Podcast appearances and mentions of christine dugoin cl

C'est une image qui a enflammé les réseaux sociaux avant d'être commentée, analysée, scrutée par les médias du monde entier. Quant à son arrivée au Vietnam, le Président Macron semble être frappé au visage par son épouse. Une vidéo qui n'est sans doute pas devenue virale par hasard. Relayée d'abord par des médias russes qui parlent d'une image sensationnelle du président français giflée par son épouse, sans aucune forme de précaution, avant d'être largement partagée par des personnalités françaises d'extrême droite et des comptes complotistes américains. A quel point l'ingérence Russe est déplyée en France, on en parle avec Général Jérôme Pellistrandi, de la Revue Défense Nationale et Christine Dugoin-Clément, chercheuse à la chaire « Risques » de l'IAE Paris Sorbonne auteure de « Géopolitique de l'ingérence Russe. La stratégie du chaos » disponible depuis le 12 mars 2025 aux éditions Puf.Merci de votre présence ce soir alors que l'armée française est aussi devenue une cible privilégiée des opérations de déstabilisation russe.Tous les soirs du lundi au samedi à 19h sur France 5, Anne-Elisabeth Lemoine et toute son équipe accueillent celles et ceux qui font l'actualité du jour.

Nos invités du jeudi 29 mai 2025 : Referendum et présidentielles 2027: Pascal Perrineau politologue, professeur des Universités associé au Cevipof. Ingérence Russe: le général Jérôme Pellistrandi, de la Revue Défense Nationale et Christine Dugoin-Clément, chercheuse à la chaire « Risques » de l'IAE Paris Sorbonne auteure de « Géopolitique de l'ingérence Russe. La stratégie du chaos » disponible depuis le 12 mars 2025 aux éditions Puf.Avec également comme chaque soir L'édito de Patrick Cohen, la story de Mohamed Bouhafsi et le 5 sur 5 de Lorrain Sénéchal.Tous les soirs du lundi au samedi à 19h sur France 5, Anne-Elisabeth Lemoine et toute son équipe accueillent celles et ceux qui font l'actualité du jour.

L'émission 28 minutes du 05/05/2025 Ingérences dans les élections en Europe : la Russie, coupable incontestable ?Dimanche 4 mai, le candidat d'extrême droite imprégné de l'idéologie trumpiste George Simion s'est offert un billet pour le second tour de l'élection présidentielle roumaine. Avec plus de 40 % des suffrages, il devance de loin son adversaire, le libéral et pro-européen Nicusor Dan, qui n'a réuni que 21 % des voix. En décembre 2024 déjà, un candidat d'extrême droite, Calin Georgescu, s'était démarqué à la surprise générale jusqu'à ce que la Cour constitutionnelle roumaine invalide le résultat du premier tour, après des soupçons d'ingérence russe dans l'élection. Ces ingérences inquiètent de plus en plus l'Europe. Le 17 avril, le service diplomatique de l'Union Européenne alertait sur l'élection présidentielle polonaise, dans la "ligne de mire" des services russes. Mais la Russie n'est pas la seule à se soucier des élections en Europe. Alors que les renseignements allemands assurent que l'idéologie de l'AfD n'est "pas compatible avec la démocratie", c'est cette fois-ci l'administration Trump qui vole au secours de l'extrême-droite allemande, notamment par la voix du chef de diplomatie américaine Marco Rubio qui dénonce une "tyrannie déguisée". Quelle marche peut suivre l'Europe face à ces multiples ingérences ? On en débat avec Fabrice Epelboin, enseignant spécialiste des guerres  hybrides ; Yves Bertoncini, consultant et enseignant en affaires européennes et Christine Dugoin-Clément, chercheuse à la Chaire Risques de l'IAE Paris-Sorbonne. 28 minutes est le magazine d'actualité d'ARTE, présenté par Élisabeth Quin du lundi au jeudi à 20h05. Renaud Dély est aux commandes de l'émission le vendredi et le samedi. Ce podcast est coproduit par KM et ARTE Radio. Enregistrement 5 mai 2025 Présentation Élisabeth Quin Production KM, ARTE Radio

Parce que… c'est l'épisode 0x574! Préambule Nous avons rencontré un souci technique vers le milieu de l'épisode, où l'enregistreur numérique a cessé de fonctionner. Heureusement, les caméras ont capturé le son. Shameless plug 8 et 9 avril 2025 - Cybereco 10 au 18 mai 2025 - NorthSec 27 au 30 mai 2025 - Cycon 4 au 6 juin 2025 - SSTIC 12 au 17 octobre 2025 - Objective by the sea v8 10 au 12 novembre 2025 - IAQ - Le Rendez-vous IA Québec 17 au 20 novembre 2025 - European Cyber Week 25 et 26 février 2026 - SéQCure 2065 Description Notes Humaco Collaborateurs Nicolas-Loïc Fortin Ingrid Dumont Isabelle Besançcon Christine Dugoin-Clément Cynthia Lopez-Gagousse Crédits Montage par Intrasecure inc Locaux réels par Aix-Marseille Université

L'émission 28 minutes du 03/03/2025 La vie, l'amour, la mort : tout n'est qu'une histoire de molécules !Pour expliquer comment nous, être humains, ne sommes initialement qu'une masse de molécules, le chimiste Marcel Hibert opère avec des Apéricubes, des cure-dents et des olives autour d'un mojito. Dans son nouveau livre “La Vie, l'Amour, la Mort. Le Grand Coït moléculaire” (éditions Tana), il s'attache à démontrer que “la vie s'explique par les sept milliards de milliards d'atomes et 270 millions de milliards de milliards de molécules (dont 90 % de molécules d'eau)” qui composent notre corps. Autre mystère qu'il cherche à lever : l'amour. Comment expliquer scientifiquement que deux êtres humains tombent amoureux ? Marcel Hibert évoque une théorie selon laquelle l'être humain choisirait son partenaire en fonction d'un patrimoine génétique différent du sien. “L'amour serait désir, et le désir serait manque selon Platon, mais manque de quoi ?” Marcel Hibert pose une hypothèse : ce manque résulterait d'un sevrage “à l'ocytocine et aux endorphines qui ont imprégné notre cerveau de nourrisson”. Clash Trump-Zelensky : l'Europe condamnée à se défendre sans les Américains ?La guerre en Ukraine est à un tournant majeur. Les dirigeants européens se sont réunis dimanche 2 mars à Londres, alors que les États-Unis semblent abandonner progressivement leurs alliés historiques. Cette réunion succède à la rencontre sans précédent entre le président ukrainien Volodymyr Zelensky et le président américain Donald Trump, avec son vice-président J.D. Vance, qui a donné lieu à une passe d'armes historique devant les caméras du monde entier. “Vous jouez avec la vie de millions de personnes. Vous jouez avec la Troisième Guerre mondiale. [...] Ce que vous faites est très irrespectueux pour ce pays qui vous a soutenu”, a sermonné Donald Trump à son homologue ukrainien dans le bureau Ovale de la Maison Blanche. Après cette dispute, de nombreux pays européens ont réaffirmé leur soutien à l'Ukraine. “Il y a un agresseur : la Russie. Il y a un peuple agressé : l'Ukraine. Nous avons tous eu raison d'aider l'Ukraine et de sanctionner la Russie”, a rappelé Emmanuel Macron sur X. Réunis à Lancaster House, les Européens cherchent désormais à s'accorder sur un plan de paix. Un “moment unique pour la sécurité de l'Europe“ a déclaré le Premier ministre britannique Keir Starmer, en ouvrant la réunion.On en débat avec Théo Verdier, co-directeur de l'Observatoire Europe à la Fondation Jean Jaurès, Florian Louis, historien des relations internationales et Christine Dugoin-Clément, chercheuse à la Chaire Risques de l'IAE Paris-Sorbonne.Enfin, Xavier Mauduit nous raconte l'histoire de la statue du taureau d'Avrigney, vieille de 2 000 ans, qui a été accidentellement brisée par un agent d'entretien au musée des Beaux-Arts de Besançon. Marjorie Adelson revient sur la popularité grandissante de l'Antarctique. Autrefois réservé aux scientifiques et aux aventuriers solitaires, le continent attire de plus en plus de monde, au détriment de la faune locale.28 minutes est le magazine d'actualité d'ARTE, présenté par Élisabeth Quin du lundi au jeudi à 20h05. Renaud Dély est aux commandes de l'émission le vendredi et le samedi. Ce podcast est coproduit par KM et ARTE Radio. Enregistrement 3 mars 2025 Présentation Élisabeth Quin Production KM, ARTE Radio

L'émission 28 minutes du 03/03/2025 Clash Trump-Zelensky : l'Europe condamnée à se défendre sans les Américains ?La guerre en Ukraine est à un tournant majeur. Les dirigeants européens se sont réunis dimanche 2 mars à Londres, alors que les États-Unis semblent abandonner progressivement leurs alliés historiques. Cette réunion succède à la rencontre sans précédent entre le président ukrainien Volodymyr Zelensky et le président américain Donald Trump, avec son vice-président J.D. Vance, qui a donné lieu à une passe d'armes historique devant les caméras du monde entier. “Vous jouez avec la vie de millions de personnes. Vous jouez avec la Troisième Guerre mondiale. [...] Ce que vous faites est très irrespectueux pour ce pays qui vous a soutenu”, a sermonné Donald Trump à son homologue ukrainien dans le bureau Ovale de la Maison Blanche. Après cette dispute, de nombreux pays européens ont réaffirmé leur soutien à l'Ukraine. “Il y a un agresseur : la Russie. Il y a un peuple agressé : l'Ukraine. Nous avons tous eu raison d'aider l'Ukraine et de sanctionner la Russie”, a rappelé Emmanuel Macron sur X. Réunis à Lancaster House, les Européens cherchent désormais à s'accorder sur un plan de paix. Un “moment unique pour la sécurité de l'Europe“ a déclaré le Premier ministre britannique Keir Starmer, en ouvrant la réunion.On en débat avec Théo Verdier, co-directeur de l'Observatoire Europe à la Fondation Jean Jaurès, Florian Louis, historien des relations internationales et Christine Dugoin-Clément, chercheuse à la Chaire Risques de l'IAE Paris-Sorbonne.28 minutes est le magazine d'actualité d'ARTE, présenté par Élisabeth Quin du lundi au jeudi à 20h05. Renaud Dély est aux commandes de l'émission le vendredi et le samedi. Ce podcast est coproduit par KM et ARTE Radio. Enregistrement 3 mars 2025 Présentation Élisabeth Quin Production KM, ARTE Radio

Le président américain, Donald Trump, a pris tout le monde de cours hier, en lançant lors d'une conversation téléphonique « des négociations immédiates » avec Vladimir Poutine pour mettre fin au conflit en Ukraine. À la veille du 3ᵉ anniversaire de l'offensive russe en Ukraine, ce coup de fil historique entre Washington et Moscou rebat les cartes et suscite les plus grandes inquiétudes des Ukrainiens et des Européens. En effet, Bruxelles redoute d'être tenu à l'écart des négociations, tandis que Kiev est de son côté mis sous pression maximale, car les États-Unis ont déjà accédé à plusieurs exigences russes notamment concernant les frontières et sur la non-adhésion future de l'Ukraine à l'Otan. Le Kremlin jubile et les États-Unis de leur côté jurent à leurs alliés européens qu'il n'y aucune « trahison ». Que peut-on réellement attendre de la Pax americana en Ukraine ? Consacrera-t-elle la victoire de la force sur le droit international ? Et quelles conséquences pour le continent européen ?Avec nos invités :- Nicolas Tenzer, géopolitologue, spécialiste des questions géostratégiques et enseignant à Sciences Po, auteur du livre Notre guerre. Le crime et l'oubli : pour une pensée stratégique (Editions de l'Observatoire, 2014)  - Christine Dugoin-Clément, analyste en géopolitique, spécialiste de la Russie, auteure du livre Géopolitique de l'ingérence russe : la stratégie du chaos (Editions PUF, 12 mars 2025)  

durée : 00:12:59 - Les Enjeux internationaux - par : Guillaume Erner - Ce mardi, Donald Trump a annoncé le lancement d'un projet d'intelligence artificielle baptisé "Stargate" : un méga-projet prévoyant des investissements d'au moins 500 milliards de dollars dans des infrastructures de data centers géants aux États-Unis. - réalisation : Félicie Faugère - invités : Christine Dugoin-Clément chercheure pour la chaire risque de l'IAE Paris-Sorbonne, à l'observatoire de l'intelligence artificielle de Paris 1, et au CRGN (Centre de Recherche de la Gendarmerie nationale)

L'Otan passe à l'offensive suite aux récentes dégradations de câbles sous-marins en mer Baltique. L'Alliance annonce le futur déploiement de navires, avions et drones. La Russie est montrée du doigt après ces incidents survenus en fin d'année dernière. Moscou accusé de mener un conflit hybride en Europe sous plusieurs formes : cyberattaques, guerre informationnelle… Quelles sont les conséquences de la guerre hybride observée aujourd'hui ? Jusqu'où peut-elle être déployée ? Quelles réponses, quels garde-fous ? Pour en débattre :- Ranya Stamboliyska, fondatrice de RS Strategy, société de conseils en Cybersécurité et diplomatie numérique- Francois Delerue, professeur en Droit international à l'Université IE de Madrid. Auteur du livre Cyber Operations and International Law, éditions Cambridge Studies et chercheur associé au Centre Géode, pour Géopolitique de la data sphère à Paris 8- Christine Dugoin-Clément, analyste en Géopolitique, chercheuse à la Chaire Risques de l'IAE Paris-Sorbonne, à l'Observatoire de l'Intelligence Artificielle de Paris 1 Panthéon-Sorbonne, et au CREOGN. Autrice du livre La géopolitique de l'ingérence russe et sa stratégie des Chaos, à paraître en mars, aux éditions PUF.

L'Otan passe à l'offensive suite aux récentes dégradations de câbles sous-marins en mer Baltique. L'Alliance annonce le futur déploiement de navires, avions et drones. La Russie est montrée du doigt après ces incidents survenus en fin d'année dernière. Moscou accusé de mener un conflit hybride en Europe sous plusieurs formes : cyberattaques, guerre informationnelle… Quelles sont les conséquences de la guerre hybride observée aujourd'hui ? Jusqu'où peut-elle être déployée ? Quelles réponses, quels garde-fous ? Pour en débattre :- Ranya Stamboliyska, fondatrice de RS Strategy, société de conseils en Cybersécurité et diplomatie numérique- Francois Delerue, professeur en Droit international à l'Université IE de Madrid. Auteur du livre Cyber Operations and International Law, éditions Cambridge Studies et chercheur associé au Centre Géode, pour Géopolitique de la data sphère à Paris 8- Christine Dugoin-Clément, analyste en Géopolitique, chercheuse à la Chaire Risques de l'IAE Paris-Sorbonne, à l'Observatoire de l'Intelligence Artificielle de Paris 1 Panthéon-Sorbonne, et au CREOGN. Autrice du livre La géopolitique de l'ingérence russe et sa stratégie des Chaos, à paraître en mars, aux éditions PUF.

durée : 02:00:17 - Les Matins du samedi - par : Nicolas Herbeaux - On s'intéresse cette semaine à la polémique autour de la projection du film "Dernier tango à Paris" à la Cinémathèque ; à l'actualité en Ukraine de la guerre alors que les ukrainiens s'apprêtent à vivre un troisième hiver de guerre ; et enfin, à Mayotte avec le poète et romancier Nassuf Djailani. - réalisation : Jean-Christophe Francis - invités : Chloé Thibaud Journaliste. Autrice de "Désirer la violence : ce(ux) que la pop culture nous apprend à aimer" aux éditions Les Insolentes (2024); Tetyana Ogarkova Journaliste et politiste, responsable du département international à l'Ukraine Crisis Media Center; Christine Dugoin-Clément chercheure pour la chaire risque de l'IAE Paris-Sorbonne, à l'observatoire de l'intelligence artificielle de Paris 1, et au CRGN (Centre de Recherche de la Gendarmerie nationale); Nassuf Djailani Journaliste à France Télévision Nouvelle Aquitaine et poète et romancier. Directeur de la revue et maison d'édition Project'Iles

durée : 00:39:21 - France Culture va plus loin le samedi - par : Nicolas Herbeaux, Pauline Chanu - Cette semaine, nous nous intéressons à l'Ukraine : qu'attend Volodymyr Zelensky de son séjour à Bruxelles ? Quel est l'avenir de la guerre avec la Russie avec la présidence de Trump ? - réalisation : Jean-Christophe Francis - invités : Tetyana Ogarkova Journaliste et politiste, responsable du département international à l'Ukraine Crisis Media Center; Christine Dugoin-Clément chercheure pour la chaire risque de l'IAE Paris-Sorbonne, à l'observatoire de l'intelligence artificielle de Paris 1, et au CRGN (Centre de Recherche de la Gendarmerie nationale)

durée : 02:00:17 - Les Matins du samedi - par : Nicolas Herbeaux - On s'intéresse cette semaine à la polémique autour de la projection du film "Dernier tango à Paris" à la Cinémathèque ; à l'actualité en Ukraine de la guerre alors que les ukrainiens s'apprêtent à vivre un troisième hiver de guerre ; et enfin, à Mayotte avec le poète et romancier Nassuf Djailani. - réalisation : Jean-Christophe Francis - invités : Chloé Thibaud Journaliste. Autrice de "Désirer la violence : ce(ux) que la pop culture nous apprend à aimer" aux éditions Les Insolentes (2024); Tetyana Ogarkova Journaliste et politiste, responsable du département international à l'Ukraine Crisis Media Center; Christine Dugoin-Clément chercheure pour la chaire risque de l'IAE Paris-Sorbonne, à l'observatoire de l'intelligence artificielle de Paris 1, et au CRGN (Centre de Recherche de la Gendarmerie nationale); Nassuf Djailani Journaliste à France Télévision Nouvelle Aquitaine et poète et romancier. Directeur de la revue et maison d'édition Project'Iles

L'émission 28 minutes du 31/10/2024 Soldats nord-coréens envoyés en Russie : à quoi joue Kim Jong-un ? Les États-Unis ont confirmé l'envoi par la Corée du Nord de plus de 10 000 soldats pour s'entraîner dans l'est de la Russie. Ce mardi 29 octobre, les Américains ont été encore plus précis en annonçant avoir décelé un "petit nombre" de soldats nord-coréens dans la région russe de Koursk, frontalière avec l'Ukraine. 2 000 hommes supplémentaires seraient sur le point de d'arriver dans cette zone. Selon les services de renseignements sud-coréens, Pyongyang enverra même des généraux sur la ligne de front. Bien que la Corée du Nord n'ait pas confirmé ces présences, la communauté internationale est préoccupée par les intentions de Kim Jong-un. Le pays a déjà fourni plusieurs millions d'obus à la Russie et a signé, en juin dernier, un traité sur le "partenariat stratégique global" avec Vladimir Poutine. Ce pacte vise notamment à éviter les sanctions de l'ONU, après les essais balistiques et nucléaires de la Corée du Nord, grâce au veto russe. On en débat avec Christine Dugoin-Clément, chercheuse à la Chaire Risques de l'IAE Paris-Sorbonne, Pierre Haski, chroniqueur international à France Inter et à "L'Obs" et le général Nicolas Richoux, ancien commandant de la 7ème brigade blindée.  28 Minutes est le magazine d'actualité d'ARTE, présenté par Elisabeth Quin du lundi au jeudi à 20h05. Renaud Dély est aux commandes de l'émission le vendredi et le samedi. Ce podcast est coproduit par KM et ARTE Radio. Enregistrement : 31 octobre 2024 - Présentation : Élisabeth Quin - Production : KM, ARTE Radio

Le groupe des Brics, le bloc des pays émergents peut-il devenir l'arme anti-Occident de Vladimir Poutine ? Le président russe réalise en tous cas -une véritable démonstration de force en réunissant depuis hier (22 octobre 2024) à Kazan le « plus grand rassemblement de dirigeants mondiaux », en Russie depuis l'invasion de l'Ukraine, --Une trentaine de chefs d'État, du président chinois Xi Jinping au 1er ministre indien Modi et même le patron de l'ONU Antonio Guterres. Ce sommet des Brics démontre que Poutine n'est pas isolé sur la scène internationale, loin de là, mais parviendra-t-il pour autant à entrainer ses alliés dans sa croisade anti-occidentale ?Avec nos invités :- Christine Dugoin-Clément, analyste en géopolitique, spécialiste de la Russie, chercheuse à la Chaire Risques de l'IAE Paris-Sorbonne, à l'Observatoire de l'Intelligence artificielle de Paris 1 Panthéon-Sorbonne, et au CREOGN.- Jean-Joseph Boillot, économiste conseiller à l'Iris pour les grands pays émergents, spécialiste des BRICS.

durée : 00:10:50 - Les Enjeux internationaux - par : Guillaume Erner - L'invasion russe se poursuit en Ukraine, mais avec le temps, le soutien des alliés pourrait s'essouffler. Volodymyr Zelensky redouble d'efforts et multiplie les déplacements auprès de ses principaux soutiens européens. Pour maintenir l'attention, il promet une paix rapide. - réalisation : Félicie Faugère - invités : Christine Dugoin-Clément chercheure pour la chaire risque de l'IAE Paris-Sorbonne, à l'observatoire de l'intelligence artificielle de Paris 1, et au CRGN (Centre de Recherche de la Gendarmerie nationale)

Ngày 05/09/2024, tổng thống Nga cho biết ông sẵn sàng đàm phán hòa bình với Ukraina. Ba ngày sau, ngày 08/09, thủ tướng Đức Olaf Scholz, trong cuộc phỏng vấn dành cho kênh truyền hình ZDF, kêu gọi gia tăng các nỗ lực ngoại giao để sớm chấm dứt xung đột. Phải chăng thời điểm cho đàm phán hòa bình đã đến ? Thất bại thỏa thuận Istanbul : Lỗi ở phương Tây ?Tại một diễn đàn kinh tế với sự hiện diện của hai quan chức cao cấp Malaysia và Trung Quốc, tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố để ngõ cánh cửa đàm phán với Ukraina « dựa trên các tài liệu đã được nhất trí và thực sự được ký tắt tại Istanbul », Thổ Nhĩ Kỳ, hồi mùa xuân 2022, vài tháng sau khi Nga phát động « chiến dịch quân sự đặc biệt » xâm lược Ukraina.Vào thời điểm đó, Kiev và Matxcơva được cho là đã gần đạt được một thỏa thuận, theo đó, Ukraina đồng ý cắt giảm quy mô quân đội, từ bỏ ý định tham gia Liên minh Bắc Đại Tây Dương – NATO nhưng được tự do theo đuổi tư cách ứng viên gia nhập Liên Hiệp Châu Âu.Cuộc đàm phán này cuối cùng đã thất bại mà theo cáo buộc của nguyên thủ Nga tại diễn đàn kinh tế, là do phương Tây thúc ép Ukraina bác bỏ thỏa thuận. Tổng thống Putin nêu đích danh thủ tướng Anh lúc đó là Boris Johnson, « đã đến Kiev và đưa ra chỉ thị cho Ukraina phải chiến đấu đến người lính cuối cùng. Và đó là những gì đang diễn ra với mục tiêu là có được thất bại chiến lược của Nga ». Những cáo buộc cho đến giờ Ukraina vẫn phủ nhận. Đọc thêm : Nga và Ukraina đã để vuột mất cơ hội đạt thỏa thuận hòa bình như thế nào ?Ngoài ra, tổng thống Nga còn gợi ý rằng ba nước Brazil, Ấn Độ, và Trung Quốc có thể làm trung gian cho các cuộc đàm phán mới để chấm dứt chiến tranh. Tuyên bố này của chủ nhân điện Kremlin làm dấy lên nhiều nghi vấn trong giới quan sát : Liệu mong muốn của ông Putin đàm phán chấm dứt chiến tranh có chân thành hay không ?Điều kiện ngặt nghèoĐây không phải là lần đầu tiên ông Vladimir Putin đề cập đến việc đàm phán với Ukraina. Vào cuối tháng 5/2024, trong chuyến thăm Belarus, tổng thống Nga để ngỏ khả năng đàm phán, nhưng phải dựa trên « tình hình thực tế » và trên cơ sở những điểm đã thống nhất trong những tuần đầu tiên của cuộc chiến, « chứ không phải trên cơ sở những gì một bên muốn », hàm ý nhắc đến bản kế hoạch hòa bình 10 điểm do tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky đề xuất.Sau đó, vào ngày 14/06/2024, phát biểu tại bộ Ngoại Giao Nga, tổng thống Vladimir Putin một lần nữa nhắc lại, Matxcơva sẵn sàng đàm phán một lệnh ngưng bắn nhưng với các điều kiện : Kiev phải từ bỏ ý định gia nhập NATO và rút hết quân ra khỏi bốn vùng đã bị sáp nhập vào Nga là Donetsk, Luhansk, Kherson và Zaporijia.Đó là những điều kiện mà bà Christine Dugoin-Clément, chuyên gia phân tích địa chính trị, nhà nghiên cứu Viện Rủi ro, đại học Paris-Sorbonne, trên đài RFI Pháp ngữ (09/09/2024) đánh giá là hoàn toàn bất lợi cho Ukraina.« Những gì mà người ta thường nghe, thường được đề cập đến là một công thức kiểu Istanbul mà ở đó, Nga có thể dễ dàng nói rằng họ luôn mở rộng cửa cho các cuộc đàm phán, giống như một sự đầu hàng với những điều khoản được cho là dễ chấp nhận. Trong khi những gì Ukraina đề nghị thì bị xem là không hợp lý và do vậy không thể là đối tượng cho cuộc thương lượng hay một cuộc họp từ phía Nga như ông Dmitri Peskov ( phát ngôn viên điện Kremlin ) đã nhiều lần nói đến. »Nga cũng không phải là bên duy nhất đề cập đến việc nối lại các cuộc thương lượng. Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky trả lời giới truyền thông trong nước hồi trung tuần tháng 7 từng tuyên bố rằng « phái đoàn Nga có thể tham gia hội nghị hòa bình lần hai ».Ông Zelensky còn đề xuất dự án vì một « nền hòa bình công bằng », khi giữ lại ba điểm trong thông cáo cuối cùng của hội nghị hòa bình ở Thụy Sĩ : Trả tự do cho các tù nhân, tự do lưu thông ở Hắc Hải và an ninh năng lượng. Mong muốn này của ông một lần nữa được khẳng định trong cuộc phỏng vấn dành riêng cho truyền thông Pháp vào đầu tháng Tám.Xin nhắc lại là, trong hội nghị hòa bình thứ nhất do Ukraina tổ chức ở Thụy Sĩ vào trung tuần tháng Sáu, Nga không được mời dự, và Trung Quốc đã vắng mặt. Đọc thêm : Vắng các nước ‘‘phương Nam'' chủ chốt, Hội nghị hòa bình cho Ukraina khó đạt mục tiêuSự mệt mỏiTuy nhiên, những động thái này của nguyên thủ Nga, của  tổng thống Ukraina và gần đây nhất là của thủ tướng Đức Olaf Scholz dường như phần nào phản ảnh tình hình khó khăn trên chiến trường của quân đội Ukraina.Đại tá Peer de Jong, phó chủ tịch Viện Themiis, trả lời nhà báo Vincent Roux, trong chuyên mục Quan Điểm của báo Le Figaro, ghi nhận tình trạng mệt mỏi chung từ nhiều tháng qua giữa các bên tham chiến.« Tôi nghĩ rằng không chỉ Nga, Ukraina mệt mỏi mà cả phía châu Âu nữa, bởi vì nước Đức, ngoài việc thúc đẩy Ukraina đàm phán với Nga, trong tuần rồi họ còn thông báo sẽ giảm một nửa nguồn đóng góp tài chính cho Ukraina. Rõ ràng có nhiều thông tin được đưa ra buộc các bên chủ chốt, đặc biệt là tổng thống Zelensky, phải nhận thấy thực tế là cần phải bắt đầu thảo luận. Do vậy, sự mệt mỏi của châu Âu, Nga, và Ukraina thực sự là một yếu tố tiềm năng cho đàm phán. »Nhưng phải chăng Ukraina đang lặp sai lầm từ cuộc phản công mùa xuân tháng 6/2023, khiến nhiều lữ đoàn đã bị tiêu diệt, khi  tấn công vào vùng Kursk trên lãnh thổ Nga từ hôm 06/08/2024 ? Trang Responsible Statecraft, thuộc Viện Quincy, một cơ quan tư vấn độc lập tại Mỹ, nhận định chiến dịch này của Ukraina đã thất bại:« Ukraina không chiếm được một trung tâm dân cư hay nút giao thông quan trọng nào của Nga. Sự việc có thể làm ông Putin bối rối nhưng không làm lay chuyển được quyền lực của ông. Chúng có thể nâng cao tinh thần người dân Ukraina nói chung, nhưng theo tường thuật của phương Tây từ vùng miền đông, chiến dịch này không làm cho tinh thần quân đội Ukraina ở đó thêm hào hứng. »… và chiếc bẫy « Kursk »Mục tiêu chuyển hướng lực lượng địch, chủ yếu từ Pokrovks và Kurakhove, đã bất thành. Để thực hiện cuộc tấn công, Ukraina đã điều động từ ba đến bốn lữ đoàn – những đơn vị tinh nhuệ nhất – lên phía bắc, để lại ở chiến trường miền đông là những binh sĩ mới nhập ngũ, thiếu kinh nghiệm và thiếu cả động lực.Cũng trên chương trình Point de Vue của báo Le Figaro, đại tá Peer De Jong nói đến chiếc bẫy cho quân Ukraina:.« Nếu như họ không ở lại Nga, chỉ cần ở lại 10 ngày, điều mà người ta gọi là đánh nhanh, rút gọn, họ phá hủy mục tiêu và họ lui quân, thì đây là một chiến dịch tốt. Ở đây, họ tái hiện mô hình trận Bakhmuth, họ đào hào và tự chôn mình. Trên thực tế, đây là một chiến dịch trên bộ, nhưng vấn đề ở đây là Nga đang thúc đánh ở miền trung, 4 hay 5 lữ đoàn Ukraina hiện đang ở phía bắc trong khi miền trung thì thiếu quân.Điều này củng cố ý tưởng về một cuộc đàm phán bởi vì trên thực tế, điều chúng ta sẽ thấy là Nga làm ra vẻ đang đẩy mạnh tiến quân vào khu vực trung tâm Donetsk, họ đang tiến về phía tây nhưng thực tế không hẳn là vậy. Họ không thực hiện một nỗ lực lớn nào cả, rồi họ lặng lẽ rút đi, họ chỉ tiến hành một dạng hoạt động phòng thủ, họ để cho Ukraina đóng quân ở đó, có nghĩa là hiện nay, chiến dịch Kursk đã khiến hai, ba đến bốn tiểu đoàn bị kẹt lại ở phía bắc. (…) Nga rất tinh khôn, điều này mang đến cho ông Zelensky cơ hội để đàm phán một số điểm để đổi lấy vùng Donbass, vùng này sẽ bị bỏ rơi và ông Zelensky sẽ bỏ rơi Donbass. Ông Zelensky sẽ nói rằng, nghe đây, hãy để tôi rút đi, tôi sẽ để lại cho quý vị phần đất này. Một hình thức trao đổi lãnh thổ. » Đọc thêm : Tướng Ukraina tiết lộ chiến lược tấn công, chiếm đóng vùng Kursk của NgaĐàm phán: Bài học « Chiến tranh Việt Nam »Nhìn từ bản đồ, những vùng lãnh thổ mà Nga chiếm đóng giờ chạy dọc theo sườn đông của Ukraina kéo dài đến tận Biển Đen cùng với bán đảo Crimée. Matxcơva cũng đã thành công phần nào trong việc tạo được một sự liên tục giữa lãnh thổ Nga và các vùng chiếm đóng.Vậy phải chăng Nga đã đạt được mục tiêu chiến tranh ? Hiện tại việc ngăn chặn mọi cơ hội Ukraina gia nhập NATO vẫn chưa đạt được. Nhưng với sự trợ giúp quân sự từ các đồng minh thân thiết là Iran, Bắc Triều Tiên và nhất là Trung Quốc, quân đội Nga có thể gia tăng các chiến dịch oanh kích vào các mục tiêu dân sự, « khủng bố » tinh thần người dân và gây thêm nhiều bất lợi cho phía Ukraina vào lúc nguồn viện trợ từ phương Tây cũng bắt đầu suy giảm do những khó khăn về kinh tế, chính trị tại nhiều nước đồng minh của Kiev.Chiến tranh cũng có nguy cơ lan rộng vào lúc Mỹ và một số nước đồng minh xem xét cho phép Ukraina sử dụng vũ khí tầm xa do họ cung cấp để tấn công các mục tiêu quân sự nằm sâu trong lãnh thổ Nga.Nhưng khi cho rằng các bên có thể « bắt đầu nghĩ đến đàm phán », thì đàm phán có thể nhiều năm nữa mới bắt đầu và kéo dài nhiều năm, mà bài học chiến tranh Việt Nam là một ví dụ điển hình. Đại tá Peer De Jong nhắc lại, Hoa Kỳ đã mất gần như 7-8 năm trước khi thoát được khỏi « tổ ong vò vẽ » Việt Nam, bởi vì, « đàm phán kéo dài có lợi cho bên này và bên kia, và trong trường hợp này là có lợi cho Trung Quốc và Bắc Việt ».Chiến tranh khi nào kết thúc ? Câu hỏi này hiện khó thể trả lời. Một điều chắc chắn, như tựa đề một bài viết trên Foreign Affairs, đó là « Putin sẽ không bao giờ từ bỏ Ukraina » chừng nào cảm giác bất an cho an ninh của ông và chế độ Nga hiện nay chưa được xóa tan. Do vậy, phương Tây cũng không thể thay đổi được nước cờ của ông Putin, và họ chỉ có thể trông chờ ông ấy ra đi mà thôi !

Depuis plus d'un mois, les forces ukrainiennes ont pris pied en Russie. C'est la première fois depuis la Seconde Guerre mondiale qu'une armée étrangère s'aventure sur le territoire russe. Moscou minimise cette incursion et continue de concentrer ses attaques sur le Donbass, objectif principal affiché par Vladimir Poutine. Les Russes tentent notamment de s'emparer de Pokrovsk, une ville stratégique pour l'approvisionnement des troupes ukrainiennes. Ils ciblent aussi des zones éloignées du front et frappent notamment les infrastructures énergétiques du pays. L'offensive ukrainienne en territoire russe, si elle a eu un effet sur le moral des troupes, n'a donc pas changé la donne sur le front. Ce lundi, l'armée russe a revendiqué la prise d'un nouveau village dans la région de Donetsk. Avec notre invitée Christine Dugoin-Clément, analyste en géopolitique, chercheuse à la chaire Risques de l'IAE Paris-Sorbonne, à l'Observatoire de l'intelligence artificielle de Paris 1 Panthéon-Sorbonne, et au CREOGN. Auteure de l'ouvrage Influence et manipulations. Des conflits modernes aux guerres économiques (VA Éditions).   

durée : 00:38:14 - France Culture va plus loin (l'Invité(e) des Matins) - par : Guillaume Erner - Le 6 août dernier, les troupes ukrainiennes ont accompli une grande première en envahissant la région de Koursk en Russie. L'armée russe a répondu lundi avec une attaque de missiles et de drones particulièrement offensive. Sur quelle ligne de front peut désormais se jouer le dénouement du conflit ? - invités : Christine Dugoin-Clément chercheure pour la chaire risque de l'IAE Paris-Sorbonne, à l'observatoire de l'intelligence artificielle de Paris 1, et au CRGN (Centre de Recherche de la Gendarmerie nationale); Sébastien Gobert Journaliste à Libération et RFI, correspondant à Kiev

Trao đổi với báo chí trong nước ngày 15/07/2024, tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky đã để ngỏ khả năng đàm phán với Nga. Nguyện vọng này một lần nữa được nguyên thủ Ukraina nhắc lại khi trả lời phỏng vấn các hãng truyền thông lớn của Pháp. Liệu đối thoại hòa bình giữa Nga và Ukraina là có thể ? Đây là lần đầu tiên kể từ khi Nga khởi động cuộc chiến xâm lược Ukraina vào tháng 2/2022, tổng thống Ukraina Vododymyr Zelensky đã ngỏ khả năng đàm phán hòa bình với Nga khi tuyên bố « phái đoàn đại diện Nga có thể tham gia hội nghị hòa bình lần hai ».Hơn hai tuần sau, ngày 01/08, trước các tờ báo lớn của Pháp là Le Monde, l'Equipe và Libération, tổng thống Zelensky nhắc lại, « trong hội nghị về hòa bình lần hai sắp tới, tôi nghĩ rằng các đại diện của Nga nên có mặt ».  Một sự thay đổi ngoạn mục? Cho đến nay, tổng thống Zelensky luôn phản đối kịch liệt ý tưởng đàm phán với quân xâm lược Nga. Hội nghị hòa bình lần thứ nhất do Ukraina tổ chức tại Thụy Sĩ trong hai ngày 15-16/06/2024, đã không có sự tham dự của Nga, lẫn Trung Quốc.Thông tin này đã được Matxcơva tiếp đón lạnh nhạt. Phát ngôn viên điện Kremlin Dmitri Peskov tuyên bố : « Hội nghị đầu tiên cho hòa bình không hoàn toàn là một hội nghị cấp cao hòa bình. Vì vậy, cần phải hiểu một cách rõ ràng những gì ông ấy (Volodymyr Zelensky) muốn đề cập đến ».Ba điểm đàm phánNhà cựu ngoại giao Emilija Pundziute-Gallois và cũng là nhà nghiên cứu trường đại học Vytautas Magnus, Kaunas, Litva, trên đài phát thanh France Culture trước hết nhận định đây không hẳn là một cuộc đàm phán chính trị trực tiếp giữa Nga và Ukraina để tìm kiếm một lệnh ngừng bắn hay chấm dứt chiến tranh.« Ukraina hiểu rõ Nga không có ý định đàm phán trực tiếp. Matxcơva đang áp đặt những điều kiện không thể chấp nhận được đối với Kiev, trái với các tiêu chuẩn quốc tế hiện hành. Vì vậy, ý tưởng ở đây là thực hiện một cách tiếp cận toàn diện hơn, mà chúng ta có thể gọi là cách tiếp cận chuyển đổi xung đột, gạt sang một bên các vấn đề chính trị gai góc và khó giải quyết và xem xét những vấn đề nào họ có thể tiến tới để ít nhất cải thiện tình hình chung ».Trong phát biểu ngày 15/07, tổng thống Ukraina đề xuất dự án vì một « nền hòa bình công bằng », khi giữ lại ba điểm trong thông cáo cuối cùng của hội nghị hòa bình ở Thụy Sĩ: Trả tự do cho các tù nhân, tự do lưu thông ở Hắc Hải và an ninh năng lượng.Đây là những điểm thiết yếu cho Ukraina và cũng là một phần trong bản kế hoạch 10 điểm đã được tổng thống Zelensky trình bày vào năm 2020 tại hội nghị nhóm G20 ở Bali, Indonesia. Nếu như việc trao đổi tù nhân hay được nhắc đến trong tất cả cuộc chiến tranh, thì hai điểm sau cùng có tính chất sống còn cho Ukraina.Đó cũng là những điểm mà ngành ngoại giao Ukraina hoạt động tích cực trên trường quốc tế. Tuy nhiên, nhà phân tích địa chính trị Christine Dugoin-Clément, chuyên gia ngành Rủi ro, trường Sorbonne Business School và Trung tâm Nghiên cứu trường Đào tạo Sĩ quan Hiến binh Quốc gia, trên đài RFI Pháp ngữ, ngày 17/07/2024, đánh giá :« Điều chúng ta sẽ thấy là tự do lưu thông cũng sẽ tác động đến Green Deal (thỏa thuận ngũ cốc). Tất cả các thỏa thuận về trao đổi ngũ cốc, vốn phải được lưu thông trên Hắc Hải, là đối tượng chính trong các cuộc đàm phán, và những thỏa thuận này đã được gia hạn. Thổ Nhĩ Kỳ đóng vai trò trung gian vì về mặt địa lý, nước này có thể đóng cửa eo biển Bosphore. Ngoài ra, người ta còn nhận thấy Nga thực sự gia tăng các hoạt động ở cấp độ các nước trong vùng Trung Đông và Bắc Phi (MENA), hoặc nhằm thúc đẩy các luận điệu ủng hộ cuộc chiến xâm lược, hoặc làm xấu thêm các mối quan hệ, vốn dĩ không mấy tốt đẹp, giữa các nước trong vùng với phương Tây ».Những cuộc oanh kích của Nga đã phá hỏng nhiều cơ sở năng lượng trọng yếu, như nhà máy xử lý nước, bệnh viện, các cơ sở dân dụng... Mùa đông năm nay, Ukraina rơi vào tình trạng thiếu điện. Vấn đề cấp bách với Kiev là làm sao có thể tái thiết các cơ sở mà không lại bị bắn phá. Một thách thức lớn cho Kiev, theo như nhận định của nhà nghiên cứu về Rủi ro Christine Dugoin-Clément:« Có hai kiểu oanh kích : Bắn phá các cơ sở hạ tầng rồi sau đó tấn công vào toàn bộ chuỗi hậu cần, cho phép sửa chữa các cơ sở hạ tầng, nhằm mục tiêu đánh mạnh các cơ sở quân sự và dân thường. Ý đồ hiển nhiên là ngăn chặn tất cả những gì có liên quan đến hoạt động quân sự nhưng đồng thời làm nhụt chí người dân khiến họ mệt mỏi vì chiến tranh và do vậy muốn đi đến đàm phán, thậm chí là thương lượng theo ý của Nga như điện Kremlin hy vọng, điều mà người ta gọi là một sự đầu hàng, hoặc trong mọi trường hợp, có được một cơ sở hậu thuẫn đủ mạnh về đàm phán đối với chính phủ hiện nay ở Ukraina. »Không đặt điều kiện tiên quyết nhưng cũng không nhượng đấtĐiểm đáng chú ý trong phát biểu của tổng thống Ukraina, đó là ông không còn xem việc Nga rút quân như là một điều kiện tiên quyết. Marie Dumoulin, giám đốc chương trình « Châu Âu mở rộng », thuộc Hội đồng Châu Âu về Quan hệ Quốc tế (ECFR), trên trang Public Senat lưu ý điều đó cũng không có nghĩa là Volodymyr Zelensky sẵn sàng nhượng các tỉnh Donetsk, Luhansk hay Zaporijia.Đề nghị đàm phán hòa bình này của ông Zelensky được đưa ra vào lúc các thăm dò gần đây cho thấy công luận Ukraina phần lớn ủng hộ một giải pháp đàm phán. Theo khảo sát của Trung tâm Razumkov, thực hiện cho một nhật báo Ukraina, 44% số người dân được hỏi đồng ý đàm phán với Nga so với  35% phản đối.Tuy nhiên, có đến 83% số người thăm dò từ chối nhượng cho Nga những vùng đang diễn ra chiến sự. Về điểm này, bà Christine Dugoin-Clément, trên làn sóng RFI, lưu ý thêm :« Cuộc thăm dò do Trung tâm Razumkov thực hiện gần đây cho thấy gần 44% người dân Ukraina không phản đối việc đàm phán với Nga. Nhưng đó là những người Ukraina không bị huy động ra chiến trường, đó là những thường dân.Cũng cần cẩn trọng giữa đàm phán thật sự và đầu hàng theo ý của điện Kremlin, bởi vì khảo sát này còn thẩm định có đến hơn 80% người được hỏi từ chối các điều kiện của Nga. Một lần nữa xin lưu ý, đây là một cuộc thăm dò được thực hiện với dân thường. Tuy chúng ít nhất cung cấp một cảm nhận và một cách tiếp cận, nhưng cũng đừng quên rằng trong tầm ngắm của Nga, còn có bốn tỉnh, bao gồm cả vùng Zaporijia và Kherson, có thể sẽ thuộc về Nga trong khi nước này hiện tại chưa chắc kiểm soát được toàn bộ khu vực. »Áp lực quốc tế và nguy cơ Trump đắc cửTinh thần người dân xuống dốc trước một cuộc chiến mà Ukraina phải trả giá nhân mạng đắt đỏ khi phải đối mặt với một đối thủ mạnh hơn gấp bốn lần trong khi quân đội Ukraina không ngừng bị đẩy lui là một yếu tố không thể phủ nhận.  Tuy đạo luật được ban hành ngày 02/4 hạ tuổi tòng quân từ 27 xuống 25 tuổi, quân đội Ukraina vẫn gặp khó khăn trong việc tuyển mộ binh sĩ để mở một cuộc phản công lớn.  Nhưng sự thay đổi thái độ của nguyên thủ quốc gia Ukraina còn là do áp lực của quốc tế và các đồng minh. Triển vọng Donald Trump trở lại Nhà Trắng có nguy cơ buộc Kiev phải đàm phán với Matxcơva trong những điều kiện bất lợi.Vị tỷ phú Mỹ chưa bao giờ che giấu mong muốn chấm dứt chiến tranh « nhanh nhất có thể » mà không nêu rõ là để thực hiện điều này, ông có sẽ chấp thuận các đòi hỏi của Nga hay không. Trong viễn cảnh đó, lãnh đạo Ukraina dường như chạy đua với thời gian, thúc đẩy đàm phán nếu có thể trước cuộc bỏ phiếu ở Mỹ vào tháng 11 tới.Tuy nhiên, theo đánh giá của Guillaume Ancel, cựu sĩ quan Pháp trên trang La Depeche, đề nghị này của tổng thống Ukraina là một thay đổi về tư thế hơn là thay đổi các kỳ vọng : « Cho đến lúc này, ông luôn yêu cầu Nga phải rút hết binh sĩ ra khỏi lãnh thổ Ukraina (bao gồm cả những vùng chiếm đóng), điều này là hợp lệ xét theo luật quốc tế. Nhưng Volodymyr Zelensky phụ thuộc rất nhiều vào sự hỗ trợ của các đồng minh và cảm thấy rằng sự hậu thuẫn này đang dần sụp đổ ».Công luận Mỹ bắt đầu mệt mỏi và lo lắng về một cuộc xung đột bất tận, gợi nhắc đến cuộc chiến Triều Tiên. Sự sụp đổ đó còn được thúc đẩy bởi tình hình ở Gaza và tình trạng « nhất bên trọng, nhất bên khinh » mà cộng đồng quốc tế đang áp đặt – Nga bị trừng phạt, còn Israel thì không – vốn dĩ gây khó chịu cho một số nước « phương Nam ».Nga cũng muốn chấm dứt chiến tranh ?Tổng thống Phần Lan, Alexandre Stubb, trong một diễn đàn đăng trên Le Monde, cho rằng đã đến lúc mở các cuộc đàm phán hòa bình giữa Nga và Ukraina. Cũng theo ông, thời gian đang chống lại Kiev, và phương Tây không thể chịu được lâu hơn.Ông viết : « Trong năm năm nữa, năng lực quân sự của Nga sẽ ở mức trước khi có chiến tranh, bởi vì Nga đã biết cách thiết lập một nền kinh tế chiến tranh. Vì vậy, sẽ không có chỗ cho một sự hòa dịu đơn giản ».Đây không phải là lần đầu tiên một lãnh đạo phương Tây gióng chuông báo động. Tháng 11/2022, tướng Mark Milley, tham mưu trưởng quân đội Mỹ, đã từng nói rõ quân đội Ukraina đã lấy lại được tối đa những vùng lãnh thổ trước đây bị Nga chiếm đóng và đã đến lúc chuyển qua ngoại giao. Ông nói, « ngay khi có một cơ hội đối thoại, ngay khi hòa bình có thể đạt được, quý vị hãy nắm lấy. Nên nắm bắt lấy cơ hội để hành động ».Về phần phía Nga, giới quan sát ghi nhận, Vladimir Putin thường xuyên bày tỏ mong muốn đối thoại nhưng rất có thể sẽ không chấp nhận giải pháp nào ngoài việc quy hàng, nghĩa là Kiev phải chấp nhận phi quân sự hóa và trở thành nước trung lập. Nhưng giống như Ukraina, sau hơn hai năm rưỡi giao tranh, Nga cũng cần chấm dứt chiến tranhh và bắt đầu giảm bớt các tham vọng.Ý đồ chiếm đóng rộng lớn lãnh thổ Ukraina được thông báo từ đầu chiến dịch nay dừng lại ở vùng Donbass với cái giá nhân mạng và vật chất không thể đo lường. Việc kéo dài cuộc chiến này có thể khiến ông Putin phải trả giá đắt về kinh tế và chính trị, trước nguy cơ công luận Nga xoay lưng chống lại ông !Trong bối cảnh này, chưa có lúc nào nguy cơ Ukraina bị biến thành một bán đảo Triều Tiên thứ hai lại gần như lúc này !

Le président ukrainien a proposé aux Russes de participer à un prochain sommet sur la paix. Depuis l'échec d'une tentative de pourparlers au début de la guerre, c'est la première fois que Volodymir Zelensky envisage des négociations avec Moscou sans poser de condition préalable. Une invitation qui intervient après le sommet organisé en Suisse au mois de juin 2024, en l'absence de la Russie et qui n'avait donné lieu à aucune avancée. Sur le terrain, les combats restent meurtriers, mais aucun des deux camps ne parvient à effectuer de percée décisive. Avec notre invitée : Christine Dugoin-Clément , analyste en Géopolitique, chercheure pour la Chaire risque de l'IAE Paris-Sorbonne et au CREOGN (Centre de Recherche de l'École des Officiers de la Gendarmerie nationale).

Les ingérences de la Russie dans les élections européennes auront-elles véritablement un poids ? Il est incontestable que la Russie agit dans le domaine de la presse et des réseaux sociaux. C'est une question cruciale au cœur de ces élections du 09 juin. Eddy Caekelberghs la pose à Christine Dugoin-Clément, spécialiste des cybersécurités et des cyberattaques. Merci pour votre écoute Le fin Mot c'est également en direct tous les jours de la semaine de 18h30 à 19h sur www.rtbf.be/lapremiere Retrouvez tous les épisodes de Le fin Mot sur notre plateforme Auvio.be : https://auvio.rtbf.be/emission/23283 Et si vous avez apprécié ce podcast, n'hésitez pas à nous donner des étoiles ou des commentaires, cela nous aide à le faire connaître plus largement.

durée : 00:58:37 - Cultures Monde - par : Julie Gacon, Mélanie Chalandon - Alors que la Russie dispose d'au moins trois agences de renseignement réputées pour la puissance de leurs moyens et leur proximité avec le Kremlin, comment expliquer les erreurs d'appréciation commises par ces services en Ukraine, en Syrie ou lors de l'attentat de Moscou ? - invités : Julien Nocetti Chercheur associé à l'IFRI, institut français des relations internationales et au centre géopolitique des technologies; Christine Dugoin-Clément chercheure pour la chaire risque de l'IAE Paris-Sorbonne, à l'observatoire de l'intelligence artificielle de Paris 1, et au CREOGN (Centre de Recherche de l'École des Officiers de la Gendarmerie nationale). ; Lou Osborn Enquêtrice, membre de "All Eyes on Wagner"

En Ukraine, l'élection présidentielle aurait dû avoir lieu le 31 mars 2024, dans une dizaine de jours. Elle n'aura pas lieu. La loi martiale empêche toute tenue d'élections et elle est régulièrement renouvelée par son président, Volodymyr Zelensky. Si ce dernier reste populaire, sa cote a quand même baissé, ces derniers mois. L'unité nationale est mise à rude épreuve, en raison du peu de résultats de l'armée ukrainienne, qui manque d'effectifs et d'armes. Ces premières fissures, dans la popularité, dans la légitimité de Volodymyr Zelensky, sont-elles dangereuses ? L'unité nationale autour du président est-elle menacée ?Avec notre invitée : Christine Dugoin-Clément, analyste en Géopolitique, chercheuse à la Chaire Risques de l'IAE Paris-Sorbonne, à l'Observatoire de l'Intelligence artificielle de Paris 1 Panthéon-Sorbonne, et au CREOGN. Autrice de Influence et manipulations. Des conflits modernes aux guerres économiques (Éditions VA).

Kiev salue une « victoire commune » sur la Russie après l'adoption ce jeudi (1er février 2024) par les dirigeants européens d'un accord sur une aide de 50 milliards d'euros pour l'Ukraine. Une décision qui intervient alors que le soutien des Occidentaux s'essouffle, et l'attention se tourne davantage vers la guerre à Gaza. Après bientôt deux ans de conflit, comment celui-ci peut-il évoluer ? Seule la négociation peut-elle permettre la fin de la guerre pour les Ukrainiens ? Pour en débattre :- Christine Dugoin-Clément, analyste en Géopolitique, chercheuse à la Chaire Risques de l'IAE Paris-Sorbonne, à l'Observatoire de l'Intelligence Artificielle de Paris 1 Panthéon-Sorbonne, et au CREOGN. Auteure de Influence et manipulations : des conflits armés modernes aux guerres économiques (VA Éditions).- Florent Parmentier, secrétaire général du CEVIPOF, chercheur associé au Centre de géopolitique de HEC.

Kiev salue une « victoire commune » sur la Russie après l'adoption ce jeudi (1er février 2024) par les dirigeants européens d'un accord sur une aide de 50 milliards d'euros pour l'Ukraine. Une décision qui intervient alors que le soutien des Occidentaux s'essouffle, et l'attention se tourne davantage vers la guerre à Gaza. Après bientôt deux ans de conflit, comment celui-ci peut-il évoluer ? Seule la négociation peut-elle permettre la fin de la guerre pour les Ukrainiens ? Pour en débattre :- Christine Dugoin-Clément, analyste en Géopolitique, chercheuse à la Chaire Risques de l'IAE Paris-Sorbonne, à l'Observatoire de l'Intelligence Artificielle de Paris 1 Panthéon-Sorbonne, et au CREOGN. Auteure de Influence et manipulations : des conflits armés modernes aux guerres économiques (VA Éditions).- Florent Parmentier, secrétaire général du CEVIPOF, chercheur associé au Centre de géopolitique de HEC.

durée : 00:34:29 - France Culture va plus loin (l'Invité(e) des Matins) - par : Guillaume Erner - En Ukraine, l'aide internationale est indispensable au maintien des forces armées contre la Russie. Des pays commencent toutefois à débattre de leur financement, ce qui inquiète fortement la population. Près de 2 ans après le début de la guerre, comment la société ukrainienne vit-elle le conflit ? - invités : Christine Dugoin-Clément chercheure pour la chaire risque de l'IAE Paris-Sorbonne, à l'observatoire de l'intelligence artificielle de Paris 1, et au CREOGN (Centre de Recherche de l'École des Officiers de la Gendarmerie nationale). ; Iryna Slavinska Journaliste et écrivain ukrainienne

Plus de dix mille civils ukrainiens ont été tués depuis l'invasion russe, selon le Haut-commissariat aux droits de l'homme de l'ONU. Et aucune issue n'est en vue dans le conflit. Après l'échec relatif de la contre-offensive menée par Kiev, la population s'apprête à passer un autre hiver en guerre et craint de voir ses infrastructures énergétiques, déjà endommagées, à nouveau ciblées par les Russes. Les promesses de livraisons d'armes et de munitions faites par l'Occident peinent à être remplies : en Europe, plusieurs pays annoncent leur volonté de suspendre leur soutien au peuple ukrainien. Un engagement également questionné par de nombreux élus républicains aux États-Unis. L'Occident a les yeux braqués sur le Proche-Orient, et l'Ukraine craint d'être reléguée au second plan des préoccupations mondiales. Avec notre invité :- Christine Dugoin-Clément, analyste en Géopolitique, chercheuse à la Chaire Risques de l'IAE Paris-Sorbonne, à l'Observatoire de l'Intelligence Artificielle de Paris 1 Panthéon-Sorbonne, et au CREOGN. Auteure de Influence et manipulations : des conflits armés modernes aux guerres économiques (VA Éditions).

durée : 00:58:35 - Cultures Monde - par : Julie Gacon, Mélanie Chalandon - Les outils et la connectivité croissante des populations semblent faire du “récit de guerre” en temps réel un enjeu majeur des conflits à l'heure où chacun dispose de quoi le suivre en direct. Tous les coups semblent permis : fausses informations, détournement d'images ou meurtres de journalistes. - invités : David Colon Professeur à Sciences Po, auteur; Christine Dugoin-Clément chercheure pour la chaire risque de l'IAE Paris-Sorbonne, à l'observatoire de l'intelligence artificielle de Paris 1, et au CREOGN (Centre de Recherche de l'École des Officiers de la Gendarmerie nationale). ; Asiem El Difraoui Politologue spécialiste du monde arabe et du jihadisme, co-fondateur de la Candid Foundation

durée : 00:58:04 - Cultures Monde - par : Julie Gacon, Mélanie Chalandon - Entretien avec Ángel Boligán, caricaturiste mexicain / Elon Musk révèle dans sa biographie avoir suspendu son réseau de communication Starlink afin d'empêcher une attaque de l'Ukraine contre les forces russes en Crimée. Quel est le pouvoir et la responsabilité de l'homme d'affaire dans le conflit ? - invités : Ángel Boligán Caricaturiste ; Xavier Pasco Directeur de la Fondation pour la recherche stratégique et spécialiste de l'espace; Christine Dugoin-Clément chercheure pour la chaire risque de l'IAE Paris-Sorbonne, à l'observatoire de l'intelligence artificielle de Paris 1, et au CREOGN (Centre de Recherche de l'École des Officiers de la Gendarmerie nationale).

Christine Dugoin-Clément est chercheuse à la Chaire Risques de l'IAE Paris-Sorbonne, à l'Observatoire de l'Intelligence Artificielle de Paris 1 Panthéon-Sorbonne, au centre de recherche des écoles de Saint Cyr Coëtquidan (CREC) et à celui de l'École des officiers de la Gendarmerie nationale (CREOGN).

Une semaine après le coup de force avorté d'Evgueni Prigojine en Russie, que devient le groupe Wagner ? Il avait son siège à Saint-Pétersbourg, mais depuis quelques jours, le nom « Wagner » ne figure plus sur la façade de l'immeuble. Plusieurs médias liés à Evgueni Prigojine ont aussi été suspendus par les autorités russes. Entretien avec Christine Dugoin-Clément, chercheuse en géopolitique à la chaire risques de l'IAE Paris-Sorbonne. À lire aussiRussie: fermeture de médias liés au patron de Wagner, Evgueni Prigojine

Sau hơn 365 ngày chiến tranh, chưa biết khi nào hòa bình vãn hồi trên lãnh thổ Ukraina. Chưa thể thẩm định những thiệt hại vật chất về phía Ukraina sẽ lên đến bao nhiêu, không biết chính xác về nhu cầu tái thiết của quốc gia bị xâm chiếm này. Điều đó không cấm cản Kiev và các doanh nghiệp phương Tây, các định chế tài chính đa quốc gia, giới ngân hàng bắt đầu công cuộc tái thiết Ukraina. Ngày 15/02/2023, hội chợ Tái Thiết Ukraina - diễn ra tại khu triển lãm ở thủ đô Vacxava, Ba Lan. Đây là nhịp cầu giúp cách chính quyền thành phố ở Ukraina tìm kiếm đối tác trong giai đoạn xây dựng lại đất nước.Trong số các bên tham gia, có Andrii Feda, đại diện cho thành phố Mariupol. Theo lời quan chức này 90 % các khu chung cư, 60 % ngôi nhà bị tàn phá. Toàn bộ hệ thống giao thông bị hư hại. Mariupol cần tái lập lại hệ thống điện, nước và ga. Thiệt hại vật chất ước tính lên tới 14,5 tỷ đô la. Mariupol nhìn ra biển Azov vẫn đang bị quân đội Nga chiếm đóng, các công trình xây dựng chỉ có thể khởi động một khi Ukraina chiếm lại thành phố này. Điều đó không cấm cản ông Feda, tại hội chợ Tái Thiết Ukraina khẳng định Mariupol « rồi sẽ hồi sinh, như Vacxava và Dresden đã từng được tái thiết sau Thế Chiến Thứ Hai ».Kiểm kê tình hình tại chỗ Ngành công nghiệp nặng, luyện kim và hóa chất bị thiệt hại nhiều nhất do phần lớn hoạt động tại miền đông, trong khu vực được mệnh danh là lá phổi công nghiệp của Ukraina. Chương trình phát triển Liên Hiệp Quốc UNDP đánh giá chiến tranh do Nga tiến hành « cướp đi 18 năm phát triển kinh tế » của Ukraina ; 90 % dân số nước này có nguy cơ bị đẩy vào cảnh nghèo khó. Kinh tế Ukraina không bị sụp đổ hoàn toàn trong năm 2022 nhờ viện trợ của quốc tế.Đại học kinh tế Kiev (Kiev School of Economics) thẩm định, cỗ máy chiến tranh của Matxcơva khiến 137 tỷ đô la tài sản của Ukraina - tương đương với 2/3 GDP, tan thành tro bụi ; 50 % các nhà máy điện trên toàn quốc bị hư hại. Ukraina cần 550 tỷ đô la tái thiết đất nước.Trước đó, vào tháng 9/2022 báo cáo của Ngân Hàng Thế Giới nói đến những « thiệt hại to lớn » và thẩm định rằng sau 100 ngày chiến tranh (tính đến cuối tháng 5/2022) tổn thất về phía Ukraina lên tới 97 tỷ đô la, thêm vào đó 250 tỷ thất thu do cố máy sản xuất và xuất nhập khẩu bị gián đoạn. Từ đó tới nay Nga tăng hỏa lực chủ yếu đánh vào cơ sở hạ tầng thiết yếu của đối phương. 20 % cơ sở y tế của Ukraina đã bị xóa sổ, gần 3.000 trường học bị tàn phá trong đó có trên 800 trường mẫu giáo. Từ tháng 9/2022 Nga chủ trương tấn công vào cơ sở hạ tầng dân dụng thiết yếu : 50 % các nhà máy điện trên toàn quốc bị hư hại.Trả lời đài RFI Pháp ngữ Alain Pilloux, phó thống đốc Ngân Hàng Tái Thiết và Phát Triển Châu Âu BERD cho rằng từ tháng 9 tới nay thiệt hại vật chất mà phía Ukraina hứng chịu đã tăng lên thêm, nhu cầu tái thiết qua đó tăng theo.Alain Pilloux : « Trong một nghiên cứu công bố năm ngoái, Ngân Hàng Thế Giới nói đến 350 tỷ đô la. Từ đó tới nay con số này đã bị đẩy lên cao. Cá nhân tôi ước tính là cộng đồng quốc tế sẽ phải huy động từ 400 đến 500 tỷ đô la giúp Ukraina xây dựng lại đất nước nhưng đó là công trình dài hơi. Nhưng đừng quên rằng Ukraina có những nhu cầu cấp bách phải giải quyết, thí dụ duy trì hệ thống điện lực để bảo đảm sản xuất và sưởi cho người dân. Chỉ riêng khâu này Kiev cần gấp 9  tỷ đô la trong năm nay ».Cũng ông Pilloux nhắc lại Ngân Hàng Tái Thiết và Phát Triển Châu Âu BERD đã giải ngân 1,7 tỷ euro cho Ukraina trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Chủ đích nhằm bảo đảm duy trì một số dịch vụ công cần thiết nhất cho người dân Ukraina, chẳng hạn như bảo đảm về điện, ga hay trong hoạt động ngành đường sắt xe lửa. Kế tới cũng cần hỗ trợ các doanh nghiệp tư nhân sống nhờ xuất khẩu, thí dụ như trong công nghiệp chế biến thực phẩm chẳng hạn. Câu hỏi kế tiếp là ở thời điểm chiến tranh tiếp diễn và Nga đã đổi chiến lược chủ yếu nhắm vào các cơ sở hạ tầng dân sự của Ukraina thì đâu là nhu cầu của quốc gia bị xâm lược này ?Alain Pilloux : « Thứ nhất là nhu cầu tài trợ cho thâm hụt ngân sách nhà nước, ước tính lên tới 40 tỷ đô la trong năm vừa qua. Gần như là quốc tế đã huy động được số tiền này, chủ yếu là nhờ nỗ lực của Liên Hiệp Châu Âu, của nhóm G7 với nguồn tài trợ lớn nhất là Mỹ. Kế tới là những nhu cầu khẩn cấp xây dựng lại các cơ sở hạ tầng thiết yếu bị hư hại sau các đợt oanh kích của Nga. Tôi muốn nói đến việc phục hồi các nhà máy điện, để bảo đảm cho khu vực sản xuất, cho các hệ thống sưởi của thành phố… BERD đã dành hẳn hơn 500 triệu euro hỗ trợ tập đoàn điện lực quốc gia Ukraina trong năm 2022. Ngoài ra Ukraina cần xây dựng lại cả hệ thống giao thông, tái thiết các khu nhà ở cho dân và những cơ sở hạ tầng để bảo đảm dịch vụ xã hội như trường học, bệnh viện… Trong tương lai xa hơn một chút Ukraina cần được hỗ trợ trong công tác dỡ mìn. Theo thẩm định của Ngân Hàng Thế Giới phí tổn cho riêng khoản này ước tính chừng 70 tỷ đô la. Chúng ta biết rằng hiện tại khoảng 35 % diện tích của Ukraina đang bị gài mìn ».Lãnh đạo Ngân Hàng BERD Alain Pilloux lưu ý, đương nhiên các chương trình viện trợ hay trợ giúp Ukraina tái thiết đòi hỏi chính quyền Kiev phải minh bạch và bảo đảm rằng viện trợ quốc tế không rơi vào túi một số ít các doanh nhân hay chính khách Ukraina :  Alain Pilloux : « Chương trình hỗ trợ Ukraina hiện nay của IMF, kế hoạch viện trợ của Liên Âu luôn coi việc bài trừ tham nhũng là một điều kiện. Ngân Hàng Tái Thiết và Pháp Triển Châu Âu cũng rất chú trọng đến vế này. Bài trừ tham nhũng là một điều kiện quan trọng quyết định về số tiền viện trợ cũng như là về tiến độ giải nhân các khoản viện trợ quốc tế cho Ukraina ».Viện trợ quốc tế : với 100 tỷ đô la, Âu - Mỹ trên tuyến đầuTrong 12 tháng chiến tranh, cộng đồng quốc tế đã tổ chức 4 hội nghị các nhà tài trợ cho Ukraina (Lugano, Vacxava, Berlin và Paris). Gần đây nhất tại Paris, hôm 13/12/2022 hơn 40 quốc gia và các tổ chức quốc tế đã cam kết tặng không 1 tỷ đô la giúp chính quyền Kiev « trải qua mùa đông này » nhất là vào lúc mà bên xâm lược là Nga từ tháng 9/2022 tập trung tấn công vào các nhà máy điện của Ukraina để làm tê liệt đối phương, đẩy cuộc sống của người dân Ukraina thêm khó khăn hòng gây chia rẽ công luận.Na Uy đầu tháng 2/2023 cam kết viện trợ cho Kiev gần 7 tỷ đô la trong 5 năm sắp tới, dưới hình thức viện trợ nhân đạo và quân sự. Liên Âu cam kết 52 tỷ euro cho Ukraina chủ yếu là « viện trợ tài chính » giúp kinh tế Ukraina duy trì hoạt động trong thời chiến. Một mình nước Mỹ cũng hứa giúp chính quyền Kiev một số tiền gần 50 tỷ đô la nhưng lại tập trung vào viện trợ quân sự.Lĩnh vực tư nhânBên cạnh các khoản trợ giúp xuất phát từ các định chế đa quốc gia như Liên Hiệp Châu Âu, Ngân Hàng Tái Thiến và Phát Triển Châu Âu, Ngân Hàng Đầu Tư Châu Âu… thì còn có rất nhiều các đối tác tư nhân.Thông tín viên RFI Aabla Jounaidi đến thành phố Lyman vùng Donbass miền đông Ukraina và Irpin ngoại ô thủ đô Kiev. Tại Lyman, dù chưa im tiếng súng, người dân địa phương tìm mọi cách khắc phục hậu quả chiến tranh tùy theo khả năng. Còn tại Irpin, chính quyền có thể trông cậy vào hảo tâm của các đối tác nước ngoài :Bị quân đội Nga chiếm đóng trong bốn tháng và là nơi đã diễn ra nhiều trận đánh khốc liệt, thành phố Lyman-Donbass, miền Đông Ukraina vẫn mang nhiều vết thương chiến tranh. Hệ thống đường ống dẫn ga lộ thiên bị hư hại. Công nhân đang phải khắc phục hậu quả sau nhiều đợt oanh kích của quân Nga. Sergueii là một trong những số đó. Anh cố gắng sửa chữa để cung cấp ga 7 ngày trên 7 cho dân cư thành phố và biết rằng giao tranh vẫn đang diễn ra cách đấy không xa. Còn tại Irpin, ngoại ô thủ đô Kiev, người ta bắt đầu dỡ những đống gạch đổ nát từ những khu chung cư bị trúng bom. Ngay từ những ngày đầu chiến tranh, Irpin đã cản đường quân Nga tiến vào thủ đô. Nhờ vậy Irpin được  tổng thống Volodymyr Zelenski trao tặng danh hiệu « thành phố anh hùng ». Kiev đã cam kết giúp Irpin tái thiết. Thị trưởng thành phố vẫn mỏi mòn chờ đợi những khoản trợ giúp đó của chính phủ. Trái lại Irpin đã được các đối tác quốc tế nhiệt tình giúp đỡ. Thành phố Caiscais của Bồ Đào Nha kết nghĩa với Irpin đã huy động hơn nửa triệu euro cho công cuộc tái thiết. Một công ty của Áo hiện diện lâu năm tại Ukraina giúp thành phố này xây dựng lại một trường học. Một tập đoàn dầu hỏa tạo điều kiện cho 1.500 học sinh trở lại trường lớp. Litva giúp xây lại một nhà trẻ của thành phố và Irpin bắt tay ngay vào việc. Theo lời thị trưởng thành phố, cần có những kết quả cụ thể ngay lập tức để chứng minh với các nhà tài trợ về tính nghiêm túc của bên được giúp đỡ. Ông kỳ vọng Irpin là một thí điểm của các công trình tái thiết Ukraina. Tháng 6 năm ngoái nhiều lãnh đạo quốc tế đã đến thăm thành phố này để tỏ tình liên đới với Irpin và tới nay hơn 80 % dân cư đã trở về để làm lại tất cả từ đầu.      Tái thiết trước khi vãn hồi hòa bình, một hình thức kháng cựUkraina là quốc gia hiếm thấy trên thế giới đã lao vào công cuộc tái thiết đất nước trong lúc báo động phòng không vẫn dồn dập từ ở thủ đô Kiev cho đến các vùng ở miền Nam, miền Đông…Khu vực biên giới phía bắc sát với Belarus thì được đặt trong tình trạng « báo động » thường trực trước nguy cơ chính quyền Minsk nhập cuộc, mở thêm một mặt trận ở phương Bắc tiếp sức cho quân đội Nga.Tại sao phương Tây và những đồng minh của Kiev đã tính đến giai đoạn hậu chiến tranh ? François Grunewald giám đốc cơ quan tư vấn chuyên về các chương trình tái thiến URD của Pháp ghi nhận thứ nhất, đối với người Ukraina họ bắt tay vào việc ngay khi có điều kiện, bởi xây dựng lại là điều sống còn : người dân cần nhà để ở, cần phục hồi hệ thống điện, ga và nước. Đương nhiên dân Ukraina biết rằng, Nga vẫn có thể lại dội bom, lại đưa chiến xa vào các thành phố vừa được xây dựng lại.Thứ hai, nhìn từ góc độ của người dân Ukraina xây dựng lại đất nước trước khi im tiếng súng hàm ý Ukraina sẽ không bao giờ đầu hàng. Hơn nữa đây còn là một vấn đề tâm lý như ông Grunewald giải thích trên đài truyền hình Arte bởi lao vào tái thiết đất nước giúp mọi người hy vọng sẽ lại được sống trong hòa bình, sẽ lại được trở về nhà để xây dựng lại cuộc sống. Về phần Laurent Germain, tổng giám đốc Egis hiện diện lâu năm tại Ukraina trong lĩnh vực cung cấp các dịch vụ thì cho rằng, Âu, Mỹ đã cam kết viện trợ cho Ukraina hơn 100 tỷ đô la dưới hình thức viện trợ tài chính, quân sự, nhân đạo : đó là một tín hiệu mạnh về mặt địa chính trị và ngoại giao.Song, không thể phủ nhận qua các khoản viện trợ cho Ukraina ngay giữa các nước không khối Tây phương cũng đang lao vào một cuộc cạnh tranh để tranh giành ảnh hưởng với Kiev. Ảnh hưởng đó không chỉ giới hạn ở các hợp đồng, mà đấy còn là ảnh hưởng về chính trị của Bruxelles hay Washington với Kiev sau này. Ai cũng biết con đường để Ukraina được kết nạp vào Liên Hiệp Châu Âu còn đầy chông gai. Điều đó không cấm cản Bruxelles công nhận quy chế ứng viên của Ukraina. Christine Dugoin Clément, trường thương mại IAE trực thuộc đại học Sorbonne Paris trên đài truyền hình Arte ghi nhận : mỗi quốc gia luôn nghĩ đến lợi ích của riêng mình, của các doanh nghiệp trong nước khi đứng ra cam kết tài trợ một chương trình tái thiết. Điều này lại càng đúng hơn nữa khi mà chương trình tái thiết đó lên tới hàng trăm tỷ đô la.

durée : 00:58:33 - Cultures Monde - par : Julie Gacon - Le 24 février dernier, la Russie lançait une offensive armée en Ukraine. Les premières analyses prévoyaient une capitulation rapide de Kyiv. Un an plus tard, presque jour pour jour, force est de constater que la résistance ukrainienne est efficace. - invités : Joseph Henrotin Politologue, chargé de recherches au Centre d'Analyse et de Prévision des Risques Internationaux (CAPRI - Paris); Christine Dugoin-Clément Chercheuse associée à la chaire "risques" de l'IAE Paris-Sorbonne Business School; Gwendoline Debono Grande reporter

durée : 00:39:57 - Le Temps du débat - par : Emmanuel Laurentin - Le 3 février, l'Allemagne a annoncé la livraison de chars Léopard 1 en Ukraine, quelques jours après les canons Caesar français. L'Europe et les Etats-Unis multiplient les annonces de livraison d'armes et l'Ukraine continue d'appeler à les intensifier : assiste-t-on à une escalade ? - invités : Christine Dugoin-Clément Chercheuse associée à la chaire "risques" de l'IAE Paris-Sorbonne Business School et au CREOG; Nicolas Tenzer Politologue; Guillaume Ancel ex-militaire français, envoyé au Rwanda

durée : 00:14:46 - Les Enjeux internationaux - par : Baptiste Muckensturm - La bataille de Soledar met en lumière l'opposition émergente entre l'armée russe régulière et le groupe Wagner. Le 11 janvier, Prigojine annonçait avant l'armée russe la prise de Soledar par ses mercenaires. - invités : Christine Dugoin-Clément Chercheuse associée à la chaire "risques" de l'IAE Paris-Sorbonne Business School et au CREOG

Việc Nga đổi chiến lược cho ồ ạt dội tên lửa nhắm vào các cơ sở hạ tầng dân sự quan trọng khiến hàng triệu người dân Ukraina phải chịu cảnh mất điện, không sưởi vào lúc mùa đông khắc nghiệt đã đến, được nhiều nhà quan sát cho rằng đây là một lời thừa nhận « yếu kém ». Tuy nhiên, theo một báo cáo do các nhà nghiên cứu tại Kiev thực hiện, chiến lược này của Nga cũng cho thấy rõ lệnh trừng phạt của phương Tây là kém hiệu quả. Theo giới chức Ukraina, 40% hệ thống điện năng đã bị các trận « mưa tên lửa » của Nga phá hủy. Hàng triệu người dân Ukraina rơi vào cảnh giá rét vì không điện để sưởi. Các nước phương Tây lên án Nga dùng mùa đông như là một vũ khí hủy diệt để bẻ gãy tinh thần đối phương. « Tướng mùa đông » và ba bất lợi Nếu như tuyên bố của tổng thư ký NATO Jens Stolstenberg hồi đầu tháng 12/2022 cho rằng hành động này của Nga chẳng khác gì một lời thừa nhận « yếu kém » có thể gây tranh luận, thì hầu hết, giới quan sát trước hết có chung một nhận xét : Đây đúng hơn là một thừa nhận thất bại trong chiến lược đầu tiên của Nga. Chiến sự kéo dài là điều hoàn toàn nằm ngoài dự tính của Matxcơva. Hiện có nhiều ý kiến cho rằng « Tướng mùa đông » sẽ mang lại lợi thế cho Nga trong cuộc xung đột. Một quan điểm đã không được nhà nghiên cứu về rủi ro, Christine Dugoin-Clément, thuộc IAE Paris-Sorbonne, tán đồng. Cả Nga và Ukraina đều là những chiến binh thời Liên Xô cũ, binh sĩ hai nước cũng đều quen với cái lạnh rét buốt mùa đông. Do vậy, theo bà, « Tướng mùa đông » sẽ tác động ở cả hai phía, chí ít trong ba vấn đề chính. Thứ nhất, Christine Dugoin-Clément đề cập đến khía cạnh quân sự, đặc biệt là nhân lực trong pháo binh. Mùa đông giá rét không còn cây xanh, các binh sĩ buộc phải áp sát đất để tự bảo vệ, do vậy việc tiếp xúc nhiều hơi ẩm làm tăng rủi ro giảm thân nhiệt. « Để hạn chế nguy cơ hạ thân nhiệt, các binh sĩ phải được trang bị tốt. Về điểm này, quân đội Nga gặp nhiều vấn đề lớn trong việc trang bị cho binh sĩ. Ở đây tôi giả định là các quân nhân đã được đào tạo và có một mức độ kỷ luật cá nhân nào đó, nhưng mọi việc sẽ trở nên vô cùng phức tạp. Quý vị sẽ gặp hiện tượng hạ nhiệt cơ thể, binh sĩ của quý vị sẽ không tác chiến được. Và lẽ dĩ nhiên là quý vị sẽ gặp các vấn đề về bệnh tật nữa. » Thứ hai là vấn đề hậu cầu. Thời điểm giá lạnh khiến đường đi trở nên xấu hơn, gây khó khăn rất nhiều cho các phương tiện dân sự hơn là quân sự. « Vấn đề ở đây, nhất là cho Nga, chính là việc tiếp tế và hậu cần đều được thực hiện bằng các phương tiện vận chuyển dân sự, kể cả những phương tiện bị trưng dụng tại những vùng lãnh thổ bị chiếm đóng. Hệ quả là tiếp tế hậu cần sẽ bị chậm lại, xe vận chuyển buộc phải lưu thông trên những trục lộ xấu, bị đông cứng. Nga sẽ gặp rắc rối trong việc tiếp tế nhiên liệu, các hệ thống sửa chữa, rồi luân chuyển quân… Tất cả những điều này sẽ làm cho chiến dịch quân sự bị chậm lại và trở nên tốn kém hơn. » Sau cùng, người ta nói rằng lợi thế của mùa đông là sẽ cho phép Nga có thêm thời gian, để kềm hãm đà tiến của Ukraina, tái lập kho vũ khí và chấn chỉnh lại tinh thần quân đội. Tuy nhiên, theo nhà nghiên cứu Dugoin-Clément, đây đúng hơn là một đặt cược của Nga. Bà giải thích : « Điều duy nhất chưa chắc Nga đạt được đó là đặt cược vào sự mệt mỏi của phương Tây khi dùng đến lá bài năng lượng, khiến lạm phát tăng cao và người dân chưa hẳn sẵn sàng chịu lạnh, để làm suy yếu sự hậu thuẫn, và như vậy, Nga sẽ có thêm thời gian để tái tổ chức lại quân đội và có thể đạt được những mục tiêu mà họ sẽ phải vạch ra vì cho đến hiện tại những mục tiêu này vẫn còn mù mờ. » Mưa tên lửa : Nga cạn vũ khí ? Có lẽ chính trong bối cảnh này, Nga đã quyết định thay đổi chiến lược, liên tục cho đánh phá các cơ sở năng lượng của Ukraina, với mục đích bẻ gãy nguồn hậu thuẫn của người dân dành cho quân đội và chính quyền tổng thống Zelensky. Và mỗi một đợt oanh kích như thế Nga sử dụng từ vài chục đến gần 100 tên lửa. Đỉnh điểm là ngày 15/11/2022, khi Nga tiến hành ba đợt oanh kích, bắn đi tổng cộng khoảng 300-400 tên lửa, đến mức trang mạng đài truyền hình TF1 của Pháp gọi đó là một trận « thác lửa ». Tướng Jean-Claude Allard, nhà nghiên cứu, cộng tác viên với Viện Nghiên Cứu Quốc Tế và Chiến Lược – IRIS, trên kênh truyền hình TV5Monde, nhận định : «  Nga kể từ giờ đã chọn dội bom những gì cung cấp điện năng và những gì cho phép vận hành bên trong các nhà máy điện, nơi ở, các thiết bị sưởi và ngành công nghiệp. Đây là một cách thức làm suy yếu đất nước thông qua vế dân sự (…) Vấn đề ở đây là sử dụng mùa đông, vốn dĩ rất khắc nghiệt ở Ukraina, để trói buộc người dân. Điều đáng chú ý ở đây là những cuộc oanh kích này, tuy có gây ra nạn nhân, nhưng con số rất hạn chế. Kể từ giờ, tên lửa sẽ rớt xuống những nơi nào, một cách gián tiếp, gây ra các nạn nhân chết vì cóng, thậm chí là bệnh tật nếu như các hệ thống cung cấp nước bị phá hủy. » Việc quân đội Nga liên tục nã tên lửa bắn phá có chủ đích nhắm vào các cơ sở năng lượng thiết yếu của Ukraina với một nhịp độ dày đặc, đang đặt cả hai bên tham chiến và trong một chừng mực nào đó là phương Tây trước một thách thức lớn : Nguồn dự trữ vũ khí và đạn dược trước nguy cơ cạn dần. Đặc biệt là nước Nga của ông Putin, bên sử dụng nhiều đạn pháo nhất. Theo quan sát của nhà báo Marc Semo (Le Monde), mỗi ngày Nga bắn đi hơn 15 ngàn quả pháo. Nhật báo Le Monde trong một cuộc điều tra bằng hình ảnh vệ tinh, cho biết các cuộc oanh kích của quân đội Ukraina nhắm vào 52 kho đạn dược của Nga trong giai đoạn từ tháng 3-5/2022, cũng đã làm thiệt mất của quân đội Nga khoảng 1/3 lượng dự trữ đạn dược, khí tài. Với mật độ oanh kích dữ dội Ukraina từ đầu tháng 10 đến nay, phó đô đốc Jean-Louis Vichot trên đài LCI ước tính, kho đạn dược và tên lửa của Nga có lẽ chỉ còn một nửa. Lệnh cấm vận phương Tây vô hiệu quả ? Liệu đây có phải là lý do mà Matxcơva phải mua thêm đạn dược từ Bắc Triều Tiên như tiết lộ gần đây của truyền thông phương Tây, đặc biệt là từ Mỹ, hay không ? Đâu là thực trạng kho vũ khí của Nga ? Liệu quân đội Nga có đang gặp vấn đề nghiêm trọng về đạn dược hay không ? Trái với mong đợi, bất chấp các nỗ lực trừng phạt của phương Tây, quân đội Nga dường như vẫn có khả năng khôi phục kho vũ khí đang cạn dần của mình. Theo Le Figaro ngày 07/12, qua xem xét các mảnh vỡ tên lửa Nga bị bắn hạ hôm 23/11, các nhà nghiên cứu của Conflict Armement Research có mặt tại Kiev đi đến một kết luận, Nga vẫn có thiết bị để chế tạo tên lửa. Cụ thể, một trong số các tên lửa này đã được chế tạo trong mùa hè và một chiếc khác vừa được xuất xưởng trong tháng 9/2022. Theo các nhà điều tra, phát hiện này có thể được giải thích theo hai cách : Hoặc Nga đã có được các con chip bán dẫn bất chấp các lệnh trừng phạt của phương Tây ; hoặc Nga đã dự trữ trước một lượng lớn quan trọng chip bán dẫn và linh kiện trước khi gây chiến. Tuy nhiên, trước khi có báo cáo của Conflict Armement Research, Christine Dugoin-Clément, một mặt nhận định Nga gặp khó khăn trong việc sản xuất do thiếu linh kiện, chíp bán dẫn, nhưng mặt khác, bà cho biết thêm Matxcơva vẫn xoay sở tìm kiếm được đạn dược, vũ khí từ nhiều nguồn cung khác. « Đó chính là các thương vụ và hợp đồng với Chypre, vốn sở hữu nhiều đạn dược thời Xô Viết. Nhờ phép mầu từ tham nhũng và biển thủ công quỹ mà số vũ khí này đã đến được Chypre. Giờ thì thi thoảng người ta đến từ đâu đó để mua và thu lượm số vũ khí, quân dụng thất thoát ra ngoài từ kho dự trữ. Đây cũng là một trong số các lý do Nga xoay sang bắt tay với Iran để tăng cường khả năng tác chiến bằng drone, nhất là các loại drone "tự sát", với việc lắp đặt các dây chuyền lắp ráp Medine, do Teheran cung cấp. » Bắn phá cơ sở năng lượng Ukraina : Một mũi tên, hai con nhạn Cũng trong chương trình tranh luận của France Culture, Tatiana Kastouéva-Jean, Viện Quan Hệ Quốc Tế Pháp – IFRI, lưu ý thêm rằng, ngoài việc trưng dụng các loại thiết bị mà phương Tây cung cấp cho các doanh nghiệp, mua các loại đồ diện gia dụng, dường như Matxcơva còn trông cậy vào các nguồn cung linh kiện từ Ấn Độ và Trung Quốc, một mặt để tái lập kho vũ khí, và mặt khác là cho mục đích tuyên truyền trong nước. « Cách nay vài ngày, một danh sách bị rò rỉ cho biết, Nga dường như đã đề nghị Ấn Độ cung cấp các linh kiện rời dân sự trong nhiều lĩnh vực hàng không, xe hơi… và cũng có nhiều khả năng có những linh kiện rời khác mà Nga đòi hỏi cho nhiều mục tiêu sử dụng khác. Ở đây, còn có một nỗ lực tuyên truyền nữa để giải thích rằng ngành công nghiệp của Nga cuối cùng vẫn có khả năng tự xoay sở.  Cách nay vài hôm, Nga đã trình làng một chiếc drone được cho là sản xuất hoàn toàn tại Nga trong điều kiện chiến tranh. Chỉ có điều, các phân tích quân sự cho thấy đó là một drone của Trung Quốc, đến Nga bằng những linh kiện rời, rồi Nga chỉ lắp ráp và tô điểm thêm, nhất phần mẫu mã để rồi trưng bày như là một sản phẩm từ chính ngành công nghiệp quốc phòng. » Nhìn chung, theo phân tích của Christine Dugoin-Clément, tất cả những nỗ lực này của Nga là nằm trong một chiến lược được thực hiện cùng lúc ở nhiều cấp độ, nhằm có được một năng lực tối đa đánh phá các hệ thống năng lượng, làm suy yếu xã hội dân sự và quân đội Ukraina. « Khi người ta sẽ phải cúp điện tức là sẽ không có nước. Nhưng điều đó cũng có nghĩa là các kết nối, nhất là mạng Internet cũng sẽ gặp nhiều khó khăn hơn. Như vậy, quý vị sẽ thấy có một sự hỗn loạn tiềm tàng từ nhiều lực lượng khác nhau, và quý vị cũng sẽ cắt đứt một phần sự hỗ trợ của người dân thông qua nhiều ứng dụng EPO khác nhau để báo động vị trí của địch hay báo động có drone. Nói một cách chính xác, đó là làm suy yếu xã hội dân sự Ukraina, một nguồn hậu thuẫn mạnh mẽ cho quân đội nước này. »

durée : 00:58:04 - Cultures Monde - par : Julie Gacon - En première partie nous recevons Ksenia Bolchakova, lauréate du Prix Albert Londres, catégorie audiovisuel, pour son documentaire sur la société militaire russe Wagner. En seconde partie, la table ronde est consacrée au conflit ukrainien : Vladimir Poutine a-t-il encore les moyens de sa guerre ? - invités : Ksenia Bolchakova Journaliste, lauréate du Prix Albert-Londres 2022 catégorie "audiovisuel" avec sa co-autrice Alexandra Jousset; Christine Dugoin-Clément Chercheuse associée à la chaire "risques" de l'IAE Paris-Sorbonne Business School et au CREOG; Tatiana Kastouéva-Jean Directrice du Centre Russie/Nouveaux états indépendants de l'Ifri

La guerre ne se déroule pas seulement sur le champ de bataille. En Ukraine, elle avait d'ailleurs déjà commencé avant l'invasion du 24 février 2022, avec une recrudescence d'attaques sur les réseaux informatiques du pays. Depuis, elle se poursuit, s'étend au-delà du territoire que souhaite conquérir Moscou, et semble même s'intensifier. Comme si, face à la résistance des Ukrainiens, la Russie voulait mener la guerre à tous les étages, élargir la palette des armes disponibles. Atteintes aux secteurs stratégiques -transports, énergie, ou communications- via des cyberattaques ou des sabotages, désinformation, et même vagues migratoires organisées forment ce qu'on appelle la guerre hybride. Et la Russie s'affiche comme une championne en la matière. Aujourd'hui, Décryptage se penche sur la guerre de l'ombre menée par Moscou. Décryptage avec : - Christine Dugoin-Clément, chercheure en Géopolitique, au sein de la Chaire normes et risques de l'IAE (Institut d'administration des entreprises) de Paris I Panthéon-Sorbonne, enseignante à l'École des Officiers de la Gendarmerie nationale, auteure de l'ouvrage Influence et manipulations. Des conflits modernes aux guerres économiques (VA Éditions)  - Julien Nocetti, enseignant chercheur à l'Académie militaire de Saint-Cyr, chercheur au Centre Geode (Géopolitique de la datasphère) de Paris 8, chercheur associé à l'IFRI, auteur du livre à paraître, Géopolitique du numérique (La Découverte).   

durée : 02:00:14 - Les Matins - par : Guillaume Erner - Depuis plusieurs semaines, l'Ukraine renverse la balance dans la guerre qui l'oppose à la Russie. Aidé par les puissances occidentales, le pays agressé regagne du terrain, et Vladimir Poutine apparaît toujours un peu plus fragilisé. - invités : Christine Dugoin-Clément chercheuse au think tank CAPE Europe; Pierre Grosser historien, spécialiste des relations internationales, membre du Centre d'histoire de Sciences Po.

L'Europe se fournissait en gaz, en pétrole, et même en charbon majoritairement auprès du géant russe. La guerre en Ukraine, et les sanctions ont porté un coup fatal à ce bel édifice contraignant, en quelques mois, l'ensemble du continent à revoir toute sa politique énergétique. Comment et à quel coût ? L'Europe se montre-t-elle solidaire ? Le recours aux centrales à charbon, sonne-t-il le glas du plan vert européen ?  Que faut-il attendre du fameux hydrogène vert ?  Pour en parler, Frédérique Lebel reçoit en studio : - Lionel Ragot, professeur d'Économie à l'Université Paris-Nanterre, conseiller scientifique du CEPII, le Centre d'Études prospectives et d'informations internationales  - Nicolas Berghmans, chercheur en Politiques climatiques et énergétiques à l'IDDRI  - Nicolas Meilhan, ingénieur, expert des Questions énergétiques.  Et en ligne Christine Dugoin-Clément, spécialiste de la Russie, chercheuse associée à la chaire «Risques» de Paris I. 

« La situation actuelle est intenable » écrivent dans leur rapport les experts de l'AIEA, l'agence internationale de l'énergie atomique, qui viennent de se rendre à Zaporijia, en Ukraine, la plus grande centrale nucléaire d'Europe. Le site a été pris d'assaut par les forces de Moscou dans la nuit du 4 au 5 mars dernier, après des combats, à quelques centaines de mètres à peine des réacteurs. C'est la première fois qu'un conflit militaire se déroule dans un pays doté d'un important parc nucléaire, et même si les experts de l'AIEA n'ont relevé aucun signe de prolifération en cours, Zaporijia concentre toutes les inquiétudes de la communauté internationale. La centrale a déjà été endommagée par les combats. Depuis deux mois, les deux parties en conflit s'accusent mutuellement de la prendre pour cible. Quels sont les risques qu'entrainent ces affrontements ? Sont-ils contrôlables ? Mesurables ? Quel est l'intérêt stratégique de cette centrale ? Faut il revoir les normes de sécurité des équipements nucléaires pour faire face au risque de guerre ? Décryptage avec : Christine Dugoin-Clément, chercheure en géopolitique, au sein de la chaire normes et risques de l'IAE (Institut d'administration des entreprises) de Paris I Panthéon-Sorbonne, enseignante à l'école des officiers de la gendarmerie nationale, auteure de l'ouvrage Influence et manipulations. Des conflits modernes aux guerres économiques (VA Editions)  Bruno Chareyron, ingénieur en physique nucléaire, directeur du laboratoire de la CRIIRAD, Commission de recherche et d'information indépendantes sur la radioactivité  Une émission préparée par Anne Corpet, Sigrid Azeroual, réalisée par Claude Battista. 

durée : 00:57:36 - Cultures Monde - par : Florian Delorme - Après une première partie au Niger, où la France prépare le transfert d'une partie de son armée stationnée au Mali, direction l'Ukraine pour nous interroger sur l'ampleur du bouleversement de l'ordre mondial provoqué par l'invasion russe. - invités : Bertrand Badie Politiste, spécialiste des relations internationales, professeur émérite des universités à l'Institut d'Etudes Politiques de Paris et enseignant-chercheur associé au Centre d'études et de recherches internationales (CERI); Christine Dugoin-Clément chercheuse au think tank CAPE Europe; Laurent Larcher chef du service Afrique du journal La Croix.

La guerre en Ukraine domine toujours très largement le sommet du G7 en Allemagne où, au cours duquel le président ukrainien s'est de nouveau exprimé par visioconférence ce matin, pour demander une fois encore un soutien total de l'Occident face à Moscou. L'appel de Volodymyr Zelensky a apparemment été entendu puisqu'avant même sa prise de parole, les dirigeants des sept pays les plus riches du globe ont annoncé de nouvelles sanctions contre la Russie. Le décryptage de Christine Dugoin-Clément, analyste en Géopolitique, chercheure au sein du Think tank CAPEurope et auteure de l'ouvrage Influence et manipulations. Des conflits modernes aux guerres économiques, VA Éditions.

L'invasion russe a précipité l'économie l'ukrainienne dans une profonde récession, selon le FMI, qui table désormais sur une chute du PIB de 35% en 2022. Entretien avec Christine Dugoin-Clément, analyste en géopolitique, chercheure au sein de la chaire Normes et risques de l'Institut d'administration des entreprises de l'université Paris I Panthéon-Sorbonne. Le président ukrainien Volodymyr Zelensky a indiqué que son pays a besoin de 7 milliards de dollars par mois pour compenser les pertes économiques de la guerre sur son territoire. 80% des exportations du pays dépendent de ports devenus inopérants, comme Odessa et Marioupol. Christine Dugoin-Clément est l'auteure de Influence et manipulations. Des conflits modernes aux guerres économiques, (VA Éditions)

Depuis le début de la guerre en Ukraine, il y a maintenant 6 semaines, la liste des sanctions occidentales contre le régime de Vladimir Poutine ne cesse de s'allonger, sans pour autant inverser véritablement le cours de l'histoire. Alors que la Russie est soumise à d'intenses pressions économiques, Vladimir Poutine ne fléchit pas.   Les pourparlers, les coups de fils, les canaux diplomatiques, n'y font rien non plus, aujourd'hui encore la Russie bombarde l'Ukraine.   La Russie peut-elle se permettre d'être coupée d'une partie du monde ? Pour en débattre Françoise Daucé, directrice de recherche à l'EHESS, directrice du Centre d'études des mondes russe, caucasien et centre-européen (CERCEC).   Christine Dugoin-Clément,analyste en Géopolitique, chercheure au sein du Think tank  CAPEurope et au sein de la chaire Normes et Risques de l'IAE (Institut d'administration des entreprises) de Paris I Panthéon-Sorbonne, auteure de l'ouvrage Influence et manipulations. Des conflits modernes aux guerres économiques (VA Éditions).     Jean Radvanyi, géographe, professeur émérite de géographie à l'Institut national des langues et civilisations orientales (Inalco).

Depuis le début de la guerre en Ukraine, il y a maintenant 6 semaines, la liste des sanctions occidentales contre le régime de Vladimir Poutine ne cesse de s'allonger, sans pour autant inverser véritablement le cours de l'histoire. Alors que la Russie est soumise à d'intenses pressions économiques, Vladimir Poutine ne fléchit pas.   Les pourparlers, les coups de fils, les canaux diplomatiques, n'y font rien non plus, aujourd'hui encore la Russie bombarde l'Ukraine.   La Russie peut-elle se permettre d'être coupée d'une partie du monde ? Pour en débattre Françoise Daucé, directrice de recherche à l'EHESS, directrice du Centre d'études des mondes russe, caucasien et centre-européen (CERCEC).   Christine Dugoin-Clément,analyste en Géopolitique, chercheure au sein du Think tank  CAPEurope et au sein de la chaire Normes et Risques de l'IAE (Institut d'administration des entreprises) de Paris I Panthéon-Sorbonne, auteure de l'ouvrage Influence et manipulations. Des conflits modernes aux guerres économiques (VA Éditions).     Jean Radvanyi, géographe, professeur émérite de géographie à l'Institut national des langues et civilisations orientales (Inalco).

Puissance nucléaire importante, la Russie vient de mettre en alerte sa “force de dissuasion” dans la guerre avec l'Ukraine. Mais concrètement, qu'est-ce que ça signifie ? La chercheuse Christine Dugoin-Clément nous éclaire sur la situation.Abonnez vous aux podcasts Konbini pour ne rater aucun épisode !____| Journaliste : Julie Bréon | Podcast producer : Robin Riccitiello | Mix et edit : Manu Lormel

durée : 00:58:18 - Cultures Monde - par : Florian Delorme - Après une première étape en Bosnie-Herzégovine où les velléités sécessionnistes de plus en plus insistantes de la République serbe de Bosnie menacent la stabilité de ce jeune Etat, direction l'Ukraine pour s'interroger sur les réponses qui peuvent être apportées par les Européens à l'invasion russe. - invités : Jean-Arnault Dérens rédacteur en chef du Courrier des Balkans.; Christine Dugoin-Clément Chercheuse au think tank CAPE Europe et à l'IAE Business School de la Sorbonne; Julien Théron politiste, docteur en philosophie, spécialisé dans les conflits. Après avoir exercé aux universités de Budapest et de Beyrouth, il enseigne à Sciences Po Paris

durée : 00:59:36 - Le 13 / 14 - par : Bruno DUVIC - .Que la menace soit totale ou partielle, une offensive russe contre l'Ukraine commencera très probablement par une cyberattaque. Pour parler de cette drôle de guerre, Marion L'Hour reçoit la chercheuse Christine Dugoin-Clément auteur d'"Influences et manipulations".

In this episode we bring you three stories from Australia and the UK exploring the role of art in helping people deal with the challenges life throws at them. We talk to Cherine Fahd, associate professor at the School of Design at the University of Technology Sydney about Being Together: Parramatta Yearbook, a photography project in a suburb of Sydney bringing people back together again as COVID-19 restrictions lift.Angelina Hurley, PhD candidate at Griffith University in Brisbane tell us how art is used to process the trauma of colonisation for Aboriginal and Torres Strait Islanders in Australia, and about the work of her father, the late artist Ron Hurley. And Kirsty Sedgman, a lecturer in theatre at the University of Bristol in England, explains why the second world war led to the birth of public funding for arts buildings in Britain – and how the Bristol Old Vic theatre became the first recipient.And Gregory Rayko, international editor for The Conversation in Paris, France give us his recommended reading.This episode of the The Conversation Weekly is supported by the UK/Australia Season Patrons Board, the British Council and the Australian Government as part of the UK/Australia Season, which centres on the theme Who Are We Now? The season's programme reflects on the two countries' shared history, explores their current relationship, and imagines their future together.This episode was produced by Mend Mariwany and Gemma Ware, with reporting by Rhianna Patrick and Olivia Rosenman and sound design by Eloise Stevens. You can sign up to The Conversation's free daily email here. Full credits for this episode available here.Further reading‘Art is our voice': why the government needs to support Indigenous arts, not just sport, in the pandemic, by Angelina Hurley, Griffith UniversityYearning for touch — a photo essay, by Cherine Fahd, University of Technology SydneyArts rescue package: by all means protect Britain's ‘jewels' – but don't forget the rest of the crown, by Kirsty Sedgman, University of BristolShould we be alarmed by the sound of boots on the Russia-Ukraine border?, by Christine Dugoin-Clément, IAE Paris – Sorbonne Business School (in French)France-Algeria: the diplomatic impasse, by Luis Martinez, Sciences Po (in French) See acast.com/privacy for privacy and opt-out information.

Les docteurs Germain Poirier et Jérôme Leis discutent de la situation aux soins intensifs au Canada; Josée Boileau et Yves Malo commentent l'actualité; le professeur d'économie Serge Coulombe et l'économiste en chef du Conference Board du Canada, Pedro Antunes, traitent d'incertitude économique; le coprésident de la commission Bouchard-Taylor sur les accommodements raisonnables Gérard Bouchard se penche sur la définition du racisme systémique; le chef de l'Assemblée des Premières Nations du Québec et du Labrador, Ghislain Picard, parle de racisme systémique chez les Autochtones; le journaliste Alain McKenna et l'analyste en géopolitique Christine Dugoin-Clément s'intéressent au réseau 5G et à Huawei; et l'ancien député libéral Jean-Claude Rivest souligne les 25 ans de la mort de Robert Bourassa.

Ngày 30/05/2021, truyền thông Đan Mạch tiết lộ, cơ quan an ninh quốc gia Mỹ NSA, với sự « tiếp tay » của tình báo Đan Mạch đã nghe lén nhiều lãnh đạo châu Âu trong suốt giai đoạn 2012-2014. Vụ việc cho thấy rõ vai trò hàng đầu của Đan Mạch trong hoạt động tình báo của Mỹ tại châu Âu, đồng thời làm lộ rõ sự phụ thuộc của châu lục già vào kỹ thuật và tài chính của Mỹ trên phương diện thu thập và xử lý thông tin. Tham vọng nghe lén cả thế giới, kể cả các đồng minh của gián điệp mạng Mỹ (trinh sát kỹ thuật), chẳng có gì là mới lạ. Giới chuyên gia Pháp hẳn còn nhớ ông Brzezinski, cố vấn an ninh quốc gia (1977 – 1981) cho tổng thống Jimmy Carter từng nói rằng « Chúng ta phải nghe được các nước bạn bè, các đồng minh của chúng ta để biết chắc họ luôn là đồng minh của chúng ta ». Cáp ngầm : « Mỏ vàng » để Đan Mạch mặc cả với Mỹ Cách làm này của Washington đã có kể từ sau Đệ Nhị Thế Chiến, và được điều chỉnh theo từng thời điểm phù hợp với tình hình thế giới. Bà Christine Dugoin-Clément, nhà nghiên cứu thuộc cơ quan tư vấn CAPE nhắc lại : « Hẳn mọi người vẫn còn nhớ PRISM (chương trình dọ thám điện tử), từng bị Snowden tố cáo. PRISM chỉ là một sự tiếp nối của chương trình xưa hơn có tên gọi là ECHELON có từ thời Chiến Tranh Lạnh. Rồi còn có một chương trình khác, chương trình hợp tác quốc tế gọi là RAMPART-A, mà mục đích sau cùng là hợp tác với các đối tác khác dựa trên cơ sở "có đi có lại". Ý tưởng ở đây là "nếu chúng tôi truy cập được một số nguồn dữ liệu, chuyển đi bằng cáp quang chẳng hạn, đổi lại chúng tôi sẽ cung cấp cho quý vị quyền sử dụng một số công cụ công nghệ cao cho phép xử lý những dữ liệu đó. » (ARTE ngày 01/06/2021) Chính trong khuôn khổ chương trình hợp tác mới này mà vào năm 2005, lãnh đạo các cơ quan tình báo của 12 nước, trong đó có Pháp, đã tụ họp tại Amsterdam (Hà Lan) và thiết lập những điều khoản cho sự hợp tác. Vào thời điểm này, giai đoạn hậu 11/9, còn có một thách thức khác : Cuộc chiến chống khủng bố. Thế nên, theo nhà báo Jacques Follorou, chuyên gia về các vấn đề tình báo, khó có thể cho rằng chính phủ Đan Mạch không hay biết gì về những hoạt động trên của Mỹ : « Về phương diện kỹ thuật, Hoa Kỳ có một bước tiến đáng kể và đề nghị với một số nước, bắt đầu từ Đức, Đan Mạch, nhưng cũng có cả Pháp nữa, là giao tận tay cho Mỹ chìa khóa các trung tâm chặn tìm thông tin và các phương tiện kỹ thuật. Những nước này, tùy theo chính sách về chủ quyền và ý muốn tự chủ sẽ nói chấp nhận hay không. Nước Đức đồng ý, Đan Mạch cũng vậy. Chỉ riêng nước Pháp là nói không vào năm 2006 chỉ vì những lý do chủ quyền quốc gia ». (Franceinfo ngày 31/05/2021) Nhưng sự xích lại gần giữa quốc gia Bắc Âu này với Hoa Kỳ bắt đầu từ đầu những năm 1990. Vào thời điểm đó, Copenhague phát hiện ra rằng họ đang ngồi trên một « mỏ vàng » các dữ liệu tình báo : Đó chính là những cáp ngầm truyền tải các thông tin điện tử nối Hoa Kỳ với châu Âu, bắc ngang qua vùng biển của nước này. Đặc biệt, theo giải thích của nhà nghiên cứu Camille Morel, tiến sĩ về Luật và cũng là nhà nghiên cứu cho Trung Tâm Nghiên Cứu Về An Ninh Quốc Tế và Quốc Phòng ở Lyon, trên đài France Culture, đáng chú ý nhất là đường cáp ngầm số 14, được đặt vào năm 2001 và nay đã bị rút đi. Đường cáp này nối Hoa Kỳ với Đan Mạch, Đức, Hà Lan, Pháp và Anh Quốc, hầu hết những nước có liên quan trong vụ tiết lộ mới đây. Về điểm này, ông François Delerue, giảng viên trường Khoa học Chính trị Sciences Po, chuyên nghiên cứu về quản lý mạng, giải thích rõ thêm rằng không phải Mỹ đấu nối vào cáp ngầm của Đan Mạch. Trên thực tế, điểm đấu nối với cáp ngầm rớt ngay tại vùng Groenland, lãnh thổ lục địa châu Âu của Đan Mạch. Ông giải thích : « Trong vụ việc này, chính cơ quan tình báo Đan Mạch đã bí mật đấu nối vào những cáp ngầm bắc ngang qua lãnh thổ nước này. Chính các cơ quan lập pháp và các cơ quan chức năng của Đan Mạch đã thực hiện điều đó. Khi nhìn thấy các dòng dữ liệu, họ tính đến việc có thể kiểm soát các siêu dữ liệu. Đó là những dữ liệu có thể cho biết nguồn đi và điểm đến, và nội dung có thể là gì, mà không nhất thiết phải biết chính xác cụ thể nội dung. Từ đó, Đan Mạch đã lưu trữ một số lượng lớn các thông tin tại một trung tâm dữ liệu riêng và họ đã cho phép Mỹ truy cập vào trung tâm thông tin này để nghiên cứu hay khai thác các nguồn siêu dữ liệu đó. » (ARTE ngày 01/06/2021) Đan Mạch, đồng minh trung thành hơn cả Anh Quốc Nhờ vào những nguồn dữ liệu dồi dào này mà Đan Mạch, có thể mặc cả với Hoa Kỳ. Vào cuối thập niên 2000, NSA đang tìm cách thiết lập một trung tâm phân tích dữ liệu tại Bắc Âu để xử lý những thông tin về châu Âu mà họ thu thập được. Trong dự án này, Cơ quan tình báo Đan Mạch – Forsvarets Efterretningstjeneste (FE) được cho là ứng viên sáng giá nhất. Với sự trợ giúp của Mỹ, Cơ quan Tình báo Đan Mạch đã xây dựng một trung tâm xử lý dữ liệu to lớn trên đảo Amager, phía đông thủ đô Copenhague, cho phép cả hai cơ quan tình báo Mỹ và Đan Mạch khai thác tất cả các thông tin chặn được nhờ vào các công cụ giám sát điện tử từ các gián điệp mạng của Mỹ. Cũng từ đó, Đan Mạch đi theo một chính sách ủng hộ quân sự với Washington, đồng thời đẩy Anh Quốc xuống hàng đồng minh hạng hai của Mỹ. Ông Flemming Splidsboel Hansen, chuyên gia về các vấn đề an ninh quốc tế, Viện Quan Hệ Quốc Tế Đan Mạch, giải thích với France 24 : « Đan Mạch chiến đấu bên cạnh Mỹ tại Libya, Syria, hay như ở Afghanistan. Ta có thể nói là Đan Mạch là một nước tham chiến và điều này đã kéo dài từ 30 năm qua. Đương nhiên, một sự hợp tác quân sự cũng đòi hỏi tăng cường trao đổi thông tin ». Giờ đây, cùng với hiện tượng tan băng ở Bắc Cực, hơn bao giờ hết Washington cần đến đồng minh Bắc Âu này, có một vị trí chiến lược quan trọng – nằm bên bờ biển Bắc và không xa mấy Bắc Băng Dương. Và tầm quan trọng này có nguy cơ còn gia tăng trong những năm sắp tới. Trong tổng quan này, vị chuyên gia người Đan Mạch về quan hệ quốc tế nhận định mối quan hệ giữa NSA và FE sẽ còn được thắt chặt hơn nữa. « Tôi cho rằng sự hợp tác giữa đôi bên sẽ còn được tăng cường hơn nữa do những thách thức xung quanh vùng Bắc Cực. Mối quan hệ hợp tác này giữa hai nước gián điệp đồng minh không chỉ có một chiều. Chúng cho phép Đan Mạch có được những thông tin của Mỹ với chất lượng còn tốt hơn từ Đức chẳng hạn. Và đó cũng là một cách để Copenhague có được một sự tín nhiệm chính trị ở Washington mà Liên Hiệp Châu Âu có lẽ sẽ không có được ». Hoạt động Tình báo, Gián điệp : Thế bá quyền của Mỹ Câu hỏi đặt ra : Phải chăng Hoa Kỳ đã có sự lạm dụng trong quan hệ hợp tác với các đồng minh ? Tờ báo Đức Suddeustche Zeitung năm 2015 cho thấy dù nước Đức đã chấp nhận cho Mỹ lập một trung tâm chặn tìm thông tin và dọ thám nước Pháp, nhưng thủ tướng Angela Merkel vẫn bị nghe lén. Tương tự với Đan Mạch, giới truyền thông cũng đã phát hiện NSA nghe lén nhiều chính khách và các hãng công nghiệp của Đan Mạch. Những tiết lộ của Snowden và từ truyền thông Đan Mạch chứng minh rằng « phần đổi lại » đã không được tuân thủ. Paris dù nhận thức được quy mô sự việc và phải giữ cảnh giác, nhưng cũng không thể nào quay lưng lại với đối tác gần gũi nhất trong Liên Hiệp Châu Âu. Ông Nicolas Arpagian, chuyên gia về an ninh mạng, trường Nghiên cứu về Chiến tranh Kinh tế đưa ra một nhận định : « Trong thế giới số hóa, khái niệm đồng minh là không hiện hữu ». (La Croix ngày 04/06/2021) Thực tế này sẽ còn thêm phần cay đắng, khi mà tốc độ số hóa ngày càng nhanh, các cuộc chiến kinh tế, thương mại, chính trị, chiến tranh gây ảnh hưởng… ngày càng nhiều. Trong bối cảnh này, Hoa Kỳ cũng sẽ không ngừng dọ thám các đồng minh, chí ít cũng vì hai lợi ích địa chính trị, như phân tích của bà Christine Dugoin-Clément : « Hiện tại khi người ta nghe lén, điều đó không chỉ cho phép biết được về các bằng sáng chế của đối thủ cạnh tranh, hiểu được những nghiên cứu và phát triển đang diễn ra, để có thể mà khẳng định vị thế trong những mặt trận đó. Điều quan trọng ở đây là cách thực hiện vẫn là theo kiểu cổ điển. Hẳn quý vị còn nhớ vụ nghe lén các thành viên trong chính phủ Pháp vào thời điểm họ đang thương lượng cho một hợp đồng bán vũ khí quân sự. Bởi vì những thị trường này có hai lợi ích địa chính trị. Thứ nhất, quý vị sẽ biết được là số vũ khí đó sẽ được bán cho ai, chúng được sử dụng trong hoàn cảnh nào ? Ở đây tôi chỉ nói đến dưới góc độ quan hệ quốc tế với một cách tiếp cận hòa bình. Lợi ích thứ hai là bán càng được nhiều công nghệ cao, quý vị càng có trong tay nhiều phương tiện. Ở cấp độ Nhà nước, quý vị sẽ giữ được quyền tự chủ công nghệ, hạn chế được tình trạng phục tùng vào một cơ cấu nào đó, đồng thời bảo đảm cho mình một vị thế của riêng mình cũng như là khả năng phô trương thế mạnh ra bên ngoài. » Chỉ có điều trong lĩnh vực tình báo, gián điệp, nước Mỹ gần như trong thế bá quyền mà họ không có ý định từ bỏ. Khả năng kỹ thuật và tài chính của Mỹ vượt trội hơn các nước châu Âu, buộc khu vực này vẫn phải lệ thuộc nhiều vào các cơ quan tình báo của Mỹ với một thế thống trị mà không một nước nào có thể bỏ qua. Châu Âu có những phương tiện nhưng lại bị hạn chế quá mức, nhất là ở các phần mềm xử lý thông tin. Ông Antoine Lefébure lấy làm tiếc rằng nước Pháp quá lệ thuộc vào hệ thống giám sát của Mỹ. Hơn bao giờ hết Pháp cũng cần đến các thông tin từ Mỹ, nhất là tại châu Phi, tại những vùng chiến sự nóng bỏng như Sahel.

durée : 00:48:27 - Le Temps du débat - par : François Saltiel - Hôpitaux, universités semblent les nouvelles cibles d’une Cyberguerre dont nous ne sommes qu’au début. - invités : Christine Dugoin-Clément Chercheuse au think tank CAPE Europe et à l'IAE Business School de la Sorbonne; Julien Nocetti Chercheur au centre GEODE (Géopolitique de la datasphère, Université Paris 8), professeur à Saint-Cyr Coetquidan, directeur de la chaire Cybersécurité à Rennes School of Business; Guy-Philippe Goldstein Enseignant à l'Ecole de Guerre Economique advisor pour le cabinet PwC et pour le fonds ExponCapital

durée : 00:48:27 - Le Temps du débat - par : François Saltiel - Hôpitaux, Universités semblent les nouvelles cibles d’une Cyberguerre dont nous ne sommes qu’au début. - invités : Christine Dugoin-Clément Chercheuse au think tank CAPE Europe et à l'IAE Business School de la Sorbonne; Julien Nocetti Chercheur au centre GEODE (Géopolitique de la datasphère, Université Paris 8), professeur à Saint-Cyr Coetquidan, directeur de la chaire Cybersécurité à Rennes School of Business; Guy-Philippe Goldstein Enseignant à l'Ecole de Guerre Economique advisor pour le cabinet PwC et pour le fonds ExponCapital