Podcast appearances and mentions of jean joseph boillot

Le groupe des Brics, le bloc des pays émergents peut-il devenir l'arme anti-Occident de Vladimir Poutine ? Le président russe réalise en tous cas -une véritable démonstration de force en réunissant depuis hier (22 octobre 2024) à Kazan le « plus grand rassemblement de dirigeants mondiaux », en Russie depuis l'invasion de l'Ukraine, --Une trentaine de chefs d'État, du président chinois Xi Jinping au 1er ministre indien Modi et même le patron de l'ONU Antonio Guterres. Ce sommet des Brics démontre que Poutine n'est pas isolé sur la scène internationale, loin de là, mais parviendra-t-il pour autant à entrainer ses alliés dans sa croisade anti-occidentale ?Avec nos invités :- Christine Dugoin-Clément, analyste en géopolitique, spécialiste de la Russie, chercheuse à la Chaire Risques de l'IAE Paris-Sorbonne, à l'Observatoire de l'Intelligence artificielle de Paris 1 Panthéon-Sorbonne, et au CREOGN.- Jean-Joseph Boillot, économiste conseiller à l'Iris pour les grands pays émergents, spécialiste des BRICS.

Na busca por um terceiro mandato, o primeiro-ministro da Índia, Narendra Modi, repete que o país se tornará a terceira maior economia nos próximos três anos e, em duas décadas, será uma nação desenvolvida. O crescimento espetacular da economia indiana nos últimos 10 anos deu um peso inédito ao país na geopolítica internacional – mas, apesar dos avanços, Nova Déli ainda enfrenta desafios profundos para se tornar a superpotência que almeja. O PIB indiano passou de US$ 3,7 trilhões em 2023, ou a quinta maior economia global, conforme o Fundo Monetário Internacional (FMI). Apoiada em uma força de trabalho excepcional, com uma população jovem de 1,4 bilhão de habitantes, o país registra há vários anos um crescimento superior ao chinês. Nesse ritmo, a economia indiana deve ultrapassar a japonesa e a alemã até 2027, e se posicionar atrás de China e Estados Unidos.Entretanto, o PIB por habitante segue um dos mais baixos do mundo: a Índia abriga a metade dos pobres do planeta, salienta o pesquisador francês Jean-Joseph Boillot, especialista nas economistas emergentes do Instituto de Pesquisas em Relações Internacionais e Estratégicas (Iris), em Paris.“Não é porque você tem uma massa econômica considerável que a sua economia, do ponto de vista qualitativo, tem um bom nível. No caso indiano, como o país não consegue gerar empregos suficientes de qualidade e a taxa de subemprego chega a cerca da metade da população jovem – o que conduz a uma forte emigração –, o crescimento de mais de 6% em média nos últimos 10 anos não basta para reduzir a pobreza em massa”, afirma o autor de livros como A Economia da Índia e Chindiafrique. Para ele, o país sequer está em vias de desenvolvimento, uma vez que a metade da população indiana vive em favelas e apenas um terço têm acesso à água potável.Indústria barata e mão de obra pouco qualificadaCom mão de obra barata e abundante, investimentos pesados em infraestruturas e na chamada indústria do offshore digital, Nova Déli sonha em destronar a vizinha China do posto de locomotiva industrial mundial. Essa economia, acelerada com incentivos fiscais a companhias estrangeiras como Apple e Samsung na periferia de cidades como Bangalore e a capital, movimentou US$ 250 bilhões no ano passado.Entretanto, faltou ao país a estratégia de base de qualificar os trabalhadores para atenderem a demandas mais complexas e impulsionar a classe média – ao contrário do que promoveu Pequim a partir dos anos 1960, aponta Boillot.“Esta fábula – porque é realmente uma fábula que está sendo vendida nos mercados, sob impulso do regime indiano – diz que agora existe uma alternativa à China e que a indústria manufatureira indiana poderá substituir a chinesa. Essa é evidentemente uma história construída do início ao fim: a manufatura indiana representa cerca de um vigésimo da chinesa hoje”, ressalta o especialista francês. “Não há, na Índia, grandes polos industriais como os que a China conseguiu fazer, baseada nos modelos coreanos e japoneses.”Reequilíbrio de forçasAssim, a China continua a concentrar 50% do PIB asiático, bem à frente da Índia, com 10%. Mas apesar dessas diferenças estruturais, a ascensão indiana trouxe um reequilíbrio de forças na geopolítica internacional. O Ocidente busca se aproximar de Nova Déli para contrapor a expansão e a influência chinesas no mundo.“É a razão pela qual temos visto a China avançar na direção da América Latina, por exemplo, para se blindar desta nova configuração, e também por quê, no contexto do Brics, temos visto Pequim pressionar para ampliar o grupo e assim diluir o peso da Índia”, explica.

Les Brics, un groupe qui comptait le Brésil, la Russie,  l'Inde, la Chine et l'Afrique du Sud ont changé de nom : il faut désormais parler des BRICS +. En effet, cinq nouveaux pays, l'Ethiopie, l'Iran, l'Arabie saoudite, l'Egypte et les Emirats arabes unis sont depuis hier membres à part entière de l'organisation. Une vingtaine de pays étaient candidats.  Ces Etats considèrent qu'ils ne sont pas assez bien représentés dans les organisations internationales, que leur poids économique, démographique, voire politique n'est pas assez considéré, et refusent un ordre mondial imposé par les puissances occidentales. Mais ils sont loin de former un groupe homogène.Avec notre invité : - Jean-Joseph Boillot, économiste conseiller à l'Iris pour les grands pays émergeants 

GDP đầu người còn thấp hơn so với của Trung Quốc 5 lần, tăng trưởng của Ấn Độ năm nay qua mặt Trung Quốc. Đầu tư trực tiếp nước ngoài rút khỏi Hoa Lục, New Delhi được coi là một điểm đến an toàn với nhân công rẻ. Trong một thập niên, thủ tướng Modi khai thác tất cả những lợi thế ngoại giao và chiến lược để thu hẹp khoảng cách với Trung Quốc. Thượng đỉnh G20 vừa khép lại và được đánh giá là một thành công lớn của New Delhi cả về ngoại giao và kinh tế. Trong hai ngày họp 09 và 10/09/2023, Ấn Độ, Mỹ, Ả Rập Xê Út, Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất, Liên Âu, Pháp, Đức và Ý đã ký kết thỏa thuận ghi nhớ phát triển một mạng giao thông kết nối Ấn Độ với Trung Đông và châu Âu. Đây được xem là một dự án « cạnh tranh với Con Đường Tơ Lụa » của Trung Quốc. Thắng lợi thứ nhì là khác với thượng đỉnh Bali-Indonesia năm 2022, lần này Ấn Độ đã thuyết phục được các bên để ra được một thông cáo chung của G20.Đánh đổi kinh tế lấy thắng lợi ngoại giaoVăn bản này đã tránh trực tiếp lên án Nga xâm lược Ukraina, mà chỉ nói một cách chung chung là G20 chống đối bất kỳ một quốc gia nào « dùng vũ lực xâm chiếm lãnh thổ của một nước có chủ quyền ». Giới quan sát ghi nhận, thủ tướng Modi dùng « đòn thương mại, gắn kết Ấn Độ với khối phương Tây để đổi lấy sự im lặng của khối này trên hồ sơ Ukraina » và nhiều vấn đề nhậy cảm khác nữa.Dù vậy trên đài RFI Việt ngữ, Olivier Guillard, thuộc trung tâm nghiên cứu về châu Á CERIAS đại học Québec-Montréal kiêm giám đốc cơ quan tư vấn Crisis24-GardaWorld đánh giá G20 là « tủ kính » phô trương những thành công của ông Modi vào lúc New Delhi vừa được Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế IMF khen ngợi là « ánh sáng mang lại tăng trưởng cho thế giới » :  Olivier Guillard : « Hội nghị thường niên này là một cơ hội rất quan trọng đối với Ấn Độ để quảng bá hình ảnh của nền kinh tế thứ 5 toàn cầu. New Delhi muốn chứng minh tiếng nói của Ấn Độ càng lúc càng được lắng nghe, đặc biệt là trong vùng Thái Bình Dương. Ấn Độ cũng là một đối tác thương mại hàng đầu đối với châu Âu cũng như là Bắc Mỹ và châu Á. (…) Quốc gia Nam Á này đang dẫn đầu trong một số lĩnh vực kinh tế. Tham vọng của New Delhi là trở thành một đầu tàu của các quốc gia phương nam và nhất là Ấn Độ có thể là nhịp cầu giữa các nền kinh tế phát triển và các nước nghèo ».Một sự phục thù ? Năm nay Ấn Độ đã qua mặt Trung Quốc trở thành nước đông dân nhất địa cầu. Chênh lệch khoảng 3 triệu dân chỉ là một giọt nước tại hai quốc gia mà mỗi bên có dân số hơn một tỷ, nhưng chỉ số này báo trước dân Trung Quốc đang già đi. Hậu quả kèm theo là về lâu dài Trung Quốc sẽ mất một lực lượng lao động dồi dào. Trái lại, Ấn Độ từng bước trở thành nguồn cung cấp nhân lực cho thế giới. Nhân công tại tại đây rẻ, mức lương trung bình chỉ bằng 1/3 so với tại Hoa Lục hay Hồng Kông.Nhìn đến một chỉ số khác là năng suất lao động, trong ba thập niên, New Delhi mặc cảm thua kém nước láng giềng sát cạnh. Nhưng theo báo cáo của Ngân Hàng Thế giới từ cuối 2022, Ấn Độ lật ngược thế cờ : năng suất lao động tại Ấn Độ tăng 3,4 % trong lúc tại Trung Quốc là 1,2 %.Kinh đô của công nghệ tin học Trong những thập niên 1990-2020 Bangalore đã trở thành « kinh đô » về tin học trên thế giới, là chiếc nôi đào tạo không biết bao nhiêu chuyên gia trong ngành. Tháng 7/2023, nhân sự kiện thủ tướng Modi công du nước Pháp, đại sứ Ấn Độ tại Paris Jawed Ashraf ghi nhận « Ấn Độ là tâm điểm của cuộc cách mạng công nghệ kỹ thuật số toàn cầu ». Các dịch vụ trong lĩnh vực này tương đương với 8 % GDP, mỗi năm Ấn Độ thu về 90 tỷ đô la nhờ « xuất khẩu » các dịch vụ tin học cho thế giới. New Delhi giải thích, lĩnh vực này năng động đến mức công nghệ số và tin học là « điểm tựa cho phép các ngành công nghiệp xe hơi và dược phẩm của Ấn Độ phát triển ».Trong 9 năm qua (2014-2023) tổng sảm phẩm nội địa Ấn Độ đã được nhân lên gần gấp đôi, đang từ 2.000 tỷ đô la đã tăng lên tới 3.750 tỷ. Thêm vào đó từ hai năm trở lại đây Ấn Độ là điểm đến của các nhà đầu tư nước ngoài. Đó là những điểm son cho phép thủ tướng Narendra Modi tự tin ra tranh cử nhiệm kỳ thứ ba. Olivier Guillard : « Đầu 2024 đánh dấu 10 năm Narendra Modi lên cầm quyền. Đấy là cả một đoạn đường rất dài. Những thăm dò dư luận gần đây nhất cho thấy phần lớn công luận vẫn muốn ông đảm nhiệm thêm một nhiệm kỳ thủ tướng thứ ba và họ cho rằng ông đã làm được việc. Đương nhiên, kết quả chưa được hoàn hảo cả về mặt hành chính lẫn về phía những xung đột giữa các tôn giáo … thế nhưng nhìn chung những thành tích về kinh tế của ông khá tốt và công luận có cảm tưởng có người thực sự điều hành đất nước. (...) Về phát triển chậm trễ so với Trung Quốc, thì khoảng cách còn khá lớn giữa hai quốc gia châu Á này. Cách biệt đó không thể được xóa đi ngay trong một hay hai nhiệm kỳ. Nhưng phải nhìn nhận là dưới thời thủ tướng Modi, Ấn Độ đã có nhiều bước tiến đáng kể về phát triển kinh tế để đưa hàng triệu người ra khỏi cảnh bần cùng. Cũng chính ông chủ trương đổi mới hình ảnh của nền kinh tế Nam Á này với hy vọng thu hút đầu tư nước ngoài, biến Ấn Độ thành một đối tác uy tín hơn trong mắt các doanh nghiệp phương Tây ».Bắt kịp Trung Quốc : đường còn dàiVới tỷ lệ tăng trưởng 7-8 %, Ấn Độ vừa qua mặt nước Anh để trở thành nền kinh tế lớn thứ 5 toàn cầu, rồi vì tình hình địa chính trị, Ấn Độ trở thành đối tác kinh tế và thương mại quan trọng thứ nhì của Nga tại châu Á, chỉ sau có Trung Quốc. Một số nhà quan sát cho rằng, chỉ 50 năm nữa Ấn Độ có triển vọng trở thành nền kinh tế thứ ba thế giới, sau Mỹ và Trung Quốc. Nhưng để đạt được giấc mơ đó Ấn Độ phải vượt qua nhiều trở ngại mà đầu tiên hết là những vấn đề cơ bản. Đành rằng đã trở thành nước đông dân nhất địa cầu, nhưng vẫn có hơn một nửa dân số Ấn Độ sống dưới ngưỡng nghèo khó. Hơn 8 % dân số Ấn Độ thất nghiệp và tỷ lệ tăng trưởng 7 hay 8 % một năm chưa đủ để tạo công việc làm cho đội ngũ hơn 12 triệu thanh niên hàng năm gia nhập thị trường lao động. Ấn Độ cũng là một trong những quốc gia mà phụ nữ ít đi làm nhất trên thế giới (8 %).Về mậu dịch, xuất khẩu của Ấn Độ tương đương với 2 % kim ngạch toàn cầu trong lúc mà Trung Quốc là nguồn cung ứng đến gần 16 % cho toàn thế giới.Ngoài ra để soán ngôi Trung Quốc trở thành « công xưởng thế giới », trước hết Ấn Độ cần giải quyết vấn đề điện lực, phải bảo đảm cho các nhà máy không bị mất điện trong lúc mà công suất điện của Ấn Độ chỉ bằng 1/6 so với nước láng giềng sát cạnh.Ấn Độ cũng là một trong những quốc gia có hệ thống cầu đường tệ hại nhất trên thế giới. Theo thẩm định của Ngân Hàng Thế Giới, New Delhi cần đầu tư thêm 830 tỷ đô la một năm để khắc phục nhược điểm này. Trước mắt những điều kiện hiện tại chưa cho phép thủ tướng Modi huy động đến hàng trăm tỷ đô la một năm để phát triển cơ sở hạ tầng.Mối đe dọa Trung Quốc Bên cạnh đó giới quan sát đồng loạt cho rằng, ngoài những yếu tố kinh tế chưa cho phép Ấn Độ trở thành một « Con Cọp » châu Á, thì còn có những rào cản mang tính « địa chính trị ». Thách thức lớn nhất là Trung Quốc.Harsh V. Pant, giáo sư quan hệ quốc tế tại trường King's College, Luân Đôn ghi nhận, Bắc Kinh « liên tục thách thức New Delhi bằng nhiều cách và đây là mối đe dọa chính về mặt chiến lược » chi phối Ấn Độ.Đe dọa đó không chỉ thu gọn ở tranh chấp biên giới trên bộ giữa hai nước mà còn liên quan luôn cả đến những mối bang giao liên tục được mở rộng giữa Bắc Kinh với những quốc gia sát cạnh Ấn Độ như là Sri Lanka hay Pakistan.Chính vì mối đe dọa Trung Quốc này mà Ấn Độ đã « trông cậy nhiều vào đối tác với Matxcơva ». Theo giáo sư Pant, điều này giải thích một phần việc từ tháng 2/2022 chính quyền Modi tránh lên án Nga xâm chiếm Ukraina nhất là khi mà Matxcơva lại là nguồn cung cấp chính về vũ khí và dầu hỏa cho Ấn Độ. New Delhi cần có năng lượng rẻ để phát triển kinh tế.Thêm vào đó, chiến tranh Ukraina, thắt chặt thêm quan hệ giữa Bắc Kinh-Matxcơva đó là điều mà Ấn Độ không mong muốn như ghi nhận của giáo sư Isabelle Saint-Mézard đại học Paris 8.Trong mắt nhà nghiên cứu Olivier Guillard đây lại càng là động lực thúc đẩy thủ tướng Modi mở rộng quan hệ với Hoa Kỳ và tìm kiếm thêm nhiều đối tác khác từ Nhật Bản đến Úc hay Pháp :  Olivier Guillard : « Ấn Độ luôn chủ trương một thế giới đa phương và đã luôn bác bỏ mô hình lưỡng cực – cho dù trong quá khứ Ấn Độ đã từng thiên về phía Matxcơva hơn là về phía Washington. Tuy nhiên từ 25 năm trở lại đây New Delhi đã mở rộng bang giao chứ không chủ tập trung vào một vài quốc gia như trước và trong chiều hướng đó Ấn Độ đã sưởi ấm quan hệ với Mỹ trong tất cả các lĩnh vực, từ kinh tế đến ngoại giao và kể cả quốc phòng. Song Ấn Độ dưới thời nào đi chăng nữa thì cũng không quên những người bạn cũ, tôi muốn nói đến Matxcơva. Riêng với Trung Quốc, đây là một mối bang giao mang tính tình thế. Cho đến rất gần đây căng thẳng New Delhi- Bắc Kinh lại dấy lên vì tranh chấp lãnh thổ ở đường biên giới, vì bản đồ tiêu chuẩn 2023 của Trung Quốc… »Jean-Joseph Boillot chuyên nghiên cứu về Ấn Độ và cố vấn kinh tế của Viện Quan Hệ Quốc Tế và Chiến Lược Pháp, trên báo Bỉ L'Echo tuy nhiên lưu ý : thúc đẩy bang giao với Hoa Kỳ, tham gia đối thoại an ninh Bộ Tứ QUAD (Mỹ Úc, Nhật và Ấn Độ), nhưng Ấn Độ tránh để bị lệ thuộc vào Washington, tránh tham gia mặt trận chống Trung Quốc. New Delhi không có tên trong liên minh quân sự AUKUS (Mỹ, Anh và Úc).Một cường quốc kém cỏiNhà nghiên cứu này nêu bật một nghịch lý : Ấn Độ là một « cường quốc kém cỏi ». « Yếu » cả về kinh tế lẫn quân sự nên chọn giải pháp « trung lập » trên bàn cờ quốc tế. Hai chữ « trung lập » ở đây phải hiểu theo nghĩa, New Delhi muốn có tất cả : vừa muốn tranh thủ lợi thế về kinh tế và thương mại với đối tác quan trọng nhất là Trung Quốc, vừa muốn có vũ khí của Nga và phương Tây để tự vệ, vừa muốn mua dầu hỏa của Nga với giá rẻ …Ấn Độ đặt mình vào vị trí then chốt trong chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương của Mỹ, mua chiến đấu cơ Rafale của Pháp nhưng mặt khác New Delhi cũng là thành viên tích cực trong các khối BRICS và của Tổ Chức Hợp Tác Thượng Hải.

Ngày 24/08/2023, kết thúc thượng đỉnh lần thứ 15 tại Johannesburg, Nam Phi, nhóm BRICS – gồm năm nước Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi – thông báo đón thêm sáu thành viên mới. Một số nhà quan sát cho rằng BRICS mở rộng còn đồng nghĩa với việc thúc đẩy tiến trình phi đô la hóa và hình thành một liên minh thống trị thị trường dầu khí, nguyên nhiên liệu. Kể từ ngày 01/01/2024, BRICS sẽ trở thành BRICS+, khi có thêm sáu thành viên mới là Achentina, Ai Cập, Ả Rập Xê Út, Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất, Ethiopia và Iran. Hầu hết giới chuyên gia đều có chung một nhận xét : Đây là một thắng lợi của Nga và nhất là của Trung Quốc.Đây là hai nước quyết tâm mở rộng nhóm nhiều nhất. Với Bắc Kinh, sự mở rộng này đồng nghĩa với khả năng gia tăng ảnh hưởng của Trung Quốc với nhóm các nước phương Nam. Về phần Matxcơva, sự mở rộng này có thể hạn chế phần nào thế cô lập của Nga trên trường quốc tế vì cuộc chiến xâm lược Ukraina.Sự kiện cũng cho thấy ảnh hưởng gia tăng của Trung Quốc trong nhóm. Ấn Độ và Brazil lo sợ tầm ảnh hưởng của mình sẽ bị tan biến. New Dehli – đối thủ cạnh tranh của Bắc Kinh – cũng có tham vọng trở thành một trong những đầu tầu của những nước đang phát triển.Một sự mở rộng quá nhanh và quá lớn có nguy cơ biến « BRICS thành một diễn đàn chống phương Tây để phục vụ trước hết các lợi ích của Trung Quốc và Nga », theo như lời một quan chức ngoại giao Ấn Độ được nhật báo Pháp Le Monde dẫn lại.Raoul Delcorde, đại sứ danh dự của Bỉ, trả lời nhật báo kinh tế L'Echo (Bỉ) nhận định « Trung Quốc có thể ép buộc được các nước còn lại vì chỉ riêng nước này đã đóng góp đến 70% GDP của toàn bộ nhóm BRICS ».Thay đổi trật tự thế giớiDù vậy, giữa các nước đều có chung một mẫu số : Cùng phản đối một trật tự kinh tế thế giới do phương Tây thiết lập và mong muốn hướng đến một thế giới đa cực. Mở rộng cửa đón các thành viên mới cho phép củng cố hơn nữa vai trò thay thế của BRICS trên bình diện địa chính trị, trước các định chế quốc tế do phương Tây thống trị.Nhà kinh tế học Jean-Joseph Boillot, cố vấn cho Viện Nghiên cứu Quốc tế và Chiến lược (IRIS), trả lời RFI Pháp ngữ, nhắc lại BRICS được thành lập năm 2009, sau khi cơn bão khủng hoảng tài chính của Mỹ quét qua, đẩy nhiều nước đang phát triển và nước nghèo lâm vào cảnh khốn khó trong vòng 5-10 năm liên tiếp.BRICS cho rằng, bất chấp quy mô diện tích, dân số và kinh tế, nhóm này đã không được đại diện đầy đủ trong các định chế quốc tế. Chuyên gia kinh tế Jean-Joseph Boillot, cố vấn cho Viện Nghiên cứu Quốc tế và Chiến lược (IRIS), trả lời RFI Pháp ngữ, giải thích vì sao dù có những khác biệt lớn về trọng lượng kinh tế nhưng nhiều nước vẫn được chọn để tham giam BRICS:« Điều cốt lõi ở đây là vì những nước này bị gạt ra khỏi các định chế quốc tế lớn. Năm nước thành viên của BRICS chiếm khoảng 15% phiếu bầu ở Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) trong khi cả năm nước gộp lại có đến gần 3,5 tỷ dân và chiếm gần 25% GDP của toàn cầu. Đây là ý tưởng chính dẫn đến việc hình thành BRICS. Từ quan điểm này, Ả Rập Xê Út là cường quốc thứ chín trên thế giới và trên phương diện GDP tính theo đầu người, Ả Rập Xê Út cũng không xa mấy các nước châu Âu, nhưng trên bình diện chính trị, vai trò và quyền phủ quyết trong các tổ chức quốc tế lớn là không có. Do vậy, việc bày tỏ nguyện vọng tham gia nhóm BRICS còn nhằm mục đích làm thay đổi trật tự kinh tế thế giới. »Nhưng BRICS có thêm thành viên mới không chỉ là mở rộng câu lạc bộ, mà đây còn là một liên minh mở rộng cho phép vạch lại mô hình tài trợ phát triển của các nước mới trỗi dậy, thống trị các thị trường dầu khí và nguyên liệu thiết yếu trong quá trình chuyển đổi năng lượng.Các vương quốc Ả Rập : Những ông chủ ngân hàng mớiVà trong tầm nhìn này, Trung Quốc sẽ là bên hưởng lợi trước tiên. Trang mạng La Tribune (25/08/2023) nhận định việc mở rộng nhóm cho phép Trung Quốc tăng tốc dự án Những Con đường Tơ lụa Mới (BRI), được khởi động từ năm 2013, liên quan đến gần 70 nước, đông đến khoảng 4,4 tỷ dân, và chiếm đến khoảng 40% GDP toàn cầu, nhưng bị đình trệ vì đại dịch Covid-19.Như vậy, BRICS có thể huy động thêm được nguồn vốn cho ngân hàng phát triển của nhóm – New Development Bank (NDB), được thành lập năm 2014 – để có thể tài trợ các dự án đầu tư cho các nước mới trỗi dậy mà không cần các khoản vay có điều kiện từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Ngân hàng Thế giới (World Bank – WB).Kinh tế gia Alexandre Kateb, chủ tịch Văn phòng tư vấn The Multipolarity Report, trên đài truyền hình tư nhân BFMTV, nhấn mạnh việc mở rộng BRICS cũng có nghĩa là phi đô la hóa:« Đúng là phi đô la hóa và phát triển một đồng tiền trao đổi thay thế như nhân dân tệ chẳng hạn sẽ đi cùng với việc mở rộng nhóm. Ở đây thật sự có một lô-gic kết nối hai khía cạnh này với nhau. Theo tôi, điều này thể hiện rõ qua việc kết nạp hai nước Ả Rập Xê Út và Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất, bởi vì đây là những nước có thể tài trợ cho một hệ thống tài chính mới dựa trên đồng tiền của BRICS hay một đơn vị tiền tệ dự trữ nào đó mà đồng tiền này được ấn định theo bản vị vàng hay dầu hỏa. »Về điểm này, nhà nghiên cứu thuộc IRIS, trên đài RFI lưu ý thêm rằng « ngân hàng NDB của BRICS vốn đang thiếu nguồn tài chính, bỗng nhiên có thêm hai chủ ngân hàng, giờ có thể cấp vốn cho các nước phương Nam nào có nhu cầu. Cho đến hiện tại, Trung Quốc là bên giữ vai trò này, tất cả các nước đều tỏ ra nghi ngại về ảnh hưởng quá lớn của Trung Quốc ở trong nhóm. Do vậy, sự có mặt của hai nước Ả Rập là một sự tái cân bằng khá thú vị. »Liên minh BRICS và OPEC+ để thống lĩnh thị trường dầu lửaTrong bối cảnh này, Nhà Trắng ra sức ngăn cản nhiều nước tham gia BRICS, khi cam kết giải ngân « khoảng 50 tỷ đô la tiền vay cho các nước có thu nhập trung bình và các nước nghèo », đồng thời mời gọi các nước đồng minh và đối tác tham gia đóng góp để nâng tổng số tiền hỗ trợ có sẵn là 200 tỷ đô la.Liệu rằng Mỹ có thể cạnh tranh với Trung Quốc ? Câu trả lời là Khó, vì giới quan sát cảnh báo thêm rằng đại đa số các nước thành viên khối OPEC Mở rộng, nhóm các nước khai thác và xuất khẩu dầu hỏa, cũng sẽ sớm gia nhập nhóm BRICS. Sự hội nhập này sẽ mang lại cho nhóm một vị thế vượt trội trên các thị trường dầu khí.La Tribune ước tính tổ chức OPEC+ được hội nhập vào BRICS có thể sẽ chiếm đến hơn 60% sản lượng khai thác và 40% khả năng tinh lọc vàng đen của thế giới. Trung Quốc và Ấn Độ là những khách hàng quan trọng của các nước Vùng Vịnh. Việc bảo đảm nguồn cung dầu khí là mang tính sống còn cho nền kinh tế Trung Quốc, vốn dĩ một phần lớn nhập khẩu là để đáp ứng các nhu cầu trong nước.Ông Alexandre Kateb nhận định, việc nhiều nước khai thác và xuất khẩu dầu hỏa gia nhập BRICS cho thấy rõ một mục tiêu chiến lược khác : Giảm bớt sự phụ thuộc vào đô la trong việc niêm yết giá dầu trên thị trường thế giới.« Đây thực sự là chất xúc tác cho sự chuyển đổi này và vai trò của nhân dân tệ trong việc thanh toán các hợp đồng dầu mỏ. Quá trình đã được bắt đầu với việc Ả Rập Xê Út ký một thỏa thuận với Trung Quốc để thanh toán những hợp đồng xuất khẩu dầu lửa bằng nhân dân tệ. Rồi chuyển giao hàng khí hóa lỏng đầu tiên của Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất đến Trung Quốc cũng được trả bằng đồng nhân dân tệ. Hơn nữa, chính hãng Total của Pháp là bên đưa ra sáng kiến giao dịch này. Và ngày nay chúng ta thấy rõ là có cả một phong trào nhằm thiết lập các giao dịch trong một khuôn khổ đa phương, nơi xuất phải cho ý tưởng về một loại tiền dự trữ cho BRICS, một loại đơn vị tiền tệ trao đổi đóng vai trò như là một đơn vị thanh toán cho tất cả các hoạt động giao dịch này và như vậy cũng sẽ cho phép gộp những nước khác mắc nợ Trung Quốc, cung cấp tài chính cho họ mà không dùng đến đồng đô la, như trường hợp của Achentina hiện nay ».Châu Âu và sự phụ thuộc vào BRICS trong tương lai ?Cuối cùng, trong lĩnh vực nguyên liệu, mức độ tập trung còn quan trọng hơn và trở nên mang tính chiến lược cho nhiều nước mới trỗi dậy muốn tận dụng quá trình chuyển đổi năng lượng để có thể tự mình phát triển các chuỗi công nghiệp thế giới và hưởng lợi các chuỗi giá trị cao như kế hoạch IRA của tổng thống Mỹ Biden trị giá 370 tỷ đô la, hay của kế hoạch của Liên Hiệp Châu Âu, 750 tỷ euro.Những nước muốn tham gia, hay đã là thành viên, đều là những quốc gia giầu khoảng sản, nhất là những nguồn đất hiếm như nickel, cobalt, platine hay palladium… Trọng lượng của những nước này (Nga, Indonesia, Cộng hòa Congo, Nam Phi, hay Trung Quốc…) trong lĩnh vực dầu khí và nguyên nhiên liệu, cũng như trữ lượng của chúng có khả năng thúc đẩy sự hội tụ lợi ích giữa nhà sản xuất và người tiêu dùng trong nhóm BRICS trong tương lai.Điều này có nguy cơ làm thay đổi cấu hình hiện tại của thị trường quốc tế và các chuỗi cung ứng. Đó cũng là những gì đã xảy ra cho dầu lửa và khí đốt khi chiến tranh Nga – Ukraina nổ ra, qua việc phát triển khai thác mỏ tại lục địa châu Phi.Nếu như Hoa Kỳ vẫn có thể trông cậy vào nguồn khai thác và sản xuất dầu khí ở trong nước và trong một chừng mực nào đó là các loại nguyên liệu hiếm từ Canada, rõ ràng là việc BRICS mở rộng nhưng dưới sự ảnh hưởng của Nga và Trung Quốc có thể làm suy yếu Liên Hiệp Châu Âu. Khu vực này có nguy cơ bị lệ thuộc nhiều vào nguồn cung dầu lửa từ nhiều nước thành viên tương lai của BRICS, chủ yếu ở vùng Trung – Cận Đông và châu Phi.

durée : 00:09:45 - La Question du jour - par : Julie Gacon - Ce sommet des BRICS, le 15ème depuis la formation du groupe en 2009, est exceptionnel car il devrait aboutir sur l'intégration de nouveaux membres. A Johannesburg, il sera question d'un renforcement de la coopération avec l'Afrique et de la substitution au dollar. Quel espoir pour les pays du sud ? - invités : Jean-Joseph Boillot Économiste, spécialiste des grands pays émergents

Aujourd'hui l'économie, le portrait, c'est celui de Nathan Anderson, activiste et spéculateur américain. Il accuse le magnat indien, Gautam Adani, d'avoir bâti son empire sur l'escroquerie. Le Fonds d'investissement norvégien en a pris acte, et a vendu les participations qu'il détenait dans plusieurs sociétés du groupe Adani (Adani Total Gas, Adani Ports, Adani Green Energy). « C'est la plus grande escroquerie de l'histoire des affaires », dénonce Nathan Anderson dans un communiqué sur le site de sa micro-société Hindenburg Research, défrayant la chronique dans tous les médias indiens.Cet activiste et spéculateur américain, a, avec ses révélations, fait perdre 200 milliards de dollars à Adani, empire qui s'étend de l'énergie, aux aéroports, en passant par les médias.« Si c'est la plus grande escroquerie de toute l'histoire, je ne sais pas, il y en a eu tellement, mais dans le cas indien, c'est la plus grande escroquerie, dont on peut dire qu'elle a deux aspects très nets : le premier c'est la relation extrêmement étroite de Gautam Adani avec le Premier ministre Narendra Modi puisqu'ils se connaissent depuis plus de trente ans et qu'en l'espace de 10, 15 ans, on a une ascension météorite de Gautam Adani qui devient la troisième fortune mondiale par l'accumulation d'un empire qui repose sur un endettement gigantesque, par le biais de prêts de banques publiques indiennes, dont on peut penser qu'il y a eu un coup de pouce du pouvoir, et, deuxièmement, des montages financiers totalement obscurs par le biais en particulier de l'île Maurice qui reposent sur des affaires qui ne sont pas rentables pour une très grande partie. Ce que ce consultant a mis en lumière, c'est qu'il y avait un phénomène de bulle spéculative qui avait été orchestrée autour de Gautam Adani et que son empire est un empire de dettes », analyse Jean-Joseph Boillot, chercheur à l'IRIS, l'Institut des relations internationales et stratégiques. Né dans les années 1980, Nathan Anderson grandit dans une petite ville du Connecticut. Son père est professeur d'université, sa mère infirmière. Il fait des études de commerce, puis un court séjour en Israël où il sera ambulancier tout en suivant des cours à la Hebrew University of Jérusalem. De retour aux États-Unis, il travaille pour une société d'analyse financière, puis pour des fonds spéculatifs. En 2017, il fonde son cabinet d'études Hindenburg Research, du nom du dirigeable allemand qui a explosé en plein vol en 1937. Son mentor n'est autre que le lanceur d'alerte américain d'origine grecque, Harry Markopolos, qui a exposé les malversations financières de l'homme d'affaires Bernard Madoff. Anderson suit les traces de son mentor et, il y a 5 ans, attaque, dans une enquête à charge, l'entreprise Aphira, spécialisée dans le cannabis thérapeutique qui détourne les fonds de ses actionnaires à son profit. Le titre d'Aphira s'effondre dans la foulée de 25%. Sa carrière est lancée. En 2020, il révèle la tromperie du constructeur américain de véhicules Nikola« Il a fait un rapport à l'époque sur Nikola, cette société qui allait lancer des camions électriques pour rivaliser avec Tesla et effectivement, il y avait eu des dénonciations, certains manquements de la part de Nikola qui se sont avérés par la suite, remarque Alexandre Baradez, responsable des analyses de marché pour le courtier IG. Le but derrière, c'est effectivement de faire de l'argent, mais aussi de dire attention, cette entreprise présente des fragilités, voire est frauduleuse et risque la faillite. »Le constructeur américain a dû alors payer une sanction de 125 millions de dollars et son action s'est écroulée de 75%. Le gros lot pour Nathan Anderson et son équipe d'Hindenburg Research, car ce lanceur d'alerte d'un nouveau genre parie aussi sur la chute des cours de la société qu'il dénonce par un mécanisme de vente à découvert.« Hindenburg Research, c'est une entreprise, comme Citron Research également qui a fait parler d'elle pendant la crise Covid avec le phénomène des actions type Gamestop qui sont des actions qui ont beaucoup bougé, poursuitAlexandre Baradez. Ces groupes jouent sur les deux tableaux : ils publient des notes sur des groupes dont on n'a parfois jamais entendu parler, et parfois, ils s'attaquent à des mastodontes. Adani, le groupe Adani est le plus puissant de l'Inde et donc là, il s'attaque à un énorme morceau en dehors des frontières américaines. L'objectif est de dénoncer certaines pratiques que le groupe Adani essaye de contrer en termes de propos, mais aussi de prendre des positions à la baisse, de faire de la vente à découvert sur des actifs qu'ils jugent survalorisés par rapport à la réalité, l'objectif étant de profiter d'une baisse des cours et plus le titre baisse, plus, vous gagnez de l'argent. C'est exactement comme une opération d'achat, mais dans l'autre sens. » Mais lorsque ces lanceurs d'alerte du capitalisme s'attaquent à un mastodonte comme Adani, prévient Alexandre Baradez, mieux ne pas se tromper, car les représailles peuvent être redoutables.

Aujourd'hui l'économie, le portrait, c'est celui de Nathan Anderson, activiste et spéculateur américain. Il accuse le magnat indien, Gautam Adani, d'avoir bâti son empire sur l'escroquerie. Le Fonds d'investissement norvégien en a pris acte, et a vendu les participations qu'il détenait dans plusieurs sociétés du groupe Adani (Adani Total Gas, Adani Ports, Adani Green Energy). « C'est la plus grande escroquerie de l'histoire des affaires », dénonce Nathan Anderson dans un communiqué sur le site de sa micro-société Hindenburg Research, défrayant la chronique dans tous les médias indiens.Cet activiste et spéculateur américain, a, avec ses révélations, fait perdre 200 milliards de dollars à Adani, empire qui s'étend de l'énergie, aux aéroports, en passant par les médias.« Si c'est la plus grande escroquerie de toute l'histoire, je ne sais pas, il y en a eu tellement, mais dans le cas indien, c'est la plus grande escroquerie, dont on peut dire qu'elle a deux aspects très nets : le premier c'est la relation extrêmement étroite de Gautam Adani avec le Premier ministre Narendra Modi puisqu'ils se connaissent depuis plus de trente ans et qu'en l'espace de 10, 15 ans, on a une ascension météorite de Gautam Adani qui devient la troisième fortune mondiale par l'accumulation d'un empire qui repose sur un endettement gigantesque, par le biais de prêts de banques publiques indiennes, dont on peut penser qu'il y a eu un coup de pouce du pouvoir, et, deuxièmement, des montages financiers totalement obscurs par le biais en particulier de l'île Maurice qui reposent sur des affaires qui ne sont pas rentables pour une très grande partie. Ce que ce consultant a mis en lumière, c'est qu'il y avait un phénomène de bulle spéculative qui avait été orchestrée autour de Gautam Adani et que son empire est un empire de dettes », analyse Jean-Joseph Boillot, chercheur à l'IRIS, l'Institut des relations internationales et stratégiques. Né dans les années 1980, Nathan Anderson grandit dans une petite ville du Connecticut. Son père est professeur d'université, sa mère infirmière. Il fait des études de commerce, puis un court séjour en Israël où il sera ambulancier tout en suivant des cours à la Hebrew University of Jérusalem. De retour aux États-Unis, il travaille pour une société d'analyse financière, puis pour des fonds spéculatifs. En 2017, il fonde son cabinet d'études Hindenburg Research, du nom du dirigeable allemand qui a explosé en plein vol en 1937. Son mentor n'est autre que le lanceur d'alerte américain d'origine grecque, Harry Markopolos, qui a exposé les malversations financières de l'homme d'affaires Bernard Madoff. Anderson suit les traces de son mentor et, il y a 5 ans, attaque, dans une enquête à charge, l'entreprise Aphira, spécialisée dans le cannabis thérapeutique qui détourne les fonds de ses actionnaires à son profit. Le titre d'Aphira s'effondre dans la foulée de 25%. Sa carrière est lancée. En 2020, il révèle la tromperie du constructeur américain de véhicules Nikola« Il a fait un rapport à l'époque sur Nikola, cette société qui allait lancer des camions électriques pour rivaliser avec Tesla et effectivement, il y avait eu des dénonciations, certains manquements de la part de Nikola qui se sont avérés par la suite, remarque Alexandre Baradez, responsable des analyses de marché pour le courtier IG. Le but derrière, c'est effectivement de faire de l'argent, mais aussi de dire attention, cette entreprise présente des fragilités, voire est frauduleuse et risque la faillite. »Le constructeur américain a dû alors payer une sanction de 125 millions de dollars et son action s'est écroulée de 75%. Le gros lot pour Nathan Anderson et son équipe d'Hindenburg Research, car ce lanceur d'alerte d'un nouveau genre parie aussi sur la chute des cours de la société qu'il dénonce par un mécanisme de vente à découvert.« Hindenburg Research, c'est une entreprise, comme Citron Research également qui a fait parler d'elle pendant la crise Covid avec le phénomène des actions type Gamestop qui sont des actions qui ont beaucoup bougé, poursuitAlexandre Baradez. Ces groupes jouent sur les deux tableaux : ils publient des notes sur des groupes dont on n'a parfois jamais entendu parler, et parfois, ils s'attaquent à des mastodontes. Adani, le groupe Adani est le plus puissant de l'Inde et donc là, il s'attaque à un énorme morceau en dehors des frontières américaines. L'objectif est de dénoncer certaines pratiques que le groupe Adani essaye de contrer en termes de propos, mais aussi de prendre des positions à la baisse, de faire de la vente à découvert sur des actifs qu'ils jugent survalorisés par rapport à la réalité, l'objectif étant de profiter d'une baisse des cours et plus le titre baisse, plus, vous gagnez de l'argent. C'est exactement comme une opération d'achat, mais dans l'autre sens. » Mais lorsque ces lanceurs d'alerte du capitalisme s'attaquent à un mastodonte comme Adani, prévient Alexandre Baradez, mieux ne pas se tromper, car les représailles peuvent être redoutables.

Với tham vọng củng cố quyền lực và sức mạnh quốc gia, Tập Cận Bình tiến hành xây dựng một hệ tư tưởng mới, theo đó, nền chính trị mang hơi hướng chủ nghĩa Lênin, kinh tế theo tư tưởng Marx,nhưng chính sách đối ngoại thì mang nặng chủ nghĩa dân tộc. Để thực hiện những điều này, Trung Quốc cũng phải đi theo mô hình cai trị độc tài chuyên chế kiểu Stalin. Chủ nghĩa Cộng sản đã chết ? Nhưng trước hết, một số nhà nghiên cứu về Trung Quốc được AFP trích dẫn lưu ý rằng, thứ quyền lực mà ông Tập đang ra sức củng cố còn được ông sử dụng như là một công cụ để thực hiện tầm nhìn về tương lai của ông : Một tầm nhìn về một nước Trung Quốc trở thành quốc gia hùng cường nhất thế giới, đã được ông thể hiện rõ qua khái niệm « hai lần 100 năm », nghĩa là 100 năm ngày thành lập đảng (2021) và 100 năm ngày lập quốc (2049). Trong tầm nhìn này, Đảng Cộng Sản Trung Quốc (ĐCSTQ) nắm giữ vai trò hạt nhân. Tuy nhiên, ông Kevin Rudd, cựu thủ tướng Úc trong một bài viết đăng trên trang mạng của Foreign Affairs, lấy làm tiếc rằng trong quá trình tìm hiểu nhằm giải mã đà đi lên mạnh mẽ cũng như nhãn quan về thế giới của Trung Quốc, giới nghiên cứu đã bỏ qua một yếu tố cốt lõi: Chủ nghĩa Mác-Lênin, hệ tư tưởng chính thức tại Trung Quốc. Sự quên lãng này cũng là vì trong một thời gian dài, người ta nghĩ rằng chủ nghĩa Cộng sản đã chết. Ngay cả tại Trung Quốc, vào cuối những năm 1970, lãnh đạo ĐCSTQ thời bấy giờ là ông Đặng Tiểu Bình, và sau này, những người kế nhiệm ông như Giang Trạch Dân, Hồ Cẩm Đào cũng đã gạt chủ thuyết Mác - Lênin sang một bên, mở rộng vai trò của thị trường trong nền kinh tế Trung Quốc, thực hiện một chính sách đối ngoại tối ưu hóa việc Trung Quốc tham gia vào một trật tự kinh tế thế giới do Mỹ dẫn đầu. Nhưng khi lên cầm quyền năm 2012, Tập Cận Bình đột ngột chấm dứt kỷ nguyên quản trị thực dụng, phi lý luận này. Thay vào đó, ông cho phát triển một hình thức mới của chủ nghĩa dân tộc theo tư tưởng Mác-xít, định hình cách thức thể hiện và bản chất của nền chính trị, kinh tế và chính sách đối ngoại Trung Quốc. Lãnh đạo họ Tập đẩy nền chính trị theo hướng tả của chủ nghĩa Lênin, kinh tế về phía tả của tư tưởng Marx và chính sách đối ngoại theo cánh hữu chủ nghĩa dân tộc. Tập Cận Bình : Đảng Cộng sản là Chúa Trời Tập Cận Bình trong nhiều tác phẩm đã xuất bản cho rằng cuộc cách mạng của Trung Quốc đang đi theo đúng hướng dòng chảy của lịch sử thế giới, trên đà chuyển sang giai đoạn chủ nghĩa xã hội tiên tiến hơn. Ngược lại, sự suy tàn và diệt vong của hệ thống chủ nghĩa tư bản, đi đầu là Hoa Kỳ là không thể tránh khỏi, do những mẫu thuẫn chính trị nội tại. Trong niềm tin này, Tập Cận Bình nhấn mạnh đến nguy cơ suy thoái ý thức hệ trước những âm mưu gây chia rẽ từ phương Tây. Lập luận này được ông đưa ra trong bài phát biểu không được công bố nhưng bị rò rỉ vài tháng sau đó, tại Hội nghị Trung ương về Tư tưởng và Tuyên truyền năm 2013. Về điểm này, nhà Trung Quốc Học Jean-Pierre Cabestan, trên đài truyền hình ARTE, có nhận định như sau :   « Đó là tài liệu số 9, được công bố vào mùa xuân năm 2013. Đây thật sự là một sự công kích kịch liệt các ý tưởng tự do. Người ta nhận thấy Tập Cận Bình lo lắng trước các thế lực thù địch ngoại bang khi liệt kê ra bảy ý tưởng phương Tây nguy hiểm nhất cho Trung Quốc, như nền dân chủ, các giá trị phổ quát, nhân quyền hay tự do ngôn luận […] Và người ta chợt nhận thấy bộ máy tuyên truyền Trung Quốc hàng ngày tố cáo phương Tây, tố cáo các giá trị của phương Tây, tìm cách chống lại tất cả những gì mà họ cho là ý tưởng chính trị và ý thức hệ. Rõ ràng là chúng ta đang trong một cuộc đối đầu trực diện về ý thức hệ với Trung Quốc. Nhưng đây là một cuộc chiến mà phương Tây khó thể dự báo được, bởi vì chúng ta bị lệ thuộc vào Trung Quốc và chúng ta không nói được tiếng Hoa. » Theo đánh giá của Adrian Geiges, một tác giả khác viết tiểu sử Tập Cận Bình, được AFP trích dẫn, « sự sụp đổ của chủ nghĩa Cộng sản Liên Xô và khối Xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu là một cú sốc lớn ». Tập Cận Bình cho rằng sự sụp đổ đó là do mở cửa chính trị mà ra. Do vậy, ông cho rằng điều này không nên xảy ra với Trung Quốc. Kerry Brown, tác giả tập sách « Xi : A study in Power » (tạm dịch là Tập Cận Bình : Một nghiên cứu về quyền lực), từng viết rằng « Tập Cận Bình là một người có đức tin… Đối với ông, Chúa Trời là đảng Cộng sản. Sai lầm lớn nhất mà phần còn lại thế giới phạm phải khi nói về Tập Cận Bình là đã không nghiêm túc xem xét đức tin này». Cách đánh giá này cũng được ông Kevin Rudd tán đồng. Cựu thủ tướng Úc khẳng định vào cuối nhiệm kỳ đầu tiên, Tập Cận Bình rõ ràng đã biến ĐCSTQ thành một thứ giáo hội cao cấp của một đức tin thế tục được hồi sinh. Cuối năm 2019, ông Tập mở một chiến dịch giáo dục toàn đảng có tiêu đề « Đừng quên mục đích ban đầu của Đảng, hãy ghi nhớ sứ mệnh ». Theo một tài liệu chính thức được công bố, mục tiêu của sáng kiến này là nhằm để các đảng viên « được học lý thuyết và được rửa tội về hệ tư tưởng và chính trị. » Đánh tham nhũng hay triệt đối thủ ? Do vậy, để cho « ban lãnh đạo đảng Cộng sản vững mạnh, với một nhà lãnh đạo mạnh mẽ », thì mọi hình thức bất đồng là không dung thứ. Mọi thành viên của ĐCSTQ phải thể hiện lòng trung thành không chỉ với đảng mà cả với ông Tập Cận Bình. Việc trấn áp đối lập không chỉ diễn ra trong xã hội dân sự mà cả trong nội bộ đảng. Chiến dịch chống tham nhũng « đả hổ, diệt ruồi » nổi tiếng từ khi ông Tập lên cầm quyền năm 2012, theo giới quan sát, còn là một cái cớ hợp pháp để Tập Cận Bình thanh trừng đối thủ và gieo rắc sợ hãi trong nội bộ đảng. Nhà Trung Quốc Học Jean-Philippe Béjà, giám đốc Trung tâm Đào tạo và Nghiên cứu Quốc tế, trên đài phát thanh France Culture, giải thích : « Ý tưởng ám ảnh Tập Cận Bình là chúng ta có nguy cơ kết thúc như Liên bang Xô viết. Vì vậy, cần phải làm gì ? Chúng ta cần một đảng hiệu quả, một đảng phục tùng người lãnh đạo, nhân vật số 1. Chúng ta phải chống tham nhũng, chống nạn bè phái. Đây chính là những gì ông Tập thực hiện từ năm 2012. Ông ấy làm điều đó như thế nào ? Người ta thường nói đó là sự trở về với chủ nghĩa Mao. Không hề, đó không phải là sự trở lại của chủ nghĩa Mao. Ông ấy làm giống như Stalin thì đúng hơn, nghĩa là ông ấy sử dụng ủy ban kiểm soát và kỷ luật trung ương như NKVD ( tiền thân của KGB ) để loại bỏ tất cả những kẻ tham nhũng. Nhưng tất cả các cấp lãnh đạo của Đảng Cộng sản đều tham nhũng. Câu hỏi đặt ra là chúng ta đang tấn công ai ? Nếu quý vị nhìn vào những người bị tấn công kể từ năm 2012, quý vị thấy có rất ít “thái tử đảng”, tức là những thế hệ thứ hai, con cháu của các nhà lãnh đạo Đảng Cộng sản. » Kinh tế : Khép lại thời kỳ mở cửa của Đặng Tiểu Bình Nếu như nền chính trị Trung Quốc lập tức chuyển hướng theo chủ nghĩa Lênin, thì sự thay đổi nền kinh tế theo tư tưởng Mac-xít lại được thực hiện dần dần. Từ sự đồng thuận ủng hộ cải cách thị trường, Tập Cận Bình phải đợi đến năm 2017 mới có thể bắt đầu cho tăng cường vai trò của Đảng trong nền kinh tến khi cam kết tuân thủ nghiêm ngặt hơn các nguyên tắc của chủ nghĩa Mác. Đặc biệt trong lĩnh vực tư nhân, ĐCSTQ có một ảnh hưởng ngày càng lớn kể cả trong việc lựa chọn ban lãnh đạo cấp cao. Một khi kiểm soát được một phần vốn các tập đoàn lớn, ĐCSTQ khuyến khích tư nhân đầu tư vào doanh nghiệp nhà nước. Các nhà hoạch định kinh tế của đảng còn có nhiệm vụ thiết kế « một nền kinh tế tuần hoàn kép », cho phép Trung Quốc được tự chủ nhiều hơn trong hầu hết các lĩnh vực, vào lúc nhiều nền kinh tế lớn trên thế giới ngày càng phụ thuộc nhiều vào nguồn cung của Bắc Kinh. Chuyên gia kinh tế Jean-Joseph Boillot, Viện Nghiên Cứu Quan Hệ Quốc Tế và Chiến Lược –IRIS của Pháp, trả lời câu hỏi của Thanh Hà, RFI Tiếng Việt ngày 25/01/2022, từng giải thích mục tiêu của chính sách kinh tế này của Trung Quốc như sau : Jean-Joseph Boillot : « Thời kỳ Đặng Tiểu Bình cho phép Trung Quốc tiến hành một bước đại nhảy vọt ngoạn mục để trở thành một cường quốc, thậm chí là một siêu cường ngang hàng với Mỹ mà trong một số lĩnh vực, Trung Quốc còn vượt xa hơn cả Hoa Kỳ. Tuy nhiên, cũng chính là dưới thời Đặng Tiểu Bình đã nảy sinh một tầng lớp tư sản, nảy sinh cách biệt giàu nghèo trong xã hội. Đó cũng là giai đoạn nạn tham nhũng bùng lên một cách lộ liễu và ở quy mô ‘công nghiệp'. Đặng Tiểu Bình muốn kinh tế Trung Quốc đuổi kịp các nước công nghiệp tiên tiến, nhưng chính quá trình phát triển thần kỳ đó đã đặt ra nhiều vấn đề như ô nhiễm môi trường, ô nhiễm không khí… Thế rồi, dưới thời của ông Tập Cận Bình, Trung Quốc bắt buộc phải điều chỉnh lại những bất cập đó, bởi công luận không còn dễ dàng chấp nhận những vấn đề trong xã hội, từ tham nhũng đến bất bình đẳng giàu nghèo, môi trường. Một chu kỳ mới đã mở ra : Trung Quốc bước vào giai đoạn mà tôi gọi là "tân pháp trị", có nghĩa là trở lại với học thuyết pháp trị, mà ở đó Nhà nước phải đóng vai trò chủ đạo, điều hành các hoạt động kinh tế. Điều đó giải thích cho việc Bắc Kinh đang siết chặt các chính sách kinh tế sau ba, bốn chục năm thả lỏng cho nền kinh tế tự điều chỉnh theo luật chơi của thị trường ». Ngoại giao kiểu « Chiến lang » Theo ông Kevin Rudd, ấn tượng nhất là cách thức ông Tập Cận Bình áp dụng hệ tư tưởng này trong thực tế. Bằng cách khơi dậy chủ nghĩa dân tộc khi luôn nhắc đến « một thế kỷ nhục nhã », khi cho rằng « quên lịch sử đồng nghĩa với sự phản bội (…) », Tập Cận Bình theo đuổi một chính sách đối ngoại ngày càng quyết đoán và hung hăng với các nước láng giềng trong vùng Biển Đông, trong hồ sơ Đài Loan và xung đột biên giới với Ấn Độ. Ngoài việc không ngừng phô trương sức mạnh quân đội trong những kỳ diễu binh hùng hậu, chính sách « Chiến lang » cho thấy sự quyết liệt của Trung Quốc trong đối ngoại, không ngần ngại trừng phạt những cá nhân, các chính phủ phương Tây nào dám chỉ trích Trung Quốc ; ép buộc kinh tế, thương mại chống lại các quốc gia có chính sách xúc phạm Bắc Kinh, hay tấn công ngoại giao thường xuyên và công khai chính phủ các nước sở tại, một sự khác biệt triệt để với thực tiễn ngoại giao của Trung Quốc trong 35 năm qua. Trong cam kết xây dựng một hệ thống quốc tế « hợp lý và công bằng hơn » - một hệ thống gắn liền với quyền lực của Trung Quốc hơn là thế mạnh của Mỹ và phản ảnh các chuẩn mực phù hợp với các giá trị của chủ nghĩa Mác – Lênin, Trung Quốc ra sức thúc đẩy bác bỏ mọi nghị quyết của Liên Hiệp Quốc liên quan đến nhân quyền. Bắc Kinh nỗ lực xây dựng một loạt định chế quốc tế mới mà Trung Quốc là hạt nhân, như Sáng Kiến « Một Vành Đai, Một Con Đường », Ngân hàng Đầu tư Cơ sở Hạ tầng châu Á, hay Tổ chức Hợp tác Thượng Hải SCO… Tạo dựng mới tính chính đáng của ĐCSTQ Giống như Mao trước đây muốn phát triển một hệ thống chủ nghĩa cộng sản toàn cầu, Trung Quốc thời Tập Cận Bình tự cho mình có nhiệm vụ phát triển mô hình quốc gia « theo chủ nghĩa Mác – Lênin về một thế giới công bằng » ra khắp phía Nam bán cầu như là một giải pháp thay thế cho mô hình « đồng thuận của Washington », vốn dĩ chủ trương thị trường tự do và quản trị dân chủ. Trong cách nhìn này, Bắc Kinh sẵn sàng cung cấp các công nghệ giám sát, đào tạo lực lượng an ninh và hợp tác tình báo cho những quốc gia nào trên thế giới đã tránh xa hình thức dân chủ - tự do cổ điển của phương Tây. Nếu như đối với nhiều nhà quan sát, học thuyết này vẫn còn mù mờ, thì trong nội bộ ĐCSTQ, thông điệp của Tập Cận Bình đưa ra là rất rõ ràng : Trung Quốc hùng mạnh hơn rất nhiều so với trước đây và ông có ý định sử dụng sức mạnh này để làm thay đổi dòng chảy của lịch sử. Về điểm này, François Bougon, tác giả tập sách « Trong suy nghĩ của Tập Cận Bình », trên đài ARTE, không quên lưu ý rằng đây còn là cách để ông Tập Cận Bình tạo dựng lại một tính chính đáng mới cho ĐCSTQ. « Tập Cận Bình cố gắng tổng hợp giữa Lịch sử Đế chế Trung Hoa và Lịch sử Chủ nghĩa Cộng sản. Câu hỏi lớn ở đây là tại sao ông ấy thực hiện điều này ? Trên thực tế, ông ấy nỗ lực xây dựng một tính chính đáng mới cho đảng Cộng sản Trung Quốc, vốn dĩ không còn tính chính đáng cách mạng nữa. Chúng ta không còn ở thời kỳ Mao Trạch Đông mà mục tiêu là làm cách mạng thường trực để tiến lên chủ nghĩa cộng sản. Rồi ông ấy cũng không có tính chính đáng của Đặng Tiểu Bình, người cam kết mang lại một tương lai giầu sang cho người dân Trung Quốc. Giờ thì phải tìm kiếm một tính chính đáng mới. Và điều mới này ông tìm thấy trong chủ nghĩa dân tộc và do vậy cần phải làm nổi bật tất cả những gì làm nên sự vĩ đại cho đất nước. »

Depuis le début du conflit russo-ukrainien, l'Inde adopte une position ambiguë. Bien qu'elle ait toujours entretenu des liens proches avec les États-Unis, notamment du fait de sa rivalité avec son voisin chinois, l'Inde adopte aujourd'hui une position singulière vis-à-vis du conflit russo-ukrainien en s'éloignant des positions occidentales. Par intérêts économiques et stratégiques, l'Inde n'a pas adopté de sanctions à l'égard de Moscou qui un important fournisseur d'armements et de matières premières énergétiques pour New Delhi. Sur le plan intérieur, le pays est confronté à une montée du nationalisme hindou, une crispation de Narendra Modi à l'égard des musulmans, une croissance économique fragile et une pauvreté endémique. Autant de facteurs qui limitent de fait les marges de manœuvre de l'Inde sur le plan extérieur. Quelles évolutions du conflit russo-ukrainien pourraient pousser l'Inde à changer sa position à l'égard de Moscou ? Quelle(s) relation(s) l'Inde entretient-elle avec les pays occidentaux, notamment la France ? Qu'en est-il de sa rivalité avec Pékin ? Quelles sont les facteurs à l'origine de la désagrégation du Parti du Congrès et son rejet par la société indienne ? Dans quelle mesure l'Inde tente-t-elle d'étendre son soft power ? Dans ce podcast, Olivier Da Lage, journaliste à RFI et auteur de « L'Inde, un géant fragile » (Eyrolles, 2022) nous offre un tour d'horizon de la politique intérieure et étrangère indienne. Pour aller plus loin :

Plusieurs régions de l'Inde sont secouées par de violentes manifestations contre une réforme du recrutement dans l'armée. Il s'agit d'un plan de recrutement où il est question de contrats temporaires et non plus à long terme. Les jeunes manifestants, à la recherche d'un emploi fixe pour lutter contre le chômage de masse, contestent donc ce plan du gouvernement. Des trains ont été incendiés, certains tentent de s'emparer des bâtiments gouvernementaux. La police a tiré sur la foule à balle réelle, faisant au moins un mort. Cet épisode vient fragiliser un peu plus le Premier ministre nationaliste Narendra Modi, après des manifestations de la communauté musulmane qui reprochait les propos islamophobes du porte-parole du BJP, le parti au pouvoir. Il y a eu aussi des manifestations des paysans contre les réformes agraires, il y a quelques mois. Pour parler de tout ça, Jean-Joseph Boillot, chercheur associé à l'IRIS (Institut de recherches internationales et stratégiques), spécialiste des grandes économies émergentes, auteur de « Utopies made in monde », éditions Odile Jacob est l'invité international de RFI. Il répond aux questions de Marion Cazanove.

Há anos, divergências políticas enfraquecem o Brics, o grupo de potências emergentes formado por Brasil, Rússia, Índia, China e África do Sul. Mas, agora, a ofensiva de Vladimir Putin na Ucrânia traz a oportunidade de o bloco resgatar a relevância internacional, ao evidenciar as relações comerciais cruciais entre os seus membros e com o resto do mundo, em meio à onda de sanções ocidentais a Moscou. O grupo se tornou a porta de escape para a Rússia contornar as drásticas medidas econômicas americanas e europeias. "O comércio intra-Brics, com um peso absolutamente preponderante da China, é muito relevante para os demais membros. Na verdade, o isolamento comercial não ocorre devido ao fato de a China ser o principal parceiro comercial do Brasil, importantíssimo para a Rússia e Africa do Sul, e um pouco menos relevante para a India”, resume a professora de Relações Internacionais Ana Garcia, coordenadora do Brics Policy Center, ligado à PUC-Rio. Nos últimos anos, a ascensão de governos de extrema direita na Índia e no Brasil, o enfraquecimento das instituições multilaterais e o aumento das hostilidades entre Índia e Brasil com a China foram levando o Brics a segundo plano. Mas o conflito na Ucrânia dá a chance de o bloco se fortalecer enquanto organismo "não alinhado”, além de representar os interesses dos demais emergentes e países em desenvolvimento. Guerra não interessa a ninguém Os membros do Brics têm se esforçado para manter um posicionamento relativamente neutro sobre a guerra – se abstiveram na votação de condenação à Rússia na ONU e são contidos nas críticas a Putin. "É bastante intrigante, mas há, sim, um relançamento de uma dinâmica dos países em desenvolvimento. Não que eles pensem que o conflito não lhes interessa, mas se unem em torno da ideia segundo a qual eles não tem que escolher um lado: o nosso lado é o desenvolvimento, do crescimento”, analisa o economista francês Jean-Joseph Boillot, autor de diversos livros sobre as potências emergentes, como Chindiafrique. Boillot avalia que, para além das sanções ocidentais, que sufocam a economia russa, a pressão dos emergentes para o fim do conflito também deverá pesar para Putin acelerar o fim da ofensiva – que acentua os problemas de abastecimento alimentar e energético e eleva a inflação mundial. “O mundo em desenvolvimento não quer guerra, e isso é muito claro. A razão é muito simples: ele é o que mais sofreu, em todos os pós-guerra. Ele percebe e já sente que essa lei da selva só pode lhes conduzir à miséria”, relembra o pesquisador francês. “O que está acontecendo agora, com países como o Brasil, claro, mas também a China e a Índia, é provavelmente a constituição não de um grupo contrário à globalização, afinal não estamos mais nessa lógica e os países em desenvolvimento hoje representam um peso tão importante na economia mundial que se tornaram um ator completo. Mas, sim, de um grupo politico-econômico que vai ajudar a definir os contornos de uma economia mundial pós globalização dos anos 2000”, prevê. Reposicionamento Para Ana Garcia, não é exagero dizer que o conflito, ao envolver um dos países-fundadores do grupo, coloca o Brics no seu maior desafio em mais de 20 anos de criação. "Sem dúvida nenhuma, a grande questão é se os Brics se recompõem e se reposicionam – mas, nesse caso, terão, sim, de apoiar a Rússia na saída dessa crise, e podemos ver a China atuar como um estabilizador global, como uma potência que vai conseguir guiar uma saída da crise”, afirma a professora da PUC-Rio. "Ou então, do lado inverso, é se os Brics não funcionarem mais como um agrupamento político e permanecerem simplesmente países emergentes, com mercados internos amplos, e com o seu Novo Banco de Desenvolvimento (NDB), que hoje já expandiu para além dos cinco membros fundadores.” A abertura do NDB para novos países, entretanto, tende a desacelerar, já que a Rússia não só é mais cautelosa em relação a esse projeto, como exige que não sejam incluídos países que já tenham adotado sanções contra algum dos sócios fundadores, observa Karin Vazquez, pesquisadora do Centro de Estudos sobre os Brics da Universidade de Fudan, em Shangai. Fortalecimento do “Banco do Brics” No começo de março, a instituição financeira decidiu congelar o financiamento de projetos na Rússia, apesar de o país ser um dos seus criadores, em 2015. Mas a medida está longe de representar qualquer tipo de sanção ao governo russo, assinala a pesquisadora. “Esse não foi um movimento exclusivo do NDB, e sim se somou a uma ação coletiva de vários outros bancos multilaterais, diante das circunstâncias na Rússia”, disse Vazquez. "É muito mais uma tentativa do NBD de se firmar como uma instituição financeira crível no mercado internacional, sendo bem avaliada. O NBD tem essa pretensão de se estabelecer como uma instituição financeira que vai emprestar para outros países, muito além dos membros fundadores, e emprestar para terceiros, ser aceito à mesa com as demais instituições internacionais”, complementa Garcia. Vazquez ressalta ainda que o conflito poderá fortalecer a ideia de aumentar as transações nas moedas nacionais dos membros fundadores do bloco, um antigo projeto dos países do Brics. "Essas discussões já vêm acontecendo entre a Rússia e a China. O yuan já é utilizado, mais do que o rublo, e essas discussões também acontecem no âmbito dos Brics”, explica a pesquisadora da Universidade de Fudan. "A proposta de criar um mecanismo de pagamentos em moedas locais já vem há alguns anos e tende a ganhar corpo diante da nova conjuntura mundial. O próprio NDB já tem feito empréstimos em moedas locais, como aqui na China e na África do Sul.”

Au programme de la 99ème édition de la Contre-Matinale du Média TV, présentée ce jeudi 24 février par Théophile Kouamouo · La titrologie : Retrouvez la traditionnelle rubrique dans laquelle nous analysons les unes de la presse mainstream et revenons sur leur vision de l'agenda médiatique. Puis, un petit focus sur différents contenus proposés par nos camarades de la galaxie des médias indépendants et alternatifs… · Focus : Retour sur nos révélations Entre oligarques déchus et services secrets russes, entre paradis fiscaux et magouilles diplomatiques en Afrique, Le Media révélait, ce mecredi soir, en exclusivité comment le Front national a permis de blanchir de l'argent sale, finalement remboursé par le contribuable, pour sauver son existence après l'échec de 2017….Retour sur ces révélations exclusives avec Thomas Dietrich, journaliste pour Le Média. · L'invité : La troisième guerre mondiale a-t-elle commencé en Ukraine ? Difficile de répondre à cette question. En tout cas, si troisième guerre mondiale il y a, elle sera d'abord et avant tout économique. Et contrairement à la première et à la deuxième guerre mondiale, elle ne se jouera pas majoritairement en Europe, mais sera arbitrée par les pays émergents et aussi par ceux qui possèdent les matières premières centrales dans le cadre des échanges mondialisés. Quel sera le jeu de la Chine, de la Turquie, de l'Inde et des nations africaines en cas de grande confrontation entre la Russie et l'Occident ? Pour répondre à cette question, nous avons fait appel à Jean-Joseph Boillot, économiste, spécialisé en économie internationale, très bon connaisseur des pays émergents. Vous pouvez retrouver la Contre-matinale en direct audio sur Mixlr : https://mixlr.com/le-media ▶ Soutenez Le Média :

Et si c'était la grande puissance économique du futur ? L'Inde est un pays en pleine ébullition économique, tiré par le secteur des technologies. Symbole : les patrons de Google, Microsoft, Adobe, IBM sont d'origine indienne. L'Inde est à la conquête du monde, mais l'Inde souffre de graves carences : les inégalités sociales notamment, aggravées par la crise sanitaire. Le chômage y est un problème structurel, lié à la faiblesse de l'outil industriel. Le géant d'Asie du Sud cherche son modèle de développement.  Notre invité : - Jean-Joseph Boillot, économiste spécialiste des pays émergents, auteur « Utopies made in monde: Le sage et l'économiste » (éditions Odile Jacob)   Reportages : En Ouganda, la diaspora indienne tient une place de choix dans l'économie du pays : sur les dix hommes d'affaires les plus riches du pays, cinq sont de nationalité ou d'origine indienne. La communauté, dont certaines familles vivent dans le pays d'Afrique de l'Est depuis la fin du XIXème siècle, engagés par les Britanniques pour construire le réseau ferroviaire, contrôle de nombreuses grandes entreprises du pays, et offre de nombreuses opportunités aux nouveaux arrivants. Reportage à Kampala de Lucie Mouillaud.  Un expert sur l'actualité :  Comment va la première puissance économique mondiale ? Des signaux contradictoires arrivent des Etats-Unis. La reprise y a été vigoureuse en 2021 (croissance du PIB de 5,7%, au plus haut depuis 37 ans), mais le pays de Joe Biden est plus que jamais menacé par l'inflation et les problèmes d'approvisionnement. Analyse complète avec Vincent Pons, professeur d'économie à la Harvard Business School de Boston.  Retrouvez-nous sur :   - Facebook - Twitter

Chính quyền Trung Quốc đang gia tăng quyền kiểm soát các hoạt động kinh tế, kể cả với mảng kỹ thuật số và chủ trương « thịnh vượng chung » được ôngTập Cận Bình đưa ra hồi tháng 8/2021 làm dấy lên câu hỏi : Bắc Kinh áp dụng trở lại chính sách « tập trung kinh tế như dưới thời Mao » và chấm dứt thời kỳ mở cửa thị trường mà ông Đặng Tiểu Bình chủ trương ? Trong chủ trương về kinh tế mới dưới thời đại Tập Cận Bình, Bắc Kinh dành chỗ đứng nào cho kinh tế tư nhân ? Trung Quốc có còn hấp dẫn trong mắt các doanh nghiệp nước ngoài nữa hay không ? Phương Tây sẽ phải thay đổi cách tiếp cận với thị trường Trung Quốc như thế nào ? Trả lời RFI Việt ngữ, chuyên gia kinh tế Jean-Joseph Boillot, Viện Nghiên Cứu Quan Hệ Quốc Tế và Chiến Lược –IRIS của Pháp đã đưa ra một quan điểm khác để trả lời các câu hỏi trên và nhắc lại truyền thống « tập trung quyền lực » là vết ADN của Trung Quốc từ thời Tần Thủy Hoàng. Quay lại với mô hình kinh tế tập trung ? Cơ quan giám sát tài chính quốc gia Trung Quốc lần lượt « kỷ luật » Ant Financial, chi nhánh tài chính của tập đoàn mua bán trên mạng Alibaba vì cạnh tranh bất bình đẳng. Tencent một ông vua trong thế giới internet vì « lạm dụng thế độc quyền ». Gần đây hơn là hãng cung ứng dịch vụ gọi xe taxi Didi -kiểm soát đến 90 % thị trường, bị điều tra chỉ một ngày sau khi tham gia sàn chứng khoán New York với lý do « vi phạm quy định về không gian mạng » của Nhà nước. Hệ quả kèm theo là hàng tỷ đô la trị giá cổ phần của những « ông khổng lồ công nghệ số » Trung Quốc bốc hơi. Không ít nhà quan sát báo động Bắc Kinh khiêu chiến với các ông vua công nghệ và có nguy cơ « bóp chết những con gà đẻ trứng vàng ». Nhưng dưới nhãn quan của giới lãnh đạo Trung Quốc thì đã đến lúc những tập đoàn thịnh vượng nhất – mà đứng đằng sau thường là những nhà tỷ phú có tên trong danh sách những người giàu có nhất thế giới, phải đặt lợi ích của Đảng lên trên hết. Ưu tiên của Bắc Kinh ở vào thời điểm này là đem lại « thịnh vương chung » cho 1,4 tỷ dân sau khi Đảng đã hoàn thành xứ mệnh « xóa đói giảm nghèo » và đưa Trung Quốc trở thành một cường quốc trên thế giới. Trong bài tham luận đăng trên báo kinh tế Les Echos hôm 12/01/2022, Jean-Joseph Boillot cố vấn kinh tế thuộc viện IRIS nói đến « một thời đại kinh tế mới mang tên Tập Cận Bình ». Theo chuyên gia này, để hiểu được chiến lược kinh tế và phát triển của Trung Quốc hiện tại, hiểu được những nước cờ của Bắc Kinh với phương Tây thì phải ngược dòng thời gian nhìn lại học thuyết pháp trị đã xuất phát từ thế kỷ thứ VII trước Công Nguyên và lịch sử kinh tế thế giới là một chuỗi dài những « chu kỳ » mà hiện tại, « trường phái pháp gia với chủ trương dùng luật lệ, hình pháp của Nhà nước làm tiêu chuẩn được khoác một chiếc áo mới ».   Từ thái quá này đến thái quá khác  Trên đài RFI tiếng Việt nhà nghiên cứu này nhắc lại : trước Mao Trạch Đông và Đảng Cộng Sản, Trung Quốc đã là một nền kinh tế tập trung quyền lực với một ý tưởng rất mạnh đó là vai trò « trung tâm » của Nhà Nước trong các hoạt động kinh tế. Trong lịch sử cận đại của Trung Quốc, Mao Trạch Đông đã giành được chính quyền, tiến hành bước Đại Nhẩy Vọt rồi cuộc Cách Mạng Văn Hóa với những hậu quả tai hại kèm theo và Đặng Tiểu Bình là người đã điều chỉnh lại tác động thái quá thời Mao để lại và mở ra một thời kỳ mới cho kinh tế Trung Quốc. Jean-Joseph Boillot : « Thời kỳ Đặng Tiểu Bình cho phép Trung Quốc tiến hành một bước đại nhảy vọt ngoạn mục để trở thành một cường quốc, thậm chí là một siêu cường ngang hàng với Mỹ mà trong một số lĩnh vực, Trung Quốc còn vượt xa hơn cả Hoa Kỳ. Tuy nhiên cũng chính những năm tháng Đặng Tiểu Bình đã nảy sinh một tầng lớp tư bản, nảy sinh cách biệt giàu nghèo trong xã hội. Đó cũng là giai đoạn nạn tham nhũng bùng lên một cách lộ liễu và ở quy mô ‘công nghiệp'. Đặng Tiểu Bình muốn kinh tế Trung Quốc đuổi kịp các nước công nghiệp tiên tiến, nhưng chính trong quá trình phát triển thần kỳ đó đã đặt ra nhiều vấn đề như là nạn ô nhiễm môi trường, ô nhiễm không khí… Thế rồi, dưới thời của ông Tập Cận Bình, Trung Quốc bắt buộc phải điều chỉnh lại những bất cập đó, bởi công luận không còn dễ dàng chấp nhận những vấn đề trong xã hội từ tham nhũng đến bất bình đẳng giàu nghèo, môi trường. Một chu kỳ mới đã mở ra : Trung Quốc bước vào giao đoạn mà tôi gọi là tân pháp trị, có nghĩa là trở lại với học thuyết pháp trị mà ở đó Nhà nước phải đóng vai trò chủ đạo, điều hành các hoạt động kinh tế. Điều đó giải thích cho hiện tượng Bắc Kinh đang siết chặt các chính sách kinh tế sau ba, bốn chục năm thả lỏng cho kinh tế tự điều chỉnh theo luật chơi của thị trường ». Chính sách mới tiếp tục dựa vào tư nhân Vậy thuần túy về kinh tế, học thuyết « tân pháp trị » của ông Tập Cận Bình có gì mới ? Chuyên gia Boillot, viện IRIS trả lời :  Jean-Joseph Boillot : « Về mặt kinh tế, tư tưởng này nhấn mạnh đến vai trò trung tâm của Nhà nước trong cách thao túng, cách khai thác cái thú tính của các doanh nghiệp tư nhân. Bởi xét cho cùng chính các hoạt động của các doanh nghiệp tư nhân đó mới là nguồn tạo ra của cải. Thành thử sẽ là một sai lầm nếu nghĩ rằng Trung Quốc đang quay lại với mô hình kinh tế tập trung như xưa. Nhưng trong tư tưởng tân pháp trị, Trung Quốc khẳng định vai trò chủ đạo của Nhà nước là nhằm luôn luôn kiểm soát các doanh nghiệp, kiểm soát các hoạt động kinh tế, tránh để một tập đoàn trở nên quá mạnh. Do vậy Alibaba bị trừng phạt để không thể trở thành một cỗ máy quá mạnh chi phối cỗ máy kinh tế quốc gia. Điểm thứ nhì tiêu biểu cho chính sách kinh tế mới của ông Tập Cận Bình là Bắc Kinh có một tầm nhìn dài hạn, thậm chí là cả một chính sách phát triển công nghiệp trong một thời gian rất, rất dài. Chính vì thế mà Trung Quốc có hẳn chính sách kế hoạch hóa kể cả cho ngành công nghệ … Sau cùng, nét đặc thù thứ ba của tư tưởng tân pháp trị liên quan đến ý tưởng về công lý, về một sự phân phối thu nhập công bằng. Dưới thời Đặng Tiểu Bình, mô hình phát triển của Trung Quốc đã đi quá đà. Thế rồi cả một tầng lớp những nhà tư bản đỏ ngồi trên những khoản tài sản bạc tỷ đã nổi lên và số này đã làm tan vỡ mô hình xã hội Trung Quốc. Do vậy ông Tập Cận Bình muốn tái lập lại cái được gọi là công bằng xã hội. Thêm vào đó trong bối cảnh Trung Quốc đương đầu với Mỹ, đấy lại càng là cái cớ để củng cố vai trò của Nhà nước về địa chính trị. Bắc Kinh cho rằng để đối phó với một cuộc chiến kinh tế, và cả về mặt chính trị, Nhà nước là tấm bia đỡ đạn để bảo vệ Trung Quốc ». Quá trễ để mặc cả với Trung Quốc ? 20 năm trước đây, khi Bắc Kinh  gia nhập Tổ Chức Thương Mại Thế Giới, cộng đồng quốc tế đã trông thấy thị trường với hơn một tỷ dân này là một « miền đất hứa ». Các doanh nghiệp ngoại quốc đã nhanh chóng mở chi nhánh tại Trung Quốc. Trong chiều ngược lại, Bắc Kinh cũng đã dễ dàng đón nhận đầu tư nước ngoài. Trung Quốc trở thành « công xưởng của thế giới », là nguồn cung cấp hàng rẻ cho toàn cầu. Năm 2008 là một cột mốc quan trọng : tác động dây chuyền từ khủng hoảng địa ốc Hoa Kỳ làm suy yếu các nền kinh tế phương Tây, tiếp theo đó là khủng hoảng Hy Lạp xuýt khai tử khối đồng tiền chung châu Âu. Đó là cơ hội để Trung Quốc hiện nguyên hình là « chủ nợ » của thế giới, kể cả của Mỹ. Một cách kín đáo hơn trong 20 năm trở lại đây một số doanh nghiệp Trung Quốc đã làm chủ một số công nghệ cao từ viễn thông đến công nghệ sinh học... Các tập đoàn Trung Quốc đã ồ ạt đầu tư vào châu Âu và cả tại Hoa Kỳ, mua lại những công ty của Âu - Mỹ. Tháng 6/2021 Ngân Hàng Thế Giới thậm chí không loại trừ khả năng Trung Quốc qua mặt nước Hoa Kỳ trở thành nền kinh tế số 1 toàn cầu vào ngưỡng 2030. Chính vì muốn tránh kịch bản này xảy ra, Washington đã không ngần ngại xem Trung Quốc là « mối đe dọa nguy hiểm nhất ». Liên Hiệp Châu Âu thì xem Bắc Kinh là « đối thủ có hệ thống ». Bắc Kinh thì không còn mặc cảm thua kém ai : Trung Quốc không cần đầu tư của nước ngoài và trong nhiều lĩnh vực, ông khổng lồ châu Á này không còn cần đến công nghệ của Âu- Mỹ. Vậy chiến lược nào trong cách tiếp cận của phương Tây với Trung Quốc ?  Jean-Joseph Boillot : « Tựu chung, những lời chỉ trích nhắm vào Trung Quốc như thể quốc gia này vẫn còn sống dưới thời đại Mao Trạch Đông. Trong quá trình nghiên cứu tôi đi đến hai kết luận như sau trong cách tiếp cận với Trung Quốc : thứ nhất là chúng ta cần hiểu cách suy nghĩ của đối phương - bất luận đó là Trung Quốc hay một quốc gia nào khác. Một khi hiểu được tư tưởng kinh tế của Trung Quốc thì phải hiểu rằng Trung Quốc chỉ mở cửa cho một tập đoàn nước ngoài nếu như điều đó có lợi cho Trung Quốc, cho người dân Trung Quốc. Trong gần 40 năm qua, Trung Quốc muốn đốt giai đoạn để phát triển nên đã dễ dàng nhượng bộ. Rõ ràng là các doanh nghiệp nước ngoài trông thấy thị trường rộng lớn Trung Quốc là một miền đất hứa, cho nên cũng đã dễ dàng chấp nhận những điều kiện của Bắc Kinh để chen chân được vào Hoa Lục. Hệ thống siêu thị Carrefour của Pháp chẳng hạn đã hiện diện tại rất nhiều các thành phố lớn ở Trung Quốc và đã tự do hoạt động. Nhưng giờ đây Trung Quốc không cần đến những công ty nước ngoài đó nữa. « Nguyên tắc có qua có lại » Kết luận thứ nhì tôi rút ra được là với Trung Quốc chúng ta có thể chọn giải pháp trực diện đối đầu như trong cách hành xử của Mỹ, xem Trung Quốc như một đối thủ có hệ thống và như vậy, con đường duy nhất là đi tới chiến tranh, chấm dứt giao thương. Bên cạnh đó thì chúng ta cũng có thể suy nghĩ một cách khác, tìm lợi thế trong đối thoại với Trung Quốc cho dù đó không mà một quốc gia dân chủ. Tìm một kênh đối thoại không có nghĩa là phương Tây phải đầu hàng hay nhượng bộ mà đó đơn giản là buộc Trung Quốc phải chấp nhận nguyên tắc có đi có lại. Thí dụ, nếu Bắc Kinh muốn kiểm soát một công ty nước ngoài vào hoạt động tại Hoa Lục, thì phương Tây cũng áp dụng chính sách tương tự với các nhà đầu tư Trung Quốc : không để cho bất kỳ một tập đoàn Trung Quốc nào cũng có thể đầu tư vào tất cả các lĩnh vực kinh tế của Âu, Mỹ. Đơn giản đó là một sự đối xứng ».  Phần trả lời RFI tiếng Việt hoàn toàn phản ánh quan điểm của tác giả. Ngoài ra ông cũng đã phản bác lập luận cho rằng Trung Quốc giờ đây đã quá mạnh để có thể dễ dàng áp đặt luật chơi của mình với các đối tác nước ngoài muốn đầu tư vào Hoa Lục. Jean-Joseph Boillot giải thích « bất kỳ một siêu cường nào cũng có những nhược điểm, kể cả Hoa Kỳ trong những thập niên 60-70 », không « một sức mạnh nào là tuyệt đối ». Điều quan trọng trong đối thoại với Bắc Kinh, theo chuyên gia Pháp này, là Liên Hiệp Châu Âu phải đoàn kết để có một tiếng nói chung đòi Trung Quốc áp dụng nguyên tắc « có đi có lại ». Châu Âu hay Mỹ thì cũng phải có những công cụ pháp lý để bảo vệ những lĩnh vực kinh tế thuộc diện « chiến lược » và an ninh quốc gia.

Retrouvez la 26ème édition de la Contre Matinale du Média, présentée ce mardi par Théophile. Au programme de cette 26ème édition de la Contre Matinale du Média, présentée ce mardi par Théophile : · La titrologie : Traditionnelle rubrique dans laquelle nous analysons les unes de la presse mainstream et revenons sur leur vision de l'agenda médiatique. Puis, un petit focus sur différents contenus proposés par nos camarades de la galaxie des médias indépendants et alternatifs. · L'invité : Nous recevrons Jean-Joseph Boillot, économiste spécialiste des économies émergentes pour discuter de la Cop26 à Glasgow. ▶ Soutenez Le Média :

Pierre-Édouard Deldique reçoit dans «Une semaine d'actualité» Jean-Joseph Boillot, économiste, voyageur, auteur d'Utopies made in monde, le sage et l'économiste (Odile Jacob).

durée : 00:17:58 - L'invité du week-end - par : Eric Delvaux, Patricia Martin, Mathilde Khlat - L'économiste spécialiste des pays émergents est l'invité de la matinale pour la parution de son livre « Utopies made in monde » paru au printemps aux éditions Odile Jacob. - invités : Jean-Joseph Boillot - Jean-Joseph Boillot : Économiste, chercheur associé à l'Institut de Recherche Internationale et Stratégique (IRIS), spécialiste des grands pays émergents

durée : 02:59:55 - Le 6/9 - par : Eric Delvaux, Patricia Martin - Le 6/9 du dimanche 4 juillet, avec Eric Delvaux et Patricia Martin.

durée : 02:59:55 - Le 6/9 - par : Eric Delvaux, Patricia Martin - Le 6/9 du dimanche 4 juillet, avec Eric Delvaux et Patricia Martin.

Alors que Narendra Modi avait annoncé, devant l’Assemblée générale des Nations Unies il y a près d’un an, que son pays avait vaincu le coronavirus, l’Inde se retrouve de nouveau frappée de plein fouet par la pandémie. Conséquence de l’hubris de Modi et de l’anarchie fonctionnelle caractéristique de l’organisation collective indienne, cette crise a certes été dévastatrice pour le pays - entre 5 et 10 millions de nouvelles contaminations - elle ne marque pas pour autant l’effondrement du mythe indien. L’Inde constitue aujourd’hui un partenaire non négligeable pour l’Occident face à la puissance chinoise. Pascal Boniface reçoit Jean-Joseph Boillot, chercheur associé à l’IRIS, spécialiste de l’économie indienne et du monde émergent, afin de faire le point sur la puissance indienne et ses perspectives à l’échelle internationale. Pour aller plus loin :

Vendredi 30 avril, Emmanuel Lechypre a reçu a reçu François-Xavier Oliveau, associé d'Initiative & Finance, Jean-Joseph Boillot, économiste et chercheur associé à l'Iris, Julien Damon, professeur associé à Sciences Po, Jean-Marc Daniel, professeur émérite à l'ESCP, Stéphanie Couleau, journaliste de BFM Business, et Benaouda Abdeddaïm, éditorialiste de BFM Business, dans l'émission la librairie de l'éco sur BFM Business. Retrouvez l'émission le vendredi et réécoutez-la en podcast.

Vendredi 30 avril, Emmanuel Lechypre a reçu a reçuFrançois-Xavier Oliveau, associé d'Initiative & Finance, Jean-Joseph Boillot, économiste et chercheur associé à l'Iris, Julien Damon, professeur associé à Sciences Po, Jean-Marc Daniel, professeur émérite à l'ESCP, Stéphanie Couleau, journaliste de BFM Business, et Benaouda Abdeddaïm, éditorialiste de BFM Business, dans l'émission la librairie de l'éco sur BFM Business. Retrouvez l'émission le vendredi et réécoutez la en podcast.

durée : 00:06:46 - Le mot de la semaine - par : Patricia MARTIN - Le pays fait face depuis plusieurs jours à une flambée très brutale de l'épidémie, engendrant une saturation du système de santé, notamment dans les métropoles. Entretien avec Jean-Joseph Boillot, économiste spécialiste des pays émergents.

Vế chính trị lấn át những tính toán được thua trong hiệp định đầu tư giữa Liên Âu và Trung Quốc. Chuyên gia kinh tế Jean-Joseph Boillot, Viện Quan Hệ Quốc Tế và Chiến Lược Pháp IRIS, phân tích về thế « bất cân đối » thường trực có lợi cho Trung Quốc sau 40 năm mở cửa vẫn đè nặng lên thỏa thuận đầu tư song phương. Giữa Bruxelles và Bắc Kinh cơm không lành canh không ngọt. Ba tháng sau khi rầm rộ thông báo về nguyên tắc Liên Hiệp Châu Âu và Trung Quốc đạt được một hiệp định đầu tư toàn diện Comprehensive Agreement on Investment (CAI), Nghị Viện Châu Âu đã hủy cuộc họp để bàn về thỏa thuận từng được đánh giá là có lợi cho cả đôi bên này. Lý do là Liên Âu trừng phạt bốn quan chức cao cấp của Trung Quốc về trách nhiệm trong vụ đàn áp thiểu số Duy Ngô Nhĩ tại Tân Cương. Bắc Kinh đáp trả bằng một đòn mạnh hơn : cấm 10 công dân châu Âu gồm các nghị viên và các nhà nghiên cứu đặt chân đến Hoa Lục, Hồng Kông hay Macao. Bốn tổ chức phi chính phủ của châu Âu cũng trong tầm ngắm của các nhà kiểm duyệt Trung Quốc. Vào những ngày cuối 2020, dưới áp lực của thủ tướng Đức Angela Merkel trong cương vị chủ tịch luân phiên Liên Hiệp Châu Âu, Bruxelles và Bắc Kinh đạt được một hiệp định quan trọng dựa trên ba trục chính : một là « bảo đảm cho các doanh nghiệp châu Âu thâm nhập thị trường » Trung Quốc, hai là bảo đảm các bên cùng áp dụng « luật chơi công bằng » và ba là Bắc Kinh và các đối tác châu Âu « cùng hướng đến mục tiêu phát triển bền vững ». Thông cáo chính thức của Ủy Ban Châu Âu nêu lên một vài con số cụ thể : tổng đầu tư trực tiếp của Liên Âu vào Trung Quốc trong 20 năm trở lại đây đạt 140 tỷ euro, và ở chiều ngược lại, Trung Quốc đã đầu tư gần 120 tỷ vào Lục Địa Già. Bruxelles cho rằng CAI sẽ là động lực để đẩy mạnh đầu tư của châu Âu vào một thị trường « rộng lớn và đầy tiềm năng » 1,4 tỷ dân. Thông cáo báo chí của Ủy Ban Châu Âu ngày 30/12/2020 vẫn tin vào điều đó và khẳng định thỏa thuận đầu tư toàn diện sẽ « bảo đảm những điều kiện cạnh tranh công bằng hơn » cho các doanh nghiệp châu Âu khi hoạt động tại Trung Quốc.   RFI hôm 12/01/2021 đã trả lời hai câu hỏi CAI gồm những gì và vì sao đôi bên đã cố gắng để đạt bằng được một thỏa thuận then chốt đó trước khi Mỹ có một chính phủ mới. Trong tạp chí hôm nay chuyên gia Jean-Joseph Boillot, cố vấn kinh tế thuộc Viện Quan Hệ Quốc Tế và Chiến Lược IRIS của Pháp, phân tích về khả năng hiệp định đầu tư toàn diện giữa Liên Âu và Trung Quốc chết yểu, đồng thời căng thẳng song phương về vế nhân quyền ở Tân Cương chỉ là bề nổi của tảng băng. Hơn 40 năm trong thế « bất cân đối »   Trước hết chuyên gia Jean-Joseph Boillot trở lại với bối cảnh Trung Quốc mở cửa thu hút đầu tư nước ngoài từ đầu thập niên 1980 và cho biết Bắc Kinh chưa khi nào biết đến hai chữ « nhượng bộ », kể cả với hiệp định đầu tư CAI lần này : Jean-Joseph Boillot : « Như thường lệ, chúng ta thiếu một tầm nhìn để đánh giá đúng tình hình và rõ ràng đây là khúc mắc trong quá trình đàm phán về thỏa thuận đầu tư giữa châu Âu với Trung Quốc. Để hiểu được thỏa thuận này, cần nhắc lại bối cảnh quan hệ kinh tế song phương kể từ quãng đầu những năm 1980, khi Trung Quốc bắt đầu mở cửa. Ngay từ khi đó đã có một sự bất cân đối giữa hai bên : Bắc Kinh quyết định và chấp thuận mở cửa đón các nhà đầu tư quốc tế với điều kiện là Nhà nước kiểm soát chặt chẽ các luồng tư bản đó. Đấy là chủ trương của ông Đặng Tiểu Bình và châu Âu đã chấp nhận điều này, vì họ kỳ vọng chen chân vào được thị trường đầy tiềm năng của Trung Quốc. Liên Hiệp Châu Âu từng xem đấy là cái giá phải trả để có được chỗ đứng tại Trung Quốc. Vấn đề đặt ra là 40 năm sau, Bắc Kinh vẫn giữ ưu thế đó, có nghĩa là Trung Quốc tiếp tục kiểm soát gắt gao đầu tư trực tiếp nước ngoài và thậm chí còn tăng cường các biện pháp kiểm soát hoạt động của các doanh nghiệp ngoại quốc. Trái ngược hẳn với điều châu Âu mong đợi, trong thời gian qua, chính sách công nghiệp của Bắc Kinh đã tạo điều kiện để các tập đoàn Trung Quốc phát triển trong mọi lĩnh vực. Liên Hiệp Châu Âu nhận thấy rằng chính sách mở cửa thị trường của Trung Quốc chỉ là ảo mộng. Nhiều doanh nghiệp châu Âu hoạt động tại Trung Quốc đã phải đóng cửa, họ đã phải ít nhiều chuyển nhượng lại các cơ sở hạ tầng cho các đối tác địa phương. Chính trong bối cảnh đó, năm 2020 đã kết thúc đàm phán về những điều khoản để các doanh nghiệp của mỗi bên tham gia thị trường của phía bên kia. Ngoài vấn đề nhân quyền tại Tân Cương, bài toán đặt ra cho châu Âu ở đây là mỗi lần Bruxelles đòi cải thiện điều kiện hoạt động của các doanh nghiệp châu Âu tại Trung Quốc, thì Liên Âu luôn trong thế của một người đi năn nỉ. Ngược lại, Trung Quốc muốn thâm nhập sâu hơn vào thị trường châu Âu và dùng lá bài đó để điều đình. Bắc Kinh luôn trong thế thượng phong. Đó chính là cốt lõi của vấn đề khi Liên Âu đàm phán với Trung Quốc về hiệp định đầu tư toàn diện CAI ». « Trung Quốc nhượng bộ nhỏ giọt » Jean-Joseph Boillot : « Khi văn bản với nội dung chi tiết về đàm phán theo từng lĩnh vực được công bố, mọi người đã vỡ lẽ ra rằng, thế bất cân đối vừa nêu vẫn nghiêng về phía Trung Quốc và thế thượng phong đó của Bắc Kinh một lần nữa đã được thể hiện rất rõ rệt trong quá trình đàm phán CAI lần này. Trong văn bản này, Bắc Kinh chỉ nhượng bộ nhỏ giọt, châu Âu thì lùi bước rất nhiều. Thí dụ như trong lĩnh vực công nghệ xe hơi : dưới áp lực của Đức, đầu tầu trong ngành ô-tô, đồng thời Trung Quốc muốn thâu tóm công nghệ xe hơi của Đức nên Bắc Kinh đã nhường Đức một bước. Ngược lại, nhìn đến lĩnh vực phân phối thực phẩm, xét cho cùng, Trung Quốc không thay đổi gì hết. Một điểm quan trọng khác liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ của ngành dược phẩm. Đây là một lĩnh vực mà châu Âu dẫn đầu và muốn giữ các bằng sáng chế, giữ các quyền sở hữu trí tuệ, nhưng tất cả đòi hỏi này đều bị phía Trung Quốc khước từ. Tóm lại, thỏa thuận đầu tư toàn diện châu Âu-Trung Quốc chỉ có lợi cho một vài tập đoàn đa quốc gia của châu Âu, nhưng nhìn một cách tổng thể thì các công ty khác và người tiêu dùng trên lục địa này chẳng có lợi gì cả ». Tân Cương chỉ là một yếu tố có thể khai tử CAI Tuần trăng mật giữa Liên Âu và Trung Quốc đã không bền. Yếu tố chính trị và địa chính trị càng lúc càng lấn lướt mọi tính toán kinh tế trong thỏa thuận đầu tư toàn diện song phương. Cộng đồng quốc tế đã không thể nhắm mắt trước những báo cáo về tình trạng nhân quyền tại Tân Cương. Bắc Kinh bị lên án cưỡng bức lao động, đàn áp người Duy Ngô Nhĩ, triệt sản phụ nữ tại Tân Cương… Từ sau vụ thảm sát Thiên An Môn năm 1989, lần đầu tiên Bruxelles áp dụng chính sách trừng phạt nhắm vào một số quan chức Trung Quốc. Nhưng khác với hơn 30 năm trước, Bắc Kinh đã mạnh mẽ đáp trả. Về điểm này trả lời RFI tiếng Việt, chuyên gia Jean-Joseph Boillot lưu ý, Tân Cương chỉ là bề nổi của tảng băng : Jean-Joseph Boillot : « Thật là xuẩn ngốc và không bình thường nếu như cho rằng để đàm phán về một hiệp định kinh tế, các bên bắt buộc phải đồng tình với nhau về chính trị, về địa chính trị hay nhân quyền. Tuy vậy, phương Tây đánh cược rằng phát triển về kinh tế sẽ tạo đà cho Trung Quốc có một chính sách cởi mở hơn cả về chính trị lẫn nhân quyền. Đây là động lực đã thúc đẩy tổng thống Nixon chìa bàn tay thân thiện với Bắc Kinh vào thập niên 1970, thế rồi châu Âu cũng đi theo con đường đó vào những năm 1980. (…) Câu hỏi đặt ra giờ đây là liệu rằng hiệp định đầu tư song phương CAI có giúp đem lại những kết quả mong muốn về nhân quyền hay không ? Ở đây không chỉ liên quan đến chính sách của Bắc Kinh đối với người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương, mà còn liên quan luôn cả đến những dân tộc khác nữa ở vùng Trung Á. Lập trường của Bắc Kinh hiện tại cực kỳ cứng rắn và không cho phép chúng ta nghĩ rằng dưới tác động của thỏa thuận đầu tư với Liên Âu, Trung Quốc sẵn sàng nới lỏng gọng kềm trên vế nhân quyền. Dưới góc độ này, theo tôi, sau khi Liên Hiệp Châu Âu và Trung Quốc thông qua thỏa thuận đầu tư song phương vào cuối năm 2020, đó chỉ là một văn bản tổng quát, nhưng cả đôi bên sẽ không đi xa hơn. Đây không phải là lần đầu tiên mà một thỏa thuận về nguyên tắc có thể bị hủy bỏ. Có rất nhiều khả năng chúng ta tiến tới kịch bản này. Bất đồng liên quan đến chính sách đàn áp người Duy Ngô Nhĩ của Trung Quốc và hơn thế nữa là thái độ ăn miếng trả miếng của Bắc Kinh nhắm vào các nghị sĩ châu Âu, vào giới nghiên cứu châu Âu, chỉ vì họ nhắm đúng vào những cái huyệt nhạy cảm của Trung Quốc, sẽ khiến hiệp định đầu tư toàn diện không thể đi xa hơn. Ván chưa đóng thuyền Jean-Joseph Boillot : « Trong khi đó, vế nhân quyền chính là một trong những điều kiện để Bruxelles đàm phán với Bắc Kinh về CAI. Trung Quốc cần trấn an các đối tác châu Âu về nhân quyền, về thiện chí tôn trọng các chuẩn mực quốc tế về lao động. Dù vậy, ván chưa đóng thuyền, do tại châu Âu có nhiều nhóm lobby rất mạnh và vì quyền lợi kinh tế, thương mại của một số ít đại tập đoàn, họ vẫn nỗ lực động vận động hành lang để hiệp định đầu tư song phương ra đời (…) Đây cũng chính là một trong những giới hạn của khối châu Âu. Nhưng một khi bất đồng quá lớn đã được phơi bày ra ánh sáng, mà vấn đề Duy Ngô Nhĩ chỉ là một cái cớ, tôi thiển nghĩ, có lẽ đàm phán không đi xa hơn được ». Nhưng liệu Bắc Kinh có thực sự muốn đạt được thỏa thuận đầu tư toàn diện với châu Âu hay không ? Jean-Joseph Boillot : « Đương nhiên là Trung Quốc muốn có được thỏa thuận đó, vì hai lý do. Một là chúng ta cần nhớ lại vì sao xưa kia ông Đặng Tiểu Bình chủ trương mở cửa kinh tế : họ Đặng muốn Trung Quốc làm chủ công nghệ và hoạt động như tất cả những đại tập đoàn quốc tế, để đưa kinh tế Trung Quốc đi lên. Ở thời điểm này, Trung Quốc vẫn còn rất cần hợp tác với các doanh nghiệp của Âu, Mỹ, để thu hẹp sự chậm trễ của mình trong một số lĩnh vực. Lý do thứ hai là Trung Quốc muốn chinh phục thế giới (…) trong lúc mà cuộc đọ sức với Hoa Kỳ càng lúc càng rõ nét, thành thử Trung Quốc lại càng phải hiện diện ở khắp mọi nơi (…) Với châu Âu, Bắc Kinh cần hiện diện tại châu lục này hơn bao giờ hết, vì ngoài lợi ích kinh tế và thương mại, Trung Quốc còn cần mở rộng ảnh hưởng chính trị để phần nào vô hiệu hóa những đồng minh thân thiết của Mỹ. Cách nay vài ngày, một chuyên gia Trung Quốc đã nhắc lại rằng nguyên tắc « chia để trị » luôn cần phải được áp dụng với châu Âu và Trung Quốc sẽ tiếp tục khai thác lá bài đó. Chỉ riêng trên lập trường của Liên Hiệp Châu Âu về nhân quyền ở Tân Cương, chúng ta thấy ngay là chỉ có một vài quốc gia trong Liên Hiệp mạnh mẽ lên án Bắc Kinh đàn áp sắc tộc Duy Ngô Nhĩ, nhưng các thành viên không « nhất trí » là phải gắn liền vế hợp tác kinh tế với nhân quyền ! Ngày nào mà Liên Âu còn không đoàn kết thì sẽ không thể đảo ngược được thế bất cân bằng đang có lợi cho Trung Quốc mà chúng ta đã đề cập đến ở trên ». Khả năng hành động của Liên Âu ?  Vậy đâu là khả năng hành động của Liên Hiệp Châu Âu trong cuộc đọ sức lần này với Trung Quốc ? Cần chú ý rằng, trong số 10 công dân châu Âu bị Bắc Kinh cấm cửa, không có một doanh nhân nào. Một số nhà ngoại giao châu Âu vẫn hy vọng các đòn ăn miếng trả miếng giữa Bruxelles và Bắc Kinh chỉ dừng lại trong lĩnh vực chính trị và nhân quyền, mà không làm phương hại đến quan hệ kinh tế và đầu tư song phương. Các doanh nhân châu Âu cũng đang hy vọng là như vậy. Nhưng theo quan điểm của chuyên gia về Trung Quốc Viện Quan Hệ Quốc Tế Pháp, Jean-Joseph Boillot, trớ trêu thay, một phần hồi kết sắp tới tùy thuộc vào trọng lượng của các nhóm vận động hành lang với chính quyền 27 thành viên Liên Âu, với Ủy Ban Châu Âu và cũng có thể là với Nghị Viện Châu Âu. Chuyên gia của viện IRIS cũng lưu ý rằng, châu Âu nói riêng, phương Tây nói chung cần phân biệt rõ công luận Trung Quốc với chính sách của đảng Cộng Sản Trung Quốc. Phương Tây không có lợi gì khi tạo cơ hội cho Bắc Kinh khai thác lá bài dân tộc chủ nghĩa để vận động quần chúng đứng lên chống lại các nền dân chủ, như điều đang bắt đầu manh nha với các chiến dịch tẩy chay hàng của một số tập đoàn Âu, Mỹ dám lên tiếng vì bông vải Tân Cương « nhuốm máu » người Duy Ngô Nhĩ bị lao động khổ sai.

C'est ce vendredi 12 mars que se tient le premier sommet du Quad pour dialogue quadrilatéral pour la sécurité. Les dirigeants des quatre pays de l'alliance indo-pacifique, créée en 2007 : les États-Unis, l'Australie, l'Inde et le Japon vont se réunir lors d'une visioconférence pour discuter de la pandémie, du changement climatique et de la sécurité maritime.  Décryptage avec Jean-Joseph Boillot, économiste, spécialiste de l’Asie, conseillé à l’IRIS pour les grands pays émergents, co-auteur de Chindiafrique. La Chine, l’Inde et l’Afrique feront le monde de demain. (Odile Jacob)    

En 2021, nous allons encore entendre parler du COVID-19. Sur ce terrain, l'actualité n'a pas respecté la fameuse “trêve des confiseurs”. On a entendu parler d'une mutation du virus qui a poussé de nombreux pays dont la France à fermer leurs frontières avec le Royaume-Uni. Une mutation baptisée le variant anglais et qui nous guette désormais. Mais la grande affaire de ce début d'année, ce sont les vaccins. Faut-il en avoir peur ? Qu'est-ce qu'ils contiennent vraiment ? Après avoir été en dessous de tout concernant l'anticipation de la crise, notamment en ce qui concerne les masques et les tests, l'exécutif français nous couvrira t'il de honte avec une stratégie vaccinale catastrophique ? Y a-t-il une guerre des vaccins à l'échelle géopolitique, entre les différentes puissances mondiales ? Pour parler de ces deux sujets, à la fois scientifiques et politiques, deux invités : Nathan Peiffer-Smadja, médecin infectiologue, chef de clinique à l'hôpital Bichat. Ensemble, on évoquera les préoccupations scientifiques au sujet du variant anglais et du vaccin à ARN messager, mais aussi l'étrange stratégie vaccinale française. Jean-Jacques Boillot, économiste, bon connaisseur de la géopolitique mondiale, notamment des interactions entre les puissances historiques et les émergents. Ensemble, on parlera de ce qu'on pourrait considérer comme “la guerre mondiale des vaccins”, et de l'étrange défaite française sur ce front là. ▶ Soutenez Le Média :

durée : 00:10:24 - Les Enjeux internationaux - par : Julie Gacon - "La crise du Covid-19 n’a pas (pour l’instant) submergé le monde émergent mais accéléré sa transition." C’est la première conclusion d’une étude en cours menée par l'économiste Jean-Joseph Boillot. Entretien. - réalisation : Vivien Demeyère - invités : Jean-Joseph Boillot Professeur agrégé de sciences sociales et docteur en économie, chercheur à l'IRIS spécialiste des grands pays émergents

Jean-Joseph Boillot, consultant chez IRIS pour l’Inde et les pays émergents.

Faut-il sacrifier le droit du travail pour relancer l’activité économique ? La question se pose en Inde, alors que le pays lève petit à petit les mesures de confinement. Tout est à l’arrêt depuis un mois et demi, et en prévision de la reprise, plusieurs États indiens ont décidé de suspendre le droit du travail, d’allonger la journée de travail, de revenir sur les congés, sur les mesures de sécurité dans les usines. Quelles conséquences pour des travailleurs déjà très fragilisés ? Quelles conséquences aussi pour les entreprises ? Ces mesures peuvent-elles vraiment relancer l’industrie ? Que faut-il attendre du grand plan annoncé par le Premier ministre ? Nos Invités :- Jean-Joseph Boillot, docteur en Économie, conseiller à l’IRIS et spécialiste del'Inde- Clea Chakraverty, journaliste à The Conversation.

L'économie mondiale continue d'être gangrénée, pays par pays, région par région par le Covid-19 ; la crise sanitaire affecte aussi les échanges mondiaux et les investissements internationaux, fait exploser les déficits et la dette, et rend encore plus massifs, plus urgents, et peut-être aussi plus aléatoires l’aide multilatérale et les plans de reprise sur tous les continents. Quel impact sur les économies des pays émergents, en Asie, en Afrique, en Amérique Latine ou au Moyen-Orient ? Faut-il craindre de graves troubles sociaux et -pire encore- des crises alimentaires ? Quelle aide à court et long terme les institutions financières internationales et les pays du Nord doivent-ils et peuvent-ils apporter au pays du Sud ? Un moratoire sur la dette des pays les plus pauvres est-il suffisant, l’annuler est-il possible ? Les cartes de la mondialisation sont-elles en train d’être rebattues ? On en parle avec :- Jean-Joseph Boillot, chercheur à l’IRIS (l’Institut de Relations Internationales et Stratégiques- Gilles Dufrenot, professeur d’Économie à la Faculté d’Économie et de Gestion de l’Université d’Aix-Marseille- Thierry Apoteker, fondateur de TAC Economics. ► Autres éléments Albert Zeufack, économiste en chef de la Banque Mondiale pour l'AfriqueCovid-19 : reportage de notre correspondant en IndeDossier du marché des hydrocarbures

Jean-Joseph Boillot est agrégé de sciences économiques et sociales et docteur en économie, et il a notamment enseigné à l’Ecole Normale Supérieure. Grand voyageur, il s’est intéressé de près aux grands pays émergents, en particulier l’Inde et la Chine dès les années 80, et à ce titre a travaillé pour le gouvernent français dans différents pays. Je parle avec Jean-Joseph du grand basculement économique, géopolitique et culturel en cours pour mieux comprendre l’impact que ces grandes puissances nouvelles peuvent avoir sur la marche du monde qui vient. Sujets abordés dans l'épisodeChine, Inde, Afrique, Europe, économie, géopolitique, pays émergents, écologie, climat et sagesse.Pour s'y retrouver...2'' - Le parcours de Jean-JosephGlobe trotteur, enseignant chercheur, économiste, sociologue, géographe mathématicien, ambassades et finalement expert indépendant.5'' - Vivons-nous un basculement géopolitique du monde ? Les transformations silencieuses : la renaissance des monde chinois, indien et africains, avec comme point de départ la transition démographique.La 3e/4e révolution industrielle La crise de 2008 est celle des pays développés.Crise du modèle de développement occidental.13'' - Le miracle chinoisTout a commencé avec Mao : "le miracle chinois s'explique par la politique Maoiste" (transition démographique, travail des femmes, éducation).Malgré ses extrêmes, "les 30 années de maoisme réunissent les conditions de l'entrée de la Chine sur la scène internationale avec tous les atouts d'une réussite économique"Confucianisme, taoisme, boudhisme : les piliers de l'écosystème idéologique chinois."Nous allons vers un très rapide vieillissement de la Chine", "Le modèle indien est beaucoup plus autocentré"Afrotopia , livre de Felwine Sarr19'' - Qu'est-ce qu'un pays émergent ? Les BRIC et nouvelles organisations alternatives.La métaphore de l'iceberg qui apparaît à l'horizon et qui devient un continent à mesure que l'on s'approche."Un pays a émergé lorsque dans les affaires mondiales il est à parité avec les autres pays développés"BRICS (Brésil, Russie, Inde, Chine, Afrique du sud)"Les sommets des BRIC sont devenus les grands sommets internationaux"La Russie après avoir été "trahie" par les occidentaux a rejoint le camp des alternatifs."Chaque sommet exprime une vision totalement alternative de la conduite des affaires mondiale dans les 20 prochaines années"25'' - Pourquoi notre point de vue d'occidentaux est-il si biaisé ? Crise asiatique de 1997 : c'est celle des petits pays asiatiques qui ne supportent plus le choc de productivité du modèle chinois, cela marque donc le début de l'émergence de la Chine.Arrivée à Hong Kong en 1997, Jean-Joseph "découvre" le 21e siècle.La politique de l'autruche des occidentaux, plus facile que de remettre à plat un vieux modèle."China bashing" : rejet de la Chine."Nos élites ne parlent pas anglais". La méconnaissance du monde commence là. "Les grands groupes français qui sont des champions mondiaux ne sont pas entendus dans les media.""L'Inde ne reproduira jamais le modèle occidental". Les pays emergents utilisent la modernité sans avoir à passer par les étapes de développement que nous avons connu en occident."Le rattrapage est déjà dépassement.""Un homme ne court par après un PIB, il court après la vie.""Il n'y a pas d'occidentalisation du monde, contrairement à ce que l'on pensait."38'' - Quelles seront les puissances de demain ? "La chine n'est pas destinée à devenir la nouvelle puissance du monde". La Chine n'a pas l'ambition de voir son modèle devenir un modèle pour les autres. "Je ne vois pas les Etats-unis décliner". Ils disposent de ressorts importants et attirent les élites du monde en entier. "Peu de chinois faisant leurs études eux Etats-unis reviennent". NB : cette affirmation est inexacte, aujourd'hui plus de 80% des chinois faisant leurs études aux USA reviennent travailler en Chine ensuite.Le nombre de jeunes indiens a dépassé celui de la Chine depuis 10 ans."3 milliards d'habitants en Afrique dans 30 ans ?"Pensez-vous que les africains vont se laisser marcher sur les pieds par les chinois?"Nous allons vers une multipolarité du monde. "La France n'est déjà plus une grande puissance"."Je prévois un éclatement de la construction européenne.""L'Afrique va peser très lourd dans l'évolution du monde"45'' - Chine, Inde, AfriqueLe rôle stratégique du moyen-orient au coeur du triangle Chine-Inde-AfriquePeut-on parler d'une Afrique monolithique ? Non, mais la Chine et l'Inde ne sont pas non plus monolithiques. Xi Jinping et la tradition d'un pouvoir central fort en Chine pour gérer une Chine "multiple.""Les africains ont le sentiment d'avoir une communauté de destin."En Europe nous n'arrivons pas à casser l'idée d'état-nation."Il y a des synergies positives entre les 3 blocs.Nouvelle route de la soie : une excuse pour vendre du matériel chinois ? Empire de Tamerlan57'' - La place de l'Europe dans ces évolutions du mondeOpportunité pour l'Europe d'être partie prenante de ces nouvelles synergies"Il y a une inculture complète vis à vis de ces mondes.""On ne voit qu'en antagonisme, et c'est ce qui est train de fissurer l'Europe.""Où entend-on parler de la jeunesse de l'Europe? C'est un projet de vieux et il consiste à se protéger."1'01" - La question écologique et ses conséquences géopolitiques"Lorsque tu ne sais pas où tu vas, regardes d'où tu viens." - proverbe africain"Lorsque les lions auront leurs historiens, les récits de chasse ne tourneront plus à l'avantage des chasseurs." - proverbe africainAnthropocène"Je crois à la théorie de la catastrophe.""Derrière ce scénario de stabilité, arrive la catastrophe climatique.""On va justifier des régimes dictatoriaux un peu partout.""Arrêtons de dire que les pays riches seront moins touchés par le réchauffement climatique.""Il y a une plus grande résilience dans les pays pauvres.""Où va être l'humain dans un monde menacé par la crise climatique ?"1'10" - Se préparer à demain ?Apprendre 10 langues..."Vis comme si tu devais mourir demain, apprends comme si tu devais vivre toujours." - Gandhi"Il est important d'accorder ses actes à ce que l'on pense.""La démarche individuelle est importante, il faut se préparer."Travailler sur la notion de sagesse."Les démocraties européennes vont vaciller dans les prochaines années"Les fables du Pantcha-TantraLes livres recommandés par Jean-Joseph:ChindiafriqueEffondrement - Jared DiamondVers de nouveaux systèmes de mesure - Amartya Sen, Joseph Stiglitz, Jean-Paul Fitoussi Et pour compléter le tout, découvrez le récent débat entre Pierre Rabhi et Jean-Joseph Boillot sur le changement climatique : ici Si vous avez aimé, abonnez-vous à la newsletter sur le site et au podcast sur votre plateforme préférée et laissez un avis et une note (sur Apple podcast), ça m’aide beaucoup :Apple PodcastsOvercastDeezerSpotifyYoutube Voir Acast.com/privacy pour les informations sur la vie privée et l'opt-out.

Dès la conférence de Bandung en 1955, la Chine a manifesté un vif intérêt pour l’Afrique. Ses objectifs sont aujourd’hui économiques. Ils ont été officialisés en 2000, après la création du forum sur la coopération sino-africaine (FOCSA). Pour la Chine, dont la dépendance énergétique est devenue une préoccupation majeure, le continent africain représente un immense réservoir de matières premières, allant du pétrole aux minerais rares, et un nouveau marché florissant pour les entreprises chinoises qui peuvent y écouler leurs produits manufacturés à bas prix. Au-delà des intérêts commerciaux, le continent africain est au cœur de la stratégie géopolitique chinoise. Pékin s’emploie à limiter l’influence des États-Unis, perçus comme un concurrent majeur sur la question des hydrocarbures dans la région. Lucile Schmid, Lionel Zinsou et Philippe Meyer reçoivent Jean-Joseph Boillot, chercheur au Centre d’études prospectives et d’informations internationales (CEPII) et passent au crible les relations entre l’Empire du milieu et le continent africain.Le Nouvel Esprit Public est soutenu par la compagnie d'assurance MMALe Nouvel Esprit Public est produit et distribué par Nouvelles Écoutes. Production : Julien Neuville. Enregistrement et mixage : Thibault Delage (L'Arrière Boutique Studio) Assistant : Valentin Petit

In Spotlight on Asia this week, RFI's Rosslyn Hyams meets Jean-Joseph Boillot who spends his time as an academic researcher travelling between France and India. Boillot's latest book -  soon to be published in English in India - is called L'Inde Ancienne au chevet des Politiques (literally Ancient India on the Politicians' Bedside Table) takes parts of an ancient Indian treatise on how to rule, and what leaders should do to attain prosperity for all. He says that Narendra Modi, apparently a fan of the Arthashashtra represents a new generation of Indian leaders who refer to their own culture's teachings and experiences rather than borrowing from foreign sources. Boillot suggests that European politicians today take a leaf out of the book of Kautilya, the right-hand man of the Indian Maurya Empire's Ashoka who reigned some 2300 years ago. Under the headings such as "on discipline", "on good behaviour of counsellors and ministers", "on safety of assets and persons" , "on the kingdom's vices and calamities", it sounds quite contemporary. Boillot makes it more relevant by updating the vocabulary in his translation, while reminding us that even Ashoka, remembered as a great leader, made mistakes and lost his empire.