Podcast appearances and mentions of pierre grosser

L'invité : Pierre Grosser, enseignant à Sciences Po Paris, historien des relations internationales Le sujet : la présidence de Jimmy Carter entre 1977 et 1981 La discussion : Introduction (00:00) D'où vient Jimmy Carter ? (5:00) L'équipe Carter et la tensions Cyrus Vance / Zbigniew Brzeziński (15:30) Les droits de l'homme au cœur de la politique étrangère de Carter … Continue reading "363. Jimmy Carter dans la tourmente des années 1970"

durée : 01:34:52 - Le Grand Face-à-face - par : Thomas Snégaroff - Un « Grand Face-à-Face » au format XXL pour comprendre le conflit depuis le 7 octobre 2023 jusqu'à aujourd'hui. Avec Bruno Karsenti, Bertrand Badie, Pierre Grosser, Marie Caroline Saglio-Yatzimirsky. - invités : Bruno KARSENTI, Elias Sanbar, Pierre GROSSER, Marie Caroline SAGLIO YATZIMIRSKY - Bruno Karsenti : Philosophe, directeur d'études à l'EHESS, Elias Sanbar : Historien, poète, essayiste, traducteur, Pierre Grosser : Historien, spécialiste des relations internationales, membre du Centre d'histoire de Sciences Po, Marie-Caroline Saglio-Yatzimirsky : Anthropologue - réalisé par : Marie MéRIER

durée : 01:34:52 - Le Grand Face-à-face - par : Thomas Snégaroff - Un « Grand Face-à-Face » au format XXL pour comprendre le conflit depuis le 7 octobre 2023 jusqu'à aujourd'hui. Avec Bruno Karsenti, Bertrand Badie, Pierre Grosser, Marie Caroline Saglio-Yatzimirsky. - invités : Bruno KARSENTI, Elias Sanbar, Pierre GROSSER, Marie Caroline SAGLIO YATZIMIRSKY - Bruno Karsenti : Philosophe, directeur d'études à l'EHESS, Elias Sanbar : Historien, poète, essayiste, traducteur, Pierre Grosser : Historien, spécialiste des relations internationales, membre du Centre d'histoire de Sciences Po, Marie-Caroline Saglio-Yatzimirsky : Anthropologue - réalisé par : Marie MéRIER

C dans l'air du 27 décembre 2023 - Pierre Grosser Pierre Grosser est historien, professeur détaché à Sciences Po Paris, et a dirigé l'ouvrage "Histoire mondiale des relations internationales de 1900 à nos jours", publié dans la collection Bouquins. Un travail inédit, qui sur plus de 1 200 pages propose de revisiter le XXème siècle, et les 23 dernières années, de décennie en décennie. Chaque décennie a été confiée à un spécialiste, historien ou politiste. Aujourd'hui, l'ordre mondial issu de la Seconde Guerre mondiale semble de plus en plus contesté. Ce début de la décennie 2020 marque un retour des rivalités entre grandes puissances, le jaillissement de crises globales, notamment la crise climatique. L'émergence des pays du sud, déjà en marche depuis les années 1970 et les décolonisations, se traduit aujourd'hui par l'idée d'un "Sud global". Dans le même temps, le libéralisme, la démocratie à l'occidentale, ne font plus forcément référence ? A l'heure où les Etats-Unis se désengagent de plus en plus sur le terrain international, qu'en est-il du rôle de "gendarme du monde" qu'ils avaient tenu depuis la fin de la Seconde guerre mondiale. Enfin, à l'aune de l'actuelle guerre au Proche -Orient, qu'en est-il des espoirs nés, notamment dans les années 1990, d'une résolution des grands conflits mondiaux ? Pierre Grosser est historien, professeur détaché à Sciences Po Paris, et a dirigé l'ouvrage "Histoire mondiale des relations internationales de 1900 à nos jours", publié dans la collection Bouquins. Il reviendra sur les bouleversements passés et récents des équilibres mondiaux.

Intellectuels, chefs d'entreprises, artistes, hommes et femmes politiques… Frédéric Taddeï reçoit des personnalités de tous horizons pour éclairer différemment et prendre du recul sur l'actualité de la semaine écoulée le samedi. Même recette le dimanche pour anticiper la semaine à venir. Un rendez-vous emblématique pour mieux comprendre l'air du temps et la complexité de notre monde.

Intellectuels, chefs d'entreprises, artistes, hommes et femmes politiques… Frédéric Taddeï reçoit des personnalités de tous horizons pour éclairer différemment et prendre du recul sur l'actualité de la semaine écoulée le samedi. Même recette le dimanche pour anticiper la semaine à venir. Un rendez-vous emblématique pour mieux comprendre l'air du temps et la complexité de notre monde.

Intellectuels, chefs d'entreprises, artistes, hommes et femmes politiques… Frédéric Taddeï reçoit des personnalités de tous horizons pour éclairer différemment et prendre du recul sur l'actualité de la semaine écoulée. Ce dimanche, Pierre Grosser.

J-2 avant la rencontre au sommet prévue mercredi (15 novembre 2023) entre le président américain Joe Biden et son homologue chinois Xi Jinping. Cet entretien se déroulera à San Francisco en marge du sommet de la Coopération économique pour l'Asie-Pacifique (Apec). Ce lundi (13 novembre), Pékin a affirmé que les deux dirigeants discuteront de « la paix et du développement dans le monde ». Les signes positifs se sont multipliés ces derniers temps entre deux géants aux relations tumultueuses. Qu'est-ce qui justifie ce changement de ton ? Déclarations de bonnes intentions ou vraie volonté d'avancer ? Comment pourrait se traduire un renforcement du dialogue entre Washington et Pékin ? Quelles conséquences sur l'ordre mondial ? Pour en débattre :- Philip Golub, politologue et professeur de Science politique et de Relations internationales à l'Université américaine de Paris, auteur de Une autre histoire de la puissance américaine, éditions Seuil- Emmanuel Veron, docteur en Géographie, enseignant chercheur associé à l'INALCO (Institut national des langues et civilisations orientales) et à l'École navale, spécialiste de la Chine contemporaine- Pierre Grosser, historien, spécialiste des Relations internationales, membre du Centre d'histoire de Science Po, directeur de l'ouvrage « Histoire mondiale des relations internationales. De 1900 à nos jours », éditions Bouquins.

J-2 avant la rencontre au sommet prévue mercredi (15 novembre 2023) entre le président américain Joe Biden et son homologue chinois Xi Jinping. Cet entretien se déroulera à San Francisco en marge du sommet de la Coopération économique pour l'Asie-Pacifique (Apec). Ce lundi (13 novembre), Pékin a affirmé que les deux dirigeants discuteront de « la paix et du développement dans le monde ». Les signes positifs se sont multipliés ces derniers temps entre deux géants aux relations tumultueuses. Qu'est-ce qui justifie ce changement de ton ? Déclarations de bonnes intentions ou vraie volonté d'avancer ? Comment pourrait se traduire un renforcement du dialogue entre Washington et Pékin ? Quelles conséquences sur l'ordre mondial ? Pour en débattre :- Philip Golub, politologue et professeur de Science politique et de Relations internationales à l'Université américaine de Paris, auteur de Une autre histoire de la puissance américaine, éditions Seuil- Emmanuel Veron, docteur en Géographie, enseignant chercheur associé à l'INALCO (Institut national des langues et civilisations orientales) et à l'École navale, spécialiste de la Chine contemporaine- Pierre Grosser, historien, spécialiste des Relations internationales, membre du Centre d'histoire de Science Po, directeur de l'ouvrage « Histoire mondiale des relations internationales. De 1900 à nos jours », éditions Bouquins.

durée : 00:53:54 - Le Grand Face-à-face - Comment qualifier l'équilibre des puissances ? Quelles sont les conséquences du conflit israélo-palestinien ? Analyse de Pierre Grosser, historien, spécialiste des relations internationales, directeur de l'ouvrage “Histoire mondiale des relations internationales. De 1900 à nos jours” (Bouquins).

durée : 00:53:54 - Le Grand Face-à-face - Comment qualifier l'équilibre des puissances ? Quelles sont les conséquences du conflit israélo-palestinien ? Analyse de Pierre Grosser, historien, spécialiste des relations internationales, directeur de l'ouvrage “Histoire mondiale des relations internationales. De 1900 à nos jours” (Bouquins).

Quand on parle de la Chine, on la décrit le plus souvent dans des relations conflictuelles, parce quʹelle produit beaucoup de discours sur ses relations difficiles avec ses ennemis aussi bien quʹavec ses alliés. Et parmi ses alliances, celle qui lie la Chine à lʹUnion soviétique à partir de 1950 représentait une association cruciale dans lʹhistoire de la Guerre froide : deux puissances de très grandes envergures avaient choisi le socialisme dʹEtat. Un front en apparence solide face aux efforts des Etats-Unis pour limiter lʹexpansion du communisme à lʹéchelle mondiale. Pourtant cette amitié est franchement accidentée. Histoire vivante vous raconte comment cette affection nʹa pas pris avec Pierre Grosser, historien et auteur de LʹHistoire du monde se fait en Asie aux éditions Odile Jacob. Une série dʹAnaïs Kien. Retrouvez toutes les séries dʹHistoire Vivante sur rts.ch/audio. Histoire Vivante cʹest aussi tous les vendredis dans les pages de La Liberté et sur RTS 2, le dimanche soir.

Membre du Centre d'histoire de Sciences Po, Pierre Grosser est un auteur de livres qui jettent des passerelles entre les continents et les époques comme 1989, l'année où le monde a basculé et L'histoire du monde se fait en Asie : une autre vision du XXe siècle aux éditions Odile Jacob, et tout récemment L'autre guerre froide ? La confrontation Etats-Unis / Chine aux éditions du CNRS.  Pierre Grosser enseigne les relations internationales à Sciences Po et partage son temps entre Paris et Ho Chin Minh-Ville au Vietnam. Il se réjouit qu'en France les spécialistes de la politique extérieure chinoise et des relations sino-américaines soient désormais davantage lus et écoutés. Ce qui n'a pas toujours été le cas. 

00:00:50 Lula en visite à Pékin. Qu'attendre de la Chine ? L'historien Pierre Grosser nous répond. 00:10:39 Du miel coupé au sirop de sucre. Les mafias investissent l'agroalimentaire. 00:17:32 L'épicerie du monde ou comment notre alimentation s'est mondialisée.

durée : 00:58:47 - Affaires étrangères - par : Christine Ockrent - Joe Biden, le président américain, réunit les 29 et 30 mars prochains un sommet des démocraties. Les Occidentaux restent solidaires avec l'Ukraine en guerre. Washington cherche aussi à entraver les efforts de Pékin qui propose au Sud global un nouvel ordre international sous influence chinoise. - invités : Shashi Tharoor; Nicolas Baverez Essayiste, éditorialiste au Point et au Figaro; Pierre Grosser historien, spécialiste des relations internationales, membre du Centre d'histoire de Sciences Po.; Nicole Gnesotto Historienne et politiste, Vice-présidente de l'Institut Jacques Delors.

durée : 00:59:03 - Affaires étrangères - par : Christine Ockrent - Cop27, forum de la paix, G20, sommet de l'Asean : plusieurs sommets internationaux ont lieu en ce moment ou vont avoir lieu. Pour autant, plusieurs conflits perdurent dans le monde. Et la bataille des valeurs s'intensifie. La gouvernance mondiale est-elle morte ou change-t-elle de nature ? - invités : Nicole Gnesotto Historienne et politiste, titulaire de la chaire « Union européenne » au Conservatoire national des arts et métiers.; Pierre Grosser historien, spécialiste des relations internationales, membre du Centre d'histoire de Sciences Po.; Justin Vaïsse historien, spécialiste des Etats-Unis. Ancien directeur du CAPS (Centre d'analyse, de prévision et de stratégie) du ministère des Affaires étrangères de 2013 à 2019. Fondateur et Directeur général du Forum de Paris sur la Paix.; Angel Gurria Secrétaire général de l'OCDE; Alice Ekman Analyste responsable de l'Asie à l'Institut des études de sécurité de l'Union européenne (EUISS)

durée : 02:00:14 - Les Matins - par : Guillaume Erner - Depuis plusieurs semaines, l'Ukraine renverse la balance dans la guerre qui l'oppose à la Russie. Aidé par les puissances occidentales, le pays agressé regagne du terrain, et Vladimir Poutine apparaît toujours un peu plus fragilisé. - invités : Christine Dugoin-Clément chercheuse au think tank CAPE Europe; Pierre Grosser historien, spécialiste des relations internationales, membre du Centre d'histoire de Sciences Po.

À en croire les diplomates chinois, les relations avec la Russie sont solides comme un roc et l'amitié entre Xi Jiping et Vladimir Poutine, sans limites. Les sanctions occidentales font de ces déclarations un véritable test. La Russie a besoin d'une planche de salut tant économique que financière. Moscou aimerait pouvoir faire de Pékin un conduit à travers lequel continuer de faire commerce avec le reste du monde. La Chine, de son côté, fait face à un équilibre délicat à trouver entre aider Vladimir Poutine à rester debout face à leur rival commun, les États-Unis tout en conservant son propre accès au système financier global. Bien que la Chine se soit abstenue, lors du vote aux Nations unies condamnant la Russie pour son invasion de l'Irak, son soutien rhétorique est plus complet. Le ministre chinois des Affaires étrangères Wang Yi qualifiait, début mars 2022, la Russie de partenaire stratégique de la Chine le plus important. Les difficultés n'en sont pas moins réelles pour la Chine qui sait bien qu'elle aussi peut être touchée par des sanctions secondaires, comme elle le fut à propos de l'Iran et de la Corée du Nord par l'Amérique. La Chine joue les équilibristes, neutre mais pro-Russie. La guerre en Ukraine, un motif de distanciation entre Pékin et Moscou ou la confirmation des fortes convergences  entre les deux pays ? Invités :   Marie Mendras, politologue au CNRS et au CERI, professeure à Sciences Po Alice Ekman, analyste responsable de l'Asie à l'EUISS, European Institute for Security Studies, « Rouge vif - L'Idéal communiste chinois » Flammarion 2021   Pierre Grosser, spécialiste de la géopolitique asiatique. « L'histoire du monde se fait en Asie », Odile Jacob.  

À en croire les diplomates chinois, les relations avec la Russie sont solides comme un roc et l'amitié entre Xi Jiping et Vladimir Poutine, sans limites. Les sanctions occidentales font de ces déclarations un véritable test. La Russie a besoin d'une planche de salut tant économique que financière. Moscou aimerait pouvoir faire de Pékin un conduit à travers lequel continuer de faire commerce avec le reste du monde. La Chine, de son côté, fait face à un équilibre délicat à trouver entre aider Vladimir Poutine à rester debout face à leur rival commun, les États-Unis tout en conservant son propre accès au système financier global. Bien que la Chine se soit abstenue, lors du vote aux Nations unies condamnant la Russie pour son invasion de l'Irak, son soutien rhétorique est plus complet. Le ministre chinois des Affaires étrangères Wang Yi qualifiait, début mars 2022, la Russie de partenaire stratégique de la Chine le plus important. Les difficultés n'en sont pas moins réelles pour la Chine qui sait bien qu'elle aussi peut être touchée par des sanctions secondaires, comme elle le fut à propos de l'Iran et de la Corée du Nord par l'Amérique. La Chine joue les équilibristes, neutre mais pro-Russie. La guerre en Ukraine, un motif de distanciation entre Pékin et Moscou ou la confirmation des fortes convergences  entre les deux pays ? Invités :   Marie Mendras, politologue au CNRS et au CERI, professeure à Sciences Po Alice Ekman, analyste responsable de l'Asie à l'EUISS, European Institute for Security Studies, « Rouge vif - L'Idéal communiste chinois » Flammarion 2021   Pierre Grosser, spécialiste de la géopolitique asiatique. « L'histoire du monde se fait en Asie », Odile Jacob.  

durée : 02:00:36 - Les Matins - par : Guillaume Erner - .

Au sommaire: point de situation sur la guerre en Ukraine; l'interview de Pierre Grosser sur le rôle diplomatique de l'ONU; zoom sur les pays qui décident de ne pas sanctionner la Russie; et l'Australie en proie à des pluies diluviennes et à des inondations.

Interview de Pierre Grosser, historien, spécialiste de la Guerre froide, professeur à Sciences Po Paris.

Ngày 08/12/1991, lãnh đạo ba chính phủ Slave – Nga, Ukraina, Belarus – họp tại Minsk tuyên bố : « Liên Bang Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Xô Viết, với tư cách là một chủ thể của luật quốc tế và thực thể địa chính trị, nay không còn tồn tại nữa ». Hệ quả là, ngày 25/12/1991, Liên Xô đột ngột biến mất khỏi trường quốc tế. Hoa Kỳ là bên đại thắng. Ba mươi năm sau, với đà tiến lên không gì cản được của Trung Quốc, thế thượng phong này của Mỹ có còn nguyên vẹn ? Nhìn lại sự kiện này, các chuyên gia Viện Quan Hệ Quốc Tế và Chiến Lược (IRIS), trong Tạp chí Quốc tế và Chiến lược (RIS) số 123, ấn bản Mùa thu 2021, chua chát nhận định giai đoạn « 1991-2021 : Những tan vỡ về chiến lược ». Còn với ông Pascal Boniface, giám đốc IRIS, « 1991-2021 : Chẳng có gì xảy ra như dự kiến ». Từ lưỡng cực đến đơn cực Người ta còn nhớ năm 1990, tạp chí Time Magazine từng mô tả Liên Xô như là một « siêu cường ăn xin ». Tháng 7/1991, lãnh đạo Liên Xô thời bấy giờ là Mikhail Gorbatchev thông báo với nhóm G7 rằng đây có lẽ là lần cuối cùng họ còn gặp ông ấy như là chủ tịch của Liên Xô, nếu khối này không cấp hỗ trợ kinh tế như ông mong muốn. Vô vọng. Bốn tháng sau một cuộc đảo chính tháng Tám cùng năm, ngày 08/12/1991, lãnh đạo ba nước Nga, Ukraina và Belarus chính thức tuyên bố Liên Xô không tồn tại. Boris Eltsine, lên lãnh đạo nước Nga sau cuộc đảo chính, là người được ủy thác "xử lý" sự phá sản của chủ nghĩa cộng sản. Như lời nhận xét của nhà địa chính trị Pascal Boniface trên đài RFI, vào thời điểm Liên Xô sụp đổ, giới chiến lược gia phương Tây hồ hởi tin rằng « đây là sự mở rộng các giá trị phổ quát dân chủ, của nền kinh tế thị trường, một thế giới yên bình ở đó những tranh cãi về ý thức hệ là sẽ chấm dứt. Rồi người ta còn cho là Nhật Bản sẽ qua mặt Mỹ, nhưng chẳng nói gì nhiều về Trung Quốc. Rồi người ta còn nói về một thế giới đa cực, bởi vì Nga khi rũ bỏ trang phục chủ nghĩa cộng sản cũ kỹ sẽ có được sự thịnh vượng và năng động (…) Rồi châu Âu sẽ phải trở về với vùng địa lý, lịch sử của mình và trở thành một siêu cường mới (…) ». Thái độ lạc quan này còn phản ảnh phần nào sự cao ngạo của phương Tây, của Mỹ. Bởi vì, khi quyết định bỏ rơi Gorbatchev sau khi đã đạt được những gì mình muốn từ việc rút quân khỏi Afghanistan, giải trừ vũ khí quy ước, cho đến việc chấm dứt chi phối các nước Đông Âu, nước Mỹ thích làm bên chiến thắng trong cuộc Chiến Tranh Lạnh kéo dài hơn 4 thập niên, hơn là người xây dựng một trật tự thế giới mới « đa phương » mà họ từng ca tụng. Đây thật sự là một sai lầm về chiến lược. Trên thực tế, việc Liên Xô sụp đổ đã làm nảy sinh một trật tự mới, và Hoa Kỳ không còn các đối thủ. Thế giới từ tình trạng lưỡng cực chuyển sang đơn cực, Hoa Kỳ một mình thống lĩnh thế giới. Một vị thế mà nước Nga của ông Vladimir Putin chưa bao giờ chấp nhận. Chủ nhân điện Kremlin luôn phản đối việc mở rộng khối quân sự Liên Minh Bắc Đại Tây Dương – NATO, cuộc chiến ở Kosovo hay việc triển khai một hệ thống tên lửa phòng thủ. Ba mươi năm sau ngày đế chế Liên Xô tan rã, nước Nga của ông Putin muốn gì khi những ngày gần đây ồ ạt dồn quân về biên giới với Ukraina ? Trong chương trình Địa Chính Trị của RFI, chuyên gia Pascal Boniface khẳng định những gì Nga muốn chính là sự tôn trọng và xóa tan sự sỉ nhục. Việc dồn quân ở biên giới Ukraina chỉ là hành động « khoa chân múa tay ». Mục tiêu chỉ nhằm muốn làm suy yếu Ukraina hơn là mở chiến dịch xâm lược bởi vì chính điều đó sẽ làm suy yếu nguyên thủ Nga. « Putin cũng như nhiều người dân Nga nghĩ rằng phương Tây đã lợi dụng điểm yếu của những năm 1990, xem việc mở cửa của Liên Xô như là một thế yếu. Tôi không nói là tất cả những sai lầm đều từ phía phương Tây nhưng hiện tại dường như Nga và ông Putin đã từ bỏ mối quan hệ tốt đẹp với thế giới phương Tây (…). Tôi tin là ông Putin không muốn tái lập Liên Xô. Ông ấy rất thực tế để hiểu rằng điều đó là không thể. Putin cũng không muốn xâm chiếm Ukraina, vì ông cũng biết rằng họ sẽ bị sa lầy. Nhưng Putin muốn bảo vệ các lợi ích của nước Nga nhiều nhất có thể ; bảo vệ một trật tự, bảo đảm quyền lực của mình vì điều đó bảo vệ cho chính bản thân ông ấy và những người thân cận (…). » « Hiểm họa da vàng » : Nhật Bản hay Trung Quốc ? Thế nhưng, Hoa Kỳ trong những năm cuối thập niên 1980, còn cảm nhận một mối đe dọa khác đến từ châu Á, và vấn đề ở đây chính là Nhật Bản. Được lá chắn hạt nhân của Mỹ che chở, xứ sở Hoa Anh Đào vào thời kỳ đó có một tốc độ tăng trưởng kinh tế ngoạn mục. Năm 1950, Tổng sản phẩm nội địa Nhật Bản chỉ bằng 1/3 của Anh Quốc. Ba thập niên sau, GDP của Nhật bằng của ba nước là Anh, Pháp và Đức gộp lại. Trước khi Liên Xô tan rã, người dân Mỹ xem Tokyo như là một mối đe dọa còn lớn hơn cả Matxcơva. Nhật Bản hùng mạnh về kinh tế dẫn đến nỗi lo sự trỗi dậy trở lại về quân sự. Đến mức nhà chính trị học người Mỹ George Friedman năm 1991 viết rằng Liên Xô bị « xóa sổ » có nguy cơ dẫn đến một cuộc chiến tranh Mỹ - Nhật. Những gì người ta chỉ trích Nhật Bản năm xưa giờ cũng được nghe thấy khi nhắm vào Trung Quốc ngày nay. Sử gia Pierre Grosser nhắc lại năm 1988, khi muốn ra tranh cử tổng thống Donald Trump từng chỉ trích Nhật Bản là « họ đã chiếm lấy việc làm của Mỹ, rằng Washington đã quá tử tế với Tokyo bởi vì Mỹ đã bảo vệ Nhật Bản trong suốt thời Chiến Tranh Lạnh v.v… Đúng là có những nỗi lo sợ như thế nhưng Mỹ còn có một công cụ để gây áp lực ». Cho đến khi quả bóng đầu cơ tại Nhật Bản xảy ra trong những năm cuối thập niên 1980, mối lo đó mới dần tan biến. Vào thời điểm này, những năm cuối thế kỷ XX, Hoa Kỳ bước vào giai đoạn hoàng kim. Thế bá quyền của Mỹ, sau khi bức tường Berlin sụp đổ dường như không gì tranh cãi. Giới quan sát cho rằng, không như các đế chế trước đó chỉ là những cường quốc khu vực, nước Mỹ gần như là đế chế toàn cầu hùng mạnh nhất. Washington hội tụ và thống trị mọi tiêu chí của một cường quốc từ chiến lược, kinh tế, công nghệ cho đến cả văn hóa. Đây cũng là giai đoạn Trung Quốc đang trong quá trình hiện đại hóa. Bắc Kinh đã biết tận dụng những lợi thế từ làn sóng tự do hóa nền kinh tế do Hoa Kỳ chủ xướng từ những năm 70, 80 để chống lại các cú sốc dầu hỏa và sự trỗi dậy của nhiều nước khác, một nhịp tầu mà Nga đã bỏ lỡ để công nghiệp hóa và đa dạng hóa nền kinh tế đất nước. Khi Liên Xô sụp đổ, Trung Quốc hiểu rằng thời cơ đã đến. Nhưng Đặng Tiểu Bình, lãnh đạo Trung Quốc thời bấy giờ vẫn cho rằng nên « ẩn mình chờ thời ». Khi gia nhập Tổ Chức Thương Mại Thế Giới (WTO), mức tăng trưởng GDP của Trung Quốc chỉ bằng 10% của Mỹ. Tỷ lệ này giờ tăng vọt lên đến 65% khi Tập Cận Bình lên cầm quyền. « Nếu như cách nay 30 năm, Hoa Kỳ lo lắng sức mạnh công nghệ và kinh tế Nhật Bản và sức mạnh chiến lược của Liên Xô, thì giờ đây Trung Quốc tích tụ cả hai mối đe dọa này », nhà địa chính trị Pascal Boniface viết trên tạp chí RIS. Đây cũng chính là điểm mà Hoa Kỳ và phương Tây, khi đẩy nền kinh tế đi theo hướng toàn cầu hóa, tự do hóa, đã không dự đoán được, theo như nhận định của nhà kinh tế học Sylvie Matelly, trên đài RFI : « Sự bật dậy của Trung Quốc tuy đã hỗ trợ cho nền kinh tế thế giới nhưng lại đe dọa đến thế thống trị của Mỹ ngày nay, kể cả trong lĩnh vực kinh tế và công nghệ. Đây có lẽ là điểm mà Hoa Kỳ đã sai lầm khi không nghĩ rằng hệ thống kinh tế này rất có thể có hiệu quả để hỗ trợ một nước kém phát triển và đưa quốc gia này trở thành một nước mà ngày nay chúng ta đã biết, tuy chưa hẳn là một nền kinh tế hoàn toàn tiến bộ nhưng đó là một nền kinh tế thịnh vượng cực kỳ nhanh chóng. » Mỹ - Trung và cuộc đua giành thế bá quyền ? Tuy nhiên, chưa hẳn Mỹ quan tâm muộn màng đến « hiểm họa da vàng » Trung Quốc. Sử gia Pierre Grosser nhắc lại những cuộc tranh luận đầu tiên về khả năng đối đầu với Trung Quốc đã có từ những năm 1995-1996 và bản báo cáo đầu tiên của Lầu Năm Góc trình Quốc Hội là năm 2000. Ông nói : « Trong những năm 1990, người ta đã thấy có một cuộc thảo luận. Liệu Trung Quốc sẽ là một vấn đề cho ngày mai trên bình diện quân sự hơn là kinh tế ? Giờ đây người ta cũng tự hỏi liệu chiến thuật ẩn mình chờ thời của Trung Quốc từ năm 1989, tôi cho là, một học thuyết thích ứng với thế giới hay cuối cùng đó lại là một cách che giấu tham vọng của Trung Quốc và rằng họ muốn là một đại cường thế giới ngày mai ngay từ năm 1989, thậm chí là từ những năm 1978-1979 với những chính sách cải cách mà chúng ta biết đến ? » Chính sách này của Bắc Kinh ngày càng một xác quyết hơn kể từ khi ông Tập Cận Bình lên cầm quyền. Trước đà đi lên như vũ bão trên bình diện kinh tế và quân sự, ảnh hưởng của Trung Quốc mỗi lúc một lan rộng, kể cả ở những vùng được cho là « sân sau » của phương Tây. Hoa Kỳ và các nước đồng minh ngỡ ngàng nhận ra rằng đã quá « ngây thơ » khi nghĩ rằng mở cửa kinh tế sẽ dẫn đến thay đổi thể chế chính trị và cách hành xử của Bắc Kinh. Thế nên, với nhà nghiên cứu Pascal Boniface, Thượng đỉnh vì Dân chủ mà tổng thống Joe Biden vừa tổ chức cho thấy nước Mỹ bối rối trước thách thức hiện sinh mà Trung Quốc đang đặt ra. « Ở đây có hai thực tế, đúng là có những nước dân chủ, và những nước không. Trung Quốc rõ ràng có vấn đề về dân chủ, nhưng đó không là mối bận tâm của Mỹ. Điều mà Mỹ quan tâm chính là sự đối đầu ngày một lớn, đà đi lên thành siêu cường của Trung Quốc, điều này mới làm cho Mỹ lo sợ. Khi Nixon và Kissinger ký một hiệp ước với Bắc Kinh, thì Bắc Kinh đâu có là một nền dân chủ. Sau vụ Thiên An Môn, người Mỹ đã nhanh chóng bỏ qua và vào thời đó Trung Quốc cũng không là một hình mẫu dân chủ. (…) Thế nên, ở đây có hai việc. Quả thật là có một sự đối đầu về giá trị dân chủ giữa Mỹ và Trung Quốc, không ai phủ nhận điều đó. Nhưng mối quan tâm chính yếu đối với Mỹ chính là nỗi lo sắp bị Trung Quốc vượt qua mặt. Do vậy Mỹ mới tìm cách tập hợp các nước xung quanh mình ». Lịch sử trêu ngươi, năm xưa Mỹ lôi kéo Trung Quốc để triệt hạ Liên Xô, giờ để phục hận phương Tây và Mỹ, Nga - Trung bắt tay, thành lập một trục mới để đối phó Hoa Kỳ!

Plusieurs pays anglo-saxons ont annoncé le boycott diplomatique des Jeux Olympiques d'hiver de Pékin en 2022. Quel est le but? À quoi ça sert? L'analyse dans ce Point J de Pierre Grosser, spécialiste de l'histoire des relations internationales et chercheur au Centre d'histoire de Sciences Po Paris. Gabriela Cabré Réalisation: Brian Lanni Nous écrire: pointj@rts.ch Photo: Mark Schiefelbien / Keystone

durée : 00:59:06 - Cultures Monde - par : Florian Delorme - De la capture du carbone au blanchissement des nuages en passant par la fertilisation des océans, la géo ingénierie fascine et interroge : solution miracle, pari prométhéen risqué ou prétexte au statu quo productiviste ? - invités : Pierre Gilbert Auteur et consultant en prospective climatique à l'Institut Rousseau; Sofia Kabbej Chercheuse à l'IRIS, spécialiste des questions sociales et sécuritaires liées à l'énergie et particulièrement à la géo-ingénierie; Pierre Grosser historien, spécialiste des relations internationales, membre du Centre d'histoire de Sciences Po.

L'Association des nations d'Asie du Sud-Est a débuté un sommet ce mardi sans aucun représentant birman, après que le chef de la junte militaire au pouvoir en Birmanie a été exclu pour n'avoir pas respecté un accord de paix, alors que la pression internationale s'intensifie sur le régime militaire. Le président américain participera en visioconférence à ce sommet. C'est la première fois en quatre ans que Washington échange au plus haut niveau avec ce bloc régional, perçu comme essentiel dans sa stratégie face à la montée en puissance de la Chine. L'analyse de l'historien Pierre Grosser, spécialiste des relations internationales et professeur à Sciences Po. Auteur de nombreux ouvrages dont L'Histoire du monde se fait en Asie, chez Odile Jacob.

Trong vòng sáu ngày từ ngày 11-16/06/2021, tổng thống Mỹ Joe Biden có chuyến công du châu Âu để tham dự một loạt cuộc họp thượng đỉnh lớn : G7, NATO, Mỹ - Liên Hiệp Châu Âu, và sau cùng là Mỹ - Nga. Thế nhưng, từ lúc Joe Biden đặt chân đến Anh Quốc cho đến khi ông rời Geneve, có hai nỗi ám ảnh luôn luôn đeo bám nước Mỹ : Sự đối đầu với Trung Quốc và Nỗi lo bị suy thoái, mất tầm ảnh hưởng cũng như thế bá quyền về công nghệ. Đây chính là những quan sát từ nhà nghiên cứu về Mỹ, Alexandra de Hoop Scheffer, giám đốc tổ chức nghiên cứu, tư vấn của Đức, German Marshall Fund of the United States (GMF) được nêu trên nhật báo Công Giáo La Croix (17/06/2021). Chuyên gia về Hoa Kỳ còn lưu ý thêm : « Người Mỹ tin rằng, quốc gia nào sở hữu được nền công nghệ tinh vi nhất sẽ trở thành cường quốc hàng đầu thế giới ! ». Mối lo này của Mỹ không phải là không có cơ sở. Từ nhiều thập niên qua, đã bao lần các nhà quan sát nói đến sự suy thoái của nước Mỹ, sau mỗi biến cố lớn xảy ra. Tất cả đều đồng ý rằng « sự suy thoái – tương đối – của Mỹ là không thể tránh khỏi trong những thập niên sắp tới. Điều đó có nghĩa là vị thế tương đối của Mỹ đối với những nước lớn khác – đi đầu là Trung Quốc và trong một chừng mực nào đó là Ấn Độ – sẽ có thay đổi, gây bất lợi cho nước Mỹ. » 2030 : Năm vận hạn của Mỹ ? Đây chính là những dự báo của ông Charles Cogan, cựu quân nhân, nhà báo và từng lãnh đạo cơ quan CIA tại Paris, trong một bài viết đăng trên Tạp chí Quốc tế và Chiến lược năm 2010. Theo ông, tăng trưởng của hai ông khổng lồ châu Á về dân số này sẽ có những thay đổi vị thế kinh tế và chiến lược so với Hoa Kỳ. Thế ưu việt áp đảo của Mỹ rất có thể sẽ không còn kể từ năm 2030. Trật tự 8 nền kinh tế lớn, theo thứ tự giảm dần trong năm 2025 sẽ như sau : Hoa Kỳ, Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, Đức, Anh, Pháp và Nga. Những nhận định này được đưa ra trong bối cảnh vai trò lãnh đạo hàng đầu của nước Mỹ, có được kể từ sau kết thúc Đệ Nhị Thế Chiến, mỗi lúc bị phản đối, nhất là sau cú sốc ngày 11/09/2001, vụ tấn công khủng bố nhắm vào tòa tháp đôi World Trade Center tại New York và Lầu Năm Góc ở Washington. Các cuộc chinh chiến nhân danh chống khủng bố tại Irak, Afghanistan còn làm cho hình ảnh Mỹ thêm phần sứt mẻ. Thế siêu cường này của Mỹ hơn bao giờ hết mỗi lúc một lung lay cùng với đà tiến của Trung Quốc. Thế nhưng, dự phóng này của ông Charles Cogan đã không lường được việc, tỷ phú địa ốc New York Donald Trump đắc cử tổng thống năm 2016 và đại dịch Covid-19, bùng phát từ Vũ Hán, Trung Quốc cuối năm 2019, đầu năm 2020 lan rộng toàn cầu làm tê liệt nhiều nền kinh tế lớn. Những cuộc chiến thương mại và công nghệ mà ông Donald Trump khởi xướng nhắm vào « đối thủ chiến lược » Trung Quốc và các đồng minh phương Tây của Mỹ, không những không ngăn cản được đà tiến lên của Trung Quốc mà còn làm chao đảo cả thế giới, các nước đồng minh hụt hẫng. Chính sách co cụm và những quyết định đơn phương của chính quyền Donald Trump không chỉ làm uy tín của Mỹ trên trường quốc tế bị sụt giảm nghiêm trọng mà dường như còn thúc đẩy nhanh hơn tiến trình suy thoái đó. Nhà nghiên cứu về Hoa Kỳ, Martin Quencez, thuộc German Marshall Fund ở Paris, trong một chương trình phát thanh của RFI hồi năm 2020, nhìn nhận rằng khả năng gây ảnh hưởng của Mỹ lên các đối tác trong việc ra các quyết định phần nào đã bị suy yếu. Đây có thể được xem như là một dấu hiệu của sự suy thoái tương đối của Mỹ, chí ít trong số lĩnh vực quan trọng. « Điểm đáng chú ý ở đây chính là ở cấp độ những yếu tố gây ảnh hưởng rõ rệt nhất, nghĩa là sức mạnh kinh tế, quân sự, năng lực ngoại giao của Mỹ, rồi còn có vấn đề công nghệ, khoa học nữa… Rõ ràng là có một sự suy thoái tương đối so với Trung Quốc, cụ thể là trong khoa học, công nghệ ở một số lĩnh vực quan trọng có thể làm biến đổi thế giới, nền kinh tế thế giới như công nghệ 5G, trí thông minh nhân tạo hay như máy tính lượng tử. Trong những lĩnh vực này, nước Mỹ vẫn còn rất hấp dẫn nhưng không hẳn còn là quốc gia đi đầu về khoa học nữa. Đây chính là những yếu tố xác định tầm ảnh hưởng của Mỹ trong những năm sắp tới. » Đâu sẽ là vị thế của nước Mỹ trong tương lai ? Trở lại với bài viết của Charles Cogan, vị cựu lãnh đạo CIA ở Paris từng cho rằng trong xu hướng suy thoái tương đối đó, nước Mỹ rất có thể sẽ phải xếp vào hàng ngũ những « cường quốc bình thường như bao nước khác ». Xu hướng này dường như đã được một bộ phận người dân Mỹ, nhất là ông Donald Trump thể hiện rõ qua cuộc bầu cử tổng thống năm 2016, theo như giải thích của ông Martin Quencez. « Từ nhiều năm qua, người ta luôn nhận thấy có một sự hoài nghi trong các thăm dò dư luận và một vài điều đã để lại dấu ấn trong những năm tháng ông Obama lãnh đạo đất nước. Đích thân tổng thống Mỹ Obama thời bấy giờ từng nhiều lần giải thích tầm nhìn của ông về chủ nghĩa ngoại lệ Mỹ, bởi vì phe đối lập, là đảng Cộng Hòa nghi ngờ ông là một người đã phá hỏng quyền lực mềm đó của Mỹ. Trong suốt chiến dịch vận động tranh cử năm 2015-2016, ông Donald Trump thường xuyên gạt bỏ ý tưởng này khi cho rằng Hoa Kỳ không chỉ đang hồi thoái trào mà còn phải xử sự như bao nước khác. Người ta còn nhớ trong một cuộc trả lời phỏng vấn, khi một nhà báo hỏi rằng Vladimir Putin có phải là một « sát thủ », Donald Trump đã trả lời như sau : Liệu ông có nghĩ rằng chúng ta cũng vô tội đến thế chăng ? Điều này thật sự mang tính biểu tượng vì đó không chỉ là tầm nhìn của riêng Donald Trump mà cả một đại bộ phận cử tri Mỹ về những gì nước Mỹ đại diện ngày nay. » Nhà nghiên cứu Quỹ German Marshall lưu ý thêm rằng sự co cụm này của nước Mỹ trong những thời gian qua, đó là do chính quyền Donald Trump, mỗi khi nhận thấy sức ảnh hưởng ngày càng lớn của Trung Quốc hay từ nhiều tác nhân quốc tế khác, đã quyết định thoái lui khỏi các định chế quốc tế, những cơ quan phát huy ảnh hưởng cho Mỹ trước đây. Động thái này của Mỹ đã gây lo ngại cho nhiều đồng minh châu Âu và châu Á, trở nên do dự có nên đi theo Mỹ hay không trong nhiều vấn đề. Tuy nhiên, nhà sử học André Kaspi, cũng trong chương trình phát thanh của RFI năm 2020, nhắc lại rằng Donald Trump chưa phải là nguồn cơn duy nhất của chính sách co cụm đó của Mỹ. « Sự co cụm của nước Mỹ không phải là một điều gì mới mẻ cả. Đây đúng hơn là một hệ quả từ việc Chiến Tranh Lạnh chấm dứt. Đối mặt với Mỹ không còn là Liên Xô nữa, mà giờ là Trung Quốc. Điều đó muốn nói lên rằng cuộc xung đột mà Mỹ đang nhắm tới, nó không còn là một cuộc đối đầu về ý thức hệ, mà đó là một cuộc xung đột chính trị, kinh tế, thương mại, chiến lược… Đó không còn là một cuộc chiến giữa thế giới tự do chống thế giới bị áp bức, cho dù chế độ Trung Quốc là hiện thân của một sự áp bức hoàn toàn. » Liên minh thay vì đơn phương hành động ? Giờ đây, nước Mỹ ngỡ ngàng nhận ra rằng, cuộc mặc cả năm xưa mà Mỹ và Trung Quốc có « giao kèo », theo đó, Mỹ đổ vốn và công nghệ xây nhà xưởng, Trung Quốc sản xuất, chế biến và cung cấp ngược lại cho Mỹ hàng hóa giá rẻ, giờ chỉ có lợi cho Bắc Kinh trong nhiều mặt. Trung Quốc năm 2020 trở thành cường quốc kinh tế hàng đầu, và có nguy cơ qua mặt Mỹ trong nhiều lĩnh vực chủ chốt khác, đặc biệt là những lĩnh vực công nghệ cao có khả năng áp dụng cho quân sự như mạng 5G, trí thông minh nhân tạo… Về điểm này, nhà sử học Pierre Mélandri, trên đài RFI đưa ra một nhận định cay đắng : « Nước Mỹ không còn là một siêu cường tuyệt đối, tầm ảnh hưởng độc quyền mà Mỹ nắm giữ trong một thời gian dài nay cũng không còn. Đương nhiên, Hoa Kỳ vẫn là cường quốc hàng đầu và tôi nghĩ là Trung Quốc tất nhiên cũng không muốn khoác lên vai điều mà Hoa Kỳ gọi là « gánh nặng đế chế ». Tôi lưu ý một điểm, đúng là ngân sách dành cho quân sự của Mỹ đã tăng mạnh nhưng trong một hướng đi rất cụ thể : Đó chính là Trung Quốc. » Nhưng có lẽ mối lo của Hoa Kỳ bị Trung Quốc soán ngôi siêu cường quân sự cũng là lẽ thường tình. Nhịp độ bắt kịp tiến bộ quân sự của Trung Quốc tăng nhanh đến mức trong năm 2020, ngân sách Quốc Phòng của Bắc Kinh cao gấp bốn lần ngân sách của những đồng minh mạnh nhất của Mỹ là Anh, Pháp và Đức. Chỉ riêng Mỹ và Trung Quốc đã chiếm đến 50% tổng chi tiêu quân sự toàn cầu, cao gấp 6 lần so với khối 27 nước Liên Hiệp Châu Âu. (Tạp chí Quốc tế và Chiến lược số 120/2020 với tiêu đề « Song đấu Mỹ/Trung ? ») Thế nên, vẫn theo ông Charles Cogan, thế kỷ XXI sẽ không còn là một « thế kỷ của Mỹ » như trước đây. Thế giới vừa khép lại một chương « đơn cực ». Nước Mỹ sau những cuộc can thiệp quân sự với những kết quả gây tranh cãi có lẽ sẽ phải hướng đến ưu tiên ngoại giao hơn là dựa vào vũ lực như xưa. Trong cuộc đối đầu mới này với Trung Quốc, Hoa Kỳ buộc phải chú trọng nhiều vào việc thành lập các liên minh, từ bỏ thế « đơn thương độc mã ». Bởi vì, vị thế chiến lược tương đối bị suy giảm của Mỹ sẽ không cho phép một thứ chủ nghĩa đơn phương nào như vậy trong thế giới sắp tới. Tầm nhìn này của ông Charles Cogan, một lần nữa đã được sử gia người Pháp, Pierre Grosser xác nhận, trong một cuộc trả lời phỏng vấn gần đây cho trang mạng Viện Quan Hệ Quốc Tế và Chiến Lược IRIS. Đây cũng chính là những gì chính quyền Joe Biden hiện nay đã và đang thực hiện, nhân chuyến công du châu Âu vừa qua. « Tái thiết đất nước, nỗ lực thiết lập các liên minh công nghệ trên khắp thế giới vì các nền dân chủ và đương nhiên là cả đầu tư trong những điểm yếu kém hay ngược lại trong những lĩnh vực có thể gây ra các vấn đề cho Trung Quốc trên phương diện kỹ năng, như đất hiếm chẳng hạn. Chúng ta biết là Trung Quốc gần như độc quyền từ hơn một thập niên nay, và điều này đã đặt ra nhiều vấn đề. Do vậy, Hoa Kỳ bắt đầu đầu tư vào Canada ví dụ vậy, hay như tìm cách thúc đẩy lợi thế đã có mà hiện nay người ta đang nói nhiều về vi mạch bán dẫn khi tìm cách liên minh với Đài Loan. »

Certains parlent de retrouvailles, mais il y a toujours les dossiers qui fâchent. Un 28ème sommet de l'Otan très observé ce lundi 14 juin 2021 à Bruxelles, une organisation du traité de l'Atlantique Nord, mise à mal, minée par les divisions passées ou récentes. Le sujet n'est pas nouveau, mais la donne a changé avec un nouveau locataire à la Maison Blanche, Joe Biden, semble-t-il plus enclin à travailler avec ses partenaires européens. Pourtant, de ce côté de l'Atlantique, il y a également la Turquie, manifestement déterminée à défendre ses propres intérêts, quitte à jouer parfois un double jeu avec Moscou. Il y a aussi les nouveaux défis, la Chine, le changement climatique… Pour y faire face, l'Otan peut-elle survivre dans sa forme actuelle ? Doit-elle se réinventer ? C'est notre débat du soir. Pour en débattre : Pierre Grosser, historien, spécialiste des Relations internationales. Professeur et chercheur à Sciences Po. Auteur du livre « L'histoire du monde se fait en Asie », Odile Jacob Amélie Zimaa, docteure en Science politique, chercheuse au Centre de civilisation française de l'Université de Varsovie, autrice de « L'OTAN », éditions PUF, Que sais-je Bruno Tertrais, politologue spécialiste de l'analyse géopolitique et stratégique, et directeur adjoint de la Fondation pour la recherche stratégique. Auteur de nombreux livres, entre autres, « L'Atlas des frontières : murs, conflits, migrations », éditions les Arènes. 

durée : 01:59:58 - Les Matins - par : Guillaume Erner - . - réalisation : Vivien Demeyère - invités : Hervé Le Bras Démographe, directeur d'études à l'EHESS (Ecole des hautes études en sciences sociales) et chercheur émérite à l'INED (Institut national d'études démographiques); Pierre Grosser historien, spécialiste des relations internationales, membre du Centre d’histoire de Sciences Po.

Chỉ trong vòng chưa đầy một tuần, Hoa Kỳ cùng các đồng minh châu Á lần lượt có cuộc họp quan trọng : Thượng đỉnh Diễn đàn An ninh không chính thức bốn bên – QUAD (Bộ Tứ) ngày 12/03/2021, rồi hai cuộc họp cấp cao 2+2 Quốc Phòng và Ngoại Giao với Nhật Bản và Hàn Quốc. Vậy, Mỹ tìm kiếm gì tại khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương ? Ấn Độ - Thái Bình Dương chỉ là bọt biển ? Tháng 03/2018, ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị từng tuyên bố rằng khái niệm « Ấn Độ - Thái Bình Dương rồi sẽ tan biến như bọt sóng biển ». Nhưng ngày nay, khái niệm này ngày càng hiện hữu trong nhiều phát biểu và chiến lược của nhiều quốc gia. Câu hỏi đặt ra, khái niệm này có tự bao giờ ? Ông Pierre Grosser, giáo sư sử học về quan hệ quốc tế, trường đại học Khoa học Chính trị (Sciences Po), trên đài France Culture nhắc lại rằng ngay từ những năm 1960, Nhật Bản – lúc ấy bắt đầu dấn thân trở lại ở châu Á – đã từng sử dụng đến một thuật ngữ khá đặc trưng « châu Á – Thái Bình Dương ». Một sự kết hợp giữa châu Á « da vàng » và Thái Bình Dương « da trắng ». Mục tiêu là nhằm không tạo ra một cảm giác làm sống lại một trục châu Á « chống phương Tây ». Trong suốt những năm 1980, Nhật Bản suy nghĩ đến những hình thức hợp tác kinh tế tại vùng này và đưa ra nhiều sáng kiến nhưng lại để Úc lên tuyến đầu trong những tuyên bố chính thức. Vậy thì thuật ngữ Ấn Độ - Thái Bình Dương ra đời trong hoàn cảnh nào ? Nhà sử học, tác giả tập sách « L’histoire du monde se fait en Asie » (tạm dịch là Lịch sử thế giới được viết nên tại châu Á) giải thích tiếp : « Thuật ngữ Ấn Độ - Thái Bình Dương được phát triển trong những năm 2000, trong một bối cảnh khá đặc biệt, nghĩa là người ta ngày càng nhận thức được mối liên hệ kinh tế giữa Trung Đông và châu Á – nhất là cho dầu hỏa, hay cuộc chiến chống hải tặc trên những con đường giao thông hàng hải. Rồi còn có tác động sóng thần tsunami năm 2004, bao trùm toàn khu vực. Về mặt lịch sử mà nói, chúng ta có thể nhận thấy điều này chẳng có gì là mới cả. Nhưng kể từ những năm 2000, người ta có cảm giác là đối diện với Trung Quốc và nhất là trước các tham vọng thật sự hay giả định của Bắc Kinh tại Ấn Độ Dương, các nước Nhật Bản, Ấn Độ, rồi sau đó là Mỹ, và bây giờ là cả Liên Hiệp Châu Âu, cụ thể là Anh, Pháp đều nói về Ấn Độ - Thái Bình Dương với những định nghĩa khác nhau. Nước Pháp có một định nghĩa rộng hơn đi từ châu Mỹ Latinh đến tận châu Phi ». Điều thú vị là Trung Quốc, ngay khi có thể, tránh sử dụng khái niệm « Ấn Độ - Thái Bình Dương » - một khái niệm mà Bắc Kinh cáo buộc là nhằm bao vây Trung Quốc, « chống Trung Quốc ». Sách Trắng Quốc Phòng Trung Quốc năm 2017 chỉ nói về một vùng « châu Á – Thái Bình Dương ». Mong muốn phớt lờ khái niệm Ấn Độ - Thái Bình Dương còn được khẳng định rõ trong tài liệu dành nói về chiến lược quốc phòng Trung Quốc công bố hồi tháng 7/2019, trong đó, cụm từ « Ấn Độ - Thái Bình Dương » hoàn toàn vắng bóng. Nhưng điều đó không có nghĩa là Bắc Kinh không có một tầm nhìn chiến lược về khu vực này mà họ đang phát triển bằng cách kết nối hai vùng rộng lớn với nhau. Châu Á – Thái Bình Dương vẫn là khu vực ưu tiên, được xem như là vùng ảnh hưởng tự nhiên của Trung Quốc. Với Ấn Độ Dương, những người theo trường phái học thuyết Alfred Mahan ở Trung Quốc rất rõ ràng : « Ai làm chủ Ấn Độ Dương thì kiểm soát châu Á ». Ông Alfred Thayer Mahan, là một nhà sử học, một sĩ quan hải quân và là một chiến lược gia của Hải quân Mỹ (US Navy) cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, nổi tiếng với chủ trương tăng cường sức mạnh hải quân. Tác phẩm của ông được rất nhiều người biết đến là « The Influence of Sea Power Upon History, 1660-1783 » (phát hành năm 1890). Do vậy, theo nhà sử học Pierre Grosser, tầm nhìn « Ấn Độ - Thái Bình Dương » của Trung Quốc được diễn giải ở hai cấp độ : « Ở mức thứ nhất, người ta gần như có học thuyết Monroe như người Mỹ đang có, nghĩa là thống trị vùng Đông Nam Á và những vùng biển sát cạnh nhau. Rồi ở cấp độ thứ hai, như chúng ta đã biết, là thông qua những con đường tơ lụa, phát triển hải quân đại dương để có thể triển khai xa hơn, nhằm bảo vệ các lợi ích ngày càng nhiều của Trung Quốc trên khắp thế giới. » Mỹ có thể huy động mạng lưới liên minh ? Sau bốn năm nhiệm kỳ Donald Trump hỗn loạn, làm sứt mẻ phần nào niềm tin của các đồng minh, Hoa Kỳ dưới thời tân tổng thống Joe Biden, ưu tiên khôi phục các mối quan hệ đó và tái tập trung vào cuộc cạnh tranh với Trung Quốc. Chính sách này đầu tiên hết phải được tiến hành bằng các cuộc vận động ngoại giao thông qua những mạng lưới liên minh truyền thống của Mỹ, được thiết lập sau khi chiến tranh Triều Tiên kết thúc năm 1953 như với Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, và trong một chừng mực nào đó là với Úc và New Zealand. Tuy chỉ là những liên minh song phương, không có kiểu đa phương như tại châu Âu, nhưng theo ông Pierre Grosser, những mối quan hệ kiểu này tại châu Á, một mặt cho phép Mỹ áp đặt các quan điểm của mình, và mặt khác Hoa kỳ vẫn có thể giám sát Nhật Bản không để nước này vực dậy về mặt quân sự, Hàn Quốc không tấn công Bắc Triều Tiên và ngăn cản Đài Loan tái chiếm lãnh thổ Hoa lục. Kiểu quan hệ đồng minh này đặt ra những thách thức không phải là nhỏ, ít nhiều gây khó khăn cho Mỹ trong cuộc đọ sức với Trung Quốc ngày nay, theo như phân tích của nhà nghiên cứu về Quan hệ Quốc tế. « Vấn đề của những mối liên minh này mà chuyến công du vừa qua với một mục tiêu quan trọng thúc đẩy cùng nhau hành động, là giữa Nhật Bản và Hàn Quốc có nhiều rắc rối lớn. Bởi vì Hàn Quốc trong khoảng gần 10 năm từng bị Nhật Bản đô hộ với những ký ức lịch sử nặng nề như vấn đề « gái giải sầu », cho đến giờ vẫn còn gây bất đồng giữa hai nước. Nhưng đến những năm 2000, và kể từ năm 2007, ý tưởng QUAD xuất hiện, nghĩa là cùng hợp sức với nhau không những với Úc và Nhật Bản mà có cả Ấn Độ nữa. Chính vì vậy mà Trung Quốc có cảm giác như là bị bao vây. Vì sao ? Bởi vì, Hoa Kỳ đã tìm cách xích lại gần Ấn Độ. Về mặt lịch sử, Ấn Độ chưa bao giờ là bạn của Mỹ thậm chí còn liên kết với Liên Xô vào năm 1971. Ở đây người ta thấy rõ ý đồ sâu xa của Mỹ. Nhật Bản bắt đầu chú ý đến khả năng mở rộng ảnh hưởng trong khu vực. Biến số lớn ở đây là người ta sẽ đi đến đâu với QUAD. Đây là lần đầu tiên có cuộc họp ở cấp độ lãnh đạo Nhà nước bởi vì thông thường chỉ là cuộc gặp giữa các ngoại trưởng. Nhưng tôi không nghĩ là Bộ Tứ có thể trở thành một liên minh chính thức bởi vì Ấn Độ sẽ không tham gia vào liên minh chính thức đó. » Ông Pierre Grosser lưu ý, trong cuộc đọ sức mới này, Hoa Kỳ khó thể lập mặt trận chung theo kiểu truyền thống như thời Chiến Tranh Lạnh ở châu Âu, do các nước lệ thuộc nhiều vào Trung Quốc về kinh tế. « Thế nên người ta mới có một số lượng lớn các thỏa thuận chiến lược như Việt Nam chẳng hạn, vừa phụ thuộc một phần kinh tế Trung Quốc vốn có cùng một mô hình chế độ, nhưng vẫn duy trì các mối quan hệ với Nga. Ấn Độ cũng vậy. Nước này tham gia tổ chức Thượng Hải cùng với Nga và Trung Quốc. Là một nước lớn, khá tự tin, tuy có những tranh chấp biên giới với Trung Quốc, công luận cũng bài Trung Quốc nhưng Ấn Độ không thể liên minh với Hoa Kỳ ». Kềm hãm Trung Quốc : Chiến lược Reagan có hiệu quả ? Thái độ này được thể hiện rõ qua việc trong thông cáo chung QUAD không dùng đến cụm từ « chống Trung Quốc ». Vậy đâu là mục tiêu chính của Bộ Tứ trong khi mà Trung Quốc không ngừng trỗi dậy, củng cố năng lực tấn công cho hải quân ? Trong năm 2021 này, Bắc Kinh sẽ cho hạ thủy 25 tầu chiến, một đội tầu chiến chất lượng cao, cực kỳ hùng mạnh. Ngoài ra, Bắc Kinh còn có cả một đội tầu hải cảnh mà một đạo luật vừa thông qua cho phép lực lượng này nã súng vào các tầu nước ngoài khiến các nước quan ngại, và nhất là Trung Quốc còn có cả một đội tầu đánh cá ngang dọc khắp vùng Thái Bình Dương. Tuy nhiên, theo quan điểm của nhà sử học, mối đe dọa lớn nhất cho Mỹ trong khu vực chính là hệ thống tên lửa phòng không của Trung Quốc. « Vấn đề nghiêm trọng đối với Mỹ ở đây chính là việc họ đã quen thống trị biển cả khi cho rằng điều đó là tốt cho tài sản chung, cho phép tự do lưu thông hàng hải, duy trì hòa bình và bảo đảm giao thương quốc tế. Giờ Mỹ có cảm giác là không còn được như thế do các hệ thống tên lửa phòng không và sự trỗi dậy của hải quân Trung Quốc tại Biển Đông và các vùng duyên hải Trung Quốc. Trong một chừng mực nào đó, điều này làm Hoa Kỳ lo lắng. Cách đáp trả truyền thống là đóng thêm nhiều tầu chiến, đương nhiên cách làm này mang lại nhiều nguồn lợi cho các ngành công nghiệp hàng hải. Vấn đề tranh cãi ở đây là : Thay vì tăng số tầu chiến, lượng vũ khí nên chăng phát triển chiến tranh mạng để ngăn chận Trung Quốc tấn công tầu chiến Mỹ mới là quan trọng hơn ? Theo tôi, có lẽ tốt hơn hết là nên đầu tư vào chiến trang mạng hơn là xây thêm tầu chiến mỗi lúc một nhiều và dễ bị tấn công. » Liệu đó chẳng phải là chiến lược của Reagan được áp dụng từ trước cho đến nay ? Theo đó, Hoa Kỳ phô trương sức mạnh quân sự, một năng lực tấn công mạnh mẽ nhưng thực chất là để thương lượng ? Sử gia Pierre Grosser giải thích thêm. « Về mặt quân sự, chiến lược của Reagan là tấn công trên biển để đối phó với Liên Xô. Tấn công ở đây có nghĩa là giam hãm không cho các tầu chiến Nga ra khỏi vùng biển Barents, biển Okhostsk… Bởi vì, kể từ những năm 1960, Liên Xô bắt đầu xây dựng các loại tầu chiến lớn, đó là điểm thứ nhất. Điều thứ hai, cần phải xem đối với Reagan, đó là thương lượng trong thế mạnh. Như vậy, đầu tiên hết, thương lượng trong thế mạnh bởi vì ta có nhiều vũ khí và là vũ khí tối tân. Thứ đến là khi đã có đồng minh rồi thì ta có thể thương lượng. » Chỉ có điều thời thế đã thay đổi. Trung Quốc không phải là Liên Xô. Hoa Kỳ và Trung Quốc phụ thuộc chặt chẽ lẫn nhau về kinh tế. Liệu rằng chiến thuật này có thể áp dụng cho Trung Quốc, vốn dĩ cũng là một cao thủ cờ vây ? Hạ hồi phân giải !

durée : 00:10:55 - Les Enjeux internationaux - par : Julie Gacon - Entretien avec l'historien spécialiste des relations internationales Pierre Grosser. - réalisation : Vivien Demeyère - invités : Pierre Grosser historien, spécialiste des relations internationales, membre du Centre d’histoire de Sciences Po.

C'est le premier déplacement à l'étranger de hauts représentants de l'administration Biden. Et il est pour le Japon et la Corée du Sud. Le secrétaire d'État Anthony Blinken et le ministre de la Défense Lloyd Austin vont réaffirmer leur soutien aux alliés traditionnels des États-Unis dans la région. Alliés parfois déroutés par le style de la diplomatie personnelle de Donald Trump, marquée par la guerre commerciale avec la Chine. C'est donc aussi un message pour la grande puissance régionale et qui ne masque pas ses ambitions stratégiques mondiales. La Chine considérée comme un rival stratégique par Joe Biden. À quoi va ressembler le prochain round Chine/Etats-Unis ? C'est la question du jour. Pour en débattre : Laurence Nardon, responsable du programme États-Unis de l'Institut français des relations internationales (Ifri) Antoine Bondaz, chercheur à la Fondation pour la recherche stratégique (FRS) et enseignant à Sciences Po (Téléphone) Pierre Grosser, historien, spécialiste des Relations internationales. Professeur et chercheur à Sciences Po. Auteur du livre «L’histoire du monde se fait en Asie. Une autre vision du XXe siècle», éditions Odile Jacob  

Depuis l'éclatement des hostilités en 2011, la guerre civile en Syrie n'a cessé de faire les manchettes. Le degré de violence atteint dans ce conflit, la montée en puissance de certaines factions radicales aux frontières du pays et l'importante fuite de la population civile sont tous des indicateurs de l'impuissance de la diplomatie occidentale à faire face à cette guerre et à ses conséquences néfastes. Si le cessez-le-feu et les pourparlers qui se tiennent actuellement à Genève font espérer un règlement éventuel, ils témoignent surtout de la complexité du jeu diplomatique qui a cours dans la prévention et la résolution des disputes. Afin de mieux comprendre comment s'articulent ces relations internationales dans l'histoire récente, 3600 secondes d'histoire vous propose aujourd'hui une entrevue avec Pierre Grosser, professeur agrégé au Centre d'histoire de Sciences Po et spécialiste de l'histoire des relations internationales ainsi que des enjeux mondiaux contemporains. Première diffusion le 23 mars 2016 sur les ondes de CHYZ 94,3 (Université Laval)

Chỉ còn có hai tuần nữa là kết thúc năm 2020, nhưng dịch bệnh Covid-19 hoành hành thế giới từ một năm nay vẫn chưa có dấu hiệu chấm dứt. Theo giới quan sát, cuộc khủng hoảng dịch tễ đang làm nổi rõ hai xu hướng : Tăng tốc chuyển dịch « trọng tâm » kinh tế sang châu Á và đọ sức giành thế bá quyền Mỹ-Trung ngự trị chính trường quốc tế. Time : Năm 2020, năm tồi tệ nhất ? Phải chăng năm 2020 này thật sự là « năm tệ hại nhất » trong lịch sử nhân loại như trang bìa tạp chí Time số ra ngày 14/12/2020 ? Đúng sai thế nào hạ hồi phân giải, nhưng một điều chắc chắn đây là một năm đầy tang tóc. Dịch bệnh virus corona chủng mới, bùng phát từ Vũ Hán, Trung Quốc từ cuối năm 2019, đã thật sự để lại một dấu ấn sâu đậm trong tâm thức nhân loại. Bằng chứng rõ nhất là theo một thông cáo do mạng xã hội Twitter công bố ngày 07/12, từ khóa #Covid-19 và những thuật ngữ có liên quan được sử dụng đến gần 400 triệu lần. Bởi vì, chỉ trong vòng vỏn vẹn có một năm mà thế giới đã có hơn 72 triệu người nhiễm bệnh, hơn 1,6 triệu người chết vì virus corona. Một năm sắp trôi qua, âu cũng là dịp để nhìn lại những bài học đau đớn và dự đoán những thách thức trong tương lai. Câu hỏi đầu tiên thoáng nghe : Liệu rằng có một thế giới Trước và Sau đại dịch ? Chuyên gia địa chính trị Pascal Boniface, Viện Nghiên Cứu Quốc Tế và Chiến Lược (IRIS) trên kênh truyền hình quốc tế France 24 có vài nhận xét : « Covid-19 sẽ là một sự kiện đáng nhớ trong lịch sử ngành địa chính trị. Thế giới quen thuộc đột nhiên biến mất, một thế giới hoàn toàn mới bỗng xuất hiện. Đường phố hoang vắng không một bóng người. Cả thế giới như bị tê liệt, hơn một nửa cư dân địa cầu bị "giam lỏng ở nhà". Hầu như toàn bộ biên giới bị đóng cửa. Nhưng cùng lúc, người ta cũng nhận thấy là không có một xu hướng cơ cấu hoàn toàn mới được hình thành, mà đúng hơn là một sự thúc đẩy, một sự gia tăng nhanh hơn những xu hướng cơ cấu đã hiện hữu trên phương diện địa chính trị. » Phương Tây và cú sốc kép Khủng hoảng Covid-19 là một cú sốc kép : Dịch tễ và Kinh tế. Các hoạt động kinh tế, giao dịch thương mại đột nhiên ngưng trệ, thất nghiệp tăng cao do việc áp đặt nhiều biện pháp phong tỏa nghiêm ngặt khiến nhiều cơ sở kinh doanh và doanh nghiệp bị phá sản. Phương Tây còn ngỡ ngàng nhận ra rằng đã quá lệ thuộc vào nguồn cung của Trung Quốc từ các sản phẩm tiêu dùng hàng ngày cho đến cả các mặt hàng từng bị cho là thứ yếu giờ là mang tính chiến lược như khẩu trang chẳng hạn. Cú sốc dịch tễ là vì số ca nhiễm bệnh tăng đột biến khiến các chính phủ trở tay không kịp. Sự kiện cho thấy những yếu kém của các nước phương Tây, luôn tự hào về những thành quả xã hội đạt được, trong công cuộc đối phó với dịch bệnh. Con số nạn nhân virus corona chủng mới tại châu Á thấp hơn nhiều lần so với phương Tây. Gần đến dịp lễ cuối năm, trong khi châu Á đang dần khôi phục đời sống sinh hoạt bình thường, thì châu Âu và Mỹ cứ mãi loay hoay « đóng đóng, mở mở » hòng ngăn chận dịch bệnh. Thái độ cao ngạo, chủ quan có lẽ là những nguyên nhân chính. Nhưng dịch bệnh bùng phát tại châu Âu và Mỹ còn gióng lên hồi chuông suy tàn của phương Tây mà hình ảnh hố chôn tập thể ở New York, bệnh viện bị quá tải ở châu Âu thật sự là gây sốc. Ông Pascal Boniface, tác giả tập sách « Địa chính trị Covid-19 » phân tích tiếp đâu là những sai lầm của phương Tây. « Nhưng điều này thật sự không có gì là mới cả bởi vì từ nhiều năm qua, thế mạnh của thế giới phương Tây đã mất độc quyền mà họ vẫn luôn chưa nhận thấy. Chúng ta có thể nói là cuộc khủng hoảng Covid-19 đáng lý ra phải là một bài học về sự khiêm tốn và thúc đẩy phương Tây ý thức rằng họ không còn là những nước duy nhất có sức mạnh, và họ cũng không còn là những nước duy nhất giầu có, rằng còn có những nước khác tồn tại và phải dành cho những nước đó một chỗ đứng quan trọng trên trường quốc tế ». Thế kỷ 21 : « Kỷ nguyên của châu Á » « Người khổng lồ da trắng » nay khó có thể « một vai gánh cả địa cầu » như câu nói có từ thời thực dân của nhà văn Anh Rudyard Kipling thế kỷ XIX. Dịch bệnh kết thúc, tăng trưởng sớm trở lại ở châu Á, cả từ Trung Quốc – đầu tầu kinh tế của hành tinh, lẫn ở Hàn Quốc hay Việt Nam…  Trong khi đó, thị trường châu Âu suy sụp, rơi vào trầm cảm chưa biết hồi nào thoát. Đại dịch Covid-19 dường như còn thúc đẩy nhanh hơn nữa xu hướng chuyển dịch đầu tư, công-kỹ nghệ và các thị phần sang vùng Viễn Đông. Theo sử gia Pierre Grosser trên đài France Culture, điều này một lần nữa khẳng định « Hoa Kỳ không còn là đầu tầu tăng trưởng cho châu Á nữa mà chính là châu Á ». Đáng chú ý là dịch bệnh Covid-19 bùng lên từ Vũ Hán nhưng không cản trở được Trung Quốc tiếp tục đà tiến đi lên thành cường quốc. Dịch bệnh là « cơ hội vàng » để Bắc Kinh tiếp tục gia tăng ảnh hưởng, củng cố thế mạnh kinh tế-quân sự của mình, mà bằng chứng điển hình là hiệp định Đối tác Kinh tế Khu vực Toàn diện – RCEP vừa được ký kết hồi trung tuần tháng 11/2020, giữa 15 nước châu Á-Thái Bình Dương, dưới sự chủ trì của Trung Quốc. « Ở đâu Donald Trump bỏ trống, ở đó Tập Cận Bình len vào » là nguyên nhân chính giải thích vì sao Bắc Kinh vẫn có thể gia tăng ảnh hưởng bất chấp nguồn gốc khởi phát dịch bệnh từ Trung Quốc, theo như nhận định của nhà nghiên cứu địa chính trị. « Trung Quốc đã biết cách tận dụng sự vắng mặt của Hoa Kỳ. Đó chính là vào lúc nước Mỹ có những chủ trương co cụm mà hành động mang tính biểu tượng thật sự là việc ngưng tất cả các chương trình tài trợ cho Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), vào thời điểm nguồn tài chính này là rất cần thiết. Trung Quốc nhờ vậy đã gia tăng sự hiện diện của mình. Người ta có thể nói là mức độ Bắc Kinh tăng cường sự có mặt của mình tỷ lệ thuận với sự thoái lui của Mỹ ». Covid-19 còn làm cho cuộc chiến giành thế bá quyền giữa Mỹ và Trung Quốc trên nhiều mặt trận từ kinh tế, quân sự, cho đến cả công nghệ cao diễn ra từ mấy năm qua thêm phần gay gắt. Liệu rằng đối đầu trực diện giữa hai nước có là điều không thể tránh khỏi ? Nhà địa chính trị tại IRIS khẳng định đọ sức Mỹ - Trung vẫn sẽ là chủ đề thời sự quốc tế hàng đầu mà ở đó, châu Á sẽ là đấu trường chính. « Mầm mống đối đầu đã có từ trước bởi vì Hoa Kỳ cảm thấy khó chấp nhận là Trung Quốc bắt kịp mình do từ năm 1945, Hoa Kỳ là cường quốc hàng đầu. Họ cho rằng nước Mỹ có những phẩm chất đạo đức trên tất cả những nước, nên việc có thể bị một nước khác đuổi kịp mà lại là một nước châu Á, một nước cộng sản đối với Mỹ là một điều không thể chấp nhận được. » (…) Chúng ta có thể nói rằng đây là một thời điểm quan trọng của cuộc khủng hoảng dịch tễ, bởi vì sự đối đầu này giữa Mỹ và Trung Quốc, vốn dĩ quan trọng, nay trở thành một sự kiện lớn điển hình quan trọng nhất ở cấp độ địa chính trị và có thể kéo dài trong nhiều năm sắp tới. Cuộc cạnh tranh giữa Bắc Kinh và Washington chắc chắn sẽ là chủ đề xuyên suốt của địa chính trị toàn cầu. » Hoa Kỳ : Biden có « thoát » được bóng Obama ? Trong bối cảnh ảm đạm này, nước Mỹ trong tháng 11/2020 đã chọn ông Joe Biden, ứng viên đảng Dân Chủ làm tổng thống thứ 46 của Hoa Kỳ. Đây có lẽ cũng là một kỳ bầu cử đáng ghi nhớ trong lịch sử nước Mỹ. Bởi vì, cuộc bỏ phiếu năm nay diễn ra trong một hoàn cảnh khá đặc biệt : Thứ nhất, dịch bệnh Covid-19 hoành hành dữ dội, nước Mỹ trả giá đắt nhất về số nạn nhân, hơn 16 triệu ca nhiễm, gần 300 ngàn người chết. Dịch bệnh đã làm đảo lộn lịch trình chiến dịch vận động tranh cử. Thứ hai, xung đột xã hội đột nhiên bùng nổ dữ dội tưởng chừng bên bờ nội chiến, sau vụ George Floyd, một người da đen, bị một viên cảnh sát da trắng kẹp cổ đến chết ngạt. Vụ việc xảy ra khiến hàng trăm ngàn người giận dữ ùn ùn xuống đường phản đối bạo lực cảnh sát và chống kỳ thị chủng tộc. Nước Mỹ như bên bờ xung đột khi bạo loạn bùng phát kéo dài trong nhiều tuần liền, bất chấp lệnh phong tỏa ngăn ngừa dịch bệnh hoành hành dữ dội. Hình ảnh bạo động phát đi trên toàn thế giới khiến người ta không khỏi tự hỏi : Phải chăng tầm ảnh hưởng của nước Mỹ đã đến hồi suy thoái ? Cuối cùng, bầu cử Mỹ 2020 lạ lùng vì bị tràn ngập những lời cáo buộc có gian lận lá phiếu bầu cử từ tổng thống mãn nhiệm. Không những không đưa ra được các bằng chứng, Donald Trump còn gia tăng các vụ kiện và đe dọa ngăn cản quy trình chuyển giao quyền lực, có nguy cơ gây hại cho an ninh quốc gia. Hành động này của nguyên thủ Mỹ khiến nhiều nghị sĩ trong đảng Cộng Hòa phản đối cho rằng đi ngược với lợi ích của đất nước. Dẫu sao thì việc ông Biden đắc cử khiến thế giới có những phản ứng trái ngược. Tuyên bố « nước Mỹ trở lại dẫn đường thế giới » khiến châu Âu, đồng minh truyền thống của Mỹ thở phào nhẹ nhõm, sau bốn năm hứng đòn của Donald Trump, nhưng lại được châu Á đón nhận dè dặt. Liệu rằng tổng thống tân cử có chống Trung Quốc mạnh mẽ như người tiền nhiệm hay không ? Theo giới quan sát, « Trump ra đi, nhưng chủ nghĩa Trump vẫn ở lại ». Chính sách đối ngoại là một sự đồng thuận của cả hai đảng. Cuộc đọ sức với Trung Quốc vẫn sẽ tiếp diễn, nhưng có lẽ sẽ khác về mặt hình thức. Nhìn dàn lãnh đạo mới mà ông Biden vừa công bố, thì vẫn là « America First », chỉ có điều là theo kiểu Joe Biden nhưng mang dáng dấp của Barack Obama. Thế nên, sử gia người Pháp, André Kaspi, chuyên gia về Hoa Kỳ, giáo sư danh dự trường đại học Sorbonne, cảnh báo nếu không khéo « thoát bóng » Obama, đây sẽ là một mối nguy hiểm cho ông Joe Biden. « Tham vọng của Joe Biden là cho thấy chúng ta đang trở về với nhiệm kỳ của Barack Obama. Đúng là Obama không còn là tổng thống nữa, Biden mới là tổng thống. Nhưng vì Joe Biden từng là phó tổng thống cho Obama, nên ông mang theo cùng ông một loạt các quyết định bổ nhiệm ít nhiều gì cũng giống với những ý tưởng mà ông Obama từng đưa ra trong giai đoạn 2008-2017. Nghĩa là về mặt cơ bản, Joe Biden là người kế nhiệm do Obama chỉ định và mối nguy hiểm ở chỗ là nhiệm kỳ của ông đơn giản là một nhiệm kỳ thứ ba của Barack Obama, nếu như vậy quả thật là đáng tiếc. Dù vậy, cũng nên hy vọng rằng ông ấy có thể thể hiện tính độc lập, cá tính của mình và như vậy điều đó có thể giúp ông Biden xử lý công việc nước Mỹ một cách đúng đắn ! »

Ở đâu Donald Trump bỏ trống, thì ở đó Tập Cận Bình len vào. Ngày 15/11/2020, Trung Quốc cùng 14 nước khu vực châu Á-Thái Bình Dương ký kết hiệp định Đối tác Kinh tế Khu vực Toàn diện (RCEP) tại Hà Nội. Theo giới quan sát, với công cụ thương mại chưa từng có này, Bắc Kinh sẽ còn gia tăng mạnh mẽ ảnh hưởng của mình tại châu Á. Làm thế nào cản đà tiến của Trung Quốc ? Đây sẽ là một thách thức nan giải cho chính quyền Mỹ tương lai. RCEP : Châu Á, « tâm lực hấp dẫn » Covid-19 bị đánh bại, tăng trưởng quay trở lại, Trung Quốc khẳng định rõ là một cường quốc. Mười bốn nước châu Á – Thái Bình Dương bao gồm 10 nước khối ASEAN, Hàn Quốc, Nhật Bản, Úc và New Zealand, dưới sự chủ trì của Trung Quốc đã ký kết hiệp định tự do mậu dịch RCEP. Đây sẽ là thỏa thuận thương mại tự do mậu dịch lớn nhất thế giới từ trước đến nay, tập trung 30% tổng sản phẩm nội địa toàn cầu. Một « nhà xưởng châu Á » tương lai, theo như cách ví von của nhiều nhà quan sát. Bởi vì, thỏa thuận này sẽ cho phép thúc đẩy nhanh hơn nữa tiến trình phân chia khu vực các dây chuyền sản xuất. Theo ước tính của nhiều nhà kinh tế, văn bản dự kiến giảm các mức thuế quan (đến 90%), được áp dụng cho những sản phẩm trao đổi giữa các nước tham gia ký kết, sẽ cho phép GDP của mỗi nước tăng thêm 0,2%. Và một khi văn bản có hiệu lực Trung Quốc sẽ là nước hưởng lợi nhiều hơn cả, tiếp đến là Nhật Bản và Hàn Quốc. Nếu như các biện pháp bảo hộ do Bắc Kinh áp đặt có liên quan đến thị trường nội địa, đang đẩy nhiều doanh nghiệp phương Tây cũng như là Nhật Bản rời Trung Quốc, thì thỏa thuận RCEP sẽ thúc đẩy nhiều doanh nghiệp nước ngoài đến lập cơ sở sản xuất tại những nước lân cận để được hưởng ưu đãi thuế quan. Theo trang mạng The Conversation, bất chấp dịch bệnh, toàn vùng châu Á trong năm 2020 này tạo ra hơn 50% tổng sản phẩm nội địa toàn cầu. Trong khi đó, tỷ lệ này chỉ ở mức 20% trong năm 1980. Nhật báo kinh tế Les Echos của Pháp còn đưa ra con số so sánh khá ấn tượng : Các nước tham gia ký kết văn bản chiếm một tỷ trọng đến 5.300 tỷ đô la ngành sản xuất công nghiệp, so với 4.300 tỷ đô la cho cả Liên Hiệp Châu Âu và Hoa Kỳ gộp lại. Từ toàn cảnh này, dưới một góc độ khách quan, sử gia Pierre Grosser, chuyên ngành Quan hệ Quốc tế, trường đại học Khoa học Chính trị Sciences Po trên đài phát thanh France Culture, trước hết nhận định RCEP được đúc kết, một lần nữa khẳng định xu hướng chuyển dịch « tâm lực hấp dẫn » từ Mỹ sang châu Á, vốn đã xuất hiện từ nhiều thập niên qua. « Nếu nhìn xa hơn khuôn khổ thỏa thuận, theo một cách nào đó, đây còn là một hình thức tái tập trung kinh tế châu Á, gần giống như những gì chúng ta đã từng thấy trong những năm 1989 – 1990. Vào đầu thập niên 1990, người ta đã có cảm giác Hoa Kỳ không còn là đầu tầu tăng trưởng cho châu Á nữa, mà là chính châu Á. Giờ thì cảm giác này còn rõ nét hơn bao giờ hết, nếu như chúng ta nhìn vào dòng vốn đầu tư, trao đổi thương mại. Nước nào sẽ là những đối tác kinh tế hàng đầu của châu Á ? Những gì chúng ta dễ dàng nhận thấy đó chính là Trung Quốc hay các nhà đầu tư Nhật Bản tại vùng Đông Nam Á. Có thể nói, đó cũng là lẽ thường tình nếu nhìn ngoài khuôn khổ thỏa thuận trên. » Châu Á-Thái Bình Dương : Mỹ khởi xướng, Trung Quốc cầm trịch Nhìn về mối tương quan lực lượng, trọng lượng kinh tế Trung Quốc trong RCEP còn cao hơn của cả khối 10 nước Đông Nam Á gộp lại, nên tầm ảnh hưởng của Trung Quốc cũng vì thế sẽ gia tăng gấp bội. RCEP – đòn ăn miếng trả miếng của Bắc Kinh đối với TPP do chính quyền Obama đề xướng, nhưng đã bị Donald Trump phá hỏng, sẽ minh họa cho một mô hình « tự do thương mại » kiểu Trung Quốc. Đó sẽ là một cơ hội vàng để Bắc Kinh thử nghiệm và thiết lập một hệ thống chuẩn mực của mình trong môi trường lân cận. Theo đó, đối với đảng Cộng Sản Trung Quốc, duy trì mối quan hệ thương mại với Đế chế Trung Hoa đòi hỏi phía các đối tác nước ngoài, nếu không đi theo những quyết định chính trị của Bắc Kinh, chí ít cũng phải có sự trung lập, bằng không lãnh đòn trừng phạt như trường hợp của Úc hiện nay (Le Monde). Nhờ ai mà Trung Quốc có được thế mạnh như ngày nay ? Ông Eric Le Boucher, cây bút thời luận trên báo Les Echos không kiệm lời chỉ trích Donald Trump đã rút Hoa Kỳ ra khỏi cuộc đàm phán thỏa thuận xuyên Thái Bình Dương (TPP), để lại một khoảng trống béo bở cho Bắc Kinh. Sự kiện cho thấy tầm ảnh hưởng của Mỹ trong khu vực bị suy giảm mạnh. Với RCEP, Trung Quốc trở thành tâm điểm của khu vực, và có thể kết nối trực tiếp nước này với nhiều quốc gia đồng minh của phương Tây như Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc hay New Zealand... Khi tham gia RCEP, những nước này hiểu rõ là tương lai đất nước của họ không còn nằm ở lục địa Đại Tây Dương nữa mà là ở chính xung quanh họ : Tỷ lệ tăng trưởng của khu vực, mà Trung Quốc đi đầu, sẽ cao từ hai đến ba lần so với mức tăng trưởng của phương Tây trong vòng 10 năm sắp tới. Điều trớ trêu là theo các nhà quan sát, sáng kiến hội nhập kinh tế châu Á – Thái Bình Dương, vốn không phải do Trung Quốc đề xướng, lại rất giống với hiệp định TPP của Mỹ bị ông Trump từ bỏ. Sử gia Pierre Grosser, tác giả tập sách « Lịch sử thế giới được viết nên ở châu Á » (L’histoire du monde se fait en Asie) trên France Culture nhận xét tiếp : « Điều thứ hai tôi thấy thú vị chính là cụm từ ʺchâu Á – Thái Bình Dươngʺ mà ông Tập Cận Bình sử dụng. Đây là những thuật ngữ do Mỹ và Úc đề ra trong những năm 1989-1990 để chứng tỏ là không nằm ngoài vùng châu Á năng động này. Hơn nữa, vào thời kỳ đó, người ta còn có một tổ chức khác có tên gọi là APEC – diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương. Diễn đàn hiện vẫn còn tồn tại và vừa có một cuộc họp cách nay không lâu. Nhưng điều mới là giờ đây khu vực năng động này đã thực sự nằm trong tay Trung Quốc, cho dù ASEAN vẫn muốn là tâm điểm của hệ thống ». Dù vậy, giới quan sát cũng nhận thấy rằng chiến thắng chính trị - địa chính trị này của Trung Quốc vẫn chưa thật hoàn hảo. Thỏa thuận này không bao trùm hết mọi lĩnh vực kinh tế, liên quan rất ít đến nông nghiệp, một ít lĩnh vực công nghiệp, nhưng không có ngành dịch vụ và nhất là không có sự tham gia của Ấn Độ, đã rút ra khỏi các cuộc đàm phán. Chống Trung Quốc nhưng Biden bị trói tay Phải chăng số phận đã được an bài ? Trung Quốc đã trở thành cường quốc hàng đầu ? Liệu ông Biden có thay đổi được gì chăng ? Làm sao ngăn cản đà tiến của Trung Quốc ? Một loạt các câu hỏi được đặt ra, bởi vì sau bốn năm ở Nhà Trắng, ba năm cuộc chiến thương mại của tổng thống mãn nhiệm, Trung Quốc không những không đại bại mà còn mạnh mẽ hơn bao giờ hết bất chấp dịch bệnh Covid-19. Thách thức dành cho tân chủ nhân Nhà Trắng là rất lớn. Dù tổng thống tân cử tuyên bố rằng « Phải cứng rắn với Trung Quốc » nhưng trong bối cảnh này và nhìn vào những gì ông Donald Trump để lại, giới phân tích hầu như đều có chung một nhận xét : Phạm vi hành động của Joe Biden sẽ rất hạn hẹp. Ông khó có thể quay trở lại hay thiết lập một thỏa thuận thương mại đa phương mới theo kiểu mô hình của TPP đưa ra năm 2010 – 2011, vì có nguy cơ sẽ bị cả phe Cộng Hòa và cánh tả trong đảng Dân Chủ cùng phản đối.   Tân chính quyền Washington rất có thể sẽ đề xuất « một phiên bản thỏa thuận tự do mậu dịch có hình thức khác hẳn nhưng không hoàn toàn mang tính chống Trung Quốc sao cho đạt được một thế cân bằng sức mạnh trong mọi lĩnh vực, đặc biệt là trong kinh tế » theo như quan điểm của bà Nadege Rolland, chuyên gia về các vấn đề chính trị và an ninh châu Á – Thái Bình Dương, thuộc National Bureau of Asian Research trên đài France Culture. Một quan điểm cũng được nhà nghiên cứu sử học Pierre Grosser đồng chia sẻ. Tuy nhiên, tác giả tập sách về châu Á còn lưu ý thêm rằng không nên ảo vọng vào những tuyên bố về tái dịch chuyển sản xuất, bởi vì đây là điều không thể thực hiện. « Tất cả những phát biểu cho rằng chúng ta phụ thuộc ít hơn vào Trung Quốc, cần phải tái di dời sản xuất… tôi cho rằng khó thể thực hiện. Đúng là có một số hoạt động đầu tư đã di chuyển sang Việt Nam thay vì là Trung Quốc. Đúng là Việt Nam được hưởng lợi nhiều từ xu hướng này. Nhưng cùng lúc, cũng có nhiều doanh nghiệp Mỹ vẫn muốn đến Trung Quốc. Thế nên, việc phân ly hai nước là điều không thể. Hơn nữa, có thể sẽ khó đạt được một thỏa thuận đa phương lớn khác. Nhưng trong những cuộc đàm phán với Hàn Quốc và Nhật Bản, những nước mà Hoa Kỳ đã có các thỏa thuận tự do mậu dịch, thái độ của chính quyền Biden có lẽ sẽ hòa dịu hơn so với Donald Trump, vốn dĩ có cách tiếp cận theo kiểu ʺtống tiềnʺ. Nghĩa là, ʺtôi bảo vệ anh, thì anh phải làm theo những gì tôi muốnʺ trên phương diện thương mại.ʺ » Ai có thể đối đầu với Trung Quốc ? Cuối cùng, nhà sử học nhắc lại Donald Trump đã phạm một sai lầm lớn khi cho rằng để « đánh » Trung Quốc, Washington có thể áp dụng cùng một kiểu kinh nghiệm mà họ đã từng thực hiện với Nhật Bản. Chỉ có điều Donald Trump đã đánh giá thấp đối thủ Trung Quốc. « Vấn đề thật sự đối với Hoa Kỳ chính là họ đã từng gặp vấn đề như vậy trong những năm 1980 với Nhật Bản, nghĩa là cũng bị thâm hụt mậu dịch nghiêm trọng. Họ có cảm giác là Nhật Bản hoàn toàn không chơi đúng luật. Nhưng người ta có thể gây áp lực với Nhật Bản vì đó là một đồng minh. Vấn đề lớn nhất với Trung Quốc ở chỗ những phương tiện gây áp lực thực sự không đủ mạnh để buộc Bắc Kinh phải thay đổi hành vi kinh tế, nhất là hành vi kinh tế ở trong nước. Ví dụ như về việc trợ vốn cho các doanh nghiệp Nhà nước kể từ khi những doanh nghiệp này thâm nhập hoàn toàn vào hệ thống. » Như trêu tức Donald Trump, ngày thứ Hai, 07/12/2020, Bắc Kinh loan báo thặng dư mậu dịch với Hoa Kỳ trong tháng 11 đạt mức kỷ lục 37,4 tỷ đô la bất chấp cuộc chiến thương mại. Trong khi đó, nền kinh tế Mỹ đang trải qua một giai đoạn đen tối vì đại dịch Covid-19 xuất phát từ Vũ Hán, Trung Quốc. Và nhất là, bất chấp các sáng kiến của Mỹ tại vùng Ấn Độ - Thái Bình Dương, sự hiện diện của Bắc Kinh tại khu vực địa-kinh tế chiến lược ngày càng được củng cố, khẳng định vị thế thống trị trong khu vực. Thế nên, France Culture mới đặt câu hỏi : « Tại châu Á-Thái Bình Dương, ai có thể đối đầu với Trung Quốc ? »

durée : 00:58:53 - Cultures Monde - par : Florian Delorme, Mélanie Chalandon, Antoine Dhulster - Retour sur la crise sanitaire en Espagne, un des pays d'Europe les plus endeuillés par le coronavirus. Puis une discussion autour la signature d'un traité de libre-échange entre les plus grandes puissances d'Asie et du Pacifique - un traité bâti autour de la Chine, et sans les Etats-Unis... - réalisation : Vincent Abouchar, Benjamin Hû - invités : Ludovic Lamant journaliste à Mediapart; Marc Semo correspondant diplomatique du Monde; Pierre Grosser historien, spécialiste des relations internationales, membre du Centre d’histoire de Sciences Po.; Nadège Rolland chercheuse sur les questions politiques et de sécurité en Asie-Pacifique au National Bureau of Asian Research (NBR)

durée : 00:58:06 - Cultures Monde - par : Florian Delorme, Mélanie Chalandon, Antoine Dhulster - Pour les 75 ans de l'Organisations des Nations Unies, nous n'aurons droit qu'à une assemblée générale dématérialisée, pressée par l'urgence sanitaire, et au pouvoir d'influence discutable. À quoi sert vraiment, aujourd'hui, l’Assemblée Générale annuelle de l’ONU ? - réalisation : Vincent Abouchar, Benjamin Hû - invités : Pierre Grosser historien, spécialiste des relations internationales, membre du Centre d’histoire de Sciences Po.; Guillaume Devin professeur des universités en sciences politiques à Sciences Po Paris, chercheur au CERI; Marie Saiget Maîtresse de conférence en sociologie à l’Université de Lille

Regard sur un concept assez récent mais de plus en plus présent dans les relations internationales et stratégiques. L’Indo-Pacifique comme nouveau théâtre d’influence dans un contexte de compétition de puissance exacerbée entre la Chine et les USA. L’Indo-Pacifique, une idée lancée en 2007 par le Premier ministre japonais Shinzo Abé, à l’occasion d’une visite en Inde, conscient de l’interdépendance entre les Océans Indien et Pacifique. Une idée à laquelle se sont joints New Delhi, Washington, Canberra et Paris suivis plus tardivement par l’Indonésie et l’ASEAN...dont elle fait partie. Inde, Australie, USA et France, autant de puissances qui disposent de vastes domaines maritimes, connaissent les vulnérabilités de la région, zone de transit névralgique pour le commerce international et qui ont de nombreux intérêts à sauvegarder face à une Chine dont l’intransigeance sur les questions de souveraineté maritime et le projet de route de la soie cristallisent l’inquiétude régionale. Que recouvre l’Indo-Pacifique en termes de réalité géopolitique ? Quels enjeux stratégiques lui sont attachés ? Quel rôle pour les puissances européennes et la France dans cette vaste zone de la planète ? Quels défis et quelles opportunités pour l’Indo-Pacifique ? Le concept fait débat. Est-il durable ?   Invités :- Marianne Peron Doise, chercheure Asie du Nord et chargée du programme Stratégie et sécurité maritime internationale à l’Institut de recherche Stratégique de l’École Militaire (liens: https://www.irsem.fr/equipe/peron-doise.html; https://www.areion24.news/produit/les-grands-dossiers-de-diplomatie-n-53/) - Valérie Niquet, maître de recherche et responsable du pôle Asie à la Fondation pour la Recherche Stratégique (liens: https://www.tallandier.com/livre/le-japon-en-100-questions/; https://www.amazon.com/puissance-chinoise-100-questions/dp/B072ZWHYVN) - David Camroux, chercheur honoraire au CERI de Sciences Po, professeur invité à l’Université Nationale du Vietnam à Hanoi (lien: http://www.sciencespo.fr/ceri/en/researcher/david-frederic-camroux) - Pierre Grosser, professeur à Sciences Po et chercheur en Histoire des Relations internationales. « L’histoire du monde se fait en Asie. Une autre histoire du XXème siècle », Odile Jacob. (lien: https://www.sciencespo.fr/research/cogito/home/the-history-of-the-world-is-asian-another-vision-of-the-20th-century/?lang=en)

L'indo-Pacifique est une idée lancée par le Premier ministre japonais en 2007, à laquelle se sont joints New Delhi, Washington, Canberra et Paris suivis de l'Indonésie et de l'ASEAN. L’Indo-Pacifique connaît une grande variété d’approches, selon les acteurs en l’absence par ailleurs de consensus sur sa portée politico-stratégique ou même ses contours géographiques. L’approche confrontationnelle des USA inquiète les pays de la région. La doctrine indo-pacifique : entre rivalité sino-américaine et le souci de créer un espace libre et ouvert. Quels avantages pour les pays de la région ? Quel degré d'acceptation du concept ? Le concept Indo-Pacifique est-il durable ? Invités :- Marianne Peron Doise, chercheure Asie du Nord et chargée du programme Stratégie et sécurité maritime internationale à l’institut de recherche Stratégique de l’École Militaire (liens: https://www.irsem.fr/equipe/peron-doise.html; https://www.areion24.news/produit/les-grands-dossiers-de-diplomatie-n-53/)- Valérie Niquet, maître de Recherche et responsable du pôle Asie à la Fondation pour la Recherche Stratégique (liens: https://www.tallandier.com/livre/le-japon-en-100-questions/; https://www.amazon.com/puissance-chinoise-100-questions/dp/B072ZWHYVN)- David Camroux, chercheur honoraire au CERI de Sciences Po, professeur invité à l’Université Nationale du Vietnam à Hanoi (lien: http://www.sciencespo.fr/ceri/en/researcher/david-frederic-camroux)- Pierre Grosser, professeur à Sciences Po et chercheur en histoire des relations internationales. « L’histoire du monde se fait en Asie. Une autre histoire du XXème siècle », Odile Jacob. (lien: https://www.sciencespo.fr/research/cogito/home/the-history-of-the-world-is-asian-another-vision-of-the-20th-century/?lang=en)  

durée : 00:51:47 - Le Cours de l'histoire - par : Xavier Mauduit, Anaïs Kien - Aujourd'hui Le Cours de l'histoire replonge dans les années de la guerre froide en compagnie de Pierre Grosser, Isabelle Clarke et Daniel Costelle. - réalisation : Thomas Jost, Peire Legras - invités : Pierre Grosser historien, spécialiste des relations internationales, membre du Centre d’histoire de Sciences Po.; Isabelle Clarke réalisatrice et conceptrice de documentaires; Daniel Costelle

Nouveau numéro de la saison 3 du podcast "Comprendre le monde" avec Pascal Boniface. Il reçoit aujourd'hui Pierre Grosser, historien, professeur agrégé à Sciences Po et auteur de l'ouvrage "1989 : l'année où le monde a basculé" aux éditions Perrin. Le thème abordé cette semaine : "1989 : quel héritage ?" L'émission est disponible sur Soundcloud, l'application Podcast, I-Tunes, Youtube, le site internet de l'IRIS, Mediapart et le blog de Pascal Boniface.

durée : 00:29:49 - Politique ! - par : Hervé Gardette, Séverine Cassar - L'offensive turque contre les Kurdes de Syrie plonge les milieux diplomatiques et militaires français dans la circonspection. Quelle position adopter face à la Turquie, allié stratégique de la France et membre de l'Otan ? Comment se nouent les alliances entre Etats et qu'impliquent-elles ? - réalisation : Somany Na - invités : Pierre Grosser historien, spécialiste des relations internationales, membre du Centre d’histoire de Sciences Po.

durée : 00:29:49 - Politique ! - par : Hervé Gardette, Séverine Cassar - L'offensive turque contre les Kurdes de Syrie plonge les milieux diplomatiques et militaires français dans la circonspection. Quelle position adopter face à la Turquie, allié stratégique de la France et membre de l'Otan ? Comment se nouent les alliances entre Etats et qu'impliquent-elles ? - réalisation : Somany Na - invités : Pierre Grosser historien, spécialiste des relations internationales, membre du Centre d’histoire de Sciences Po.

durée : 01:00:08 - Les Petits matins - Marin Fouqué, Joffrine Donnadieu, et Victor Jestin vous parlent de leurs premiers romans, et Pierre Grosser analyse le sommet du G7 à Biarritz. Les chroniques s'intéressent au bilan mitigé 30 ans après la chute du mur de Berlin et aux vacances vertueuses. - réalisation : Mydia Portis-Guérin - invités : Marin Fouqué Romancier; Joffrine Donnadieu Romancière; Victor Jestin Romancier; Pierre Grosser historien, spécialiste des relations internationales, membre du Centre d’histoire de Sciences Po.

durée : 00:11:15 - Les Enjeux internationaux - par : Julie Gacon - Le sommet du G7 organisé par la France à Biarritz du 24 au 27 août rassemble sept pays toujours qualifiés de "plus industrialisés du monde". Ce sommet régulièrement critiqué et qui tend à s'essouffler a-t-il encore une réelle utilité? Entretien avec Pierre Grosser. - réalisation : Mydia Portis-Guérin - invités : Pierre Grosser historien, spécialiste des relations internationales, membre du Centre d’histoire de Sciences Po.

L’invité : Pierre Grosser, professeur agrégé à Sciences Po, chercheur en histoire des relations internationales Le thème : La Chine entre 1842 et 1949, nouvelle question au programme des ENS (Ulm et Lyon) Lettre de cadrage du programme (site de l’ENS de Lyon) La discussion : Des bornes chronologiques assez classiques pour ce programme (1′) Une lettre de … Continue reading "61. La Chine de 1842 à 1949 (programme de khâgne 2020), avec Pierre Grosser"

1ière heure : Le modèle de l’Ontario, en matière de légalisation du cannabis, ne fait pas l’unanimité à Toronto - Reportage de Michel Labrecque ; Après l’ouragan Maria, Porto Rico subit les tweets de Donald Trump - Entrevue de Michel Désautels avec Sophie Eloy, une résidente de San Juan ; Sommet mondial du design, ou provoquer le changement par le design - Entrevue de Michel Désautels avec Jean Beaudoin, architecte, et Philippe Meilleur, directeur général de Montréal autochtone. 2ième heure : La LNI a 40 ans - Entrevue de Michel Désautels avec Lorraine Pintal, directrice artistique et générale du TNM ; Nunavik, cap sur l'avenir - Reportage d’Akli Aït Abdallah ; La guerre oubliée en Centrafrique - Chronique internationale de Léo Kalinda ; L’histoire du monde à travers le prisme de l’Asie - Entrevue de Michel Désautels avec Pierre Grosser, auteur, spécialiste des relations internationales et professeur à Sciences Po-Paris.