Podcasts about Den Uyl

We pakken de draad op bij het einde van Den Uyl, en deze week volgen we de lijn van Van Agt naar Lubbers en Kok. Drie mannen die, elk op hun eigen manier, het politieke kompas verleggen van grote idealen naar een tijdperk van compromis, pragmatisme en voorzichtig individualisme. Terwijl de economie hapert, de Koude Oorlog piekt en het vertrouwen in oude zekerheden broos wordt, verandert dus ook de toon van de politiek en maken we daardoor een mini-uitstap naar Fortuyn. Gijs put voor deze decennia uit de verhalen van thuis, maar Thomas stond middenin de discussies aan de keukentafel, de demonstraties tegen kernwapens en opkomende achterstandswijken.

We krijgen een nieuwe premier! Hoog tijd om de balans op te maken. In wat voor rij mannen komt die eigenlijk terecht?In dit eerste deel van ons tweeluik beginnen we vlak na de Tweede Wereldoorlog: bij verzetsmannen die een land moesten herbouwen, bij soberheid en de eerste contouren van de verzorgingsstaat. Langzaam schuiven we door naar een Nederland dat opener en welvarender wordt, tot aan de autoloze zondagen die Thomas zich nog levendig herinnert.Van ‘passen op de winkel’ tot Dries van Agt, wiens archaïsche volzinnen al verklappen dat het politieke verhaal nog lang niet is uitverteld. Volgende week gaan we verder! Ontdek MobLand, de nieuwe, actievolle misdaadserie van Guy Ritchie, met Tom Hardy, Pierce Brosnan en Helen Mirren. Nu exclusief te streamen op SkyShowtime.com. Tijdens de actie deze maand stream je het Standaard-abonnement tijdelijk voor €5,99 per maand.

Nederland maakte in de afgelopen zestig jaar een gedaantewisseling door. De brave burgerij bevrijdde zich van bevoogding door kerk, zuil en gezag. Maar ‘ontketend' zou vanaf 1966 ook losgeslagen betekenen. De politieke agenda werd steeds vaker buiten het politieke circuit bepaald. Actiegroepen, emancipatiebewegingen en populistische smaakmakers in allerlei soorten en maten profileerden zich als uitdagers van de gevestigde orde. Journalist en historicus HANS WANSINK, voormalig redacteur van NRC en de Volkskrant, schreef er een boek over. ‘Heel lang hadden we het idee dat Nederland de zaken beter voor elkaar had dan andere landen en dat we een gidsland waren. Maar dat is een illusie gebleken,' zegt hij in dit interview met ROELOF BOUWMAN voor WWTV, dat ook is te beluisteren als podcast https://www.wyniasweek.nl/podcast/ . Het boek van Wansink heet Ontketend Nederland. Van Provo tot PVV https://www.wyniasweek.nl/product/ontketend-nederland-van-provo-tot-pvv/ en is helemaal up-to-date: zelfs de Tweede Kamerverkiezingen van 29 oktober zijn nog meegenomen. Toch is het geen vaderlandse geschiedenis in de klassieke zin van het woord. Het was de ambitie van Wansink om te laten zien dat we in de jaren na 1966 steeds vaker op de proef werden gesteld door de dynamiek in de wereld. ‘Nederland,' schrijft hij, ‘kreeg te maken met zware economische crises, met immigratie van ongekende omvang en met een versnelling van de Europese integratie. De mondialisering vormde niet alleen een uitdaging voor de nationale economie, maar ook voor het zelfbeeld van de natie. Het gedoogbeleid schiep criminele netwerken die de wereldmarkten voor drugs zouden gaan domineren.' Het gedoogbeleid voor (soft)drugs stamt uit de tijd van het linkse kabinet-Den Uyl (1973-1977), en kwam uit de koker van KVP-minister van Justitie en vicepremier Dries van Agt. ‘Er werd een legale markt geschapen die alleen maar door criminelen bediend kon worden,' zegt Wansink. ‘Het draaide er uiteindelijk op uit dat Nederland wereldleider is geworden op het gebied op synthetische drugs en dat we in Europa de belangrijkste overslaghaven zijn voor cocaïne. Dat is onbedoeld het gevolg van beleid dat zijn oorsprong vindt in het kabinet-Den Uyl.' Vooral door toedoen van de toenmalige PvdA-minister van Onderwijs Jos van Kemenade werden destijds ook in het onderwijs wissels omgezet. Discipline en kennisoverdracht verdwenen uit beeld; onderwijs diende voortaan ‘kindgericht' te zijn, met weinig verplichte vakken, weinig selectie en heel veel ‘kreativiteit', kritische zin en politieke bewustwording. ‘Het resultaat daarvan was een voortdurende niveauverlaging,' constateert Wansink. ‘De vakmensen moeten we nu Oost-Europa halen en de knappe koppen uit India. Van die erfenis van Jos van Kemenade hebben we nog altijd last.' ‘Ontketend Nederland. Van Provo tot PVV' van Hans Wansink is uitgegeven door uitgeverij Blauwburgwal en is overal te bestellen, zoals HIER https://www.wyniasweek.nl/product/ontketend-nederland-van-provo-tot-pvv/. Inlichtingen voor pers en boekhandel: info@blauwburgwal.nl. Wynia's Week verschijnt 156 keer per jaar en wordt volledig mogelijk gemaakt door de donateurs. Doet u mee? Doneren kan zo. Hartelijk dank! Donateurs kunnen ook reageren op recente artikelen, video's en podcasts en ter publicatie in Wynia's Week aanbieden. Stuur uw reacties aan reacties@wyniasweek.nl. Vergeet niet uw naam en woonplaats te vermelden (en, alleen voor de redactie: telefoonnummer en adres). Niet korter dan 50 woorden, niet langer dan 150 woorden. Welkom!

afl.256 over verkiezingen, rechtse omroep, en Joop den Uyl by Margreet Dolman

We luisteren naar de stemmen van Van Agt en Den Uyl, naar de stem van degene met wie hij regelmatig verward wordt: zijn broer. We spreken over duidelijk taalgebruik en hoe dat kan leiden tot radicaliteit en chaos. Over Machiavelli en het belang van bondgenootschap.

Send us a textWe've talked about objectivism before on the podcast, but that was fairly introductory. Today, for the first time ever, I host two guests on the podcast to discuss the limitations of objectivism and where it fails to depict the good life. We talk about how they got interested in Rand's thought, how they philosophically dealt with works that were mostly fiction, and where their philosophy, individualistic perfectionism, diverges from Rand's and fills in some important blanks. Den Uyl is a resident scholar at Liberty Fund, and Rasmussen is a professor emeritus in philosophy at St. John's University and senior affiliated scholar at the Center for Economic Inquiry at Creighton University. Together, they have written extensively on the subject, including editing a collection called The Philosophic Thought of Ayn Rand. They've written a lot on the topic at the Journal for Ayn Rand Studies. Den Uyl has a book on the subject, titled The Fountainhead: An American Novel.Want to explore more?Jennifer Burns on Ayn Rand and the Goddess of the Market, an EconTalk podcast.Timothy Sandefur on Freedom's Furies, a Great Antidote podcast.Caroline Breashears, Adam Smith, Ayn Rand, and the Power of Stories, at Econlib.Craig Biddle on Philosophy and Objectivism, a Great Antidote podcast.Dianne Durante on Innovations in Sculpture, a Great Antidote podcast.Support the showNever miss another AdamSmithWorks update.Follow us on Facebook, Twitter, and Instagram.

Nu het kabinet-Schoof een half jaar aan de slag is trekt de politieke mist allengs op. We zien drie ongebruikelijke verschijnselen tegelijkertijd. De regeringscoalitie van vier partijen is haar eigen oppositie, die vooral elkaar en het kabinetsbeleid van de eigen ministers bestrijdt. Terwijl het ‘constructieve midden' van partijen als CDA en D66 groeit, worstelt de linkerzijde nog met zichzelf en haar boodschap.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***De ambitie om GroenLinks en PvdA tot één beweging te fuseren is daarbij complicatie nummer één. Want deze verlegt intern de focus vaak van het offensief en agendering tegenover Schoofs kabinet naar onderlinge perikelen. Verdeeldheid op links is complicatie nummer twee. Kleine partijen als de SP en Partij voor de Dieren winnen aanhang door harde oppositie. Zij kunnen GroenLinks-PvdA altijd overschreeuwen.De grote partij op links heeft daarom als dilemma eenzelfde lastige positie als de Parti Socialiste in Frankrijk en zoals Kamala Harris had als kandidaat voor het Witte Huis. Gaan ze voor 'bread and butter issues' met sociaaleconomische zorgen en kansengelijkheid, of voor 'culture wars' en identiteit?Een geheel nieuw dilemma bestaat voor Frans Timmermans als linkse leider. Het ontbreekt hem aan een klassieke opponent waar hij zich politiek-ideologisch aan kan meten. Met een bewust kleurloze Dick Schoof geen meeslepende leiderschapsdebatten à la Lubbers met Den Uyl of à la Kok met Bolkestein. En met Geert Wilders nooit inhoudelijke confrontaties, terwijl die zich als fel opponent van 'slappe hap' Schoof presenteert.Nog een dilemma is het vinden van een eigen benadering in het brede maatschappelijke debat. Hoe kan dat met de jonge talenten én de oude rotten? En wat is de rol van Jesse Klaver? De voorzet van jong talent Habtamu de Hoop is daarom de moeite waard. Hij wil meteen een nieuwe partij oprichten, een soort links herbegin.Om zoiets effectief te doen zouden de twee partijen van vergelijkbaar eerder succes kunnen leren. Nota bene het CDA biedt hier een spannend model. Die partij begon in de jaren '70 als een federatie van drie partijen en bouwde zo een snelle en gedegen geregelde fusie uit. Politiek leidde het tot gezamenlijke motivatie, nieuwe inhoudelijke thema's en zelfs nieuwe taal voor de nieuwe partij die uit die fusie na enkele jaren voortkwam.Zo'n federatiefase kan GroenLinks en PvdA allerlei creatieve aspecten bieden die nu niet - of nog niet - aan de orde zijn en die hen kansen kunnen bieden. Vragen als 'wie zou hun Piet Steenkamp kunnen zijn?', 'waarom geen rechtstreekse leden werven van de federatie?', 'waarom geen eigentijdse kernwaarden als uitdaging durven formuleren?' 'hoe kan het allemaal concreter en minder technocratisch?' Van daaruit zouden de twee partijen veel meer de hand naar anderen uit kunnen steken. Juist in de opmaat naar de verwachte deconfiture van de Schoof-coalitie. Het zou meer fantasie en schwung kunnen opleveren. Samen vooruit!***Verder lezenGroenLinks en PvdA presenteren actieplan ‘Samen vooruit!'Rood Vooruit!Jesse Klaver - Hoe rechts de middenklasse bedriegtJoris Verbeek en Coen van de Ven - Wil de echte elite opstaan? Durven dromen: de Höftenlezing door Habtamu de Hoop‘Geen fusie tussen GroenLinks en PvdA, maar een totaal nieuwe partij op links', bepleit Kamerlid De HoopMax Tollenaar - Een nieuwe linkse beweging verdient nieuwe waarden en woorden***Verder kijkenHabtamu de Hoop: "Dit jaar nieuwe partij" (Telegraaf tv)***Verder luisteren474 – Parlementair historicus Joop van den Berg: “De democratie is in groot gevaar. Je moet niet denken: het loopt wel los"470 - Het kabinet bestaat niet, het is een virtuele machine466 - Behandeling Onderwijsbegroting werd parcours vol struikelpartijen en miskleunen456 - De zeven crises van het kabinet-Schoof452 - Wie is de baas in de coalitie?448 - Premier zonder kompas445 - Chaos en onrecht in het sociale stelsel331 – De Groenen 40 jaar in de Bondsdag: van ‘narrenschip' naar solide regeringspartij278 - Frans Leijnse over de belabberde staat van ons onderwijs en hoe je dit oplost244 - Frans Timmermans over klimaatbeleid, geopolitiek en weerbare democratie195 - PvdA en CDA: ooit dominante machtspartijen, nu grote verliezers. Hoe komt dat? En hoe nu verder?170 - Waarom linkse samenwerking altijd weer mislukt123 – Hoe de PvdA in de greep kwam van het neoliberalisme351 - Politiek als hartstocht: drie jonge bewindslieden uit het kabinet-Den Uyl vijftig jaar later***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:26:01 – Deel 200:55:30 – Deel 301:07:46 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

De NAVO wil nieuwe kruisraketten plaatsen in Europa als antwoord op de nieuwe generatie van zulke middellange-afstandswapens die Vladimir Poetin al heeft neergezet. In Duitsland zijn de 600 Taurus-raketten hot topic in de verkiezingscampagne. In Nederland is het nog stil. Komt er – net als in 1979 - een nieuwe 'Hollanditis', de grootste crisis van Nederland in 75 jaar NAVO? De man die overal bij was, is Boudewijn van Eenennaam. Als jong ambtenaar op Buitenlandse Zaken werd hij de kernwapenspecialist. En als topdiplomaat moest hij er met de Amerikanen in Washington over dealen.Jaap Jansen en PG Kroeger praten met hem naar aanleiding van zijn boek Een Beeld van een Diplomaat.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Atlantische Commissie. En met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***Boudewijn van Eenennaam (1946) begon in 1973 als jong ambtenaar in de jaren van het kabinet-Den Uyl en raakte bij toeval verzeild in de positiebepaling van ons land ten aanzien van de kernwapens in Europa. De discussie daarover barstte echt los toen vlak na het aantreden van premier Dries van Agt president Jimmy Carter een gloednieuwe nucleaire technologie wilde invoeren, het neutronenwapen. Samen met bondskanselier Helmut Schmidt kon de premier deze onberaden eenzijdige zet van de Amerikanen nog tegenhouden. Van Eenennaam raakte hiermee verwikkeld in de worstelingen van het NAVO-bondgenootschap op het allerhoogste niveau.Die werden nog heftiger toen Schmidt met Washington tegenover de Sovjetdreiging met nieuwe SS-20 raketten een ander antwoord overeenkwam. En ook Nederland zou meedoen. Maar de vredesbeweging kwam in opstand, demonstreerde massaal, kreeg links achter zich en slaagde er in ook regeringspartij CDA te verdelen.Premier Ruud Lubbers schoof met al zijn creativiteit de beslissing zover mogelijk vooruit. We horen Van Eenennaam er nóg over morren. De belangrijkste plaatsingsvariant kwam overigens uit zijn koker, benadrukt hij. Lubbers ging er mee aan de haal.Via Van Eenennaams contacten met de belangrijkste mensen onder Ronald Reagan groeide het idee van het ‘dubbelbesluit' en de ‘nuloptie', dat vanaf 1981 de strategische lijn werd. In 1987, toen inmiddels Michail Gorbatsjov in het Kremlin zat, werd dat het begin van het einde van de Koude Oorlog.Over de vredesbeweging is hij nog altijd weinig complimenteus. Hij verwijt ze dat ze 'romantiek' bedreven en angstpolitiek.Hij maakte zes premiers mee, achttien ministers van Defensie en twaalf ministers op Buitenlandse Zaken. Met veel vrolijkheid – en soms wat cynisme – vertelt Van Eenennaam over zijn avonturen met ministers als Max van der Stoel, Henk Vredeling, Hans van Mierlo, Hans van den Broek, Jozias van Aartsen en Jaap de Hoop Scheffer. En over het societyleven van een ambassadeur in Washington DC, waar hij de huidige minister Caspar Veldkamp onder zich had. In zijn laatste functie – permanent vertegenwoordiger van Nederland bij de Verenigde Naties in Genève, tot 2011 – werd hij onverwacht uitgenodigd voor een kopje thee bij Asma al-Assad, de vrouw van de Syrische dictator.De actuele situatie vervult Van Eenennaam met zorgen. Hij vreest dat de Europese Unie onvoldoende opgewassen is tegen Poetin en ook niet goed is voorbereid op de terugkeer van Donald Trump. Terwijl sommige Europese leiders – zoals Manfred Weber, de leider van de Europese christendemocraten, de Poolse premier Donald Tusk en de Franse president Emmanuel Macron al in gesprek zijn over een eigen Europees kernwapen, schudt de oud-diplomaat zijn hoofd. Europa, dat heeft hij in al die jaren wel geleerd, zal nooit echt zonder de beschermende Amerikaanse paraplu kunnen.***Verder lezenBoudewijn van Eenennaam - Een Beeld van een DiplomaatB.J. van Eenennaam - Achtenveertig KruisrakettenPlaatsing van middellange-afstandsraketten, waarvoor in de jaren 80 het Malieveld nog vol liep, is nu weer nodig, zien Ko Colijn en Boudewijn van Eenennaam (NRC, augustus 2024)Nikolaos van Dam - Van Eenennaam: tussen Atlantische trouw en Europese ambities (Clingendael Spectator, boekrecensie, februari 2024)***Verder luisteren461 - Ruud Lubbers zag het een slag anders447 - Als Trump wint staat Europa er alleen voor434 – Vier iconische NAVO-leiders en hun lessen voor Mark Rutte413 - "Eensgezind kunnen we elke tegenstander aan." Oana Lungescu over Poetin, Trump, Rutte en 75 jaar NAVO404 - 75 jaar NAVO: in 1949 veranderde de internationale positie van Nederland voorgoed361 - Vilnius, juli 2023: NAVO-top in het oog van de storm279 - Jaap de Hoop Scheffer over Poetin, Oekraïne, de NAVO en de toekomst van de EU427 - Europa wordt een grootmacht en daar moeten we het over hebben272 - Dankzij Poetin: nu écht intensief debat over de toekomst van Europa256 - Na de inval in Oekraïne: 'Nu serieus werk maken van Europese defensiesamenwerking'351 - Politiek als hartstocht: drie jonge bewindslieden uit het kabinet-Den Uyl vijftig jaar laterBB 161 - Hans van Mierlo, een politieke popster401 - Adieu Dries!BB 164 - Dries van Agt, eigenzinnig politicus, paradijsvogel, wereldburger213 - Van Agt/Den Uyl/Terlouw (1981), de verschrikkelijkste kabinetsformatie ooit443 – Negen premiers en een explosief Oranjehuis***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:30:09 – Deel 201:17:48 – Deel 301:47:15 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Gaandeweg wordt steeds duidelijker hoe Mark Rutte niet alleen zijn hele aftocht als premier en zijn volgende baan bij de NAVO regisseerde, maar ook de hand had in de formatie van het volgende kabinet. ‘Rutte regeert in feite gewoon door,' zegt SYP WYNIA in gesprek met PIM VAN GALEN. Rutte controleert ‘Mark Rutte bereidde zijn nieuw baan voor door Nederland extra miljarden aan Oekraïne-hulp te laten geven, hij liet zijn vierde kabinet vallen toen het hem uitkwam, hij wees Dilan Yesilgöz als zijn opvolger als VVD-leider aan, had via Yesilgöz zeggenschap over het verloop en de tijdlijn van de formatie, was nauw betrokken bij de premierkeuze en kreeg enkele andere vertrouwelingen (Sophie Hermans, David van Weel) als vicepremier en minister in het kabinet.' ‘Als puntje bij paaltje komt verschilt ook het kabinetsbeleid nauwelijks van dat van de Rutte-kabinetten. De linkse oppositie en media noemen het kabinet-Schoof rechts, radicaal-rechts of zelfs extreemrechts, maar waar dat op gebaseerd is, is een raadsel,' zegt Syp Wynia. Sympathie voor Omtzigt weg Ook in dit WWTV-gesprek: hoe slaagde Pieter Omtzigt er toch in om zijn partij in een jaar van 20 naar nauwelijks meer dan 2 zetels te laten zakken? ‘Het is het verlies van sympathie. Wat zijn kracht was werd zijn zwakte. Het sympathiserende publiek ziet Omtzigt en zijn partij nu als een club van zeurende dwarsliggers, die anderen op hoge toon de maat neemt. Helaas doet Omtzigt daar zelf ook aan mee.' Kan Schoof blijven? Wil dat ook zeggen dat het snel afgelopen is met het kabinet-Schoof? Wynia: ‘Dat kan, maar vast staat het allerminst. Kabinetten met nieuwe, onervaren partijen hebben normaliter een kort leven. Maar het linkse kabinet-Den Uyl regeerde in de jaren zeventig net als het kabinet-Schoof ook in een bijzondere constructie met twee onervaren nieuwe partijen (PPR, D66) en zat de rit bijna helemaal uit. De wonderen zijn de wereld nog niet uit, ook al omdat de regerende partijen vooralsnog geen belang hebben bij verkiezingen en de oppositie voordeel kan halen uit het feit dat de coalitie geen meerderheid heeft in de Eerste Kamer.' Deze podcast is ook beschikbaar als video https://www.wyniasweek.nl/video Abonneren De digitale internetkrant Wynia's Week verschijnt op dinsdag, donderdag en zaterdag en is volledig gratis. U kunt zich hier aanmelden https://www.wyniasweek.nl/abonneren/ Doneren Wynia's Week wordt mogelijk gemaakt door de donateurs. Doet u al mee? Doneren kan op verschillende manieren, kijk HIER https://www.wyniasweek.nl/doneren

De turbulentie in de actuele politiek is ongekend. Donald Trumps herverkiezing is één grote wraakoefening. De Duitse coalitie valt in heftige onderlinge verwijten uiteen en verzwakt de EU. En het kabinet-Schoof vertoont steeds meer haarscheurtjes. De 'vier pizzaslices' lijken zelfs niet meer samen in één doos te willen zitten.Alle reden, vinden Jaap Jansen en PG Kroeger, om even adem te halen en van enige afstand te analyseren wat hier gaande is. Want een kabinet waarvan staatssecretaris van Integratie Jurgen Nobel ‘een groot deel van de islamitische jongeren' tot vijand van de samenleving uitroept, heeft alle reden om tot bezinning te komen.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Deze aflevering bevat een advertentie van Lendahand.com. Gebruik de code BETROUWBAREBRONNEN500 tijdens het afrekenen van je eerste investering om de garantie te activeren. De code is geldig tot en met 31 december 2024. Lendahand staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten.Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***In de geschiedenis is de fase van 'de eerste honderd dagen' van een nieuwe regering een iconisch begrip geworden. Maar het is nog geen 100 jaar oud. De oorsprong is een radiopraatje.Op 24 juli 1933 vertelde gloednieuw president Franklin Delano Roosevelt dat hij na een drie maanden lange wervelwind aan wetten, maatregelen en investeringsimpulsen ‘a mental picture' wilde schetsen van zijn strategie daarbij. En zo werd 'The First 100 Days' een van de vele innovaties van politiek en bestuur waar FDR en zijn New Deal hun stempel op drukten. Donald Trump lijkt de start van zijn tweede termijn daar direct aan te ontlenen, heel anders dan in 2016.FDR werd sowieso de gouden standaard van daadkracht, durf, ongeremde energie en politiek machiavellisme van de buitencategorie. Zijn jeugdige opvolger in 1961, John F. Kennedy, was de eerste die ook zo'n 100 dagen-strategie ambieerde. PG vertelt in welk drijfzand en chaos Kennedy terecht kwam. Wellicht een schrale troost voor Dick Schoof.Ook in Duitsland kent de historie zo'n veelbelovend begin van een nieuwe leider. Willy Brandt heette niet voor niets 'de Duitse Kennedy'. Hoe hij zijn regering van jonge doeners na de lange jaren van de stokoude, autoritaire staatsman Konrad Adenauer startte, is politiek zeer leerzaam.In ons land liet Ruud Lubbers zien hoe je dat doet. Hij kon zijn strakke, lange termijn saneringsagenda met panache brengen, niet in het minst doordat de polder eieren voor zijn geld koos met het Akkoord van Wassenaar. PG vertelt hoe op het ministerie van Onderwijs de ambtelijke top niet meteen voor waar wilde aannemen, dat hun minister toch echt geheel in die geest van Lubbers zou gaan regeren.Schoofs eerste 100 dagen waren ongekend turbulent en stuurloos. Maar de premier zelf mag je daar niet als eerste verwijten over maken. Hij is de aanvoerder zoals de fractieleiders – Geert Wilders en Pieter Omtzigt voorop – zich die voorstelden. De anti-Rutte, de non-Lubbers.De fictie van ‘een extraparlementair kabinet' maakte de partijloze premier nog ernstiger geïsoleerd. Zijn kabinet begon met vakantie, Olympische juichmomentjes en een geheel ondoorzichtig proces van het schrijven van een regeerprogramma, dat niet van de vier fracties zou zijn. Precies het omgekeerde van de aanpak van FDR of Lubbers.Verwarrender was daarbij dat het kabinet hoopte te beginnen als een harde correctie van daadkracht op de financiële puinhopen die Mark Rutte, Wopke Hoekstra en Sigrid Kaag zouden hebben achtergelaten. Het tegendeel bleek het geval. De begroting en economische ontwikkeling waren opbeurender dan iedereen voor mogelijk had gehouden. De zon gíng schijnen, maar door Kaag - niet door Wilders of Eelco Heinen.Ondanks alle ketelmuziek bleef het verder angstvallig stil. Het migratiebeleid is na 100 dagen blijven steken bij een bevestiging van de aanpak van VVD-staatssecretaris Eric van der Burg tijdens Rutte IV.NSC-staatssecretaris van Belastingen Folkert Idsinga stapte op. Het Belastingplan 2025 kreeg een meerderheid, maar het kwam zwaar gehavend uit het debat. En nog steeds is niet zeker of – en hoe – de Eerste Kamer het zal accepteren.En intussen vertrok nóg een staatssecretaris, Nora Achahbar van Toeslagen, ook NSC. Het team van deze partij lijkt funest verzwakt, terwijl haar leiding dat al was. En premier Schoof blijkt als partijloze ambtenaar niet over de gave te beschikken om zijn ploeg een gezamenlijk idee, een missie en ambitie te verlenen. Hij is van niemand en is politiek ook niemand.***Verder luisteren456 - De zeven crises van het kabinet-Schoof452 - Wie is de baas in de coalitie?448 - Premier zonder kompas442 - Na de sportzomer van Schoof de hete herfst van Wilders438 –Het nieuwe kabinet als kleuterklas. De koning kun je niet spelen428 – Dick Schoof, de 'premier van buiten', is de ultieme insider423 – Eerst zien, dan geloven – Rekenkamerpresident Pieter Duisenberg over de controle op de rijksuitgavenAfl. 44 – PG over Franklin Delano Roosevelt351 - Politiek als hartstocht: drie jonge bewindslieden uit het kabinet-Den Uyl vijftig jaar later298 - De Cubacrisis, dertien dagen die de wereld schokten. En: de angst voor nucleaire catastrofe nu163 - De ondergang van de Sovjet-Unie: hoe een wereldmacht verdampte451 - 75 jaar Duitse Democratie461 - Ruud Lubbers zag het een slag anders310 – Nu 40 jaar geleden: Lubbers premier en de polder sluit historisch Akkoord van Wassenaar213 - Van Agt/Den Uyl/Terlouw (1981), de verschrikkelijkste kabinetsformatie ooit***Tijdlijn00:00:00 – Deel 1 (kabinet-Schoof)00:19:29 – Deel 2 (historie: de eerste honderd dagen)00:48:08 – Deel 301:04:15 – Deel 401:29:09 – Deel 5 (kabinet-Schoof)01:54:12 – EindeZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Afgelopen week verscheen de monumentale biografie van Ruud Lubbers, ‘een politicus van de buitencategorie', volgens zijn raadsadviseur tijdens het premierschap, Hans Borstlap. Jaap Jansen en PG Kroeger praten met hem en de twee auteurs, Johan van Merriënboer en Lennart Steenbergen van het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis van de Radboud Universiteit Nijmegen.***Deze aflevering is opgenomen voor publiek tijdens de Dag van de christendemocratie van het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA in de Buitensociëteit in Zwolle. De show is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Uitgeverij Boom stelt speciaal voor vrienden van de show vier exemplaren beschikbaar van de kloeke biografie. Daarover lees je als vriend meer informatie op de site.Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***'Ruud Lubbers. Een slag anders' brengt een man tot leven van vele facetten, 'dimensies' om een typisch Lubberiaans woord te hanteren; bijzondere eigenschappen, eigenaardigheden, bijna geniale kwaliteiten en kwetsbaarheden. In het gesprek duiken we met de auteurs in de verassingen die hun boek brengt en vele aspecten van Lubbers' leven, functioneren, prestaties en ideeën.Zo bleek de oliecrisis bij de start van het kabinet-Den Uyl het ideale moment om zijn vernuft, vindingrijkheid, politieke handigheid én kwaliteiten als crisismanager te doen ontdekken. In één klap was de jonge minister van Economische Zaken een begrip, een bekende Nederlander, ook internationaal.Lubbers kwam uit een ongebruikelijk milieu. Dat van de aristocratie van Rotterdamse ondernemers, maar dan wel uit de kleine rooms-katholieke minderheid in dat dominant liberale wereldje. Die aparte achtergrond is hem altijd blijven kenmerken. Hij was een diepgelovig mens én ruimdenkend; altijd nieuwsgierig naar ideeën, overtuigingen en denkwerelden van anderen.Duidelijk wordt dat juist een man als Lubbers paste bij de culturele en politieke veranderingen van de jaren '70. Politieke vernieuwing, de opmars van jongeren, doeners die geen 'excellentie' meer waren, maar een trui droegen en opeens een voornaam bleken te hebben. Lubbers leerde genieten van politieke en intellectuele strijd, leerde politiek nuttige zelfbeheersing, schitteren in Kamerdebatten en aandacht en succes bij de media.Door onverwachte gebeurtenissen werd hij de fractieleider van het CDA en vervolgens minister-president. De auteurs komen met vele boeiende inzichten. En PG, destijds werkzaam voor Lubbers, vertelt persoonlijke belevenissen.Duidelijk is dat Lubbers het moderne premierschap heeft vormgegeven: een ‘global player' in het Torentje. Zijn faam in Europa en wereldwijd was al snel gevestigd, mede door de Koude Oorlog en kruisrakettenkwestie. Margaret Thatcher, George H. W. Bush, Rajiv Gandhi - en wat mopperend - zelfs François Mitterrand hadden hem hoog zitten.Cruciaal voor zijn succes was de wederzijdse inspiratie en kritische sturing van het 'gouden duo' Lubbers en Jan de Koning. Daarbij was opvallend dat Lubbers een 'low profile' hield; hij was geen man van opsmuk en jolige media. Hij was een zich met alles bemoeiende premier, maar nooit een zonnekoning. Hij dacht mee, agendeerde en bespeelde Den Haag als geen ander. Borstlap noemt het vertrek van De Koning na twee kabinetten ‘een ramp'. Zowel voor Lubbers zelf, als voor het land, want ‘zijn derde kabinet was zwak, de spirit was eruit'.Die heel zijn leven kenmerkende nieuwsgierigheid naar nieuwe dingen en boeiende mensen bleek ook uit Lubbers' ontdekking van het milieuvraagstuk - al in zijn Rotterdamse bedrijfsleven-jaren - en hoe dit na zijn premierschap zich verdiepte in aandacht voor het klimaatvraagstuk. Met zijn pleidooi met Gorbatsjov voor het 'Earth Charter' zette hij wereldwijd een agenda van allure. Zo raakte hij bevriend met de lievelingsdochter van Thomas Mann, 'Medi', onthult PG.Het leven van Ruud Lubbers was niet zonder tragiek. Al voor hij premier werd kreeg hij een nauwe en warme band met koningin Beatrix en haar gezin. Die verdiepten zich toen prins Claus lang en ernstig ziek werd. Lubbers bekommerde zich zeer om hen, zijn vrouw Ria ‘kreeg een punthoofd' van het staatshoofd als nogal hulpeloze moeder. Dankbaarheid van het Oranjehuis hoefde Lubbers in zijn laatste jaren niet meer te verwachten. Beatrix sneed meedogenloos de banden door na enkele door Lubbers goedbedoelde anekdotes uit de privésfeer in Nieuwsuur.Ook dat was weer 'een slag anders' dan je zou verwachten. Geen wonder dat over dit boek en de mens Lubbers nog lang niet alles gezegd is. Zelfs niet in Betrouwbare Bronnen.***Verder lezenDe monumentale biografie***Verder kijkenRemmers ontmoet Ruud Lubbers, fractievoorzitter van het CDA (Veronica, 1979)Hoge Bomen: Ruud Lubbers (AVRO, 2003)Andere Tijden special: Het geheim van Ruud Lubbers (NTR-VPRO, 2013)***Verder luisteren naarDe mens Lubbers in 127 - De geheime politieke memoires van Ruud LubbersZijn geschiedenis en zijn tijdgenoten351 - Politiek als hartstocht: drie jonge bewindslieden uit het kabinet-Den Uyl vijftig jaar laterBB 161 - Hans van Mierlo, een politieke popsterBB 164 - Dries van Agt, eigenzinnig politicus, paradijsvogel, wereldburger213 - Van Agt/Den Uyl/Terlouw (1981), de verschrikkelijkste kabinetsformatie ooit310 – Nu 40 jaar geleden: Lubbers premier en de polder sluit historisch Akkoord van Wassenaar385 - Jan de Koning en het verschil tussen een greppel en de laatste gracht15 - George Bush Ruud Lubbers op de vingers tikteBB 119 - Elke machtsoverdracht in het CDA is een drama87 - Het tragische laatste jaar van kabinetten38 - Elco Brinkman: 'Het incident regeert'64 - Wim Kok, een leven op eigen kracht - gesprek met biograaf Marnix Krop153 - Het CDA en de tand des tijds401 - Adieu Dries!79 - 'Nederland is nog steeds ziek': Hans Borstlap over zijn ingrijpende plannen voor de arbeidsmarkt***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:35:52 – Deel 201:02:41 – Deel 302:05:33 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Je kunt natuurlijk alles een 'crisis' noemen. Maar de wooncrisis is er een die bijna iedereen aan den lijve ondervindt. Wie kent er niet een jongere, een oudere vrouw, een gezin of een collega die wanhopig op zoek is naar een passend huis of appartement?Daarover kwam de Vereniging Eigen Huis bijeen in Amare in Den Haag. Het 50-jarig jubileum werd een moment van feest én alarmbel. Jaap Jansen en PG Kroeger waren er live bij en spraken over knelpunten en oplossingen met deskundigen en verantwoordelijken. PG: "In minister Mona Keijzer van Volkshuisvesting en ruimtelijke Ordening moet een beetje meer ome Joop; wat meer Den Uyl."***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Vereniging Eigen Huis en met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show! Als vriend maak je kans op een van de tien beschikbaar gestelde boeken over 50 jaar VEH.Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***In het eerste deel van deze aflevering praten we met Cindy Kremer, algemeen directeur van de Vereniging Eigen Huis en met hoogleraar Peter Boelhouwer van de TU Delft hoe de nieuwe woningnood opgelost kan worden. Ze onttoveren veel legendes. Zo doet Nederland het zo slecht nog niet met de bouw van woningen. De durf om Vinex-wijken te bouwen leidde tot veel woongeluk. Maar juist nu stokt het groeitempo.Duidelijk wordt - ook vanuit de historie van 50 jaar geleden! - dat de vaak ongeziene factor van 'grond' en 'grondbeleid' voor de oplossing van de wooncrisis cruciaal is. Grond is er genoeg in ons land, maar het beheer en de prijs ervan hebben forse consequenties voor de aanpak van de wooncrisis.Zoals Cindy Kremer zegt, bijna elke 'crisis' slaat uiteindelijk neer bij de volkshuisvesting: stikstof, personeelstekorten, waterkwaliteit, sociale woningvoorraad, doorstroming, vergrijzing en migratie. Het is dan ook veel te simpel om alleen het mantra 'bouwen, bouwen, bouwen' als oplossing te presenteren, zegt Peter Boelhouwer. Een steviger regie van 'Den Haag' is onvermijdelijk.Hoe verknoopt de problemen vaak zijn, vertellen Carla Muters en Jelle Beemsterboer. Muters is voorzitter van de Nationale Hypotheek Garantie, een organisatie in het hart van de problematiek en de oplossingen. Het is een sociaal vangnet voor eigenaren met problemen en zorgt ervoor dat zij in crisistijd kunnen terugvallen op gerichte financiële ondersteuning. In de kredietcrisis redde dat vele duizenden gezinnen, waarbij de NHG tot het gaatje ging: het beschikbare vermogen raakte bijna op.De NHG is een typisch Nederlands instrument waarin de grondwettelijke zorgplicht van de overheid voor 'een dak boven het hoofd' concreet gerealiseerd wordt. Zo helpt de NHG ook bij het ondersteunen van verduurzaming.Het concreet vinden van locaties en het realiseren van woningbouw is het werk van de Noord-Hollandse gedeputeerde Jelle Beemsterboer (BBB). Juist deze provincie kent omvangrijke metropoolregio's en uitgestrekt landelijk gebied. Alles komt hier samen. Hij wordt er dan ook mee geconfronteerd dat al te simplistische gedachten over boeren, landschap, steden en natuur meer blokkeren dan helpen.Zo zijn er in Noord-Holland plannen voor wel 191.000 nieuwe woningen tot 2030. Maar papieren afspraken zijn nog geen concrete huizen. Met 'versnellingstafels' moet hij al polderend voortgang zien te boeken.Met het schrappen van OV-projecten als een verlengde Noord-Zuid Lijn bij Amsterdam of het schrappen van het Nationaal Programma Landelijk Gebied brengt het kabinet-Schoof oplossingen niet dichterbij. De aangekondigde woningbouwtop met alle betrokken partijen kan dan ook wel eens een boeiende confrontatie van ambities en realiteitszin opleveren.***Verder luisteren422 - Een eigen huis, een plek onder de zon - woningnood toen en nu448 - Premier zonder kompas426 - Een doodgewoon meerderheidskabinet met een allesbepalende financiële plaat425 - Een oprecht akkoord415 – Klimaatbeleid: de inhaalslag van Nederland in Europa389 - De lange en hobbelige weg naar een klimaatneutraal Nederland379 - Migratie: het werkelijke verhaal351 - Politiek als hartstocht: drie jonge bewindslieden uit het kabinet-Den Uyl vijftig jaar later338 - Hoe de stikstofcrisis de energietransitie vertraagt. En: wat intussen wél met sprongen vooruitgaat332 - De lange kleurrijke traditie van 'Boerenpartijen'***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:45:07 – Deel 201:03:10 – Deel 301:27:00 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Jan Pronk was minister in vier kabinetten, maakte premier Den Uyl en premier Kok jarenlang van dichtbij mee. Hoe kijkt hij terug zijn loopbaan en waarom keerde hij de PvdA in de 2013 de rug toe om vervolgens onlangs te besluiten toch weer lid te worden? Is Frans Timmermans de gedroomde leider van de nieuwe linkse beweging of moet eigenlijk iemand anders dat gaan doen? Jan Pronk heeft daar duidelijke opvattingen over, net als over de internationale ontwikkelingen rond de oorlogen in Oekraïne en in Gaza. De internationale gemeenschap doet te weinig. Wat moet er veranderen en waar heeft hij het zelf laten liggen? Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

12.000 euro per seconde. De rijksoverheid gaf in 2023 € 421 miljard uit aan publieke taken, wettelijke verplichtingen en ondersteuning van burgers en organisaties. Sinds 1814 - en eigenlijk al sinds de Bourgondiërs in de 15e eeuw - controleert de Algemene Rekenkamer hoe dat gebeurt en of dat naar behoren gebeurt.Vandaag, 15 mei 2024, is het voor de vijfentwintigste keer Verantwoordingsdag – de derde dinsdag in mei, het jaarlijkse moment waarop dit Hoge College van Staat zijn analyses en oordelen bekendmaakt. Jaap Jansen en PG Kroeger praten erover met de nieuwe president van de Rekenkamer: Pieter Duisenberg.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Op 16 mei leidt Jaap in Nieuwspoort een debat over internationale handel met lijsttrekkers en kandidaten voor het Europees Parlement - kom ook!Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***Pieter Duisenberg noemt voor zichzelf de grootste verrassing de zeer hoge graad van rechtmatigheid van de rijksuitgaven. Na jaren van soms bitse oordelen stelt hij nu vast dat ruim 99 procent daarvan correct is gedaan en verantwoord. Grote ministeries als Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Volksgezondheid, Welzijn en Sport hebben hun financiële beheer duidelijk beter op orde.De Rekenkamerpresident benadrukt dat dit jaar uitvoerig is gekeken naar de bijzondere en heel grote uitgaven die de kabinetten Rutte III en Rutte IV hebben gedaan vanwege een ongekende opeenvolging van crises: de pandemie, oorlog in Europa, de energiecrisis, de aanpak van het toeslagenschandaal en de compensatie in Groningen. Deze kabinetten werden hierdoor ‘de meest expansieve in de uitgaven in vijftig jaar, sinds het kabinet-Den Uyl'.Opmerkelijk is dat juist bij grote crisisoperaties de Rekenkamer nogal complimenteus is voor daadkracht en focus van de betrokken ministers. Zeker als je nagaat dat de Rekenkamer opnieuw kritisch is over wat er gebeurt in de reguliere financiële gang van zaken op ministeries.Sommige problemen blijken hardnekkig. Duisenberg gispt bijvoorbeeld hoe Infrastructuur & Waterstaat geen greep heeft op de planning van uitgaven voor wegen en reparaties, terwijl dat bij het spoor wel degelijk lukt.Diep bezorgd is hij over Defensie. Juist in tijden van noodzakelijke grote investeringen blijkt daar zelfs aan de basis het beheer van uitgaven en materieel niet op orde. Zelfs de letterlijke bescherming van wapens, data en infrastructuur is onder de maat. Dit maakt ons land uiterst kwetsbaar.Kwetsbaar is ook de uitvoering van beleid. Het tekort aan personeel is nijpend waardoor dure inhuur van buiten in de papieren loopt. De Belastingdienst wekt daarbij de meeste zorgen. Door gebrek aan menskracht blijft veel geld op de plank liggen.Dit zijn aspecten waarop het parlement zich volop moet richten. Duisenberg formuleert indringend wat hij verwacht van de Tweede Kamer. De Rekenkamer wil het parlement en de nieuwe ministers en staatssecretarissen helpen hun financiële taken beter te vervullen.Belangrijk is ook dat Kamer en Rekenkamer de cyclus van begroten en verantwoorden beter organiseren. Juist ook om te voldoen aan de kwaliteitseisen die daaraan internationaal en Europees gesteld worden. Duisenberg wil daarom Verantwoordingsdag vervroegen naar eerder in het jaar om tijdig en gedegen lessen te kunnen trekken voor de daarop dan volgende Voorjaarsnota en voor ‘het Europees Semester' en Prinsjesdag. De Kamer moet haar budgetrecht strategischer en toekomstgerichter invullen, is zijn parool.Nieuw is het initiatief om burgers zélf te betrekken bij Verantwoordingsdag. Het is immers veel méér dan een Haags onderonsje. Het gaat erom hoe ons belastinggeld wordt besteed. Daarom nodigt Duisenberg een groep mensen uit de achterban van de Bond voor Belastingbetalers uit voor een inhoudelijk gesprek. En hij lanceert een burger-app.***Verder lezenStaat van de rijksverantwoording 2023. Groot denken, realistisch doen (15 mei 2024)***Verder luisteren382 - 250 jaar Verenigde Staten: de Boston Tea Party en de rechtsbescherming van belastingbetalers in Nederland291 – De dubbele jaren van staatssecretaris Marnix van Rij275 - Nina Olson: Waarom Nederland net als de VS een Taxpayer Advocate moet krijgen268 - En hoe moet het dan met Prinsjesdag? Het radicale plan van Sigrid Kaag247 - Belastingheffing in box 3: hoe de Hoge Raad de wetgever op de vingers tikt en opzadelt met een hels karwei241 – Investeringskabinet Rutte IV: een breuk met de begrotingstraditie226 - In het oog van de orkaan: Roel in 't Veld over wat er mis is met politiek en bestuur222 - Na de kindertoeslagaffaire. Hoe Nederland rechtsstaat en democratie kan verbeteren. Gesprek met Richard Barrett van de Venetië Commissie210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde147 – De kindertoeslagaffaire: het ging al mis bij de wetgeving120 - Roel Bekker: Waarom bij de overheid dingen zo vaak fout gaan112 - Snels en Sneller: Tweede Kamer moet uitgaven strenger controleren104 - Nederland belasting doorsluisland68 – De kindertoeslagaffaire: hoe de Belastingdienst willens en wetens duizenden ouders dupeerde – met Pieter Klein en Jan Klijnnijenhuis17 - Hoe Rekenkamerpresident Arno Visser de overheid controleert***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:16:00 – Deel 200:45:13 – Deel 301:18:09 – EindeZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

In de verkiezingscampagne voor de Tweede Kamer was het een centraal thema. Woningnood, bestaanszekerheid, de vastgelopen huizenmarkt, geen plek, te weinig bouwambities. De discussies over 'de woningmarkt' zijn opnieuw fel. Ineens werd 'volkshuisvesting' een actueel in plaats van belegen begrip. Een oud verhaal is weer helemaal nieuw.Jaap Jansen en PG Kroeger zien politieke, sociale en culturele overeenkomsten tussen de naoorlogse wederopbouwjaren met hun noden en ambities en die van nu.Dit jaar viert een sleutelspeler in die ontwikkeling haar vijftigjarig jubileum: de Vereniging Eigen Huis. Met oprichter Henny van Herwijnen en algemeen directeur Cindy Kremer duiken ze in de uitdagingen van toen en de opmerkelijke actualiteit van de problemen nu.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Vereniging Eigen Huis en met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Op 16 mei leidt Jaap in Nieuwspoort een debat over internationale handel met lijsttrekkers en kandidaten voor het Europees Parlement - kom ook!Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***1945. Het gehavende Nederland was bevrijd, maar de woningnood was al voor de oorlog nijpend. Gebrek aan publieke investeringsruimte, een koloniale oorlog en vanaf 1946 de babyboom verergerden de ellende alleen maar. Na 1950 begon dankzij de Marshallhulp en inspiratie uit Amerika, Duitsland en zelfs van Stalins bewind een inhaalrace. In 1962 opende koningin Juliana in Zwolle de miljoenste nieuwbouwwoning.Toen de woningnood gelenigd leek kwam een fase van meer experimenten, individualisering en nieuwe doelgroepen. In 1974 werd de Vereniging Eigen Huis opgericht. Politieke beginselen als 'bezitsvorming', 'eigen verantwoordelijkheid' en 'zelfstandig leven' kwamen bijeen in het bevorderen van het eigen woningbezit met huiseigenaren als onafhankelijke burgers. Henny van Herwijnen vertelt kleurrijk over zijn experimenteerlust met bewindslieden (Jan Schaefer!), moderne media (spotjes bij de TROS!) en dienstverlening. De vereniging groeide van 5.000 leden in het eerste jaar naar 800.000 nu.In de paarse jaren kwam een thatcheriaans beleid in de mode. Liberalisering was het parool. Ook van de woningmarkt. Maar bestond die markt wel? Van Herwijnen kruiste hierover de degens met Johan Remkes, staatssecretaris in Paars II.Het debat laait nu weer op. Directeur Cindy Kremer benadrukt dat woningnood bestrijden veel meer is dan 'capaciteit bouwen' Het vereist een grondige visie op de samenleving met toekomstperspectief. Zoals in de wederopbouwjaren.De complexiteit van de uitdagingen is nu overigens wel groter. Starters eisen een plek en ook de vergrijzing moet goed worden opgevangen. Bovendien vergen het klimaatprobleem en de verduurzaming heel nieuwe oplossingen, zoals de Vereniging Eigen Huis liet zien met het openbreken van de energiemarkt.Volgens Cindy Kremer en Henny van Herwijnen moet een nieuw kabinet allereerst een breed gedragen perspectief schetsen voor ons land in de komende decennia. Met voor iedereen die dat wil een eigen huis, een plek onder de zon.***Verder lezenWebsite Vereniging Eigen HuisCanon van de volkshuisvesting***Verder luisteren415 – Klimaatbeleid: de inhaalslag van Nederland in Europa389 - De lange en hobbelige weg naar een klimaatneutraal Nederland338 - Hoe de stikstofcrisis de energietransitie vertraagt. En: wat intussen wél met sprongen vooruitgaat43 - Liberaal denker Witteveen273 - Opnieuw actueel: 75 jaar Marshall Plan351 - Politiek als hartstocht: drie jonge bewindslieden uit het kabinet-Den Uyl vijftig jaar later325 - De mythe van Joop den Uyl; het spookbeeld van Mark Rutte123 – Hoe de PvdA in de greep kwam van het neoliberalisme64 - Wim Kok, een leven op eigen kracht - gesprek met biograaf Marnix Krop120 - Roel Bekker: Waarom bij de overheid dingen zo vaak fout gaan97 - Bijzondere ministersposten in bijzondere tijden74 - Nooit Gebouwd Den Haag44 - President Franklin Delano Roosevelt385 - Jan de Koning en het verschil tussen een greppel en de laatste gracht***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:45:33 – Deel 201:13:27 – Deel 301:32:11 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Dit is de gehele uitzending van dr Kelder en Co met een politiek belletje met Tweede Kamerlid Ruben Brekelmans (VVD) over raketten naar Oekraïne en prof. dr. Jan Rotmans is te gast over ons grondstoffentekort. Voorts heeft onze jonge dr. Willem Ouwehand onderzoek gedaan naar Joop den Uyl en tot slot is prof. dr. mr. Anniek de Ruijter over het recht op gezondheid. 

Informateur Kim Putters legde deze week de mogelijkheid van een programkabinet op tafel. Wat kunnen wij in dat opzicht leren van bestuurlijke experimenten uit het verleden, bijvoorbeeld van het kabinet-Den Uyl? We praten erover met Martin van Rooijen, staatssecretaris in dat kabinet, en met Lamyae Aharouay, politiek verslaggever van NRC.Informateur Kim Putters legde deze week de mogelijkheid van een programkabinet op tafel. Wat kunnen wij in dat opzicht leren van bestuurlijke experimenten uit het verleden, bijvoorbeeld van het kabinet-Den Uyl? We praten erover met Martin van Rooijen, staatssecretaris in dat kabinet, en met Lamyae Aharouay, politiek verslaggever van NRC. Presentatie: Maaike Schoon Wil je meer weten over de gasten in Buitenhof? Op onze website vind je meer informatie. Daar kan je deze aflevering ook terugkijken en je vindt er natuurlijk nog veel meer gesprekken: bit.ly/buitenhof-17-maart-24

Informateur Kim Putters legde deze week de mogelijkheid van een programkabinet op tafel. Wat kunnen wij in dat opzicht leren van bestuurlijke experimenten uit het verleden, bijvoorbeeld van het kabinet-Den Uyl? We praten erover met Martin van Rooijen, staatssecretaris in dat kabinet, en met Lamyae Aharouay, politiek verslaggever van NRC.Informateur Kim Putters legde deze week de mogelijkheid van een programkabinet op tafel. Wat kunnen wij in dat opzicht leren van bestuurlijke experimenten uit het verleden, bijvoorbeeld van het kabinet-Den Uyl? We praten erover met Martin van Rooijen, staatssecretaris in dat kabinet, en met Lamyae Aharouay, politiek verslaggever van NRC. Presentatie: Maaike Schoon Wil je meer weten over de gasten in Buitenhof? Op onze website vind je meer informatie. Daar kan je deze aflevering ook terugkijken en je vindt er natuurlijk nog veel meer gesprekken: bit.ly/buitenhof-17-maart-24

Op 5 februari 2024 stierf oud-premier Dries van Agt. Hand in hand met zijn onafscheidelijke Eugenie, beiden 93 jaar oud geworden. Zijn lange, kleurrijke leven en een opmerkelijke politieke loopbaan in ons land, Europa en wereldwijd zijn reden genoeg voor Jaap Jansen en PG Kroeger om bij dit moment respectvol stil te staan. Maar er is meer. In 2008 sprak Jaap een uur lang met Van Agt op de inmiddels bijna vergeten tv-zender Het Gesprek. Ongekend openhartig, soms fel, soms olijk, vaak wijs maar nooit saai of met meel in de mond vertelde hij over hoogte- en dieptepunten in dat lange leven. Over zijn eerste blunder en politieke moed. En natuurlijk ook over Eugenie: "In alle opzichten mijn meerdere." ***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij nemen contact met u opOp sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***Jaap en PG luisteren met jou naar dit adembenemende gesprek, waarin bijna een eeuw van historie, cultuur, samenleving en veranderingen in ons land voorbijkomen. Met koetsjes voor de preses van de studenten en Dries als ‘de eerste feminist'. Veel tijdgenoten van Van Agt komen langs, niet allemaal even vleiend geportretteerd. En tussendoor leren we Van Agt met zijn ongebruikelijke, verrassende, complexe, poëtische en zo nodig spijkerharde kenmerken heel goed kennen. ‘Carnavalesk en speels', met een ‘neurotisch perfectionisme' begiftigd en politiek voor zijn CDA ‘een restkeuze' als eerste aanvoerder. Dries van Agt vertelt verrassend intiem over zijn jeugd, zijn koppige drift, de zwaarmoedigheid en erger van zijn moeder en de onbekommerde levensvreugde van zijn vader. En dat hij wellicht toch veel van zijn moeder in zichzelf herkent. Zijn neiging tot literair perfectionisme en kleurrijke taal hoort daarbij. Beide dwongen hem zijn emoties ‘een breidel' op te leggen en in precisie zowel te verhullen als hen schwung en magie mee te geven.PG noteert tussendoor hoe die breidel werkte. Zij was trouwens behulpzaam bij Van Agts doordachte pose als de zwierige, niet al te ijverige, laat staan fanatieke zuiderling.Uit andere en opvallende bronnen laat hij zien dat Van Agt bij al die schijnbare onbekommerdheid een politicus van krachtige focus, wilskracht, onderhandelingstalenten en wereldwijd zelfs hooggeachte kwaliteiten was. Een gesprek met Bill Clinton, Jacques Delors en Helmut Kohl in Berlijn liet dat ineens glashelder zien. Evenals zijn terloopse opmerking dat hij - hoogbejaard - nog gefietst had naar Kyiv. Het gesprek laat ook heel helder horen dat enkele van zijn tijdgenoten in de politiek een onuitwisbare rol speelden. De namen en de unieke persoonlijkheden van Ruud Lubbers en Joop den Uyl springen er in zijn dialoog met Jaap uit, met een allesbehalve kritiekloze bewondering voor hun klasse. Uitzonderlijk in dit gesprek is Van Agts openhartigheid over de Oranjes. De toestanden in en rond het Lockheed-schandaal en de dreigementen van Beatrix daarbij komen aan de orde. Niet minder de grote moeite die Juliana met haar CDA-premier bleek te hebben. In de huidige kabinetsformatie, het polarisatieklimaat van nu en zelfs bij benoemingen in de top van de EU of de NAVO herkennen we plotsklaps dingen waar Dries van Agt op geheel eigen wijze allesbehalve discreet over vertelt. Sapristi, amice!***Verder lezenVan Agt. Tour de force. Biografie door Peter Bootsma, Peter van Griensven, Johan van Merriënboer PG Kroeger - Stoutmoedig en standvastig. In memoriam Dries van Agt***Verder luisteren164 - Dries van Agt 90 - Eigenzinnig politicus, paradijsvogel, wereldburger (2 uur over Van Agt)119 - Elke machtsoverdracht in het CDA is een drama153 - Het CDA en de tand des tijds213 - Van Agt/Den Uyl/Terlouw (1981), de verschrikkelijkste kabinetsformatie ooit127 - De geheime politieke memoires van Ruud Lubbers351 - Politiek als hartstocht: drie jonge bewindslieden uit het kabinet-Den Uyl vijftig jaar later124 - 95 jaar Jacques Delors***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:24:29 – Deel 200:39:07 – Deel 301:17:46 – EindeZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Ook deze kabinetsformatie blinkt niet uit in duidelijkheid en daadkracht. En dat terwijl de uitslag volgens velen zo glashelder leek en wees op een geheel nieuwe wind die zou gaan waaien. Jaap Jansen en PG Kroeger duiken in de patronen en factoren die in ons coalitieland het formeren van kabinetten moeizaam en risicovol maken.***Deze podcast is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Deze aflevering bevat een advertentie van voor Eneco. Ga naar eneco.nl/test om te zien of Eneco Dynamisch bij jou past.Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij nemen contact met u opOp sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***Complicerende Factor nummer 1 is de uitslag van de Tweede-Kamerverkiezingen. Als daarbij één partij een zó klinkende overwinning boekt, dat iedereen ervan schrikt, dan gaan de hakken in het zand bij alle anderen. Verkenning en onderhandelingen zitten dan vol beduchtheid voor overmoed, dominant gedrag en niet-onderhandelbare eisen vooraf. De formatie 2023-2024 is hiervan niet gevrijwaard.In de politieke historie is de formatie van 'het tweede kabinet Den Uyl' in 1977 hiervan een schoolvoorbeeld, terwijl een veel prudentere aanpak bij de formatie in 1986 voor Lubbers II dat soort vertragende en risicovolle perikelen leek te kunnen omzeilen.Complicerende Factor nummer 2 is nog een ander type verkiezingsuitslag. Want hoe moet het als twéé partijen fors winnen en beide in een coalitie hun triomf verzilverd willen zien? Ook dat is nu een zichtbare complicatie met de winning mood bij zowel NSC als PVV. Dit type risico leidt vaak tot de eis van heel precieze, achterdochtig vastgelegde afspraken.Voorbeeld hiervan is de formatie van Paars II in 1998. PvdA en VVD wonnen beiden fors en wilden allebei beloond worden. De samenwerking werd er heel stroperig door, met een regeerakkoord als ‘gestold wantrouwen'. Het nieuwe kabinet werd allesbehalve een succes.Complicerende factor nummer 3 is de noodzaak om bij grote financiële problemen op één lijn te komen, terwijl de plannen van partijen elkaar daar juist erg tegenspreken. Dit leidt vaak tot vertraging, gedetailleerd rekenwerk, pijnlijke uitruileffecten en wantrouwen. De actuele formatie is hier extra beladen omdat drie van de vier partijen geen gedegen en doorgerekend program hebben en al uit het eerste gesprek daarover allerlei gedoe naar buiten lekte; vooral over BBB.Schoolvoorbeelden van deze factor zijn de formaties Van Agt II in 1981 én Balkenende I in 2002. Dat eerste kabinet viel zelfs al bij aantreden over de concrete uitleg van de financiële ingrepen in de concept-regeringsverklaring! Onder Balkenende bleek de formatie nooit echt afgerond te zijn doordat binnen de LPF het gedoe rond de begroting nooit ophield tot de zaak klapte.Complicerende factor nummer 4 is de noodzaak om bij grote, principiële thema's op één lijn te komen, terwijl de plannen van partijen juist daar elkaar erg tegenspreken. Ook daar kunnen gebrek aan empathie en groeiend wantrouwen tot grote vertraging en complexe situaties leiden. In de actuele formatie concentreert zich dit vanaf dag één rond de principiële problematiek van grondrechten, rechtsstatelijkheid en het respect daarvoor.Voorbeeld hierbij is hoe zowel bij de vorming van Rutte III (2017) als Rutte IV (2021) de principiële verschillen tussen ChristenUnie en D66 de besprekingen ernstig bemoeilijkten en men op zoek moest naar allerlei ingewikkelde uitstelmanoeuvres.Complicerende Factor 5 is het bestaan en voortzeuren van oud zeer en diepe argwaan uit soms vele jaren tussen partijen. Slaagt een informateur er niet in iets van een gunfactor of vertrouwen te doen groeien, dan ondermijnt zoiets heel de formatie. Actueel zien we hoe de PVV op haar meest pregnante thema - asiel en migratie - de tweede coalitiepartij, de VVD, door de spreidingswet volstrekt niet vertrouwt en anderen de PVV niet inzak Europa en internationaal beleid.Schoolvoorbeelden hiervan zijn uiteraard de epische formatie Van Agt II in 1981 en ook de ernstige vertrouwenscrisis tijdens de allereerste verkenningsfase van Rutte IV in 2021. Deze bleven het hele bestaan van die twee kabinetten funest domineren.Dramatisch is de formatie van 1963 waarin nota bene de vicepresident van de Raad van State en koningin Juliana samenspanden tegen de nieuwe KVP-leider Wimme de Kort. Diens ondergang zette een proces van intern gedoe in gang dat twee kabinetten op rij snel deed sneuvelen en die partij fataal zou raken. En leidde tot de komst van D66!Complicerende Factor nummer 6 is de rol die partijen moeten spelen zonder enige traditie in bestuur en coalitievorming. De formatie is dan vaak voor de andere partijen een soort gedragstest waarin men heel omzichtig te werk moet gaan. De actuele formatie is hier natuurlijk exceptioneel omdat drie van de vier onderhandelende partijen 'novieten' zijn evenals de informateur in zijn rol. De enige ervaren partij is de zware verliezer van de verkiezingen.Voorbeelden hiervan zijn Balkenende I met de LPF als 'noviet' en Rutte I, waarin de PVV als gedoogpartner meedeed. Beide kabinetten sneuvelden roemloos na korte tijd.In de actuele situatie moet ook nog meegewogen worden dat drie van de vier potentiële partners nauwelijks in staat lijken een keur van gedegen bewindslieden te selecteren en het feit dat de enige partij met regeerervaring liever slechts zou gedogen. Tevens zal na de doorgewinterde Mark Rutte nu een premier aantreden óf zonder enige bestuurlijke ervaring die Europees en internationaal grote vragen oproept (Wilders!) óf iemand van buiten de vier partijen die bij die partners geen langdurige loyaliteit heeft opgebouwd (Plasterk!).Zes factoren kortom die een vlotte afronding van de besprekingen onwaarschijnlijk en vooral ook onverstandig zouden maken.***Verder lezenJoop van den Berg - Kabinetsformatie 2024: Graag zorgvuldig, maar zonder spijkers op laag water***Verder luisteren393 - Op naar een extraparlementair kabinet!390 - Kabinetsformatie 2023: Het ethos van de haai388 - Kabinetsformatie 2023: de lucht is geklaard, vier partijen kunnen met elkaar verder386 – Ronald Plasterk, een verkenner met passie384 - De overrompelende overwinning van Geert Wilders. Opnieuw slaat Nederland een onbekende weg in385 - Jan de Koning en het verschil tussen een greppel en de laatste gracht179 - Kabinetsformatie 2021: Verkenners die schielijk van het toneel verdwenen, een politieke sluipmoord en de 'gouden standaard' van wijs en effectief formeren213 - Van Agt/Den Uyl/Terlouw (1981), de verschrikkelijkste kabinetsformatie ooit351 - Politiek als hartstocht: drie jonge bewindslieden uit het kabinet-Den Uyl vijftig jaar later***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:32:52 – Deel 201:01:07 – Deel 301:37:58 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

De verkiezingsuitslag op 22 november 2023 was duidelijk. Maar bijna twee maanden later is er van die duidelijkheid nog weinig concreets te merken. Op één ding na: er komt hoogstwaarschijnlijk geen gewoon parlementair meerderheidskabinet dat 'gewoon' regeren gaat. Jaap Jansen en PG Kroeger vertellen waarop je in de kabinetsformatie moet letten om die duidelijkheid wél te krijgen.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij nemen contact opOp sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***De verwarring tot nu toe is vooral te danken aan het feit dat PVV, VVD, NSC en BBB vooropzetten wat zij niét willen. Wat dan wél - dat blijft mistig. Zo wil de VVD voluit meeonderhandelen, maar straks geen liberalen in de ministerraad zien aantreden. De PVV is simpelweg niet in staat eigen bewindslieden af te vaardigen bij gebrek aan partijleden. NSC benadrukt een extraparlementair kabinet noodzakelijk te vinden voor een nieuwe bestuurscultuur. Maar het maakt niet concreet wat zo'n kabinet eigenlijk zou zijn, het staat zelfs niet als wens of eis in het verkiezingsprogramma van de nieuwe partij.Niettemin maken Jaap en PG helder dat zo'n ongedefinieerde constructie met een algemeen 'regieakkoord' (ideetje van BBB) voor elk van de vier partijen het meest aanlokkelijk is. Je kunt er elk moeilijk thema of dilemma mee vooruitschuiven en afzien van financiële doorrekeningen.Wat is nou zo'n extraparlementair kabinet. Of, zoals Jaap liever zegt: buitenparlementair kabinet. De politieke historie kent ze wel degelijk. Ze waren usance tussen 1848 en 1917. PG herinnert eraan dat ook Thorbecke graag afzag van duidelijke afspraken vooraf en de Kamer toeriep: "Wacht op onze daden!" De hang naar zo'n kabinet is dan ook een stukje antipolitieke nostalgie. De 'nieuwe bestuurscultuur' blijkt een verlangen te bevatten naar het Nederland van voor 1917.Na 1945 was er éénmaal zo'n kabinet. Het kabinet-Den Uyl. Maar daarbinnen waren de ministers van PvdA en D66 nu juist zeer sterk politiek gebonden en moest de ploeg bij zware crises geopolitiek, economisch en monarchaal een stevig politiek-parlementair draagvlak opbouwen.In de 'Plasterk-formatie' zouden de fracties tot de conclusie kunnen komen, dat zij – net als Dilan Yesilgöz en Pieter Omtzigt zich hadden voorgenomen – het beste alle vier kunnen gaan ‘gedogen'.Dat heeft voor elk van hen vooral veel voordelen, zij het dat de veelgeroemde transparantie van bestuur en beleid dan het eerste slachtoffer is. Wel kan de premier dan in de persoon van Ronald Plasterk een PvdA'er zijn die net als de andere bewindslieden geen formele binding met de coalitiefracties heeft.Zo'n opmerkelijk geconstrueerd kabinet - echt iets anders dan het 'zakenkabinet' waar Pim Fortuyn van droomde of een 'minderheidskabinet' waarover NSC in zijn verkiezingsprogramma schrijft - zal zich natuurlijk wel fors willen profileren als de geest van een nieuwe tijd. Mark Rutte en zijn 'kartel' zijn weg en dat willen ze dan laten weten ook. Jaap en PG noteren vast met welke symbolische daadkracht het nieuwe kabinet bij aanvang zal kunnen pronken.Van de plicht van de koning voortaan ook 'gewoon belasting te betalen' tot afschaffing van een reeks ministersposten en begrotingen. Van het schrappen van het derde NPO tv-net tot het opschorten van de Pensioenwet en de terugkeer van Rita Verdonk als wraak op Rutte.***Verder luisteren390 - Kabinetsformatie 2023: Het ethos van de haai388 - Kabinetsformatie 2023: de lucht is geklaard, vier partijen kunnen met elkaar verder386 – Ronald Plasterk, een verkenner met passie384 - De overrompelende overwinning van Geert Wilders. Opnieuw slaat Nederland een onbekende weg in380 - Campagne 2023: knollen en citroenen en Haagse trucs372 - Nieuwe partijen als Nederlandse traditie - en de afgrond die altijd weer dreigt351 - Politiek als hartstocht: drie jonge bewindslieden uit het kabinet-Den Uyl vijftig jaar later296 - Doe effe normaal man! De macht der gewoonte in de Nederlandse politiek***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:23:14 – Deel 200:47:34 – Deel 301:22:04 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Er wordt pas 1 week aan een kabinetsformatie gewerkt, maar de onderhandelingen lijken nu al muurvast te zitten. Nu Pieter Omtzigt de vorming van een rechtse coalitie onder Geert Wilders heeft afgewezen, groeit de kans op een extraparlementair kabinet. Wat is dat precies? En is het een goed idee? Daarover gaat Jan Willem Wesselink in gesprek met Eva van Vugt, universitair docent staatsrecht. Zij legt uit wat het extraparlementair precies inhoudt. senator 50+ Martin van Rooijen deelt zijn ervaringen als staatssecretaris voor Fiscale Zaken in het kabinet-Den Uyl, dat deels extraparlementair was. Hoogleraar bestuurskunde Martijn van Groenleer schuift ook aan. Hij doet onderzoek naar het extraparlementair bestuurscollege in Limburg.

Opnieuw zijn Israël en het Midden-Oosten brandhaard van geweld, terreur en oorlogsdreiging. Iedere Westerse leider reist erheen. Van Biden en Von der Leyen tot Rutte, Scholz en Macron. Om de conflicten te dempen en erger te voorkomen. Het is niet voor het eerst en de wortels zitten diep.Het leven van een historische sleutelfiguur is actueler dan ooit. En daarmee leerzaam voor vandaag. Leven en werk van Golda Meïr is nota bene juist nu onderwerp van een interessante film. Jaap Jansen en PG Kroeger belichten haar belevenissen, hun verrassende actualiteit, hun tragedies en de hoop die eruit spreekt.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij nemen contact met u opOp sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***Het begint in 1898 in Kyiv. In het Tsarenrijk tussen pogroms, armoede en onderdrukking. Golda Mabovitsj groeide op in angst en honger en ontsnapte naar dat andere beloofde land, naar Milwaukee, Wisconsin in de Verenigde Staten. Ze groeide op als gretige scholier, linkse vrouw en vermaard fondsenwerver. Die karaktereigenschappen bleken na haar emigratie in 1921 naar Brits Palestina cruciaal voor een ongebruikelijke loopbaan tot aan de politieke top."Ik ben zelf decennia een Palestijn geweest", zei ze later spottend. Haar relaties met het koloniaal bewind waren vaak schurend. Maar ze werd wel de toponderhandelaar, fondsenwerver par excellence en in het diepste geheim politiek partner van haar buurman, koning Abdoellah van Jordanië.Zelf vond zij haar jaren als minister van Arbeid in de jonge staat Israël haar gouden tijd. Haar schoenen werden in die tijd een nationaal symbool. Golda zelf was een begrip, wereldwijd. Haar populariteit in linkse kring - zeker in Nederland ook! - zou de leiders van het huidige Israël verbijsteren. Jaap en PG vertellen over haar band met PvdA-leider Joop den Uyl en de geheimen erachter.Ze was de 70 al voorbij toen zij premier werd in 1969. PG analyseert waarom juist toen de kans van een Land for Peace deal niet gepakt werd. En hoe de nieuwe president van Egypte, Anwar Sadat, een heel andere strategie koos. En ook die strategie zou juist nu weer uitermate actueel kunnen blijken.Opgegroeid in Milwaukee had Golda Meïr een natuurlijke, maar vaak ook confronterende band met Amerika. Dan blijkt uit haar gesprekken met Henry Kissinger, maar ook uit de herinneringen van Joe Biden, toen jong senator. Dat werd essentieel voor het overleven van de Jom Kippoer oorlog, nu precies 50 jaar geleden. Veel gebeurtenissen toen lijken op wat we nu weer meemaken.Israël kwam tot een harde, feitelijke evaluatie van de missers en hybris voorafgaand aan dat geweld. Meïr stapte op voor een nieuwe generatie leiders. Sadat durfde nu wel de gok aan en kwam met een eigen Land for Peace deal. Op 21 november 1977 sprak hij erover met ‘that old lady'. In Jeruzalem, nota bene.Op 80-jarige leeftijd overleed ze. Ze maakte nog net mee dat de akkoorden van Camp David gesloten werden. "Golda Meir was een der onzen. Wij rouwen om het verlies van een goede vriendin", zei Den Uyl in Tel Aviv op de herdenkingsbijeenkomst. Haar levenslessen hebben nog niets verloren van hun actualiteit en relevantie voor de wereld van nu.***Verder lezenGolda Meïr - Mijn levenHenry Kissinger - The Complete MemoirsMax van Weezel - De PvdA, Israël en de Palestijnen (S&D, 2017) Anet Bleich - Joop den Uyl (uitgeverij Balans)***Verder kijkenTrailer: Golda (2023)Joe Biden speaks in Israel (18 oktober 2023)***Verder luisteren350 - 100 jaar Henry Kissinger287 - Waarom Robert Serry altijd weer terugkeert naar zijn Oekraïne354 - Eenzaamheid, machtsstrijd en repressie in het Russische rijk van Poetin, Stalin en tsaar Nicolaas II253 - Poetins bizarre toespraak: hoe de president de geschiedenis van Oekraïne herschrijft***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:48:34 – Deel 201:37:13 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Binnenkort zijn er Tweede-Kamerverkiezingen. En die vinden plaats in een gepolariseerde, soms zelfs vijandige politieke cultuur, waarin spindoctors een strakke regie handhaven. En als een politicus twijfelt, tonen de media weinig begrip. Hoe komt dat, hoe is dat ontstaan?We bespreken het met een veteraan uit de politieke journalistiek: Jan Tromp (1949, Vara, Haagse Post en Volkskrant). En met een jonge Haagse journalist: Coen van de Ven (1992, De Groene Amsterdammer). Zij constateren dat politiek en pers van elkaar zijn vervreemd. Ze vormen niet meer één familie, zoals vroeger. En ze hebben een interessante stelling: ook de gebouwen waarin politiek en pers met elkaar verkeren, beïnvloeden hun werkwijze. Van het oude Binnenhof in de jaren '70, een heus doolhof, via de nieuwbouw in de jaren '90 naar de betonnen bunker met doodlopende gangen nu.Jaap Jansen en PG Kroeger praten met ze naar aanleiding van hun boek dat vandaag verschijnt: Wantrouwen in de wandelgangen.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show! Als vriend kun je meedingen naar een exemplaar van het boek van Tromp en Van de Ven. Uitgeverij Balans stelt er vijf beschikbaar. Op de site kun je (maar alleen als je vriend bent of het nu nog snel wordt) lezen hoe je in aanmerking kunt komen!Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij nemen contact met u opOp sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier***Winston Churchill zei over het Britse Lagerhuis: "Wij vormen onze gebouwen en daarna vormen onze gebouwen ons." Nergens beleef je dit zozeer als in de Haagse politiek. Het oude Binnenhof 1a had allerlei kleine ingangen en was een doolhof van kruip-door-sluip-door nissen en gangen. Er heerste de wet van de permanente krapte. Zelfs de groene bankjes in de vergaderzaal waren te nauw, zegt Jan Tromp. "Iedereen zat op elkaars lip en dat zorgde voor een cultuur van intimiteit, ontmoeting en vertrouwen."Tromp vond het zowel een huiskamer als een moederschoot. En sociëteit Nieuwspoort was een verlengstuk van die huiselijkheid voor de avond en de nog latere uren. Het effect was dat de discussies permanent en heftig waren, dwars door partijen en redacties heen. Pers en Kamerleden waren leden van eenzelfde stam, leek het wel. "Je was natuurlijk kritisch en scherp, dat wist je ook van elkaar. Maar je naaide de ander niet."Het veranderde met de nieuwbouw in 1992. Modieuze termen als openheid en transparantie domineerden, ook fysiek en logistiek in het nieuwe parlementsgebouw. Tromp en Van de Ven vonden verrassende reflecties daarop, bijvoorbeeld van een haast profetische Ruud Lubbers. En de nieuwe zaal bereikte al snel exact het omgekeerde van wat de Kamerleden was voorgespiegeld.De Kamer was een kantoorgebouw geworden en een beetje een Amerikaanse Mall met roltrappen. Nieuwe fenomenen doken op, van de 'patatbalie' tot de macht van de spindoctor. Kamerleden werden afgericht op beeldvorming en eenvormige boodschappen. Misschien wel vooral uit angst dat de wispelturige kiezers complexe, gelaagde boodschappen niet meer wilden begrijpen. In die nieuwbouw werd de televisie dominant, na de vele decennia waarin in het oude Binnenhof de krant en het weekblad, de journalist met pen en schrijfblok de toon aangaven.Met het besluit om in 2021 tijdelijk te verhuizen ontstond een nieuw breukvlak in de politieke cultuur van pers en parlement. Men ging van dat kantoor naar een besloten burcht. In die vroegere kantoortoren van Buitenlandse Zaken lopen alle gangen dood. Er zijn geen echte wandelgangen meer. Hoe kunnen zo nog ontmoeting, dialoog en intimiteit ontstaan? En een deel van de media wil ook nog dat hun verslaggevers dagelijks voor entertainment zorgen. Het advies aan Coen van de Ven van Jaïr Ferwerda om voortaan met een groene plopkap zijn werk te gaan doen is onbedoeld veelzeggend.De verhoudingen tussen pers en politici zijn verzakelijkt. Bij beiden is een sterk toegenomen nadruk ontstaan zich te richten op 'controle'. Niet zozeer analyse en proberen te begrijpen wat er gebeurt en wat politici drijft. Beeldtaal en filmpjes op sociale media zijn dominant. Focus op 'relletjes', van 'de ophef van de dag' en 'verkleutering', zoals Tromp het noemt. Want er moet wel wat te lachen zijn, hè?Daarbij noteren de auteurs een opvallend verschijnsel. Doordat politiek en media ervan uit gaan dat burgers geen afwegingen, gelaagdheid, twijfel en voortschrijdend inzicht meer accepteren, moet de politicus zich uitdrukken in uniforme soundbites. Vragen van journalisten krijgen een antwoord van voorlichters en spindoctors, alsof een Kamerlid niet over de eigen portefeuille zou kunnen spreken. Het is wrange ironie dat men van politici authenticiteit eist en ze juist daarom slechts door anderen 'voorgekookte' oneliners mogen brengen.***Verder kijkenJan Driessen (Netwerk) voelt in 1991 al nattigheidVan Mierlo (D66) en Schmelzer (KVP) nemen afscheid van de oude Tweede Kamer (1992)De laatste aflevering van Den Haag Vandaag uit de oude vergaderzaal (1992)Opening nieuwe Tweede-Kamerzaal met toespraken van Kamervoorzitter Deetman en premier Lubbers (1992)***Verder luisteren351 - Politiek als hartstocht: drie jonge bewindslieden uit het kabinet-Den Uyl vijftig jaar later297 - De kwestie-Arib en de Tweede Kamer als prettig gestoorde anarchie249 - Gedrag en omgangsvormen in de Tweede Kamer232 – Kabinetsformatie 2021: Kan de Kamer haar rol wel aan? En wat te doen met antidemocratische partijen? 210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde208 - Max Weber: wetenschap als beroep en politiek als beroep161 - Hans van Mierlo, een politieke popster127 - De geheime politieke memoires van Ruud Lubbers74 - Nooit Gebouwd Den Haag62 - 100 jaar radio: Hans Prakke en Wilco Boom over politieke radioverslaggeving43 - Binnenhof: eeuwenoud ratjetoe33 - Special: Leven en werk van Max van Weezel. Met Mark Rutte, Khadija Arib, Esther Voet, Alexander Pechtold, PG Kroeger en Thijs Broer***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:46:55 – Deel 201:51:34 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Op 19 maart 2025 zijn volgens de kalender van de Kiesraad de volgende Tweede-Kamerverkiezingen. Rutte IV is halverwege. Jaap Jansen en PG Kroeger vragen zich af hoe het kabinet er nu voorstaat. Wat is tot nu toe de oogst en welk perspectief heeft deze coalitie? Een tussenbalans met oog voor historie en de blik vooruit.***Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Het algemene beeld is best bizar. De lange en zure kabinetsformatie leverde prolongatie op van een coalitie die aan het eind van de vorige periode op elkaar was uitgekeken. De premier was beschadigd en de gunfactor in parlement en samenleving minimaal. De verwachtingen waren laag. Bovendien nam het kabinet een reeks slepende erfenissen mee van vorige kabinetten onder leiding van Mark Rutte. Van het toeslagschandaal tot ‘Groningen' en van 'een nieuwe bestuurscultuur' tot de spaartaks.Desondanks valt op hoeveel majeure hervormingen en dossiers al in die eerste helft van Rutte IV en vaak met brede steun gerealiseerd werden. Het bewindsliedenteam lijkt wat dit betreft op Joe Biden. Lage verwachtingen, grote twijfels aan de houdbaarheid en niettemin de ene hervorming na de andere.De omstandigheden waaronder Rutte IV werkt doen denken aan het kabinet-Den Uyl en het kabinet Lubbers III. Ook die werden bij hun start overrompeld door ongekende geopolitieke perikelen waardoor alle omstandigheden waarmee men dacht te kunnen rekenen over de kop gingen. Het werd bij alle drie improviseren, Europees en internationaal evenwicht en daadkracht vinden en daarbij zowel in eigen land als met de partners in NAVO en EU draagvlak vinden en intensieve samenwerking in gang zetten.Tegelijkertijd moest toen en nu een lange reeks plannen gerealiseerd worden uit de afspraken tussen de coalitiepartners. Bij Rutte IV bijvoorbeeld de grootschalige hervorming van de arbeidsmarkt, invoeren van de nieuwe basisbeurs, langjarige en ingrijpende klimaat- en energietransities, wetgeving om beter voorbereid te zijn op een volgende pandemie en forse investeringen in defensiematerieel. Daarbovenop nog "de grootste sociaaleconomische hervorming van de oorlog", het nieuwe pensioenstelsel, zoals de kritische Martin van Rooijen het bij ons omschreef. Er zijn kabinetten die in hun volle vier jaar minder voor elkaar kregen.Toch zit de coalitie met zichzelf in de knoop over de opvang van asielzoekers en het stikstof- en landbouwbeleid. En er is forse kritiek op de begrotingsplannen.Lukt het ChristenUnie-minister Piet Adema tot een landbouwakkoord te komen? En wat betekent dit voor de heronderhandeling die het CDA aankondigde? Overtuigt Ruttes Europese aanpak rond migratievraagstukken zijn eigen VVD nog wel? Krijgt Sigrid Kaag de financiën nog op orde? En overleeft Dennis Wiersma, wiens grensoverschrijdend gedrag nu als een boemerang terug suist?Intussen kan de kabinetsploeg - stiekem - toch even ademhalen. De zetelverdeling in de nieuwe Eerste Kamer was een onverwachte meevaller. En vrijwel geen partij zit te wachten op nieuwe verkiezingen. De reden daarvoor is bij elk van hen divers, maar als politiek feit telt dit. En het verklaart meteen waarom Rutte afgelopen weekend zo fel durfde te zijn tegen zijn eigen VVD-achterban.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl***Verder luisteren351 - Politiek als hartstocht: drie jonge bewindslieden uit het kabinet-Den Uyl vijftig jaar later349 - Woensdag gehaktdag: de regering zakt door het ijs, waarschuwen Rekenkamer en Raad van State338 - Hoe de stikstofcrisis de energietransitie vertraagt. En: wat intussen wél met sprongen vooruitgaat337 - Een pauzeknop om te versnellen. Het bijna-einde van Rutte IV334 - Provinciale-Statenverkiezingen 2023: zware klappen in een verdeeld land330 – Politieke paradoxen. Lessen uit de kabinetsformatie van 2021291 – De dubbele jaren van staatssecretaris Marnix van Rij264 - De eerste honderd dagen van Rutte IV: hoe alles anders werd256 - Na de inval in Oekraïne: 'Nu serieus werk maken van Europese defensiesamenwerking'247 - Belastingheffing in box 3: hoe de Hoge Raad de wetgever op de vingers tikt en opzadelt met een hels karwei241 – Investeringskabinet Rutte IV: een breuk met de begrotingstraditie277 - De VVD als risicofactor: wat is er aan de hand met Mark Rutte?147 – De kindertoeslagaffaire: het ging al mis bij de wetgeving127 - De geheime politieke memoires van Ruud Lubbers79 - 'Nederland is nog steeds ziek': Hans Borstlap over zijn ingrijpende plannen voor de arbeidsmarkt40 - SER-voorzitter Mariëtte Hamer over polder en pensioen***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:49:57 – Deel 201:28:37 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

De verbeelding kwam aan de macht. Zo beschouwden velen in mei 1973 het aantreden van het kabinet-Den Uyl. PvdA-leider Joop den Uyl werd minister-president en de vijf deelnemende partijen zetten een nieuwe generatie in de ministerraad. Van Ruud Lubbers tot Wim Duisenberg, van Dries van Agt tot Jos van Kemenade. In deze aflevering ontmoeten Jaap Jansen en PG Kroeger drie van deze ‘jonge wilden'. En nog altijd spetteren de vonken eraf.Oudste van hen was Laurens Jan Brinkhorst (D66) die op zijn 36ste staatssecretaris voor Europese Zaken werd. Ontwikkelingssamenwerking deed de 33-jarige minister Jan Pronk (PvdA). De ‘benjamin' - in zijn eigen woorden - was de 31-jarige staatssecretaris voor fiscale zaken, Martin van Rooijen (KVP en daarna CDA). Elk van hen had een bijzondere en intensieve relatie met Den Uyl en zat ook bijna altijd in de ministerraad. Elk van hen vertelt dan ook opmerkelijke persoonlijke herinneringen en belevenissen.***Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier*** Zo was de premier bepaald geen vurig Europeaan, hij liet aan Brinkhorst alle ruimte om zelf in Brussel de zaken te doen. Het contrast met deze tijd en haar indringende EU-overleggen, agendering en geopolitieke uitdagingen kan bijna niet groter. Pronk ontdekte pas gaandeweg het kabinet zijn eigen 'Europees vuur' toen hij merkte dat hij zo op wereldschaal méér kon betekenen. Van Rooijen werkte intussen aan een bijna revolutionaire financiële hervorming, die de grondslag legde voor een 'herlancering' van de Europese samenwerking na jaren van stagnatie.Het gesprek met deze drie levert een reeks van zulke verrassende observaties en inzichten. Heel veel jolijt en plagerijen tussen de drie over de jaren. En gegroeid zelfinzicht. Pronk: “Ik was een broekie, iedereen was ouder en wijzer. Ik was vooral eigenwijs.”Heel wat legendes worden doorgeprikt. Zo staat het kabinet-Den Uyl te boek als ‘het meest progressieve kabinet uit de Nederlandse geschiedenis'. Maar veel van wat het kabinet juist zeer daadkrachtig deed, was allesbehalve 'links' te noemen. Het zorgde wel dat de ploeg van Den Uyl onverwacht veel respect wist te oogsten. Zeker bij de ongekende crises waarmee het voortdurend geconfronteerd werd: oorlog in het Midden-Oosten, olieboycot, terrorisme, de Lockheed-affaire en crisis in het Oranjehuis. Het eerst labiel geachte 'gedoogkabinet' werd daardoor hecht aaneengesmeed. Veel kabinetten bestonden uit managers, zegt Pronk. “Maar wij waren politici." Dat veel van de progressieve hervormingsplannen niet of pas later en afgezwakt gerealiseerd werden, blijft de jonge drie van toen ook nu nog verdelen.Nuanceringen horen we ook als de stijl en aanpak van Den Uyl uitgediept wordt. Hij had de gave zeer scherp te kunnen luisteren en dan knappe compromissen te smeden. Maar dat luisteren kon ook oneindige discussies opleveren, kreunt Brinkhorst. Cruciaal was niettemin dat iedereen besefte dat zijn inbreng en visie er serieus toe deed en lanterfanten dus niet aan de orde was. En opvallend is hoezeer destijds sprake was van sterk dualisme tussen kabinet en parlement. Dichtgetimmerde afspraken bestonden niet. Elke strijd moest eerst in het kabinet en daarna nog eens opnieuw helemaal in en met de Kamer gevoerd worden. Alle drie benadrukken daarvan te hebben genoten.In de kern was de periode-Den Uyl een fase waarin de nieuwe maatschappelijke bewegingen die in de jaren '60 waren ontstaan vertaald werden in concreet politiek beleid. Brinkhorst wijst erop dat die bewegingen allesbehalve puur nationaal waren. Ook werd toen al duidelijk dat grote economische en geopolitieke spanningen niet langer strikt nationaal konden worden aangepakt. Een nieuwe tijd was aangebroken en deze drie beleefden die - en gaven die ook vorm - met elan en hartstocht.Opmerkelijk is hoe eensgezind ze zijn over de nasleep. Van Rooijen benadrukt dat 'dat Tweede Kabinet-Den Uyl' in feite in kannen en kruiken was. Pronk bevestigt dit voluit en vertelt verbluffende ontwikkelingen en details uit het interne PvdA-beraad. Hij vindt nu dat zijn partij zich overgaf aan arrogantie. En hij worstelt hoorbaar met de vraag of Den Uyl toch niet had moeten doorzetten, tegen fractie en partijcongres in. Geëmotioneerd zegt Pronk: "Joop was daarna nooit meer de oude."De politiek van 2023 roept bij de drie jonge bewindslieden van vijftig jaar geleden minstens zo veel vurigheid op. Van Rooijens filippica tegen premier Mark Rutte en het monisme van nu loeit als een orkaan. Pronk komt zelfs met een concreet voorstel om in tijden van electorale versplintering 'progressieve macht' te bundelen om de kiezers optimale duidelijkheid te bieden. Alle drie laten ze merken hoe actueel, hoe radicaal soms nog en hoe enthousiast zij het politieke vak ook vijf decennia later nog bedrijven.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl***Verder lezenJan Pronk - De verbeelding aan de macht (essay)PvdA; D66; PPR - Keerpunt 1972: Regeerakkoord van de progressieve drie. [Verkiezingsprogramma]ARP, CHU en KVP: Schets van beleid voor 1973 en volgende jarenPeter Bootsma, Willem Breedveld - De verbeelding aan de macht, geschiedenis van het kabinet-Den UylDik Verkuil - De gedrevene - Joop den Uyl 1919-1987Anet Bleich - Joop den Uyl 1919-1987. Dromer en doordouwer***Verder kijkenTerugblik 50 jaar Kabinet Den Uyl in de Pletterij in HaarlemJoop den Uyl van de Partij van de Arbeid wordt premier (1973)Verkiezingen 1977 - Den Uyl (PvdA)De PvdA van Den Uyl in de oppositie (VPRO, 1978)De illusie aan de macht - 1412 dagen kabinet Den Uyl deel 1 (1998)De illusie aan de macht - 1412 dagen kabinet Den Uyl deel 2 (1998)***Verder luisteren naar eerdere afleveringen326 - Willem Aantjes, een politiek leven in de 20ste eeuw325 - De mythe van Joop den Uyl; het spookbeeld van Mark Rutte300 - Ethische politiek: het bijzondere Nederland met zijn 'moreel hoogstaande opvattingen'217 - Kabinetsformatie 2021: Wordt Rutte IV het tweede kabinet-Den Uyl?210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde195 - PvdA en CDA: ooit dominante machtspartijen, nu grote verliezers. Hoe komt dat? En hoe nu verder?164 - Dries van Agt 90 - Eigenzinnig politicus, paradijsvogel, wereldburgerBB 161 - Hans van Mierlo, een politieke popster149 - De zeven levens van Abraham Kuyper, een ongrijpbaar staatsmanBB 127 - De geheime politieke memoires van Ruud Lubbers123 – Hoe de PvdA in de greep kwam van het neoliberalisme88 - Leven en werk van onderwijsvernieuwer Jos van Kemenade87 - Het tragische laatste jaar van kabinetten64 - Wim Kok, een leven op eigen kracht - gesprek met biograaf Marnix Krop60 - Coen Brummer & Daniël Boomsma: De canon van het sociaal-liberalisme34 - 140 jaar Anti-Revolutionaire PartijBB 09 – Special: leven en werk van Wim Kok. Met Jeltje van Nieuwenhoven, Joop van den Berg, Gijs van Dijk en PG Kroeger06 - Piet de Jong***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:57:54 - Deel 201:55:16 - EindeZie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Tweede-Kamervoorzitter Vera Bergkamp kreeg een stevige analyse met aanbevelingen over hoe toekomstige kabinetsformaties niet zo ‘onprofessioneel', ‘vreselijk' en ‘chaotisch' zouden moeten verlopen als die van Rutte IV. Een groep kenners onder aanvoering van emeritus-hoogleraar Carla van Baalen was er goed voor gaan zitten en kwam met een stevig en onthullend stuk. Het rapport-Van Baalen houdt alle betrokkenen een spiegel voor en daagt ze uit allereerst ook over hun eigen rol goed na te denken. Jaap Jansen en PG Kroeger gaan na of dit advies nu echt helpt en wat we nog meer kunnen leren uit de onthullende passages en terugblikken van alle deelnemers in die zo lange formatie van 2021. *** Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier*** De formatie van 2021 vertoont allerlei paradoxen die een zelfkritische benadering verdienen. De Tweede Kamer ging zo haastig en onvoorbereid aan de slag, dat meteen een reeks welhaast fatale fouten werd gemaakt. En die leidden tot zeer moeizame toestanden, wantrouwen en ernstige vertraging in het hele proces. Het ging al meteen mis in de nacht na de verkiezingsuitslag met een telefonische deal tussen Mark Rutte en Sigrid Kaag.Pijnlijk duidelijk is dat veel Kamerleden geen idee hebben wat zij bedoelen als men zegt 'de regie' te hebben genomen. Sophie Hermans noteert zelfs dat er tijdens een formatie eigenlijk sprake is van twee Tweede Kamers. Er is ook tien jaar na het uit de formatie halen van de koning nog steeds verwarring over wat diens rol was. En er blijkt niettemin behoefte aan bovenpartijdige procesbegeleiding. De opmerkingen daarover in Betrouwbare Bronnen 210 van Herman Tjeenk Willink blijken nog altijd zeer actueel.In het rapport-Van Baalen breken alle oud-informateurs de staf over hoe de Kamer bij hun verslagen over de inhoud van hun werk juist geen regie pleegde. Hier sluit het rapport direct aan bij de opmerkingen van Mariëtte Hamer Betrouwbare Bronnen 224. Van Baalen komt met een eenvoudige maar fundamentele aanbeveling: laat in het Kamerdebat de informateur zelf als eerste zijn conclusies toelichten.Hoe zou een kabinetsformatie helderder en doeltreffender kunnen? Kunnen bijvoorbeeld strakke tussentijdse deadlines helpen? En waarom is de boeiende poging met het inhoudelijke akkoord op hoofdlijnen van Sophie Hermans en Rob Jetten zo achteloos weggemoffeld? Wat maakt een verkenner succesvol en waarom had Mark Rutte in het beruchte '1 april debat' op een cruciaal punt helemaal gelijk? En wat bezielt Van Baalen bij haar betoog tegen hoorzittingen van de Kamer met kandidaat-bewindslieden?*** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!En we bedanken ook onze adverteerders, zoals Het Nationale Theater, met Shakespeares Coriolanus op tournee t/m 7 april 2023. Met 20 procent Betrouwbare Bronnen-korting kun jij hier ook bij zijn!En de Staatsloterij, die bij de trekking van 10 maart 2023 bovenop het prijzenpakket een extra geldprijs uitdeelt: tien jaar lang 100.000 euro per jaar! Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Stuur voor informatie een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl*** Verder lezenKamervoorzitter ontvangt evaluatie formatie 2021 (23 februari 2023)***Verder luisterenSven op 1 met parlementair historicus Carla van Baalen (WNL, Radio 1, 23 februari 2023)En eerdere afleveringen van Betrouwbare Bronnen:271 - Hoe Sigrid Kaag welbewust grote risico's neemt261 - Mariëtte Hamer en de kunst van het voorzitten - een masterclass243 - Regeringsverklaring Rutte IV: alles moet veranderen opdat alles hetzelfde blijft238 - Kabinetsformatie 2021: Een opmerkelijk coalitieakkoord en de Kamer op zoek naar haar rol237 - Kabinetsformatie 2021: do's en don'ts voor nieuwe bewindslieden234 - Kabinetsformatie 2021: Nieuw elan met nieuwe ministeries en nieuwe ministers233 - Kabinetsformatie 2021: Otto Fricke over de Europese ambities van de nieuwe Duitse regering232 – Kabinetsformatie 2021: Kan de Kamer haar rol wel aan? En wat te doen met antidemocratische partijen?224 - Kabinetsformatie 2021: Het ongeduld van Mariëtte Hamer219 - Kabinetsformatie 2021: Een beknopt coalitieakkoord met meer ruimte voor de Kamer als spannend experiment217 - Kabinetsformatie 2021: Wordt Rutte IV het tweede kabinet-Den Uyl?213 - Van Agt/Den Uyl/Terlouw (1981), de verschrikkelijkste kabinetsformatie ooit210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde209 - Kabinetsformatie 2021: De VVD nerveus, het CDA labiel en Hamer houdt stug vol193 - Kabinetsformatie 2021: Mark Rutte en de slijtage van zijn leiderschap192 - Kabinetsformatie 2021: Het gaat over hun toekomst: jongeren voor het eerst aan tafel in de formatie191 - Kabinetsformatie 2021: Hoe krijgen we de balans terug in de trias politica? De Kamer kan zelf al heel veel doen!187 - Kabinetsformatie 2021: De klaagzang van het kabinet en de Kamer184 - Kabinetsformatie 2021: Brieven aan de informateur - geslaagde en minder geslaagde lobby's182 - Kabinetsformatie 2021: De verrassend vertrouwde werkwijze van Herman Tjeenk Willink180 - Kabinetsformatie 2021: Hoe Mark Rutte de eenzaamste man van het Binnenhof werd179 - Kabinetsformatie 2021: Verkenners die schielijk van het toneel verdwenen, een politieke sluipmoord en de 'gouden standaard' van wijs en effectief formeren177 - Kabinetsformatie 2021: Formeren is faseren, dus het begint met verkennen222 - Na de kindertoeslagaffaire. Hoe Nederland rechtsstaat en democratie kan verbeteren. Gesprek met Richard Barrett van de Venetië Commissie162 - Pieter Omtzigt over macht en tegenmacht160 - De val van het kabinet Rutte III*** Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:03:30 – Spotje: Het Nationale Theater – Shakespeares Coriolanus (tournee t/m 7 april 2023)00:37:49 – Spotje: Staatsloterij (trekking 10 maart 2023)00:47:15 – Deel 201:10:47 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

"Een van de begaafdste politici van na de oorlog", noemde Dries van Agt hem. Hij is ook een van de meest tragische. Het leven van Willem Aantjes van 1923 tot 2015 was ook het verhaal van Nederland in de 20e eeuw, met zijn hoogtepunten en dieptepunten. En met toekomstvisioenen en doem uit het verleden. Honderd jaar na zijn geboorte duiken Jaap Jansen en PG Kroeger in Aantjes' leven en werk en veel verrassende, weinig bekende aspecten ervan.***Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Willem Aantjes groeide op in een streng-calvinistisch milieu in jaren van voorspoed waaraan met de crisis van de jaren ‘30 en de Tweede Wereldoorlog en de bezetting een ruw einde kwam. De jonge Aantjes werd in Duitsland tewerkgesteld en stapelde fout op fout om maar terug naar huis te kunnen. Hij zou zijn weinig heldhaftige acties jarenlang verhullen. De wederopbouwjaren waren ook bij Aantjes jaren van ontplooiing en ambitie. Hij maakte flink carrière in 'de polder' (hij werd secretaris van de bouwwerkgevers) en kwam in 1959 de Tweede Kamer in voor de ARP. Die nog lang zeer conservatieve calvinistische partij kon wel wat fris jong talent gebruiken. Een heftig conflict - zowel met het kabinet als binnen zijn partij - bood hem ineens politieke kansen. Het kleurrijke verhaal van die 'jenevercrisis' bleek ook het begin van een nieuwe fase van dynamiek en grote veranderingen in de jaren zestig.De conservatief Aantjes werd in die periode gegrepen door de nieuwe tijdgeest. Omwentelingen in de kerken en toenemende Europese samenwerking hadden diepgaande invloed op de 'confessionelen' in ons land. Aantjes werd nu veel meer dan alleen de deskundige van het beleid ter bestrijding van de nijpende woningnood. Nieuwe kansen en rollen leidden ertoe dat hij een plaats kreeg in de top aan het Binnenhof. En daarmee kreeg Aantjes een sleutelrol bij zowel de komst van het kabinet-Den Uyl als in de partijvernieuwing die leidde tot de komst van het CDA.Het beeld van de rol van Willem Aantjes in die jaren zit vol misverstanden. Jaap en PG pellen die een voor een af.Zo was hij beslist vóór dat nieuwe CDA, maar merkte te laat dat hij de greep op het proces verloor. Zo ging zijn fameuze 'Bergrede' helemaal niet over dat deel van het Evangelie van Mattheüs. En hij was niet tegen een katholiek als CDA-leider, maar stimuleerde zelfs dat Ruud Lubbers de eerste lijsttrekker zou worden. Bij al die politieke acties was Aantjes' scherpe inzicht en machtsinstinct steeds een cruciale factor.Dat bleek ook toen hij na de verkiezingen van 1977 als eerste zag welke kansen en dreigingen nu opdoemden. De PvdA gooide de eigen glazen in en Aantjes kwam terecht op de machtige plek van chef van de grootste regeringsfractie, het CDA. Ook daarover bestaan veel misverstanden. Hij was in die rol allerminst een soort linkse activist, maar bleek een zeer gedegen aanvoerder en opnieuw een politiek dier.Hoe het oorlogsverleden hem op 6 november 1978 inhaalde en hoe hij ondanks de foutief gebleken beschuldigingen door directeur Loe de Jong van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie (het huidige NIOD) geen weg meer terug vond, maakt Aantjes een tragisch mens. Zijn politieke leerling Ruud Lubbers nam het over en daarmee startte een nieuw politiek leiderschap wat hem al snel zou doen vergeten.PG vertelt hierbij uit eigen belevenis hoe Aantjes enkele jaren later met het CDA op bezoek in Berlijn nog altijd geplaagd werd door vele onverwerkte emoties en herinneringen. En ook daarin was zijn leven er echt een van iemand in ons land van zijn generatie.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Dat zou helemaal mooi zijn! Stuur voor informatie een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl***Verder lezenPG Kroeger en Jaap Stam - De rogge staat er dun bij. Macht en verval van het CDA 1974 - 1998Jan Dirk Snel - Willem Aantjes en Zes Werken der Bramhartigheid***Verder kijken6 november 1978: De zaak-AantjesBuitenhof: Dries van Agt en Willem Aantjes (1999)Netwerk: gesprek met Willem Aantjes (2003)Recht van spreken: Elles de Bruin praat met Willem Aantjes (2013)***Verder luisteren325 - De mythe van Joop den Uyl; het spookbeeld van Mark Rutte307 - Tien wetten waaraan een succesvolle fractievoorzitter moet voldoen261 - Mariëtte Hamer en de kunst van het voorzitten - een masterclass212 - Het CDA zoekt zichzelf, Richard van Zwol en Pieter Jan Dijkman wijzen de weg195 - PvdA en CDA: ooit dominante machtspartijen, nu grote verliezers. Hoe komt dat? En hoe nu verder?153- Het CDA en de tand des tijds164 - Dries van Agt 90 - Eigenzinnig politicus, paradijsvogel, wereldburgerBB 161 - Hans van Mierlo, een politieke popster149 - De zeven levens van Abraham Kuyper, een ongrijpbaar staatsmanBB 127 - De geheime politieke memoires van Ruud LubbersBB 119 - Elke machtsoverdracht in het CDA is een drama113 - De Jaren '20 als wenkend perspectief110 - Overleggen in crisistijd: Hans de Boer en Han Busker, voorzitters van de Stichting van de Arbeid105 - 75 jaar bevrijding: Dagelijks leven in Nazi-DuitslandBB 64 - Wim Kok, een leven op eigen kracht - gesprek met biograaf Marnix KropAfl. 55 – PG: de geboorte van het Poldermodel43 - Liberaal denker Witteveen34 - 140 jaar Anti-Revolutionaire Partij01 - D66 moet linkser, vindt oud-partijleider Jan Terlouw***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:46:52 – Deel 201:47:41 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Even was Mark Rutte - die geen partijleider van de VVD wil heten - de chef woordvoering der liberalen. Hij opende de campagne voor Provinciale Staten 2023 met een dringende waarschuwing tegen een groot gevaar. De kiezer moest beducht zijn voor de wederkomst van Joop den Uyl!Nu stierf deze - veel te vroeg – al in 1987. Wat bedoelt Rutte? Jaap Jansen en PG Kroeger duiken in de diepere roerselen van Ruttes schijnbare paniek. Over beeldvorming, mythologie en nuchtere feiten.Duidelijk is dat Rutte een weloverwogen zet doet met deze waanvoorstelling. Sterker nog, het is een gouwe ouwe! Al in 2012 voerde hij op precies dezelfde wijze campagne. Het is een kopie van Hans Wiegel in 1972 en die plagieerde op zijn beurt weer VVD-oprichter Pieter Oud uit de campagne van 1959.***Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst met verwijzingen vind je altijd hier***Duidelijk is dat de VVD poogt net als in 2012 hiermee haar positie als grootste partij vast te houden, zodat Rutte aan alle andere partijen een desillusie uitdeelt en zijn handen nog meer vrij maakt om te 'dealen'. Ook over zijn eigen politieke toekomst!Daarbij schat hij in dat zo'n Uyliaanse hersenschim hem geen windeieren zal leggen. De VVD schetst een duistere dreiging van linkse hobby's van ‘wokisme', klimaatdrammerij en belastingverhoging voor ‘de hardwerkende Nederlander' door een logge verkwistende overheid, geleid door potverteerders.Hoe zat het werkelijk met Joop den Uyl en zijn tijd. Hoe erg was Nederland eraan toe onder het bewind van deze legendarische politicus?Vreselijk links?Nou nee. Uit zijn plannen voor een redesign voor een economisch bloeiend Amsterdam tot zijn liefde voor poëzie en van zijn gereformeerde herkomst tot zijn door Nixon zeer gewaardeerde geheime hulp aan Israël en oog voor stevige defensie-uitgaven komt een ander beeld naar voren. Radicaal-links schold Den Uyl zelfs uit voor 'Joop Atoom'! En het Huis van Oranje blijft hem eeuwig dankbaar.Een verkwistende potverteerder?Nou nee. Hoe 'Ome Joop' de energiecrisis opving staat in verbluffend contrast met hoe Rutte recent aan de slag ging. En tegen geen kabinet en beleid is door de vakbonden zo heftig gestaakt als tegen dat van Den Uyl. En in de VVD-kabinetten voor en na Den Uyl steeg de staatsschuld veel hoger!Een drammerige wokist dan?Wie? Joop Den Uyl? De man die feminisme maar lastig vond, sigaren rookte, ouderwets dacht over onderwijs en opvoeding en voor Rutte een voorbeeld werd hoe op te treden als staatsman in crisistijd.En trouwens, als de liberale premier in zijn schaarse vrije tijd ergens van kan genieten, dan zijn het wel de oude opnamen van het vuur en vernuft waarmee Den Uyl in debatten te werk ging. Hij kan ze niet vaak genoeg zien!***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Dat zou helemaal mooi zijn! Stuur voor informatie een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl***Verder lezenRutte kraakt 'linkse wolk': 'Dat zou slecht nieuws zijn voor de hardwerkende Nederlander'Peter Kanne – Fusie! Als PvdA en GroenLinks hun idealen serieus nemenAnet Bleich - Joop den Uyl 1919-1987, dromer en doordouwerDik Verkuil – De gedrevene, Joop den Uyl 1919-1987Pieter Sijpersma – Hans Wiegel, de biografie***Verder kijkenDen Uyl en Wiegel in debat in Groningen (1972)***Verder luisteren310 – Nu 40 jaar geleden: Lubbers premier en de polder sluit historisch Akkoord van Wassenaar217 - Kabinetsformatie 2021: Wordt Rutte IV het tweede kabinet-Den Uyl?213 - Van Agt/Den Uyl/Terlouw (1981), de verschrikkelijkste kabinetsformatie ooit193 - Kabinetsformatie 2021: Mark Rutte en de slijtage van zijn leiderschap180 - Kabinetsformatie 2021: Hoe Mark Rutte de eenzaamste man van het Binnenhof werd195 - PvdA en CDA: ooit dominante machtspartijen, nu grote verliezers. Hoe komt dat? En hoe nu verder?170 - Waarom linkse samenwerking altijd weer mislukt123 – Hoe de PvdA in de greep kwam van het neoliberalisme88 - Leven en werk van onderwijsvernieuwer Jos van Kemenade87 - PG Kroeger: Het tragische laatste jaar van kabinetten70 - 'Voorzitter, het is Kafka!' - PG Kroeger over leven en werk van Franz KafkaAfl. 64 - Wim Kok, een leven op eigen kracht - gesprek met biograaf Marnix KropAfl. 09 - Special: leven en werk van Wim Kok***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:58:57 – Deel 201:44:28 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

‘Spreiding van kennis, macht en inkomen', dat was het motto van het kabinet-Den Uyl dat in 1973 aantrad. Onderwijsvernieuwing stond hoog op de politieke agenda en in de middenschool zagen velen de toekomst. Anderen vonden het een schrikbeeld en spraken over een ´socialistisch spuitje' dat het onderwijs bedreigde. Lotte Lentes praat met Lennart Steenbergen over de politieke strijd die de middenschool gedurende de lange jaren zeventig losmaakte. De Parlementaire Podcast wordt geproduceerd door Pappenheimers in opdracht van het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis. Meer weten? Kijk op www.serieparlementairegeschiedenis.nl.

'Zet de verwarming wat lager en eerder af, doe de gordijnen op tijd dicht en wees zuinig met elektriciteit.' De dwingende adviezen van Den Uyl tijdens de oliecrisis uit 1973 doen denken aan de adviezen van de huidige energiecrisis. Wat kan Rutte leren van deze communicatie? Te gast is Arne van der Wal. Verder: vertelt Joost Augusteijn waarom Ieren dansen om de dood van de Queen, maken we bekend wie genomineerd is voor de Libris Geschiedenis prijs, vertelt Lex Rietman over Dalí's racistische religie en bespreken we met Jelske Dijkstra over 75 gedigitaliseerde platen met de Friese taal van 100 jaar geleden erop. 

‘Houdt u aan de 100 kilometer maximum op de weg, zet de verwarming wat lager en eerder af, doe de gordijnen op tijd dicht en wees zuinig met elektriciteit', aldus Den Uyl in 1973. Het waren dwingende adviezen die doen denken aan de adviezen van nu. Die om minder lang of koud te douchen en om straks in december in huis een paar dikke truien over elkaar aan te trekken. De energiecrisis van nu roept kortom herinneringen op aan de oliecrisis van 1973. En dat ziet journalist Arne van der Wal ook, zo schrijft hij bij Follow the Money. Opvallend is volgens hem vooral het contrast tussen toenmalig premier Joop den Uyl, en aan ‘het talmende optreden van het kabinet Rutte'. Van der Wal is te gast.

De Communicado's zijn alweer toe aan seizoen 2! Met een andere look en een nieuwe tune door Martijn Schimmer, die eerder ook al de tunes componeerde voor The Voice, De Wereld Draait Door, Pauw en Jinek. Wat vind je ervan? Mail ons gerust of laat een recensie achter! :-) Victor kijkt terug op het coronadebat. Hij vindt dat het maatschappelijk debat soms wel erg uit de pas liep met de wetenschappelijke consensus. Door uitspraken te doen die ook op dat moment geen feitelijke basis hadden, ondermijnden politici als Jan Paternotte en president Joe Biden zo onbedoeld het vertrouwen in de wetenschap. Hoe zit dat in andere maatschappelijke discussies waar wetenschap centraal staat, waaronder het klimaatdebat? Ook daar worden momenteel harde claims over extreem weer niet altijd gesteund door de laatste IPCC-rapporten. Lars maakt zich zorgen om de hoge energieprijzen en wat ons deze winter te wachten staat. In het Verenigd Koninkrijk en België zijn er inmiddels grote campagnes (www.dontpay.uk en www.wijbetalenniet.be) die inwoners oproepen hun rekening niet langer te betalen. De Belgische campagne roept daarnaast op tot een einde aan de sancties tegen Rusland en de militaire steun aan Oekraïne. Hoe zorgen we in Nederland tóch voor draagvlak? Moet premier Rutte het voorbeeld volgen van de doempreek van Emmanuel Macron, of heeft dat weinig zin? Daarnaast onderzocht Lars welke arts afgelopen week het domein www.wijbetalenniet.nl registreerde. Meer dan een miljoen mensen hebben de app van het nieuwe sociale netwerk BeReal gedownload. Wat is het geheim? En wat zegt dat over onze samenleving? Tenslotte natuurlijk onze wekelijkse rubriek: vraag het Vic & Lars. Mail al je vragen aan vraaghetvicenlars@gmail.com en we bespreken het tijdens de volgende podcast. Deze week: wat als je als trainer wordt gevraagd voor lezingen? Tijdsindeling: 0m55 Seizoen 2: nieuwe tune & art work | 4m37 klimaatradicalisering | 28m38 waar blijft de Den Uyl-toespraak | 43m15 BeReal | 49m06 vraag het Vic & Lars Shownotes:

De Italiaanse premier Mario Draghi stapte op en in het Verenigd Koninkrijk kwam Boris Johnson ten val. Kabinetscrisissen alom in Europa. En in ons land is ook van alles aan de hand. Rutte IV beleeft een roerige zomer waarin crisissen zich opstapelen (Energiecrisis! Stikstofcrisis! Asielcrisis!). CDA-aanvoerder Wopke Hoekstra trok voor het front van zijn collega's een gele kaart en in alle vier de coalitiepartijen roert de achterban zich. Het wachten is ondertussen op Johan Remkes, de architect van dit kabinet die als 'gespreksleider' de stikstofcrisis moet oplossen.Jaap Jansen en PG Kroeger duiken in de politieke geschiedenis. Ze analyseren hoe, waarom en in welke omstandigheden coalities dusdanig in beroering raken dat een crisissfeer onvermijdelijk wordt. En ze kijken wát er dan gebeurt en hóe de val van kabinetten zich dan voltrekt. Een leerzaam verhaal voor nu.Er zijn vier patronen van crisistoestanden in coalities.Zo is er de onmin tussen Kamerfracties en een kabinet wat zelf stevige eensgezindheid vertoont. Fameus voorbeeld hiervan is het kabinet-Cals (1965-1966).Maar ook gedoe binnen een kabinetsploeg terwijl de coalitiefracties elkaar goed vasthouden is een bekend patroon. Ruud Lubbers zei over het kabinet-Van Agt/Den Uyl/Terlouw (1981-1982) dat hij met zijn collega-fractievoorzitters vergeefs 'aldoor met zuurstofmaskers aan kwam zetten'.En dan zijn er de crises rond specifieke bewindslieden, zoals premier Jan Peter Bakenende tweemaal achtereen ondervond.Tenslotte is er de crisis die ontstaat doordat een kabinet 'de gunfactor' kwijt is, intern en onderling, zoals Joop den Uyl en later Wim Kok moesten ervaren.Het soort coalitiecrisis zegt soms maar weinig over de aard van de val van een kabinet. De diepere oorzaak is lang niet altijd de feitelijke aanleiding! Ook hier zien we vier typen ondergang. En die zijn extra leerzaam voor Rutte IV.Zo is er de val waarbij een sleutelfiguur - zoals de premier - zélf de stekker uit het kabinet trekt. Fameus is hoe Ruud Lubbers dat deed in 1989 en zeker ook hoe Maxime Verhagen en Gerrit Zalm dat in 2002 deden bij Balkenende I.Een ander type kabinetsval is waarbij een premier de greep op de coalitie en zijn collega's kwijtraakt, zoals bij Balkenende II (2003-2006).Daarnaast kennen we de ondergang waarbij voor een van de coalitiepartners de pijn te zwaar opweegt tegen de plussen van een gezamenlijke lijn. De PvdA van Wouter Bos gaf daar in 2010 een sterk voorbeeld van.En tenslotte is er de val die eindeloos gerekt wordt doordat onvoorziene omstandigheden of incidenten de feitelijke ondergang blokkeren. Zowel Willem Drees als Den Uyl beleefden dat - met dank aan het Oranjehuis.Jaap en PG tasten tenslotte nog even af waar de huidige situatie van Rutte IV het dichtst bij lijkt te komen.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl voor informatie.***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder lezenJaap Stam & Pieter Gerrit Kroeger - De rogge staat er dun bij, macht en verval van het CDA 1974-1998Joris Backer - Tussen droom en daad, D'66 en de politieke crisisDuco Hellema & Margriet van Lith - Dat hadden we nooit moeten doen, de PvdA en de neoliberale revolutie van de jaren negentig***Verder luisteren213 - Van Agt/Den Uyl/Terlouw (1981), de verschrikkelijkste kabinetsformatie ooit180 - Kabinetsformatie 2021: Hoe Mark Rutte de eenzaamste man van het Binnenhof werd173 - Onder de pragmatische Mark Rutte werd de VVD de grootste, maar ook kwetsbaar164 - Dries van Agt 90 - Eigenzinnig politicus, paradijsvogel, wereldburger127 - De geheime politieke memoires van Ruud Lubbers123 – Hoe de PvdA in de greep kwam van het neoliberalisme88 - Leven en werk van onderwijsvernieuwer Jos van Kemenade***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:55:13 – Deel 201:41:44 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Annemieke Bosman spreekt met regisseur André van Hout. Hij maakte de documentaire 'Het langzame leven van Kees Torn'. Tien jaar geleden stond hij nog in een uitverkocht LUXOR theater, nu leeft hij al jaren een teruggetrokken bestaan. Cabaretier, dichter, denker en drinker Kees Torn houdt het in 2012 voor gezien. Het duizend-koppig publiek heeft hij ingeruild voor twee, drie vrienden met wie hij correspondeert: “Nu weet ik tenminste tegen wie ik het heb”. In de documentaire 'Het langzame leven van Kees Torn' krijgt filmmaker André van der Hout toegang tot zijn leven. André van der Hout (1958) studeerde maatschappijgeschiedenis aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Zijn documentaire De illusie aan de macht - 1412 dagen kabinet Den Uyl (1999) werd bekroond met een Gouden Kalf. Daarnaast heeft hij korte films, speelfilms en televisiedrama gemaakt, waaronder 'Het zwijgen' en 'De arm van Jezus'.

Het kabinet is gevaarlijk laks in de energiecrisis. Als Rusland (of de EU) de gas- en oliekraan dichtdraait, zijn de gevolgen voor onze economie catastrofaal. Wat te doen? Matthijs van Schie bespreekt het met economieredacteuren Joris Heijn en Jeroen van Wensen, die het omslagverhaal van de nieuwe EW schreven. Lees het hele verhaal hier: https://www.ewmagazine.nl/economie/achtergrond/2022/04/welvaart-op-het-spel-14999w/  Heeft u interesse in een abonnement op EW? Ga naar www.ewmagazine.nl/abonneer Twitter: https://twitter.com/ewmagazinenl/ Facebook: https://www.facebook.com/EWmagazinenl/ Instagram: https://www.instagram.com/ewmagazinenl/ 

Het kabinet is gevaarlijk laks in de energiecrisis. Als Rusland (of de EU) de gas- en oliekraan dichtdraait, zijn de gevolgen voor onze economie catastrofaal. Wat te doen? Matthijs van Schie bespreekt het met economieredacteuren Joris Heijn en Jeroen van Wensen, die het omslagverhaal van de nieuwe EW schreven. Lees het hele verhaal hier: https://www.ewmagazine.nl/economie/achtergrond/2022/04/welvaart-op-het-spel-14999w/  Heeft u interesse in een abonnement op EW? Ga naar www.ewmagazine.nl/abonneer Twitter: https://twitter.com/ewmagazinenl/ Facebook: https://www.facebook.com/EWmagazinenl/ Instagram: https://www.instagram.com/ewmagazinenl/  See omnystudio.com/listener for privacy information.

In de Oliecrisis van 1973 deed premier Den Uyl de oproep om minder energie te gebruiken. Moet Rutte dit voorbeeld volgen? Door nu massaal minder te douchen, wordt het voor Europa makkelijker om Poetins gaskraan dicht te draaien. Voor Maarten is dat geen enkel probleem. Hij vertelt Tom nauwelijks te douchen. Dat is namelijk ongezond. In deze aflevering ook een vergelijk tussen de Russische inval in Oekraïne en de politionele acties in Nederlands-Indië. Geproduceerd door t-talks

Onze Haagse verslaggevers zijn deze week kilo's aangekomen, want elke partij had gewonnen en trakteerde op slagroomtaart. Behalve de Partij voor de Dieren, die een worteltjestaart had laten aanrukken. En behalve de VVD, die het zonder deed. We spreken twee opmerkelijke winnaars van de verkiezingen. Diederik Boomsma van CDA Amsterdam, dat wist te overleven. En Nathanaël Middelkoop van SGP Urk, dat de fractie wist te verdubbelen. Vandaag met Mark Beekhuis, Sophie van Leeuwen en Leendert Beekman Luister ook De Nieuwsdag met André Krouwel over de niet-stemmers: Een nationale feestdag kan de democratie redden. Wie zij zijn, wat ze vinden, en hoe ze simpel naar de stemlokalen te gelokt kunnen worden. See omnystudio.com/listener for privacy information.

“Zo bezien keert de wereld van vóór de oliecrisis niet terug”, zei minister-president Joop Den Uyl toen hij in 1973 het land toesprak. Een jaar ervoor kwam het rapport van de Club van Rome uit, ‘De grenzen aan de groei'. De wereld werd geconfronteerd met een nieuw probleem: onbegrensd groeien op een planeet die grenzen heeft is niet mogelijk. De waarschuwing sloeg in als een bom, ook bij Den Uyl. “We moeten ons beseffen met elkaar dat we niet kunnen voortgaan met het verbruik van beperkte voorraden brandstoffen en grondstoffen zoals we dat in de laatste kwarteeuw hebben gedaan.” In het langste stuk dat ooit in De Groene Amsterdammer is verschenen blikt Jaap Tielbeke terug op de afgelopen vijftig jaar. Hoe kan het dat we, ondanks alle alarmsignalen, de planetaire grenzen hebben overschreden? En welke lessen kunnen we daaruit trekken voor de toekomst? Hierover en meer spreken wij hem deze week in de podcast van De Groene Amsterdammer. Productie: Kees van den Bosch, Maria van Dordrecht en Roza Ybema

Ik ben republikein, maar we doen er thuis niks aan. De grote meerderheid van de Nederlandse bevolking is positief over het koningshuis en toen ik ooit koningin Beatrix ontmoette en later kroonprins Willem-Alexander, dacht ik: aardige mensen. Bovendien heeft de koning dankzij Thorbecke in 1848 de regeermacht niet meer in handen. Die ligt bij de ministers. Toch gebeuren er af en toe dingen waaruit blijkt dat het koningshuis zich boven de wet verheven voelt. In de vierdelige tv-documentaire Een porseleinen huwelijk bleek dat de Binnenlandse Veiligheidsdienst op eigen houtje onderzoek had gedaan naar de vader van maxima, die staatssecretaris was in een dictatuur die over lijken ging. Achter de rug om van de verantwoordelijke premier Wim Kok en minister van Binnenlandse zaken Bram Peper. En de top van het Openbaar Ministerie vernietigde een aangifte tegen vader Zorreguieta. Willem-Alexander dreigde ondertussen van zijn beschikbaarheid voor de troon af te zien. Dit deed me denken aan de Greet Hofmans-affaire in de jaren '50. Koningin Juliana raakte in de ban van deze gebedsgenezeres die haar pacifistische ideeën influisterde, waardoor Prins Bernhard in toorn ontstak. De problemen in Paleis Soestdijk werden zo groot - echtscheiding dreigde en de monarchie stond op instorten - dat hoofdredacties met de Rijksvoorlichtingsdienst afspraken er niet over te publiceren. Toen het Duitse Der Spiegel dat wel deed, legde het kabinet-Drees een importverbod op. Horen, zien en zwijgen. Ik moest ook denken aan de Lockheed-affaire. Prins Bernhard kreeg steekpenningen toegestopt van een vliegtuigfabrikant, bracht een officieel, door het kabinet-Den Uyl ingesteld onderzoek aan het licht. Al werd dit nogal omzwachteld geformuleerd. Dat hij daarnaast ook van een andere vliegtuigbouwer geld kreeg, bleef onbekend. Het stond in een bijlage die geheim bleef, ook voor de leden van de ministerraad. Zoveel corruptie zou het koningshuis niet overleven, was de gedachte. In de kwestie-Zorreguieta beperkte Kok het onderzoek tot Maxima's vader. Haar geestelijk raadsman, Padre Braun, speelde een hoofdrol in de huwelijksdienst. Dat hij de dictatuur altijd gesteund had, wilde Kok niet weten. Wat we wel wisten, was al ingewikkeld genoeg. Ik ben republikein en politieke leiders die ik er off the record wel eens naar vraag, zijn dat ook. Maar ze doen er verder niks aan. Begrijpelijk ook wel, er zijn immers grotere problemen in de wereld. Niemand heeft er echt last van en de meeste mensen vinden het wel aardig, zo'n koningshuis. En al dat politieke ongerief is dan misschien maar de prijs die we moeten betalen voor het in stand houden van dit sprookje. Over Jaap Jansen Politiek commentator Jaap Jansen in de wandelgangen van de macht. Luister live donderdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/jaap-jansen, Apple Podcast of Spotify. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Rutte IV is een investeringskabinet. Maar hoe dan? En wie betaalt dit?Nu de inkt droog is en het CPB de doorrekening van het coalitieakkoord af heeft, kijken Jaap Jansen en PG Kroeger met Wimar Bolhuis naar de cijfers, de kosten en baten, dekking en ambities van Rutte IV.Wimar Bolhuis is chief economist bij economisch adviesbureau Ecorys, docent aan de Universiteit Leiden en hij werkte onder meer bij de SER en was politiek assistent van Jetta Klijnsma, staatssecretaris van Sociale Zaken (PvdA) in het kabinet Rutte II. Hij promoveerde op de verschillen tussen de ambities van verkiezingsprogramma's en wat er uiteindelijk van terechtkomt in regeerakkoorden.Wie de harde data over uitgaven en inkomsten serieus neemt ziet dat de nieuwe coalitie bij de uitgaven zelfs de meest ambitieuze van de vier partners nog ver voorbijstreeft in de expansie van collectieve bestedingen. Rutte IV lijkt hiermee een soort ‘tweede kabinet-Den Uyl'. Tegelijkertijd doet het denken aan hoe de Europese Unie via extra fondsen voor de bestrijding van de coronacrisis en het herstel daarna de economie impulsen wil geven en hervormingen aanjagen. Precies waar in het vorige kabinet premier Mark Rutte en minister Wopke Hoekstra zo op de rem stonden.Bij de forse uitbreiding van uitgaven en investeringen via fondsen noteert Bolhuis een opmerkelijk feit. In de stukken is gemeld, dat de bovengrenzen die in het Verdrag van Maastricht juist door Nederland en Duitsland werden opgelegd als wenselijke limiet voor tekorten en staatsschulden nu door het kabinet als bodem daarvan worden opgevoerd. Rutte IV zet ‘Maastricht' op zijn kop. 60% van het bbp als schuldplafond wordt nu nastrevenswaardig. Daarmee schept het kabinet voor de komende tien jaar in de begroting zo'n €120 miljard extra ruimte. En dat terwijl aan de lastenkant vrijwel niets gebeurt - een schril contrast. Hier hebben VVD en CDA hun traditionele lijn vast weten te houden.Achilleshiel van het geheel is volgens Bolhuis de vraag wie de plannen feitelijk mag en moet realiseren. Technisch geschoold personeel, ict'ers, leraren, verplegers en defensiemedewerkers zijn schaarser dan ooit. PG wijst daarbij op de tamelijk warrige aanpak van de beleidsterreinen die dit probleem moeten oplossen. Een kolossale denkfout.De opwinding over een staatsschuld van 92% in 2060 relativeert Bolhuis nogal. Dat cijfer lijkt vooral bedoeld als waarschuwing voor keuzes over de lange termijn en voor plannen in de Kamer om op alle mogelijke dossiers meer en hoger te willen eisen. Een ding is helder: de beide Kamers zullen met het kabinet diepgaand moeten kijken naar de langetermijnstrategie en het bestuur en beheer van de grote nieuwe fondsen. Een mooie opdracht voor een écht nieuwe bestuurscultuur.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder lezenWimar Bolhuis - Rutte IV: het kabinet dat bij elkaar gekocht werd (ESB, 14 januari 2022)Wimar Bolhuis ea - Rutte IV dreigt miljarden te verspillen (NRC, 9 januari 2022)Website Wimar BolhuisCoalitieakkoord 'Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst' (15 december 2021)Startnota kabinet-Rutte IV (10 januari 2022)Analyse economische en budgettaire effecten van het coalitieakkoord (CPB, 11 januari 2022)Techniekpact monitor: ontwikkeling arbeidsvraagKlimaatbeleid: arbeidsmarkt en scholing***Verder luisteren07 - Wimar Bolhuis over leugentjes in verkiezingsprogramma's (naar aanleiding van zijn proefschrift, 2018)172 - Hogere overheidsuitgaven, lastenverzwaring bedrijven: opmerkelijke eensgezindheid bij verkiezingen 2021 (2 maart 2021)Randy Martens, Wimar Bolhuis en Wouter Welling - Studio Tegengif216 - Crisis op komst: Nederlandse economie loopt vast door tekort aan technisch geschoolde arbeidskrachten***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:38:58 – Deel 201:26:47 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

In deze aflevering luistert u naar een interview met oud-minister Jan Pronk. Minister voor Ontwikkelingssamenwerking in de kabinetten Den Uyl, Lubbers III en Kok I en minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer in het kabinet-Kok II. Pronk: “Je moet politieke feeling, politieke ervaring én een missie hebben.”

In deze aflevering luistert u naar een interview met oud-minister Laurens Jan Brinkhorst. Staatssecretaris van Buitenlandse Zaken in het kabinet-Den Uyl, minister van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij in het kabinet-Kok II en minister van Economische Zaken in het kabinet-Balkenende II. Brinkhorst: “Mijn ervaring is dat ministers er vaak pas aan het eind van hun periode achter komen wat hun visie op de sector was.”

Na negen maanden kabinetsformatie kwamen VVD, D66, CDA en ChristenUnie tot een coalitieakkoord. De informateurs presenteerden hun eindverslag en de Tweede Kamer ging erover in debat. Zelden in de parlementaire geschiedenis waste een informateur zijn opdrachtgever - de Kamer zelf - zo ongezouten de oren als Johan Remkes deed.In het formatiedebat bleek opnieuw wat de eerdere informateurs Herman Tjeenk Willink en Mariëtte Hamer al als hun grote zorg op tafel legden in Betrouwbare Bronnen: het is vooral de Kamer zelf die een nieuwe bestuurscultuur in de weg lijkt te staan. Kamerleden zien de eigen rol en taak niet scherp.De inhoud van het coalitieakkoord bleef zo wel erg buiten beeld in het Kamerdebat. Daarom analyseren Jaap Jansen en PG Kroeger enkele opvallende aspecten ervan.Bij klimaat en energie lijkt het Nederlandse akkoord in veel opzichten op het Duitse regeerakkoord. Ook lezen Jaap en PG in het coalitieakkoord onmiskenbaar het handschrift van de informateurs Hamer en Tjeenk Willink. Hamers adviezen en akkoorden over arbeidsmarkt, pensioenen, jongerenvraagstukken, economie, sociale zekerheid en energie en klimaat vormen het fundament van beleid. Tjeenk Willinks analyses over beleidsvorming en vooral ook over een betere uitvoering doortrekken heel het akkoord.En daarmee krijgt met name Pieter Omtzigt op ongeveer elk door hem naar voren gebracht punt zijn zin. Zelfs een 'algoritmewaakhond' wordt afgericht, en ook de door Omtzigt aanbevolen 'Tax Payers Advocate'. Hiermee gaat het akkoord meteen concreet in op de aanbevelingen van de Venetiëcommissie, zoals die in Betrouwbare Bronnen uiteengezet werden door rapporteur Richard Barrett.Voor de fijnproevers bevat het coalitieakkoord sowieso nog een hoop verrassingen. Zo wordt het 'Wopkefonds' drastisch omgebouwd en uitgebreid. Het lijkt dat de onderhandelaars heel scherp luisterden naar de ervaringen en aanbevelingen in deze podcast door Joeri van den Steenhoven. De afspraken over Europa en de geopolitieke thema's zijn dan weer opvallend ouderwets en tonen weinig samenhang. Waarom vroeg trouwens niet één fractie naar de betekenis en inhoud van de 'Europawet' die in het akkoord is opgenomen?De discussie over de uitgaven en besparingen in de zorg toont dat de Kamer nog wel enige rekenles kan gebruiken. Daar is ook nog tijd voor, want in het akkoord is bijna achteloos een grote staatkundige vernieuwing opgenomen. De nieuwe bewindslieden à la de Europese Commissie aan het parlement 'hoofdlijnenbrieven' en 'uitvoeringsbrieven' sturen waarover dan in debat gegaan kan worden. In het voorjaar worden de uitkomsten daarvan in een soort hoofdlijnen van beleid op de grote onderwerpen neergelegd. Dat heeft vergaande consequenties die Jaap en PG nu alvast schetsen. De 'radicale ideeën' over een nieuwe bestuurscultuur waarnaar Mark Rutte op zoek was, blijken hier ineens gepresenteerd te zijn - vanuit Europa.Hoeveel steun het aantredende kabinet uiteindelijk uit ‘het brede midden' gaat krijgen, moet nog blijken. In elk geval lijken nu al veel onderdelen van het coalitieakkoord te voldoen aan de vijftien punten uit het PvdA/GroenLinks-oppositieakkoord. En wie in de coalitie fractievoorzitter wordt, minister of staatssecretaris, zal in januari blijken. In het debat over het akkoord viel op dat CDA-leider Wopke Hoekstra – opnieuw – veel sprak over Justitie-onderwerpen. Zou hij naar dat ministerie gaan? En D66-leider Sigrid Kaag leek zich al helemaal te oriënteren op een rol als fractievoorzitter. Zullen we in het nieuwe jaar Rob Jetten dan terugzien als de nieuwe minister van Klimaat & Energie?***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder lezenHet coalitieakkoord (Rutte IV, december 2021)Progressief oppositieakkoord PvdA en GroenLinks***Verder luisteren237 - Kabinetsformatie 2021: do's en don'ts voor nieuwe bewindslieden234 - Kabinetsformatie 2021: Nieuw elan met nieuwe ministeries en nieuwe ministers233 - Kabinetsformatie 2021: Otto Fricke over de Europese ambities van de nieuwe Duitse regering232 – Kabinetsformatie 2021: Kan de Kamer haar rol wel aan? En wat te doen met antidemocratische partijen?224 - Kabinetsformatie 2021: Het ongeduld van Mariëtte Hamer219 - Kabinetsformatie 2021: Een beknopt coalitieakkoord met meer ruimte voor de Kamer als spannend experiment217 - Kabinetsformatie 2021: Wordt Rutte IV het tweede kabinet-Den Uyl?210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde209 - Kabinetsformatie 2021: De VVD nerveus, het CDA labiel en Hamer houdt stug vol193 - Kabinetsformatie 2021: Mark Rutte en de slijtage van zijn leiderschap192 - Kabinetsformatie 2021: Het gaat over hun toekomst: jongeren voor het eerst aan tafel in de formatie191 - Kabinetsformatie 2021: Hoe krijgen we de balans terug in de trias politica? De Kamer kan zelf al heel veel doen!187 - Kabinetsformatie 2021: De klaagzang van het kabinet en de Kamer184 - Kabinetsformatie 2021: Brieven aan de informateur - geslaagde en minder geslaagde lobby's182 - Kabinetsformatie 2021: De verrassend vertrouwde werkwijze van Herman Tjeenk Willink180 - Kabinetsformatie 2021: Hoe Mark Rutte de eenzaamste man van het Binnenhof werd179 - Kabinetsformatie 2021: Verkenners die schielijk van het toneel verdwenen, een politieke sluipmoord en de 'gouden standaard' van wijs en effectief formeren177 - Kabinetsformatie 2021: Formeren is faseren, dus het begint met verkennen222 - Na de kindertoeslagaffaire. Hoe Nederland rechtsstaat en democratie kan verbeteren. Gesprek met Richard Barrett van de Venetië Commissie162 - Pieter Omtzigt over macht en tegenmacht137 – Joeri van den Steenhoven: maak het Groeifonds slimmer, beter en doeltreffender***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:42:52 – Deel 201:23:47 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Met het coalitieakkoord is de kabinetsformatie bijna voltooid. De aandacht verschuift nu al naar speculaties en geruchten over 'de poppetjes'. Wat moet je doen als je een uitnodiging ontvangt om bij formateur Mark Rutte te verschijnen?Jaap Jansen en PG Kroeger duiken in de historie en wetmatigheden van het ministerschap en al die onverwachte en vaak vergeten dingen waar een nieuwe bewindspersoon scherp op moet letten.Als een partijleider iemand polst, waarom doet-ie dat? Weet de kandidaat wel wat de échte reden is voor zo'n eervol verzoek? Ruud Lubbers liet in 1977 bewust een aantal posten aan zich voorbijgaan en dat bleek later een zeer doordachte stap in zijn uiteindelijk uitzonderlijke loopbaan.Zo zien Jaap en PG allerlei patronen rond het aantreden en selecteren van ministers. Daarbij is een tijdens deze kabinetsformatie opgesteld document van buitengewone betekenis. Minister Kajsa Ollongren heeft een toets voor 'self-assessment' opgesteld die iedereen die bij de formateur van een nieuw kabinet op bezoek mag zichzelf zou moeten afnemen. De criteria, normen en waarschuwingen daarin zijn opmerkelijk. De lijst is het gevolg van een zeer kritische toetsing door GRECO, de integriteitswaakhond van de Raad van Europa.Uit dat document blijkt dat pijnlijke situaties als die rond LPF-staatssecretaris Philomena Bijlhout, allerlei andere cv-perikelen en schimmig gedoe rond de financiële omstandigheden van bewindslieden hebben genoopt tot het trekken van lessen voor de ploeg die nu moet aantreden. Zelfs het sociale media verleden van kandidaten is nu onderdeel van de screening. Wie gevraagd wordt moet voor zichzelf een aantal dingen goed op een rijtje hebben. Zo vertellen Jaap en PG hoe bij vorige kabinetten al in de allereerste samenkomst cruciale beslissingen werden genomen die niet iedereen meteen doorhad. Ook het besef hoe een ministerie werkt is voor een aankomend minister van levensbelang. Het kan in de eerste dagen al helemaal fout gaan, zo bleek bij VVD'er Annette Nijs op Onderwijs.Zo zijn er nog veel meer lessen te trekken voor een slagvaardige start en ter vermijding van klassieke blunders. Je kunt maar beter weten wie in het nieuwe kabinet je bondgenoten zijn en wie de grootste risicofactoren. Want zoals D66-minister Els Borst door haar PvdA-collega Ad Melkert gepiepeld werd, dat wil niemand.Ook is het verstandig te weten hoe Financiën écht denkt over jouw departement en de kwaliteit van wat de ambtenaren daar leveren. Een nieuwe minister doet er bovendien goed aan die ambtelijke ondersteuning meteen bij aantreden te laten merken wie de baas is.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder lezenHet officiële Handboek voor bewindspersonen (het ‘blauwe boek') met het self-assessment integriteitJo Ritzen – De minister, een handboek (Uitgeverij Bert Bakker, 1998)Gerald Kaufman – How to be a Minister (Faber & Faber, 1980, 1997)Mark Frequin – Ja minister, nee minister (SDU, 2006)Nele Beyens – Els Borst, medicus in de politiek (Wereldbibliotheek, 2021)GRECO website***Verder kijkenDe Jonge in de war over functie Blok (RTL Nieuws, 10 december 2021)Yes, Minister: A phonecall from the prime ministerKeek op de Week (VPRO, 1989)De Wandeling met Piet de Jong (KRO, 20212)***Verder luisteren234 - Kabinetsformatie 2021: Nieuw elan met nieuwe ministeries en nieuwe ministers233 - Kabinetsformatie 2021: Otto Fricke over de Europese ambities van de nieuwe Duitse regering232 – Kabinetsformatie 2021: Kan de Kamer haar rol wel aan? En wat te doen met antidemocratische partijen?224 - Kabinetsformatie 2021: Het ongeduld van Mariëtte Hamer219 - Kabinetsformatie 2021: Een beknopt coalitieakkoord met meer ruimte voor de Kamer als spannend experiment217 - Kabinetsformatie 2021: Wordt Rutte IV het tweede kabinet-Den Uyl?210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde209 - Kabinetsformatie 2021: De VVD nerveus, het CDA labiel en Hamer houdt stug vol193 - Kabinetsformatie 2021: Mark Rutte en de slijtage van zijn leiderschap192 - Kabinetsformatie 2021: Het gaat over hun toekomst: jongeren voor het eerst aan tafel in de formatie191 - Kabinetsformatie 2021: Hoe krijgen we de balans terug in de trias politica? De Kamer kan zelf al heel veel doen!187 - Kabinetsformatie 2021: De klaagzang van het kabinet en de Kamer184 - Kabinetsformatie 2021: Brieven aan de informateur - geslaagde en minder geslaagde lobby's182 - Kabinetsformatie 2021: De verrassend vertrouwde werkwijze van Herman Tjeenk Willink180 - Kabinetsformatie 2021: Hoe Mark Rutte de eenzaamste man van het Binnenhof werd179 - Kabinetsformatie 2021: Verkenners die schielijk van het toneel verdwenen, een politieke sluipmoord en de 'gouden standaard' van wijs en effectief formeren177 - Kabinetsformatie 2021: Formeren is faseren, dus het begint met verkennen***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:50:50 – Deel 201:30:57 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Komt het er nu eindelijk, een nieuw kabinet met ‘nieuw elan' (volgens Mark Rutte), ‘nieuw leiderschap' (volgens Sigrid Kaag) en ‘nieuwe gezichten' (volgens Wopke Hoekstra)? De berichten zijn verwarrend en maken argwanend. Is de kabinetsformatie op een oor na gevild, zoals het FD meldt? Of zit het muurvast en staan de nieuwe ministers voorlopig nog niet op het bordes, zoals het AD eerder deze week schreef? En wat bedoelen Rutte, Kaag en Hoekstra met nieuw elan, nieuw leiderschap en nieuwe gezichten ook nieuwe ministeries met nieuwe ministers?Jaap Jansen en PG Kroeger analyseren de actuele situatie vanuit de historie, met de blik op Europa en bijgelicht door de ervaringen uit de nu afgeronde Duitse formatie. Hoe leerzaam is wat daar wel lukte en hier nog niet? Was een beetje oude bestuurscultuur daar nu juist niet het geheim? En is de aanzet tot een opzet voor een regeerakkoord van Sophie Hermans en Rob Jetten en het VVD/CDA-stuk wat Gert Jan Segers in de trein achterliet inmiddels niet pijnlijk achterhaald door de harde realiteit?Uit die stukken bleek dat gedacht wordt aan een aantal nieuwe ministersposten en ook Rutte speculeerde al op misschien wel 30 bewindslieden, veel meer dus dan in de 24 waarmee Rutte III van start ging.Jaap en PG duiken in de geschiedenis van nieuwe ministeries: momenten, motieven en mensen. Interessante verhalen, want er zijn grote en leerzame verschillen. Niet elk nieuw departement werd zo'n succesvol blijvertje als 'Maatschappelijk Werk' van Marga Klompé en niet elk nieuw ministerie bleek zo'n lege doos als 'Bestuurlijke Vernieuwing' van Thom de Graaf.Het probeersel van Rutte III met 'ministers 'van' en ministers 'voor' was niet echt een succes, terwijl in Duitland nu veelbelovende thematische ministeries worden opgetuigd. In Duitsland bijvoorbeeld een departement voor ‘bouwen' en dus niet voor 'wonen' of het ouderwetser klinkende 'volkshuisvesting'. Ook de koppeling van het Berlijnse mobiliteitsministerie aan het grote thema 'digitalisering' als nieuwe essentie van infrastructuur kan leerzaam zijn.Zeker zo nuttig is te overwegen de lege huls van 'vicepremier' te vervangen door een oud plan van 40 jaar geleden en een geslaagde innovatie van Jean-Claude Juncker in Brussel. Hier blijken de liberale nestor Henk Vonhoff en de Luxemburgse bonhomme toekomstgerichter te zijn geweest dan de Haagse partijen tot nu toe. Door onder de premier een vijftal 'coördinerende ministers' neer te zetten op hoofdlijnen van beleid die met groepjes bewindslieden de strategische doelen dichterbij brengen, zouden in Rutte IV nieuw elan én nieuwe gezichten en zélfs nieuw leiderschap tot wasdom kunnen komen!***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder lezenAanzet tot een opzet voor een regeerakkoord door VVD en D66Formatiedocument VVD & CDA, versie 26-09-2021Brief secretarissen-generaal (april 2021)Commissie Hoofdstructuur Rijksdienst (Vonhoff, 1981)Rapport Staatscommissie Parlementair Stelsel (Remkes)***Verder luisteren233 - Kabinetsformatie 2021: Otto Fricke over de Europese ambities van de nieuwe Duitse regering232 – Kabinetsformatie 2021: Kan de Kamer haar rol wel aan? En wat te doen met antidemocratische partijen?224 - Kabinetsformatie 2021: Het ongeduld van Mariëtte Hamer219 - Kabinetsformatie 2021: Een beknopt coalitieakkoord met meer ruimte voor de Kamer als spannend experiment217 - Kabinetsformatie 2021: Wordt Rutte IV het tweede kabinet-Den Uyl?210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde209 - Kabinetsformatie 2021: De VVD nerveus, het CDA labiel en Hamer houdt stug vol193 - Kabinetsformatie 2021: Mark Rutte en de slijtage van zijn leiderschap192 - Kabinetsformatie 2021: Het gaat over hun toekomst: jongeren voor het eerst aan tafel in de formatie191 - Kabinetsformatie 2021: Hoe krijgen we de balans terug in de trias politica? De Kamer kan zelf al heel veel doen!187 - Kabinetsformatie 2021: De klaagzang van het kabinet en de Kamer184 - Kabinetsformatie 2021: Brieven aan de informateur - geslaagde en minder geslaagde lobby's182 - Kabinetsformatie 2021: De verrassend vertrouwde werkwijze van Herman Tjeenk Willink180 - Kabinetsformatie 2021: Hoe Mark Rutte de eenzaamste man van het Binnenhof werd179 - Kabinetsformatie 2021: Verkenners die schielijk van het toneel verdwenen, een politieke sluipmoord en de 'gouden standaard' van wijs en effectief formeren177 - Kabinetsformatie 2021: Formeren is faseren, dus het begint met verkennen***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:39:40 – Deel 201:14:07 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Sinds 2012 heeft de Tweede Kamer het heft in handen in de kabinetsformatie. Waarom verloopt die in 2021 zo stroef? Kan de Kamer een nieuwe bestuurscultuur realiseren? En hoe moet de Kamer omgaan met partijen die een gevaar zijn voor de democratie?Jaap Jansen en PG Kroeger gaan te rade bij een groot kenner van de parlementaire geschiedenis en de politieke praktijk: Joop van den Berg, oud-hoogleraar in Leiden en Maastricht en voormalig fractievoorzitter van de PvdA in de Eerste Kamer.Van den Berg windt er geen doekjes om. Hij wijst de Kamer erop dat zij veel bestuurlijke problemen die nu aan de orde zijn mede - en soms welbewust - heeft veroorzaakt. Daarbij geeft hij ook uit eigen ervaring allerlei praktische tips. Zo doet hij suggesties hoe de Kamer daadkrachtig en doeltreffend kan omgaan met antidemocraten in eigen gelederen. "Het is niet de taak van de voorzitter de levendigheid van discussies voor het tv-publiek te bewaken, een parlement is geen talkshow."Van den Berg raadt de Kamer indringend aan, zich veel meer bewust te zijn van de eigen taak binnen de trias politica. Ze heeft daarvoor ook serieuze machtsmiddelen die vaak niet gebruikt worden. Benut de Kamer die niet en laat ze debatten ontsporen, dan zijn de kwaliteit van de wetgeving, controle op de regering en het respect voor het parlement zelf in het geding.Het formeren van kabinetten 'zonder de Koning' ging volgens Van den Berg prima toen de Kamer in 2012 zelf het heft in handen nam. Maar in 2021 maakt de Kamer er een potje van. Ook hier is sprake van voortdurende verwarring over de eigen rol en over de verschillende fases in het formatieproces. Zo lieten ook de meer serieuze fracties zich in het dramatische ‘Pieter Omtzigt, functie elders'- debat op 1 april op sleeptouw nemen door PVV-leider Geert Wilders.Er zijn tenminste drie aspecten van het formeren die veel grondiger bekeken moeten worden: de ‘eerste week', direct na de verkiezingsuitslag waarin dit jaar kardinale fouten zijn gemaakt die nog steeds diep doorwerken; de selectie van verkenners en hun échte taak; en de fase die binnenkort aanbreekt: het aanzoeken van bewindslieden en het portefeuilles toedelen.Van den Berg is groot vorstander van een actieve rol van de Kamer in dialoog met aspirant-ministers – zoals het Europees Parlement dat doet met nieuwe Eurocommissarissen. Maar hij vreest dat de Kamer hiertoe de moed niet opbrengt. "Doe je het zo, dan zul je twee keer zo stevige mensen als minister naar voren moeten schuiven."Wat er ook gebeurt, de parlementaire zeden en gewoonten zijn aan vernieuwing toe. Het ‘geleuter' over een 'nieuwe bestuurscultuur' spreekt Van den Berg niet aan. Kamerleden moeten zich weer bewust worden van de wezenstaak van het parlement en krachtig leiding gaan geven aan democratische processen en beleidsvorming.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Hieronder nog meer informatie. Op Apple kun je soms niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier***Verder lezenB.H. van den Braak en J. Th. J van den Berg - Zeventig jaar zoeken naar het compromis, parlementaire geschiedenis van Nederland, 1946-2016Columns van beide auteursEvaluatie kabinetsformatie 2012Evaluatie kabinetsformatie 2017***Verder luisteren224 - Kabinetsformatie 2021: Het ongeduld van Mariëtte Hamer219 - Kabinetsformatie 2021: Een beknopt coalitieakkoord met meer ruimte voor de Kamer als spannend experiment217 - Kabinetsformatie 2021: Wordt Rutte IV het tweede kabinet-Den Uyl?210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde209 - Kabinetsformatie 2021: De VVD nerveus, het CDA labiel en Hamer houdt stug vol193 - Kabinetsformatie 2021: Mark Rutte en de slijtage van zijn leiderschap192 - Kabinetsformatie 2021: Het gaat over hun toekomst: jongeren voor het eerst aan tafel in de formatie191 - Kabinetsformatie 2021: Hoe krijgen we de balans terug in de trias politica? De Kamer kan zelf al heel veel doen!187 - Kabinetsformatie 2021: De klaagzang van het kabinet en de Kamer184 - Kabinetsformatie 2021: Brieven aan de informateur - geslaagde en minder geslaagde lobby's182 - Kabinetsformatie 2021: De verrassend vertrouwde werkwijze van Herman Tjeenk Willink180 - Kabinetsformatie 2021: Hoe Mark Rutte de eenzaamste man van het Binnenhof werd179 - Kabinetsformatie 2021: Verkenners die schielijk van het toneel verdwenen, een politieke sluipmoord en de 'gouden standaard' van wijs en effectief formeren177 - Kabinetsformatie 2021: Formeren is faseren, dus het begint met verkennen***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:43:16 – Deel 201:33:12 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Van wie is dit citaat: Ik ben wel een fan van de Europese Unie. Als we die niet hadden, zouden we zoets moeten uitvinden'? Juist, Boris Johnson, in debat in het Lagerhuis, een jaar of twintig geleden. En wat voegde hij eraan toe? 'Ik denk niet dat er één parlementslid gek genoeg is om zich tegen het Turkse lidmaatschap te verzetten.' Flexibele feiten. Lees ook | Bernard Hammelburg | Straatvechters Zomaar een paar andere flexibele feiten, van Amerikaanse bodem: 'Read my lips no new taxes', George Bush sr. in 1988, die onmiddellijk daarna fiscaal toesloeg. En zijn zoon, in 2003, die wegens niet bestaande massavernietigingswapens Irak binnenviel. Franse presidenten Of de flexibele feiten van Franse presidenten. Mitterrand die niet verzweeg dat hij er twee gezinnen op nahield, maar wel dat hij kanker had. Jacques Chirac, die twee jaar voorwaardelijk kreeg wegens het regelen van niet-bestaande, maar dik betalende banen voor vriendjes. Luister terug | Oud-president Sarkozy mag vervolgd worden Geen ministerspost voor een lastpak, maar het leek er een beetje op. François Hollande, die bij zijn aantreden een voorbeeldig privéleven in het vooruitzicht stelde, die zijn vrouw, minister Ségolène Royal verliet voor politiek journalist Valérie Trierweiler, die hij weer bedroog met de piepjonge actrice Julie Gayet. Of Nicholas Sarkozy, die net drie jaar heeft gekregen wegens corruptie. Zijn 'functie elders' wordt misschien wasknijpers maken, of nummerborden. Sluw spel Politiek is een sluw spel van flexibele feiten, zeker coalitiepolitiek. Denk aan Joop den Uyl, die in 1977 met zijn PvdA de verkiezingen won, maar buitenspel werd gezet door Dries van Agt van het fonkelnieuwe CDA en Hans Wiegel van de VVD, die in een Franse bistro in Den Haag met een goed glas wijn en een bolknak in het geheim een kongsi smeedden en Den Uyl afserveerden. Functie elders werd voor Den Uyl een bankje in de Tweede Kamer. Zou de behendige Sigrid Kaag haar flexibele feiten inzetten voor zon Van Agt-manoeuvre? Read my lips: gaat niet lukken. Over Bernard Hammelburg Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg gaat in zijn column in op de zaken van wereldbelang en plaatst de internationale politiek in context. Luister live woensdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/bernard-hammelburg, Apple Podcast of Spotify. See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Italiaanse vicepremier en Lega-leider Matteo Salvini is de drijvende kracht achter een nieuwe rechts-populistische groepering in het Europees Parlement. In aanloop naar de Europese verkiezingen van eind volgende maand krijgt hij steeds meer mede-populisten mee in zijn Europese Alliantie van Volkeren en Naties (EAPN). Staan we aan de vooravond van een populistische lente? Te gast is Sarah de Lange, die promoveerde op rechts-populistische partijen in West-Europa en bekleder is van de Den Uyl-leerstoel aan de Universiteit van Amsterdam.