Podcast appearances and mentions of sophie boisseau

durée : 00:58:17 - Cultures Monde - par : Julie Gacon, Mélanie Chalandon - Ce 26 mai 2025 s'est ouvert à Kuala Lumpur le 46ème sommet de l'Association des nations d'Asie du Sud-Est (ASEAN). L'occasion pour le Premier ministre chinois Li Qiang de rencontrer les chefs d'États des pays de l'ASEAN et d'approfondir les relations entre la Chine et les pays membres. - réalisation : Vivian Lecuivre - invités : Mary-Françoise Renard Professeure émérite à l'université de Clermont-Ferrand, économiste spécialiste de l'économie chinoise; Sophie Boisseau du Rocher Chercheuse associée au Centre Asie de l'Institut français des relations internationales (IFRI); Philippe Aguignier Enseignant sur l'économie chinoise à l'INALCO et à Sciences Po et chercheur associé à l'institut Montaigne

Saviez-vous que c'est en Asie qu'il y a le plus de compagnies low cost, ces compagnies d'avions à bas prix ? Ou encore que Singapour est un port de marchandises presque entièrement robotisé ? Voici ce que l'on apprend dans le nouveau livre de Sophie Boisseau du Rocher. Spécialiste de l'Asie, elle publie : L'Asie-Pacifique, nouveau centre du monde, aux éditions Odile Jacob.   (1ʳᵉ diffusion le 15/02/25)RFI : Vous sillonnez l'Asie depuis plus de trente ans. Les transports, dites-vous, en Asie du Sud-Est sont à la pointe de la modernité ?Sophie Boisseau du Rocher : Oui, ce qui frappe lorsque vous débarquez dans un aéroport de Taïwan, de Thaïlande, de Singapour, de Malaisie, c'est leur rapidité et l'efficacité. Par exemple, à l'arrivée, pour rejoindre la capitale ou les villes importantes de province, il y a des navettes rapides ou des trains. Facilitée grâce à une avance technologique, expliquez-vous, au sein même de l'aéroport.Parfaitement ! Pour les flux de passagers, tout va très vite. Les passeports sont biométriques, il y a des bornes pour accélérer les passages des bagages et les vérifications d'identité.   Vous nous apprenez des mots nouveaux. Par exemple, au sujet des Routes de la soie chinoises, ces réseaux mondiaux (trains, avions, ports…), vous parlez des Routes asiatiques de la tech. Et il n'y a pas que la Chine, loin de là. Il faut sortir de ce préjugé de ne voir le secteur du transport que par le prisme de la Chine. En Asie du Sud-Est, la concurrence entre les pays est un élément important de compréhension de cette région du monde. Dans quel domaine ? Les conteneurs par exemple. Les trois premiers fabricants de conteneurs du monde sont asiatiques — chinois, japonais et sud-coréens. Vous êtes témoin de l'énorme développement du secteur maritime et du transport de marchandises par la mer ? L'Asie Pacifique est au cœur de la nouvelle géopolitique mondiale. 60% des bateaux transporteurs de marchandises du monde passent par l'Asie du Sud-Est. Avec un rôle important du port de Singapour ?Oui, aller à Singapour et voir le niveau de technologie du port est, pour des Européens, incroyable ! Pratiquement toutes les étapes sont robotisées — les grues, les transits pour relier les voies ferrées ou les routes pour continuer l'acheminement intérieur par camions ou trains. L'une des autres spécificités est l'aérien, avec la multiplication des compagnies low cost, les compagnies à bas prix.  Là encore, une incroyable réussite, que ce soit en Indonésie, en Thaïlande, en Chine, aux Philippines, en Malaisie. En Malaisie, Air Asia propose des vols locaux, provinciaux qui permettent de relier les villes secondaires entre elles.   Et ça fonctionne bien ? Parfaitement bien. Ce qui est intéressant, c'est de voir que ces compagnies sont très utilisées par les populations régionales qui n'ont pas les moyens de s'acheter des billets sur les compagnies nationales aériennes de leur pays ou sur les compagnies étrangères.  En définitive, votre livre est un grand souffle d'espoir pour l'avenir de l'Asie du Sud-Est et de ses transports.  Oui, ils ne sont pas du tout inquiets pour leur avenir ! Il faut veiller à ce que ce développement technologique et ces différentes solutions des transports fassent progresser le niveau de vie des habitants. Un mot de conclusion ? Juste un chiffre pour finir. Sur les 2,3 milliards d'habitants, qui n'intègrent ni l'Inde, ni l'Australie, 800 millions de jeunes se trouvent en Asie Pacifique !  À lire aussiNouvelles routes de la soie, 10 ans après

Saviez-vous que c'est en Asie qu'il y a le plus de compagnies low cost, ces compagnies d'avions à bas prix ? Ou encore que Singapour est un port de marchandises presque entièrement robotisé ? Voici ce que l'on apprend dans le nouveau livre de Sophie Boisseau du Rocher. Spécialiste de l'Asie, elle publie : L'Asie-Pacifique, nouveau centre du monde, aux éditions Odile Jacob.   RFI : Vous sillonnez l'Asie depuis plus de trente ans. Les transports, dites-vous, en Asie du Sud-Est sont à la pointe de la modernité ?Sophie Boisseau du Rocher : Oui, ce qui frappe lorsque vous débarquez dans un aéroport de Taïwan, de Thaïlande, de Singapour, de Malaisie, c'est leur rapidité et l'efficacité. Par exemple, à l'arrivée, pour rejoindre la capitale ou les villes importantes de province, il y a des navettes rapides ou des trains. Facilitée grâce à une avance technologique, expliquez-vous, au sein même de l'aéroport.Parfaitement ! Pour les flux de passagers, tout va très vite. Les passeports sont biométriques, il y a des bornes pour accélérer les passages des bagages et les vérifications d'identité.   Vous nous apprenez des mots nouveaux. Par exemple, au sujet des Routes de la soie chinoises, ces réseaux mondiaux (trains, avions, ports…), vous parlez des Routes asiatiques de la tech. Et il n'y a pas que la Chine, loin de là. Il faut sortir de ce préjugé de ne voir le secteur du transport que par le prisme de la Chine. En Asie du Sud-Est, la concurrence entre les pays est un élément important de compréhension de cette région du monde. Dans quel domaine ? Les conteneurs par exemple. Les trois premiers fabricants de conteneurs du monde sont asiatiques — chinois, japonais et sud-coréens. Vous êtes témoin de l'énorme développement du secteur maritime et du transport de marchandises par la mer ? L'Asie Pacifique est au cœur de la nouvelle géopolitique mondiale. 60% des bateaux transporteurs de marchandises du monde passent par l'Asie du Sud-Est. Avec un rôle important du port de Singapour ?Oui, aller à Singapour et voir le niveau de technologie du port est, pour des Européens, incroyable ! Pratiquement toutes les étapes sont robotisées — les grues, les transits pour relier les voies ferrées ou les routes pour continuer l'acheminement intérieur par camions ou trains. L'une des autres spécificités est l'aérien, avec la multiplication des compagnies low cost, les compagnies à bas prix.  Là encore, une incroyable réussite, que ce soit en Indonésie, en Thaïlande, en Chine, aux Philippines, en Malaisie. En Malaisie, Air Asia propose des vols locaux, provinciaux qui permettent de relier les villes secondaires entre elles.   Et ça fonctionne bien ? Parfaitement bien. Ce qui est intéressant, c'est de voir que ces compagnies sont très utilisées par les populations régionales qui n'ont pas les moyens de s'acheter des billets sur les compagnies nationales aériennes de leur pays ou sur les compagnies étrangères.  En définitive, votre livre est un grand souffle d'espoir pour l'avenir de l'Asie du Sud-Est et de ses transports.  Oui, ils ne sont pas du tout inquiets pour leur avenir ! Il faut veiller à ce que ce développement technologique et ces différentes solutions des transports fassent progresser le niveau de vie des habitants. Un mot de conclusion ? Juste un chiffre pour finir. Sur les 2,3 milliards d'habitants, qui n'intègrent ni l'Inde, ni l'Australie, 800 millions de jeunes se trouvent en Asie Pacifique !  À lire aussiNouvelles routes de la soie, 10 ans après

À l'heure où tous les regards sont tournés sur l'Amérique de Donald Trump, le conflit au Proche-Orient ou la guerre en Ukraine, il est un continent qui, par son poids géopolitique et économique, devient en silence toujours plus central. L'Asie-Pacifique, nouveau centre du monde, c'est justement la thèse du livre coécrit par deux grands spécialistes, Sophie Boisseau du Rocher, chercheuse à l'Institut français des relations internationales (Ifri), et Christian Lechervy, diplomate et notamment ancien ambassadeur de France en Birmanie. Par Asie-Pacifique, les auteurs entendent l'Asie orientale, de la Birmanie au Japon. Quels enjeux pour la région, à l'heure de Trump et face à la Chine ? Sophie Boisseau du Rocher répond aux questions de Joris Zylberman.

À l'heure où tous les regards sont tournés sur l'Amérique de Donald Trump, le conflit au Proche-Orient ou la guerre en Ukraine, il est un continent qui, par son poids géopolitique et économique, devient en silence toujours plus central. L'Asie-Pacifique, nouveau centre du monde, c'est justement la thèse du livre coécrit par deux grands spécialistes, Sophie Boisseau du Rocher, chercheuse à l'Institut français des relations internationales (Ifri), et Christian Lechervy, diplomate et notamment ancien ambassadeur de France en Birmanie. Par Asie-Pacifique, les auteurs entendent l'Asie orientale, de la Birmanie au Japon. Quels enjeux pour la région, à l'heure de Trump et face à la Chine ? Sophie Boisseau du Rocher répond aux questions de Joris Zylberman.

Samedi 25 janvier, Sophie Boisseau du Rocher, maître de conférence à Sciences-Po Paris et chercheur à Asia Centre, Claude Meyer, ancien conseiller au centre Asie de l'IFRI, Jean-Marc Daniel, professeur émérite à l'ESCP, Christian Chavagneux, éditorialiste à alternatives Économiques, et Benaouda Abdeddaïm, éditorialiste BFM Business, étaient les invités, dans l'émission La librairie de l'éco présentée par Emmanuel Lechypre. La librairie de l'éco est à voir ou écouter le samedi sur BFM Business.

Frédéric Taddeï nous emmène aux confins de l'Asie Pacifique, cette région en pleine ébullition qui s'impose aujourd'hui comme le nouveau centre du monde.Vous découvrirez avec Sophie Boisseau-Durochet, chercheuse à l'Institut français des relations internationales (IFRI), comment cette vaste région, composée de 17 États aux succès économiques retentissants, est en train de réécrire les règles du jeu mondial. Longtemps perçue comme la périphérie de l'Occident, l'Asie Pacifique affirme désormais sa propre vision du développement, remettant en cause les modèles traditionnels.Au-delà de l'impressionnante réussite économique, ce territoire recèle une profonde unité culturelle et historique, forgée sur des siècles d'échanges et de circulations. Cet héritage commun, que les puissances coloniales ont tenté de briser, est aujourd'hui le socle d'une nouvelle modernité qui bouscule les équilibres géopolitiques. Alors que l'Occident perd en influence et en crédibilité, l'Asie Pacifique se pose en alternative, avec ses propres mécanismes de coopération et de régulation, face aux dérives d'une mondialisation qu'elle a pourtant largement contribué à façonner. Notre invitée nous éclaire sur les enjeux de cette transition historique, où la primauté du groupe sur l'individu, la frugalité et le respect de l'autorité semblent porter leurs fruits, bousculant ainsi nos certitudes sur les voies du développement et de la prospérité.Notre équipe a utilisé un outil d'Intelligence artificielle via les technologies d'Audiomeans© pour accompagner la création de ce contenu écrit.

durée : 00:13:22 - Les Enjeux internationaux - par : Guillaume Erner - Un chapitre de l'histoire mondiale est en train de se clore, et l'Asie-Pacifique est bien positionnée pour ouvrir le suivant, écrit Sophie Boisseau du Rocher dans son nouvel ouvrage “L'Asie-Pacifique, nouveau centre du monde”. - réalisation : Félicie Faugère - invités : Sophie Boisseau du Rocher Chercheuse associée au Centre Asie de l'Institut français des relations internationales (IFRI)

Intellectuels, chefs d'entreprises, artistes, hommes et femmes politiques… Frédéric Taddeï reçoit des personnalités de tous horizons pour éclairer différemment et prendre du recul sur l'actualité de la semaine écoulée le samedi. Même recette le dimanche pour anticiper la semaine à venir. Un rendez-vous emblématique pour mieux comprendre l'air du temps et la complexité de notre monde.

durée : 00:58:03 - Cultures Monde - par : Julie Gacon, Mélanie Chalandon - Aux Philippines, les dynasties Marcos et Duterte confisquent le pouvoir depuis des décennies. Un temps alliés pour les élections de 2022, les rivalités entre les deux clans refont surface depuis janvier 2024. Quelles sont les conséquences de ces querelles pour la démocratie philippine ? - invités : Sophie Boisseau du Rocher Chercheuse associée au Centre Asie de l'Institut français des relations internationales (IFRI); David Camroux Chercheur honoraire au CERI (Centre d'Etudes Internationales) de Sciences-Po, professeur invité à l'Université nationale du Vietnam de Hanoï; William Guéraiche Sociologue et historien, spécialiste des Philippines

durée : 00:11:37 - Les Enjeux internationaux - par : Guillaume Erner - La semaine dernière, une alliance de groupes armés du nord de la Birmanie a mené une offensive d'ampleur dans l'État de Shan, près de la frontière chinoise. Elle dit s'être emparée de villes et avant-postes militaires, qui sont autant de lieux stratégiques pour le commerce chinois. - invités : Sophie Boisseau du Rocher Chercheuse associée au Centre Asie de l'Institut français des relations internationales (IFRI)

Bangkok đang đánh mất hào quang kinh tế. Khác với Việt Nam, Thái Lan  không tranh thủ được xung khắc Mỹ-Trung Quốc để thu hút đầu tư nước ngoài. Quyền lực trong tay tập đoàn quân sự từ 2014, những rạn nứt trong hàng ngũ quân đội, thái độ thân Bắc Kinh khiến Bangkok đang mất lợi thế của một con rồng châu Á. Những khó khăn kinh tế “đang ở phía trước”. Hai tháng sau bầu bầu cử Quốc Hội, Thái Lan vẫn chưa có chính phủ mới. Thủ tướng mãn nhiệm, tướng Prayut Chan O Cha đã từ chức. Toàn cảnh chính trị rối renỨng viên duy nhất đứng đầu nội các, Pita Limjaroenrat, chủ tịch đảng Khao Klaï (Move Forward -Tiến Bước) bị điều tra và có nguy cơ mất tư cách nghị viên. Đảng của ông tuy về đầu trong cuộc bầu cử hôm 14/05/2023 và giành được 152 trên tổng số 500 ghế tại Quốc Hội. Dù vậy, có thể ghế thủ tướng sẽ được dành cho một đảng khác – chẳng hạn là đảng Pheu Thai - Người Thái yêu Người Thái của gia đình tỷ phú Thaksin. Được đa số cử tri ủng hộ, đảng Khao Klaï có chủ trương đòi cải tổ chế độ quân chủ, nên ít có khả năng nhà vua ban hành sắc lệnh để đảng này điều hành đất nước. Để thay thế tướng Chan O Cha, người ra tranh chức thủ tướng phải hội đủ 372 phiếu của Quốc Hội Lưỡng Viện. Khi biết rằng đa số tại Thượng Viện trong tay phe quân đội và được nhà vua yểm trợ, hy vọng Pita Limjaroenrat trở thành thủ tướng đang thu hẹp lại dần.Trước ngần ấy trở ngại, giới chuyên gia đồng loạt cho rằng toàn cảnh chính trị Thái Lan ít có triển vọng nhanh chóng ổn định. Trên đài RFI, chuyên gia Đông Nam Á, Sophie Boisseau du Rocher, Trung Tâm Châu Á thuộc Viện Quan Hệ Quốc Tế Pháp IFRI nêu bật một “tình huống nẩy lửa” khi biết rằng liên minh cầm quyền sắp tới giữa hai đảng về đầu trong cuộc bầu cử Thái Lan vừa qua, (tức là giữa đảng Khao Klaï của ông Pita và đảng Pheu Thai của gia đình Thaksin vốn được thành phần ở nông thôn ủng hộ) sẽ là một mối liên minh “tùy theo tình huống”. Nhà chính trị học Eugénie Merieau, giảng dậy tại đại học Paris 1 - Panthéon-Sorbonne nói rõ hơn : về nhì trong cuộc bầu cử hôm 14/05/2023, đảng Pheu Thái (đảng này giành được 141 ghế ở Quốc Hội) đã lập tức tuyên bố liên kết với phe của ông Pita. Mục tiêu của gia đình Thaksin - với cô con gái của nhà tỷ phú đang sống lưu vong này trong cương vị chủ tịch đảng, là trở lại cầm quyền. Do vậy “không loại trừ khả năng đảng Pheu Thai đi tìm một điểm tựa khác”. Yếu tố chính trị và viễn cảnh kinh tế kém tươi sángTrong hoàn cảnh đó, Thái Lan liệu có thể là một điểm đầu tư an toàn ? Trên đài RFI tiếng Pháp giáo sư David Camroux, trung tâm nghiên cứu quan hệ quốc tế CERI trường Khoa Học Chính Trị Paris Sciences Po ghi nhận Thái Lan đang đánh mất hào quang của một “con rồng, con cọp châu Á” : “Vế kinh tế là phông nền trong chương trình của đảng Move Forward. Đảng này chủ trương dỡ bỏ các đại tập đoàn trong tay các doanh nhân Thái gốc Hoa, mà chính thành phần này thống lĩnh cỗ máy kinh tế Thái Lan. Có từ 70 đến 80 % dân số Thái Lan là nông dân, dù vậy các lĩnh vực công nghiệp dịch vụ và phát triển rất mạnh. Hiện tại quốc gia này đang chịu hai áp lực cạnh tranh rất lớn : Du lịch Thái Lan, động lực chính đem lại tăng trưởng và chiếm hơn 10 % GDP, thì đang bị Việt Nam qua mặt. Về công nghiệp, Thái Lan lâu nay được mệnh danh là chiếc nôi của ngành sản xuất xe hơi Đông Nam Á thì nay đang bị Indonesia cạnh tranh, nhất là trong lĩnh vực sản xuất xe điện, do Indonesia giàu các kim loại hiếm cần thiết để chế biến các bình điện. Hai thí dụ đó cho thấy Thái Lan đang trong thế kẹt và những khó khăn kinh tế đang ở phía trước. Thêm vào đó, khác hẳn với trường hợp của Việt Nam, Thái Lan đã không tận dụng được tình thế trong cuộc đọ sức thương mại Mỹ-Trung. Các doanh nghiệp nước ngoài trên con đường đi tìm những bãi đáp mới thay thế Trung Quốc đã không mấy chú ý đến Thái Lan như là họ đã quan tâm đến Việt Nam ”. Kèm theo đó là cái vòng luẩn quẩn giữa vế kinh tế và nguy cơ bất ổn về chính trị. Giáo sư David Camroux : “Đằng sau những vấn đề kinh tế đó thì còn có khá nhiều hệ quả về mặt xã hội và chúng tác động nhiều đến các tầng lớp trẻ. Tương tự như tại Trung Quốc, nhiều thanh niên Thái Lan có bằng cấp cao nhưng họ không tìm được việc làm xứng đáng. Thất vọng và bất mãn đó nuôi dưỡng tinh thần bài chế độ quân chủ ở Thái Lan”Trung Quốc một nhà bảo trợ “cồng kềnh” Ngân Hàng Thế Giới hồi tháng 4/2023 dự phóng GDP Thái Lan năm nay tăng 3,6 % và tỉ lệ này thấp hơn nhiều so với thành tích 5 % trong suốt giai đoạn từ 1999 đến 2008. Năm 2021 dưới tác động của đại dịch Covid kinh tế Thái Lan tụt giảm mất hơn 6 %. Xét về chỉ số phát triển con người Thái Lan bị sụt hạng trong ba năm liên tiếp. Cơ quan thẩm định tài chính S&P và Ngân Hàng Phát Triển Châu Á trong báo cáo gần đây nhất ghi nhận kinh tế Thái Lan “phục hồi chậm”.Trong bản thống kê vừa cập nhật hôm 17/07/2023 Tổng Cục Du Lịch Thái Lan ghi nhận : trong sáu tháng đầu năm 2023 Thái Lan đón 1,4 triệu lượt khách du lịch, chủ yếu là khách Trung Quốc, Nga và từ các nước láng giềng châu Á chung quanh. Để so sánh, năm 2019 trước Covid Thái Lan là điểm hẹn của từ 7 đến 10 triệu du khách một năm. Vào lúc mà ngành du lịch bảo đảm từ “15 đến 20 % thu nhập cho cả nước, tùy theo cách tính”, đây là một khó khăn mà Thái Lan cần nhanh chóng vượt qua.Nhìn đến một lĩnh vực khác là công nghiệp, bảo đảm 1/3 GDP, nhiều nghiên cứu quốc tế báo động chỉ số về năng suất công nghiệp của Thái Lan sụt giảm. Điều đó có nghĩa là cỗ máy sản xuất của nền kinh tế phát triển thứ nhì trong ASEAN “kém năng động”.  Trở lại với chỉ số tăng trưởng, năm 2022 GDP Thái Lan tăng 3,4 % theo báo cáo của Ngân Hàng Thế Giới, thua xa Việt Nam hay Malaysia, thậm chí thua cả Philippines. Một trong những lý do giải thích điều đó là Thái Lan đã không thu hút được đầu tư nước ngoài như trong trường hợp của Việt Nam.Dưới tác động kép một mặt là từ dịch Covid và chính sách chống dịch nghiêm ngặt của Trung Quốc, mặt khác là từ xung đột thương mại Mỹ-Trung, nhiều tập đoàn đa quốc gia bắt đầu di dời cơ sở khỏi Hoa Lục và chọn điểm đến là Ấn Độ hay Việt Nam. Điều bất thường là với cơ sở hạ tầng khá hơn so với nhiều nước trong khu vực Đông Nam Á, nhưng Thái Lan lại không được các doanh nghiệp nước ngoài xem là một điểm đến “ưu tiên”. Theo nhà chính trị học Eugénie Merieau, yếu tố Trung Quốc dường như là điểm bất lợi trong bài toán này.“ Trong dịch Covid vừa qua, Thái Lan chọn dùng vacxin Trung Quốc. Đó chính là điều khiến tập đoàn quân sự đang cầm quyền bị chỉ trích, bởi vì thuốc của Trung Quốc kém hiệu quả hơn là của Âu, Mỹ. Đó chính là lúc mà công luận ý thức được là chính quyền trong tay thủ tướng Prayut Chan O Cha từ sau cuộc đảo chính 2014 đang xích lại gần với Bắc Kinh cho dù điều đó có bất lợi cho người dân đi chăng nữa. Dù vậy Bangkok từ trước cuộc đảo chính luôn có lập trường thân Trung Quốc. Hoàng tộc cũng rất thân với Bắc Kinh. Song Thái Lan có truyền thống thân Mỹ. Đừng quên rằng Thái Lan từng là thành trì của Mỹ để kềm tỏa phe cộng sản tại Đông Nam Á trong Chiến Tranh Lạnh. Hoa Kỳ yểm trợ cả từ bên quân đội đến triều đình Thái Lan ”.Chuyên gia về Đông Nam Á viện Quan Hệ Quốc Tế Pháp IFRI Sophie Boisseau du Rocher giải thích thêm :“Vào thập niên 1970 Hoa Kỳ dựa vào cả bên quân đội lẫn gia đình hoàng tộc thì giờ đây Bắc Kinh đi lại đúng nước cờ của Mỹ. Kèm theo đó là những tác động về tình hình nội bộ Thái Lan như kết quả bầu cử hôm 14 tháng 5 vừa qua cho thấy, có nghĩa là đa số cử tri không tán đồng cặp bài trùng giữa bên quân đội với hoàng gia. Từ 2014 Thái Lan đã ngừng các công cuộc cải tổ cần thiết để hiện đại hóa cỗ máy sản xuất và điều đó đã có lợi cho các đối tác của chính quyền Bangkok trong Hiệp Hội Đông Nam Á ASEAN, đồng thời chính quyền Thái Lan đã lệ thuộc nhiều hơn vào Trung Quốc (...) Chỉ nội thí dụ chính quyền Thái Lan mua tàu ngầm của Trung Quốc với cái giá đắt hơn so với thị trường đã làm dấy lên nhiều tranh cãi ngay trong hàng ngũ quân đội. Điều đó cho thấy đang có những rạn nứt âm ỉ bên quân đội và đó là một sự phân hóa giữa các thế hệ trong giới sĩ quan. Một phe chủ trương kiểm soát, điều hành đất nước bằng mọi giá và một cách không minh bạch, còn bên kia thì cởi mở và tìm cách đưa ra hình ảnh của một nước đang ‘lột xác' để trở thành một nền kinh tế lành mạnh và hiện đại” … Trên đài RFI cựu giáo sư trường Khoa Học Chính Trị Paris David Camroux ghi nhận những khó khăn kinh tế của Thái Lan vẫn “ở phía trước”. Song quốc gia Đông Nam Á đang bước vào một giai đoạn chuyển tiếp về chính trị, kinh tế, về dân số và kể cả về địa chính trị. Dân số Thái Lan đang trên đà lão hóa, lực lượng lao động có khuynh hướng sút giảm từ hai năm trở lại đây. Ngoài ra như giáo sư David Camroux trường Khoa Học Chính Trị Paris vừa nêu, vị trí “con rồng châu Á” của nước này càng lúc càng bị một số đối tác khác trong ASEAN mà đứng đầu là Việt Nam thách thức. Trong điều kiện đó giải pháp còn lại là Thái Lan dứt khoát phải nâng cao trị giá gia tăng trong dây chuyền sản xuất, tức là đầu tư nhiều hơn nữa vào giáo dục, vào cơ sở hạ tầng và nâng cao năng suất lao động. Cùng lúc tương tự như rất nhiều các quốc gia khác trong khu vực, Thái Lan cũng cần tránh rơi vào thế phải chọn phe trong cuộc đối đầu giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới là Trung Quốc và Hoa Kỳ, đồng thời tránh để biến mình thành một sân sau của Trung Quốc trên bàn cờ thương mại. 

Un mois après les élections législatives du 14 mai 2023, la Thaïlande est toujours dans l'attente de l'officialisation des résultats du scrutin par la Commission électorale, laquelle devrait intervenir le 13 juillet prochain au plus tard. L'élection a été marquée par la victoire du parti progressiste Khao Klaï « Allons loin très vite », ce qui constitue un revers immense pour les militaires au pouvoir depuis le coup d'État de 2014 et un résultat perçu comme « un appel au changement sans précédent » pour ce rendez-vous électoral qui avait des allures de référendum sur le gouvernement du régime militaire, de la deuxième économie d'Asie du Sud-Est. Mais cette victoire n'est pas suffisante. L'opposition avait besoin de 376 sièges sur les 500 de la Chambre basse pour contrebalancer l'influence des 250 sénateurs nommés par les militaires. Les tractations pour former un nouveau gouvernement se poursuivent. Royaume bouddhiste, cadenassé par l'armée depuis près d'une décennie, la Thaïlande forte de 71 millions d'habitants a soif d'une dynamique nouvelle. Mais le délai de trois mois entre les élections et l'installation du Premier ministre et de son gouvernement est un espace temps à haut risque.Invités :    Sophie Boisseau du Rocher, chercheuse associée au Centre Asie de l'IFRI. Spécialiste de l'Asie du Sud-Est.  Eugénie Merieau, politologue, maîtresse de conférences à l'Université Paris 1 Panthéon Sorbonne. « Idées reçues sur la Thaïlande », éd. Cavalier Bleu. David Camroux, chercheur et professeur associé au CERI-SCIENCES PO.  

En Thaïlande, l'opposition caracole en tête des sondages pour les législatives prévues le 14 mai prochain. Mais depuis le putsch militaire en 2014, l'armée a changé les règles du jeu politique en sa faveur. Ce scrutin doit déterminer si la deuxième économie de l'Asie du Sud-Est arrive enfin à sortir de l'ornière qui paralyse le pays. La campagne électorale bat son plein dans les rues de Bangkok, et comme à chaque fois depuis plus de 20 ans, deux mastodontes politiques s'affrontent. D'un côté, on trouve le tout-puissant clan militaro-royaliste, de l'autre celui du principal parti d'opposition Pheu Thai de l'ex-Premier ministre et milliardaire en exil Thaksin Shinawatra. La question cruciale qui se pose aux 52 millions d'électeurs : « Est-ce qu'on va enfin sortir de ce face à face entre l'armée et le clan Shinawatra ? », pose ainsi Sophie Boisseau du Rocher, chercheuse au Centre Asie de l'IFRI. « De façon habile, Thaksin a nommé sa fille. Ce face à face qui ne permet pas aux partis alternatifs, aux jeunes comme Move Forward de vraiment prendre leur place sur l'échiquier politique nationale. »Le parti Move Forward espère faire carton plein chez les jeunes pro-démocratie qui sont descendus en masse dans la rue en été 2020. Mais réussira-t-il à renverser la table pour établir, aux côtés du parti Pheu Thai, un gouvernement plus démocratique ?Sunai Phasuk, représentant à Bangkok de l'ONG Human Rights Watch, craint que beaucoup de jeunes bouderont les urnes : « Les jeunes électeurs sont frustrés, ils sont très malheureux avec la politique thaïlandaise si peu démocratique. Ils veulent des changements, une transition vers une véritable démocratie. Le défi pour les partis pro-démocratie est donc de les convaincre qu'une façon d'y arriver est de participer aux élections. Il faut les convaincre que malgré les défauts, malgré un système électoral biaisé, il peut y avoir des changements, à condition qu'ils aillent voter en masse. »Une Constitution favorable au général PrayutAu pouvoir depuis un putsch militaire en 2014 et légitimé en 2019 par des législatives controversées, l'actuel Premier ministre, l'impopulaire général Prayut, peut compter sur une constitution façonnée à sa guise : « L'armée a mis en place tout un mécanisme qui lui permet de garder le contrôle et notamment cette fameuse Constitution de 2017 impose que le Premier ministre soit nommé à la fois par les députés et les 250 sénateurs qui sont eux nommés par le pouvoir », rappelle Sophie Boisseau du Rocher. « La question est de savoir : est-ce que ces sénateurs pourraient aller à l'encontre des intérêts de l'armée ? »C'est peu probable. En 2019, aucun sénateur n'a voté contre les militaires. Cette fois encore, seul un raz de marée permettrait à l'opposition de nommer le Premier ministre. « Il lui faudra gagner plus de 376 sièges sur les 500 pour contourner le vote des sénateurs. C'est un énorme défi. C'est un système électoral pourri jusqu'à l'os qui permet au général Prayut de continuer à gouverner le pays, peu importe son résultat aux élections. »Aux électeurs, il ne restera peut-être que la rue pour exprimer leur mécontentement, prédit Sophie Boisseau du Rocher : « La voix populaire n'est jamais entendue. Aujourd'hui, le sentiment général est que, s'il y a trop d'abus, de manipulations excessives, est-ce que la population va descendre à nouveau dans la rue ? C'est une question ouverte ! La voix populaire n'est jamais entendue. »

Interview de Sophie Boisseau du Rocher, maître de conférence à Sciences Po Paris et chercheure au Centre Asie de l'Institut français des relations internationales (IFRI).

durée : 00:58:07 - Cultures Monde - par : Florian Delorme - Aux Philippines, les candidatures de Ferdinand « Bongbong » Marcos, fils du dictateur renversé en 1986, et de Sara Duterte, fille de l'actuel président philippin, semblent s'imposer pour les postes de président et vice-président, prospérant sur des mécanismes dynastiques et l'absence de pluralisme. - invités : Jean-Noël Sanchez Maître de conférences à l'Université de Strasbourg; William Guéraiche Professeur en sciences sociales à l'Université américaine de Dubaï, spécialiste des Philippines; Sophie Boisseau du Rocher Chercheuse associée au Centre Asie de l'Institut français des relations internationales (IFRI)

Regard sur la Birmanie, huit mois après le coup d'État militaire du 1er février 2021 qui a renversé Aung San Suu Kyi, depuis en résidence surveillée à Naypyidaw la capitale. Un procès a été ouvert contre la chef de file de l'opposition. Un procès pour corruption notamment qui n'a d'autre but que de l'écarter sans doute définitivement de la vie politique birmane. Elle risque 15 années de prison pour avoir prétendument perçu 600.000 dollars et plusieurs kilos d'or en pots de vin. La justice n'étant pas indépendante en Birmanie, la partie semble perdue d'avance dans un contexte de très fortes tensions ponctuées d'affrontements continus entre les forces militaires et les militants pro-démocratie qui ont fait depuis 8 mois plus de 1.100 victimes recensées, tombées sous les balles de la police et plus de 5.000 jetées en prison. Des vies fauchées des futurs anéantis. Le pays est aujourd'hui exsangue. Crise économique et tragédie sanitaire… plus de 15.000 morts depuis le mois de juin 2021. Les militaires ont politisé la pandémie et créé une situation dans laquelle la Covid-19 se propage de manière totalement incontrôlée jusqu'à l'extérieur des frontières. Selon une récente note de la Banque mondiale, le PIB birman devrait se contracter de 18% sur l'année 2021, contre une croissance de 3,2% l'année dernière (2020). Ajoutée aux effets de la pandémie, c'est une chute libre pour le pays. Des millions d'emplois perdus, des millions de familles qui n'ont plus les moyens de se loger, de se nourrir. Le prix des produits de première nécessité a grimpé en flèche. Quel avenir pour la Birmanie alors que la situation est décrite comme désespérée et que l'effondrement du pays menace désormais la Chine, l'Inde, le Bangladesh et l'Asie du Sud-Est… ses voisins. État des lieux et implication régionale.  Invités :   Sophie Boisseau du Rocher, chercheure associée au Centre Asie de l'IFRI   Alex Aung Khant, analyste birman indépendant basé à Paris   Françoise Nicolas, directeur du Centre Asie de l'Ifri et enseignante à Sciences Po  David Camroux, chercheur et professeur associé au CERI-SCIENCES PO.   

Aujourd'hui à Jakarta, la capitale indonésienne, se tient le sommet des dix pays de l'ASEAN, l'Association des Nations de l'Asie du Sud-Est sur la crise en Birmanie. Une réunion en présence du leader de la junte, Min Aung Hlaing. Sophie Boisseau du Rocher, chercheuse au Centre Asie de l'IFRI, l'Institut français des relations internationales, est notre invitée.

Regard sur la situation en Birmanie, plus de deux mois après le coup d'État du Général MIN. Les rassemblements de protestations commencent à être moins nombreux à mesure que les morts tombent. Face à la répression, les partisans de la désobéissance civile n'en accélèrent pas moins leur mue politique et se structurent. Le Comité représentant le Parlement déchu a annoncé la formation d'un gouvernement d'unité nationale, et prononcé l'abolition symbolique de la Constitution de 2008 qui régissait le partage du pouvoir entre militaires et démocrates. La résistance face aux militaires est à tous les étages au sein d'une société en quête de développement et de liberté qui redoute de retrouver l'âge sombre de la dictature lorsque le pays fut placé sous cloche à partir de 1962, et près de cinq décennies durant.    Invités : - Sophie Boisseau du Rocher, chercheure associée au Centre Asie de l'Ifri - Alexandra de Mersan, anthropologue, maîtresse de conférences à l'INALCO et membre de Centre Asie du Sud-Est au sein du CNRS - Maxime Boutry, chercheur associé à Centre Asie du Sud-Est. 

Aung San Suu Kyi reste en résidence surveillée. Alors que la contestation au coup d'État de l'armée birmane du 1er février 2021 est toujours réprimée dans le sang, la comparution de la dirigeante pro-démocratie devant la justice prévue aujourd'hui a de nouveau été reportée. Elle est toujours dans la résidence d'où elle dirigeait de facto le pays avant le coup d'État sanglant. Des fonctions qui l'ont mise dans une position délicate et qui ont mis à mal son aura, en raison de son inaction dans la crise des Rohingyas, la majorité musulmane victime de génocide selon les Nations unies. L'armée birmane est-elle en train de refaire une icône démocratique d'Aung San Suu Kyi ? C'est la question du jour. Pour en débattre : - Bénédicte Brac de la Perrière, ethnologue, spécialiste de la Birmanie, chercheuse au CNRS au Centre Asie du Sud-Est. Téléphone - Sophie Boisseau du Rocher, chercheure associée au Centre Asie de l'Institut français des relations internationales (IFRI). Téléphone - Frédéric Debomy, scénariste de bande dessinées et écrivain, travaille depuis 20 ans avec le mouvement démocratique birman, et auteur de nombreux ouvrages sur la Birmanie, entre autres, «Aung San Suu Kyi, Rohingya et extrémistes bouddhistes», éditions Massot, 2020.

Cuộc đảo chính ngày 01/02/2021 làm sụp đổ nền dân chủ non trẻ ở Miến Điện. Tập đoàn quân sự trở lại cầm quyền phải chăng làm Trung Quốc hài lòng ? Tuy nhiên, nhiều nhà quan sát lưu ý : Giới tướng lĩnh Miến Điện, vốn dĩ là những người mang nặng tư tưởng chủ nghĩa dân tộc cứng rắn, cũng rất nghi ngại thế bá quyền của Trung Quốc. Virus « chuyên chế » lan mạnh tại Đông Nam Á ? Chủ Nhật, ngày 21/02/2021, ba tuần sau cuộc đảo chính, người dân Miến Điện vẫn đông đảo xuống đường biểu tình phản đối quân đội. Khác với những lần trước, cuộc biểu tình hôm Chủ Nhật huy động nhiều thành phần xã hội dân sự, từ công chức, y bác sĩ, sinh viên, cho đến người dân đô thị, nông thôn và cả những người thuộc các sắc tộc thiểu số như Shan, Chin, Kachin, Naga… Làn sóng bất phục tùng dân sự giờ đã vượt qua một bước mới. Sự việc cho thấy giới quân sự đã đánh giá thấp sức mạnh tinh thần của người dân. Tuy nhiên, theo quan sát của nhà nghiên cứu về Đông Nam Á, bà Sophie Boisseau du Rocher, Viện Quan hệ Quốc tế Pháp (IFRI), trên đài RFI, cuộc đảo chính này còn phản ảnh một sự thật khác đáng quan ngại: « sự lây lan của mô hình chuyên chế Trung Quốc, đang gậm nhấm dần dần vùng Đông Nam Á. Một nhóm nhỏ các nước tự cho mình có một tính chính đáng lịch sử muốn chiếm lấy các chu trình quyền lực nhân danh tính ổn định. Mô hình này chúng ta thấy rõ ở Cam Bốt, Thái Lan và giờ đây là Miến Điện. » Từ quan sát này, phải chăng cuộc đảo chính tại Miến Điện hôm 01/02 là có lợi cho Bắc Kinh ? Thắng lợi của đảng Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ (LND) trong cuộc bầu cử lập pháp hồi tháng 11/2020 có thể sẽ còn đưa Miến Điện, dưới sự dìu dắt của bà Aung San Suu Kyi, tiếp bước trêncon đường dân chủ hóa. Điều này có thể đẩy « chính sách đối ngoại của Miến Điện phát triển theo hướng củng cố quan hệ với Washington. (…) Một Miến Điện dân chủ hơn có nguy cơ dẫn đến xung đột hệ tư tưởng với Trung Quốc »,  như phân tích của ông Wu Qiang, giáo sư khoa học chính trị, từng giảng dạy tại trường đại học Thanh Hoa, với Radio Free Asia. Quân đội Miến Điện và tâm lý « bài người Hoa » Nhưng ông Dominik Mierzejewski, một nhà nghiên cứu Ba Lan, trong một bài viết đăng trên trang mạng của Trung tâm Nghiên cứu châu Á (CAA), trường đại học Lodz, nhận định : Có lẽ sẽ quá vội vã khi cho rằng Trung Quốc đã có được Miến Điện và sẽ dễ dàng hợp tác hiệu quả với tập đoàn quân sự hơn là với chính phủ bán dân chủ của bà Aung San Suu Kyi. Tác giả nhắc lại rằng tâm lý « bài Trung Quốc » có một vị trí khá lớn trong mối quan hệ giữa hai nước do những yếu tố lịch sử, kinh tế và vấn đề quản lý các vùng biên giới. Trả lời RFI Tiếng Việt, nhà nghiên cứu về Đông Nam Á, David Camroux, CEPI, trường đại học Khoa học Chính trị Paris (Sciences Po), tóm tắt mối quan hệ giữa Trung Quốc với giới tướng lĩnh Miến Điện: « Giới quân sự Miến Điện luôn có thái độ ngờ vực Trung Quốc, và Bắc Kinh cũng không ưa thích gì giới tướng lĩnh Miến Điện. Tuy không rõ nét như Việt Nam, nhưng người Miến Điện có một thái độ nghi kỵ Trung Quốc khá lớn. Mối ngờ vực này được thấy rõ ở việc từ một thập niên nay, giới quân sự Miến Điện mua nhiều vũ khí từ Nga hơn là Trung Quốc. Tôi cho rằng giới tướng lĩnh Miến Điện rất bài Trung Quốc. » Tuy cung cấp đến 50% vũ khí quan trọng cho quân đội Miến Điện trong giai đoạn 2014-2019, cùng lúc Bắc Kinh cũng trang bị khí tài cho các nhóm vũ trang ở các bang miền đông bắc Miến Điện, nổi dậy đòi thành lập các khu tự trị. Tại những vùng nóng bỏng nằm dọc theo biên giới với Trung Quốc, Tatmadaw – tên chính thức của quân đội Miến Điện – chiến đấu từ nhiều thập niên qua chống lại các nhóm sắc tộc nổi dậy, những lãnh chúa buôn thuốc phiện và nạn buôn lậu dưới đủ mọi hình thức. Trong quá khứ, nhiều tướng lĩnh Miến Điện được đào tạo qua các cuộc đối đầu với những nhóm chiến binh được nuôi dưỡng bằng ý thức hệ cộng sản và ít nhiều gì cũng được Bắc Kinh âm thầm hỗ trợ. Nhật báo Pháp Liberation nhắc lại, trong chuyến công du thăm Naypyidaw tháng Giêng năm 2020, Tập Cận Bình đã không thể thuyết phục được giới tướng lĩnh Miến Điện, dù đã phủ nhận việc hậu thuẫn các nhóm nổi dậy. Nhà nghiên cứu Renaud Egreteau, tác giả tập sách Lịch sử Miến Điện đương đại (nhà xuất bản Fayard), từng nhận định Tatmadaw, đôi khi mang tư tưởng biệt lập và lo lắng cho việc bảo vệ những cổ phần béo bở trong các tập đoàn nhà nước, luôn cố gắng không bắt tay với Trung Quốc, thậm chí còn thanh trừng các thành phần thân Trung Quốc trong hàng ngũ của mình. Trung Quốc : « Quân đội Miến Điện tham lam và là một đối tác tồi » Giờ đây cuộc đảo chính này khiến Trung Quốc lo ngại. Năm năm gần đây, Bắc Kinh đã có mối quan hệ hữu hảo với chính phủ dân sự Aung San Suu Kyi và đầu tư khá nhiều vào các dự án cơ sở hạ tầng nằm trong chương trình Con đường Tơ lụa mới tại Miến Điện. Đặc biệt là dự án thiết lập đặc khu kinh tế với một cảng biển nước sâu, nhà máy điện, đường xá và các tuyến đường sắt. Trung Quốc đầu tư nhiều tỷ đô la vào dự án hành lang kinh tế Miến Điện – Trung Quốc, cho phép Bắc Kinh có thể tiếp cận trực tiếp Ấn Độ Dương. Nhưng biến cố đầu tháng Hai nhắc Trung Quốc nhớ lại quyết định bất ngờ dưới thời cựu thống chế Thein Sein. Năm 2011, vào thời điểm chính quyền quân sự quyết định mở cửa, chính quyền Naypyidaw đã đình chỉ dự án xây đập thủy điện Myitsone trên dòng Irrawaddy, cho phép cung cấp một lượng điện đáng kể cho tỉnh Vân Nam lân cận. Sự việc đã khiến Bắc Kinh nổi dóa, vì họ đã đầu tư khá nhiều tiền của, đến mức giờ đây « Bắc Kinh có xu hướng xem quân đội Miến Điện là bội bạc, tham lam, hám tiền và là một đối tác thương mại tồi », theo như phân tích của giáo sư Enze Han, giảng viên thỉnh giảng cho trường đại học Hồng Kông trên tờ East Asia Forum. Trong bối cảnh này, nhà nghiên cứu David Camroux cho rằng Bắc Kinh sẽ chẳng được lợi gì trước những bất ổn chính trị và việc Miến Điện phải trở về với chế độ quân sự. « Tôi nghĩ là Trung Quốc có vẻ khó xử, bởi vì biến cố này chẳng có lợi gì cho Bắc Kinh. Ngay từ những năm 1990, Trung Quốc tìm cách thúc đẩy Miến Điện thoát khỏi sự cô lập. Bắc Kinh khuyến khích Naypyidaw gia nhập ASEAN, thậm chí Trung Quốc còn xúi Miến Điện tạo ra một vẻ bề ngoài dân chủ. Tôi cho rằng Bắc Kinh chẳng có lợi lộc gì khi để Miến Điện quay về với chế độ quân sự. » ASEAN : Chiếc phao cho Trung Quốc tại Miến Điện ? Bị giam hãm trong chiếc bẫy thế nước đôi và trước những mối ngờ vực từ người dân Miến Điện, Bắc Kinh giờ khó thể đứng ra làm trung gian hòa giải, đành phải nhờ cậy đến ASEAN – vốn dĩ có thể là một công cụ ngoại giao có ích cho Trung Quốc khi hữu sự. Tuy nhiên, nhà nghiên cứu về Đông Nam Á, David Camroux, khi trả lời RFI Tiếng Việt, lưu ý rằng trong vấn đề này, bản thân ASEAN cũng bị chia rẽ. « Hoa Kỳ và châu Âu cũng muốn trông cậy vào ASEAN. Chỉ có điều trong vấn đề này ASEAN bị chia rẽ vì có ba nhóm lập trường khác nhau : Nhóm những nước muốn đóng vai trò trung gian hòa giải như Malaysia, đặc biệt là Indonesia. Rồi nhóm những nước như Cam Bốt, Lào cho đấy là chuyện nội bộ. Nhưng có những nước như Thái Lan, cũng là một chế độ bán quân sự, thì lại ủng hộ giới tướng lĩnh Miến Điện. Trên thực tế, giới quân nhân Miến Điện đi theo mô hình của Thái Lan. Họ tiến hành đảo chính với lý do bảo vệ nền dân chủ và hứa hẹn tổ chức một cuộc bầu cử khác trong vòng một năm. Đó là một chiêu thức cổ điển, quen thuộc, nhằm biện minh cho các cuộc đảo chính. Vấn đề là ASEAN không đưa ra được một thông cáo chung về vụ việc này. Chỉ có một thông cáo do chủ tịch ASEAN đưa ra, chứ không phải là toàn bộ thành viên của khối. Chỉ có một nước trong ASEAN đảm nhiệm vai trò này. » Tóm lại, trong bối cảnh bị công luận quốc tế chỉ trích mạnh mẽ trong nhiều vấn đề như người Duy Ngô Nhĩ, Hồng Kông, cách xử lý dịch bệnh…, việc tìm đến ASEAN là cách tháo gỡ duy nhất cho Trung Quốc, nếu không muốn mang tiếng là nguồn hậu thuẫn chính cho chế độ độc tài quân sự, theo như kết luận của bà Sophie Boisseau du Rocher trên đài RFI: « Giờ đây Trung Quốc tìm cách tác động lên các nước ASEAN nhằm tìm kiếm một giải pháp cho cuộc khủng hoảng, bởi vì cùng với các dự án Con Đường Tơ Lụa Mới, Trung Quốc hoàn toàn hiểu rằng nếu như họ bị đánh đồng với hành động tàn bạo của Tatmadaw, những nước khác sẽ kềm hãm các mối quan hệ với Trung Quốc. »

En Birmanie, la journée de samedi 20 février a été la plus sanglante, avec deux morts. Trois semaines après le putsch, l’armée semble insensible aux condamnations internationales et aux sanctions annoncées par certains pays. Vers quoi se dirige-t-on au Myanmar, comment tout cela va-t-il finir ? Pour faire le point sur cette situation, Sophie Boisseau du Rocher, chercheuse au Centre Asie de l’Institut français de relations internationales répond en ligne aux questions de Jean-Baptiste Marot.

durée : 01:59:30 - Les Matins - par : Guillaume Erner - . - réalisation : Vivien Demeyère

Sau cuộc đảo chính, nền kinh tế Miến Điện vốn đã bấp bênh, lại càng lệ thuộc vào Trung Quốc : Đây là quan điểm của đa số các nhà phân tích. Riêng với chuyên gia về Đông Nam Á Sophie Boisseau du Rocher thuộc Viện Quan Hệ Quốc Tế Pháp IFRI, chưa chắc Bắc Kinh thật sự « thoải mái » khi thấy giới tướng lĩnh Miến Điện trở lại cầm quyền. Từ giữa thập niên 1950, đầu những năm 1960 thủ tướng Trung Quốc Chu Ân Lai đã 9 lần công du Miến Điện. Quốc gia Đông Nam Á này là nước đầu tiên ngoài khối Cộng Sản công nhận Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa sau thắng lợi của Mao Trạch Đông. Quan tâm của Bắc Kinh với nước láng giềng sát cạnh với hơn 2.000 cây số đường biên giới chung trên bộ không phải là điều mới mẻ. Từng bước Trung Quốc trở thành đối tác kinh tế quan trọng nhất của Miến Điện và trong suốt những năm tháng tập đoàn quân sự nước này bị quốc tế trừng phạt, thì Bắc Kinh là điểm tựa duy nhất của giới tướng lĩnh tại Rangoon. Do vậy Olivier Guillard giám đốc cơ quan tư vấn Crisis24 trên báo Les Echos cho rằng cuộc đảo chính hôm 01/02/2021 không làm Trung Quốc lo ngại bởi mối liện hệ giữa quân đội Miến Điện và Bắc Kinh luôn vững chắc, cho tới khi tập đoàn quân sự bắt đầu chia sẻ quyền lực với chính quyền dân sự của Liên Đoàn Quốc Gia Vì Dân Chủ trong tay bà Aung San Suu Kyi.   Câu hỏi đầu tiên đặt ra là tại sao Trung Quốc lại đặc biệt chiếu cố Miến Điện ? Trả lời RFI Tiếng Việt, chuyên gia về Đông Nam Á, Viện Quan Hệ Quốc Tế Pháp IFRI, bà Sophie Boisseau du Rocher trước hết nhấn mạnh đến yếu tố địa lý chiến lược của quốc gia là cửa ngõ mở ra Ấn Độ Dương : Sophie Boisseau du Rocher : « Nhìn một cách tuyệt đối, đầu tiên là yếu tố địa lý. Miến Điện là bản lề giữa Nam Á và Đông Nam Á, là ngã tư giữa Ấn Độ Dương với Thái Bình Dương, lại nằm ở cửa ngõ eo biển Malaka. Do vậy, Miến Điện đóng một vai trò đặc biệt trên các tuyến giao thông hàng hải. Đó là yếu tố giải thích vì sao Trung Quốc quan tâm đến quốc gia Đông Nam Á này. Ngoài ra còn phải kể đến các nguồn tài nguyên phong phú của Miến Điện từ quặng mỏ đến năng lượng… Tất cả những yếu tố nói trên khiến quốc gia này chiếm một vị trí quan trọng trong tương quan lực lượng của thế giới ». Là nguồn sản xuất cẩm thạch hàng đầu của thế giới, Miến Điện lại nổi tiếng với những mỏ vàng bạc, đá quý và cả các nguồn dự trữ dầu và khí đốt nên được từ Trung Quốc đến nước láng giềng sát cạnh là Thái Lan hay những đối tác châu Á xa xôi hơn như Ấn Độ, Nhật Bản cùng ve vãn. Tuy nhiên lợi thế vẫn thuộc về Bắc Kinh. Sophie Boisseau du Rocher : « Trung Quốc từ lâu nay đánh cược vào Miến Điện và trông đợi nhiều vào quốc gia này. Trung Quốc là một trong những đối tác chính về thương mại : nhập 30 % xuất khẩu của Miến Điện và trao đổi thương mại với Trung Quốc chiếm 40 % tổng kim ngạch nhập khẩu của Miến Điện. Về đầu tư cũng vậy. Trung Quốc đứng hàng thứ nhì trong số các nhà đầu tư ngoại quốc vào Miến Điện, chỉ thua có Singapore. Trên thực tế, có nhiều dấu hiệu cho thấy ngay cả vốn đầu tư được cho là của Singapore đổ vào Miến Điện, thật ra là vốn của Trung Quốc. Hạ tầng cơ sở của Miến Điện có phát triển được là nhờ tư bản của Trung Quốc. Miến Điện rất cần vốn của Trung Quốc để phát triển công nghiệp ».  Vài tuần lễ trước cuộc đảo chính hôm 01/02/2021, ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã công du Miến Điện với hứa hẹn viện trợ 300.000 liều vac-xin chống Covid-19 nhưng chủ yếu, đây là cơ hội để chính khách Trung Quốc này đánh giá tiến độ của khoảng trên dưới 20 dự án xây dựng cơ sở hạ tầng trong khuôn khổ dự án Con đường tơ lụa mới của Trung Quốc. Mùa xuân 2020 vào lúc đang rối trí về đại dịch virus corona, Trung Quốc vẫn dành thời gian ký một ngân phiếu 5 tỷ rưỡi euro tài trợ cho nhiều dự án tại nước láng giềng Đông Nam Á này, trong đó có kế hoạch xây dựng một cảng nước sâu, đường xe lửa, một đường ống dẫn dầu và một trung tâm thủy điện … Tất cả những dự án đó đều thuộc tầm kiểm soát của quân đội cho dù về mặt chính thức, quyền lực tại Miến Điện thuộc về Đảng Liên Đoàn Quốc Gia Vì Dân Chủ. Cũng chính vì Bắc Kinh cảm nhận thấy điều gì « không ổn » trên bàn cờ chính trị Miến Điện từ sau cuộc tuyển cử hồi tháng 11/2020 với thắng lợi rõ rệt của đảng trong tay bà Aung San Suu Kyi, nên ngoại trưởng Vương Nghị đã phải sang tận nơi để thăm dò tình hình và nhắc nhở các bên rằng « trong mọi trường hợp », Trung Quốc mong muốn « các dự án đầu tư vẫn phải được tiên triển ».   Bà Sophie Boisseau du Rocher nhắc lại vai trò then chốt của giới tướng lãnh Miến Điện từ gần sáu thập niên qua : Sophie Boisseau du Rocher : « Quá hiển nhiên là quân đội điều hành đất nước này từ năm 1962 một cách trực tiếp hay là gián tiếp. Giới tướng lĩnh có một trọng lượng rất lớn cả về kinh tế lẫn chính trị cũng như là an ninh. Tập đoàn quân sự này đóng vai trò then chốt và vì vậy đã ép buộc bà Aung San Suu Kyi phải có những biện pháp thỏa hiệp. Phương Tây không hiểu được điều đó. Thêm một điểm chắc chắn nữa đó là quân đội điều hành đất nước với một bàn tay sắt, dùng những thủ đoạn như là hù dọa, đàn áp thô bạo, giành cho giới tướng lĩnh những đặc quyền đặc lợi … Công luận Miến Điện càng lúc càng chỉ trích gay gắt đường lối lãnh đạo đó. Sẽ thú vị để đợi xem tương quan lực lượng chuyển biến như thế nào. Liệu rằng sức mạnh đường phố có đủ khả năng cưỡng lại cuộc đảo chính của tập đoàn quân sự hay không ? Hay đây là thời cơ để quân đội trở lại nắm quyền và trở lại với mô hình như xưa, tức là lại thâu tóm hết tất cả, nhất là về mặt kinh tế ». Trả lời báo Les Echos của Pháp hôm 01/02/2021 giảo sư quan hệ quốc tế Htwe Htwe Thein giảng dậy tại đại học Úc Curtin, Perth, nhắc lại : kinh tế Miến Điện đã phát triển mạnh từ khi chính quyền dân sự lên điều hành đất nước. Khu vực tư nhân chiếm một vị trí quan trọng hơn, đầu tư ngoại quốc đã mạnh mẽ đổ vào quốc gia Đông Nam Á này. Dù vậy ảnh hưởng của quân đội vẫn còn rất lớn đặc biệt là qua trung gian hai tập đoàn MEHL và MEC cả hai cùng đặt dưới sự điều hành của quân đội và kiểm soát hàng chục doanh nghiệp khác. Đây là « một trở ngại » đối với các hãng ngoại quốc muốn sang Miến Điện hoạt động. Vậy tập đoàn quân sự Miến Điện tính sao trong trường hợp bị cộng đồng quốc tế trừng phạt vì đã lật đổ một chế độ do dân bầu ra ? Giáo sư đại học Úc trả lời : giới tướng lĩnh ở Naypyidaw thừa biết rằng, nếu có bị trừng phạt thì dân chúng Miến Điện, những người lao động sẽ là những nạn nhân đầu tiên và ngay cả trường hợp bị phương Tây trừng phạt, Miến Điện vẫn có thể trông cậy vào những nhà đầu tư như Nhật Bản, vốn chưa bao giờ bỏ rơi quốc gia Đông Nam Á này. Ngoài Nhật thì Bắc Kinh vẫn là một điểm tựa chắc chắn của Naypyidaw đó là chưa kể đến các nhà đầu tư Đông Nam Á khác như Malaysia, Thái Lan vẫn sẵn sàng tiếp tục giao thương với Miến Điện. Chuyên gia Francoise Nicolas cũng thuộc Viện IFRI cho rằng, sau cuộc đảo chính lần này, kinh tế Miến Điện có nguy cơ càng thêm phụ thuộc vào nước láng giềng sát cạnh là Trung Quốc. Về điểm này, nhà nghiên cứu Sophie Boisseau du Rocher thận trọng hơn. Không phủ nhận điểm tựa Trung Quốc nhưng đồng thời bà cho rằng, Bắc Kinh cần Naypyidaw hơn là ở chiều ngược lại : Sophie Boisseau du Rocher : « Điều khá ngạc nhiên là mặc dù Trung Quốc đóng vai trò hàng đầu tại Miến Điện nhưng về mặt chính trị, thì tập đoàn quân sự Miến Điện từ trước tới nay luôn luôn thận trọng với đối tác quá cồng kềnh này. Một số nhà quan sát có cảm tưởng là trong mắt Bắc Kinh dường như bà Aung San Suu Kyi là một đối tác dễ thuyết phục hơn là giới tướng lĩnh ở Naypyidaw. Hai yếu tố giải thích cho điều này : thứ nhất, người ta nói một cách bóng gió là quân đội Miến Điện « mắc bệnh đao », tức là bị rối loạn thần kinh, không giao lưu, trao đổi gì với ai hết. Điểm thứ nhì là họ mang mặc cảm của những người sống khép kín. Tập đoàn quân sự nước này không cần quan tâm đến Trung Quốc như là Bắc Kinh quan tâm đến Miến Điện. Chính Bắc Kinh mới cần Miến Điện để thực hiện một số tham vọng chính trị và địa chính trị . Trong mục đích đó Naypyidaw là một mắt xích then chốt. Cũng chính vì vậy mà Trung Quốc đã năng động để can thiệp vào tiến trình hòa giải giữa một bên chính quyền trung ương Miến Điện và bên kia là những sắc tộc thiểu số nhằm vãn hồi hòa bình tại quốc gia Đông Nam Á này. Thực chất của vấn đề là quân đội Miến Điện có thái độ hoài nghi với tất cả mọi người, tất cả mọi đối tác, kể cả với Bắc Kinh. Phải hiểu rằng tập đoàn quân sự tự nhận là có trách nhiệm bảo vệ quốc gia và họ trông thấy những tham vọng quá lớn của Trung Quốc, họ coi Bắc Kinh là một mối đe dọa đối với an ninh và độc lập của Miến Điện. Phải công nhận là Trung Quốc thường hành động vì quyền lợi của chính mình hơn là thiên về giải pháp hợp tác. Naypyidaw đã nhiều lần phải đàm phán lại với Bắc Kinh về các dự án đầu tư của Trung Quốc. Hồi năm 2011 giới tướng lĩnh Miến Điện đã đột ngột ngừng kế hoạch xây đập Myitsone bởi đập thủy điện này đem lại những hậu quả vô cùng to lớn về mặt kinh tế và xã hội đối với Miến Điện nhưng mà từ 80 đến 90 % điện sản xuất ra thì lại được dành để phục vụ Trung Quốc ». Từ 2017 khi chính quyền Naypyidaw trên danh nghĩa là bà Aung San Suu Kyi lãnh đạo, đã bị quốc tế cô lập vì chính sách đàn áp cộng đồng thiểu số Rohingya theo đạo Hồi thì đó cũng là cơ hội để Trung Quốc đẩy mạnh những nước cờ, nhất là trong khuôn khổ dự án « Một vành đai một con đường ». Có điều ngay cả với nước láng giềng sát cạnh này, Trung Quốc không một mình một chợ. Sophie Boisseau du Rocher : « Miến Điện được nhiều nước lớn khác trong khu vực quan tâm. Tôi muốn nói đến Ấn Độ và nhất là Nhật Bản. Từ mấy thập niên qua, Tokyo chưa bao giờ ngừng hợp tác với Miến Điện bất chấp chế độ chính trị tại quốc gia này. Từ rất lâu nay ngay cả khi chính trường Miến Điện chao đảo, Nhật Bản vẫn duy trì hợp tác và đầu tư. Đơn giản là do Miến Điện giàu tài nguyên thiên nhiên và cũng là một mắt xích quan trọng trên bàn cờ địa chính trị. Tokyo quan niệm không thể để Miến Điện rơi vào vòng tay của Bắc Kinh như là một số quốc gia Đông Nam Á khác. Vì thế Nhật Bản luôn luôn hiện diện tại hiện trường ». Chính vì thái độ thân thiện này, Tokyo bị chỉ trích im lặng trước thảm cảnh của hàng trăm ngàn người Rohingya và đã chậm trễ lên tiếng về cuộc đảo chính lần này.

Les élections de novembre ne laissaient que peu de doutes : avec 83% des voix, le parti d’Aung San Suu Kyi, la Ligue pour la démocratie, a remporté, haut la main, le scrutin. Mais après une décennie de transition démocratique, l’armée s’est à nouveau saisie du pouvoir juste avant la réunion du nouveau Parlement, comme lorsque les militaires avaient refusé la victoire de la LND lors des élections de 1988. La prix Nobel de la paix, avait alors été assignée à résidence, et la communauté internationale lui avait apportée un large soutien. Mais, depuis l’arrivée au pouvoir de la « dame » de Rangoon en 2015, l’ONU a accusé la Birmanie d’intentions génocidaires envers les Rohingyas. L’Organisation s’est désolidarisée du gouvernement d’Aung San Suu Kyi qui a défendu les exactions de l’armée birmane en 2017. Comment en est-on arrivé à cette situation ? À quoi s’attendre pour les mois, les années à venir ? « Je ne me sens pas en sécurité, je suis mal à l'aise. Et tous ici, nous  avons peu d'espoir » : les mots de ce moine, anonyme, de Mandalay donnent le ton. Depuis le 1er février, l’armée a repris le pouvoir par la force, clamant que des fraudes électorales les ont poussés au coup d’État.  Pierre Prakash, directeur adjoint du programme Asie de l’ONG Crisis Group, estime que la victoire écrasante de la Ligue pour la démocratie, le parti d’Aung San Suu Kyi, a été un camouflet pour l’armée : « Ce à quoi on a affaire en Birmanie, ce sont des militaires qui n’acceptent pas le processus démocratique qui a été enclenché il y a maintenant dix ans, qui ont vécu les dernières élections du mois de novembre comme une humiliation. Ils n’arrivent pas à accepter le résultat, qui prouve  en même temps la popularité d’Aung San Suu Kyi, et le rejet d’un rôle politique pour les militaires - parce que leur parti contrôlé a été complètement écrasé par la Ligue pour la Démocratie. »  Un général ambitieux Pierre Prakash explique aussi que le commandant en chef de l’armée birmane, Min Aung Hlaing, devait prendre sa retraite cet été et n’a jamais caché ses aspirations politiques. L’ambition personnelle serait donc un des facteurs de la situation actuelle…  Le Senior General (son titre officiel) a promis de nouvelles élections l'année prochaine. « Des prétextes ​​​​​​​»,  estime l’historien Jean Louis Margolin, qui semblent « davantage destinés à la communauté internationale ​​​​​​​», et « permettent  aux protecteurs de l’armée birmane, en particulier les Chinois, de ne pas faire grand chose et dire ‘vous voyez il y a peut-être une porte de sortie’ ​​​​​​​». Jean Louis Margolin, y voit aussi « la possibilité d’organiser des élections complètement truquées, où seuls des partisans de l’armée pourraient se présenter et où, évidemment, les résultats de ses élections ne feraient qu'entériner le coup d'État. ​​​​​​​»  Les experts s’accordent pour dire que sans intervention extérieure, la promesse d’un retour à la vie civile d’ici un an  semble difficile à envisager, au regard du passé tumultueux de la Birmanie. Il s’agirait  aujourd’hui de trouver le levier international, sous formes de sanctions par exemple, qui pourrait changer la donne.  Quels recours ? Après les attaques de l’armée contre les Rohingyas en 2017, la communauté internationale, qui soutenait « la transition vers l’ouverture économique et la bonne gouvernance, a littéralement retiré son soutien ​​​​​​​», explique Sophie Boisseau du Rocher, de l'Institut français des relations internationales : « Les investissements et le nombre de touristes occidentaux ont chuté, et donc madame Aung San Suu Kyi a été prise dans une espèce de dilemme. Elle ne pouvait pas poursuivre la trajectoire démocratique sans les moyens rendus possibles grâce à l’aide de l’Occident. Et c’est aussi un peu notre responsabilité qu’il faut remettre en cause. ​​​​​​​»  Selon la spécialiste, la rivalité sino-américaine pourrait changer la donne, car la Birmanie est « un pays indispensable pour la projection de force dans l’océan Indien ​​​​​​​». Et les Chinois le savent bien...  « Il y a donc une inquiétude aujourd’hui, très palpable, au sein des forces armées occidentales, sur le fait que certaines villes birmanes pourraient être utilisées par la marine chinoise pour déployer des forces dans l’océan Indien ​​​​​​​», explique Sophie Boisseau du Rocher. Un argument qui pourrait inciter le président américain Joe Biden à agir beaucoup plus vite et de façon peut-être plus incisive qu’il ne l’aurait fait. Ainsi « les sanctions ne sont pas suffisantes, du fait précisément du désintérêt de l’Occident depuis août 2017, les sanctions auraient peu d'impact sur l’économie birmane aujourd’hui ​​​​​​​», estime la spécialiste, « mais peut-être qu’un argument sécuritaire plutôt dirigé contre la Chine aurait plus de poids. ​​​​​​​» Désobéissance et contestation Dans le pays, les appels à la désobéissance civile se multiplient, au point que l’armée a exigé, dans les jours qui ont suivi le coup d’Etat, que le réseau social Facebook soit bloqué. L’auteur Frédéric Debomy explique que les militaires savent bien que l’internet en Birmanie, c’est largement Facebook, devenu un outil « essentiel ​​​​​​​». Les appels à la désobéissance civile ont basculé sur Twitter. Les hashtags  #HearthevoiceofMyanmar, écoutez la voix de la Birmanie, et  #RespectOurVotes, respectez notre vote, ont été repris des millions de fois.  Les Birmans s’organisent donc autrement : « Ce qui est intéressant, c’est que ce sont parfois des Birmans qui n’ont pas des profils de militants, qui ne s’étaient pas jusque-là engagés. Cela peut donc laisser penser que ce mouvement est un mouvement fort, et que des gens décidés vont trouver des solutions. ​​​​​​​»  D’ailleurs, même les médecins, indispensables à l’armée en temps de pandémie, ont lancé un appel à la grève dans de nombreuses villes à travers le pays comme l'explique à RFI une chirurgienne qui a souhaité gardé l'anonymat : « Certains ont cessé le travail et d'autres porteront un bandeau rouge pour signifier qu'ils sont prêts à soigner les patients, mais qu'ils refuseront dorénavant de recevoir des instructions de l'armée. ​​​​​​​» La contestation s’est intensifiée dans les jours qui ont suivi le coup d'État. Dans les rues birmanes, on pouvait voir étudiants et professeurs faire le salut à trois doigts, un geste de résistance emprunté aux films américains Hunger Games. De son côté, l’armée poursuit ses arrestations, malgré les nombreuses condamnations internationales. Au moins 150 responsables politiques et militants auraient été arrêtés. Lors de son discours de politique étrangère cette semaine, le président américain Joe Biden a exhorté les généraux putschistes à « renoncer au pouvoir ​​​​​​​». En revanche, à l'ONU, le Conseil de sécurité a exprimé sa « profonde préoccupation ​​​​​​​» et a appelé à la libération des détenus, sans pour autant condamner le coup d'État, ce que refusaient logiquement la Chine, principal soutien de la Birmanie aux Nations unies, et la Russie. 

durée : 00:58:02 - Affaires étrangères - par : Christine Ockrent - Lundi 1er février, l'armée birmane a renversé le gouvernement d'Aung San Suu Ky. Comment expliquer ce quatrième coup d'État en soixante-trois ans ? Quelles conséquences sur la population, qui multiplie les manifestations cette semaine ? - réalisation : Luc-Jean Reynaud - invités : Sophie Boisseau du Rocher chercheuse associée au Centre Asie de l'Institut français des relations internationales (IFRI); David Camroux Chercheur honoraire au CERI (Centre d’Etudes Internationales) de Sciences-Po, professeur invité à l’Université nationale du Vietnam de Hanoï; Bénédicte Brac de la Perrière ethnologue, spécialiste de la Birmanie, chercheuse au CNRS – CASE (Centre Asie du Sud-Est).; François Robinne anthropologue et ancien directeur de l’Institut de recherches sur l’Asie du Sud Est Contemporaine (IRASEC)

Ngày 01/02/2021, quân đội Miến Điện chiếm quyền chính phủ dân sự và bắt giam lãnh đạo Aung San Suu Kyi cùng nhiều thành viên khác của chính phủ. Căng thẳng chính trị âm ỉ từ bao lâu nay. Theo một số nhà quan sát tại Pháp, khủng hoảng lần này cũng có phần trách nhiệm của phương Tây. Hai ngày sau « cuộc đảo chính », tập đoàn quân sự kết tội bà Aung San Suu Kyi đã vi phạm luật xuất nhập khẩu. Lệnh tạm giam của tòa án cho biết trong cuộc lục soát tại nhà của bà, cảnh sát phát hiện khoảng « một chục máy bộ đàm nhập khẩu mà không có giấy tờ và giấy phép cần thiết. » Tuy nhiên, theo quan điểm của chuyên gia Sophie Boisseau du Rocher, Trung tâm châu Á, Viện Quan hệ Quốc tế Pháp (IFRI), trên kênh truyền hình quốc tế France 24, « giới quân nhân sẽ sử dụng bất kỳ một cớ nào để chấm dứt cuộc trải nghiệm dân chủ ». Bầu cử tháng 11/2020 : Cú tát trời giáng Đó cũng là 10 năm trải nghiệm ngắn ngủi và mong manh. Dù đang trong quá trình chuyển giao dân chủ, thế lực của quân đội vẫn mạnh trên chính trường Miến Điện. Ba vị trí chủ chốt là Quốc Phòng, Nội Vụ và Biên Giới vẫn do quân đội nắm giữ. Theo ông Barthelemy Courmont, chuyên gia về những thách thức chính trị tại Viện Quan Hệ Quốc Tế và Chiến Lược (IRIS), cuộc « đảo chính » này là hoàn toàn có thể dự đoán được. Là cuộc bỏ phiếu thứ hai của tiến trình dân chủ hóa sau năm 2015, cuộc bầu cử tháng 11 năm 2020 đã mang lại thắng lợi vẻ vang cho đảng Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ (LND), đảng cầm quyền của bà Aung San Suu Kyi với 83% lá phiếu ủng hộ. Một kết quả « cực kỳ đáng khích lệ » trên bình diện dân chủ, nhưng lại là một cú tát đau điếng cho giới quân nhân. Họ phản đối kết quả bầu cử khi cáo buộc có hơn một chục triệu lá phiếu gian lận, những cáo buộc mà ủy ban bầu cử đã bác bỏ. Đây cũng chính là cái cớ duy nhất để quân đội tiến hành đảo chính. Cuối tháng Giêng, tổng tư lệnh quân đội, tướng Min Aung Laing, tuyên bố Hiến Pháp có thể « bị hủy ». Rủi thay, quân đội đã giữ lời. « Trò chơi dân chủ » cũng vì thế bị khép lại, theo như phân tích của chuyên gia Sophie Boisseau du Rocher.   « Cần phải biết rõ là trước hết quân đội chưa bao giờ có ý định đi đến một sự dân chủ hóa hoàn toàn các trò chơi chính trị này cả. Và cũng nên xem lại bản Hiến Pháp 2008. Người ta thấy rõ là quân đội chấp nhận tiến triển này trong khuôn khổ mà họ đưa ra. Ở đây có ba điều khoản quan trọng mà người ta giờ biết rõ. Quân đội vẫn chiếm giữ đến 25% số ghế ở Nghị Viện. Tiếp đến là điều khoản cấm mọi công dân Miến Điện có kết hôn với người nước ngoài nắm giữ chức vụ cao nhất trong bộ máy Nhà nước. Điều khoản này được lập ra là để ngăn cản bà Aung San Suu Kyi. Thế nhưng bà đã có một bước đi khôn khéo bởi vì sau cuộc bầu cử năm 2015, thành công của đảng LND, bà ấy đã tạo ra một chức vụ cho riêng mình, trở thành Cố vấn đặc biệt của chính phủ. Điều này tương đương với vị trí thủ tướng chính phủ. Sự táo bạo này của bà quả thật đã khiến cho quân đội cực kỳ khó chịu. Rồi dần dần cùng với thời gian lãnh đạo, người ta thấy là mối quan hệ giữa bà với quân đội ngày càng xuống cấp cho đến tháng 3/2020 khi bà đề nghị một số điều bổ sung để sửa đổi Hiến Pháp. Tôi tin rằng đây thật sự là một điều lăng nhục quá mức trước khi kết quả bầu cử công nhận thắng lợi của đảng LND trong cuộc bỏ phiếu lập pháp tháng 11/2020. » Chiếc bẫy dân chủ : Lỗi ở phương Tây ? Giờ đây, bà Aung San Suu Kyi bị bắt, có nguy cơ lãnh đến 3 năm tù giam theo như cáo buộc của giới quân sự. Tình trạng khẩn cấp lại được thiết lập trong vòng một năm. Với nhà báo Cyril Payen, đài truyền hình France 24, « chiếc bẫy dân chủ » mà phe quân đội đã hoàn hảo dựng lên và từng được phương Tây, đi đầu là Mỹ thời chính quyền Obama hồ hởi hoan nghênh, giờ đã sập lại. Chiếc bẫy đó còn hiệu quả hơn dưới tác động của cuộc khủng hoảng người Rohingya. Barthelemy Courmont cho rằng khủng hoảng sắc tộc bùng nổ nằm trong « mưu đồ phá hoại » mọi sáng kiến chính phủ. Giới quân nhân « đẩy chính phủ dân sự dần đi đến mắc sai lầm hay chí ít đưa ra một hình ảnh xấu ». Khi « châm ngòi cho kiểu thù hận này », giới quân đội đã tìm cách « gây bất ổn chính phủ » bằng cách tiến hành các vụ thảm sát, để rồi chính giải Nobel Hòa Bình 1991 phải hứng lấy làn mưa chỉ trích của phương Tây về cách xử lý khủng hoảng. Vẫn theo ông Courmont, các nền dân chủ phương Tây, « bị mù quáng », đã đóng một vai trò quyết định làm trầm trọng thêm những căng thẳng ở Miến Điện. Trả lời báo mạng Sputnik của Nga, chuyên gia Viện IRIS nhận định: « Cuộc khủng hoảng đương nhiên là nghiêm trọng cho người Rohingya. Nhưng chúng ta, có thể đã quá vội vã và chỉ định một cách tùy tiện Aung San Suu Kyi cũng như là chính phủ Miến Điện là những người phải chịu trách nhiệm. Người ta không bao giờ để ý đến những nét đặc thù của đất nước. Đặc biệt là những bộ chủ chốt do quân đội nắm giữ (…) Phương Tây đã cô lập Miến Điện một cách đáng kể, đồng thời, làm suy yếu nền dân chủ tại một đất nước, vốn dĩ rất cần đến những nguồn ủng hộ mạnh mẽ ». Quan điểm này cũng được một thành viên tổ chức phi chính phủ Village Karenni cùng chia sẻ. Nhà hoạt động nhân quyền này còn chỉ trích mạnh mẽ cách tiếp cận Thiện-Tà của nhiều ký giả phương Tây, những người cáo buộc bà là « quỷ dữ hiện hình » sau khi đã được « ca tụng ». Điều mỉa mai, khi gió đổi chiều, phương Tây « ngậm bồ hòn » không biết nói gì hơn ngoài những lời kêu gọi suông « dỡ bỏ tình trạng khẩn cấp », « trả tự do cho bà Aung San Suu Kyi và những người bị bắt khác » hay như dọa dẫm « trừng phạt ». Nước cờ của Min Aung Hlaing Một điểm quan trọng khác cũng được giới quan sát đặc biệt chú ý là thời điểm cuộc đảo chính. Đó không phải là một sự ngẫu nhiên. Cú đảo chính thứ ba trong vòng 63 năm xảy ra vài ngày sau khi ông Joe Biden tuyên thệ nhậm chức. Olivier Guillard, thuộc Trung tâm Nghiên cứu về Ấn Độ và Nam Á (CERIAS), trên đài RFI lưu ý, tổng thống Mỹ Joe Biden đương nhiên sẽ có những « biện pháp thích đáng ». Nhưng tướng Min Aung Hlaing biết rõ rằng Miến Điện không nằm trong số các hạng mục ưu tiên tại châu Á. Tân chính quyền Mỹ có nhiều việc « phải xử lý với Afghanistan và Bắc Triều Tiên ». Vị tướng này cũng hiểu rõ rằng tại phương Tây, « Quý bà Rangoon » không còn có được ánh hào quang như sau khi được trả tự do năm 2010. Thái độ im lặng trong các vụ thảm sát người Rohingya do quân đội tiến hành quả thật đã làm xấu đi hình ảnh của bà rất nhiều tại Bruxelles và Liên Hiệp Quốc. Khéo tính toán, Min Aung Hlaing biết rằng thời cơ đã đến, phương Tây đang ngắc ngoải trong vũng lầy dịch bệnh Covid-19, sau cú sốc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020. Và cũng trong nước tính này, ông hiểu rằng nếu không tiếm quyền lúc này, cơ hội lao vào con đường chính trị xem như khép lại. Nếu Aung San Suu Kyi vẫn tại quyền, ông phải đợi ít nhất 5 năm nữa mới được ra tranh cử, trong khi chỉ còn 6 tháng nữa vị tướng đầy tham vọng này sẽ về hưu. Nỗi sợ thắng thế ? Chỉ có điều tham vọng chính trị này của Min Aung Hlaing lại đẩy Miến Điện thụt lùi đến 30 năm về trước, theo như giải thích của nhà nghiên cứu Sophie Boisseau du Rocher trên kênh truyền hình France 24. « Bất hạnh thay chúng ta quay trở lại với tình cảnh cách đây 30 năm. Sau cuộc bầu cử lập pháp năm 1990, đảng Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ LND đã thắng lớn, nhưng họ đã bị Tatmadaw (tên gọi quân đội Miến Điện) tước đoạt thắng lợi đó. Quân đội không chấp nhận việc một định chế hay một đảng nào có thể thắng thế hơn họ. Đây thật sự là một bước lùi lớn. » Một làn sóng « bất phục tùng dân sự » vừa được khởi xướng. Sức sống đấu tranh của người dân Miến Điện có còn mãnh liệt như xưa hay không ? Nhà nghiên cứu viện IFRI e rằng trong hoàn cảnh hiện nay, có nguy cơ nỗi sợ lấn át khát khao nền dân chủ. « Tôi tương đối hoài nghi. Đúng là có đến 80% người dân ủng hộ Aung San Suu Kyi và LND, bởi vì đó là kết quả cuộc bỏ phiếu hồi tháng 11/2020. Điều hiển nhiên là quân đội sau 50 năm lãnh đạo không chia sẻ quyền lực, luôn thể hiện mọi sự hung bạo, thế nên quân đội không được người dân yêu thích. Tuy nhiên, luật chơi của quân đội là nỗi sợ hãi. Liệu tâm trạng sợ hãi đó có sẽ trở lại hay không ? Hay là ngược lại, người dân sẽ được giải phóng và có thể dấn thân vào một chiến dịch bất tuân dân sự. Dù vậy, tôi cũng nhận thấy có một điểm đáng chú ý là những người đầu tiên khởi động phong trào này là những bác sĩ. Đây không phải là một sự ngẫu nhiên, chúng ta đang trong một giai đoạn khủng hoảng dịch tễ. Các bác sĩ là không thể thiếu, họ có năng lực nghiệp vụ. Thế nên, cho dù phản ứng của giới quân sự có ra sao, người ta vẫn phải cần đến các bác sĩ. Liệu những công chức khác sẽ có sự táo bạo đó hay không ? Tôi chưa biết được. Những giờ sắp tới sẽ rất thú vị để quan sát. Nhưng tôi có cảm giác là nỗi sợ hãi rủi thay có vẻ thắng thế ! »

Dodamies uz Austrumāziju - uz “miljons ziloņu zemi” Laosas Tautas Demokrātisko Republiku. Tā sanācis, ka iepriekš esam jau apskatījuši trīs no piecām tās kaimiņvalstīm Indoķīnas pussalā – ir bijuši raidījumi gan par Mjanmu, gan Vjetnamu, gan pērnā gada pēdējā raidījumā devāmies uz Taizemi. Starp citu tieši Taizemei gadsimtiem ir bijusi vislielākā ietekme uz Laosu. Vēlākā franču un amerikāņu ietekme 20. gadsimtā ir cits stāsts. Mūsdienās Laosā dzīvo 7,5 miljoni iedzīvotāju, un pilnīgu neatkarību no Francijas valsts ieguva 1954. gadā. Laosas Tautas revolucionārā partija 1975. gadā gāza iedibināto monarhiju, un mūsdienās Laosa ir viena no pēdējām piecām sociālistiskajām valstīm pasaulē.  Laosa ir vienīgā reģiona valsts, ko pilnībā ieskauj sauszeme un tā vienlaicīgi ir viena no pasaules nabadzīgajām pasaules valstīm. Lauksaimniecība, sevišķi rīsu audzēšana ir būtiska sastāvdaļa, jo veido ap 20 procentiem valsts saimniecības, bet nodarbina nozare ap 73 % no valsts darbaspēka. Starp citu, laosieši skaitās pasaulē lielākie, ja tā var teikt, saķepušo rīsu ēdāji. Saldā, skābā vai fermentētā veidā viens laosietis gadā apēd vidēji 155 kilogramus rīsu, kamēr eiropieši vai amerikāņi gadā patērē ap 9 kilogramiem rīsu. Tiek rēķināts, ka absolūtais vairākums laosiešu audzē lauksaimniecības produktus - gan pašu patēriņam, nevis tirgošanai, bet lauksaimniecībā valstī izmanto vien apmēram 0,3 % no aramzemes, bet visā valstī ir apmēram tikai 4 % aramzemes. Skaidrojums tik niecīgai aramzemes izmantošanai ir vienkāršs, jo kopš Vjetnamas kara Laosas zemē vēl ir milzīgs skaits nesprāgušu ASV nomestu bumbu, kas neļauj zemi izmantot. Laosa ir atkarīga arī no dabas resursu eksporta, konkrēti – vara, zelta, alvas, ģipša un kokmateriālu eksporta, bet viseksportētākais lauksaimniecības produkts, starp citu, ir kafija. Ārvalstu investīciju piesaiste valstij ir kļuvusi par vienu no svarīgākajiem uzdevumiem, sevišķi pēc relatīvi veiksmīgiem hidroelektrostaciju projektiem uz Mekongas upes. Vienlaicīgi Laosa cieši no maza un nabadzīga vietējā tirgus, korupcijas, apgrūtinošas birokrātijas, likuma varas problēmām. Laosa arvien pieturas pie sava sociālistiskā ceļa, kuru gan līdz ar Gorbačova "perestroikas" politika mīkstināja, un mūsdienās jau sociālisma elementi palikuši relatīvi maz, bet centralizēti pārvaldīt un pārdalīt ekonomiku valdošajai politiskajai partijai patīk. ANO novērojums par Laosu 2019. gadā liecināja, ka partijas pieeja mazina nabadzīgo cilvēku iespējas uzlabot savu dzīves līmeni pašu spēkiem un padziļina viņu problēmas.  ANO Cilvēktiesību komisārs ziņoja, ka piekļuve elektrībai un kanalizācijai ir palielinājusies, un nabadzības rādītāji ir mazinājušies drīzāk formāli, nevis faktiski. Vēl šobrīd ceturtdaļa Laosas iedzīvotāju dzīvojot nabadzībā un 80 % ir nabadzības riska grupā ar ienākumiem ap 2 eiro dienā. Arī lielie investīciju projekti nenodarbina pietiekami cilvēkus un lielāko daļu ieguvumu saņem saujiņa bagāto cilvēku. Par Laosas politisko motivāciju turpināt “sociālistisko” pieeju, vaicājām Francijas Ārpolitikas institūta vecākajai pētniecei doktorei Sofijai Boiso du Rošērai (Sophie Boisseau du Rocher). Noslēgumā vēl par Laosas kafiju, kas nereti tiek minēta starp labākajām pasaulē. Laosas kafijas dzeršanas tradīcija nav tik slavena, bet neparasta gan. Laosieši, lai arī vairāk eksportē Arabikas kafiju, ikdienā paši izmanto Robusta šķirnes kafijas pupiņas, lai pagatavotu ledus kafiju. Tās gatavošanā tiek pievienots cukurs un kondensētais piens un, protams, ledus. To var nopirkt no ielu tirgotājiem un tā tiek pasniegta plastmasas maisiņos ar plastmasas salmiņu.     Eiropas Parlamenta granta projekta „Jaunā Eiropas nākotne” programma.*   * Šī publikācija atspoguļo tikai materiāla veidošanā iesaistīto pušu viedokli. Eiropas Parlaments nav atbildīgs par tajā ietvertās informācijas jebkādu izmantošanu.

durée : 00:59:19 - Cultures Monde - par : Florian Delorme, Mélanie Chalandon, Antoine Dhulster - Comment la police peut-elle devenir une véritable entreprise criminelle ? C'est une question qui se pose aujourd'hui au Nigéria, où une brigade de répression des vols abuse de son pouvoir pour vandaliser la population, mais aussi aux Philippines, où les violences policières sont assumées par l’Etat. - réalisation : Vincent Abouchar, Benjamin Hû - invités : Marc-Antoine Pérouse de Montclos Politologue, Directeur de recherche, IRD; Laurent Fourchard directeur de recherche au CERI-Sciences Po et ancien directeur de l’IFRA (l’Institut Français de Recherche en Afrique) au Nigéria (2000-2003); Sophie Boisseau du Rocher chercheuse associée au Centre Asie de l'Institut français des relations internationales (IFRI)

durée : 00:11:08 - Les Enjeux internationaux - par : Julie Gacon - Des législatives ont lieu dimanche dans ce pays où pendant de longues années, on n'a pas voté... Entretien avec la chercheuse Sophie Boisseau du Rocher. - réalisation : Vivien Demeyère - invités : Sophie Boisseau du Rocher chercheuse associée au Centre Asie de l'Institut français des relations internationales (IFRI)

Tous les jours, les journalistes et experts de RFI répondent à vos questions sur l'actualité.  Côte d’Ivoire: l'opposition veut faire barrage à la candidature d'Alassane Ouattara (Pierre Pinto) France: faciliter la naturalisation des étrangers en "première ligne" contre le Covid 19 (Marie Casadebaig) Thaïlande: le mouvement de contestation ne faiblit pas (Sophie Boisseau du Rocher)   Pour participer à l'émission, contactez-nous :* Par téléphone :de France: 09 693 693 70de l'étranger: 33 9 693 693 70 Par WhatsApp : +33 6 89 28 53 64 N'OUBLIEZ PAS DE NOUS COMMUNIQUER VOTRE NUMÉRO DE TÉLÉPHONE (avec l'indicatif pays)Pour nous suivre :* Facebook: Rfi appels sur l’actualité* Twitter: @appelsactu

Thái Lan, « con rồng Đông Nam Á » từ nhiều tuần qua sôi sục các cuộc biểu tình lớn. Những cuộc xuống đường đặc biệt do các sinh viên, học sinh tiến hành với hai mục tiêu phản đối chính : tập đoàn quân sự và vị quân vương xa hoa, trụy lạc. Đầu tiên hết, giới quan sát đều có chung một nhận xét : Đây là những cuộc biểu tình của sinh viên học sinh chưa từng có cả trên phương diện quy mô lẫn về thông điệp đưa ra. Làn sóng phản đối bắt đầu từ đầu năm 2020, bị gián đoạn vì khủng hoảng dịch tễ lại bùng lên dữ dội từ trung tuần tháng 7/2020. Hàng chục ngàn người, phần đông là sinh viên học sinh rầm rộ xuống đường tại thủ đô Bangkok, hình thành một cuộc tập hợp chính trị lớn nhất kể từ năm 2016. Đảng Tương Lai mới bị giải thể : Ngòi nổ cho phong trào Theo giới quan sát tại Pháp, cuộc bầu cử năm 2019 là cột mốc cho phong trào phản đối. Tập đoàn quân sự lên nắm quyền năm 2014 từng cam kết « tái lập trật tự », phát triển kinh tế, và tổ chức các cuộc bầu cử dân chủ. Sau nhiều lần bị trì hoãn, cuộc bầu cử này đã được tổ chức năm 2019 và mang lại nhiều hy vọng cho người dân Thái Lan : Trở về với chế độ dân chủ dân sự. Nhưng việc tướng Prayuth Chan Ocha tái đắc cử khiến một bộ phận người dân Thái hụt hẫng. Khát vọng trở lại với nền dân chủ mong manh trước đây xem như bị dập tắt. Nhà nghiên cứu Sophie Boisseau du Rocher, chuyên gia về Đông Nam Á, Viện Quan Hệ Quốc Tế Pháp, trả lời RFI Tiếng Việt nhận định rằng chính việc giải thể đảng chính trị đối lập Tương Lai Mới (Future Forward) đã châm ngòi nổ cho phong trào phản đối. « Yếu tố làm bùng phát làn sóng này chính là quyết định giải thể đảng Tương Lai Mới của tư pháp Thái Lan vào tháng 2/2020. Đảng này được thành lập vào năm 2018, và đã có được kết quả bầu cử khá thành công trong cuộc bầu cử lập pháp hồi tháng 3/2019. Đảng này đã thật sự mang lại một luồng sinh khí mới cho chính trường Thái Lan. Thế nhưng, đảng này đã bị giải thể với lý do là lãnh đạo đảng, ông Thanathorn Juangroongruangkit, đã tài trợ để hỗ trợ đảng. » Rồi dịch bệnh Covid-19 bùng phát. Tuy chính quyền kiểm soát tốt cơn đại dịch : 58 người chết và hơn 3.300 ca nhiễm bệnh, ngược lại, vương quốc chịu cảnh phong tỏa và đóng cửa biên giới. Ngành du lịch, nguồn thu nhập chính của đất nước bị thoi thóp trong khi nền kinh tế Thái Lan trước khi có dịch bệnh cũng đã có nhiều tín hiệu xấu. Viễn cảnh tương lai mịt mù là một trong những mối lo của người biểu tình, nhất là giới sinh viên học sinh. Chuyên gia Sophie Boisseau du Rocher nhận xét tiếp : « Đương nhiên rồi. Tôi cho rằng phải đặt sự việc trong toàn bối cảnh. Đây là một thế hệ mà tương lai kinh tế khá mờ mịt như bao nước khác trên toàn thế giới. Thái Lan đang trải qua những khó khăn, nhất là trong lĩnh vực kinh tế. Ngân hàng trung ương thông báo kinh tế suy thoái trong khoảng từ 12-13% trong năm 2020. Hiển nhiên là thế hệ trẻ này, đang xuống đường biểu tình, sẽ khó tiếp cận thị trường lao động. Ở đây có một nỗi lo như bao nơi khác khi nhìn thấy kinh tế cũng như là chính trị đang vuột khỏi tầm tay. » Quốc vương ở đâu ? Nhật báo Le Monde trong một bài phân tích có cho rằng dù chưa phải là một cuộc cách mạng nhưng đã là một cuộc nổi dậy. Đúng hơn là một cuộc tranh cãi giữa hai phe Tân và Cựu, giữa những người cấp tiến chống những kẻ nịnh thần truyền thống và trong khuôn khổ này, sự tuân thủ tôn ti trật tự, uy thế và bản thân nhân vật được tôn sùng như một vị phật sống của vương quốc cũng nằm trong số những lời ca thán của người biểu tình. Những sinh viên học sinh này muốn gì khi giương khẩu hiệu « dân chủ » như là một câu thần chú trên khắp các nẻo đường và trong sân trường đại học ? Nhà nghiên cứu về Đông Nam Á, Sophie Boisseau du Rocher giải thích : « Những sinh viên này đưa ra ba đòi hỏi chính. Thứ nhất, họ yêu cầu giải thể Nghị Viện, nghĩa là đòi thủ tướng hiện nay, ông Prayuth Chan Ocha phải từ chức. Đòi hỏi thứ hai là muốn hiệu chỉnh Hiến Pháp, đã bị sửa đổi vào năm 2016 nhằm đáp ứng các quyền lợi của quân đội. Do vậy, những người biểu tình này muốn quay trở lại với Hiến Pháp dân sự. Yêu cầu thứ ba là chấm dứt sách nhiễu các nhà chính trị đối lập. Tại Thái Lan cũng như tại Đông Nam Á, các nhà đối lập Thái Lan bị truy bức, bắt cóc và mất tích mà không ai biết được họ ở chốn nào. Ở đây, có một đòi hỏi rất lớn trong vấn đề này. Từ ba đòi hỏi trên, có thêm yêu cầu thứ tư, đó là một chương trình cải cách chế độ quân chủ, nhưng điều này ngay từ đầu, thủ tướng Thái đã tuyên bố không có chuyện đề cập đến cải tổ này. » Với giới quan sát, đòi hỏi thứ tư là một điều hiếm có, chưa từng thấy trong lịch sử. Lần đầu tiên người biểu tình nhắm vào hoàng gia nhất là quốc vương Rama X bất chấp đạo luật khi quân hà khắc. Đăng quang vào tháng 5/2019, vị tân vương này lại không có được một uy thế, một sự tôn kính và tôn thờ như cha mình là cựu hoàng Rama IX, người tại vị trong suốt 70 năm. Vậy những người biểu tình chỉ trích quốc vương của mình ở điều gì ? Bà Sophie Boisseau du Rocher cho biết: « Điều mà những người biểu tình phê phán quốc vương hiện nay là vì ông ấy không sống tại Thái Lan. Khi đơn giản nói là không sống tại Thái Lan, điều có nghĩa là không quan tâm đến số phận của thần dân của mình đó là điểm thứ nhất. Thứ hai họ chỉ trích quốc vương đã đưa ra những quyết định nhằm củng cố quyền lực cá nhân và việc kiểm soát tài sản của hoàng gia, ước tính trị giá đến khoảng 60 tỷ đô la, một khối tài sản khá là lớn, giờ sẽ do những người thân cận của quốc vương quản lý mà không phải qua bộ Tài Chính của Thái Lan. Sau cùng, họ chỉ trích ông có một cuộc sống xa hoa, trụy lạc, trong khi đó, Thái Lan với 93% người dân là theo đạo Phật và với tư cách là lãnh tụ tinh thần Phật giáo, lẽ ra ông phải làm gương trước thần dân. » Harry Potter, Hunger Games : Những thủ thuật biểu tình mới Một điểm khác cũng thu hút sự chú ý của giới quan sát là tính chất năng động của sinh viên-học sinh Thái trong cách thức tổ chức các cuộc biểu tình. Lấy Hồng Kông như là mô hình mẫu, phong trào đòi dân chủ tại Thái Lan cũng không có một lãnh tụ, nhưng tập hợp nhiều đại diện từ nhiều nhóm khác nhau. Mạng xã hội là công cụ hữu hiệu để triệu tập biểu tình. Dù vậy, phong trào dân chủ Thái cũng có những điểm nhấn riêng của mình : Từ cách trang phục được lấy cảm hứng từ thế giới Harry Potter cho đến biểu tượng giơ cao ba ngón tay. Điều này có ý nghĩa gì ? Nhà nghiên cứu người Pháp, bà Sophie Boisseau du Rocher giải thích : « Đó chính là tín hiệu nhận biết được lấy cảm hứng từ bộ phim Hunger Games. Bộ phim này có một tiếng vang khá đặc biệt trong giới trẻ vì có liên quan đến những trò chơi video khá nổi tiếng. Nhưng cũng nên biết rằng Thái Lan là một trong những quốc gia đi đầu trên thế giới, trên phương diện về số thời gian hiện diện trên các mạng xã hội. Thế nên, ở đây còn có một chuỗi các mật mã được thiết lập để có thể kết nối nhanh chóng. Và tín hiệu ba ngón tay cũng như là hình ảnh điện thoại di động thắp sáng trong đêm chính là tín hiệu nhận biết của phong trào này ». Liệu có nên ví phong trào đòi dân chủ này như là cuộc nổi dậy của sinh viên Pháp Mùa Xuân năm 1968 hay không ? Chuyên gia về Đông Nam Á cho rằng sự so sánh này có phần hơi khập khiểng. « Mọi sự đánh đồng là không phù hợp. Đó đơn giản là một thế hệ sinh ra trong giai đoạn khủng hoảng tài chính năm 1997, cuối thập niên 1990, giai đoạn đang có một sự chuyển đổi chính trị có lợi cho nền dân chủ. Nhưng sự chuyển đổi đó đã bị gián đoạn, một phần là do chế độ Thaksin Shinawatra, và tiếp đến là giới quân sự. Do vậy, họ thật sự chưa bao giờ được nhìn thấy những hiệu quả của quá trình hiện đại hóa nền chính trị. Do vậy, ở đây có một sự đòi hỏi khá cao mong muốn quay lại với những năm tháng thế hệ của họ thời kỳ 1997-2000, 2002, sao cho một bản Hiến Pháp dân sự cởi mở hơn có thể được áp dụng. Trên thực tế, những đòi hỏi của người biểu tình khá là đơn giản. Tôi không nghĩ là ở đây có những hiệu ứng của Mai 1968, bởi vì đòi hỏi cải cách chế độ quân chủ được đưa ra, đặc biệt chỉ liên quan đến bản thân quốc vương hiện nay hơn là toàn bộ nền quân chủ mà chính người dân Thái vẫn còn rất gắn bó. Tôi cho rằng nên cẩn trọng các phân tích của chúng ta. » Cuối cùng, có một câu hỏi khiến giới quan sát lo ngại nhất : Phong trào này rồi có bị trấn áp dữ dội như những đợt xuống đường lần trước của phe Áo Đỏ ủng hộ chính quyền dân chủ hay không ? Điều gì khiến thủ tướng Thái Lan Prayuth Chan Ocha vẫn còn e ngại không điều các lực lượng an ninh trấn áp như những lần trước ? Nhà nghiên cứu Viện Quan Hệ Quốc Tế Pháp, Sophie Boisseau du Rocher nhận định như sau : « Điều đó rất có thể xảy ra. Tôi cho rằng lý do để mà ông Prayuth tỏ ra thận trọng chính là vì những người biểu tình, các sinh viên và nhiều người dân Thái khác cho thấy có một thái độ rất ôn hòa. Do vậy, ông ấy không có lý do gì để mà can thiệp ở cấp độ này. Đây là điểm thứ nhất. Thứ hai, đương nhiên ông Prayuth có được một số ủng hộ nhưng không phải là tất cả.  Do vậy, các quyết định của ông không bị nhiều phe phái khác phản đối như quân đội chẳng hạn, thậm chí là từ chính quốc vương mới là điều quan trọng. Tôi cho rằng đây chính là một trong những nguyên nhân buộc ông phải tỏ ra thận trọng. » Phong trào đòi dân chủ của sinh viên học sinh Thái rồi sẽ đi đâu về đâu ? Liệu rồi họ có phải chịu một số phận như các sinh viên Hồng Kông hay không ? Nhiều câu hỏi đang được đặt ra. Nhưng có một điều chắc chắn, ẩn sau làn sóng nổi dậy này của sinh viên học sinh còn có những nỗi lo khác. Theo một thăm dò do trường Đại học Suan Dusit Rajabhat thực hiện với khoảng 200 ngàn người tham gia, hơn 59% người dân Thái cho rằng những đòi hỏi của sinh viên là chính đáng và phù hợp với đòi hỏi dân chủ. Nhưng cũng có đến 42% số người được hỏi cho rằng những người biểu tình không nên đả kích nền quân chủ, trong khi gần 30% lo ngại sinh viên này « gieo rắc hỗn loạn và chia rẽ ». RFI Tiếng Việt xin cảm ơn chuyên gia Sophie Boisseau du Rocher, Viện Quan Hệ Quốc Tế Pháp (IFRI) đã tham gia chương trình này.  

durée : 00:59:59 - Les Petits matins - Pernette Perriand et Charles Berberian vous parlent de l'exposition, "Le monde nouveau de Charlotte Perriand", et Sophie Boisseau du Rocher de la Chine. Les chroniques s'intéressent au pouvoir des images et à la pensée d’Ernst Kantorowicz. - réalisation : Mydia Portis-Guérin - invités : Pernette Perriand Ancienne Architecte d'intérieur, commissaire de l'exposition "Le monde nouveau de Charlotte Perriand" à la Fondation Louis Vuitton (2019); Charles Berberian Illustrateur, auteur de bande dessinée; Sophie Boisseau du Rocher chercheuse associée au Centre Asie de l'Institut français des relations internationales (IFRI)

durée : 00:10:56 - Les Enjeux internationaux - par : Julie Gacon - Le Parti communiste chinois célèbre en grande pompe son arrivée au pouvoir en 1949. Chars et véhicules de lance-missiles ont déjà pris place dans les rues de Pékin. A qui s'adresse cette démonstration de force? Entretien avec la chercheuse Sophie Boisseau du Rocher. - réalisation : Mydia Portis-Guérin - invités : Sophie Boisseau du Rocher chercheuse associée au Centre Asie de l'Institut français des relations internationales (IFRI)