi hai bãi cạn, Hà Nội được cho là đã tận dụng thời gian lắng dịu trong căng thẳng với Trung Quốc ở Biển Đông để tăng tốc bồi đắp ở ít nhất 4 trên 6 rạn san hô chính ở quần đảo Trường Sa. Ngày 09/09, trang web Chathamhouse cho biết “các hình ảnh vệ tinh cho thấy hoạt động cải tạo đất quy mô lớn đang diễn ra tên các rạn san hô do Việt Nam kiểm soát. Hoạt động này, được xác định vào năm 2022, đã tăng đáng kể về quy mô trong năm nay (2024) và có vẻ sẽ tiếp tục”.Ví dụ tại Bãi Thuyền Chài (Barque Canada Reef), tổ chức Sáng kiến Minh bạch Hàng hải AMTI, trụ sở tại Washington (Mỹ), cho rằng có thể có một đường băng dài 3 km để chiến đấu cơ tầm xa có thể hạ cánh. Đảo Nam Yết (Namyit), sau khi được cải tạo trên diện rộng, hiện là thực thể lớn thứ hai của Việt Nam tại quần đảo Trường Sa, sau bãi Thuyền Chài. Theo hình ảnh được công ty Maxar Technologies chụp tháng 06/2024, một bến cảng lớn đã được nạo vét bên trong rạn san hô.Tuy nhiên, tốc độ bồi bắp của Việt Nam không thể bằng Trung Quốc. Điều đáng nói là mặc dù thường xuyên phản đối các yêu sách của Việt Nam đối với quần đảo Trường Sa, nhưng Trung Quốc lại rất ít bình luận về các hoạt động cải tạo đất hiện tại của Hà Nội. Lý do tại sao ? Nhà nghiên cứu Laurent Gédéon giải thích :“Dưới thời của tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, Việt Nam đã cải thiện quan hệ chính trị với Trung Quốc bằng cách tránh để gia tăng cạnh tranh lãnh thổ giữa hai nước. Ngoài ra, việc nâng cấp mối quan hệ Việt-Trung lên tầm “cộng đồng chung vận mệnh”, theo phát biểu của chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào tháng 12/2023 nhân chuyến thăm Việt Nam, mà Hà Nội coi đây là “Xây dựng Cộng đồng chia sẻ tương lai Việt Nam - Trung Quốc”, cũng là một bước tiến quan trọng mà Hà Nội từng do dự trước đó, chủ yếu vì lý do tranh chấp trên biển giữa hai nước.Có nghĩa là nếu quan hệ giữa Hà Nội và Bắc Kinh dường như đang đi theo hướng ngày càng hòa bình hơn thì điều này không ngăn cản được những căng thẳng lẻ tẻ trên thực địa. Do đó, Việt Nam duy trì hợp tác quân sự tích cực với Philippines, điều này cho phép Hà Nội duy trì uy tín trước cả Bắc Kinh cũng như Washington và các đồng minh của Mỹ trong khu vực”. Điều đáng chú ý, được nhà nghiên cứu Laurent Gédéon nhấn mạnh, là sự cải thiện mối quan hệ Trung Quốc - Việt Nam diễn ra trong bối cảnh căng thẳng gia tăng giữa Trung Quốc và Philippines tại các vùng biển tranh chấp, đặc biệt là các vụ đối đầu giữa lực lượng bảo vệ bờ biển Trung Quốc và Philippines. Dù không chính thức lên tiếng về việc Hà Nội thắt chặt hợp tác với Manila nhưng Bắc Kinh không quên gián tiếp “nhắc nhở” Hà Nội :“Người ta thấy rằng ngay trước khi Việt Nam chuẩn bị tổ chức cuộc tập trận chung trên biển với Philippines vào ngày 09/08, trong vòng chưa đầy một tuần, một drone của Trung Quốc đã bay sát bờ biển Việt Nam hai lần, vào ngày 02 và ngày 07/08. Vụ xâm nhập thứ hai diễn ra ba ngày sau khi ông Tô Lâm được bầu làm tổng bí thư đảng Cộng sản Việt Nam. Nhưng điều đáng chú ý lần này là Trung Quốc đã cố tình kích hoạt đèn hiệu của máy bay, mặc dù họ không hề làm như vậy trước đó. Việt Nam chưa lên tiếng về vụ việc này và có thể coi đây là tín hiệu chính trị từ Bắc Kinh nhằm làm giảm căng thẳng”.Một tháng sau sự kiện này, Vùng Cảnh sát biển Việt Nam 3 đã tổ chức một cuộc tập trận bắn đạn thật hiếm hoi, từ ngày 05 đến 11/09, ở ngoài khơi tỉnh Bình Thuận, để kiểm tra phản ứng trước các mối đe dọa an ninh và bảo vệ chủ quyền.Ngay khi được bầu làm tổng bí thư đảng Cộng sản Việt Nam, ông Tô Lâm dành chuyến công du nước ngoài đầu tiên đến Trung Quốc. Hai nước đã ra thông cáo chung ngày 20/08 và vấn đề tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông được nêu trong Điểm 10 của thông cáo : “(…) Hai bên nhất trí (…) cùng duy trì hòa bình, ổn định ở Biển Đông (…)”, phù hợp với “Thỏa thuận về những nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển Việt Nam - Trung Quốc”, luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển năm 1982, không có hành động làm phức tạp tình hình, mở rộng tranh chấp”.(1) Việt Nam, Malaysia, Philippines: Gác tranh chấp, chống Trung Quốc ở Biển Đông?

TẠP CHÍ VIỆT NAM
Việt Nam mua vũ khí lớn của Mỹ: Bước ngoặt trong quan hệ quốc phòng song phương?

TẠP CHÍ VIỆT NAM

Play Episode Listen Later Sep 16, 2024 10:12


Mỹ sẽ tặng Việt Nam tàu tuần duyên thứ ba từ nay đến cuối năm 2024. Washington được cho là đang đàm phán bán máy bay vận tải C-130J cho Hà Nội. Bộ trưởng Quốc Phòng Việt Năm thăm Mỹ đúng kỉ niệm một năm hai nước nâng cấp quan hệ song phương lên mức cao nhất - Đối tác chiến lược toàn diện. “Sự gia tăng hợp tác quân sự giữa Hoa Kỳ và Việt Nam trong suốt năm qua” đã được bộ trưởng Quốc Phòng Lloyd Austin nhấn mạnh khi tiếp đồng nhiệm Phan Văn Giang ngày 09/09. Tất cả những sự kiện này đánh dấu “giai đoạn mới trong hợp tác hữu nghị” giữa hai nước, cho đến nay “vẫn suôn sẻ và đi theo hướng mà cả hai nước đều mong muốn”. Để hiểu hơn về những chuyển biến mới trong quan hệ quốc phòng Mỹ-Việt, đặc biệt là mức độ tin cậy nhau, RFI Tiếng Việt đặt câu hỏi với nghiên cứu sinh Nguyễn Thế Phương, chuyên về an ninh hàng hải và các vấn đề hải quân, Đại học New South Wales, Canberra, Úc.RFI : Bộ trưởng Quốc Phòng Việt Nam vừa kết thúc chuyến thăm Hoa Kỳ. Có thể hiểu đây là một dấu hiệu mới cho việc thắt chặt quan hệ quốc phòng và an ninh song phương ? Nguyễn Thế Phương : Bộ trưởng Quốc Phòng Việt Nam Phan Văn Giang thăm Mỹ đợt này hơi đặc biệt tại vì chuyến thăm này khá dài, tầm 4-5 ngày, cho nên lịch trình sẽ dầy và tập trung nhiều lĩnh vực khác nhau. Ở thời điểm hiện tại, chưa rõ cụ thể chương trình nghị sự của bộ trưởng Giang nhưng chuyến thăm này đánh dấu bước đi tiếp theo cho quan hệ đối tác chiến lược toàn diện giữa Việt Nam và Hoa Kỳ, bởi vì tháng 9 này kỉ niệm đúng một năm hai nước nâng cấp quan hệ. Đọc thêm : Nâng quan hệ Mỹ-Việt lên Đối tác chiến lược: Lợi ích và trở ngạiỞ đây cần nhấn mạnh đến một số điểm. Thứ nhất, quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Việt-Mỹ ở thời điểm hiện tại thường vẫn được nhấn mạnh đến quan hệ kinh tế và thương mại, còn quan hệ an ninh và quốc phòng thường được đặt bên dưới. Chuyến thăm Mỹ lần này của bộ trưởng Giang phần nào đó sẽ giúp cho Việt Nam hiểu được Mỹ sẽ muốn gì trong mối quan hệ an ninh quốc phòng giữa hai bên trong tương lai. Và cũng để cho phía Mỹ hiểu rõ hơn là Việt Nam thực sự muốn gì ở Mỹ, đặc biệt trong vấn đề giúp Việt Nam cải thiện một số năng lực, nhất là năng lực hàng hải, hoặc những chuyển động quốc phòng sâu sắc hơn trong tương lai cho xứng tầm quan hệ đối tác chiến lược toàn diện. Đây là điểm mấu chốt trong chuyến thăm của bộ trưởng Giang.Ngoài ra, có thể đây là chuyến thăm mở đường cho chuyến thăm của tổng bí thư, chủ tịch nước Tô Lâm sắp tới. Đây cũng là chuyến thăm để Việt Nam dò chính sách của Mỹ, đặc biệt trong bối cảnh chỉ còn hai tháng nữa là bầu cử tổng thống.RFI : Năm 2023 từng có thông tin Việt Nam và Mỹ bàn khả năng mua sắm chiến đấu cơ F-16 nhưng đàm phán bị dừng lại. Hiện tại có thông tin Mỹ đang thảo luận với Việt Nam về việc bán máy bay vận tải quân sự Lockheed Martin C-130J Hercules cho Hà Nội. Tại sao lại có sự thay đổi này ? Liệu việc mua máy bay, dù là máy bay vận tải, sẽ là một bước ngoặt cho mối quan hệ hợp tác giữa hai nước ?Nguyễn Thế Phương : Thông tin Việt Nam đàm phán với Mỹ về việc mua các loại vũ khí, khí tài của Mỹ, đặc biệt là F-16, đã xuất hiện từ cách đây 2, 3 năm chứ không phải là một vấn đề mới. Nhìn chung, nếu như Việt Nam mua vũ khí, khí tài của Mỹ thì đây cũng sẽ là một bước ngoặt. Đó sẽ là một dấu hiệu cho thấy mối quan hệ hợp tác quốc phòng giữa hai bên được nâng lên một tầm mức mới, bởi vì để Việt Nam mua vũ khí của Mỹ thì mức độ lòng tin chiến lược trong an ninh quốc phòng giữa hai bên, đặc biệt là từ phía Việt Nam đối với Mỹ, đã được nâng lên một tầm mức nào đó rồi.Việt Nam cũng đã chuẩn bị từ trước cho những quyết định mua sắm đó. Thứ nhất, Việt Nam gửi một số sĩ quan không quân, những đội hậu cần qua Mỹ để huấn luyện và học tập từ cách đây 2, 3 năm. Thứ hai, Việt Nam vừa mới khai trương một sân bay ở Phan Thiết. Người ta cho rằng sân bay này được dành cho việc triển khai một số loại máy bay huấn luyện sẽ mua của Mỹ trong tương lai. Có thể thấy Việt Nam đã chuẩn bị hết về nhân lực, cơ sở hạ tầng cho vấn đề mua sắm trang thiết bị vũ khí mà ở đây là các loại máy bay Mỹ. Đọc thêm : Hoa Kỳ và Việt Nam thảo luận về việc mua bán máy bay vận tải quân sự C-130Thông tin Việt Nam mua máy bay F-16 của Mỹ bị dừng lại cũng không phải là điều quá bất ngờ: Thứ nhất, F-16 là một loại vũ khí mang tính tấn công mà ở thời điểm hiện tại, nếu Việt Nam mua của Mỹ thì sẽ rất nhạy cảm, đặc biệt là đặt trong mối quan hệ với Trung Quốc. Bên cạnh đó, còn có một số yếu tố khác, mang tính kỹ thuật. Liệu hai bên có sẽ trao đổi vấn đề mang tính kỹ thuật về vũ khí, về bảo dưỡng, bảo trì không ? Đây cũng là điểm “nhạy cảm”. Việc Mỹ có cho phép mua vũ khí đi kèm hay không cũng là một chuyện cần bàn thảo sâu hơn trong tương lai. Hiện tại, những vấn đề đó dường như vẫn là những khúc mắc mà hai bên chưa giải quyết được.Trong khi đó C-130 chỉ là một loại máy bay vận tải phi tác chiến. Cho nên việc Việt Nam có khả năng mua C-130 cũng có thể được giải thích theo hướng là sẽ giúp Việt Nam cải thiện năng lực phòng thủ, năng lực không vận, vốn là năng lực mà Việt Nam vẫn còn yếu. C-130 mang tính phòng thủ, không mang tính tấn công, bớt tính nhạy cảm và một phần nào đó cũng giúp cải thiện quan hệ giữa Việt Nam và Mỹ trong bối cảnh thâm hụt thương mại hiện nay nghiêng về Việt Nam quá lớn. Cho nên, mua sắm thêm vũ khí cũng là cách để Việt Nam gửi thông điệp rằng “chúng tôi muốn mở rộng hơn nữa hợp tác, đặc biệt là về thương mại”. Và trao đổi thương mại quốc phòng là một điểm mà Việt Nam đã và đang cân nhắc.RFI : Việc Nga, nước cung cấp vũ khí lớn nhất cho Việt Nam, bị cấm vận và phải dồn toàn bộ nguồn lực quốc phòng cho chiến tranh ở Ukraina buộc Hà Nội phải tăng tốc đa dạng hóa nguồn cung, trong số này có vũ khí hệ phương Tây. Tuy nhiên, những nước này có cơ chế kiểm soát chặt chẽ vũ khí được bán. Vấn đề này sẽ tác động đến quá trình hợp tác với Việt Nam như thế nào ? Yếu tố “hoa hồng”, vẫn được các chuyên gia, nhà quan sát về quân sự Việt Nam nêu lên, có phải là một trở ngại khác ?  Nguyễn Thế Phương : Có hai yếu tố gây trở ngại chính. Thứ nhất là yếu tố mang tính hệ thống vì toàn bộ chu trình ra quyết định mua vũ khí nào và quy trình huấn luyện, bảo dưỡng bảo trì thì từ trước đến này, hệ thống, cấu trúc của Việt Nam luôn hướng về phía Nga. Cho nên hiện giờ, muốn đổi sang một hệ phương Tây khác thì toàn bộ quy trình đó phải được điều chỉnh và thay đổi. Và quá trình này tốn rất nhiều thời gian.Thứ hai là vấn đề mang tính chính trị bởi vì tư duy quốc phòng, an ninh của Việt Nam hiện tại vẫn có một yếu tố nghi ngại phương Tây nói chung và Mỹ nói riêng, cũng như các đồng minh của Mỹ. Đây là điểm có khả năng làm chậm lại quá trình tương tác giữa Việt Nam và các quốc gia phương Tây, đặc biệt là liên quan đến mua sắm vũ khí quốc phòng. Đọc thêm : Nga hụt hơi xích gần với Trung Quốc buộc Việt Nam cân nhắc nâng cấp quan hệ với Mỹ ?Điểm thứ ba, rất cốt lõi, liên quan đến tài chính. Nguồn lực của Việt Nam hiện nay, đặc biệt là tài chính trong quá trình hiện đại hóa, rõ ràng là không lớn cho nên cũng phải “liệu cơm gắp mắm”. Tất cả những yếu tố đó, khi Việt Nam muốn xác định mua sắm, đều phải đặt lên bàn cân để xem mua của ai, được lợi gì và bất lợi gì, đặc biệt là với Mỹ. Như chị đề cập tới quy trình và đặc trưng của quy trình mua sắm vũ khí, khí tài, thì “văn hóa” giữa hai bên Mỹ-Việt Nam và Việt Nam với phương Tây là khác nhau. Thực ra, sự khác nhau này là có thể điều chỉnh được.Nhưng như tôi đã đề cập, quá trình điều chỉnh văn hóa mua sắm và chính sách như này cần phải có nhiều thời gian và dựa trên niềm tin chính trị giữa hai bên, nhu cầu của Việt Nam và chính sách, cũng như chiến lược quốc phòng của Việt Nam hiện tại, chứ không hẳn là vũ khí phương Tây là tốt và cũng không hẳn là ở thời điểm hiện tại, Nga đang gặp khó khăn và Việt Nam không mua của Nga.RFI : Phát biểu tại một sự kiện của Canergie, đại sứ Mỹ tại Việt Nam Ted Osius từ năm 2014-2017 cho rằng các nhà lãnh đạo Việt Nam “thực tế”, “có rất nhiều điều có thể thực hiện một cách thực dụng giúp tăng cường quan hệ đối tác” Việt-Mỹ, kể cả trong lĩnh vực an ninh, dù không cần liên minh hay căn cứ. Hai nước sẽ tính đến những hướng phát triển nào ? Liệu Washington cần tiếp tục kiên trì vì Hà Nội cần thời gian nếu nhìn vào sự cân bằng với Trung Quốc ?Nguyễn Thế Phương : Trong chính sách đối ngoại và chiến lược của Mỹ ở châu Á-Thái Bình Dương, Việt Nam dù sao cũng đóng một vai trò tương đối quan trọng trong tầm nhìn của Mỹ ở khu vực. Cho nên Mỹ sẽ cần phải có một mức độ kiên trì nhất định khi tương tác với các lãnh đạo Việt Nam, đặc biệt là các lãnh đạo bên quân đội. Đọc thêm : Thêm Việt Nam, Mỹ mở rộng mạng lưới đối trọng với Trung Quốc ở Biển ĐôngĐối với Việt Nam, niềm tin chiến lược hiện tại giữa hai bên đã được cải thiện, nhưng không đi quá nhanh. Nhìn vào Sách Trắng Quốc phòng của Việt Nam, vấn đề mang tính diễn biến hòa bình, những vấn đề mang tính lật đổ hoặc đảm bảo nguyên chế độ vẫn là vấn đề an ninh hàng đầu. Khi nói đến những vấn đề đó, phương Tây và Mỹ là những “đối tượng rất lớn”, theo đúng cách dùng của ngôn ngữ chiến lược Việt Nam. Cho nên, để có mối quan hệ song phương bền vững và lâu dài với Việt Nam, Mỹ cần có sự kiên trì nhất định khi làm việc với Việt Nam, đặc biệt là trong những vấn đề mang tính nhạy cảm như an ninh và quốc phòng.Ngoài ra, theo lời đại sứ Ted Osius, về vấn đề liên quan đến “thực tế”, các nhà lãnh đạo Việt Nam ở thời điểm hiện tại đã “thực tế” và “thực dụng” hơn rất nhiều so với các đây 20-30 năm, đặc biệt là trong giai đoạn trước và sau khi Liên Xô sụp đổ. Đó là giai đoạn vẫn còn nghi kị rất nhiều. Hiện tại, do sự chuyển dịch tư duy về chiến lược đặt phát triển kinh tế lên hàng đầu, để phát triển kinh tế, các nhà lãnh đạo phải “thực dụng” hơn nhưng không có nghĩa là họ không nghi ngờ, không phòng thủ trước những mối quan hệ với Mỹ và phương Tây. Phòng thủ ở đây không chỉ về mặt khác biệt và quan điểm chính trị, mà còn là sự đề phòng trong mối cân bằng ngoại giao với Trung Quốc. Đó là sự cân bằng giữa các nước lớn. Đọc thêm : Việt - Mỹ thắt chặt quan hệ, không để Trung Quốc "lộng hành" ở Biển ĐôngCho nên, nói theo đại sứ Ted Osius cũng đúng, nhưng phải đặt trong toàn bộ bối cảnh tư duy chiến lược của Việt Nam hiện tại : Có sự cân bằng giữa các nước láng giềng, có yếu tố về mặt chính trị, một chút ý thức hệ và cũng có yếu tố thực dụng trong việc tăng cường quan hệ với Mỹ thì sẽ mở rộng hơn nữa khả năng của Việt Nam về mặt thương mại, tài chính và công nghệ. Đó là những lĩnh vực Việt Nam đang muốn đầu tư cho việc duy trì khả năng phát triển kinh tế trong tương lai.RFI Tiếng Việt xin chân thành cảm ơn anh Nguyễn Thế Phương, Đại học New South Wales, tại Canberra, Úc.

TẠP CHÍ VIỆT NAM
Trung Quốc cần một Việt Nam ổn định lãnh đạo, cân bằng giữa các cường quốc

TẠP CHÍ VIỆT NAM

Play Episode Listen Later Sep 9, 2024 9:58


Ông Tô Lâm, tổng bí thư, chủ tịch nước Việt Nam hiện nay, là người triển khai chiến dịch "đốt lò" của cố tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng. Chiến dịch dữ dội dường như khiến nước láng giềng Trung Quốc lo ngại về những "biến động chính trị chưa từng có ở Việt Nam". Việc một quan chức thuộc bộ Công An, không giàu kinh nghiệm đối ngoại, nắm giữ hai chức vụ cao nhất trên thượng tầng lãnh đạo cũng khiến Bắc Kinh không khỏi bồn chồn về đường lối "ngoại giao cây tre". Tuy nhiên, khoảng hai tuần sau khi được bầu làm tổng bí thư đảng Cộng Sản Việt Nam, ông Tô Lâm dành chuyến công du nước ngoài đầu tiên đến Trung Quốc, trấn an rằng Hà Nội "luôn coi trọng và ưu tiên" quan hệ với Bắc Kinh.Chuyến công du cấp nhà nước của ông Tô Lâm còn có ý nghĩa như nào trong quan hệ ngoại giao giữa hai nước ? Trung Quốc trông đợi gì vào các nhà lãnh đạo Việt Nam ? RFI Tiếng Việt đặt câu hỏi với nhà nghiên cứu Laurent Gédéon, giảng viên trường Sư phạm Lyon (École normale supérieure de Lyon), Pháp.RFI : Khoảng hai tuần sau khi được bầu làm tổng bí thứ đảng Cộng Sản Việt Nam, ông Tô Lâm dành chuyến công du nước ngoài đầu tiên đến Trung Quốc. Liệu đây có phải là tín hiệu trấn an đến Bắc Kinh dù Hà Nội tăng cường mối liên hệ với Washington và nhiều nước đồng minh khác của Mỹ ?Laurent Gédéon : Tôi nghĩ đây quả thực là một tín hiệu tích cực gửi đến Bắc Kinh. Theo tôi, có 5 yếu tố cho thấy điều này. Thứ nhất, chuyến thăm cấp Nhà nước của ông Tô Lâm tại Trung Quốc từ ngày 18 đến 20/08/2024 nằm trong khuôn khổ tiếp nối chính sách về Trung Quốc được người tiền nhiệm Nguyễn Phú Trọng gây dựng. Ông Trọng đã công du Trung Quốc tháng 10/2022.Thứ hai, chuyến thăm này còn có ý nghĩa biểu tượng mạnh mẽ. Trước tiên, ông Tô Lâm là nhà lãnh đạo đầu tiên của Việt Nam, từ thời Hồ Chí Minh, đến Trung Quốc với tư cách vừa là chủ tịch nước vừa là tổng bí thư đảng Cộng Sản Việt Nam. Tiếp theo, lễ đón tiếp long trọng ông Tô Lâm đã cho thấy chính quyền Trung Quốc coi trọng sự kiện này như thế nào (21 phát đại bác được bắn để chào mừng ông Lâm, đích thân ngoại trưởng Vương Nghị đón ông ở sân bay). Cuối cùng, năm 2024-2025 mang đầy ý nghĩa biểu tượng mạnh vì năm 2024 kỷ niệm tròn 100 năm chủ tịch Hồ Chí Minh đến thăm Quảng Đông và năm 2025 sẽ đánh dấu 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Trung Quốc, cũng như kỷ niệm 95 năm ngày thành lập đảng Cộng Sản Việt Nam.Thứ ba, phải nhắc đến những phát biểu mạnh mẽ từ cả hai phía nhấn mạnh đến quan hệ mật thiết Việt-Trung. Chủ tịch Tập Cận Bình nhắc đến sự hình thành một “cộng đồng chung vận mệnh có tầm quan trọng chiến lược giữa Trung Quốc và việt Nam” và nói thêm rằng Bắc Kinh “luôn coi Việt Nam là hướng ưu tiên trong ngoại giao láng giềng”. Còn ông Tô Lâm trấn an người đồng cấp Trung Quốc rằng đảng và đất nước Việt Nam “luôn coi sự phát triển mối quan hệ với Trung Quốc là ưu tiên tuyệt đối trong chính sách đối ngoại”. Đọc thêm : Tổng bí thư Việt Nam Tô Lâm đi Trung Quốc, chuyến công du nước ngoài đầu tiên từ khi nhậm chứcThứ tư là có mối quan hệ chặt chẽ về ý thức hệ giữa hai chế độ. Điểm này được xác nhận trong tuyên bố chung ngày 20/08 nhấn mạnh rằng “hai nước cam kết tăng cường trao đổi thông tin và chia sẻ kinh nghiệm về mặt chống can thiệp, chống ly khai, phòng chống “cách mạng màu”, cùng bảo vệ an ninh chính trị và an toàn cho chế độ (…)”. Cũng như “hai bên đề cao trao đổi và hợp tác trong lĩnh vực nhân quyền dựa trên công bằng và tôn trọng lẫn nhau, phản đối mạnh mẽ “chính trị hóa”, “công cụ hóa” và tiêu chuẩn kép trong vấn đề nhân quyền, đồng thời kiên quyết phản đối việc lợi dụng vấn đề nhân quyền để can thiệp vào công việc nội bộ của nước khác”.Thứ năm là có sự hòa hoãn tương đối ở cấp độ quân sự. Tuyên bố chung nhấn mạnh : “Hai bên khẳng định hợp tác quốc phòng - an ninh là một trong những trụ cột của quan hệ Việt-Trung ; nhất trí tăng cường hợp tác quốc phòng - an ninh ; tăng cường giao lưu các cấp giữa quân đội hai nước ; làm sâu sắc giao lưu biên phòng, hải quân, cảnh sát biển”.RFI : Nhìn rộng hơn, những yếu tố tích cực đó diễn ra trong bối cảnh như thế nào ?Laurent Gédéon : Khía cạnh tích cực đó diễn ra trong bối cảnh chung, được đánh dấu bởi ba hạn chế quan trọng đối với Việt Nam.Hạn chế thứ nhất là kinh tế. Nổi bật trong tình hình hiện nay là sự phụ thuộc ngày càng lớn từ một thập niên qua của nền kinh tế Việt Nam vào Trung Quốc. Đa số các nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam đến từ Trung Quốc bởi vì các doanh nghiệp Trung Quốc chuyển dịch sản xuất để tránh thuế quan của Mỹ. Khối lượng nhập khẩu có nguồn gốc Trung Quốc đã tăng từ gần 30 tỉ đô la vào năm 2013 lên thành 110 tỉ đô la vào năm 2023 trong khi xuất khẩu của Việt Nam sang Trung Quốc tăng từ 15 tỉ lên thành 60 tỉ trong cùng thời điểm.Yếu tố thứ hai là những bất trắc liên quan đến Hoa Kỳ. Trước những bất trắc về cuộc bầu cử tổng thống Mỹ sắp tới, Hà Nội phải cân nhắc cách hợp tác về kinh tế và quân sự với Donald Trump hoặc Kamala Harris năm 2025. Thêm vào đó là việc xích lại gần với Mỹ luôn được đặt trong điều kiện cơ bản của Việt Nam là bảo toàn chế độ cộng sản. Đây là một điểm khiến Hà Nội xích lại gần Bắc Kinh. Tuy nhiên một bộ phận trong giới chính trị Mỹ lại rất nhạy cảm về những vấn đề liên quan đến nhân quyền, các quyền tự do cá nhân, cho nên tỏ ra nghi ngờ về chính sách tăng cường hợp tác an ninh đang được triển khai với Việt Nam. Sự ngờ vực tiềm ẩn này cản trở sự xích lại gần nhau giữa hai nước.Yếu tố thứ ba là sự bó buộc về địa lý. Có chung 1.400 km đường biên giới trên bộ với Trung Quốc, Việt Nam phải tính đến sự gần gũi về mặt địa lý này và điều này cũng tiềm ẩn việc Trung Quốc luôn có khả năng gây áp lực đối với Việt Nam. Đọc thêm : Tô Lâm, tân lãnh đạo cứng rắn của Việt Nam thiên về tư bảnRFI : Ngoài ra, liệu chuyến thăm cũng là cách để trấn an Bắc Kinh về sự ổn định chính trị sau khi đảng Cộng Sản Việt Nam có lãnh đạo mới và hàng loạt xáo trộn trong chính phủ do chiến dịch chống tham nhũng ?Laurent Gédéon : Đây là một giả thuyết không thể loại trừ. Bắc Kinh bận tâm rõ ràng đến việc Việt Nam và Mỹ sưởi ấm mối quan hệ, cũng như cuộc chống tham được tiến hành dưới thời tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng. Chiến dịch này đã khiến 7 thành viên trên tổng số 18 ủy viên Bộ Chính Trị năm 2021 bị khai trừ và hai người tiền nhiệm của chủ tịch nước Tô Lâm bị cách chức, đó là ông Nguyễn Xuân Phúc và Võ Văn Thưởng.Chiến dịch chống tham nhũng này cũng gây ra nhiều quan ngại về khả năng một cuộc khủng hoảng kế thừa quyền lực, cũng như gia tăng bất ổn thường trực. Trung Quốc dè chừng một nước Việt Nam bất ổn ngay sát biên giới sẽ có thể trở thành cửa ngõ cho các thế lực có khả năng thù nghịch với Bắc Kinh.Tình hình hiện này dường như đã được ổn định. Hiện giờ Bộ Chính Trị có 16 thành viên, trong đó có 5 người đến từ bộ Công An và 3 người thuộc Quân Đội. Sự phân chia này cho thấy rõ là trọng tâm giờ đây được tập trung vào việc kiểm soát xã hội và an ninh. Thông qua đó cũng có thể thấy một thông điệp nhằm trấn an các đối tác về sự ổn định chính trị trong tương lai của đất nước.Tuy nhiên, dù chiến dịch chống tham nhũng có vẻ đã đạt được mục đích là củng cố quyền lực của ông Tô Lâm nhưng vẫn phải tính đến khả năng các bên đối lập trong nội bộ đảng hợp lực lại để phản đối việc xác nhận ông Lâm làm người kế nhiệm ông Trọng trong đại hội đảng Cộng Sản lần thứ 14 sẽ diễn ra vào năm 2026. Do đó, giai đoạn tiếp theo này chắc chắn sẽ được Bắc Kinh đặc biệt chú ý. Đọc thêm : Việt Nam : Quyền lực cá nhân tân tổng bí thư không làm thay đổi “ngoại giao cây tre” RFI : Trung Quốc trông đợi những gì vào các nhà lãnh đạo mới của Việt Nam ?Laurent Gédéon : Tôi nghĩ trước tiên phải nói một chút về tổng quan tình hình địa-chính trị chung của Trung Quốc bối cảnh chính trị tế nhị trên thế giới hiện nay. Bắc Kinh chọn xích lại gần với một loạt quốc gia, kể cả Nga. Mục đích là để lật lại trật tự thế giới có từ thời Thế Chiến II mà họ coi là do phương Tây chiếm lĩnh. Hơn nữa, ý định xem xét lại trật tự vốn có đó đã được Bắc Kinh tái khẳng định nhiều lần, như trong chuyến thăm chính thức Trunng Quốc của tổng thống Nga Vladimir Putin vào tháng 05/2024.Lập trường này của Trung Quốc lại vấp phải sức ép ngày càng lớn từ Hoa Kỳ và các nước đồng minh ở châu Á, trong đó có Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan và Philippines. Thêm vào đó phải kể đến tranh luận hiện tại về việc mở rộng khối NATO sang Đông Á và vùng Thái Bình Dương. Điều này cho thấy sự thay đổi về tầm nhìn chiến lược của Mỹ dường như ngày càng coi Trung Quốc và Nga là một khối đồng nhất và cần phải có cách đáp trả toàn diện.Trên thực địa, sức ép của Mỹ ngày càng gia tăng từ nhiều tháng qua, thông qua các cuộc tập trận chung Mỹ-Hàn Quốc-Nhật Bản, một chính sách mang tính chủ động hơn của Philippines hoặc sự ủng hộ ngày càng rõ ràng của Washington đối với Đài Loan. Trong bối cảnh đó, điều quan trọng đối với các nhà lãnh đạo Trung Quốc là không muốn thấy bùng thêm một điểm căng thẳng mới có thể tạo điều kiện cho Mỹ can thiệp vào khu vực.Chính vì thế Bắc Kinh coi trọng việc củng cố quan hệ chính trị và chiến lược với Hà Nội, phát triển mối liên hệ hài hòa với nước láng giềng. Trông đợi này của Trung Quốc dường như gặp được phản hồi tích cực từ Hà Nội thông qua hàng loạt cử chỉ thiện chí. Đối với Trung Quốc, việc Việt Nam duy trì chính sách cân bằng ngoại giao giữa các cường quốc chắc chắn là giải pháp tốt nhất. Và đây là việc mà Việt Nam tiến hành vì là nước duy nhất đón nguyên thủ của cả ba cường quốc quân sự Trung Quốc, Hoa Kỳ và Nga chỉ trong một năm. Đọc thêm : Biển Đông : Việt Nam - Trung Quốc cam kết giải quyết tranh chấp thông qua “hiệp thương hữu nghị”Ngoài ra, chính sách "Bốn Không" được nêu rõ trong Sách trắng Quốc phòng 2019 (không tham gia liên minh quân sự ; không liên kết với nước này để chống nước kia ; không cho nước ngoài đặt căn cứ quân sự hoặc sử dụng lãnh thổ để chống lại nước khác ; không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế) đảm bảo chắc chắn với Trung Quốc rằng Việt Nam sẽ không phải là bên tham gia vào một cuộc xung đột, ví dụ có thể là giữa Trung Quốc và Philippines hoặc thậm chí là giữa Trung Quốc và Nhật Bản hay Trung Quốc và Mỹ.RFI Tiếng Việt xin chân thành cảm ơn nhà nghiên cứu Laurent Gédéon, giảng viên trường Sư phạm Lyon (École normale supérieure de Lyon), Pháp.