Podcasts about pdf format

Smütech- Der Podcast von Schulze IT-Schulung und DienstleistungenDein Spezialist für Audioanleitungen, Schulung, Fernwartung und Fritz!Box-OptimierungBurgstr. 37, 08523 PlauenTel./Whatsapp: 082325031303E-Mail: info@schulze-graben.deIm Web: https://schulze-graben.deUnsere Audioanleitungen: https://schulze-graben.de/shopNews per Whatsapp: https://whatsapp.schulze-graben.deUnser Radio Schulze-Funk: https://radio.schulze-graben.de (per Sprachassistenten mit "Starte den Sender Schulze-Funk")Youtube: https://youtube.com/@schulze-itFacebook: https://www.facebook.com/profile.php?id=100070260240049#nach vielen Monaten der Vorbereitung und unermütlicher Unterstützung meiner Frau Carina ist es nun endlich so weit.Mein erster Roman Birthday Blood" ist absofort im Buchhandel und als barrierefreies Ebook im PDF-Format in unserem Online-Shop erhältlich.Hier geht's zum Buch: https://schulze-graben.de/produkt/birthday-blood/Die ISBN lautet: 978-3-819083-34-1Der Klappentext:Adrian Plotz flieht nach dem Tod seines Vaters mit dessen alter Futtermühle quer durch Europa – auf der Suche nach Freiheit, Geborgenheit und einem Stück Heimat. Als er Jun trifft, einen jungen Mann mit einer rätselhaften Vergangenheit, beginnt eine Reise, die alles verändert. Jun ist anders, unsicher und gezeichnet von einem Schicksal, das Adrian auf unheimliche Weise vertraut erscheint.Gemeinsam brechen sie in die USA auf, um neu anzufangen. In Greenwood Junction, einer Kleinstadt im tiefen Süden, hoffen sie auf Sicherheit – und finden Freunde, die zu Familie werden. Doch sowohl Adrian als auch Jun tragen ein dunkles Geheimnis in sich. Mächte, die sich jenseits menschlicher Logik bewegen, fordern ihren Preis. Und wer sich gegen sie stellt, riskiert alles.Ein zutiefst menschlicher Roman über das, was uns prägt und verbindet: Vertrauen, Freundschaft, Heimat – und eine Liebe, die bereit ist, jedes Opfer zu bringen.#schulzeit #buch #birthdaybloodSchön, dass Du dabei bist!Bitte bewerte unseren Podcast und gib uns einen Daumen nach oben.Erzähle auch gerne Deinen Freunden und anderen Betroffenen von uns.Vielen Dank für Deine Unterstützung!

Die Bedienungsanleitung für den Fitness-Tracker Samsung Galaxy Fit 3 könnt ihr euch hier kostenlos, auf Deutsch und im PDF-Format herunterladen.

Die Bedienungsanleitung für die Bluetooth-Kopfhörer Samsung Galaxy Buds 3 sowie Samsung Galaxy Buds 3 Pro findet ihr an dieser Stelle kostenlos, auf Deutsch und im PDF-FOrmat.

Die Bedienungsanleitung für das Smartphone Samsung Galaxy A55 5G könnt ihr euch an dieser Stelle kostenlos, auf Deutsch und im PDF-Format herunterladen.

Neuanfang #319 – Eine Frage für mehr Leichtigkeit im Leben – Gedanken zu Human Design Tor 23 ****** Eigentlich zeigt sich mir das Thema der neuen Podcast-Episode immer von selbst. Meistens drängt es sich mir förmlich auf. Es ist einfach da – im „Feld” sozusagen. Diese Woche war da nichts, alle angefangenen Ideen schiene gerade nicht dran zu sein und selbst mein Ruf ins Universum schien zunächst unbeantwortet zu bleiben. Also habe ich mir eine Frage gestellt. Und dann musste ich sehr lachen. Die Frage selbst sollte die heutige Podcast-Episode sein! Es ist eine Frage, die mehr Leichtigkeit in dein Leben bringen kann – wenn du nach deiner Antwort handelst. Interessanterweise lief die Aufnahme der Podcast-Episode auch mit großer Leichtigkeit. Doch wer hat es vorher schwer gemacht? Das war ich selbst bzw. mein Kopf! Denn der macht es uns gern komplizierter, als es sein muss. Ja, dein Leben ist komplex. Die Welt ist komplex. Deshalb bedarf es einer bewussten Entscheidung, um Einfachheit und mehr Leichtigkeit im Leben zu kreieren. Inspiriert vom Human Design Tor 23 bzw. Gene Key 23, lade ich dich mit dieser Episode vom Neuanfang Podcast ein, einen liebevoll prüfenden Blick auf dein Leben und deinen Alltag zu werfen und dir die Leichtigkeits-Frage zu stellen. Was du in dieser Episode hören kannst: Welche Frage dich inspirieren wird, mehr Leichtigkeit im Leben zu schaffen. Warum du dir diese Frage stellen solltest und weshalb es gerade jetzt wichtig ist. Was es braucht. damit du das Potential für Leichtigkeit in deinem Leben entdeckst. Wieso Leichtigkeit und Einfachheit eine bewusste Entscheidung erfordern. Was Einfachheit nicht bedeutet und wie du Komplexität vielleicht als Ausrede nutzt. ****** ✨ Hol dir deinen Soul Guide oder Purpose Guide ✨ Human Design Readings im PDF-Format: https://www.sara-heinen.de/soulguide/ https://www.sara-heinen.de/purposeguide/ Die kompletten Shownotes findest du unter https://www.sara-heinen.de/episode319 ****** Wenn du den Neuanfang Podcast liebst, freu ich mich, wenn du mir nen Chai Latte, Falafel oder etwas Zeit spendierst – ganz easy über deine Unterstützung bei Steady: https://steadyhq.com/de/sara-heinen/about ****** Komm auf meinen Spielplatz für Every Day Magic & Inspiration du selbst zu sein: https://t.me/saraheinen ****** Neuanfang Podcast – Der Podcast für Transformation Hier ist deine Einladung zum Neuanfang. Zum nächsten Schritt zurück zu dir selbst. Meine Vision für dich ist, dass du die Freiheit eines authentischen Lebens erfährst.

Neuanfang #317 – Erfahrungen mit einem 6/2 Profil – Inneren Frieden mit Human Design ****** Was ist eigentlich möglich durch Human Design? Neben einem höheren Bewusstsein über meine Stärken, hat Human Design mir persönlich vor allem zu mehr innerem Frieden verholfen. Und es gibt einen Aspekt, der eindeutig den größten Beitrag dazu geleistet hat: das Wissen um mein 6/2 Profil – meine Rolle in diesem Leben. Je mehr ich über das 6/2 Profil lernte, desto besser konnte ich mir den Verlauf meines Lebens erklären. Warum sah mein Lebenslauf so anders aus, als der meiner Freundinnen und Geschwister? Warum durfte ich in meinen 30ern nochmal neu anfangen? Bin ich selbstzentriert oder eingebildet, weil ich den Drang spüre, anderen von meinem Weg zu erzählen? Und ist es eigentlich normal, dass ich so viel Zeit alleine brauche?! Plötzlich konnte ich nicht nur diese Fragen beantworten, sondern sah meine früheren und aktuellen Erfahrungen in einem völlig neuen Licht. Alles war genauso, wie es sein sollte! Diesen inneren Frieden wünsche ich jedem Menschen (mit einem 6/2 Profil) und deshalb teile ich in dieser Episode vom Neuanfang Podcast meine Erfahrungen mit einem 6/2 Profil, die übrigens auch für alle anderen interessant sind. Schließlich bin ich mit diesem Profil hier, um eine Fackelträgerin für Authentizität zu sein. Was du in dieser Episode hören kannst: Warum die Episode interessant für dich ist, auch wenn du kein 6/2 Profil hast. Welche Bedürfnisse du als 6/2 ernst nehmen darfst, um dich erfüllt zu fühlen. Was meine persönlichen Erfahrungen mit einem 6/2 Profil bisher sind. Wie mein 6/2 Profil mich zu meiner Arbeit und meinem Business geführt hat. Wie du mehr über dein eigenes Human Design und dein Profil erfahren kannst. ****** ✨ Hol dir deinen Soul Guide oder Purpose Guide ✨ Human Design Readings im PDF-Format: https://www.sara-heinen.de/soulguide/ https://www.sara-heinen.de/purposeguide/ Die kompletten Shownotes findest du unter https://www.sara-heinen.de/episode317 ****** Wenn du den Neuanfang Podcast liebst, freu ich mich, wenn du mir nen Chai Latte, Falafel oder etwas Zeit spendierst – ganz easy über deine Unterstützung bei Steady: https://steadyhq.com/de/sara-heinen/about ****** Komm auf meinen Spielplatz für Every Day Magic & Inspiration du selbst zu sein: https://t.me/saraheinen ****** Neuanfang Podcast – Der Podcast für Transformation Hier ist deine Einladung zum Neuanfang. Zum nächsten Schritt zurück zu dir selbst. Meine Vision für dich ist, dass du die Freiheit eines authentischen Lebens erfährst.

Entdecke den Krypto-Spirit - Interview mit Stefan Groll | Amatas Live Talk Workshop-Thema: "Krypto-Einsteiger-Workshop für Finanzpioniere" Bereit für den Eintritt in die faszinierende Welt der Kryptowährungen? Der Einsteiger-Workshop ist der ideale Start für alle Finanzpioniere, die ihr Wissen erweitern und selbstbewusst in den Kryptomarkt einsteigen wollen. Was erwartet die Teilnehmer: - Grundlagenverständnis: Von "Was ist Krypto?" bis zu den essentiellen Begriffen – hier wird das Fundament für das Krypto-Know-how gelegt. - Infrastrukturaufbau: Erfahre, wie eine solide Krypto-Infrastruktur aufgebaut wird, um sicher und effektiv zu agieren. - Praktische Fähigkeiten: Die Teilnehmer senden und empfangen live Kryptowährungen, um die praktischen Aspekte des Marktes zu verstehen. - Risikobewusstsein: Es werden grundlegende Risikomanagement-Strategien vermittelt, um die Investments zu schützen. Zusätzliche Einblicke: Teilnehmer erfahren, wie betrügerische Machenschaften erkannt werden, erhalten Tipps zur Diversifikation und entdecken, wie der Kryptomarkt als Instrument für finanzielle Freiheit genutzt werden kann. 3 Tipps für Dich 1. Langfristig denken 2. Diversifizieren ist ultra wichtig 3. Sich definitiv mental stärken Kontakt zu Stefan Stefan Groll Handy: 01794155491 email: Erfolgsnetzwerk23@gmail.com Telegram: @Stefan_Groll_offiziell Dein Geschenk Es gibt als Geschenk, ein Passwortbuch für deine Privatekeys, Seedphrasen und Internet Passwörter via PDF Format zur sicheren Aufbewahrung im Wert von 4,99€ ☀️☀️☀️ Lebe auch Du erfüllt und finanziell frei - nutze dazu gern mein vielfältiges Angebot:  ☀️Stell dir vor, es gibt eine Welt in der du frei, gesund und unabhängig leben kannst .... Stell dir vor, es ist möglich Freiheit, Liebe und Licht zu teilen  ....  Werde ein Teil davon https://www.amatabayerl.de/freedom-love-community/  ☀️ erfüllt & frei leben - Inspiration für mehr Zeit, mehr Geld, mehr Lebensqualität:  https://t.me/erfuelltundfrei ☀️ cashflow https://t.me/+4-avx8ZXdBMyMTQy ☀️ natürlich gesund & forever fit https://t.me/+Ws0-tACfekZKje69 ☀️ Paraguay Freunde https://t.me/+TV9bfAWYyZJmN2Ri    ☀️ Freedom-Session - wenn Du es satt hast, allein in Deinem Business unterwegs zu sein, schwankende Einnahmen Dich nerven oder Du einfach mehr willst und bereit bist, was zu verändern, dann buche Dir eine kostenfreie Freedom Session mit mir oder jemanden aus meinem Team. Da schauen wir dann ganz genau, wo Du momentan stehst und was es braucht, um für Dich und Dein Business endlich etwas positiv zu verändern: Call mit Amata  https://calendly.com/win-system/call-mit-amata ☀️ FB-Gruppe Finanzielle Freiheit für Powerfrauen https://www.facebook.com/groups/499454611618735 ☀️ Kostenfreier 4-Schritte-☀️ Bücher und E-Books https://www.amatabayerl.de/buch-autor...  ☀️ Homepage https://www.amatabayerl.de  ☀️ Leben in Fülle Newsletter https://www.amatabayerl.de/newsletter/  ☀️ Instagram https://www.instagram.com/erfuellt_und frei Ich freue mich auf Dich  in Love  Deine Amata Intromusik: Your Love - Atch Free Music Archive - CC BY

Glaubwürdigkeit ist bei Beraterinnen und Beratern unabdingbar. Nur wer glaubwürdig seine Expertise darstellt, hat die Chance Aufträge zu gewinnen. Ein gutes Expertenprofil beinhaltet Faktoren, mit denen Sie Ihre Kunden überzeugen. Wie wichtig ist gegenseitiges Vertrauen? Wie ist ein gutes Expertenprofil aufgebaut? Und wie ist der Umgang mit Referenzen? Tauchen Sie ein in eine spannende Episode des Podcasts für Speaker, Trainer und Coaches von Marc Breetzke: Consulting - Mindset, Methode, Marketing mit dem Moderator Florian Dietzel. Für mehr Infos besuchen Sie uns auch auf www.marcbreetzke.de und schicken Sie uns gerne Ihre Fragen und Kommentare an team@marcbreetzke.de.

Die Themen im heutigen Versicherungsfunk Update sind: JDC auf Wachstumskurs Die JDC-Group hat den Umsatz im vergangenen Jahr um rund 20 Prozent auf 146,8 Millionen Euro steigern können. Das Ergebnis vor Zinsen, Steuern und Abschreibungen sei von 5,1 auf 8,3 Millionen Euro gesprungen. Für 2022 werden weitere deutliche Wachstums- und Gewinnsteigerungen erwartet. GDV: Neuer Leiter der Abteilung Volkswirtschaft und Finanzmärkte Der DIW-Ökonom Paul Berenberg-Gossler wird zum 1. Juni neuer Leiter der Abteilung Volkswirtschaft und Finanzmärkte beim Gesamtverband der Deutschen Versicherungswirtschaft. W&W-Gruppe erreicht Rekordergebnis Die Wüstenrot & Württembergische-Gruppe hat das Geschäftsjahr 2021 mit einem Rekordüberschuss im Konzern abgeschlossen. Das IFRS-Konzernergebnis betrug 352,2 Millionen Euro. Das ist eine Steigerung von 67 Prozent zum Vorjahreswert. Dazu beigetragen hätten unter anderem wachsende Bruttobeiträge in der Personenversicherung sowie teilweise sehr deutliche Zuwächse im Neugeschäft. Auch das Kreditneugeschäftsvolumen in der Baufinanzierung legte deutlich um 12,5 Prozent zu. Nachhaltigkeit in der Geldanlage 84 Prozent der Deutschen fürchten finanzielle Folgen des Klimawandels. Gleichzeitig gewinnt bei der Geldanlage das Thema Nachhaltigkeit immer stärker an Bedeutung, dies geben mehr als die Hälfte der Befragten an. Dementsprechend ist die Nachfrage nach Nachhaltigkeitsfonds von 17 Prozent im vergangenen Jahr auf 28 Prozent in diesem Jahr gestiegen. Das geht aus der aktuellen Gothaer-Anlegerstudie hervor. AGCS bekommt neuen Global Head of Financial Lines Der Industrieversicherer der Allianz-Gruppe macht Vanessa Maxwell zum neuen Global Head of Financial Lines. In dieser Funktion wird sie die Nachfolge von Shanil Williams antreten, der im Januar 2022 als Chief Underwriting Officer Corporate in den Vorstand der AGCS SE berufen wurde. Maxwell wechselt von Berkshire Hathaway Specialty Insurance. Bewerbungsphase für bAV-Preis 2022 beginnt Die Stuttgarter Lebensversicherung verleiht in diesem Jahr bereits zum 11. Mal in Folge den „Stuttgarter bAV-Preis“. Absolventen können ab sofort ihre Hochschularbeiten in der betrieblichen Altersversorgung einreichen. Die Arbeiten können bis zum 14. April 2022 im PDF-Format formlos per E-Mail bei Frau Nadine Andree eingereicht werden. nadine.andree@stuttgarter.de

Presentation in PDF Format Today’s daf is sponsored by Randi Shuster in honor of Sharona Shuster for finishing her first perek of Yevamot!  Today’s daf is sponsored by Ellen Golub & Steven Sass in memory of Leo Golub, Aryeh Leib ben Eliyahu and Massi on his 8th yahrzeit. “He was a native Yiddish speaker who loved the Jewish people and, despite a streak of atheism, insisted that his only daughter have an excellent Jewish education. He devoted his life to building a curious, creative, and loving Jewish family and is remembered joyfully by four grandchildren and eight great-grandchildren. Yehi zichrono livracha.” Rav Yehuda said in the name of Rav Asi that if a gentile marries a Jewish woman,  we have to be concerned that he is possibly Jewish (from the ten lost tribes) and the marriage is a valid marriage. From what areas is this an issue? Rabbi Yochanan forbade them to marry within the Jewish community as they may be considered mamzerim. When Shmuel heard this, he began to question this. Aren't children born from Jewish males and non-Jewish females, not considered Jews - therefore there is no concern that they are mamzerim? Why wasn't he concerned for those born to Jewish women? It must be that the women on the way to exile became barren. Others say that Shmuel reacted by calling for an immediate resolution to this issue by declaring them all to be non-Jews, even if they were actually Jews. The Gemara continues to discuss the cities of Tarmod and Harpania that were known to have Jews of mixed lineage there. The second chapter begins with delving into the case of a brother that was not alive at the death of the brother, who is then forbidden to the wife of the first brother, were he to die without children. If a different brother who was alive at the time performed maamar with the widow and then died, the other wife of this brother would need to do chalitza with the brother who was born later (and would not be permitted to engage in levirate marriage). This is because maamar is only rabbinic and therefore the second wife is  a tzarat erva on a rabbinic level, but the only wife on a Torah level. The Gemara discusses a linguistic issue in the Mishna. Then it gets to the basis in the Torah for of the law exempting the woman from yibum with a brother that was not yet born. The same verse is used to limit yibum to brothers from the father. This is derived from a gezeira shava from the sons of Yaakov. Why isn't it derived from other places where "brother" is used? From where do we derive that it applies to half brothers through the father and not exclusively for those who share the same mother and father? To what extent is there a connection (zika, meaning it is as if they were married) between the potential man and woman that are supposed to engage in yibum? For example, if the woman were to die before the yibum was performed, would the brother be allowed to marry her mother? Is there a difference in the connection if he is the only brother or if there are others? Rav Huna and Rav Yehuda disagree about this issue. The Gemara questions why they used specific cases and didn't say explicitly "There is/is not zika."

Presentation in PDF Format Today’s daf is sponsored by Randi Shuster in honor of Sharona Shuster for finishing her first perek of Yevamot!  Today’s daf is sponsored by Ellen Golub & Steven Sass in memory of Leo Golub, Aryeh Leib ben Eliyahu and Massi on his 8th yahrzeit. “He was a native Yiddish speaker who loved the Jewish people and, despite a streak of atheism, insisted that his only daughter have an excellent Jewish education. He devoted his life to building a curious, creative, and loving Jewish family and is remembered joyfully by four grandchildren and eight great-grandchildren. Yehi zichrono livracha.” Rav Yehuda said in the name of Rav Asi that if a gentile marries a Jewish woman,  we have to be concerned that he is possibly Jewish (from the ten lost tribes) and the marriage is a valid marriage. From what areas is this an issue? Rabbi Yochanan forbade them to marry within the Jewish community as they may be considered mamzerim. When Shmuel heard this, he began to question this. Aren't children born from Jewish males and non-Jewish females, not considered Jews - therefore there is no concern that they are mamzerim? Why wasn't he concerned for those born to Jewish women? It must be that the women on the way to exile became barren. Others say that Shmuel reacted by calling for an immediate resolution to this issue by declaring them all to be non-Jews, even if they were actually Jews. The Gemara continues to discuss the cities of Tarmod and Harpania that were known to have Jews of mixed lineage there. The second chapter begins with delving into the case of a brother that was not alive at the death of the brother, who is then forbidden to the wife of the first brother, were he to die without children. If a different brother who was alive at the time performed maamar with the widow and then died, the other wife of this brother would need to do chalitza with the brother who was born later (and would not be permitted to engage in levirate marriage). This is because maamar is only rabbinic and therefore the second wife is  a tzarat erva on a rabbinic level, but the only wife on a Torah level. The Gemara discusses a linguistic issue in the Mishna. Then it gets to the basis in the Torah for of the law exempting the woman from yibum with a brother that was not yet born. The same verse is used to limit yibum to brothers from the father. This is derived from a gezeira shava from the sons of Yaakov. Why isn't it derived from other places where "brother" is used? From where do we derive that it applies to half brothers through the father and not exclusively for those who share the same mother and father? To what extent is there a connection (zika, meaning it is as if they were married) between the potential man and woman that are supposed to engage in yibum? For example, if the woman were to die before the yibum was performed, would the brother be allowed to marry her mother? Is there a difference in the connection if he is the only brother or if there are others? Rav Huna and Rav Yehuda disagree about this issue. The Gemara questions why they used specific cases and didn't say explicitly "There is/is not zika."

Netflix Top 10. Uno de los mejores sitios para conocer lo más visto en cada región y la cantidad de horas vistas en cada película. Es más que una lista. Es tan valioso que de hecho te va a ayudar a decidir qué ver. Evidentemente , esto es manejo inteligente de big data, y de manera transparente al público. Fuente: Netflix Experiencia: El gran problema de no registrarse en sitios de servicios, como rent a car. Y cómo utilizar un servicio como Manyme. PDF FORMAT. Un sitio web que prueba romper la contraseña de un archivo pdf en pocos minutos para probar su fortaleza. Presentan proyecto de Ley anti-troll en Australia para denunciar ataques anónimos redes sociales y sitios Web. Muy buena iniciativa que busca entrar en vigor en 2022. Fuente: Wwwhat's New. Cómo eliminar los chats de WhatsApp de tu MAC, ahora que son separados de tu teléfono y no se borran. Fuente: StackExchange. Como eliminar los datos de geolocalización de tus fotos de iPhone o poner una dirección falsa. Fuente: CNET. La canción en la playlist: Alone With You - The Outfield. DÓNDE ESCUCHARNOS Anchor Spotify Apple Podcasts Breaker Audio Google Podcasts Pocket Casts Radio Public Playlist completa de Tech n Privacy NUESTRO BLOG CON TODA LA INFO Y LOS EPISODIOS, AQUÍ --- Send in a voice message: https://podcasters.spotify.com/pod/show/andres-saravia/message Support this podcast: https://podcasters.spotify.com/pod/show/andres-saravia/support

Original air date: April 7, 2020 Navigate Research Founder and CEO AJ Maestas and President Jeff Nelson help analyze recent data and share insights for athletics departments looking to make actionable decisions based on industry research. This session features discussions surrounding: - Trends in TV viewership and consumption - Shifting to social, digital & mobile - Ticketing strategies that drive your fans to the game - Differences in professional vs. collegiate best practices. Click here to view the presentation slides in PDF Format.

PowerPoint definiert seit 1990, was unter «Präsentation» zu verstehen ist. Alternativen gibt es fast nur mit Einschränkungen. Egal, ob an der Hochzeitsfeier im schicken Restaurant oder beim Kunden-Meeting im Büro: PowerPoint ist überall. Seit 1990 definiert die Anwendung von Microsoft, wie Präsentationen zu gestalten sind – mit lustigen Animationen und Vorlagen mit Wiedererkennungseffekt. Doch Microsoft verlangt mittlerweile eine Abo-Gebühr für das gesamte Office-Paket statt einen Fixpreis. Es gibt zwar zahlreiche Alternativen, aber mit die meisten mit Haken. Ohne Internet, bitte Im Restaurant oder im Konferenzsaal gibt es selten eine gute Internetverbindung, was zu Panik-Schweisstropfen während der Präsentation führen kann. Denn fast alle PowerPoint-Alternativen verlangen einen (stabilen) Internetanschluss, den ein Hotspot nicht immer ermöglicht. LibreOffice Impress ist eine der wenigen brauchbaren Alternativen. Es funktioniert sehr ähnlich wie PowerPoint und benötigt für die Präsentation keinen Internetanschluss, funktioniert also auch offline. Das Textsatzsystem LaTex vermag zwar auch Offline-Präsentationen zu erstellen, doch die Lernkurve ist äusserst steil, und es längst nicht so anwenderfreundlich wie PowerPoint oder Impress. Mit Internet und Account Ist man sich sicher, dass am Präsentationsort der Internetanschluss etwas taugt, gibt es gleich sehr viel mehr Alternativen. Allerdings benötigen diese alle einen Account beim Anbieter, die Präsentation wird im Browser online erstellt und bearbeitet: * Google Slides * PowerPoint Online (eingeschränkte PowerPoint-Version) * Canva * Slides * Prezi Alle Dienste bieten die Möglichkeit, die Präsentation herunterzuladen, etwa im PDF-Format. Allerdings fehlen dort dann die Animationen und sonstigen Medienelemente.

برنامه صوتی شماره ۷۹۷ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی۱۳۹۸ تاریخ اجرا: ۶ ژانویه ۲۰۲۰ - ۱۷ دیPDF متن نوشته شده برنامه با فرمت PDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۷۴۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1745, Divan e Shams فضول گشته‌ام امروز، جنگ می جویم منوش(۱) نکته مستان که یاوه(۲) می گویم تنا، بسوز چو هیزم، که از تو سیر شدم دلا، برو تو ز پیشم، تو را نمی‌جویم لگن نهاد خیالش به چشمهء چشمم بهانه کرد کز این آب جامه می شویم بگفتمش که: به خونابه جامه چون شویی؟ بگفت: خون همه زان سوست و من از این سویم به سویِ تو همه خون است و سویِ من همه آب نه قبطیم، که در این نیل موسوی خویم مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۳۴۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2346, Divan e Shams مَکُن رازِ مَرا ای جان فَسانه شنیدستی مَجالِسْ بِالأَمانَه « موانع مَنِ ذهنی من: وضعیت های ساخته شده به وسیله من ذهنی، که به نظر من نمی گذارند، من در این لحظه زندگی کنم و اگر آن موانع رفع شوند، زندگی من شروع می شود.» « مسایل مَنِ ذهنی من: وضعیت های ساخته شده به وسیله من ذهنی که خودشان را به من به صورت گره ذهنی یا مساله ارائه می کنند و من نمی خواهم یا اصلاً نمی توانم برای حل آنها کاری کنم.» « دشمنان مَنِ ذهنی من: اشخاص و یا وضعیت های ساخته شده به وسیله من ذهنی، که به نظر من فعالانه در پایین آوردن کیفیت زندگی من یا محروم کردن من از زندگی می کوشند. من ذهنی برای بقا، از آنها به صورت قطب استفاده می کند و انرژی مخرب ایجاد میکند.» مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۳۴۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1344, Divan e Shams دمِ او جان دهدت رو ز نَفَخْتُ(۳) بپذیر کارِ او کُنْ فَیَکُون ‌ست، نه موقوفِ علل مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۵۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 550 چون ز زنده مرده بیرون می‌کند نفسِ زنده سوی مرگی می‌تند مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۱۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1211 شرع بهرِ دفعِ شَرّ رایی زند دیو را در شیشهٔ حجّت کند مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۹۲۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 921 دیده ما چون بسی علّت دروست رو فنا کُن دید خود در دید دوست دید ما را دید او نِعْمَ الْعِوَض یابی اندر دید او کل غَرَض مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۵۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 557 روی نفس مطمئنّه در جسد زخم ناخن های فکرت(۴) می‌کشد فکرتِ بَد ناخنِ پُر زهر دان می‌خراشد در تَعَمُّق(۵) روی جان تا گشاید عقدهٔ اِشکال را در حَدَث(۶) کرده ست زرین بیل را عقده را بگشاده گیر ای مُنْتَهی(۷) عقده یی سخت ست بر کیسهٔ تهی در گشادِ عقده‌ها گشتی تو پیر عقدهٔ چندی دگر بگشاده گیر عقده‌یی که آن بر گلوی ماست سخت که بدانی که خَسی(۸) یا نیک‌بخت؟ حَلِّ این اِشکال کُن، گر آدمی خرج این کُن دَم، اگر آدم‌ دمی حدِّ اَعیان(۹) و عَرَض(۱۰) دانسته گیر حدِّ خود را دان، که نبود زین گزیر چون بدانی حدِّ خود زین حد گُریز تا به بی‌حد در رسی ای خاکْ‌بیز(۱۱) مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۹۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 94 گفتم آخر آینه از بهرِ چیست؟ تا بداند هر کسی کو چیست و کیست؟ آینهٔ آهن(۱۲) برای پوستهاست آینهٔ سیمایِ جان، سنگی‌ْ بهاست آینهٔ جان نیست اِلّا رویِ یار رویِ آن یاری که باشد زآن دیار گفتم: ای دل آینهٔ کُلّی(۱۳) بجو رَوْ به دریا، کار بر ناید به جُو زین طلب بنده به کویِ تو رسید دردْ، مریم را به خُرمابُن(۱۴) کَشید* دیدهٔ تو چون دلم را دیده شد شد دلِ نادیده، غرقِ دیده شد آینهٔ کُلّی تو را دیدم اَبَد دیدم اندر چشمِ تو، من نقشِ خَود گفتم: آخر خویش را من یافتم در دو چشمش، راهِ روشن یافتم گفت وَهمَم(۱۵): کان خیالِ توست هان ذاتِ خود را از خیالِ خود بدان نقش من از چشم تو آواز داد که منم تو، تو منی در اتحاد * قرآن کریم، سوره مريم (۱۹)، آیه ۲۳ Quran, Sooreh Maryam(#19), Line #23 « فَأَجَاءَهَا الْمَخَاضُ إِلَىٰ جِذْعِ النَّخْلَةِ قَالَتْ يَا لَيْتَنِي مِتُّ قَبْلَ هَٰذَا وَكُنْتُ نَسْيًا مَنْسِيًّا » « درد زاييدن او را به سوى تنه درخت خرمايى كشانيد. گفت: اى كاش پيش از اين مرده بودم و از يادها فراموش شده بودم.» مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۵۰۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1500 چه عجب که سِرّ ز بد پنهان کنی این عجب که سِرّ ز خود، پنهان کنی کار، پنهان کن تو از چشمانِ خَود تا بُوَد کارَت سلیم از چشمِ بَد خویش را تسلیم کن بر دامِ مُزد وانگه از خود بی ز خود چیزی بدزد مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۴۹۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3496 بر صدف آید ضرر نی بر گوهر مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۹۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 497 چون نباشد قوتی پرهیز به مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۷۲۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 724 تا نمیری نیست جان کندن تمام مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۸۹۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2897 نعمت آرد غفلت و شکر انتباه مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۱۱۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 4112 مرع غافل می خورد دانه ز دام مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۴۰۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1407 دانه کمتر خور مکن چندین رفو مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۷۲۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2725 صبر و خاموشی جذوب رحمت است مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۰۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1905, Divan e Shams اگر تو عاشقی غم را رها کن مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۱۴۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3147 هست با هر خوب یک لالای زشت مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۷۷۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 771, Divan e Shams ره آسمان درون است پر عشق را بجنان مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۴۰۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1400, Divan e Shams هیچ طبیبی ندهد بی مرضی حب و دوا مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۳۰۵۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 3058, Divan e Shams مباش در قفسی و کناره بامی مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۹۰۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2909 احتما کن احتما ز اندیشه ها مولوی، دیوان شمس، رباعی شمارهٔ ۱۸۱۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Robaaiaat)# 1815, Divan e Shams هر چیز که در جستن آنی، آنی مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۴۰۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1404, Divan e Shams کار مرا چو او کند کار دگر چرا کنم؟ مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۳۴۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1344, Divan e Shams کار او کن فیکون است نه موقوف علل مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۱۹۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2198, Divan e Shams جمله خشم از کبر خیزد واز تکبر پاک شو مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۴۴۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 441, Divan e Shams هر چند مفلسم نپذیرم عقیق خرد مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۸۳۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1832, Divan e Shams باغ که بی تو سبز شد دی بدهد سزای او مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۴۰۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1400, Divan e Shams رحمت حق آب بود، جز که به پستی نرود مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۷۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 378 این جهان دامست و دانه‌ ش آرزو در گریز از دام ها روی آر زو مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۶۵۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1658, Divan e Shams عاشقم، از عاشقان نگریختم وز مَصاف ای پهلوان، نگریختم حمله بردم سوی شیران همچو شیر همچو روبه از میان نگریختم قصدِ بامِ آسمان می داشتم از میانِ نردبان نگریختم چونکه من دارو بدم هر درد را از صُداعِ این و آن نگریختم هیچ دیدی دارو کز دردی گریخت؟ داروَم من، همچنان نگریختم پیروِ پیغامبران بودم به جان من ز تهدیدِ خَسان نگریختم زنده کوشم در شکارِ زندگی زنده باشم، چون ز جان نگریختم چشمِ تیراندازش آنگه یافتم که ز تیرِ خَرکمان نگریختم زخمِ تیغ و تیرِ من منصور شد چون که از زخمِ سِنان نگریختم بحرِ قندم، از تُرُش باکیم نیست سودمندم، از زیان نگریختم شمسِ تبریزی چو آمد آشکار ز آشکارا و نهان نگریختم قرآن کریم، سوره بلد(۹۰)، آیه ۱۲-۱ Quran, Sooreh Al-Balad(#90), Line #1-12 لَا أُقْسِمُ بِهَٰذَا الْبَلَدِ (١) قسم به اين شهر. وَأَنْتَ حِلٌّ بِهَٰذَا الْبَلَدِ (٢) و تو در اين شهر سكنا گرفته‌اى. وَوَالِدٍ وَمَا وَلَدَ (٣) و قسم به پدر و فرزندانى كه پديد آورد، لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِي كَبَدٍ (۴) كه آدمى را در رنج و محنت بيافريده‌ايم، أَيَحْسَبُ أَنْ لَنْ يَقْدِرَ عَلَيْهِ أَحَدٌ (۵) آيا مى‌پندارد كه كس بر او چيره نگردد؟ يَقُولُ أَهْلَكْتُ مَالًا لُبَدًا (۶) مى‌گويد: مالى فراوان را تباه كردم. أَيَحْسَبُ أَنْ لَمْ يَرَهُ أَحَدٌ (٧) آيا مى‌پندارد كه كسى او را نديده است؟ أَلَمْ نَجْعَلْ لَهُ عَيْنَيْنِ (٨) آيا براى او دو چشم نيافريده‌ايم؟ وَلِسَانًا وَشَفَتَيْنِ (٩) و يك زبان و دو لب؟ وَهَدَيْنَاهُ النَّجْدَيْنِ (١٠) و دو راه پيش پايش ننهاديم؟ فَلَا اقْتَحَمَ الْعَقَبَةَ (١١) و او در آن گذرگاه سخت قدم ننهاد. وَمَا أَدْرَاكَ مَا الْعَقَبَةُ (١٢) و تو چه دانى كه گذرگاه سخت چيست؟ (۱) منوش: مشنو (از مصدر نیوشیدن) (۲) یاوه: مجازاً سخن بیهوده و بی معنی، شوخی بی مزه (۳) نَفَخْتُ: دمیدم (۴) فِکرَت: فکر، اندیشه (۵) تَعَمُّق: دور اندیشی و کنجکاوی و دقت در امری (۶) حَدَث: سرگین، مدفوع (۷) مُنْتَهی: به پایان رسیده، کمال یافته (۸) خَس: خار، خاشاک، پست و فرومایه (۹) اَعیان: جمع عَین، در اینجا مراد جوهر است. (۱۰) عَرَض: ماهیتی است که اگر موجود شود وجودش قائم به جوهر است، مانند رنگ و شکل و کمیت جسم که به جسم قائم است، [مقابل جوهر] آنچه قائم به غیر باشد. (۱۱) خاکْ‌بیز: خاک بیزنده، (بیختن: الک کردن، غربال کردن)، کسی که خاک را غربال می کند. (۱۲) آینهٔ آهن: صفحه های صیقلی آهن که در قدیم به جای آینه به کار می رفته است. (۱۳) آینهٔ کُلّی: در اینجا اشاره به انسانهای رشد یافته و به کمال رسیده می باشد. (۱۴) خُرمابُن: درخت خرما، نخل (۱۵) وَهمَ: خیال، پندار، آن قسمت از مغز که تخیّل می کند. *************************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسان مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۷۴۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1745, Divan e Shams فضول گشته‌ام امروز جنگ می جویم منوش نکته مستان که یاوه می گویم تنا بسوز چو هیزم که از تو سیر شدم دلا برو تو ز پیشم تو را نمی‌جویم لگن نهاد خیالش به چشمهء چشمم بهانه کرد کز این آب جامه می شویم بگفتمش که به خونابه جامه چون شویی؟ بگفت خون همه زان سوست و من از این سویم به سوی تو همه خون است و سوی من همه آب نه قبطیم که در این نیل موسوی خویم مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۳۴۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2346, Divan e Shams مکن راز مرا ای جان فسانه شنیدستی مجالس بالأمانه « موانع مَنِ ذهنی من: وضعیت های ساخته شده به وسیله من ذهنی، که به نظر من نمی گذارند، من در این لحظه زندگی کنم و اگر آن موانع رفع شوند، زندگی من شروع می شود.» « مسایل مَنِ ذهنی من: وضعیت های ساخته شده به وسیله من ذهنی که خودشان را به من به صورت گره ذهنی یا مساله ارائه می کنند و من نمی خواهم یا اصلاً نمی توانم برای حل آنها کاری کنم.» « دشمنان مَنِ ذهنی من: اشخاص و یا وضعیت های ساخته شده به وسیله من ذهنی، که به نظر من فعالانه در پایین آوردن کیفیت زندگی من یا محروم کردن من از زندگی می کوشند. من ذهنی برای بقا، از آنها به صورت قطب استفاده می کند و انرژی مخرب ایجاد میکند.» مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۳۴۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1344, Divan e Shams دم او جان دهدت رو ز نفخت بپذیر کار او کن فیکون ‌ست نه موقوف علل مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۵۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 550 چون ز زنده مرده بیرون می‌کند نفس زنده سوی مرگی می‌تند مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۱۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1211 شرع بهر دفع شر رایی زند دیو را در شیشهٔ حجت کند مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۹۲۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 921 دیده ما چون بسی علت دروست رو فنا کن دید خود در دید دوست دید ما را دید او نعم العوض یابی اندر دید او کل غرض مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۵۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 557 روی نفس مطمئنه در جسد زخم ناخن های فکرت می‌کشد فکرت بد ناخن پر زهر دان می‌خراشد در تعمق روی جان تا گشاید عقدهٔ اشکال را در حدث کرده ست زرین بیل را عقده را بگشاده گیر ای منتهی عقده یی سخت ست بر کیسهٔ تهی در گشاد عقده‌ها گشتی تو پیر عقدهٔ چندی دگر بگشاده گیر عقده‌یی که آن بر گلوی ماست سخت که بدانی که خسی یا نیک‌بخت؟ حل این اشکال کن گر آدمی خرج این کن دم اگر آدم‌ دمی حد اعیان و عرض دانسته گیر حد خود را دان که نبود زین گزیر چون بدانی حد خود زین حد گریز تا به بی‌حد در رسی ای خاک‌بیز مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۹۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 94 گفتم آخر آینه از بهر چیست؟ تا بداند هر کسی کو چیست و کیست؟ آینهٔ آهن برای پوستهاست آینهٔ سیمای جان سنگی‌ بهاست آینهٔ جان نیست الا روی یار روی آن یاری که باشد زآن دیار گفتم ای دل آینهٔ کلی بجو رو به دریا کار بر ناید به جو زین طلب بنده به کوی تو رسید درد مریم را به خرمابن کشید* دیدهٔ تو چون دلم را دیده شد شد دل نادیده غرق دیده شد آینهٔ کلی تو را دیدم ابد دیدم اندر چشم تو من نقش خود گفتم آخر خویش را من یافتم در دو چشمش راه روشن یافتم گفت وهمم کان خیال توست هان ذات خود را از خیال خود بدان نقش من از چشم تو آواز داد که منم تو تو منی در اتحاد * قرآن کریم، سوره مريم (۱۹)، آیه ۲۳ Quran, Sooreh Maryam(#19), Line #23 « فَأَجَاءَهَا الْمَخَاضُ إِلَىٰ جِذْعِ النَّخْلَةِ قَالَتْ يَا لَيْتَنِي مِتُّ قَبْلَ هَٰذَا وَكُنْتُ نَسْيًا مَنْسِيًّا » « درد زاييدن او را به سوى تنه درخت خرمايى كشانيد. گفت: اى كاش پيش از اين مرده بودم و از يادها فراموش شده بودم.» مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۵۰۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1500 چه عجب که سر ز بد پنهان کنی این عجب که سر ز خود پنهان کنی کار پنهان کن تو از چشمان خود تا بود کارت سلیم از چشم بد خویش را تسلیم کن بر دام مزد وانگه از خود بی ز خود چیزی بدزد مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۴۹۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3496 بر صدف آید ضرر نی بر گوهر مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۹۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 497 چون نباشد قوتی پرهیز به مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۷۲۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 724 تا نمیری نیست جان کندن تمام مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۸۹۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2897 نعمت آرد غفلت و شکر انتباه مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۱۱۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 4112 مرع غافل می خورد دانه ز دام مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۴۰۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1407 دانه کمتر خور مکن چندین رفو مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۷۲۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2725 صبر و خاموشی جذوب رحمت است مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۰۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1905, Divan e Shams اگر تو عاشقی غم را رها کن مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۱۴۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3147 هست با هر خوب یک لالای زشت مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۷۷۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 771, Divan e Shams ره آسمان درون است پر عشق را بجنان مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۴۰۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1400, Divan e Shams هیچ طبیبی ندهد بی مرضی حب و دوا مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۳۰۵۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 3058, Divan e Shams مباش در قفسی و کناره بامی مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۹۰۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2909 احتما کن احتما ز اندیشه ها مولوی، دیوان شمس، رباعی شمارهٔ ۱۸۱۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Robaaiaat)# 1815, Divan e Shams هر چیز که در جستن آنی آنی مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۴۰۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1404, Divan e Shams کار مرا چو او کند کار دگر چرا کنم؟ مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۳۴۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1344, Divan e Shams کار او کن فیکون است نه موقوف علل مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۱۹۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2198, Divan e Shams جمله خشم از کبر خیزد واز تکبر پاک شو مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۴۴۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 441, Divan e Shams هر چند مفلسم نپذیرم عقیق خرد مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۸۳۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1832, Divan e Shams باغ که بی تو سبز شد دی بدهد سزای او مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۴۰۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1400, Divan e Shams رحمت حق آب بود جز که به پستی نرود مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۷۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 378 این جهان دامست و دانه‌ ش آرزو در گریز از دام ها روی آر زو مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۶۵۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1658, Divan e Shams عاشقم از عاشقان نگریختم وز مصاف ای پهلوان نگریختم حمله بردم سوی شیران همچو شیر همچو روبه از میان نگریختم قصد بام آسمان می داشتم از میان نردبان نگریختم چونکه من دارو بدم هر درد را از صداع این و آن نگریختم هیچ دیدی دارو کز دردی گریخت؟ داروم من همچنان نگریختم پیرو پیغامبران بودم به جان من ز تهدید خسان نگریختم زنده کوشم در شکار زندگی زنده باشم چون ز جان نگریختم چشم تیراندازش آنگه یافتم که ز تیر خرکمان نگریختم زخم تیغ و تیر من منصور شد چون که از زخم سنان نگریختم بحر قندم از ترش باکیم نیست سودمندم از زیان نگریختم شمس تبریزی چو آمد آشکار ز آشکارا و نهان نگریختم قرآن کریم، سوره بلد(۹۰)، آیه ۱۲-۱ Quran, Sooreh Al-Balad(#90), Line #1-12 لَا أُقْسِمُ بِهَٰذَا الْبَلَدِ (١) قسم به اين شهر. وَأَنْتَ حِلٌّ بِهَٰذَا الْبَلَدِ (٢) و تو در اين شهر سكنا گرفته‌اى. وَوَالِدٍ وَمَا وَلَدَ (٣) و قسم به پدر و فرزندانى كه پديد آورد، لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِي كَبَدٍ (۴) كه آدمى را در رنج و محنت بيافريده‌ايم، أَيَحْسَبُ أَنْ لَنْ يَقْدِرَ عَلَيْهِ أَحَدٌ (۵) آيا مى‌پندارد كه كس بر او چيره نگردد؟ يَقُولُ أَهْلَكْتُ مَالًا لُبَدًا (۶) مى‌گويد: مالى فراوان را تباه كردم. أَيَحْسَبُ أَنْ لَمْ يَرَهُ أَحَدٌ (٧) آيا مى‌پندارد كه كسى او را نديده است؟ أَلَمْ نَجْعَلْ لَهُ عَيْنَيْنِ (٨) آيا براى او دو چشم نيافريده‌ايم؟ وَلِسَانًا وَشَفَتَيْنِ (٩) و يك زبان و دو لب؟ وَهَدَيْنَاهُ النَّجْدَيْنِ (١٠) و دو راه پيش پايش ننهاديم؟ فَلَا اقْتَحَمَ الْعَقَبَةَ (١١) و او در آن گذرگاه سخت قدم ننهاد. وَمَا أَدْرَاكَ مَا الْعَقَبَةُ (١٢) و تو چه دانى كه گذرگاه سخت چيست؟

برنامه صوتی شماره ۷۹۶ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی۱۳۹۸ تاریخ اجرا: ۳۰ دسامبر ۲۰۱۹ - ۱۰ دیPDF متن نوشته شده برنامه با فرمت PDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۳۴۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2346, Divan e Shams مَکُن رازِ مَرا ای جان فَسانه شنیدستی مَجالِسْ بِالأَمانَه* شنیدستی که اَلدّینُ النَّصیحَة؟** نصیحت چیست؟ جَستن(۱) از میانه شنیدستی که اَلفُرْقَه عَذابٌ؟*** فراقش آتش آمد با زبانه چو لاَ تَأْسَوْا عَلی ما فاتْ گفتست**** نمی‌اَرزد به رنجِ دام، دانه چو فرمود‌ست حق کَالصُّلْحُ خَیْرٌ*۵ رها کن ماجرا(۲) را ای یگانه هَلا برجه که اِنَّ اللهَ یَدْعُوا*۶ غریبی را رها کن، رو به خانه رها کن حرص را کَالْفَقْرُ فَخْری*۷ چرا می ننگ داری زین نشانه؟ چو رَه بگشاد اَبیتُ عِنْدَ رَبّی*۸ چه باشد گَر کم آید خُشک نانه(۳)؟ تَجَلّی رَبُّهُ، نی کَم زِ کوهی*۹ بخوان بر خود، مَخوان این را فَسانه خدا با توست حاضر، نَحْنُ اَقْرَبْ در آن زُلفی و بی‌آگه(۴) چو شانه ولی زان زَلْف(۵) شانه زنده گردد بخوان قرآن نُسَوّی تا بَنانَه(۶)*۱۰ چو گفتست اَنْصِتُوا(۷) ای طوطیِ جان*۱۱ بپر خاموش و رو تا آشیانه * حدیث « الْمَجالِسُ بِالْامانَة » « مجلسها به امانت است. » ** حدیث « الدِّينُ النَّصِيحَةُ » « دین نصیحت است. » *** حدیث « اَلْجَماعَةٌ رَحْمَةٌ والْفُرقَةُ عذاب » « جماعت رحمت است و پراکندگی عذاب است. » **** قرآن کریم، سوره حدید(۵۷)، آیه ۲۳ Quran, Sooreh Al-Hadid(#57), Line #23 « لِكَيْلَا تَأْسَوْا عَلَىٰ مَا فَاتَكُمْ وَلَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاكُمْ ۗ وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ » « تا بر آنچه از دستتان مى‌رود اندوهگين نباشيد و بدانچه به دستتان مى‌آيد شادمانى نكنيد. و خدا هيچ متكبر خودستاينده‌اى را دوست ندارد.» ۵* قرآن کریم، سوره نساء(۴)، آیه ۱۲۸ Quran, Sooreh An-Nisaa(#4), Line #128 «…وَالصُّلْحُ خَيْرٌ…» «…كه آشتى بهتر است…» ۶* قرآن کریم، سوره یونس(۱۰)، آیه ۲۵ Quran, Sooreh Yunus(#10), Line #25 « وَاللَّهُ يَدْعُو إِلَىٰ دَارِ السَّلَامِ وَيَهْدِي مَنْ يَشَاءُ إِلَىٰ صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ » « خداوند به سراى سلامت(بهشت) فرا مى‌خواند و هر كه را بخواهد به راه راست هدايت مى‌كند.» ۷* حدیث نبوی « اَلْفَقرُ فَخری » « فقر افتخار من است. » ۸* حدیث « اَبيتُ عِندَ رَبّي يُطعِمُني وَ يَسقيني » « من پیش پروردگارم بیتوته میکنم او مرا طعام و آب می دهد. » ۹* قرآن کریم، سوره اعراف(۷)، آیه ۱۴۳ Quran, Sooreh Al-A'raaf(#7), Line #143 « وَلَمَّا جَاءَ مُوسَىٰ لِمِيقَاتِنَا وَكَلَّمَهُ رَبُّهُ قَالَ رَبِّ أَرِنِي أَنْظُرْ إِلَيْكَ ۚ قَالَ لَنْ تَرَانِي وَلَٰكِنِ انْظُرْ إِلَى الْجَبَلِ فَإِنِ اسْتَقَرَّ مَكَانَهُ فَسَوْفَ تَرَانِي فَلَمَّا تَجَلَّىٰ رَبُّهُ لِلْجَبَلِ جَعَلَهُ دَكًّا وَخَرَّ مُوسَىٰ صَعِقًا ۚ فَلَمَّا أَفَاقَ قَالَ سُبْحَانَكَ تُبْتُ إِلَيْكَ وَأَنَا أَوَّلُ الْمُؤْمِنِينَ » « چون موسى به ميعادگاه ما آمد و پروردگارش با او سخن گفت، گفت: اى پروردگار من، بنماى، تا در تو نظر كنم. گفت: هرگز مرا نخواهى ديد. به آن كوه بنگر، اگر بر جاى خود قرار يافت، تو نيز مرا خواهى ديد. چون پروردگارش بر كوه تجلى كرد، كوه را خرد كرد و موسى بيهوش بيفتاد. چون به هوش آمد گفت: تو منزهى، به تو بازگشتم و من نخستين مؤمنانم.» ۱۰* قرآن کریم، سوره قیامه(۷۵)، آیه ۴ Quran, Sooreh Al-Qiyamah(#75), Line #4 «... بَلَىٰ قَادِرِينَ عَلَىٰ أَنْ نُسَوِّيَ بَنَانَهُ » « آرى، ما قادر هستيم كه سر انگشتهايش را برابر كنيم.» ۱۱* قرآن کریم، سوره اعراف(۷)، آیه ۲۰۴ Quran, Sooreh Al-A'raaf(#7), Line #204 « … وَأَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ » « ... خاموش باشيد، شايد مشمول رحمت خدا شويد.» مولوی، دیوان،شمس، غزل شمارهٔ ۴۳۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 432, Divan e Shams جمله مهمانند در عالم ولیک کم کسی داند که او مهمانِ کیست مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۱۰۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3107 هرچه اندیشی، پذیرای فناست آنکه در اندیشه ناید، آن خداست مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۱۳۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1137 این سخن و آواز، از اندیشه خاست تو ندانی بَحرِ اندیشه کجاست مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۵۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 550 چون ز زنده مرده بیرون می‌کند نفسِ زنده سوی مرگی می‌تند مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۴۲۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 426 اندرین وادی مرو بی این دلیل لا اُحِبُّ الافِلین گو چون خَلیل قرآن كريم، سوره انعام(۶)، آیه ۷۶ Quran, Sooreh Al-An'aam(#6), Line #76 « فَلَمَّا جَنَّ عَلَيْهِ اللَّيْلُ رَأَىٰ كَوْكَبًا ۖ قَالَ هَٰذَا رَبِّي ۖ فَلَمَّا أَفَلَ قَالَ لَا أُحِبُّ الْآفِلِين » « چون شب او را فروگرفت، ستاره‌اى ديد. گفت: اين است پروردگار من. چون فرو شد، گفت: فرو شوندگان را دوست ندارم.» مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۴۲۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1428 عاشقِ حالی، نه عاشق بر مَنی بر امیدِ حال بر من می‌تَنی آنکه یک دَم کم، دمی کامل بود نیست معبود خلیل، آفِل بود وآنکه آفِل باشد و، گه آن و این نیست دلبر، لا اُحِبُّ الْآفِلین گفته او را من زبان و چشم تو من حواس و من رضا و خشم تو رَوْ که بی یَسْمَع وَ بی یُبْصِر توی سِر توی، چه جایِ صاحبْ‌سِر توی چون شدی مَنْ کانَ لِلَه از وَلَه(۸) من تو را باشم که کان اللهُ لَه* گه توی گویم تو را، گاهی منم هر چه گویم، آفتابِ روشنم هر کجا تابم ز مِشکات(۹) دَمی حل شد آنجا مشکلاتِ عالمی ظلمتی را کآفتابش بر نداشت از دَمِ ما، گردد آن ظلمت چو چاشْت(۱۰) * حدیث « مَنْ كانَ لَله كانَ اللهُ لَه » « هر که برای خدا باشد، خدا نیز برای اوست » مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۵۴۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2543 عاقبت این خانه خود ویران شود گنج از زیرش یقین عُریان شود لیک آنِ تو نباشد، زآنکه روح مزدِ ویران کَرْدَنستَش آن فُتوح(۱۱) مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۶۹۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3697 هرچه از وی شاد گردی در جهان از فراقِ او بیندیش آن زمان زآنچه گشتی شاد، بس کس شاد شد آخر از وی جَست و همچون باد شد از تو هم بجهد، تو دل بر وَی مَنه پیش از آن کو بجهد، از وی تو بِجِه (۱) جَستن: گریختن، رها شدن، جهیدن (۲) ماجرا: جنگ و کدورت خاطر (۳) خشک نانه: نان خشک (۴) بی‌آگه: بیخبر، ناآگاه (۵) زَلف: نزدیکی، مرتبه، تقرُّب (۶) بَنان: سرانگشت (۷) اَنصِتُوا: خاموش باشید. (۸) وَلَه: حیرت (۹) مِشکات: چراغدان (۱۰) چاشْت: هنگام روز و نیمروز (۱۱) فُتوح: گشایش در حال باطنی سالک، گشایش ************************ تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسان مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۳۴۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2346, Divan e Shams مکن راز مرا ای جان فسانه شنیدستی مجالس بالأمانه* شنیدستی که الدین النصیحة؟** نصیحت چیست؟ جستن از میانه شنیدستی که الفرقه عذاب؟*** فراقش آتش آمد با زبانه چو لا تأسوا علی ما فات گفتست**** نمی‌ارزد به رنج دام دانه چو فرمود‌ست حق کالصلح خیر*۵ رها کن ماجرا را ای یگانه هلا برجه که ان الله یدعوا*۶ غریبی را رها کن رو به خانه رها کن حرص را کالفقر فخری*۷ چرا می ننگ داری زین نشانه؟ چو ره بگشاد ابیت عند ربی*۸ چه باشد گر کم آید خشک نانه؟ تجلی ربه نی کم ز کوهی*۹ بخوان بر خود مخوان این را فسانه خدا با توست حاضر نحن اقرب در آن زلفی و بی‌آگه چو شانه ولی زان زلف شانه زنده گردد بخوان قرآن نسوی تا بنانه*۱۰ چو گفتست انصتوا ای طوطی جان*۱۱ بپر خاموش و رو تا آشیانه * حدیث « الْمَجالِسُ بِالْامانَة » « مجلسها به امانت است. » ** حدیث « الدِّينُ النَّصِيحَةُ » « دین نصیحت است. » *** حدیث « اَلْجَماعَةٌ رَحْمَةٌ والْفُرقَةُ عذاب » « جماعت رحمت است و پراکندگی عذاب است. » **** قرآن کریم، سوره حدید(۵۷)، آیه ۲۳ Quran, Sooreh Al-Hadid(#57), Line #23 « لِكَيْلَا تَأْسَوْا عَلَىٰ مَا فَاتَكُمْ وَلَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاكُمْ ۗ وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ » « تا بر آنچه از دستتان مى‌رود اندوهگين نباشيد و بدانچه به دستتان مى‌آيد شادمانى نكنيد. و خدا هيچ متكبر خودستاينده‌اى را دوست ندارد.» ۵* قرآن کریم، سوره نساء(۴)، آیه ۱۲۸ Quran, Sooreh An-Nisaa(#4), Line #128 «…وَالصُّلْحُ خَيْرٌ…» «…كه آشتى بهتر است…» ۶* قرآن کریم، سوره یونس(۱۰)، آیه ۲۵ Quran, Sooreh Yunus(#10), Line #25 « وَاللَّهُ يَدْعُو إِلَىٰ دَارِ السَّلَامِ وَيَهْدِي مَنْ يَشَاءُ إِلَىٰ صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ » « خداوند به سراى سلامت(بهشت) فرا مى‌خواند و هر كه را بخواهد به راه راست هدايت مى‌كند.» ۷* حدیث نبوی « اَلْفَقرُ فَخری » « فقر افتخار من است. » ۸* حدیث « اَبيتُ عِندَ رَبّي يُطعِمُني وَ يَسقيني » « من پیش پروردگارم بیتوته میکنم او مرا طعام و آب می دهد. » ۹* قرآن کریم، سوره اعراف(۷)، آیه ۱۴۳ Quran, Sooreh Al-A'raaf(#7), Line #143 « وَلَمَّا جَاءَ مُوسَىٰ لِمِيقَاتِنَا وَكَلَّمَهُ رَبُّهُ قَالَ رَبِّ أَرِنِي أَنْظُرْ إِلَيْكَ ۚ قَالَ لَنْ تَرَانِي وَلَٰكِنِ انْظُرْ إِلَى الْجَبَلِ فَإِنِ اسْتَقَرَّ مَكَانَهُ فَسَوْفَ تَرَانِي فَلَمَّا تَجَلَّىٰ رَبُّهُ لِلْجَبَلِ جَعَلَهُ دَكًّا وَخَرَّ مُوسَىٰ صَعِقًا ۚ فَلَمَّا أَفَاقَ قَالَ سُبْحَانَكَ تُبْتُ إِلَيْكَ وَأَنَا أَوَّلُ الْمُؤْمِنِينَ » « چون موسى به ميعادگاه ما آمد و پروردگارش با او سخن گفت، گفت: اى پروردگار من، بنماى، تا در تو نظر كنم. گفت: هرگز مرا نخواهى ديد. به آن كوه بنگر، اگر بر جاى خود قرار يافت، تو نيز مرا خواهى ديد. چون پروردگارش بر كوه تجلى كرد، كوه را خرد كرد و موسى بيهوش بيفتاد. چون به هوش آمد گفت: تو منزهى، به تو بازگشتم و من نخستين مؤمنانم.» ۱۰* قرآن کریم، سوره قیامه(۷۵)، آیه ۴ Quran, Sooreh Al-Qiyamah(#75), Line #4 «... بَلَىٰ قَادِرِينَ عَلَىٰ أَنْ نُسَوِّيَ بَنَانَهُ » « آرى، ما قادر هستيم كه سر انگشتهايش را برابر كنيم.» ۱۱* قرآن کریم، سوره اعراف(۷)، آیه ۲۰۴ Quran, Sooreh Al-A'raaf(#7), Line #204 « … وَأَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ » « ... خاموش باشيد، شايد مشمول رحمت خدا شويد.» مولوی، دیوان،شمس، غزل شمارهٔ ۴۳۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 432, Divan e Shams جمله مهمانند در عالم ولیک کم کسی داند که او مهمان کیست مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۱۰۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3107 هرچه اندیشی پذیرای فناست آنکه در اندیشه ناید آن خداست مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۱۳۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1137 این سخن و آواز از اندیشه خاست تو ندانی بحر اندیشه کجاست مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۵۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 550 چون ز زنده مرده بیرون می‌کند نفس زنده سوی مرگی می‌تند مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۴۲۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 426 اندرین وادی مرو بی این دلیل لا احب الافلین گو چون خلیل قرآن كريم، سوره انعام(۶)، آیه ۷۶ Quran, Sooreh Al-An'aam(#6), Line #76 « فَلَمَّا جَنَّ عَلَيْهِ اللَّيْلُ رَأَىٰ كَوْكَبًا ۖ قَالَ هَٰذَا رَبِّي ۖ فَلَمَّا أَفَلَ قَالَ لَا أُحِبُّ الْآفِلِين » « چون شب او را فروگرفت، ستاره‌اى ديد. گفت: اين است پروردگار من. چون فرو شد، گفت: فرو شوندگان را دوست ندارم.» مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۴۲۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1428 عاشق حالی نه عاشق بر منی بر امید حال بر من می‌تنی آنکه یک دم کم دمی کامل بود نیست معبود خلیل آفل بود وآنکه آفل باشد و گه آن و این نیست دلبر لا احب الآفلین گفته او را من زبان و چشم تو من حواس و من رضا و خشم تو رو که بی یسمع و بی یبصر توی سر توی چه جای صاحب‌سر توی چون شدی من کان لله از وله من تو را باشم که کان الله له* گه توی گویم تو را گاهی منم هر چه گویم آفتاب روشنم هر کجا تابم ز مشکات دمی حل شد آنجا مشکلات عالمی ظلمتی را کآفتابش بر نداشت از دم ما گردد آن ظلمت چو چاشت * حدیث « مَنْ كانَ لَله كانَ اللهُ لَه » « هر که برای خدا باشد، خدا نیز برای اوست » مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۵۴۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2543 عاقبت این خانه خود ویران شود گنج از زیرش یقین عریان شود لیک آن تو نباشد زآنکه روح مزد ویران کردنستش آن فتوح مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۶۹۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3697 هرچه از وی شاد گردی در جهان از فراق او بیندیش آن زمان زآنچه گشتی شاد بس کس شاد شد آخر از وی جست و همچون باد شد از تو هم بجهد تو دل بر وی منه پیش از آن کو بجهد از وی تو بجه

برنامه صوتی شماره ۷۹۵ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی۱۳۹۸ تاریخ اجرا: ۲۳ دسامبر ۲۰۱۹ - ۳ دیPDF متن نوشته شده برنامه با فرمت PDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، ترجیعات، شماره ۱۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Tarjiaat)# 17, Divan e Shams مایِ ما که بْوَد؟ چو تو گویی اَنا مسِّ ما که بْود به پیشِ کیمیا؟ پیشِ خورشیدی چه دارد مُشتِ برف جز فنا گَشتن ز اِشراق(۱) و ضیا(۲)؟ زَمهَریر(۳) و صد هزاران زَمهَریر با تَموزِ(۴) تو کجا ماند؟ کجا؟ با تَموزیهایِ خورشیدِ رُخَت زَمهریر آمد تموزِ این ضُحی(۵) بر دُکانِ آرزو و شوقِ تو کیسه دوزانند(۶) این خوف(۷) و رَجا(۸) بر مُصلّایِ(۹) کمالِ رَفعتت(۱۰) سجدهایِ سهو(۱۱) می‌آرد سُها(۱۲) خواب را گردن زدی(۱۳)، ای جانِ صبح چه صباح آموختن باید تو را؟ چپِّ ما را راست کن، ای دستِ تو کرده اَژدرهایِ هایِل(۱۴) را عصا شُکرْایزد را که من بیگانه رنگ(۱۵) گشته‌ام با بَحرِ فضلت(۱۶) آشنا کف برآرم در دعا و شُکر من جاودانی دیده زان بَحرِ صفا ای تو بیجا(۱۷) همچو جان و من چو تَن می‌روم در جُستنِ تو جا به جا عمر می‌کاهید بی ‌تو روز روز رَست(۱۸) از کاهش به تو ای جانْ‌فَزا(۱۹) واجدی(۲۰) و وَجدْبخشِ(۲۱) هر وجود چه غم اَر من یاوه کردم(۲۲) خویش را هین سلامت می‌کند ترجیعِ من که خوشی؟ چونی تو از تَصدیعِ(۲۳) من؟ مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۰۷۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2071 پیش بینایان خبر گفتن خطاست کآن دلیل غفلت و نقصان ماست پیش بینا، شد خموشی نفع تو بهر این آمد خطاب اَنْصِتوا(۲۴) گر بفرماید: بگو، بر گُوی خَوش لیک اندک گُو، دراز اندر مَکَش ور بفرماید که اندر کَش دراز همچنین شَرمین(۲۵) بگو با امر ساز(۲۶) مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۶۲۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1622 چون تو گوشی، او زبان، نی جنس تو گوشها را حق بفرمود: اَنْصِتُوا* کودک اول چون بزاید شیرنوش(۲۷) مدتی خاموش باشد، جمله گوش مدتی می‌بایدش لب دوختن از سخن، تا او سخن آموختن ور نباشد گوش و تی‌تی(۲۸) می‌کند خویشتن را گُنگِ گیتی می‌کند کَرِّ اصلی، کِش نبود آغاز گوش لال باشد، کی کند در نطق، جوش؟ زانکه اول سمع باید نطق را سوی منطق از ره سمع(۲۹) اندر آ * قرآن کریم، سوره اعراف(۷)، آیه ۲۰۴ Quran, Sooreh Al-A'raaf(#7), Line #204 وَإِذَا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَأَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ. هر گاه قرآن خوانده شود، گوش فرا دهید و خموشی گزینید، باشد که از لطف و رحمت پروردگار برخوردار شوید. مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۱۶۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3169 گر بپوشی تو سلاح رستمان رفت جانت چون نباشی مرد آن جان سپر کن، تیغ بگذار ای پسر هر که بی سر بود ازین شه بُرد سر آن سلاحت حیله و مکر تو است هم ز تو زایید و، هم جان تو خَست چون نکردی هیچ سودی زین حِیَل ترک حیلت کن که پیش آید دُوَل چون یکی لحظه نخوردی بَر ز فَن ترکِ فَن گو، می‌طلب رَبُّ الْـمِنَن چون مبارک نیست بر تو این علوم خویشتن گُولی کُن و، بگذر ز شوم چون ملایک گو که: لا عِلْمَ لَنا یا الهی، غَیْرَ ما عَلَّمْتَنا مانند فرشتگان بگو: خداوندا، ما را دانشی نیست جز آنچه خود به ما آموختی. قرآن کریم، سوره بقره (۲) ، آیه ۳۲ Quran, Sooreh Al-Baqarah(#2), Line #32 « قَالُوا سُبْحَانَكَ لَا عِلْمَ لَنَا إِلَّا مَا عَلَّمْتَنَا ۖ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ » « گفتند: منّزهى تو. ما را جز آنچه خود به ما آموخته‌اى دانشى نيست. تويى داناى حكيم.» مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۱۳۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1130 چون ملایک، گوی: لا عِلْمَ لَنا تا بگیرد دستِ تو عَلَّمْتَنا مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۸۸۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1886 آن جهان، صورت شود آن مادگی(۳۰) هر که در مَردی ندید آمادگی مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۹۰۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1905 چون به خویِ خود خوشیّ و خرّمی پس چه از دَرْخوردِ(۳۱) خویت می‌رمی؟ مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۸۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3182 فعلِ توست این غُصه‌های دَم به دَم این بُوَد معنی قَدْ جَفَّ الْقَلَم حديث « جَفَّ الْقَلَمُ بِما اَنْتَ لاقٍ » « خشك شد قلم به آنچه سزاوار بودی.» مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۹۰۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1906 مادگی خوش آمدت(۳۲)، چادر بگیر رستمی(۳۳) خوش آمدت، خنجر بگیر مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۶۹۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3692 پس شما خاموش باشید اَنْصِتوا تا زبانتان من شوم در گفت و گو مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۷۲۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2726 اَنْصِتُوا بپذیر، تا بر جانِ تو آید از جانان، جزای اَنْصِتُوا مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۴۶۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1466 این سگان کَرّاند ز امرِ اَنصِتُوا از سَفَه، وَع وَع کنان بر بَدرِ تو مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۹۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3199 اَنْصِتوا یعنی که آبَت را به لاغ(۳۴) هین تَلَف کَم کُن که لبْ‌خُشک است باغ مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۷۷۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 772 آن هم از تأثیرِ لعنت بود کو در چنان حضرت همی ‌شد عُمرْجُو از خدا غیرِ خدا را خواستن ظنِّ افزونی ست و، کُلّی کاستن خاصه عُمری غرق در بیگانگی در حضورِ شیر، رُوبَه‌شانگی(۳۵) عمرِ بیشم دِه که تا پس ‌تر رَوَم مَهْلَم(۳۶) افزون کُن که تا کمتر شوم تا که لعنت را نشانه او بُوَد بَد کسی باشد که لعنتْ‌جُو بود عُمرِ خوش، در قُرب(۳۷)، جان پروردن است عمرِ زاغ از بهرِ سِرگین(۳۸) خوردن است عمرِ بیشم دِه که تا گُه می‌خورم دایم اینم دِه که بس بَدگوهرم گرنه گُه خوارست آن گَنده‌ دهان گویدی کز خویِ زاغم وارهان(۳۹) مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 24 شرط، تعظیم ست، تا این نورِ خَوش گردد این بی دیدگان را سُرمه کَش مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۱۲۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4123 شرط تسلیم است نه کار دراز سود نبود در ضَلالت تُرک‌تاز مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۳۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 433 جَوْق‌ جَوْق(۴۰) و صف صف از حرص و شتاب مُحْتَرِز(۴۱) ز آتش گُریزان سوی آب لاجرم، ز آتش برآوردند سر اعتباراَلِْاعتبار(۴۲) ای بی‌خبر بانگ می‌زد آتش ای گیجانِ گول(۴۳) من نیَم آتش، منم چشمهٔ قبول چشم‌بندی کرده‌اند ای بی‌نَظَر در من آی و هیچ مگریز از شَرَر ای خلیل اینجا شَرار(۴۴) و دود نیست جز که سِحْر و خُدعهٔ(۴۵) نمرود نیست چون خلیلِ حق اگر فرزانه‌ای آتش آبِ توست و تو پروانه‌ای مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۸۹۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2895 شکرِ نعمت، خوشتر از نعمت بُوَد شُکرباره(۴۶) کی سوی نعمت رود؟ شکر، جانِ نعمت و نعمت چو پوست ز آنکه شکر آرد تو را تا کوی دوست نعمت آرد غفلت و شکر اِنتِباه(۴۷) صیدِ نعمت کن به دامِ شکرِ شاه مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۷۲۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2725 صبر و خاموشی جَذوبِ(۴۸) رحمت است وین نشان جستن، نشان علّت(۴۹) است اَنْصِتُوا بپذیر، تا بر جانِ تو آید از جانان، جزای اَنْصِتُوا گر نخواهی نُکس(۵۰)، پیش این طبیب بر زمین زن زرّ و سَر را ای لَبیب(۵۱) مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۹۲۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1925 نغمه‌های اندرونِ اولیا اوّلا گوید که: ای اَجزایِ لا هین ز لایِ نفی، سرها بر زنید زین خیال و وهم، سر بیرون کنید ای همه پوسیده در کون و فساد جانِ باقیتان نرویید و نزاد گر بگویم شَمّه‌ای ز آن نغمه‌ها جانها سر بر زنند از دَخْمه‌ها گوش را نزدیک کن، کآن دور نیست لیک نقلِ آن به تو، دستور نیست هین که اِسرافیلِ وقت اند اَولیا مُرده را زیشان حیات است و حَیا جان هایِ مُرده، اندر گورِ تن بَر جَهَد ز آوازشان اَندر کفن گوید: این آواز، ز آواها جداست زنده کردن، کارِ آوازِ خداست ما بِمُردیم و بکلّی کاستیم بانگِ حق آمد، همه بر خاستیم بانگِ حق، اندر حجاب و بی حِجیب(۵۲)* آن دهد، کو داد مریم را ز جیْب** ای فنا پوسیدگانِ زیرِ پوست باز گردید از عدم ز آوازِ دوست ای فناتان نیست کرده زیرِ پوست باز گردید از عدم ز آوازِ دوست مطلق آن آواز، خود از شَه بُوَد گرچه از حلقومِ عبدالله بُوَد*** گفته او را من زبان و چشم تو من حواس و من رضا و خشم تو رَوْ که بی یَسْمَع وَ بی یُبْصِر توی سِر توی، چه جایِ صاحبْ‌سِر توی چون شدی مَنْ کانَ لِلَه از وَلَه(۵۳) من تو را باشم که کان اللهُ لَه**** گه توی گویم تو را، گاهی منم هر چه گویم، آفتابِ روشنم * قرآن کریم، سوره شوری(۴۲)، آیه ۵۱ Quran, Sooreh Ash-Shura(#42), Line #51 « وَمَا كَانَ لِبَشَرٍ أَنْ يُكَلِّمَهُ اللَّهُ إِلَّا وَحْيًا أَوْ مِنْ وَرَاءِ حِجَابٍ أَوْ يُرْسِلَ رَسُولًا فَيُوحِيَ بِإِذْنِهِ مَا يَشَاءُ ۚ إِنَّهُ عَلِيٌّ حَكِيمٌ » « هيچ بشرى را نرسد كه خدا جز به وحى يا از آن سوى پرده، با او سخن گويد. يا فرشته‌اى مى‌فرستد تا به فرمان او هر چه بخواهد به او وحى كند. او بلند پايه و حكيم است. » ** قرآن کریم، سوره انبیا(۲۱)، آیه ۹۱ Quran, Sooreh Al-Anbiyaa(#21), Line #91 « وَالَّتِي أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَنَفَخْنَا فِيهَا مِنْ رُوحِنَا وَجَعَلْنَاهَا وَابْنَهَا آيَةً لِلْعَالَمِينَ » « و آن زن را ياد كن كه شرمگاه خود را نگاه داشت و ما از روح خود در او دميديم و او و فرزندش را براى جهانيان عبرتى گردانيديم. » *** قرآن کریم، سوره نجم(۵۳)، آیه ٣،۴ Quran, Sooreh An-Najm(#53), Line #3,4 « وَمَا يَنْطِقُ عَنِ الْهَوَىٰ » (٣) « و سخن از روى هوى نمى‌گويد. » « إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَىٰ » (۴) « نيست اين سخن جز آنچه بدو وحى مى‌شود. » **** حدیث « مَنْ كانَ لَله كانَ اللهُ لَه » « هر که برای خدا باشد، خدا نیز برای اوست » مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۴۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1949, Divan e Shams صورتِ صُنعِ(۵۴) تو آمد ساعتی در بتکده گَه شَمَن بُت می شد آن دَم، گاه بُت می شد شَمَن(۵۵) هر زمانی نقش می شد نعَتِ(۵۶) احمد بر صلیب سِرِّ وحدت می شنیدند آشکارا از وَثَن(۵۷) مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۹۴۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1941 هر کجا تابم ز مِشکات(۵۸) دَمی حل شد آنجا مشکلاتِ عالمی ظلمتی را کآفتابش بر نداشت از دَمِ ما، گردد آن ظلمت چو چاشْت(۵۹) آدمی را او به خویش، اسما نمود دیگران را، ز آدم اسما می‌گشود* خواه از آدم گیر نورش، خواه ازو خواه از خُم گیر مَی، خواه از کدو کین کدو با خُمّ، پیوسته ست سخت نَی چو تو، شاد آن کدویِ نیکبخت گفت: طُوبی مَنْ رَآنی، مُصْطَفا** وَالَّذی یُبْصِرْ لِمَنْ وَجْهی رَأی چون چراغی نورِ شمعی را کَشید هر که دید آن را، یقین آن شمع دید همچنین تا صد چراغ، ار نقل شد دیدنِ آخِر لقایِ اصل شد خواه از نورِ پَسین بِستان به جان هیچ فرقی نیست، خواه از شمعِ جان(۶۰) خواه بین نور، از چراغِ آخِرین خواه بین نورش، ز شمعِ غابرین(۶۱) * قرآن کریم، سوره بقره(۲)، آیه ۳۱ Quran, Sooreh Al-Baqarah(#2), Line #31 « وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ كُلَّهَا... » « و نامها را به تمامى به آدم بياموخت... » ** حدیث « طُوبی لِمَنْ رَأنی وَ طُوبی سَبْعَ مَرّاتٍ لِمَنْ رَأی مَنْ رَأنی » « خوشا به حال کسی که مرا بیند. و هفت بار خوشا به حال کسی که کسی را بیند که او مرا دیده است. » (۱) اِشراق: روشن شدن، درخشیدن، وصول به حقایق از طریق کشف و شهود. (۲) ضیا: نور، روشنایی (۳) زَمْهَریر: سرمای سخت و شدید (۴) تَموز: اوج گرمای تابستان، تابش شدید دم ایزدی (۵) ضُحی: صبح، هنگام برآمدن آفتاب، هنگام ظهر (۶) کیسه دوزان: کسی که از همانیدگی توقع زندگی دارد. (۷) خوف: ترس، بیم، پرهیزکاری (۸) رَجا: امیدواری، حالتی در سالک که باعث میشود به لطف خداوند امیدوار شود. (۹) مُصلّا: نمازگاه، جای نماز (۱۰) رفعت: بزرگی، مقام، والایی (۱۱) سَهو: خطا، فراموشی، غفلت (۱۲) سُها: ستاره ای کوچک و کم نور (۱۳) خواب را گردن زدن: خواب را ترک کردن، نخوابیدن (۱۴) هایِل: ترس آور، هولناک، مخوف (۱۵) بیگانه رنگ: بیگانه صفت، بیگانه شکل (۱۶) فضل: کمال، دانش، برتری (۱۷) بیجا: لامکان، بی مکان (۱۸) رَستن: رها شدن، نجات یافتن (۱۹) جانْ‌فَزا: آنچه باعث نشاط شود. (۲۰) واجد: دارنده، دارا، از نامهای خداوند (۲۱) وَجد: خوشی، خوشحالی، شادی (۲۲) یاوه کردن: گم کردن، هدر دادن (۲۳) تَصدیع: دردسر دادن، باعث زحمت شدن (۲۴) اَنْصِتوا: خاموش باشید (۲۵) شَرمین: شرمناک، باحیا (۲۶) با اَمر ساز: از دستور اطاعت کن (۲۷) شیرنوش: نوشنده شیر، شیرخوار (۲۸) تی‌تی: کلمه ای که مرغان را بدان خوانند، زبان کودکانه (۲۹) سَمع: شنیدن (۳۰) مادگی: ماده بودن (۳۱) دَرْخورد: شایسته و سزاوار بودن، لایق (۳۲) خوش آمدن: خرسند بودن، راضی بودن (۳۳) رستمی: دلاوری و شجاعت (۳۴) لاغ: هزل، شوخی، در اینجا به معنی بیهوده است. (۳۵) رُوبَه‌شانگی: حیله و تزویر (۳۶) مَهْل: مهلت دادن، درنگ و آهستگی (۳۷) قُرب: نزدیک شدن، نزدیکی (۳۸) سِرگین: فضله چارپایان (۳۹) وارهان: آزاد کن، رهاکن (۴۰) جَوْق‌ جَوْق: دسته دسته، جمع جَوق، اَجْواق است. (۴۱) مُحْتَرِز: دوری کننده، پرهیز کننده (۴۲) اعتباراَلِْاعتبار: عبرت بگیر، عبرت بگیر. (۴۳) گول: ابله، نادان (۴۴) شَرار: جرقّه، پاره آتشی که به هوا جَهَد. (۴۵) خُدعه: حیله گری، فریبکاری (۴۶) شُکرباره: آنکه بسیار شُکر می کند و عاشق شُکر است. (۴۷) اِنتِباه: بیداری، آگاهی (۴۸) جَذوبِ: بسیار کَشنده، بسیار جذب کننده (۴۹) علّت: بیماری (۵۰) نُکس: عود کردن بیماری (۵۱) لَبیب: خردمند، عاقل (۵۲) حِجیب: ممالِ حجاب است، پرده (۵۳) وَلَه: حیرت (۵۴) صُنع: آفرینش، قدرت آفرینندگی (۵۵) شَمَن: بُت پرست، در اینجا به معنی حضور (۵۶) نَعت: ویژگی، خصلت، صفت (۵۷) وَثَن: بُت (۵۸) مِشکات: چراغدان (۵۹) چاشْت: هنگام روز و نیمروز (۶۰) شمعِ جان: مراد حضرت حق تعالی است، و نیز میتواند حضرت ختمی مرتبت و اولیاءالله باشد. (۶۱) غابرین: گذشتگان ************************ تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسان مولوی، دیوان شمس، ترجیعات، شماره ۱۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Tarjiaat)# 17, Divan e Shams مای ما که بود چو تو گویی انا مس ما که بود به پیش کیمیا پیشِ خورشیدی چه دارد مشت برف جز فنا گَشتن ز اشراق و ضیا زمهریر و صد هزاران زمهریر با تموز تو کجا ماند کجا با تموزیهای خورشید رخت زمهریر آمد تموز این ضحی بر دکان آرزو و شوق تو کیسه دوزانند این خوف و رجا بر مصلای کمال رفعتت سجدهای سهو می‌آرد سها خواب را گردن زدی ای جان صبح چه صباح آموختن باید تو را چپ ما را راست کن ای دست تو کرده اژدرهای هایل را عصا شکرایزد را که من بیگانه رنگ گشته‌ام با بحر فضلت آشنا کف برآرم در دعا و شکر من جاودانی دیده زان بحر صفا ای تو بیجا همچو جان و من چو تن می‌روم در جستن تو جا به جا عمر می‌کاهید بی ‌تو روز روز رست از کاهش به تو ای جان‌فزا واجدی و وجدبخش هر وجود چه غم ار من یاوه کردم خویش را هین سلامت می‌کند ترجیع من که خوشی چونی تو از تصدیع من مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۰۷۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2071 پیش بینایان خبر گفتن خطاست کآن دلیل غفلت و نقصان ماست پیش بینا شد خموشی نفع تو بهر این آمد خطاب انصتوا گر بفرماید بگو بر گوی خوش لیک اندک گو دراز اندر مکش ور بفرماید که اندر کش دراز همچنین شرمین بگو با امر ساز مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۶۲۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1622 چون تو گوشی او زبان نی جنس تو گوشها را حق بفرمود انصتوا* کودک اول چون بزاید شیرنوش مدتی خاموش باشد جمله گوش مدتی می‌بایدش لب دوختن از سخن تا او سخن آموختن ور نباشد گوش و تی‌تی می‌کند خویشتن را گنگ گیتی می‌کند کر اصلی کش نبود آغاز گوش لال باشد کی کند در نطق جوش زانکه اول سمع باید نطق را سوی منطق از ره سمع اندر آ * قرآن کریم، سوره اعراف(۷)، آیه ۲۰۴ Quran, Sooreh Al-A'raaf(#7), Line #204 وَإِذَا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَأَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ. هر گاه قرآن خوانده شود، گوش فرا دهید و خموشی گزینید، باشد که از لطف و رحمت پروردگار برخوردار شوید. مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۱۶۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3169 گر بپوشی تو سلاح رستمان رفت جانت چون نباشی مرد آن جان سپر کن تیغ بگذار ای پسر هر که بی سر بود ازین شه برد سر آن سلاحت حیله و مکر تو است هم ز تو زایید و هم جان تو خست چون نکردی هیچ سودی زین حیل ترک حیلت کن که پیش آید دول چون یکی لحظه نخوردی بر ز فن ترک فن گو می‌طلب رب الـمنن چون مبارک نیست بر تو این علوم خویشتن گولی کن و بگذر ز شوم چون ملایک گو که لا علم لنا یا الهی غیر ما علمتنا مانند فرشتگان بگو: خداوندا، ما را دانشی نیست جز آنچه خود به ما آموختی. قرآن کریم، سوره بقره (۲) ، آیه ۳۲ Quran, Sooreh Al-Baqarah(#2), Line #32 « قَالُوا سُبْحَانَكَ لَا عِلْمَ لَنَا إِلَّا مَا عَلَّمْتَنَا ۖ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ » « گفتند: منّزهى تو. ما را جز آنچه خود به ما آموخته‌اى دانشى نيست. تويى داناى حكيم.» مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۱۳۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1130 چون ملایک گوی لا علم لنا تا بگیرد دست تو علمتنا مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۸۸۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1886 آن جهان صورت شود آن مادگی هر که در مردی ندید آمادگی مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۹۰۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1905 چون به خوی خود خوشی و خرمی پس چه از درخورد خویت می‌رمی مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۸۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3182 فعل توست این غصه‌های دم به دم این بود معنی قد جف القلم حديث « جَفَّ الْقَلَمُ بِما اَنْتَ لاقٍ » « خشك شد قلم به آنچه سزاوار بودی.» مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۹۰۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1906 مادگی خوش آمدت چادر بگیر رستمی خوش آمدت خنجر بگیر مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۶۹۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3692 پس شما خاموش باشید انصتوا تا زبانتان من شوم در گفت و گو مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۷۲۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2726 انصتوا بپذیر تا بر جان تو آید از جانان جزای انصتوا مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۴۶۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1466 این سگان کراند ز امر انصتوا از سفه وع وع کنان بر بدر تو مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۹۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3199 انصتوا یعنی که آبت را به لاغ هین تلف کم کن که لب‌خشک است باغ مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۷۷۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 772 آن هم از تأثیر لعنت بود کو در چنان حضرت همی ‌شد عمرجو از خدا غیر خدا را خواستن ظن افزونی ست و کلی کاستن خاصه عمری غرق در بیگانگی در حضور شیر روبه‌شانگی عمر بیشم ده که تا پس ‌تر روم مهلم افزون کن که تا کمتر شوم تا که لعنت را نشانه او بود بَد کسی باشد که لعنت‌جو بود عمر خوش در قرب جان پروردن است عمر زاغ از بهر سرگین خوردن است عمر بیشم ده که تا گه می‌خورم دایم اینم ده که بس بدگوهرم گرنه گه خوارست آن گَنده‌ دهان گویدی کز خوی زاغم وارهان مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 24 شرط تعظیم ست تا این نور خوش گردد این بی دیدگان را سرمه کش مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۱۲۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4123 شرط تسلیم است نه کار دراز سود نبود در ضلالت ترک‌تاز مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۳۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 433 جوق‌ جوق و صف صف از حرص و شتاب محترز ز آتش گریزان سوی آب لاجرم ز آتش برآوردند سر اعتبارالاعتبار ای بی‌خبر بانگ می‌زد آتش ای گیجان گول من نیم آتش منم چشمهٔ قبول چشم‌بندی کرده‌اند ای بی‌نظر در من آی و هیچ مگریز از شرر ای خلیل اینجا شرار و دود نیست جز که سحر و خدعه نمرود نیست چون خلیلِ حق اگر فرزانه‌ای آتش آب توست و تو پروانه‌ای مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۸۹۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2895 شکر نعمت خوشتر از نعمت بود شکرباره کی سوی نعمت رود شکر جان نعمت و نعمت چو پوست ز آنکه شکر آرد تو را تا کوی دوست نعمت آرد غفلت و شکر انتباه صید نعمت کن به دام شکر شاه مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۷۲۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2725 صبر و خاموشی جذوب رحمت است وین نشان جستن نشان علت است انصتوا بپذیر تا بر جان تو آید از جانان جزای انصتوا گر نخواهی نکس پیش این طبیب بر زمین زن زر و سر را ای لبیب مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۹۲۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1925 نغمه‌های اندرون اولیا اولا گوید که ای اجزای لا هین ز لای نفی سرها بر زنید زین خیال و وهم سر بیرون کنید ای همه پوسیده در کون و فساد جان باقیتان نرویید و نزاد گر بگویم شمه‌ای ز آن نغمه‌ها جانها سر بر زنند از دخمه‌ها گوش را نزدیک کن کآن دور نیست لیک نقل آن به تو دستور نیست هین که اسرافیل وقت اند اولیا مرده را زیشان حیات است و حیا جان های مرده اندر گور تن بر جهد ز آوازشان اَندر کفن گوید این آواز ز آواها جداست زنده کردن کار آواز خداست ما بمردیم و بکلی کاستیم بانگ حق آمد همه بر خاستیم بانگ حق اندر حجاب و بی حجیب* آن دهد کو داد مریم را ز جیب** ای فنا پوسیدگان زیر پوست باز گردید از عدم ز آواز دوست ای فناتان نیست کرده زیر پوست باز گردید از عدم ز آواز دوست مطلق آن آواز خود از شه بود گرچه از حلقوم عبدالله بود*** گفته او را من زبان و چشم تو من حواس و من رضا و خشم تو رو که بی یسمع و بی یبصر توی سر توی چه جای صاحب‌سر توی چون شدی من کان لله از وله من تو را باشم که کان الله له**** گه توی گویم تو را گاهی منم هر چه گویم آفتاب روشنم * قرآن کریم، سوره شوری(۴۲)، آیه ۵۱ Quran, Sooreh Ash-Shura(#42), Line #51 « وَمَا كَانَ لِبَشَرٍ أَنْ يُكَلِّمَهُ اللَّهُ إِلَّا وَحْيًا أَوْ مِنْ وَرَاءِ حِجَابٍ أَوْ يُرْسِلَ رَسُولًا فَيُوحِيَ بِإِذْنِهِ مَا يَشَاءُ ۚ إِنَّهُ عَلِيٌّ حَكِيمٌ » « هيچ بشرى را نرسد كه خدا جز به وحى يا از آن سوى پرده، با او سخن گويد. يا فرشته‌اى مى‌فرستد تا به فرمان او هر چه بخواهد به او وحى كند. او بلند پايه و حكيم است. » ** قرآن کریم، سوره انبیا(۲۱)، آیه ۹۱ Quran, Sooreh Al-Anbiyaa(#21), Line #91 « وَالَّتِي أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَنَفَخْنَا فِيهَا مِنْ رُوحِنَا وَجَعَلْنَاهَا وَابْنَهَا آيَةً لِلْعَالَمِينَ » « و آن زن را ياد كن كه شرمگاه خود را نگاه داشت و ما از روح خود در او دميديم و او و فرزندش را براى جهانيان عبرتى گردانيديم. » *** قرآن کریم، سوره نجم(۵۳)، آیه ٣،۴ Quran, Sooreh An-Najm(#53), Line #3,4 « وَمَا يَنْطِقُ عَنِ الْهَوَىٰ » (٣) « و سخن از روى هوى نمى‌گويد. » « إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَىٰ » (۴) « نيست اين سخن جز آنچه بدو وحى مى‌شود. » **** حدیث « مَنْ كانَ لَله كانَ اللهُ لَه » « هر که برای خدا باشد، خدا نیز برای اوست » مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۴۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1949, Divan e Shams صورت صنع تو آمد ساعتی در بتکده گه شمن بت می شد آن دم گاه بت می شد شمن هر زمانی نقش می شد نعت احمد بر صلیب سر وحدت می شنیدند آشکارا از وثن مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۹۴۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1941 هر کجا تابم ز مشکات دمی حل شد آنجا مشکلات عالمی ظلمتی را کآفتابش بر نداشت از دم ما گردد آن ظلمت چو چاشت آدمی را او به خویش اسما نمود دیگران را ز آدم اسما می‌گشود* خواه از آدم گیر نورش خواه ازو خواه از خم گیر می خواه از کدو کین کدو با خم پیوسته ست سخت نی چو تو شاد آن کدوی نیکبخت گفت طوبی من رآنی مصطفا** والذی یبصر لمن وجهی رأی چون چراغی نور شمعی را کشید هر که دید آن را یقین آن شمع دید همچنین تا صد چراغ ار نقل شد دیدن آخر لقای اصل شد خواه از نور پسین بستان به جان هیچ فرقی نیست خواه از شمع جان خواه بین نور از چراغ آخرین خواه بین نورش ز شمع غابرین * قرآن کریم، سوره بقره(۲)، آیه ۳۱ Quran, Sooreh Al-Baqarah(#2), Line #31 « وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ كُلَّهَا... » « و نامها را به تمامى به آدم بياموخت... » ** حدیث « طُوبی لِمَنْ رَأنی وَ طُوبی سَبْعَ مَرّاتٍ لِمَنْ رَأی مَنْ رَأنی » « خوشا به حال کسی که مرا بیند. و هفت بار خوشا به حال کسی که کسی را بیند که او مرا دیده است. »

برنامه صوتی شماره ۷۹۴ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی۱۳۹۸ تاریخ اجرا: ۱۶ دسامبر ۲۰۱۹ - ۲۶ آذرPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۴۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1945, Divan e Shams هر چه آن سرخوش کُند، بویی بُوَد از یارِ من هر چه دل واله(۱) کُند، آن پرتوِ دلدارِ من خاک را و خاکیان را این همه جوشش ز چیست؟ ریخت بر رویِ زمین یک جُرعه از خَمّارِ(۲) من هر که را افسرده دیدی، عاشقِ کارِ خودست منگر اندر کارِ خویش و بنگر اندر کارِ من در بهاران گشت ظاهر جمله اسرارِ زمین چون بهارِ من بیاید، بَردَمد اسرارِ من چون به گلزارِ زمین خارِ زمین پوشیده شد خارخارِ(۳) من نماند چون دَمَد گلزارِ من هر که بیمارِ خزان شد، شربتی خورد از بهار چون بهارِ من بخندد بَرجَهد بیمارِ من چیست این بادِ خزانی؟ آن دَمِ انکارِ(۴) تو چیست آن بادِ بهاری؟ آن دَمِ اقرارِ(۵) من مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۹۸۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2981, Divan e Shams زان مزدِ کار می‌نرسد مر تو را که تو پیوسته نیستی تو درین کار، گه گهی مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۱۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 315 گوش دار، ای اَحْوَل اینها را بهوش دارویِ دیده بکَش از راهِ گوش پس کلامِ پاک در دل های کور می‌نپاید، می‌رود تا اصلِ نور وآن فسونِ دیو در دل هایِ کژ می‌رود چون کفشِ کژ در پایِ کژ گرچه حکمت را به تکرار آوری چون تو نااهلی، شود از تو بَری ورچه بنْویسی نشانش می‌کنی ورچه می‌لافی بیانش می‌کنی او ز تو رُو در کَشَد ای پُرْستیز بندها را بگْسَلَد وز تو گُریز ور نخوانی و، ببیند سوزِ تو عِلم باشد مرغِ دستْ‌آموزِ تو او نپاید پیشِ هر نااُوستا همچو طاووسی به خانهٔ روستا مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۱۶۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 2163 هر که خواهد همنشینیِّ خدا تا نشیند در حضورِ اولیا از حضورِ اولیا گر بِسکُلی تو هلاکی ز آنکه جزوِ بی کُلی هر که را دیو از کریمان وا بَرَد بی کَسَش یابد، سرش را او خَورَد یک بَدَست(۶) از جمع رفتن یک زمان مکرِ شیطان باشد، این نیکو بدان مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۱۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 316 چون بسی ابلیسِ آدم‌روی هست پس به هر دستی نشاید داد دست مولوی، مثنوی، دفتر پنجم ، بیت ۱۲۲۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1221 دیو چون عاجز شود در اِفتِتان اِستِعانَت جوید او زین اِنسیان که شما یارید با ما، یاریی جانبِ مایید جانب داریی مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۳۲۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 4326 تو چو عزم دین کنی با اِجتِهاد* دیو بانگت بر زند اندر نَهاد که مرو زان سو ** بیندیش ای غوی(۷) که اسیر رنج و درویشی شوی بی‌نوا گردی، ز یاران وابُری خوار گردیّ و پشیمانی خوری تو ز بیم بانگ آن دیو لعین وا گریزی در ضلالت از یقین که: هَلا فردا و پس فردا مراست راه دین پویم که مُهلت پیش ماست مرگ بینی باز، کو از چپّ و راست می‌کُشد همسایه را تا بانگ خاست باز عَزم دین کنی از بیمِ جان مرد سازی خویشتن را یک زمان پس سِلَح بر بندی از علم و حِکَم که من از خوفی نیارم پای کم باز بانگی بر زند بر تو ز مَکر که بترس و باز گرد از تیغ فقر باز بگریزی ز راه روشنی آن سِلاح علم و فن را بفکنی سالها او را به بانگی بنده‌ای در چنین ظلمت نمد افکنده‌ای(۸) هیبت بانگ شیاطین، خلق را بند کرده ست و گرفته حَلق(۹) را تا چنان نومید شد جانشان ز نور که روان کافران ز اهل قبور این شکوه بانگ آن ملعون بود هیبت بانگ خدایی چون بود؟ هیبت بازست بر کبک نجیب مر مگس را نیست زان هیبت نصیب زانکه نبود باز صیاد مگس عنکبوتان می مگس گیرند و بس عنکبوت دیو، بر چون تو ذُباب کرّ و فر دارد، نه بر کبک و عقاب بانگ دیوان، گله‌بان اَشقیاست بانگ سلطان، پاسبان اولیاست تا نیامیزد بدین دو بانگ دور قطره‌ای از بحر خوش با بحر شور * قرآن کریم، سوره اسراء(۱۷)، آیه ۶۵و۶۴ Quran, Sooreh Al-Israa(#17), Line #64,65 « وَاسْتَفْزِزْ مَنِ اسْتَطَعْتَ مِنْهُمْ بِصَوْتِكَ وَأَجْلِبْ عَلَيْهِمْ بِخَيْلِكَ وَرَجِلِكَ وَشَارِكْهُمْ فِي الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ وَعِدْهُمْ ۚ وَمَا يَعِدُهُمُ الشَّيْطَانُ إِلَّا غُرُورًا.» (۶۴) « با فرياد خويش هر كه را توانى از جاى برانگيز و به يارى سواران و پيادگانت بر آنان بتاز و در مال و فرزند با آنان شركت جوى و به آنها وعده بده. و حال آنكه شيطان جز به فريبى وعده‌شان ندهد.» « إِنَّ عِبَادِي لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطَانٌ ۚ وَكَفَىٰ بِرَبِّكَ وَكِيلًا » (۶۵) « تو را بر بندگان من هيچ تسلطى نباشد و پروردگار تو براى نگهبانيشان كافى است.» **قرآن کریم، سوره بقره(۲)، آیه ۲۶۸ Quran, Sooreh Al-Baqrah(#2), Line #268 الشَّيْطَانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ وَيَأْمُرُكُمْ بِالْفَحْشَاءِ ۖ وَاللَّهُ يَعِدُكُمْ مَغْفِرَةً مِنْهُ وَفَضْلًا ۗ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ. شيطان شما را از بينوايى مى‌ترساند و به كارهاى زشت وا مى‌دارد، در حالى كه خدا شما را به آمرزش خويش و افزونى وعده مى‌دهد. خدا گشايش‌دهنده و داناست. (۱) واله: شیفته، عاشق، بی قرار از عشق (۲) خَمّار: مِی فروش، شراب فروش (۳) خارخار: اظطراب، نگرانی (۴) انکار کردن: منکر شدن، نپذیرفتن (۵) اقرار کردن: اعتراف کردن، بروز دادن (۶) اَحوَل: لوچ، دوبین(۷) می نَپاید: نمی پاید، از مصدر پاییدن به معنی طول کشیدن، دوام داشتن و ماندن(۸) فُسون: اَفسون، مکر، تزویر، سِحر، جادو(۹) کژ: کج، ناراست(۱۰) بَری: بی گناه، پاک، مقابل گناهکار(۱۱) نااوسْتا: نااوستاد؛ آن که در کار خود مهارت ندارد(۱۲) بِسْکُلی: از مصدر سِکُلیدن یا گُسلیدن ]=گُسستن=گُسیختن[ بهمعنی پاره کردن، پاره شدن(۱۳) بَدَست: وَجَب(۱۴) نَشاید: شایسته نیست، سزاوار نیست، فعل از مصدر شایستن(۱۵) اِفْتِتان: گمراه کردن(۱۶) اسْتِعانَت: یاری خواستن(۱۷) اِنْسیان: آدمیان، جمع اِنْس(۱۸) غَوی: گمراه(۱۹) ضَلالت: گمراهی، گمراه شدن(۲۰) سِلَح: مخفف سلاح، اسباب و آلات جنگ(۲۱) نَمَد افکندن: مستقر شدن(۲۲) حَلق گرفتن: نَفَس را بُراندن(۲۳) اهلِ قُبور: مُردگان، اصحاب قبرها(۲۴) مَلعون: لعنت شده، نفرین شده(۲۵) هیبَت: ترس، هول، شکوه، عظمت(۲۶) ذُباب: مگس (۲۷) اشقیا: بدبختان، جمع شقی به معنی بدبخت************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسان مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۴۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1945, Divan e Shams هر چه آن سرخوش کند بویی بود از یار من هر چه دل واله کند آن پرتو دلدار من خاک را و خاکیان را این همه جوشش ز چیست ریخت بر روی زمین یک جرعه از خمار من هر که را افسرده دیدی عاشق کار خودست منگر اندر کار خویش و بنگر اندر کار من در بهاران گشت ظاهر جمله اسرار زمین چون بهار من بیاید بردمد اسرار من چون به گلزار زمین خار زمین پوشیده شد خارخار من نماند چون دمد گلزار من هر که بیمار خزان شد شربتی خورد از بهار چون بهار من بخندد برجهد بیمار من چیست این باد خزانی آن دم انکار تو چیست آن باد بهاری آن دم اقرار من مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۹۸۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2981, Divan e Shams زان مزد کار می‌نرسد مر تو را که تو پیوسته نیستی تو درین کار گه گهی مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۱۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 315 گوش دار ای احول اینها را بهوش داروی دیده بکش از راه گوش پس کلام پاک در دل های کور می‌نپاید می‌رود تا اصل نور وآن فسون دیو در دل های کژ می‌رود چون کفش کژ در پای کژ گرچه حکمت را به تکرار آوری چون تو نااهلی شود از تو بری ورچه بنویسی نشانش می‌کنی ورچه می‌لافی بیانش می‌کنی او ز تو رو در کشد ای پرستیز بندها را بگسلد وز تو گریز ور نخوانی و ببیند سوز تو علم باشد مرغ دست‌آموز تو او نپاید پیش هر نااوستا همچو طاووسی به خانه روستا مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۱۶۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 2163 هر که خواهد همنشینی خدا تا نشیند در حضور اولیا از حضور اولیا گر بسکلی تو هلاکی ز آنکه جزو بی کلی هر که را دیو از کریمان وا برد بی کسش یابد سرش را او خورد یک بدست از جمع رفتن یک زمان مکر شیطان باشد این نیکو بدان مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۱۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 316 چون بسی ابلیس آدم‌روی هست پس به هر دستی نشاید داد دست مولوی، مثنوی، دفتر پنجم ، بیت ۱۲۲۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1221 دیو چون عاجز شود در افتتان استعانت جوید او زین انسیان که شما یارید با ما یاریی جانب مایید جانب داریی مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۳۲۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 4326 تو چو عزم دین کنی با اجتهاد دیو بانگت بر زند اندر نهاد که مرو زان سو بیندیش ای غوی که اسیر رنج و درویشی شوی بی‌نوا گردی ز یاران وابری خوار گردی و پشیمانی خوری تو ز بیم بانگ آن دیو لعین وا گریزی در ضلالت از یقین که هلا فردا و پس فردا مراست راه دین پویم که مهلت پیش ماست مرگ بینی باز کو از چپ و راست می‌کشد همسایه را تا بانگ خاست باز عزم دین کنی از بیم جان مرد سازی خویشتن را یک زمان پس سلح بر بندی از علم و حکم که من از خوفی نیارم پای کم باز بانگی بر زند بر تو ز مکر که بترس و باز گرد از تیغ فقر باز بگریزی ز راه روشنی آن سلاح علم و فن را بفکنی سالها او را به بانگی بنده‌ای در چنین ظلمت نمد افکنده‌ای هیبت بانگ شیاطین خلق را بند کرده ست و گرفته حلق را تا چنان نومید شد جانشان ز نور که روان کافران ز اهل قبور این شکوه بانگ آن ملعون بود هیبت بانگ خدایی چون بود هیبت بازست بر کبک نجیب مر مگس را نیست زان هیبت نصیب زانکه نبود باز صیاد مگس عنکبوتان می مگس گیرند و بس عنکبوت دیو بر چون تو ذباب کر و فر دارد نه بر کبک و عقاب بانگ دیوان گله‌بان اشقیاست بانگ سلطان پاسبان اولیاست تا نیامیزد بدین دو بانگ دور قطره‌ای از بحر خوش با بحر شور قرآن کریم، سوره اسراء(۱۷)، آیه ۶۵و۶۴ Quran, Sooreh Al-Israa(#17), Line #64,65 « وَاسْتَفْزِزْ مَنِ اسْتَطَعْتَ مِنْهُمْ بِصَوْتِكَ وَأَجْلِبْ عَلَيْهِمْ بِخَيْلِكَ وَرَجِلِكَ وَشَارِكْهُمْ فِي الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ وَعِدْهُمْ ۚ وَمَا يَعِدُهُمُ الشَّيْطَانُ إِلَّا غُرُورًا.» (۶۴) « با فرياد خويش هر كه را توانى از جاى برانگيز و به يارى سواران و پيادگانت بر آنان بتاز و در مال و فرزند با آنان شركت جوى و به آنها وعده بده. و حال آنكه شيطان جز به فريبى وعده‌شان ندهد.» « إِنَّ عِبَادِي لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطَانٌ ۚ وَكَفَىٰ بِرَبِّكَ وَكِيلًا » (۶۵) « تو را بر بندگان من هيچ تسلطى نباشد و پروردگار تو براى نگهبانيشان كافى است.» قرآن کریم، سوره بقره(۲)، آیه ۲۶۸ Quran, Sooreh Al-Baqrah(#2), Line #268 الشَّيْطَانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ وَيَأْمُرُكُمْ بِالْفَحْشَاءِ ۖ وَاللَّهُ يَعِدُكُمْ مَغْفِرَةً مِنْهُ وَفَضْلًا ۗ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ. شيطان شما را از بينوايى مى‌ترساند و به كارهاى زشت وا مى‌دارد، در حالى كه خدا شما را به آمرزش خويش و افزونى وعده مى‌دهد. خدا گشايش‌دهنده و داناست.

برنامه صوتی شماره ۷۹۳ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی۱۳۹۸ تاریخ اجرا: ۹ دسامبر ۲۰۱۹ - ۱۹ آذرPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۴۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1949 Divan e Shams آنچه می آید ز وصفت این زمانم در دهن بر مریدِ مُرده خوانم اندر اندازد کفن خود مریدِ من نمیرد، کآبِ حیوان(۱) خورده است وانگهان از دستِ که؟ از ساقیانِ ذُوالِمنَن(۲) ای نِجاتِ زندگان و ای حیاتِ مردگان از درونم بُت تراشی، وز برونم بُت شِکَن ور براندازد ز رویت بادِ دولت پرده‌یی از حیا گُل آب گردد، نی چمن مانَد، نَه من ور میِ لب بازگیری از گلستان ساعتی از خمار و سرگرانی هر سَمن گردد سه من ور زمانی بی‌دلان را دَم دهی و دل دهی جان رَهد از ننگِ ما و ما رَهیم از خویشتن گر ندزدید از تو چیزی دل چرا آویخته‌ست؟ چاره نَبْوَد دزد را در عاقبت ز آویختن(٣) گر چنین آویختن حاصل شدی هر دزد را از حریصی دزد گشتی جمله عالَم، مَرد و زن اندرین آویختن کمتر کَراماتی(۴) که هست آبِ حیوان خوردنست و تا ابد باقی شدن چاشنیِّ سوزِ شمعت گر به عنقا(۵) برزدی پَر چو پروانه بدادی، سر نهادی در لگن صورتِ صُنعِ(۶) تو آمد ساعتی در بتکده گَه شَمَن(۷) بُت می شد آن دَم، گاه بُت می شد شَمَن هر زمانی نقش می شد نَعتِ(۸) احمد بر صلیب سِرِّ وحدت می شنیدند آشکارا از وَثَن(۹) عشقت ای خوبِ ختن بر دل سواره گشت و گفت این چنین مَرکَب(۱۰) بباید تاختن را تا خُتَن شور تو عقلم سِتَد، با فتنه‌ها دربافتم شور و بی‌عقلی بباید بافتن را با فِتَن(۱۱) من کجا، شعر از کجا؟ لیکن به من در می دمد آن یکی تُرکی که آید، گویدم: هی کیمسَن؟(۱۲) ترک کی؟ تاجیک کی؟ زنگیِّ کی؟ رومیِّ کی؟ مالِکُ المُلْکی که داند مو به مو سِرّ(۱۳) و عَلَن(۱۴) جامه شَعرست(۱۵) شِعر و تا درونِ شَعر کیست یا که حورِ(۱۶) جامه زیب(۱۸-۱۷) و یا که دیوِ جامه کَن شَعرش از سر برکشیم و حور را در بر کشیم فاعِلاتُن فاعِلاتُن فاعِلاتُن فاعِلَن مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۷۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1971 Divan e Shams از دخولِ هر غَری(۱۹)، افسرده‌یی در کارِ من دور بادا وصفِ نَفْس آلودشان(۲۰) از یارِ من مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۸۳۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 836 چونکه غم‌ بینی، تو استغفار(۲۱) کن غم به امرِ خالق آمد، کار کن مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 21 Divan e Shams این دو ره آمد در روش یا صبر یا شُکرِ نِعَم بی شمع رویِ تو نَتان دیدن مرین دو راه را مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۴۶۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2466 پیشِ چوگانهای حکمِ کُنْ فَکان می‌دویم اندر مکان و لامَکان مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۴۵۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3456 اَنْصِتُوا را گوش کن، خاموش باش چون زبانِ حق نگشتی، گوش باش مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۷۲۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2725 صبر و خاموشی جَذوبِ رحمت است وین نشان جُستن، نشانِ علّت است اَنْصِتُوا بپْذیر، تا بر جانِ تو آید از جانان، جزای اَنْصِتُوا گر نخواهی نُکس، پیش این طبیب بر زمین زن زرّ و سَر را ای لَبیب مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۰۷۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2072 پیش بینا، شد خموشی نفع تو بهر این آمد خطاب اَنْصِتوا مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۱۷۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3174 چون مبارک نیست بر تو این علوم خویشتن گُولی کُن و، بگذر ز شوم چون ملایک گو که: لا عِلْمَ لَنا یا الهی، غَیْرَ ما عَلَّمْتَنا مانند فرشتگان بگو: خداوندا، ما را دانشی نیست جز آنچه خود به ما آموختی. قرآن کریم، سوره بقره(۲)، آیه ۳۲ Quran, Sooreh Al-Baqrah(#2), Line #32 « قَالُوا سُبْحَانَكَ لَا عِلْمَ لَنَا إِلَّا مَا عَلَّمْتَنَا ۖ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ. » « گفتند: منّزهى تو. ما را جز آنچه خود به ما آموخته‌اى دانشى نيست. تويى داناى حكيم.» مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۱۷۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3172 چون نکردی هیچ سودی زین حِیَل ترک حیلت کن که پیش آید دُوَل چون یکی لحظه نخوردی بَر ز فَن ترکِ فَن گو، می‌طلب رَبُّ الْـمِنَن مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۱۳۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1130 چون ملایک، گوی: لا عِلْمَ لَنا' تا بگیرد دست تو عَلَّمْتَنا' مانند فرشتگان بگو: «ما را دانشی نیست» تا «جز آنکه به ما آموختی» دست تو را بگیرد. مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۴۶۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1462 Divan e Shams صورتگر نقّاشم، هر لحظه بتی سازم وانگه همه بت‌ها را در پیشِ تو بگدازم صد نقش برانگیزم، با روح درآمیزم چون نقشِ تو را بینم، در آتشش اندازم مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۷۲۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 728 Divan e Shams کُشتگان نعره زنان یا لَیْتَ قَوْمی یَعلَمُونْ خُفیه(۲۲) صد جان می‌دهد دلدار و پیدا می‌کشد قرآن کریم، سوره يس(۳۶)، آیه ۲۷و۲۶ Quran, Sooreh Yaseen(#36), Line #26,27 « قِيلَ ادْخُلِ الْجَنَّةَ ۖ قَالَ يَا لَيْتَ قَوْمِي يَعْلَمُونَ.»(۲۶) « گفته شد: به بهشت درآى. گفت: اى كاش قوم من مى‌دانستند.» « بِمَا غَفَرَ لِي رَبِّي وَجَعَلَنِي مِنَ الْمُكْرَمِينَ.»(۲۷) « كه پروردگار من مرا بيامرزيد و در زمره گرامى‌شدگان درآورد.» مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۳۴۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1344 Divan e Shams دمِ او جان دهدت رو ز نَفَخْتُ(۲۳) بپذیر کارِ او کُنْ فَیَکُون ‌ست، نه موقوفِ علل حافظ، غزلیات، غزل شمارهٔ ٣۴۲ Hafez Poem(Qazal)# 342, Divan e Qazaliat چگونه طوف کنم در فضای عالم قدس چو در سراچه ترکیب تخته بند تنم مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۷۸۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3781 آفتی نَبوَد بَتَر از ناشناخت تو بَرِ یار و ندانی عشق باخت یار را اَغیار(۲۴) پنداری همی شادیی را نام بنهادی غمی این چنین نخلی که لطفِ یارِ ماست چونکه ما دزدیم، نخلش دارِ ماست این چنین مُشکین که زلفِ میرِ(۲۵) ماست چون که بی‌عقلیم، این زنجیرِ ماست این چنین لطفی چو نیلی می‌رود چونکه فرعونیم، چون خون می‌شود خون همی‌گوید: من آبم، هین مریز یوسفم، گرگ از توام ای پُر ستیز تو نمی‌بینی که یارِ بردبار چونکه با او ضد شدی، گردد چو مار لَحمِ(۲۶) او و شَحمِ(۲۷) او دیگر نشد او چنان بد، جز که از مَنظَر نشد مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۳۸۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1381 حق، قدم بر وی نهد از لامکان آنگه او ساکن شود از کُن فَکان (۱) آبِ حیوان: آب زندگانی، آب حیات (۲) ذوالمِنَن: صاحب عطاها و احسانها، خدای تعالی (۳) آویختن: دار زدن، به دار آویخته شدن (۴) کرامات: جمعِ کرامت به معنی بزرگی، بخشش، کاری خارق‌العاده که توسط اولیا و صالحان انجام می‌گیرد. (۵) عَنقا: سیمرغ (۶) صُنع: آفرینش، قدرت آفرینندگی (۷) شَمَن: بُت پرست، در اینجا به معنی حضور (۸) نَعت: ویژگی، خصلت، صفت (۹) وَثَن: بُت (۱۰) مَرکَب: هر چه بر آن سوار شوند. (۱۱) فِتَن: جمعِ فتنه (۱۲) کیمسَن: به زبان ترکی یعنی تو کیستی؟ (١٣) سرّ: نهان (۱۴) عَلَن: آشکار، هویدا (۱۵) شَعر: پارچه ابریشمی بسیار نازک (۱۶) حور: زن زیبای بهشتی (۱۷) جامه زیب: کسی که لباس زیبنده بر تن دارد. (۱۸) زیب: زینت، زیبایی (۱۹) غَر: روسپی، بی حمیّت، بدکار (۲۰) نَفْس آلود: آلوده به امیال و اغراض نفسانی (۲۱) استغفار: طلب مغفرت کردن، عذرخواهی (۲۲) خَفیه: پوشیده، پنهان، نهفته (۲۳) نَفَخْتُ: دمیدم (۲۴) اَغیار: بیگانگان، جمع غیر (۲۵) میر: پادشاه، امیر (۲۶) لَحم: گوشت (۲۷) شَحم: پیه، چربی ************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسان مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۴۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1949 Divan e Shams آنچه می آید ز وصفت این زمانم در دهن بر مرید مرده خوانم اندر اندازد کفن خود مرید من نمیرد کآب حیوان خورده است وانگهان از دست که از ساقیان ذوالمنن ای نجات زندگان و ای حیات مردگان از درونم بت تراشی وز برونم بت شکن ور براندازد ز رویت باد دولت پرده‌یی از حیا گل آب گردد نی چمن ماند نه من ور می لب بازگیری از گلستان ساعتی از خمار و سرگرانی هر سمن گردد سه من ور زمانی بی‌دلان را دم دهی و دل دهی جان رهد از ننگ ما و ما رهیم از خویشتن گر ندزدید از تو چیزی دل چرا آویخته‌ست؟ چاره نبود دزد را در عاقبت ز آویختن گر چنین آویختن حاصل شدی هر دزد را از حریصی دزد گشتی جمله عالم مرد و زن اندرین آویختن کمتر کراماتی که هست آب حیوان خوردنست و تا ابد باقی شدن چاشنی سوز شمعت گر به عنقا برزدی پر چو پروانه بدادی سر نهادی در لگن صورت صنع تو آمد ساعتی در بتکده گه شمن بت می شد آن دم گاه بت می شد شمن هر زمانی نقش می شد نعت احمد بر صلیب سر وحدت می شنیدند آشکارا از وثن عشقت ای خوب ختن بر دل سواره گشت و گفت این چنین مرکب بباید تاختن را تا ختن شور تو عقلم ستد با فتنه‌ها دربافتم شور و بی‌عقلی بباید بافتن را با فتن من کجا شعر از کجا لیکن به من در می دمد آن یکی ترکی که آید گویدم هی کیمسن ترک کی تاجیک کی زنگی کی رومی کی مالک الملکی که داند مو به مو سر و علن جامه شعرست شعر و تا درون شعر کیست یا که حور جامه زیب و یا که دیو جامه کن شعرش از سر برکشیم و حور را در بر کشیم فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۷۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1971 Divan e Shams از دخول هر غری افسرده‌یی در کار من دور بادا وصف نفس آلودشان از یار من مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۸۳۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 836 چونکه غم‌ بینی تو استغفار کن غم به امر خالق آمد کار کن مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 21 Divan e Shams این دو ره آمد در روش یا صبر یا شکر نعم بی شمع روی تو نتان دیدن مرین دو راه را مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۴۶۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2466 پیش چوگانهای حکم کن فکان می‌دویم اندر مکان و لامکان مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۴۵۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3456 انصتوا را گوش کن خاموش باش چون زبان حق نگشتی گوش باش مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۷۲۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2725 صبر و خاموشی جذوب رحمت است وین نشان جستن نشان علت است انصتوا بپذیر تا بر جان تو آید از جانان جزای انصتوا گر نخواهی نکس پیش این طبیب بر زمین زن زر و سر را ای لبیب مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۰۷۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2072 پیش بینا شد خموشی نفع تو بهر این آمد خطاب انصتوا مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۱۷۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3174 چون مبارک نیست بر تو این علوم خویشتن گولی کن و بگذر ز شوم چون ملایک گو که لا علم لنا یا الهی غیر ما علمتنا مانند فرشتگان بگو: خداوندا، ما را دانشی نیست جز آنچه خود به ما آموختی. قرآن کریم، سوره بقره(۲)، آیه ۳۲ Quran, Sooreh Al-Baqrah(#2), Line #32 « قَالُوا سُبْحَانَكَ لَا عِلْمَ لَنَا إِلَّا مَا عَلَّمْتَنَا ۖ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ. » « گفتند: منّزهى تو. ما را جز آنچه خود به ما آموخته‌اى دانشى نيست. تويى داناى حكيم.» مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۱۷۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3172 چون نکردی هیچ سودی زین حیل ترک حیلت کن که پیش آید دول چون یکی لحظه نخوردی بر ز فن ترک فن گو می‌طلب رب الـمنن مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۱۳۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1130 چون ملایک گوی لا علم لنا تا بگیرد دست تو علمتنا مانند فرشتگان بگو: «ما را دانشی نیست» تا «جز آنکه به ما آموختی» دست تو را بگیرد. مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۴۶۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1462 Divan e Shams صورتگر نقاشم هر لحظه بتی سازم وانگه همه بت‌ها را در پیش تو بگدازم صد نقش برانگیزم با روح درآمیزم چون نقش تو را بینم در آتشش اندازم مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۷۲۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 728 Divan e Shams کشتگان نعره زنان یا لیت قومی یعلمون خفیه صد جان می‌دهد دلدار و پیدا می‌کشد قرآن کریم، سوره يس(۳۶)، آیه ۲۷و۲۶ Quran, Sooreh Yaseen(#36), Line #26,27 « قِيلَ ادْخُلِ الْجَنَّةَ ۖ قَالَ يَا لَيْتَ قَوْمِي يَعْلَمُونَ.»(۲۶) « گفته شد: به بهشت درآى. گفت: اى كاش قوم من مى‌دانستند.» « بِمَا غَفَرَ لِي رَبِّي وَجَعَلَنِي مِنَ الْمُكْرَمِينَ.»(۲۷) « كه پروردگار من مرا بيامرزيد و در زمره گرامى‌شدگان درآورد.» مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۳۴۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1344 Divan e Shams دم او جان دهدت رو ز نفخت بپذیر کار او کن فیکون ‌ست نه موقوف علل حافظ، غزلیات، غزل شمارهٔ ٣۴۲ Hafez Poem(Qazal)# 342, Divan e Qazaliat چگونه طوف کنم در فضای عالم قدس چو در سراچه ترکیب تخته بند تنم مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۷۸۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3781 آفتی نبود بتر از ناشناخت تو بر یار و ندانی عشق باخت یار را اغیار پنداری همی شادیی را نام بنهادی غمی این چنین نخلی که لطف یار ماست چونکه ما دزدیم نخلش دار ماست این چنین مشکین که زلف میر ماست چون که بی‌عقلیم این زنجیر ماست این چنین لطفی چو نیلی می‌رود چونکه فرعونیم چون خون می‌شود خون همی‌گوید من آبم هین مریز یوسفم گرگ از توام ای پر ستیز تو نمی‌بینی که یار بردبار چونکه با او ضد شدی گردد چو مار لحم او و شحم او دیگر نشد او چنان بد جز که از منظر نشد مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۳۸۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1381 حق قدم بر وی نهد از لامکان آنگه او ساکن شود از کن فکان

برنامه صوتی شماره ۷۹۲ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی۱۳۹۸ تاریخ اجرا: ۲ دسامبر ۲۰۱۹ - ۱۲ آذرPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۷۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1971 Divan e Shams از دخولِ هر غَری(۱)، افسرده‌یی در کارِ من دور بادا وصفِ نَفْس آلودشان(۲) از یارِ من در رمید از ننگِ ایشان و خبیثی ها و مَکر از وظیفه مدحِ(۳) یارَم این دلِ هشیارِ من خاکِ لعنت بر سرِ افسوس کاری(۴)، بدرَگی(۵) کاو کند از خاکساری(۶) درهم این هنجارِ من ای بریده دستِ دزدی، کاو بِدُزدَد حکمتم وآنگهی دکّان بگیرد بر سرِ بازارِ من شَرم ناید مر ورا از رویِ من؟ شرم از کجا ای حرامش باد هر تعلیم از اسرارِ من آن حرامی کز شقاوت(۷) تا رَوَد، گمره رَوَد یا رب و ای ذوالجلال از حرمتِ دلدارِ من خاطرش از زیرکی یا آن ضمیرش از صفا بر فرازِ عرش رفتی، یاد کردی یارِ من ای دلِ مسکینِ من، از شرکتِ ناکَس مرم زانکه این سنّت ز نااهلان بُوَد ناچارِ من گر غَران و مُلحِدان(۸) مر آب و نان را می خورند خوردنِ نان هیچ نگذارم پیِ این عارِ من صبر کن تا در رسد یک مژده‌یی زان مَه لقا(۹) صبر کن تا رو نماید ابرِ گوهردارِ من صبر آن باشد دلا، کز مدحِ آن بحرِ صفا رو نگردانی بلی و بشنوی گفتارِ من گیرم از لطفِ معانی رفت تمییز(۱۰) از جهان کی رَوَد بویِ دل و جانِ یَمِ(۱۱) دُربارِ من؟ ور رَوَد از دیگران بو، از خدیوم(۱۲) کی رود؟ از شهنشه شمسِ دین، آن تا ابد تَذکارِ(۱۳) من کز شرابِ جانِ من رویَد همی تبریز در لاله‌ها و گلبنان بر شیوه رخسار من ای خداوند این همه غیرت ز رشکِ(۱۴) سرِّ توست ای هوایِ نازنین و شاهِ بی‌آزارِ من من قیاسی کرده‌ام رشک تو را در حقِّ او لیک اندر رشکِ تو باطل بُوَد پرگارِ(۱۵) من ای شهنشه شمس دین، دانم که از چندین حجاب بشنود بیداریت این لابه‌های(۱۶) زارِ من بینشِ تو بیند این، کز پرتوِ رشکِ خداست سنگها از هر طرف بر سینه سگسارِ(۱۷) من از کَرَم مپسند این را کاین سوارِ جانِ من جز به خرگاهت(۱۸) فرود آید از این رهوارِ من ور فروآید به جُز خرگاهِ تو من از خدا من فنایِ محض خواهم، ای خدایا بارِ من دوش دیدم کز هوس صد تخمِ مار اندر رَگی درفکندم امتحان را، تا چه گردد مارِ من دیدمش ماری شده او هر زمان در می فزود من پشیمان گشتم از هر صنعت و کردارِ من من پشیمان قصدِ او کردم چنان، از خشمِ خود بر زمین می زد همی دندان پُر زهرارِ(۱۹) من کاین چنین شاگردکی بدفعل و بَدرَگ سر کشد ای خدا ضایع مکن این رنج و این ادرارِ(۲۰) من مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۳۰۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1306 ما رَمَیْتَ اِذْ رَمَیْتَ گُفت حق کارِ حق بر کارها دارد سَبَق قرآن کریم، سوره انفال (۸)، آیه ۱۷ Quran, Soore Al- Anfaal(#8), Line # 17 «… وَمَا رَمَيْتَ إِذْ رَمَيْتَ وَلَٰكِنَّ اللَّهَ رَمَىٰ …» «… وهنگامی که تیر پرتاب کردی، تو پرتاب نکردی، بلکه خدا پرتاب کرد …» مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۶۱۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 616 گر بپرّانیم تیر، آن نی ز ماست ما کمان و تیراندازش خداست مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۶۰۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 4608 کارْ آن کار، است ای مُشتاقِ مَست کَانْدَر آن کار اَرْ رَسَد مَرگَت خوش است شُد نِشانِ صِدْقِ ایمانْ ای جوان آن کِه آید خوش تورا مرگْ اَنْدَر آن گَر نَشُد ایمانِ تو ای جان چُنین نیست کامِل رو بِجو اِکْمالِ دین هر کِه اَنْدَر کارِ تو شُد مرگ‌دوست بر دلِ تو بی کَراهَت دوستْ اوست مولوی، مثنوی، دفتر دوّم، بیت ۳۲۰۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3207 فکر، آن باشد که بگشاید رَهی راه، آن باشد که پیش آید شَهی شاه آن باشد که از خود شَه بود نه به مخزن ها و لشکر شَه شود مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 21 Divan e Shams این دو ره آمد در روش یا صبر یا شُکرِ نِعَم بی شمع رویِ تو نَتان(۲۱) دیدن مرین دو راه را مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۴۲۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1421 می‌رود از سینه‌ها در سینه‌ها از ره پنهان، صلاح و کینه‌ها بلکه خود از آدمی در گاو و خر می‌رود دانایی و علم و هنر مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۱۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 316 چون بسی ابلیسِ آدم‌روی هست پس به هر دستی نشاید داد دست مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۶۷۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2677 انبیا گفتند: در دل علّتی ست که از آن در حق‌شناسی آفتی ست مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۶۸۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2683 این هم از تاثیر آن بیماری است زهر او در جمله جُفتان(۲۲) ساری(۲۳) ست مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۰۱۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1019 یُخْرِجُ الْحَیَّ مِنَ الْمَیِّتْ بدان که عدم آمد امید عابدان خداوند زنده را از مرده بیرون کشد. بدان که عدم مایه امیدواری پرستشگران است. قرآن کریم، سوره روم (۳۰)، آیه ۱۹ Quran, Soore Ar-Room(#30), Line # 19 « يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَيُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَيِّ وَيُحْيِي الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا ۚ وَكَذَٰلِكَ تُخْرَجُونَ.» « زنده را از مرده بیرون می آورد و مرده را از زنده بیرون می آورد، و زمین را پس از مردگی اش زنده می کند؛ و این گونه [از گورها] بیرون آورده می شوید.» مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۸۰۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2801 ناله از اِخْوان کُنم یا از زَنان؟ که فَکَندَندَم چو آدم از جِنان مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۹۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3196 تا کُنی مَر غیر را حَبْر(۲۴) و سَنی(۲۵) خویش را بَدخو و خالی می‌کُنی سعدی، گلستان، باب اول، در سیرت پادشاهان چو عضوی به درد آورد روزگار دگر عضوها را نماند قرار تو کز محنت دیگران بی غمی نشاید که نامت نهند آدمی چو كارى بى فضول من بر آيد مرا در وى سخن گفتن نشايد و گر بینم که نابینا و چاه است اگر خاموش بنشینم گناه است سعدی، گلستان، باب دوم، در اخلاق درویشان شنیدم گوسپندی را بزرگی رهانید از دهان و دست گرگی شبانگه کارد در حلقش بمالید روان گوسپند از وی بنالید که از چنگال گرگم در ربودی چو دیدم عاقبت خود گرگ بودی مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۲۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1221 دیو چون عاجز شود در اِفتِتان(۲۶) اِستِعانَت(۲۷) جوید او زین اِنسیان(۲۸) که شما یارید با ما، یاری ای جانبِ مایید جانب داری ای مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۱۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1211 شرع بهرِ دفعِ شَرّ رایی زند دیو را در شیشهٔ حجّت کند مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۶۳۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 2634 حقِ ذاتِ پاکِ الله الصَّمَد(۲۹) که بُوَد بِه مارِ بَد از یارِ بَد مارِ بَد جانی ستاند از سَلیم(۳۰) یارِ بَد آرد سوی نارِ مقیم از قَرین(۳۱) بی‌قول و گفت و گوی او خو بدزدد دل نهان از خوی او چونکه او افکند بر تو سایه را دزدد آن بی‌مایه از تو مایه را عقلِ تو گر اژدهایی گشت مست یارِ بَد او را زُمُرُّد دان که هست دیدهٔ عقلت بدو بیرون جهد طَعنِ(۳۲) اوت اندر کفِ طاعون نهد مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۳۲۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1321 جنبش هر کس به سوی جاذب است جذب صادق نه چو جذب کاذب است می‌روی گَه گُمره و گَه در رَشَد رشته پیدا نه و آن کِت(۳۳) می‌کَشَد اُشتر کوری مهار تو رَهین(۳۴) تو کَشِش می‌بین مهارت را مَبین گر شدی محسوس جذاب و مهار پس نماندی این جهان دارُالغِرار(۳۵) گَبْر(۳۶) دیدی کو پی سگ می‌رود سُخرهٔ دیو سِتَنْبه(۳۷) می‌شود در پی او کی شدی مانند حیز(۳۸)؟ پای خود را وا کشیدی گَبْر نیز گاو گر واقف ز قصابان بدی کی پی ایشان بدآن دُکان شدی؟ یا بخوردی از کف ایشان سُپوس(۳۹) یا بدادی شیرشان از چاپلوس؟ ور بخوردی کی علف هضمش شدی؟ گر ز مقصود علف واقف بدی (۱) غَر: روسپی، بی حمیّت، بدکار (۲) نَفْس آلود: آلوده به امیال و اغراض نفسانی (۳) مدح: ستودن، ستایش (۴) افسوس کردن: مسخره کردن، حسرت به گذشته خوردن (۵) بدرَگ: دارای همانیدگی، بد اصل (۶) خاکساری: خواری، ذلّت، فروتنی (۷) شقاوت: بدبختی، شوربختی (۸) مُلحِد: کافر، بی دین، منکر خداوند (۹) مَه لقا: زیبارو، ماه رو (۱۰) تمییز: جدا کردن، فرق گذاشتن (۱۱) یَم: دریا (۱۲) خدیو: خداوند، امیر، سرور (۱۳) تَذکار: ذکر کردن، به یاد آوردن (۱۴) رشک: غیرت، بُخل، حسد (۱۵) پرگار: مجازاً میزان، مقیاس، معیار (۱۶) لابه: التماس، زاری (۱۷) سگسار: مانند سگ، سگ طبع (۱۸) خرگاه: خیمه بزرگ، سراپرده (۱۹) زهرار: آلوده به زهر، سمّی (۲۰) ادرار: وظیفه، مستمرّی (۲۱) نَتان: نتوان (۲۲) جُفتان: جمع جُفت به معنی زوج، قرین، همنشین (۲۳) ساری: سرایت‌کننده (۲۴) حَبْر: دانشمند، دانا (۲۵) سَنی: رفیع، بلند مرتبه (۲۶) اِفتِتان: گمراه کردن (۲۷) اِستِعانَت: یاری خواستن (۲۸) اِنسیان: آدمیان، جمع اِنس (۲۹) صَمَد: بی نیاز، از صفات خداوند (۳۰) سَلیم: مار گزیده (۳۱) قَرین: همنشین (۳۲) طَعن: طعنه (۳۳) کِت: مخفف که تو را (۳۴) رهین: گرو نهاده شده، مرهون (۳۵) دارُالغِرار: خانه فریب، کنایه از دنیا (۳۶) گَبر: کافر (۳۷) سِتنبه: زشت و کریه و زورمند (۳۸) حیز: نامرد، مخّنث(زن نما، مردی که حالات زنانه دارد). اصل کلمه حیز به فارسی هیز است. (۳۹) سُپوس: سبوس، پوست گندم یا جو ************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسان مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۷۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1971 Divan e Shams از دخول هر غری افسرده‌یی در کار من دور بادا وصف نفس آلودشان از یار من در رمید از ننگ ایشان و خبیثی ها و مکر از وظیفه مدح یارم این دل هشیار من خاک لعنت بر سر افسوس کاری بدرگی کاو کند از خاکساری درهم این هنجار من ای بریده دست دزدی کاو بدزدد حکمتم وآنگهی دکان بگیرد بر سر بازار من شرم ناید مر ورا از روی من؟ شرم از کجا ای حرامش باد هر تعلیم از اسرار من آن حرامی کز شقاوت تا رود گمره رود یا رب و ای ذوالجلال از حرمت دلدار من خاطرش از زیرکی یا آن ضمیرش از صفا بر فراز عرش رفتی یاد کردی یار من ای دل مسکین من از شرکت ناکس مرم زانکه این سنت ز نااهلان بود ناچار من گر غران و ملحدان مر آب و نان را می خورند خوردن نان هیچ نگذارم پی این عار من صبر کن تا در رسد یک مژده‌یی زان مه لقا صبر کن تا رو نماید ابر گوهردار من صبر آن باشد دلا کز مدح آن بحر صفا رو نگردانی بلی و بشنوی گفتار من گیرم از لطف معانی رفت تمییز از جهان کی رود بوی دل و جان یم دربار من؟ ور رود از دیگران بو از خدیوم کی رود؟ از شهنشه شمس دین آن تا ابد تذکار من کز شرابِ جانِ من روید همی تبریز در لاله‌ها و گلبنان بر شیوه رخسار من ای خداوند این همه غیرت ز رشک سر توست ای هوای نازنین و شاه بی‌آزار من من قیاسی کرده‌ام رشک تو را در حق او لیک اندر رشک تو باطل بود پرگار من ای شهنشه شمس دین دانم که از چندین حجاب بشنود بیداریت این لابه‌های زار من بینشِ تو بیند این کز پرتو رشک خداست سنگها از هر طرف بر سینه سگسار من از کرم مپسند این را کاین سوار جان من جز به خرگاهت فرود آید از این رهوار من ور فروآید به جز خرگاه تو من از خدا من فنای محض خواهم ای خدایا بار من دوش دیدم کز هوس صد تخم مار اندر رگی درفکندم امتحان را تا چه گردد مار من دیدمش ماری شده او هر زمان در می فزود من پشیمان گشتم از هر صنعت و کردار من من پشیمان قصد او کردم چنان از خشم خود بر زمین می زد همی دندان پر زهرار من کاین چنین شاگردکی بدفعل و بدرگ سر کشد ای خدا ضایع مکن این رنج و این ادرار من مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۳۰۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1306 ما رمیت اذ رمیت گفت حق کار حق بر کارها دارد سبق قرآن کریم، سوره انفال (۸)، آیه ۱۷ Quran, Soore Al- Anfaal(#8), Line # 17 «… وَمَا رَمَيْتَ إِذْ رَمَيْتَ وَلَٰكِنَّ اللَّهَ رَمَىٰ …» «… وهنگامی که تیر پرتاب کردی، تو پرتاب نکردی، بلکه خدا پرتاب کرد …» مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۶۱۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 616 گر بپرانیم تیر آن نی ز ماست ما کمان و تیراندازش خداست مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۶۰۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 4608 کار آن کار است ای مشتاق مست کاندر آن کار ار رسد مرگت خوش است شد نشان صدق ایمان ای جوان آن که آید خوش تورا مرگ اندر آن گَر نشد ایمان تو ای جان چنین نیست کامل رو بجو اکمال دین هر که اندر کار تو شد مرگ‌دوست بر دل تو بی کراهت دوست اوست مولوی، مثنوی، دفتر دوّم، بیت ۳۲۰۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3207 فکر آن باشد که بگشاید رهی راه آن باشد که پیش آید شهی شاه آن باشد که از خود شه بود نه به مخزن ها و لشکر شه شود مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 21 Divan e Shams این دو ره آمد در روش یا صبر یا شکر نعم بی شمع روی تو نتان دیدن مرین دو راه را مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۴۲۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1421 می‌رود از سینه‌ها در سینه‌ها از ره پنهان صلاح و کینه‌ها بلکه خود از آدمی در گاو و خر می‌رود دانایی و علم و هنر مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۱۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 316 چون بسی ابلیس آدم‌روی هست پس به هر دستی نشاید داد دست مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۶۷۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2677 انبیا گفتند در دل علتی ست که از آن در حق‌شناسی آفتی ست مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۶۸۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2683 این هم از تاثیر آن بیماری است زهر او در جمله جفتان ساری ست مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۰۱۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1019 یخرج الحی من المیت بدان که عدم آمد امید عابدان خداوند زنده را از مرده بیرون کشد. بدان که عدم مایه امیدواری پرستشگران است. قرآن کریم، سوره روم (۳۰)، آیه ۱۹ Quran, Soore Ar-Room(#30), Line # 19 « يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَيُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَيِّ وَيُحْيِي الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا ۚ وَكَذَٰلِكَ تُخْرَجُونَ.» « زنده را از مرده بیرون می آورد و مرده را از زنده بیرون می آورد، و زمین را پس از مردگی اش زنده می کند؛ و این گونه [از گورها] بیرون آورده می شوید.» مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۸۰۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2801 ناله از اخوان کنم یا از زنان که فکندندم چو آدم از جنان مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۹۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3196 تا کنی مر غیر را حبر و سنی خویش را بدخو و خالی می‌کنی سعدی، گلستان، باب اول، در سیرت پادشاهان چو عضوی به درد آورد روزگار دگر عضوها را نماند قرار تو کز محنت دیگران بی غمی نشاید که نامت نهند آدمی چو كارى بى فضول من بر آيد مرا در وى سخن گفتن نشايد و گر بینم که نابینا و چاه است اگر خاموش بنشینم گناه است سعدی، گلستان، باب دوم، در اخلاق درویشان شنیدم گوسپندی را بزرگی رهانید از دهان و دست گرگی شبانگه کارد در حلقش بمالید روان گوسپند از وی بنالید که از چنگال گرگم در ربودی چو دیدم عاقبت خود گرگ بودی مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۲۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1221 دیو چون عاجز شود در افتتان استعانت جوید او زین انسیان که شما یارید با ما یاری ای جانب مایید جانب داری ای مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۱۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1211 شرع بهر دفع شر رایی زند دیو را در شیشه حجت کند مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۶۳۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 2634 حق ذات پاک الله الصمد که بود به مار بد از یار بد مار بد جانی ستاند از سلیم یار بد آرد سوی نار مقیم از قرین بی‌قول و گفت و گوی او خو بدزدد دل نهان از خوی او چونکه او افکند بر تو سایه را دزدد آن بی‌مایه از تو مایه را عقل تو گر اژدهایی گشت مست یار بد او را زمرد دان که هست دیده عقلت بدو بیرون جهد طعن اوت اندر کف طاعون نهد مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۳۲۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1321 جنبش هر کس به سوی جاذب است جذب صادق نه چو جذب کاذب است می‌روی گه گمره و گه در رشد رشته پیدا نه و آن کت می‌کشد اشتر کوری مهار تو رهین تو کشش می‌بین مهارت را مبین گر شدی محسوس جذاب و مهار پس نماندی این جهان دارالغرار گبر دیدی کو پی سگ می‌رود سخره دیو ستنبه می‌شود در پی او کی شدی مانند حیز پای خود را وا کشیدی گبر نیز گاو گر واقف ز قصابان بدی کی پی ایشان بدآن دکان شدی یا بخوردی از کف ایشان سپوس یا بدادی شیرشان از چاپلوس ور بخوردی کی علف هضمش شدی گر ز مقصود علف واقف بدی

برنامه صوتی شماره ۷۹۱ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی۱۳۹۸ تاریخ اجرا: ۲۵ نوامبر ۲۰۱۹ - ۵ آذرPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۷۴۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 742 Divan e Shams عشق عاشق را ز غیرت نیک دشمن رو(۱) کند چونکه ردِّ خلق کردش، عشق رو با او کند کانکه شاید خلق را، آنکَس نشاید عشق را زانکه جانِ روسْپی باشد که او صد شو کند چون نشاید دیگران را تا همه ردَّش کنند شاهِ عشقش بعد از آن با خویش هم زانو کند زانکه خلقش چون برانَد، خو ز خلقان وا کند باطن و ظاهر همه با عشقِ خوشخو خو کند(۲) جان قبولِ خلق یابد، خاطرش آنجا کشد دل به مهرِ هر کسی دزدیده رو هر سو کند چون ببیند عشق گوید: زلفِ من سایه فکند وانگهی عاشق در این دَم مُشک و عَنبر(۳) بو کند مُشک و عَنبر را کنم من خصمِ آن مغز و دماغ تا که عاشق از ضرورت ترکِ این هر دو کند گر چه هم بر یادِ ما بو کرد عاشق مُشک را نوطَلَب(۴) باشد که همچون طفلکان کوکو کند چونکه از طفلی برون شد، چشمِ دانش برگشاد بر لبِ جو کی دَوادَو(۵) بر نشانِ جو کند؟ عاشقِ نوکار(۶) باشی، تلخ گیر و تلخ نوش تا تو را شیرین ز شهدِ خسروی دارو کند تا بُوَد کز شمسِ تبریزی بیابی مستیی از وَرایِ هر دو عالم، کان تو را بی‌تو کند مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۹۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 498 در بیانِ آنکه هیچ چشمِ بدی آدمی را چنان مُهلک نیست که چشمِ پسندِ خویشتن مگر که چشمِ او مبدَّل شده باشد به نورِ حق، که بِی یَسْمَعُ وَ بِی یُبْصِرُ و خویشتنِ او بی‌خویشتن شده. مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۷۳۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1736 شیر، او نوشد که در نَشْو و نماست چارُق(۷) او پوشد که او محتاجِ پاست ور برای بنده اش است این گفت وگو آنکه حق گفت او من است و من خود او مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۷۳۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1739 آنکه بی یَسْمَع وَ بی یُبْصِر شده‌ست در حقِ آن بنده این هم بیهُده‌ست بی ادب گفتن سخن با خاص حق دل بمیرانَد، سیه دارد وَرَق مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۹۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 498 پَرِّ طاوسَت مَبین و، پای بین تا که سؤُ الْعَین(۸) نگْشاید کمین که بلغزد کوه از چشمِ بَدان یُزْلِقُونَک(۹) از نُبی(۱۰) بر خوان بدان* احمدِ چون کوه لغزید از نظر در میان راه بی‌گِل بی‌مَطَر(۱۱) در عجب درماند کین لغزش ز چیست؟ من نپندارم که این حالت تهی ست تا بیامد آیت و آگاه کرد کان ز چشمِ بد رسیدت وز نبرد گر بُدی غیرِ تو، در دَم لا شدی(۱۲) صیدِ چشم و سُخرهٔ(۱۳) اِفنا(۱۴) شدی لیک آمد عصمتی دامن‌کشان(۱۵)** وین که لغزیدی بُد از بهر نشان عبرتی گیر، اندر آن کُه کن نگاه برگِ خود عرضه(۱۶) مکُن ای کم ز کاه * قرآن کریم، سوره قلم(۶۸)، آیه ۵۱ Quran, Soore Al-Qalam(#68), Line # 51 « وَإِنْ يَكَادُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَيُزْلِقُونَكَ بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّكْرَ وَيَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ » « و كافران چون قرآن را شنيدند نزديك بود كه تو را با چشمان خود به سر درآورند و مى‌گويند كه او ديوانه است.» ** قرآن کریم، سوره مائده(۵)، آیه ۶۷ Quran, Soore Al-Ma'ida(#5), Line # 67 «… وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ ۗ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ.» «… و خدا تو را از مردم حفظ مى‌كند، كه خدا مردم كافر را هدايت نمى‌كند.» مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۰۶۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1068 هر که مانْد از کاهلی بی‌شُکر و صبر او همین داند که گیرد پایِ جبر هر که جبر آورد، خود رنجور کرد تا همان رنجوری اش، در گور کرد گفت پیغمبر که رنجوری به لاغ(۱۷)* رنج آرد تا بمیرد چون چراغ جبر، چه بْود؟ بستنِ اشکسته را یا به پیوستن رگی، بگسسته را چون در این رَه پایِ خود نشکسته‌یی بَر که می‌خندی؟ چه پا را بسته یی؟ وآنکه پایش در رهِ کوشش شکست در رسید او را بُراق(۱۸) و بر نشست حاملِ دین بود او، محمول شد قابلِ فرمان بُد او، مقبول شد تاکنون فرمان، پذیرفتی ز شاه بعد از این، فرمان رسانَد بَر سپاه تاکنون اختر، اثر کردی در او بعد از این باشد امیرِ اختر او گر تو را اِشکال آید در نظر پس تو شک داری در اِنْشَقَّ الْقَمَر(۱۹)** تازه کن ایمان، نه از گفتِ زبان ای هوا را تازه کرده در نهان تا هوا تازه‌ست، ایمان تازه نیست کین هوا، جز قفلِ آن دروازه نیست کرده‌ای تأویل(۲۰)، حرفِ بِکْر(۲۱) را خویش را تأویل کن، نی ذِکر(۲۲) را بر هوا تأویلِ قرآن می‌کُنی پَسْت و کژ شد از تو، معنیِّ سَنی(۲۳) * حدیث « لا تَمارَضوا وَ لا تَحْفِروا قُبورَكُمْ فَتَمُوتُوا » « خود را به بیماری نزنید که بیمار خواهید شد. و گور خود مَکَنید که خواهید مُرد.» ** قرآن کریم، سوره قمر(۵۴)، آیه ۱ Quran, Soore Al- Qamar(#54), Line # 1 « اقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَانْشَقَّ الْقَمَرُ » « قيامت نزديك شد و ماه دو پاره گرديد. » مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۰۸۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1082 زیافتِ تأویلِ مگس آن مگس بر برگِ کاه و بَوْلِ(۲۴) خر همچو کشتی بان، همی افراشت سَر گفت: من دریا و کشتی خوانده‌ام مدّتی در فکرِ آن می‌مانده‌ام اینک این دریا و این کشتی و من مردِ کشتی بان و اهلِ و رایْ‌زن بر سرِ دریا همی رانْد او عَمَد(۲۵) می‌نمودش آنقدر بیرون ز حد بود بی‌حد آن چَمین(۲۶) نسبت بدو آن نظر که بیند آن را راست کو؟ عالَمش چندان بُوَد کِش بینش است چشم چندین، بحر همچندینش است صاحبِ تأویلِ باطل(۲۷)، چون مگس وَهْمِ او بَوْلِ خر و، تصویرِ خَس(۲۸) گر مگس، تأویل بگذارد به رای آن مگس را بخت گردانَد هُمای(۲۹) آن مگس نَبْوَد کِشْ(۳۰)، این عبرت بُوَد روحِ او، نی در خورِ صورت بُوَد مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۴۴۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1446 سوال کردنِ رسولِ روم، از امیرالْمُؤْمنین(رض) مرد گفتش: ای امیرالمؤمنین جان(۳۱) ز بالا، چون بیامد در زمین؟ مرغِ بی‌اندازه چُون شد در قَفَص؟ گفت: حق بر جان، فسون خواند و قَصَص بر عدم ها کآن ندارد چشم و گوش چون فسون خواند، همی آید به جوش از فسونِ او، عدم ها زود زود خوش معلّق می‌زند سویِ وجود باز بر موجود، افسونی چو خواند زو دو اسبه(۳۲) در عدم موجود راند گفت در گوشِ گُل و خندانْش کرد گفت با سنگ و عقیقِ(۳۳) کانْش کرد گفت با جسم، آیتی تا جان شد او گفت با خورشید، تا رخشان شد او باز در گوشش دَمَد نکتهٔ مَخُوف(۳۴) در رُخِ خورشید افتد صد کُسوف(۳۵) تا به گوشِ ابر، آن گویا چه خواند؟ کو چو مَشْک از دیدهٔ خود اشک راند تا به گوشِ خاک حق چه خوانده است کو مُراقِب گشت و خامُش مانده است در تَرَدُّد(۳۶) هر که او آشفته است حق به گوشِ او معمّا گفته است تا کند محبوسش اندر دو گمان کآن کنم کو گفت؟ یا خود ضدِّ آن؟ هم ز حق، ترجیح یابد یک طرف زآن دو، یک را برگزیند ز آن کَنَف(۳۷) گر نخواهی در تَرَدُّد، هوشِ جان کم فشار این پنبه اندر گوشِ جان تا کُنی فهم آن معمّاهاش را تا کنی ادراکِ رمز و فاش را پس محلِِّ وحی گردد گوشِ جان وحی چه بْوَد؟ گفتنی از حِس نهان گوشِ جان و چشمِ جان، جز این حِس است گوشِ عقل و گوشِ ظَنّ، زین مُفلِس(۳۸) است مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۲۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 225 آنکه از حق یابَد او وحی و جواب هرچه فرماید، بُوَد عینِ صواب مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۵۷۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3576 پنج حِسّی از برون، مَیسورِ(۳۹) او پنج حِسّی از درون، مأمورِ او مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۴۶۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1463 لفظِ جبرم، عشق را بی‌صبر کرد وآنکه عاشق نیست، حبسِ جبر کرد مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۹۷۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 970 از که بگریزیم؟ از خود؟ ای مُحال از که برْباییم؟ از حق؟ ای وَبال(۴۰) مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۴۶۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1464 این مَعِیَّت(۴۱) با حق است و جبر نیست* این تجلّیِ(۴۲) مَه است، این ابر نیست ور بُوَد این جبر، جبرِ عامه نیست جبرِ آن اَمّارهٔ خودکامه نیست جبر را ایشان شناسند ای پسر که خدا بگشادشان در دل بَصَر(۴۳) غیبِ آینده بر ایشان گشت فاش ذکرِ ماضی(۴۴)، پیش ایشان گشت لاش(۴۵) اختیار و جبرِ ایشان دیگرست قطره‌ها اندر صدف ها، گوهرست هست بیرون، قطرهٔ خُرد و بزرگ در صدف، آن دُرِّ خُردست و سترگ(۴۶) طبعِ نافِ آهوست آن قوم را از بُرون خون و، درونْشان مُشک ها تو مگو کین مایه، بیرون خون بُوَد چون رَوَد در ناف، مُشکی چون شود تو مگو کین مِس، بُرون بُد مُحتَقَر(۴۷) در دلِ اِکسیر، چون گیرد گُهَر؟ اختیار و جبر در تو بُد خَیال چون دریشان رفت، شد نورِ جَلال * قرآن کریم، سوره حديد (۵۷) ، آیه ۴ Quran, Soore Al-Hadid(#57), Line # 4 «... وَ هُوَ مَعَكُمْ أَيْنَمَا كُنْتُمْ …» «... او با شماست هرجا که باشید …» مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۶۳۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 635 در هر آن کاری که میل اَستَت بِدآن قدرت خود را همی بینی عِیان در هر آن کاری که میلت نیست و خواست اندر آن جبری شدی، کین از خداست مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۴۷۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1473 نان، چو در سفره‌ست باشد آن جماد در تَنِ مردم شود او روحِ شاد در دلِ سفره نگردد مُستَحیل(۴۸) مُستَحیلش جان کند از سَلسَبیل(۴۹) قوّتِ جان است این، ای راست‌خوان(۵۰) تا چه باشد قوّتِ آن جانِ جان گوشت پارهٔ آدمی، با عقل و جان می‌شکافد کوه را با بحر و کان(۵۱) زورِ جانِ کوه کَن، شَقِّ حَجَر(۵۲) زورِ جانِ جان، در اِنشَقَّ الْقَمَر(۵۳) گر گُشاید دل، سَرِ اَنبانِ راز(۵۴) جان به سویِ عرش آرَد تُرکتاز(۵۵) * قرآن کریم، سوره حديد (۵۷) ، آیه ۴ Quran, Soore Al-Hadid(#57), Line # 4 «... وَ هُوَ مَعَكُمْ أَيْنَمَا كُنْتُمْ …» «... او با شماست هرجا که باشید …» مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۵۰۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1509 تفسیر: …وَ هُوَ مَعَکُمْ اَیْنَما کُنْتُم... …هر کجا باشید او با شماست. بارِ دیگر ما به قصّه آمدیم ما از آن قصّه بُرون، خود کی شدیم؟ گر به جهل آییم، آن زندانِ اوست ور به علم آییم، آن ایوانِ اوست ور به خواب آییم، مستانِ وِییم ور به بیداری، به دستانِ وِییم ور بگرییم، ابرِ پُر زَرْق(۵۶) وِییم* ور بخندیم، آن زمان برقِ وِییم ور به خشم و جنگ، عکسِ قهرِ اوست ور به صُلح و عُذر، عکسِ مهرِ اوست ما کی ایم اندر جهانِ پیچ پیچ؟ چون اَلِف، او خود چه دارد؟ هیچ‌ هیچ‌ * قرآن کریم، سوره نجم(۵۳)، آیه ۴۳ Quran, Soore An-Najm(#53), Line # 43 « وَأَنَّهُ هُوَ أَضْحَكَ وَأَبْكَىٰ » « و اوست كه مى‌خنداند و مى‌گرياند.» مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۰۷۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1073 یک سبد پُر نان تو را برفرقِ سر تو همی خواهی لبِ نان در به در؟ در سَرِ خود پیچ، هِلْ(۵۷) خیره‌سری رَو درِ دل زَن، چرا بر هر دری؟ تا به زانویی میانِ آب‌ جو غافل از خود زین و آن تو آبْ جُو پیش آب و پس هم آبِ با مدد چشمها را پیش، سَدّ و خَلْف(۵۸) سَد* اسب، زیرِ ران و فارِس(۵۹) اسبْ جُو چیست این؟ گفت: اسب، لیکن اسب کو؟ هَی نه اسب است این به زیرِ تو پدید؟ گفت: آری، لیک خود اسبی که دید؟ مستِ آب و پیشِ رویِ اوست آن اندر آب و بی‌خبر ز آبِ روان چون گُهَر در بحر(۶۰) گوید: بحر کو؟ وآن خیالِ چون صدف، دیوارِ او گفتنِ «آن کو» حجابش می‌شود ابرِ تابِ آفتابش می‌شود بندِ چشمِ اوست، هم چشم بَدَش عینِ رفعِ سَدِِّّ او گشته سَدَش بندِ گوش او شده هم هوشِ او هوش با حق دار ای مدهوشِ(۶۱) او * قرآن کریم، سوره يس (۳۶) ، آیه ٩ Quran, Soore Yaseen(#36), Line # 9 « وَجَعَلْنَا مِنْ بَيْنِ أَيْدِيهِمْ سَدًّا وَمِنْ خَلْفِهِمْ سَدًّا فَأَغْشَيْنَاهُمْ فَهُمْ لَا يُبْصِرُونَ » « در برابرشان ديوارى كشيديم و در پشت سرشان ديوارى. و بر چشمانشان نيز پرده‌اى افكنديم تا نتوانند ديد.» (۱) دشمن رو: مانند دشمن، کسی که مردم از او نفرت داشته باشند. (۲) خو کردن: عادت کردن، اُنس گرفتن (۳) عَنبر: نوعی ماده خوشبو (۴) نوطلب: کسی که به تازگی در راه طلب و جستجوی حق و حقیقت باشد. (۵) دَوادَو: به هر طرف دویدن، دوندگی، کوشش (۶) نوکار: تازه کار، مبتدی (٧) چارُق: پای افزار، کفشی چرمی با بندهای بلند که به دور پا پیچیده می شود. (٨) سؤُ الْعَین: بدیِ چشم (٩) یُزْلِقُونَک: بلغزانند تو را (١٠) نُبی: قرآن کریم (١١) مَطَر: باران (١٢) لا شدی: نابود می شد (١٣) سُخره: ذلیل و مقهور، زیردست (١۴) اِفنا: فنا کردن. نابود کردن (۱۵) دامن‌کشان: خرامان رفتن، راه رفتن با ناز و غرور. (۱۶) برگِ خود عرضه کردن: اسباب و توشه خود را به رخ کشیدن، قدرت نمایی و عرض اندام کردن. (۱۷) لاغ: هزل و شوخی. در اینجا به معنی بددلی است. « رنجوری به لاغ » یعنی خود رابیمار نشان دادن، تمارض. (۱۸) بُراق: مرکوب پیامبر در شب معراج (۱۹) اِنْشَقَّ الْقَمَر: شکافتن ماه (۲۰) تأویل: رجوع کردن، بیان معنی کلام، بر اساس دانسته های ذهنی به جای زنده شدن به آن. (۲۱) حرفِ بِکْر: سخن تازه و بدیع (۲۲) ذِکر: یاد. یکی از نام های قرآن کریم (۲۳) سَنی: بلند و روشن (۲۴) بَوْلِ: ادرار (۲۵) عَمَد: قایقی که از شاخ و برگ و تنه درخت سازند. (۲۶) چَمین: بول، سرگین، شاش (۲۷) صاحبِ تأویلِ باطل: کسی که تأویل هایش بی اساس است. (۲۸) خَس: خار و خاشاک، فرومایه (۲۹) هُمای: نام مرغی که استخوان می خورد و به باور قدما بر سر هر کَس سایه افکند به دولت و سلطنت رسد. (۳۰) کِشْ: که او را (۳١) جان: روح قدسی (۳۲) دو اسبه راندن: کنایه از شتابان رفتن (۳۳) عقیق: قسمتی از بلور معدنی که به رنگ های مختلف درآید. (۳۴) مَخُوف: ترسناک (۳۵) کُسوف: نوعی گرفتگی خورشید که ضمن آن، تمام یا قسمتی از خورشید، تاریک به نظر می رسد. (۳۶) تَرَدُّد: دودلی، شک (٣۷) کَنَف: جانب، ناحیه، کرانه (۳۸) مُفلِس: تنگدست، عاجز، تهی دست (۳۹) مَیسور: میسّر، در اختیار (۴۰) وَبال: سختی و عذاب، سوء عاقبت (۴۱) مَعِیَّت: همراه بودن، همراهی (۴۲) تجلّی: تابش، روشنی (۴۳) بَصَر: بینش، آگاهی (۴۴) ماضی: گذشته، سپری شده (۴۵) لاش: نیست و معدوم، هیچ و پوچ (۴۶) سِتُرگ: بزرگ، عظیم (۴۷) مُحتَقَر: پست، فرومایه (۴۸) مُستَحیل: از حال خود برگشته، تغییر‌شکل‌یافته (۴۹) سَلسَبیل: روان، نرم، گوارا (۵۰) راست‌خوان: کسی که خود را راست و درست می خواند. عالِم. (۵۱) کان: معدن (۵۲) شَقِّ حَجَر: شکافتن سنگ (۵۳) اِنشَقَّ الْقَمَر: شکافتن ماه (۵۴) سَرِ اَنبان گشادن: کنایه از کشف اسرار، بر ملا کردن راز (۵۵) تُرکتازی: تاختن با شتاب و بی خبر، شتافتن (۵۶) زَرْق: زرق و برق، به معنی شکوه و شوکت درخشندگی است. (۵۷) هِلْیدن: رها کردن، ترک کردن (۵۸) خَلْف: پشتِ سر، عقب (۵۹) فارِس: اسب سوار، سوار بر اسب (۶۰) بحر: دریا (۶۱) مدهوش: سرگشته، مبهوت، متحیّر************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسان مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۷۴۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 742 Divan e Shams عشق عاشق را ز غیرت نیک دشمن رو کند چونکه رد خلق کردش عشق رو با او کند کانکه شاید خلق را آنکس نشاید عشق را زانکه جان روسپی باشد که او صد شو کند چون نشاید دیگران را تا همه ردش کنند شاه عشقش بعد از آن با خویش هم زانو کند زانکه خلقش چون براند خو ز خلقان وا کند باطن و ظاهر همه با عشق خوشخو خو کند جان قبول خلق یابد خاطرش آنجا کشد دل به مهر هر کسی دزدیده رو هر سو کند چون ببیند عشق گوید زلف من سایه فکند وانگهی عاشق در این دم مشک و عنبر بو کند مشک و عنبر را کنم من خصم آن مغز و دماغ تا که عاشق از ضرورت ترک این هر دو کند گر چه هم بر یاد ما بو کرد عاشق مشک را نوطلب باشد که همچون طفلکان کوکو کند چونکه از طفلی برون شد چشم دانش برگشاد بر لب جو کی دوادو بر نشان جو کند؟ عاشق نوکار باشی تلخ گیر و تلخ نوش تا تو را شیرین ز شهد خسروی دارو کند تا بود کز شمس تبریزی بیابی مستیی از ورای هر دو عالم کان تو را بی‌تو کند مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۹۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 498 در بیان آنکه هیچ چشم بدی آدمی را چنان مهلک نیست که چشم پسند خویشتن مگر که چشم او مبدل شده باشد به نور حق که بی یسمع و بی یبصر و خویشتن او بی‌خویشتن شده. مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۷۳۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1736 شیر او نوشد که در نشو و نماست چارق او پوشد که او محتاج پاست ور برای بنده اش است این گفت وگو آنکه حق گفت او من است و من خود او مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۷۳۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1739 آنکه بی یسمع و بی یبصر شده‌ست در حق آن بنده این هم بیهده‌ست بی ادب گفتن سخن با خاص حق دل بمیراند، سیه دارد ورق مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۹۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 498 پر طاوست مبین و پای بین تا که سوء العین نگشاید کمین که بلغزد کوه از چشم بدان یزلقونک از نبی بر خوان بدان* احمد چون کوه لغزید از نظر در میان راه بی‌گل بی‌مطر در عجب درماند کین لغزش ز چیست؟ من نپندارم که این حالت تهی ست تا بیامد آیت و آگاه کرد کان ز چشم بد رسیدت وز نبرد گر بدی غیر تو در دم لا شدی صید چشم و سخره افنا شدی لیک آمد عصمتی دامن‌کشان** وین که لغزیدی بد از بهر نشان عبرتی گیر اندر آن که کن نگاه برگ خود عرضه مکن ای کم ز کاه * قرآن کریم، سوره قلم(۶۸)، آیه ۵۱ Quran, Soore Al-Qalam(#68), Line # 51 « وَإِنْ يَكَادُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَيُزْلِقُونَكَ بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّكْرَ وَيَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ » « و كافران چون قرآن را شنيدند نزديك بود كه تو را با چشمان خود به سر درآورند و مى‌گويند كه او ديوانه است.» ** قرآن کریم، سوره مائده(۵)، آیه ۶۷ Quran, Soore Al-Ma'ida(#5), Line # 67 «… وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ ۗ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ.» «… و خدا تو را از مردم حفظ مى‌كند، كه خدا مردم كافر را هدايت نمى‌كند.» مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۰۶۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1068 هر که ماند از کاهلی بی‌شکر و صبر او همین داند که گیرد پای جبر هر که جبر آورد خود رنجور کرد تا همان رنجوری اش در گور کرد گفت پیغمبر که رنجوری به لاغ* رنج آرد تا بمیرد چون چراغ جبر چه بود؟ بستن اشکسته را یا به پیوستن رگی بگسسته را چون در این ره پای خود نشکسته‌یی بر که می‌خندی چه پا را بسته یی؟ وآنکه پایش در ره کوشش شکست در رسید او را براق و بر نشست حامل دین بود او محمول شد قابل فرمان بد او مقبول شد تاکنون فرمان پذیرفتی ز شاه بعد از این فرمان رساند بر سپاه تاکنون اختر اثر کردی در او بعد از این باشد امیر اختر او گر تو را اشکال آید در نظر پس تو شک داری در انشق القمر** تازه کن ایمان نه از گفت زبان ای هوا را تازه کرده در نهان تا هوا تازه‌ست ایمان تازه نیست کین هوا جز قفل آن دروازه نیست کرده‌ای تأویل حرف بکر را خویش را تأویل کن نی ذکر را بر هوا تأویل قرآن می‌کنی پست و کژ شد از تو معنی سنی * حدیث « لا تَمارَضوا وَ لا تَحْفِروا قُبورَكُمْ فَتَمُوتُوا » « خود را به بیماری نزنید که بیمار خواهید شد. و گور خود مَکَنید که خواهید مُرد.» ** قرآن کریم، سوره قمر(۵۴)، آیه ۱ Quran, Soore Al- Qamar(#54), Line # 1 « اقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَانْشَقَّ الْقَمَرُ » « قيامت نزديك شد و ماه دو پاره گرديد. » مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۰۸۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1082 زیافت تأویل مگس آن مگس بر برگ کاه و بول خر همچو کشتی بان همی افراشت سر گفت من دریا و کشتی خوانده‌ام مدتی در فکر آن می‌مانده‌ام اینک این دریا و این کشتی و من مرد کشتی بان و اهل و رای‌زن بر سر دریا همی راند او عمد می‌نمودش آنقدر بیرون ز حد بود بی‌حد آن چمین نسبت بدو آن نظر که بیند آن را راست کو؟ عالمش چندان بود کش بینش است چشم چندین بحر همچندینش است صاحب تأویل باطل چون مگس وهم او بول خر و تصویر خس گر مگس تأویل بگذارد به رای آن مگس را بخت گرداند همای آن مگس نبود کش این عبرت بد روح او نی در خور صورت بود مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۴۴۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1446 سوال کردنِ رسولِ روم، از امیرالْمُؤْمنین(رض) مرد گفتش ای امیرالمؤمنین جان ز بالا چون بیامد در زمین؟ مرغ بی‌اندازه چون شد در قفص؟ گفت حق بر جان فسون خواند و قصص بر عدم ها کآن ندارد چشم و گوش چون فسون خواند همی آید به جوش از فسون او عدم ها زود زود خوش معلق می‌زند سوی وجود باز بر موجود افسونی چو خواند زو دو اسبه در عدم موجود راند گفت در گوش گل و خندانش کرد گفت با سنگ و عقیق کانش کرد گفت با جسم آیتی تا جان شد او گفت با خورشید تا رخشان شد او باز در گوشش دمد نکته مخوف در رخ خورشید افتد صد کسوف تا به گوش ابر آن گویا چه خواند؟ کو چو مشک از دیده خود اشک راند مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۴۵۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1455 تا به گوش خاک حق چه خوانده است کو مراقب گشت و خامش مانده است در تردد هر که او آشفته است حق به گوش او معما گفته است تا کند محبوسش اندر دو گمان کآن کنم کو گفت یا خود ضد آن هم ز حق ترجیح یابد یک طرف زآن دو یک را برگزیند ز آن کنف گر نخواهی در تردد هوش جان کم فشار این پنبه اندر گوش جان تا کنی فهم آن معماهاش را تا کنی ادراک رمز و فاش را پس محل وحی گردد گوش جان وحی چه بود گفتنی از حس نهان گوش جان و چشم جان جز این حس است گوش عقل و گوش ظن زین مفلس است مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۲۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 225 آنکه از حق یابد او وحی و جواب هرچه فرماید بود عین صواب مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۵۷۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3576 پنج حسی از برون میسور او پنج حسی از درون مأمور او مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۴۶۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1463 لفظ جبرم عشق را بی‌صبر کرد وآنکه عاشق نیست حبس جبر کرد مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۹۷۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 970 از که بگریزیم از خود ای محال از که برباییم از حق ای وبال مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۴۶۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1464 این معیت با حق است و جبر نیست* این تجلی مه است این ابر نیست ور بود این جبر جبر عامه نیست جبر آن اماره خودکامه نیست جبر را ایشان شناسند ای پسر که خدا بگشادشان در دل بصر غیب آینده بر ایشان گشت فاش ذکر ماضی پیش ایشان گشت لاش اختیار و جبر ایشان دیگرست قطره‌ها اندر صدف ها گوهرست هست بیرون قطره خرد و بزرگ در صدف آن در خردست و سترگ طبع ناف آهوست آن قوم را از برون خون و درونشان مشک ها تو مگو کین مایه بیرون خون بود چون رود در ناف مشکی چون شود تو مگو کین مس برون بد محتقر در دل اکسیر چون گیرد گهر؟ اختیار و جبر در تو بد خیال چون دریشان رفت شد نور جلال * قرآن کریم، سوره حديد (۵۷) ، آیه ۴ Quran, Soore Al-Hadid(#57), Line # 4 «... وَ هُوَ مَعَكُمْ أَيْنَمَا كُنْتُمْ …» «... او با شماست هرجا که باشید …» مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۶۳۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 635 در هر آن کاری که میل استت بدآن قدرت خود را همی بینی عیان در هر آن کاری که میلت نیست و خواست اندر آن جبری شدی کین از خداست مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۴۷۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1473 نان چو در سفره‌ست باشد آن جماد در تن مردم شود او روح شاد در دل سفره نگردد مستحیل مستحیلش جان کند از سلسبیل قوت جان است این ای راست‌خوان تا چه باشد قوت آن جان جان گوشت پاره آدمی با عقل و جان می‌شکافد کوه را با بحر و کان زور جان کوه کن شق حجر زور جان جان در انشق القمر گر گشاید دل سر انبان راز جان به سوی عرش آرد ترکتاز * قرآن کریم، سوره حديد (۵۷) ، آیه ۴ Quran, Soore Al-Hadid(#57), Line # 4 «... وَ هُوَ مَعَكُمْ أَيْنَمَا كُنْتُمْ …» «... او با شماست هرجا که باشید …» مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۵۰۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1509 تفسیر: …وَ هُوَ مَعَکُمْ اَیْنَما کُنْتُم... …هر کجا باشید او با شماست. بار دیگر ما به قصه آمدیم ما از آن قصه برون خود کی شدیم گر به جهل آییم آن زندان اوست ور به علم آییم آن ایوان اوست ور به خواب آییم مستان وییم ور به بیداری به دستان وییم ور بگرییم ابر پر زرق وییم* ور بخندیم آن زمان برق وییم ور به خشم و جنگ عکس قهر اوست ور به صلح و عذر عکس مهر اوست ما کی ایم اندر جهان پیچ پیچ چون الف او خود چه دارد هیچ‌ هیچ‌ * قرآن کریم، سوره نجم(۵۳)، آیه ۴۳ Quran, Soore An-Najm(#53), Line # 43 « وَأَنَّهُ هُوَ أَضْحَكَ وَأَبْكَىٰ » « و اوست كه مى‌خنداند و مى‌گرياند.» مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۰۷۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1073 یک سبد پر نان تو را برفرق سر تو همی خواهی لب نان در به در در سر خود پیچ هل خیره‌سری رو در دل زن چرا بر هر دری تا به زانویی میان آب‌ جو غافل از خود زین و آن تو آب جو پیش آب و پس هم آب با مدد چشمها را پیش سد و خلف سَد* اسب زیر ران و فارس اسب جو چیست این گفت اسب لیکن اسب کو هی نه اسب است این به زیر تو پدید گفت آری لیک خود اسبی که دید مست آب و پیش روی اوست آن اندر آب و بی‌خبر ز آب روان چون گهر در بحر گوید بحر کو وآن خیال چون صدف دیوار او گفتن «آن کو» حجابش می‌شود ابر تاب آفتابش می‌شود بند چشم اوست هم چشم بدش عین رفع سد او گشته سدش بند گوش او شده هم هوش او هوش با حق دار ای مدهوش او * قرآن کریم، سوره يس (۳۶) ، آیه ٩ Quran, Soore Yaseen(#36), Line # 9 « وَجَعَلْنَا مِنْ بَيْنِ أَيْدِيهِمْ سَدًّا وَمِنْ خَلْفِهِمْ سَدًّا فَأَغْشَيْنَاهُمْ فَهُمْ لَا يُبْصِرُونَ » « در برابرشان ديوارى كشيديم و در پشت سرشان ديوارى. و بر چشمانشان نيز پرده‌اى افكنديم تا نتوانند ديد.»

برنامه صوتی شماره ۷۹۰ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی۱۳۹۸ تاریخ اجرا: ۱۸ نوامبر ۲۰۱۹ - ۲۸ آبانPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۷۲۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 729 Divan e Shams اینک آن جویی که چرخِ سبز(۱) را گردان کند اینک آن رویی که ماه و زُهره را تابان کند اینک آن چوگانِ(۲) سلطانی که در میدانِ روح هر یکی گو را به وحدت سالکِ(۳) میدان کند اینک آن نوحی که لوحِ معرفت کشتیِّ اوست* هر که در کشتیش ناید، غرقه طوفان کند هر که از وی خرقه(۴) پوشد، برکَنَد خرقه فَلَک(۵) هر که از وی لقمه یابد، حکمتش لقمان کند نیست ترتیبِ زمستان و بهارت با شهی بر من این دَم را کند دی، بر تو تابستان کند خار و گل پیشش یکی آمد که او از نوکِ خار بر یکی کَس خار و بر دیگر کسی بُستان کند هر که در آبی گریزد ز امرِ او، آتش شود هر که در آتش رَوَد از بهرِ او ریحان کند** من بَرین بُرهان(۶) بگویم زانکه آن بُرهانِ من گر همه شُبهه(۷)‌ست او آن شُبهه را بُرهان کند چه نْگری در دیو مردم؟ این نگر کاو دَم به دَم آدمی را دیو سازد، دیو را انسان کند اینک آن خضری که میرِ آبِ حیوان(۸) گشته بود زنده را بخشد بقا و مرده را حیوان(۹) کند گر چه نامش فلسفی خود علّتِ اولی(۱۰) نَهد علّتِ(۱۱) آن فلسفی را از کَرَم درمان کند گوهرِ آیینه کُلّست با او دَم مَزن کاو ازین دَم بشکند، چون بشکند، تاوان(۱۲) کند دَم مَزن با آینه، تا با تو او همدم بُوَد گر تو با او دَم زَنی، او رویِ خود پنهان کند کُفر و ایمانِ تو و غیرِ تو در فرمانِ اوست سر مَکش از وی که چشمش غارتِ ایمان کند هر که نادان ساخت خود را پیشِ او، دانا شود ور بر او دانش فروشد، غیرتش نادان کند دامِ نان آمد تو را این دانشِ تقلید و ظن(۱۳) صورتِ عین الیقین(۱۴) را عَلَّم القُرآن کند*** پس ز نومیدی بُوَد کان کور بر درها رَوَد دارویِ دیده نجوید، جمله ذکرِ نان کند این سخن آبیست از دریایِ بی‌پایانِ عشق تا جهان را آب بخشد، جسمها را جان کند هر که چون ماهی نباشد، جوید او پایانِ آب هر که او ماهی بُوَد، کی فکرتِ پایان کند؟ گر به فقر و صدق(۱۵) پیش آیی به راهِ عاشقان شمسِ تبریزی تو را هم صحبتِ مردان کند * قرآن کریم، سوره قمر(۵۴)، آیه ۱۳ Quran, Soore Al-Qamar(#54), Line # 13 « وَحَمَلْنَاهُ عَلَىٰ ذَاتِ أَلْوَاحٍ وَدُسُرٍ» « او را بر آن کشتی که تخته ها و میخها داشت سوار کردیم.» ** قرآن کریم، سوره انبیا(۲۱)، آیه ۶۹ Quran, Soore Al-Anbiyaa(#21), Line # 69 « قُلْنَا يَا نَارُ كُونِي بَرْدًا وَسَلَامًا عَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ.» « گفتیم: ای آتش، بر ابراهیم خنک و سلامت باش.» *** قرآن کریم، سوره الرحمن(۵۵)، آیه ۲ Quran, Soore Ar-Rahman(#55), Line # 2 « عَلَّمَ الْقُرْآنَ » « قرآن را تعلیم داد.» مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۱۲۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 4120 نعرهٔ لا ضَیْر بشنید آسمان چرخ، گویی شد پیِ آن صَولَجان(۱۶) حتی آسمان نیز فریاد «زیانی نیست» را شنید و فلک در برابر آن چوگان به صورتِ گویی غلطان در آمد. خیام، رباعیات ای رفته به چوگان قضا همچون گو چپ می خور و راست می رو و هيچ مگو کانکس که تو را فکنده اندر تَک و پو او داند و او داند و او داند و او مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۱۳۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2130 Divan e Shams آنکس که این چوگان خورد، گویِ سعادت او برد بی‌پا و بی‌سر می‌دود چون دل به گِردِ کویِ او مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۴۶۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2466 پیشِ چوگانهای حکمِ کُنْ فَکان می‌دویم اندر مکان و لامَکان مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۰۸۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1080 چون کسی کو از مَرَضْ گِل داشت دوست(۱۷) گرچه پندارد که آن خود قوتِ اوست قوتِ اصلی را فرامُش کرده است روی، در قوتِ مرض آورده است نُوش(۱۸) را بگذاشته، سَم خَورده است قُوتِ علّت را چو چَرْبِش(۱۹) کرده است قُوتِ اصلیِّ بشر، نورِ خداست قوتِ حیوانی مر او را ناسزاست لیکْ از عِلَّت دَرین افتاد دل که خورَد او روز و شب زین آب و گِل مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۷۲۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 728 Divan e Shams کُشتگان نعره زنان یا لَیْتَ قَوْمی یَعلَمُونْ خُفیه(۲۰) صد جان می‌دهد دلدار و پیدا می‌کشد مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۳۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 433 جَوْق‌ جَوْق(۲۱) و صف صف از حرص و شتاب مُحْتَرِز(۲۲) ز آتش گُریزان سوی آب لاجرم، ز آتش برآوردند سر اعتباراَلِْاعتبار(۲۳) ای بی‌خبر بانگ می‌زد آتش ای گیجانِ گول(۲۴) من نیَم آتش، منم چشمهٔ قبول چشم‌بندی کرده‌اند ای بی‌نَظَر در من آی و هیچ مگریز از شَرَر ای خلیل اینجا شَرار(۲۵) و دود نیست جز که سِحْر و خُدعهٔ(۲۶) نمرود نیست چون خلیلِ حق اگر فرزانه‌ای آتش آبِ توست و تو پروانه‌ای مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۶۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 467 لَعبِ معکوس(۲۷) است و فَرزین‌بندِ سخت حیله کم کن کارِ اقبال است و بخت بر خیال و حیله کم تَن تار را که غنی ره کم دهد مکّار را مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۷۳۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3734 چونکه قَبضی(۲۸) آیدت ای راهرو آن صَلاحِ توست، آتش دل(۲۹) مشو مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۷۳۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3739 چونکه قَبض آید، تو در وی بَسط بین تازه باش و چین میفکن در جَبین(۳۰) مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۱۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 316 چون بسی ابلیسِ آدم‌روی هست پس به هر دستی نشاید داد دست مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۴۲۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1421 می‌رود از سینه‌ها در سینه‌ها از ره پنهان، صلاح و کینه‌ها بلکه خود از آدمی در گاو و خر می‌رود دانایی و علم و هنر مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۶۸۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2683 این هم از تاثیر آن بیماری است زهر او در جمله جُفتان(۳۱) ساری(۳۲) ست مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۶۷۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2677 انبیا گفتند: در دل علّتی ست که از آن در حق‌شناسی آفتی ست مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۷۲۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2727 گر نخواهی نُکس(۳۳)، پیش این طبیب بر زمین زن زرّ و سَر را ای لَبیب(۳۴) مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۶۹۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3692 پس شما خاموش باشید اَنْصِتوا تا زبانتان من شوم در گفت و گو قرآن کریم، سوره اعراف(۷)، آیه ۲۰۴ Quran, Soore Al-A'raaf(#7), Line # 204 «… وَأَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ.» «… و خاموش باشيد، شايد مشمول رحمت خدا شويد.» مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۶۴۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3647 غیرتش بر عاشقی و صادقی ست غیرتش بر دیو و بر اُستور(۳۵) نیست دیو اگر عاشق شود، هم گوی بُرد جبرئیلی گشت و، آن دیوی بِمُرد اَسْلَمَ الشَّیْطانُ، آنجا شد پدید که یزیدی شد ز فضلش بایزید حدیث « اَسْلَمَ شَیْطانی بِیَدی » « شیطانم به دست من تسلیم شد.» مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۸۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 288 گرچه آن مطعومِ(۳۶) جانست و نظر جسم را هم زآن نصیب است ای پسر گر نگشتی دیوِ جسم آن را اَکُول(۳۷) اَسلَمَ الشَّیطان نفرمودی رسول اگر جسم شیطانی از آن طعام نمی خورد، هیچگاه حضرت رسول نمی فرمود که: شیطان من مسلمان شد. مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۳۲۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 2327 علمِ تقلیدی وَبالِ(۳۸) جانِ ماست عاریه‌ست و، ما نشسته کآنِ ماست زین خِرَد جاهل همی باید شدن دست در دیوانگی باید زدن هرچه بینی سودِ خود، زآن می‌گُریز زهر نوش و، آبِ حیوان را بریز هر که بستاید تو را، دشنام دِه سود و سرمایه به مُفْلِس(۳۹) وام دِه ایمنی بگذار و، جایِ خوف باش بگذر از ناموس و رسوا باش و فاش آزمودم عقلِ دُور اندیش را بعد ازین دیوانه سازم خویش را مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۹۵۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1957 ترس و نومیدیت دان آواز غول می‌کشد گوش تو تا قَعرِ سُفول(۴۰) هر ندایی که تو را بالا کشید آن ندا می‌دان که از بالا رسید هر ندایی که تو را حرص آورد بانگ گرگی دان که او مردم دَرَد قرآن کریم، سوره یوسف(۱۲)، آیه ۸۷ Quran, Soore Yusuf(#12), Line # 87 «…لَا تَيْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ ۖ إِنَّهُ لَا يَيْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ.» «…از رحمت خدا مأيوس مشويد، زيرا تنها كافران از رحمت خدا مأيوس مى‌شوند.» مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۶۲۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1622 چون تو گوشی، او زبان، نی جنس تو گوشها را حق بفرمود: اَنْصِتُوا(۴۱) مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۹۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3196 تا کُنی مَر غیر را حَبْر(۴۲) و سَنی(۴۳) خویش را بَدخو و خالی می‌کُنی مُتَّصِل چون شُد دِلَت با آن عَدَن(۴۴) هین بِگو مَهْراس(۴۵) از خالی شُدن امر قُل زین آمدش کای راستین کم نخواهد شد بگو دریاست این اَنْصِتوا یعنی که آبَت را به لاغ(۴۶) هین تَلَف کَم کُن که لبْ‌خُشک است باغ مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۶۲۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1623 کودک اول چون بزاید شیرنوش(۴۷) مدتی خاموش باشد، جمله گوش مدتی می‌بایدش لب دوختن از سخن، تا او سخن آموختن ور نباشد گوش و تی‌تی(۴۸) می‌کند خویشتن را گُنگِ گیتی می‌کند کَرِّ اصلی، کِش نبود آغاز گوش لال باشد، کی کند در نطق، جوش؟ زان که اَوَّلْ سَمْعْ باید نُطْق را سویِ مَنْطِق از رَهِ سَمْعْ اَنْدَر آ مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۴۵۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3456 اَنْصِتُوا را گوش کن، خاموش باش چون زبانِ حق نگشتی، گوش باش مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۷۲۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2725 صبر و خاموشی جَذوبِ(۴۹) رحمت است وین نشان جستن، نشان علّت است اَنْصِتُوا بپذیر، تا بر جانِ تو آید از جانان، جزای اَنْصِتُوا مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۴۶۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1466 این سگان کَرّاند ز امرِ اَنصِتُوا از سَفَه، وَع وَع کنان بر بَدرِ تو مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۰۷۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2072 پیش بینا، شد خموشی نفع تو بهر این آمد خطاب اَنْصِتوا مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۱۷۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3174 چون مبارک نیست بر تو این علوم خویشتن گُولی کُن و، بگذر ز شوم چون ملایک گو که: لا عِلْمَ لَنا یا الهی، غَیْرَ ما عَلَّمْتَنا مانند فرشتگان بگو: خداوندا، ما را دانشی نیست جز آنچه خود به ما آموختی. قرآن کریم، سوره بقره(۲)، آیه ۳۲ Quran, Soore Al-Baqarah(#2), Line # 32 « قَالُوا سُبْحَانَكَ لَا عِلْمَ لَنَا إِلَّا مَا عَلَّمْتَنَا ۖ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ. » « گفتند: منّزهى تو. ما را جز آنچه خود به ما آموخته‌اى دانشى نيست. تويى داناى حكيم.» مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۱۷۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3172 چون نکردی هیچ سودی زین حِیَل(۵۰) ترک حیلت کن که پیش آید دُوَل(۵۱) چون یکی لحظه نخوردی بَر(۵۲) ز فَن ترکِ فَن گو، می‌طلب رَبُّ الْـمِنَن(۵۳) مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۱۳۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1130 چون ملایک، گوی: لا عِلْمَ لَنا' تا بگیرد دست تو عَلَّمْتَنا' مانند فرشتگان بگو: «ما را دانشی نیست» تا «جز آنکه به ما آموختی» دست تو را بگیرد. مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۶۹۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3697 هرچه از وی شاد گردی در جهان از فراقِ او بیندیش آن زمان زآنچه گشتی شاد، بس کس شاد شد آخر از وی جَست و همچون باد شد از تو هم بجهد، تو دل بر وَی مَنه پیش از آن کو بجهد، از وی تو بِجِه مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۴۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 144 تن چو با برگ است روز و شب از آن شاخِ جان در برگ ریزست و خزان برگِ تَن بی برگیِ جان است زود این بباید کاستن، آن را فزود مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۴۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 148 تن ز سِرگین(۵۴)، خویش چون خالی کند پُر ز مُشک و دُرِّ اِجلالی(۵۵) کند مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۶۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 267 هر که سویِ خوانِ غیرِ تو رَوَد دیو با او دان که هم کاسه(۵۶) بُوَد هر که از همسایگیِّ تو رَوَد دیو، بی شکّی که همسایه ش شود مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۸۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 283 حرص و وَهمِ(۵۷) کافری سرزیر شد(۵۸) اژدها از قُوتِ موری سیر شد آن گداچشمیِّ کُفر از وی بِرَفت لوتِ(۵۹) ایمانیش لَمتُر(۶۰) کرد و زَفت(۶۱) آنکه از جُوعُ البَقَر(۶۲) او می طپید همچو مریم میوه جنّت بدید قرآن کریم، سوره آل عمران(۳)، آیه(۳۷) Quran, Soore Aal-i-Imran(#3), Line # 37 « فَتَقَبَّلَهَا رَبُّهَا بِقَبُولٍ حَسَنٍ وَأَنْبَتَهَا نَبَاتًا حَسَنًا وَكَفَّلَهَا زَكَرِيَّا ۖ كُلَّمَا دَخَلَ عَلَيْهَا زَكَرِيَّا الْمِحْرَابَ وَجَدَ عِنْدَهَا رِزْقًا ۖ قَالَ يَا مَرْيَمُ أَنَّىٰ لَكِ هَٰذَا ۖ قَالَتْ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ ۖ إِنَّ اللَّهَ يَرْزُقُ مَنْ يَشَاءُ بِغَيْرِ حِسَابٍ » « پس پروردگارش آن دختر را به نيكى از او بپذيرفت. و به وجهى پسنديده پرورشش داد و زكريا را به سرپرستى او گماشت. و هر وقت كه زكريا به محراب نزد او مى‌رفت، پيش او خوردنى مى‌يافت. مى گفت: اى مريم، اينها براى تو از كجا مى‌رسد؟ مريم مى‌گفت: از جانب خدا؛ زيرا او هر كس را كه بخواهد بى‌حساب روزى مى‌دهد.» مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۹۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 290 دیو زآن لُوتی که مُرده حَی(۶۳) شود تا نیآشامد، مسلمان کی شود؟ دیو بر دنیاست عاشق، کور و کَر عشق را عشقی دگر بُرَّد مگر از نهان خانه یقین چون مَی چِشَد اندک اندک رختِ عشق آنجا کشد مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۰۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 301 گر جهان باغی پُر از نعمت شود قِسمِ موش و مار هم خاکی بود قسم او خاکست گر دی، گر بهار میر کَوْنی(۶۴) خاک چون نوشی چو مار؟ در میان چوب، گوید کرمِ چوب مر که را باشد چنین حلوایِ خوب؟ کرمِ سِرگین در میان آن حَدَث(۶۵) در جهان نُقلی نداند جز خَبَثْ(۶۶) ای خدای بی‌نظیر ایثار کن گوش را چون حلقه دادی زین سخن گوشِ ما گیر و بدآن مجلس کَشان کز رَحیقت(۶۷) می خورند آن سَرخوشان(۶۸) چون به ما بویی رَسانیدی ازین سَرمَبَند آن مَشک را ای رَبّ دین مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 319 هر کسی شد بر خیالی ریشِ گاو(۶۹) گشته در سودایِ گنجی کنجکاو مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۲۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 328 قبله جان را چو پنهان کرده اند هر کسی رُو جانبی آورده اند مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۵۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 350 هر کسی رُویی به سُویی بُرده اند وآن عزیزان رُو به بی سُو کرده اند هر کبوتر می پَرَد در مَذهبی(۷۰) وین کبوتر جانبِ بی جانبی ما نَه مرغانِ هوا، نهَ خانگی دانه ما دانه بی دانگی زآن فراخ(۷۱) آمد چنین روزیِّ ما که دَریدن شد قبادوزیِّ ما مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۰۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 407 در زمانه صاحبِ دامی بُوَد؟ همچو ما احمق که صیدِ خود کند؟ مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۰۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 409 آنکه اَرزد صید را، عشق است و بس لیک او کَی گنجد اندر دامِ کَس ؟ تو مگر آییّ و صیدِ او شوی دام بگذاری، به دامِ او روی عشق می‌گوید به گوشم پَستْ پَست(۷۲) صید بودن خوشتر از صیّادی است گُولِ من کن خویش را و غِرّه(۷۳) شو آفتابی را رها کن، ذَرّه شو بر دَرَم ساکن شو و بی‌خانه باش دعویِ شمعی مکُن، پروانه باش تا ببینی چاشنیِّ زندگی سلطنت بینی، نهان در بندگی نعل بینی بازگونه(۷۴) در جهان تخته‌بندان(۷۵) را لقب گشته شهان (۱) جویی که چرخِ سبز را گردان کند: اشاره به جویباری است که چرخ آسمان رامانند پرّه آسیا به حرکت می آورد. (۲) چوگان: چوب سرکج (۳) سالک: راهرو راه حقیقت، پیرو، زاهد (۴) خرقه: نوعی پوستین بلند (۵) فَلَک: گردون، سپهر (۶) بُرهان: دلیل (۷) شُبهه: توهم، برهان ذهنی (۸) آبِ حیوان: آب زندگانی (۹) حیوان: زنده، جاندار (۱۰) علّتِ اُولی: عقل اوّل و ذات خدای تعالی (۱۱) علّت: بیماری، ناخوشی (۱۲) تاوان: غرامت، جبران زیان (۱۳) ظنّ: توهّم، شک، پندار (۱۴) عین الیقین: یقین داشتن ذهنی بر ماهیت امری یا چیزی که به چشم دیده شده. (۱۵) صدق: راست گفتن، راستی و درستی (۱۶) صَولَجان: معرَّبِ چوگان (۱۷) گِل داشت دوست: گِلْ خواری، در مثنوی کنایه از پرداختن به شهوات است. (۱۸) نُوش: شهد، انگبین (۱۹) چَرْبِش: چربی، روغن (۲۰) خَفیه: پوشیده، پنهان، نهفته (۲۱) جَوْق‌ جَوْق: دسته دسته، جمع جَوق، اَجْواق است. (۲۲) مُحْتَرِز: دوری کننده، پرهیز کننده (۲۳) اعتباراَلِْاعتبار: عبرت بگیر، عبرت بگیر. (۲۴) گول: ابله، نادان، احمق (۲۵) شَرار: جرقّه، پاره آتشی که به هوا جَهَد. (۲۶) خُدعه: حیله گری، فریبکار (۲۷) لَعبِ معکوس: بازی وارونه (۲۸) قَبض: گرفتگی، دلتنگی و رنج (۲۹) آتش دل: دلسوخته، ناراحت و پریشان حال (۳۰) جَبین: پیشانی (۳۱) جُفتان: جمع جُفت به معنی زوج، قرین، همنشین (۳۲) ساری: سرایت‌کننده (۳۳) نُکس: عود کردن بیماری (۳۴) لَبیب: خردمند، عاقل (۳۵) اُستور: سُتور، حیوان بارکش مانند اسب و الاغ و استر (۳۶) مطعوم: خوردنی، آنچه خورده شود (۳۷) اَکُول: پرخور، بسیار خورنده (۳۸) وَبال: سختی، عذاب (۳۹) مُفْلِس: ندار، بی چیز، تهیدست (۴۰) سُفول: پستی (۴۱) اَنْصِتُوا:‌ خاموش باشید (۴۲) حَبْر: دانشمند، دانا (۴۳) سَنی: رفیع، بلند مرتبه (۴۴) عَدَن: عالم قدس و جهان حقیقت (۴۵) مَهراس: نترس، فعل نهی از مصدر هراسیدن (۴۶) لاغ: هزل، شوخی، در اینجا به معنی بیهوده است. (۴۷) شیرنوش: نوشنده شیر، شیرخوار (۴۸) تی‌تی: کلمه ای که مرغان را بدان خوانند، زبان کودکانه (۴۹) جَذوبِ: بسیار کَشنده، بسیار جذب کننده (۵۰) حِیَل: حیله ها، چاره ها (۵۱) دُوَل: جمع دولت (۵۲) بَر: میوه و ثمره (۵۳) رَبُّ الْـمِنَن: پروردگار نعمت ها (۵۴) سِرگین: مدفوع (۵۵) اِجلالی: خداگونه، دارای خاصیت زندگی (۵۶) هم کاسه: کنایه از یار و همدم (۵۷) وَهم: خیال، گُمان (۵۸) سرزیر شدن: سرنگون شدن، در اینجا محو شدن و فروکش کردن. (۵۹) لوت: غذا، طعام (۶۰) لَمتُر: چاق، فربه (۶۱) زَفت: بزرگ و ستبر (۶۲) جُوعُ البَقَر: گرسنگی گاو، نوعی بیماری که شخص هرچه میخورد سیر نمی شود. (۶۳) حَی: زنده (۶۴) میر کَوْن: امیر جهان هستی، مراد انسان و اشرف مخلوقات است. (۶۵) حَدَث: سرگین، مدفوع (۶۶) خَبَثْ: پلیدی، زنگاری که از طلای تقلّبی پس از حرارت دادن می ماند. (۶۷) رَحیق: شراب صاف و زلال، باده ناب (۶۸) سَرخوش: سرمست، شادمان (۶۹) ریشِ گاو: احمق، مسخره و دستاویز (۷۰) مَذهَب: محل راه رفتن، راه (۷۱) فراخ: وسیع، گسترده (۷۲) پست پست: آهسته، آهسته (۷۳) غِّره: مفتون (۷۴) بازگونه: وارونه، واژگون (۷۵) تخته‌بندان: اسیران ************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسانمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۷۲۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 729 Divan e Shams اینک آن جویی که چرخ سبز را گردان کند اینک آن رویی که ماه و زهره را تابان کند اینک آن چوگان سلطانی که در میدان روح هر یکی گو را به وحدت سالک میدان کند اینک آن نوحی که لوح معرفت کشتی اوست* هر که در کشتیش ناید غرقه طوفان کند هر که از وی خرقه پوشد برکند خرقه فلک هر که از وی لقمه یابد حکمتش لقمان کند نیست ترتیب زمستان و بهارت با شهی بر من این دم را کند دی بر تو تابستان کند خار و گل پیشش یکی آمد که او از نوک خار بر یکی کَس خار و بر دیگر کسی بستان کند هر که در آبی گریزد ز امر او آتش شود هر که در آتش رود از بهر او ریحان کند** من برین برهان بگویم زانکه آن برهان من گر همه شبهه ست او آن شبهه را برهان کند چه نگری در دیو مردم این نگر کاو دم به دم آدمی را دیو سازد دیو را انسان کند اینک آن خضری که میر آب حیوان گشته بود زنده را بخشد بقا و مرده را حیوان کند گر چه نامش فلسفی خود علت اولی نهد علت آن فلسفی را از کرم درمان کند گوهر آیینه کلست با او دم مزن کاو ازین دم بشکند چون بشکند تاوان کند دم مزن با آینه تا با تو او همدم بود گر تو با او دم زنی او روی خود پنهان کند کفر و ایمان تو و غیر تو در فرمان اوست سر مکش از وی که چشمش غارت ایمان کند هر که نادان ساخت خود را پیش او دانا شود ور بر او دانش فروشد غیرتش نادان کند دام نان آمد تو را این دانش تقلید و ظن صورت عین الیقین را علم القرآن کند*** پس ز نومیدی بود کان کور بر درها رود داروی دیده نجوید جمله ذکر نان کند این سخن آبیست از دریای بی‌پایان عشق تا جهان را آب بخشد جسمها را جان کند هر که چون ماهی نباشد جوید او پایان آب هر که او ماهی بود کی فکرت پایان کند؟ گر به فقر و صدق پیش آیی به راه عاشقان شمس تبریزی تو را هم صحبت مردان کند * قرآن کریم، سوره قمر(۵۴)، آیه ۱۳ Quran, Soore Al-Qamar(#54), Line # 13 « وَحَمَلْنَاهُ عَلَىٰ ذَاتِ أَلْوَاحٍ وَدُسُرٍ» « او را بر آن کشتی که تخته ها و میخها داشت سوار کردیم.» ** قرآن کریم، سوره انبیا(۲۱)، آیه ۶۹ Quran, Soore Al-Anbiyaa(#21), Line # 69 « قُلْنَا يَا نَارُ كُونِي بَرْدًا وَسَلَامًا عَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ.» « گفتیم: ای آتش، بر ابراهیم خنک و سلامت باش.» *** قرآن کریم، سوره الرحمن(۵۵)، آیه ۲ Quran, Soore Ar-Rahman(#55), Line # 2 « عَلَّمَ الْقُرْآنَ » « قرآن را تعلیم داد.» مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۱۲۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 4120 نعره لا ضیر بشنید آسمان چرخ گویی شد پی آن صولجان حتی آسمان نیز فریاد «زیانی نیست» را شنید و فلک در برابر آن چوگان به صورتِ گویی غلطان در آمد. خیام، رباعیات ای رفته به چوگان قضا همچون گو چپ می خور و راست می رو و هيچ مگو کانکس که تو را فکنده اندر تک و پو او داند و او داند و او داند و او مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۱۳۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2130 Divan e Shams آنکس که این چوگان خورد گوی سعادت او برد بی‌پا و بی‌سر می‌دود چون دل به گرد کوی او مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۴۶۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2466 پیش چوگانهای حکم کن فکان می‌دویم اندر مکان و لامکان مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۰۸۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1080 چون کسی کو از مرض گل داشت دوست گرچه پندارد که آن خود قوت اوست قوت اصلی را فرامش کرده است روی در قوت مرض آورده است نوش را بگذاشته سم خورده است قوت علت را چو چربش کرده است قوت اصلی بشر نور خداست قوت حیوانی مر او را ناسزاست لیک از علت درین افتاد دل که خورد او روز و شب زین آب و گل مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۷۲۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 728 Divan e Shams کشتگان نعره زنان یا لیت قومی یعلمون خفیه صد جان می‌دهد دلدار و پیدا می‌کشد مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۳۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 433 جوق‌ جوق و صف صف از حرص و شتاب محترز ز آتش گریزان سوی آب لاجرم ز آتش برآوردند سر اعتبارالاعتبار ای بی‌خبر بانگ می‌زد آتش ای گیجان گول من نیم آتش منم چشمهٔ قبول چشم‌بندی کرده‌اند ای بی نظر در من آی و هیچ مگریز از شرر ای خلیل اینجا شرار و دود نیست جز که سحر و خدعه نمرود نیست چون خلیل حق اگر فرزانه‌ای آتش آب توست و تو پروانه‌ای مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۶۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 467 لعب معکوس است و فرزین‌بند سخت حیله کم کن کار اقبال است و بخت بر خیال و حیله کم تن تار را که غنی ره کم دهد مکار را مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۷۳۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3734 چونکه قبضی آیدت ای راهرو آن صلاح توست آتش دل مشو مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۷۳۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3739 چونکه قبض آید تو در وی بسط بین تازه باش و چین میفکن در جبین مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۱۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 316 چون بسی ابلیس آدم‌روی هست پس به هر دستی نشاید داد دست مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۴۲۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1421 می‌رود از سینه‌ها در سینه‌ها از ره پنهان صلاح و کینه‌ها بلکه خود از آدمی در گاو و خر می‌رود دانایی و علم و هنر مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۶۸۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2683 این هم از تاثیر آن بیماری است زهر او در جمله جفتان ساری ست مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۶۷۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2677 انبیا گفتند در دل علتی ست که از آن در حق‌شناسی آفتی ست مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۷۲۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2727 گر نخواهی نکس پیش این طبیب بر زمین زن زر و سر را ای لبیب مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۶۹۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3692 پس شما خاموش باشید انصتوا تا زبانتان من شوم در گفت و گو قرآن کریم، سوره اعراف(۷)، آیه ۲۰۴ Quran, Soore Al-A'raaf(#7), Line # 204 «… وَأَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ.» «… و خاموش باشيد، شايد مشمول رحمت خدا شويد.» مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۶۴۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3647 غیرتش بر عاشقی و صادقی ست غیرتش بر دیو و بر استور نیست دیو اگر عاشق شود هم گوی برد جبرئیلی گشت و آن دیوی بمرد اسلم الشیطان آنجا شد پدید که یزیدی شد ز فضلش بایزید حدیث « اَسْلَمَ شَیْطانی بِیَدی » « شیطانم به دست من تسلیم شد.» مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۸۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 288 گرچه آن مطعوم جانست و نظر جسم را هم زآن نصیب است ای پسر گر نگشتی دیو جسم آن را اکول اسلم الشیطان نفرمودی رسول اگر جسم شیطانی از آن طعام نمی خورد، هیچگاه حضرت رسول نمی فرمود که: شیطان من مسلمان شد. مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۳۲۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 2327 علم تقلیدی وبال جان ماست عاریه‌ست و ما نشسته کآن ماست زین خرد جاهل همی باید شدن دست در دیوانگی باید زدن هرچه بینی سود خود زآن می‌گریز زهر نوش و آب حیوان را بریز هر که بستاید تو را دشنام ده سود و سرمایه به مفلس وام ده ایمنی بگذار و جای خوف باش بگذر از ناموس و رسوا باش و فاش آزمودم عقل دور اندیش را بعد ازین دیوانه سازم خویش را مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۹۵۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1957 ترس و نومیدیت دان آواز غول می‌کشد گوش تو تا قعر سفول هر ندایی که تو را بالا کشید آن ندا می‌دان که از بالا رسید هر ندایی که تو را حرص آورد بانگ گرگی دان که او مردم درد قرآن کریم، سوره یوسف(۱۲)، آیه ۸۷ Quran, Soore Yusuf(#12), Line # 87 «…لَا تَيْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ ۖ إِنَّهُ لَا يَيْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ.» «…از رحمت خدا مأيوس مشويد، زيرا تنها كافران از رحمت خدا مأيوس مى‌شوند.» مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۶۲۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1622 چون تو گوشی او زبان نی جنس تو گوشها را حق بفرمود انصتوا مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۹۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3196 تا کنی مر غیر را حبر و سنی خویش را بدخو و خالی می‌کنی متصل چون شد دلت با آن عدن هین بگو مهراس از خالی شدن امر قل زین آمدش کای راستین کم نخواهد شد بگو دریاست این انصتوا یعنی که آبت را به لاغ هین تلف کم کن که لب خشک است باغ مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۶۲۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1623 کودک اول چون بزاید شیرنوش مدتی خاموش باشد جمله گوش مدتی می‌بایدش لب دوختن از سخن تا او سخن آموختن ور نباشد گوش و تی‌تی می‌کند خویشتن را گنگ گیتی می‌کند کر اصلی کش نبود آغاز گوش لال باشد کی کند در نطق جوش؟ زان که اول سمع باید نطق را سوی منطق از ره سمع اندر آ مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۴۵۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3456 انصتوا را گوش کن خاموش باش چون زبان حق نگشتی گوش باش مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۷۲۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2725 صبر و خاموشی جذوب رحمت است وین نشان جستن نشان علت است انصتوا بپذیر تا بر جان تو آید از جانان جزای انصتوا مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۴۶۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1466 این سگان کراند ز امر انصتوا از سفه وع وع کنان بر بدر تو مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۰۷۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2072 پیش بینا شد خموشی نفع تو بهر این آمد خطاب انصتوا مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۱۷۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3174 چون مبارک نیست بر تو این علوم خویشتن گولی کن و بگذر ز شوم چون ملایک گو که لا علم لنا یا الهی غیر ما علمتنا مانند فرشتگان بگو: خداوندا، ما را دانشی نیست جز آنچه خود به ما آموختی. قرآن کریم، سوره بقره(۲)، آیه ۳۲ Quran, Soore Al-Baqarah(#2), Line # 32 « قَالُوا سُبْحَانَكَ لَا عِلْمَ لَنَا إِلَّا مَا عَلَّمْتَنَا ۖ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ. » « گفتند: منّزهى تو. ما را جز آنچه خود به ما آموخته‌اى دانشى نيست. تويى داناى حكيم.» مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۱۷۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3172 چون نکردی هیچ سودی زین حیل ترک حیلت کن که پیش آید دول چون یکی لحظه نخوردی بر ز فن ترک فن گو می‌طلب رب الـمنن مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۱۳۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1130 چون ملایک گوی لا علم لنا تا بگیرد دست تو علمتنا مانند فرشتگان بگو: «ما را دانشی نیست» تا «جز آنکه به ما آموختی» دست تو را بگیرد. مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۶۹۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3697 هرچه از وی شاد گردی در جهان از فراق او بیندیش آن زمان زآنچه گشتی شاد بس کس شاد شد آخر از وی جست و همچون باد شد از تو هم بجهد تو دل بر وی منه پیش از آن کو بجهد از وی تو بجه مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۴۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 144 تن چو با برگ است روز و شب از آن شاخ جان در برگ ریزست و خزان برگ تن بی برگی جان است زود این بباید کاستن آن را فزود مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۴۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 148 تن ز سرگین خویش چون خالی کند پر ز مشک و در اجلالی کند مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۶۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 267 هر که سوی خوان غیر تو رود دیو با او دان که هم کاسه بود هر که از همسایگی تو رود دیو بی شکی که همسایه ش شود مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۸۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 283 حرص و وهم کافری سرزیر شد اژدها از قوت موری سیر شد آن گداچشمی کفر از وی برفت لوت ایمانیش لمتر کرد و زفت آنکه از جوع البقر او می طپید همچو مریم میوه جنت بدید قرآن کریم، سوره آل عمران(۳)، آیه(۳۷) Quran, Soore Aal-i-Imran(#3), Line # 37 « فَتَقَبَّلَهَا رَبُّهَا بِقَبُولٍ حَسَنٍ وَأَنْبَتَهَا نَبَاتًا حَسَنًا وَكَفَّلَهَا زَكَرِيَّا ۖ كُلَّمَا دَخَلَ عَلَيْهَا زَكَرِيَّا الْمِحْرَابَ وَجَدَ عِنْدَهَا رِزْقًا ۖ قَالَ يَا مَرْيَمُ أَنَّىٰ لَكِ هَٰذَا ۖ قَالَتْ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ ۖ إِنَّ اللَّهَ يَرْزُقُ مَنْ يَشَاءُ بِغَيْرِ حِسَابٍ » « پس پروردگارش آن دختر را به نيكى از او بپذيرفت. و به وجهى پسنديده پرورشش داد و زكريا را به سرپرستى او گماشت. و هر وقت كه زكريا به محراب نزد او مى‌رفت، پيش او خوردنى مى‌يافت. مى گفت: اى مريم، اينها براى تو از كجا مى‌رسد؟ مريم مى‌گفت: از جانب خدا؛ زيرا او هر كس را كه بخواهد بى‌حساب روزى مى‌دهد.» مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۹۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 290 دیو زآن لوتی که مرده حی شود تا نیآشامد مسلمان کی شود؟ دیو بر دنیاست عاشق کور و کر عشق را عشقی دگر برد مگر از نهان خانه یقین چون می چشد اندک اندک رخت عشق آنجا کشد مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۰۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 301 گر جهان باغی پر از نعمت شود قسم موش و مار هم خاکی بود قسم او خاکست گر دی گر بهار میر کونی خاک چون نوشی چو مار؟ در میان چوب گوید کرم چوب مر که را باشد چنین حلوای خوب؟ کرم سرگین در میان آن حدث در جهان نقلی نداند جز خبث ای خدای بی‌نظیر ایثار کن گوش را چون حلقه دادی زین سخن گوشِ ما گیر و بدآن مجلس کشان کز رحیقت می خورند آن سرخوشان چون به ما بویی رسانیدی ازین سرمبند آن مشک را ای رب دین مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 319 هر کسی شد بر خیالی ریش گاو گشته در سودای گنجی کنجکاو مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۲۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 328 قبله جان را چو پنهان کرده اند هر کسی رو جانبی آورده اند مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۵۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 350 هر کسی رویی به سویی برده اند وآن عزیزان رو به بی سو کرده اند هر کبوتر می پرد در مذهبی وین کبوتر جانب بی جانبی ما نه مرغان هوا نه خانگی دانه ما دانه بی دانگی زآن فراخ آمد چنین روزی ما که دریدن شد قبادوزی ما مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۰۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 407 در زمانه صاحب دامی بود؟ همچو ما احمق که صید خود کند؟ مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۰۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 409 آنکه ارزد صید را عشق است و بس لیک او کی گنجد اندر دام کس ؟ تو مگر آیی و صید او شوی دام بگذاری به دام او روی عشق می‌گوید به گوشم پست پست صید بودن خوشتر از صیادی است گول من کن خویش را و غره شو آفتابی را رها کن ذره شو بر درم ساکن شو و بی‌خانه باش دعوی شمعی مکن پروانه باش تا ببینی چاشنی زندگی سلطنت بینی نهان در بندگی نعل بینی بازگونه در جهان تخته‌بندان را لقب گشته شهان

برنامه صوتی شماره ۷۸۹ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی۱۳۹۸ تاریخ اجرا: ۱۱ نوامبر ۲۰۱۹ - ۲۱ آبانPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۰۸۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1085 Divan e Shams همه صیدها بکردی، هله میر(۱)! بارِ دیگر سگِ خویش را رها کن که کند شکارِ دیگر همه غوطه‌ها بخوردی، همه کارها بکردی منشین ز پای یکدم که بمانْد کارِ دیگر همه نقدها شمردی، به وکیلِ در(۲) سپردی بشنو از این مُحاسب(۳) عدد و شمارِ دیگر تو بسی سَمَن بَران(۴) را به کنار درگرفتی نَفَسی کنار بگشا، بنگر کنار دیگر خُنُک آن قماربازی که بباخت آنچه بودش بنماند هیچش الّا هوسِ قمار دیگر تو به مرگ و زندگانی، هله، تا جز او ندانی نه چو روسبی که هر شب کشد او به یارِ دیگر نظرش به سویِ هر کس به مثالِ چشمِ نرگس بُوَدش زِ هر حریفی طَرَب(۵) و خمارِ دیگر همه عمر خوار باشد چو بَرِ دو یار باشد هله تا تو رو نیاری سویِ پشتْ دارِ(۶) دیگر که اگر بتان چنین‌اند، زِ شهِ تو خوشه چینند نبدست مرغِ جان را جزِ او مَطارِ(٧) دیگر مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۹۵۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 2950 بر درِ کَهفِ(۸) اُلُوهیَّت چو سگ ذرّه ذرّه اَمرْجُو بر جَسته رگ ای سگِ دیو امتحان می‌کن که تا چون درین ره می‌نهند این خلق پا حمله می‌کن، منع می‌کن، می‌نگر تا که باشد ماده اندر صِدق و نَر پس اَعُوذ از بهر چه باشد؟ چو سگ گشته باشد از تَرَفُّع(۹) تیزتَک(۱۰) پس چه موقع می گویند: اَعُوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم؟ پناه می برم به خدا از دست شیطانی که از درگاه الهی رانده شده است. موقعی که سگ (شیطان) در حمله چابک باشد. این اَعُوذ آن است کای تُرکِ خطا بانگ بر زن بر سگت، ره بر گشا تا بیایم بر درِ خرگاه تو حاجتی خواهم ز جُود(۱۱) و جاه تو چونکه تُرک از سَطوَتِ(۱۲) سگ عاجز است این اَعُوذ و این فَغان(۱۳) ناجایز است تُرک هم گوید: اَعُوذ از سگ، که من هم ز سگ در مانده‌ام اندر وطن تو نمی‌یاری(۱۴) بر این در آمدن من نمی‌آرم ز در بیرون شدن خاک اکنون بر سر تُرک و قُنُق(۱۵) که یکی سگ هر دو را بندد عُنُق(۱۶) حاشَ لـِلَّه(۱۷)، تُرک بانگی بر زند سگ چه باشد، شیرِ نر خون قی(۱۸) کند ای که خود را شیر یزدان خوانده‌ای سال ها شد، با سگی در مانده‌ای چون کند این سگ برای تو شکار؟ چون شکارِ سگ شده ستی آشکار مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۶۹۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3697 هرچه از وی شاد گردی در جهان از فراقِ او بیندیش آن زمان زآنچه گشتی شاد، بس کس شاد شد آخر از وی جَست و همچون باد شد از تو هم بجهد، تو دل بر وَی مَنه پیش از آن کو بجهد، از وی تو بِجِه مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۸۳۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 836 چونکه غم‌ بینی، تو استغفار(۱۹) کن غم به امرِ خالق آمد، کار کن مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۶۰۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 4608 کار آن کارست ای مشتاق مست کاندر آن کار، ار رسد مرگت خوشست شُد نشانِ صِدقِ ایمان ای جوان آن که آید خوش تو را مرگ اَندر آن گَر نَشد ایمانِ تو ای جان چُنین نیست کامل رو بِجو اِکمال ِدین هر که اَندَر کارِ تو شد مرگ‌دوست بر دلِ تو بی کَراهَت دوستْ اوست مولوی، مثنوی، دفتر دوّم، بیت ۳۲۰۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3207 فکر، آن باشد که بگشاید رَهی راه، آن باشد که پیش آید شَهی شاه آن باشد که از خود شَه بود نه به مخزن ها و لشکر شَه شود مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 21 Divan e Shams این دو ره آمد در روش یا صبر یا شُکرِ نِعَم بی شمع رویِ تو نَتان(۲۰) دیدن مرین دو راه را مولوی، مثنوی، دفتر دوّم، بیت ۷۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 71 پَرده‌هایِ دیده را دارویِ صَبر هم بِسوزد، هَم بِسازد شَرحِ صَدْر مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۸۰۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1800 Divan e Shams گفتست جانِ ذوفنون چون غرقه شد در بحرِ خون یا لَیْتَ قَوْمی یَعْلَمُون که با کیانم همنشین قرآن کریم، سوره یس(۳۶)، آیه ۲۶ Quran, Soore Yaseen(#36), Line # 26 «… يَا لَيْتَ قَوْمِي يَعْلَمُونَ.» «…کاش قوم من می دانستند.» مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۵۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3151 معنی جَفَّ الْقَلَم کی آن بود که جفاها با وفا یکسان بود؟ مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۸۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3182 فعلِ توست این غُصه‌های دَم به دَم این بُوَد معنی قَدْ جَفَّ الْقَلَم حديث « جَفَّ الْقَلَمُ بِما اَنْتَ لاقٍ » « خشك شد قلم به آنچه سزاوار بودی.» مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۲۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 427 جُرم بر خود نِه، که تو خود کاشتی با جزا و عدلِ حق کُن آشتی مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۶۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 165 چونکه بد کردی بترس، آمِن مباش زآنکه تخم است و برویانَد خداش مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۱۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 417 چون عسل خوردی، نیامد تب به غیر مزد روز تو نیامد شب به غیر مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۱۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 419 فعل تو که زاید از جان و تنت همچو فرزندت بگیرد دامنت مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۳۲۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1324 چون به قَعرِ خویِ خود اندر رسی پس بدانی کز تو بود آن ناکسی مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۳۲۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1329 پیشِ چشمت داشتی شیشهٔ کبود ز آن سبب، عالَم کبودت می‌نمود گر نه کوری، این کبودی دان ز خویش خویش را بد گو، مگو کس را تو بیش مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۴۲۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1428 عاشقِ حالی، نه عاشق بر مَنی بر امیدِ حال بر من می‌تَنی آنکه یک دَم کم، دمی کامل بود نیست معبود خلیل، آفِل بود وآنکه آفِل باشد و، گه آن و این نیست دلبر، لا اُحِبُّ الْآفِلین قرآن کریم، سوره انعام(۶)، آیه ۷۶و۷۵ Quran, Soore Al-An'aam (#6), Line # 75,76 وَكَذَٰلِكَ نُرِي إِبْرَاهِيمَ مَلَكُوتَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَلِيَكُونَ مِنَ الْمُوقِنِينَ(۷۵) بدين سان به ابراهيم ملكوت آسمانها و زمين را نشان داديم تا از اهل يقين گردد. فَلَمَّا جَنَّ عَلَيْهِ اللَّيْلُ رَأَىٰ كَوْكَبًا ۖ قَالَ هَٰذَا رَبِّي ۖ فَلَمَّا أَفَلَ قَالَ لَا أُحِبُّ الْآفِلِينَ(۷۶) « چون شب او را فرو گرفت، ستاره ای دید. گفت: این است پروردگار من. چون فروشد، گفت: فرو شوندگان را دوست ندارم.» مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۷۷۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1777 ناخوشِ او، خوش بُود در جان من جان فدای یار دلْ‌رنجان(۲۱) من مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۱۴۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1145 عقلِ جُزوی، گاه چیره، گَه نگون عقلِ کلّی، ایمِن از رَیْبُ الْمَنون(۲۲) قرآن کریم، سوره طور(۵۲)، آیه ۳۰ Quran, Soore At-Tur (#29), Line # 69 « أَمْ يَقُولُونَ شَاعِرٌ نَتَرَبَّصُ بِهِ رَيْبَ الْمَنُونِ » « يا مى‌گويند: شاعرى است و ما براى وى منتظر حوادث روزگاريم.» مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۷۲۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 728 Divan e Shams کُشتگان نعره زنان یا لَیْتَ قَوْمی یَعلَمُونْ خُفیه(۲۳) صد جان می‌دهد دلدار و پیدا می‌کشد قرآن کریم، سوره يس(۳۶)، آیه ۲۶ Quran, Soore Yaseen (#36), Line # 26 « قِيلَ ادْخُلِ الْجَنَّةَ ۖ قَالَ يَا لَيْتَ قَوْمِي يَعْلَمُونَ » « گفته شد: به بهشت درآى. گفت: اى كاش قوم من مى‌دانستند.» مثنوی، مولوی، دفتر پنجم، بیت ۴۱۲۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 4122 گر بدانی سِرِّ ما را ای مُضِلّ(۲۴) می‌رهانیمان ز رنج ای کور دل هین بیا زین سو ببین کین اَرغَنون(۲۵) می‌زند یا لَیتَ قَومی یَعلَمُون بهوش باش و بیا به این طرف ببین که اَرغَنون این نغمه را می نوازد: کاش قوم من می دانستند. مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۷۹۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1790 Divan e Shams نعره زنند آن شرحه‌ها یا لَیْتَ قَوْمی یَعْلَمُون گر نعره شان این سو رسد، نی گبر مانَد نی وثن(۲۶) مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۲۵۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1258 گر قضا(۲۷) پوشد سیه، همچون شَبَت هم قضا دستت بگیرد عاقبت گر قضا صد بار، قصدِ جان کند هم قضا جانت دهد، درمان کند این قضا صد بار اگر راهت زند بر فراز چرخ، خَرگاهت(۲۸) زند از کَرَم دان این که می‌ترساندت تا به مُلکِ ایمنی بنشاندت مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۹۱۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 918 گر قَضا انداخت ما را در عذاب کی رود آن خو و طبع مُستَطاب(۲۹)؟ مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۴۹۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3496 کس نیابد بر دلِ ایشان ظَفَر(۳۰) بر صدف آید ضرر، نَی بر گُهَر مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۵۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 550 چون ز زنده مرده بیرون می‌کند نفسِ زنده سوی مرگی می‌تند مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۱۴۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3145 صبر کردن جان تَسْبیحات توست صبر کن، کآن است تَسْبیح دُرُست هیچ تَسْبیحی ندارد آن دَرَج(۳۱) صبر کن، اَلصَّبْرُ مِفْتاحُ الْفَرَج(۳۲) صبر چون پول(۳۳) صراط آن سو، بهشت هست با هر خوب، یک لالای(۳۴) زشت تا ز لالا می‌گریزی، وصل نیست زانکه لالا را ز شاهد، فَصل(۳۵) نیست مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۴۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3145 ذره‌یی گر جهد تو افزون بود در ترازوی خدا موزون بود مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۹۰۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1900 از ترازو کم کُنی، من کم کنم تا تو با من روشنی، من روشنم مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۹۰۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1906 پس سلیمان اَندرونه راست کرد دل بر آن شهوت که بودش، کرد سرد بعد از آن تاجش همان دَم راست شد آنچنانکه تاج را می‌خواست شد مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۰۶۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 2063 تا به دیوارِ بَلا ناید سَرَش نشنود پندِ دل آن گوشِ کَرَش مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۸۹۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2896 شُکر، جانِ نعمت و نعمت چو پوست ز آنکه شُکر آرَد تو را تا کویِ دوست نعمت آرد غفلت و شُکر اِنتِباه(۳۶) صیدِ نعمت کُن به دامِ شُکرِ شاه قرآن کریم، سوره ابراهیم(۱۴)، آیه ۷ Quran, Soore Ibrahim (#14), Line # 7 « وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ ۖ وَلَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِي لَشَدِيدٌ » « و پروردگارتان اعلام كرد كه اگر مرا سپاس گوييد، بر نعمت شما مى‌افزايم و اگر كفران كنيد، بدانيد كه عذاب من سخت است.» مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۲۱۷۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2172 Divan e Shams وَ هْوَ مَعَکُم یعنی با توست در این جستن آنگه که تو می‌جویی هم در طلب او را جو قرآن کریم، سوره حديد(۵۷)، آيه ۴ Quran, Soore Al-Hadid (#57), Line # 4 «... وَهُوَ مَعَكُمْ أَيْنَما كُنْتُمْ …» «… و اوست با شما، هرجا که باشید …» مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۷۹۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1795 Divan e Shams گر تو مُقامرزاده‌ای(۳۷)، در صرفه چون افتاده‌ای؟ صرفه گری رسوا بُوَد، خاصه که با خوبِ خُتَن(۳۸) مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۴۶۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1463 مشتریِّ ماست اَللهُ اشْتَری'*(۳۹) از غمِ هر مشتری هین برتر آ کسی که فرموده است: « خداوند می خرد »، مشتری ماست. بهوش باش از غم مشتریانِ فاقد اعتبار بالاتر بیا. مشتریی جو که جویانِ(۴۰) تو است عالِمِ آغاز و پایانِ تو است هین مَکَش هر مشتری را تو به دست(۴۱) عشق‌بازی با دو معشوقه بَد است * قرآن کریم، سوره توبه(۹)، آیه ۱۱۱ Quran, Soore At-Tawba (#9), Line # 111 إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَىٰ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ… خداوند، جان و مال مؤمنان را به بهای بهشت خریده است… مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۸۵۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1855 لطف و سالوسِ(۴۲) جهان، خوش لقمه‌ای است کمترش خور، کان پُر آتش لقمه‌ای است آتشش پنهان، و ذوقش آشکار دودِ او ظاهر شود پایانِ کار مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۰۷۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2078 خود کدامین خوش که آن ناحوش نشد؟ یا کدامین سقف، کان مِفرَش(۴۳) نشد؟ غیرِ آواز عزیزان در صُدور(۴۴) کو بُوَد از عکسِ دَمشان نَفَخِ صور(۴۵) مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۲۴۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2240 وآنکه در انبار مانْد و صَرفه کرد اِشپِش(۴۶) و موش و حوادث هاش خَورد این جهان، نفی است، در اثباتِ جو صورتت صِفر(۴۷) است، در مَعنیت جو جانِ شورِ تلخ(۴۸)، پیشِ تیغ بَر جانِ چون دریای شیرین را بخر مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۶۵۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 652 Divan e Shams تَدبیر کند بنده و تَقدیر نداند تَدبیر به تَقدیرِ خداوند نماند بنده چو بیندیشد، پیداست چه بیند حیلَت(۴۹) بکند، لیک خدایی نتواند مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۰۳۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3039 شیر با این فکر می‌زد خنده فاش بر تبسّم های شیر، ایمن مباش مالِ دنیا شد تبسّم های حق کرد ما را مست و مغرور و خَلَق(۵۰) فقر و رنجوری به استت ای سَنَد(۵۱) کان تبسّم، دام خود را بر کَنَد مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۸۷۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1873 در درونِ بیشه شیران منتظر تا شود امرِ تَعالَوْا(۵۲) منتشر پس برون آیند آن شیران ز مَرج(۵۳) بی حجابی حق نماید دَخل و خرج(۵۴) مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۶۸۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3686 هرچه جز عشقِ خدایِ اَحسَن است گَر شِکَر خواری است، آن جان کَندَن است مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۹۲۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3921 غیر تو هرچه خوش است و ناخوش است آدمی سوز است و عینِ آتش است (۱) میر: مخفّفِ امیر، سلطان، پادشاه (۲) وکیلِ در: وکیلِ دربار، کسی که شکایات و تقاضاهای مردم را به پادشاه و سلطان می رسانده است. (۳) مُحاسب: حساب کننده، حسابدار (۴) سَمَن بَر: کسی که بدنی لطیف و خوشبو دارد. (۵) طَرَب: شادمانی (۶) پشتْ دار: حامی، پشتیبان (۷) مَطار: پرواز، پریدن، جای پرواز (۸) کَهف: غار (۹) تَرَفُّع: غرور، تکبّر، بلند شدن، برتری جویی (۱۰) تیزتَک: دونده سریع (۱۱) جُود: بخشش، کَرَم (۱۲) سَطوَت: حمله، تهاجم (۱۳) فَغان: آه، ناله، زاری (۱۴) نمی‌یاری: نمی توانی، یارِستَن: توانستن، از عهده برآمدن (۱۵) قُنُق: مهمان، کلمه ترکی (۱۶) عُنُق: گردن، جمع: اَعناق (۱۷) حاشَ لـِلَّه: پناه بر خدا (۱۸) قی: استفراغ (۱۹) استغفار: طلب مغفرت کردن، عذرخواهی (۲۰) نَتان: نتوان (۲۱) یار دلْ‌رنجان: آن یار که دل را می رنجاند. (۲۲) رَیْبُ الَمنون: حوادث ناگوار (۲۳) خَفیه: پوشیده، پنهان، نهفته (۲۴) مُضِلّ: گمراه‌کننده، کوردل (۲۵) اَرغَنون: نوعی ساز با تعداد زیادی لوله که با دمیدن هوا در آن‌ها صدا ایجاد می‌شود، ارگ. (۲۶) وثن: بُت (۲۷) قضا: تقدیر و حکم الهی (۲۸) خَرگاه: خیمه بزرگ، سراپرده (۲۹) مُستَطاب:‌ پاک و پاکیزه (۳۰) ظَفَر: پیروزی، دست یافتن (۳۱) دَرَج: درجه (۳۲) اَلصَّبْرُ مِفْتاحُ الْفَرَج: صبر کلید رستگاری است. (۳۳) پول: پل (۳۴) لالا: لـله، غلام و بنده، مربی مرد (۳۵) فَصل: جدا کردن (۳۶) اِنتِباه: بیداری، آگاهی (۳۷) مُقامرزاده‌: فرزند شخص قمارباز (۳۸) خُتَن: شهری در ترکستان چین که زیبارویان آن معروف بودند. (۳۹) اِشْتَری': خرید، هم به معنی خریدن و هم فروختن است اما غالباً به معنی خریدن به کار می رود. (۴۰) جویان: جوینده، طالب (۴۱) دست کشیدن: لـمس کردن، گدایی کردن، در اینجا به معنی طلب کردن. (۴۲) سالوس: فریب، خدعه، در اینجا به معنی فریبکار (۴۳) مِفرَش:‌ آنچه روی زمین بگسترانند. (۴۴) صُدور: جمع صَدر به معنی سینه، سینه منزلگاه قلب است و قلب تجلّی گاه حق. (۴۵) نفخِ صُور: دمیدن در شیپور، یکی از علائم قیامت کبری. (۴۶) اِشپِش: شپش (۴۷) صِفر: خالی، تهی (۴۸) جانِ شورِ تلخ: کنایه از جانی که به هوی' و هوس آلوده است و هنوز به تربیت الهی، پرورش نیافته. (۴۹) حیلَت: حیله، فکر کردن به وسیله من ذهنی بر اساس دید هم هویت شدگی ها (۵۰) خَلَق: ژنده، کهنه، پوسیده (۵۱) سَنَد: شخص مورد اعتماد (۵۲) تَعالَوْا: بالا بياييد (۵۳) مَرج: چراگاه (۵۴) دَخل و خَرج: در اینجا منظور پاداش های اخروی و اعمالی است که در دنیا صورت گرفته است.************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسان مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۰۸۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1085 Divan e Shams همه صیدها بکردی هله میر بار دیگر سگ خویش را رها کن که کند شکار دیگر همه غوطه‌ها بخوردی همه کارها بکردی منشین ز پای یکدم که بماند کار دیگر همه نقدها شمردی به وکیل در سپردی بشنو از این محاسب عدد و شمار دیگر تو بسی سمن بران را به کنار درگرفتی نفسی کنار بگشا بنگر کنار دیگر خنک آن قماربازی که بباخت آنچه بودش بنماند هیچش الا هوس قمار دیگر تو به مرگ و زندگانی هله تا جز او ندانی نه چو روسبی که هر شب کشد او به یار دیگر نظرش به سوی هر کس به مثال چشم نرگس بودش ز هر حریفی طرب و خمار دیگر همه عمر خوار باشد چو بر دو یار باشد هله تا تو رو نیاری سوی پشت دار دیگر که اگر بتان چنین‌اند ز شه تو خوشه چینند نبدست مرغ جان را جز او مطار دیگر مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۹۵۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 2950 بر در کهف الوهیت چو سگ ذره ذره امرجو بر جسته رگ ای سگ دیو امتحان می‌کن که تا چون درین ره می‌نهند این خلق پا حمله می‌کن منع می‌کن می‌نگر تا که باشد ماده اندر صدق و نر پس اعوذ از بهر چه باشد؟ چو سگ گشته باشد از ترفع تیزتک پس چه موقع می گویند: اَعُوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم؟ پناه می برم به خدا از دست شیطانی که از درگاه الهی رانده شده است. موقعی که سگ (شیطان) در حمله چابک باشد. این اعوذ آن است کای ترک خطا بانگ بر زن بر سگت ره بر گشا تا بیایم بر در خرگاه تو حاجتی خواهم ز جود و جاه تو چونکه ترک از سطوت سگ عاجز است این اعوذ و این فغان ناجایز است ترک هم گوید اعوذ از سگ که من هم ز سگ در مانده‌ام اندر وطن تو نمی‌یاری بر این در آمدن من نمی‌آرم ز در بیرون شدن خاک اکنون بر سر ترک و قنق که یکی سگ هر دو را بندد عنق حاش لـله ترک بانگی بر زند سگ چه باشد شیر نر خون قی کند ای که خود را شیر یزدان خوانده‌ای سال ها شد با سگی در مانده‌ای چون کند این سگ برای تو شکار چون شکار سگ شده ستی آشکار مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۶۹۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3697 هرچه از وی شاد گردی در جهان از فراق او بیندیش آن زمان زآنچه گشتی شاد بس کس شاد شد آخر از وی جست و همچون باد شد از تو هم بجهد تو دل بر وی منه پیش از آن کو بجهد از وی تو بجه مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۸۳۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 836 چونکه غم‌ بینی تو استغفار کن غم به امر خالق آمد کار کن مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۶۰۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 4608 کار آن کارست ای مشتاق مست کاندر آن کار ار رسد مرگت خوشست شد نشان صدق ایمان ای جوان آن که آید خوش تو را مرگ اندر آن گر نشد ایمان تو ای جان چنین نیست کامل رو بجو اکمال دین هر که اندر کار تو شد مرگ‌دوست بر دل تو بی کراهت دوست اوست مولوی، مثنوی، دفتر دوّم، بیت ۳۲۰۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3207 فکر آن باشد که بگشاید رهی راه آن باشد که پیش آید شهی شاه آن باشد که از خود شه بود نه به مخزن ها و لشکر شه شود مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 21 Divan e Shams این دو ره آمد در روش یا صبر یا شکر نعم بی شمع روی تو نتان دیدن مرین دو راه را مولوی، مثنوی، دفتر دوّم، بیت ۷۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 71 پرده‌های دیده را داروی صبر هم بسوزد هم بسازد شرح صدر مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۸۰۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1800 Divan e Shams گفتست جان ذوفنون چون غرقه شد در بحر خون یا لیت قومی یعلمون که با کیانم همنشین قرآن کریم، سوره یس(۳۶)، آیه ۲۶ Quran, Soore Yaseen(#36), Line # 26 «… يَا لَيْتَ قَوْمِي يَعْلَمُونَ.» «…کاش قوم من می دانستند.» مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۵۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3151 معنی جف القلم کی آن بود که جفاها با وفا یکسان بود؟ مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۸۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3182 فعل توست این غصه‌های دم به دم این بود معنی قد جف القلم حديث « جَفَّ الْقَلَمُ بِما اَنْتَ لاقٍ » « خشك شد قلم به آنچه سزاوار بودی.» مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۲۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 427 جرم بر خود نه که تو خود کاشتی با جزا و عدل حق کن آشتی مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۶۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 165 چونکه بد کردی بترس آمن مباش زآنکه تخم است و برویاند خداش مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۱۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 417 چون عسل خوردی نیامد تب به غیر مزد روز تو نیامد شب به غیر مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۱۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 419 فعل تو که زاید از جان و تنت همچو فرزندت بگیرد دامنت مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۳۲۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1324 چون به قعر خوی خود اندر رسی پس بدانی کز تو بود آن ناکسی مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۳۲۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1329 پیش چشمت داشتی شیشهٔ کبود ز آن سبب عالم کبودت می‌نمود گر نه کوری این کبودی دان ز خویش خویش را بد گو مگو کس را تو بیش مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۴۲۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1428 عاشق حالی نه عاشق بر منی بر امید حال بر من می‌تنی آنکه یک دم کم دمی کامل بود نیست معبود خلیل آفل بود وآنکه آفل باشد و گه آن و این نیست دلبر لا احب الآفلین قرآن کریم، سوره انعام(۶)، آیه ۷۶و۷۵ Quran, Soore Al-An'aam (#6), Line # 75,76 وَكَذَٰلِكَ نُرِي إِبْرَاهِيمَ مَلَكُوتَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَلِيَكُونَ مِنَ الْمُوقِنِينَ(۷۵) بدين سان به ابراهيم ملكوت آسمانها و زمين را نشان داديم تا از اهل يقين گردد. فَلَمَّا جَنَّ عَلَيْهِ اللَّيْلُ رَأَىٰ كَوْكَبًا ۖ قَالَ هَٰذَا رَبِّي ۖ فَلَمَّا أَفَلَ قَالَ لَا أُحِبُّ الْآفِلِينَ(۷۶) « چون شب او را فرو گرفت، ستاره ای دید. گفت: این است پروردگار من. چون فروشد، گفت: فرو شوندگان را دوست ندارم.» مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۷۷۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1777 ناخوش او خوش بود در جان من جان فدای یار دل‌رنجان من مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۱۴۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1145 عقل جزوی گاه چیره گه نگون عقل کلی ایمن از ریب المنون قرآن کریم، سوره طور(۵۲)، آیه ۳۰ Quran, Soore At-Tur (#29), Line # 69 « أَمْ يَقُولُونَ شَاعِرٌ نَتَرَبَّصُ بِهِ رَيْبَ الْمَنُونِ » « يا مى‌گويند: شاعرى است و ما براى وى منتظر حوادث روزگاريم.» مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۷۲۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 728 Divan e Shams کشتگان نعره زنان یا لیت قومی یعلمون خفیه صد جان می‌دهد دلدار و پیدا می‌کشد قرآن کریم، سوره يس(۳۶)، آیه ۲۶ Quran, Soore Yaseen (#36), Line # 26 « قِيلَ ادْخُلِ الْجَنَّةَ ۖ قَالَ يَا لَيْتَ قَوْمِي يَعْلَمُونَ » « گفته شد: به بهشت درآى. گفت: اى كاش قوم من مى‌دانستند.» مثنوی، مولوی، دفتر پنجم، بیت ۴۱۲۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 4122 گر بدانی سر ما را ای مضل می‌رهانیمان ز رنج ای کور دل هین بیا زین سو ببین کین ارغنون می‌زند یا لیت قومی یعلمون بهوش باش و بیا به این طرف ببین که ارغنون این نغمه را می نوازد: کاش قوم من می دانستند. مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۷۹۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1790 Divan e Shams نعره زنند آن شرحه‌ها یا لیت قومی یعلمون گر نعره شان این سو رسد نی گبر ماند نی وثن مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۲۵۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1258 گر قضا پوشد سیه، همچون شبت هم قضا دستت بگیرد عاقبت گر قضا صد بار قصد جان کند هم قضا جانت دهد درمان کند این قضا صد بار اگر راهت زند بر فراز چرخ خرگاهت زند از کرم دان این که می‌ترساندت تا به ملک ایمنی بنشاندت مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۹۱۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 918 گر قضا انداخت ما را در عذاب کی رود آن خو و طبع مستطاب؟ مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۴۹۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3496 کس نیابد بر دل ایشان ظفر بر صدف آید ضرر نی بر گهر مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۵۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 550 چون ز زنده مرده بیرون می‌کند نفس زنده سوی مرگی می‌تند مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۱۴۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3145 صبر کردن جان تسبیحات توست صبر کن کآن است تسبیح درست هیچ تسبیحی ندارد آن درج صبر کن الصبر مفتاح الفرج صبر چون پول صراط آن سو بهشت هست با هر خوب یک لالای زشت تا ز لالا می‌گریزی وصل نیست زانکه لالا را ز شاهد فصل نیست مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۴۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3145 ذره‌یی گر جهد تو افزون بود در ترازوی خدا موزون بود مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۹۰۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1900 از ترازو کم کنی من کم کنم تا تو با من روشنی من روشنم مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۹۰۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1906 پس سلیمان اندرونه راست کرد دل بر آن شهوت که بودش کرد سرد بعد از آن تاجش همان دم راست شد آنچنانکه تاج را می‌خواست شد مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۰۶۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 2063 تا به دیوار بلا ناید سرش نشنود پند دل آن گوش کرش مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۸۹۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2896 شکر جان نعمت و نعمت چو پوست ز آنکه شُکر آرَد تو را تا کوی دوست نعمت آرد غفلت و شکر انتباه صید نعمت کن به دام شکر شاه قرآن کریم، سوره ابراهیم(۱۴)، آیه ۷ Quran, Soore Ibrahim (#14), Line # 7 « وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ ۖ وَلَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِي لَشَدِيدٌ » « و پروردگارتان اعلام كرد كه اگر مرا سپاس گوييد، بر نعمت شما مى‌افزايم و اگر كفران كنيد، بدانيد كه عذاب من سخت است.» مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۲۱۷۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2172 Divan e Shams و هو معکم یعنی با توست در این جستن آنگه که تو می‌جویی هم در طلب او را جو قرآن کریم، سوره حديد(۵۷)، آيه ۴ Quran, Soore Al-Hadid (#57), Line # 4 «... وَهُوَ مَعَكُمْ أَيْنَما كُنْتُمْ …» «… و اوست با شما، هرجا که باشید …» مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۷۹۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1795 Divan e Shams گر تو مقامرزاده‌ای در صرفه چون افتاده‌ای؟ صرفه گری رسوا بود خاصه که با خوب ختن مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۴۶۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1463 مشتری ماست الله اشتری* از غم هر مشتری هین برتر آ کسی که فرموده است: « خداوند می خرد »، مشتری ماست. بهوش باش از غم مشتریانِ فاقد اعتبار بالاتر بیا. مشتریی جو که جویان تو است عالم آغاز و پایان تو است هین مکش هر مشتری را تو به دست عشق‌بازی با دو معشوقه بد است * قرآن کریم، سوره توبه(۹)، آیه ۱۱۱ Quran, Soore At-Tawba (#9), Line # 111 إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَىٰ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ… خداوند، جان و مال مؤمنان را به بهای بهشت خریده است… مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۸۵۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1855 لطف و سالوس جهان خوش لقمه‌ای است کمترش خور کان پر آتش لقمه‌ای است آتشش پنهان و ذوقش آشکار دود او ظاهر شود پایان کار مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۰۷۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2078 خود کدامین خوش که آن ناحوش نشد؟ یا کدامین سقف کان مفرش نشد؟ غیر آواز عزیزان در صدور کو بود از عکس دمشان نفخ صور مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۲۴۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2240 وآنکه در انبار ماند و صرفه کرد اشپش و موش و حوادث هاش خورد این جهان نفی است در اثبات جو صورتت صفر است در معنیت جو جانِ شور تلخ پیش تیغ بر جان چون دریای شیرین را بخر مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۶۵۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 652 Divan e Shams تدبیر کند بنده و تقدیر نداند تدبیر به تقدیر خداوند نماند بنده چو بیندیشد پیداست چه بیند حیلت بکند لیک خدایی نتواند مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۰۳۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3039 شیر با این فکر می‌زد خنده فاش بر تبسم های شیر ایمن مباش مال دنیا شد تبسم های حق کرد ما را مست و مغرور و خلق فقر و رنجوری به استت ای سند کان تبسم دام خود را بر کند مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۸۷۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1873 در درون بیشه شیران منتظر تا شود امر تعالوا منتشر پس برون آیند آن شیران ز مرج بی حجابی حق نماید دخل و خرج مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۶۸۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3686 هرچه جز عشق خدای احسن است گر شکر خواری است آن جان کندن است مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۹۲۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3921 غیر تو هرچه خوش است و ناخوش است آدمی سوز است و عین آتش است

برنامه صوتی شماره ۷۸۸ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی۱۳۹۸ تاریخ اجرا: ۴ نوامبر ۲۰۱۹ - ۱۴ آبانPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۷۲۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 728, Divan e Shams دشمنِ خویشیم و یارِ آنکه ما را می‌کُشد غرقِ دریاییم و ما را موجِ دریا می‌کُشد زان چنین خندان و خوش ما جانِ شیرین می‌دهیم کان مَلِک ما را به شَهد و قند و حلوا می‌کُشد خویش فَربه(۱) می‌نماییم از پیِ قربانِ عید کان قصابِ عاشقان بس خوب و زیبا می‌کُشد آن بلیسِ(۲) بی‌تبش مهلت همی‌خواهد ازو* مهلتی دادَش که او را بعدِ فردا می‌کُشد همچو اسماعیل گردن پیشِ خنجر خوش بنه درمَدُزد از وی گلو، گر می‌کَشد تا می‌کُشد نیست عزرائیل را دست و رهی بر عاشقان عاشقانِ عشق را هم عشق و سودا(۳) می‌کُشد کُشتگان نعره زنان یا لَیْتَ قَوْمی یَعلَمُونْ** خُفیه(۴) صد جان می‌دهد دلدار و پیدا می‌کُشد از زمینِ کالبد(۵) برزن سری وانگه ببین کاو تو را بر آسمان بر می‌کَشد یا می‌کُشد روحِ ریحی(۶) می‌ستاند، راحِ(۷) روحی می‌دهد بازِ جان را می‌رهاند، جغدِ غم را می‌کُشد آن گُمان تَرسا برد، مؤمن ندارد آن گُمان کاو مسیحِ خویشتن را بر چَلیپا(۸) می‌کُشد*** هر یکی عاشق چو منصورند، خود را می‌کُشند غیرِ عاشق وانما که خویش عمدا می‌کُشد؟ صد تقاضا می‌کند هر روز مردم را اَجَل(۹) عاشقِ حق خویشتن را بی‌تقاضا می‌کُشد بس کنم، یا خود بگویم سِرِّ مرگِ عاشقان؟ گر چه منکر خویش را از خشم و صفرا می‌کُشد شمسِ تبریزی برآمد بر افق چون آفتاب شمعهایِ اختران(۱۰) را بی‌محابا(۱۱) می‌کُشد * قرآن کریم، سوره حجر(۱۵)، آیه ۳۸-۳۶ Quran, Sooreh Al-Hijr(#15), Line #36-38 قَالَ رَبِّ فَأَنْظِرْنِي إِلَىٰ يَوْمِ يُبْعَثُونَ (۳۶) گفت: اى پروردگار من، مرا تا روزى كه دوباره زنده مى‌شوند مهلت ده. قَالَ فَإِنَّكَ مِنَ الْمُنْظَرِينَ (٣٧) گفت: تو در شمار مهلت‌يافتگانى. إِلَىٰ يَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ (٣٨) تا آن روزى كه وقتش معلوم است. ** قرآن کریم، سوره یس(۳۶)، آیه ۲۷و۲۶ Quran, Sooreh Yaseen(#36), Line #26,27 قِيلَ ادْخُلِ الْجَنَّةَ ۖ قَالَ يَا لَيْتَ قَوْمِي يَعْلَمُونَ (۲۶) گفته شد: به بهشت درآى. گفت: اى كاش قوم من مى‌دانستند، بِمَا غَفَرَ لِي رَبِّي وَجَعَلَنِي مِنَ الْمُكْرَمِينَ (۲۷) كه پروردگار من مرا بيامرزيد و در زمره گرامى‌شدگان درآورد. *** قرآن کریم، سوره نساء(۴)، آیه ۱۵۷ Quran, Sooreh An-Nisaa(#4), Line #157 «… وَمَا قَتَلُوهُ وَمَا صَلَبُوهُ وَلَٰكِنْ شُبِّهَ لَهُمْ ۚ… » «… مسيح را نكشتند و بر دار نكردند بلكه امر برايشان مشتبه شد.» مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۵۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 550 چون ز زنده مرده بیرون می‌کند نفسِ زنده سوی مرگی می‌تند مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۱۷۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 4171 گوید: ای نَخّود چریدی در بهار رنج، مهمانِ تو شد، نیکوش دار مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۸۳۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3837 سِرِّ مُوتُوا قَبْلَ مَوْتٍ این بُوَد* کز پسِ مُردن، غنیمت ها رسد غیرِ مُردن هیچ فرهنگی دگر در نگیرد با خدای، ای حیله گر * حدیث « مُوتُوا قَبْلَ اَن تَمُوتُوا » « بمیرید پیش از آنکه بمیرید » مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۴۲۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1428 عاشقِ حالی، نه عاشق بر مَنی بر امیدِ حال بر من می‌تَنی آنکه یک دَم کم، دمی کامل بود نیست معبود خلیل، آفِل بود وآنکه آفِل باشد و، گه آن و این نیست دلبر، لا اُحِبُّ الْآفِلین مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۷۳۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 731 تا نگشتند اخترانِ ما نهان دانکه پنهان است خورشیدِ جهان مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۲۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 125 بر سر اَغیار(۱۲) چون شمشیر باش هین مکن روباه‌بازی، شیر باش تا ز غیرت از تو یاران نَسْکُلَند(۱۳) زانکه آن خاران، عدوِّ این گُلَند آتش اندر زن به گرگان چون سپند زانکه آن گرگان، عدوِّ یوسفند جان بابا گویدت ابلیس هین تا به دم بِفْریبَدَت دیو لعین این چنین تَلْبیس(۱۴) با بابات کرد آدمی را این سیه‌رخ، مات کرد بر سر شطرنج چُست(۱۵) است این غُراب(۱۶) تو مبین بازی به چشم نیم‌خواب زانکه فرزین‌بندها(۱۷) داند بسی که بگیرد در گلویت چون خسی در گلو ماند خَس(۱۸) او، سال ها چیست آن خَس؟ مِهر جاه و مال ها مال، خَس باشد چو هست ای بی‌ثبات در گلویت مانع آب حیات گر برد مالت عَدُوّی پر فنی ره‌زنی را برده باشد ره‌زنی « دزدیدن مارگیر، ماری را از مارگیر دیگر » دُزدکی از مارگیری مار بُرد زَابلَهی آن را غَنیمَت می‌شِمُرد وارَهید آن مارگیر از زَخمِ مار مار کُشت آن دُزدِ او را زار زار مارگیرش دید، پَس بِشناختَش گفت: از جان مارِ من پرَداختَش در دُعا می‌خواستی جانم ازو کِش بیابَم، مار بِستانَم ازو شُکرِ حق را کان دُعا مَردود شد من زیان پِنداشتم، آن سود شد* بَس دُعاها کان زیان است و هَلاک وَز کَرَم می‌نَشنَود یَزدانِ پاک * قرآن کریم، سوره بقره(۲)، آیه ۲۱۶ Quran, Sooreh Al-Baqarah(#2), Line #216 «… وَعَسَىٰ أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ ۖ وَعَسَىٰ أَنْ تُحِبُّوا شَيْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَكُمْ ۗ وَاللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ » «… و بسا چيزى را ناخوش داشته باشيد كه آن به سود شماست و بسا چيزى را دوست داشته باشيد كه به زيان شماست، و خدا مى‌داند و شما نمى‌دانيد.» مثنوی، مولوی، دفتر پنجم، بیت ۴۱۲۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 4120 نعرهٔ لا ضَیْر* بشنید آسمان چرخ، گویی شد پیِ آن صَولَجان(۱۹) حتی آسمان نیز فریاد «زیانی نیست» را شنید و فلک در برابر آن چوگان به صورتِ گویی غلطان در آمد. ضَربتِ فرعون ما را نیست ضَیر(۲۰) لطفِ حق غالب بُوَد بر قهرِ غَیر گر بدانی سِرِّ ما را ای مُضِلّ(۲۱) می‌رهانیمان ز رنج ای کور دل هین بیا زین سو ببین کین اَرغَنون(۲۲) می‌زند یا لَیتَ قَومی یَعلَمُون** بهوش باش و بیا به این طرف ببین که اَرغَنون این نغمه را می نوازد: کاش قوم من می دانستند. داد ما را فضلِ حق فرعونیی نه چو فرعونیت و مُلکَت فانیی سر بر آر و مُلک بین زنده و جَلیل(۲۳) ای شده غِرّه(۲۴) به مصر و رودِ نیل گر تو تَرکِ این نَجِس خرقه کنی نیل را در نیلِ جان(۲۵) غرقه کنی هین بدار از مصر ای فرعون دست در میانِ مصرِ جان صد مصر هست تو اَنا رَبُّ*** همی ‌گویی به عام غافل از ماهیّتِ این هر دو نام تو به عوام الناس می گویی من پروردگارم. اما از حقیقت این دو نام (من و پروردگار) بی خبری. رَبّ بر مَربوب(۲۶) کی لرزان بود؟ کی اَنَادان(۲۷) بندِ جسم و جان بود؟ نَک(۲۸) اَنَا ماییم رَسته از اَنا از اَنایِ پر بلای پر عَنا(۲۹) آن اَنایی بر تو ای سگ شوم بود در حقِ ما دولتِ مَحتُوم(۳۰) بود گر نبودت این اَنایی کینه‌کَش(۳۱) کی زدی بر ما چنین اقبالِ خَوش؟ شکرِ آن کز دارِ فانی می‌رهیم بر سرِ این دار پندت می‌دهیم دارِ قتلِ ما، بُراقِ(۳۲) رِحلَت(۳۳) است دارِ مُلکِ(۳۴) تو غرور و غفلت است این حیاتی، خُفیه در نقشِ مَمات(۳۵) وان مَماتی خُفیه در قِشرِ(۳۶) حیات می‌نماید نور، نار و نار، نور ورنه دنیا کی بُدی دارُالغُرور****(۳۷)؟ هین مکن تَعجیل(۳۸)، اول نیست شو چون غروب آری، بر آ از شرقِ ضَو(۳۹) از اَناییِ اَزَل دل دَنگ(۴۰) شد این اَنایی سرد گشت و ننگ شد زآن اَنایَ بی‌اَنا خوش گشت جان شد جهان او از اَناییِّ جهان از اَنا چون رَست، اکنون شد اَنا آفرین ها بر اَنایِ بی عَنا کو گریزان و اَنایی در پی اش می‌دود چون دید وی را بی وی اش طالبِ اویی، نگردد طالبت چون بِمُردی طالبت شد مَطلَبَت زنده‌ای، کی مرده‌شو شوید تو را؟ طالبی کی مطلبت جوید تو را؟ اندرین بحث ار خِرَد ره‌بین بُدی فَخرِ رازی رازدانِ دین بُدی لیک چون مَن لـَم یَذُق لَم یَدرِ بود عقل و تخییلاتِ او حیرت فزود اما چون در مَثَل گفته اند که: حلوای تَنتَنانی تا نخوری ندانی، عقل و خیالات او، حیرت و سرگشتگی او را بیشتر کرد. کی شود کشف از تفکّر این اَنا؟ آن اَنا مکشوف شد بعد از فنا * قرآن کریم، سوره شعراء(۲۶)، آیه ۵۰ Quran, Sooreh Ash-Shu'araa(#26), Line #50 « قَالُوا لَا ضَيْرَ ۖ إِنَّا إِلَىٰ رَبِّنَا مُنْقَلِبُونَ » « گفتند ساحران: هیچ زیانی ما را فرو نگیرد که به سوی پروردگارمان بازگردیم.» ** قرآن کریم، سوره یس(۳۶)، آیه ۲۶ Quran, Sooreh Yaseen(#36), Line #26 « قِيلَ ادْخُلِ الْجَنَّةَ ۖ قَالَ يَا لَيْتَ قَوْمِي يَعْلَمُونَ » « آنگاه که به او گفته شد: به بهشت اندر آی، گفت: کاش قوم من (سبب آمرزش و نجاتِ مرا) می دانستند.» *** قرآن کریم، سوره نازعات(۷۹)، آیه ۲۴ Quran, Sooreh An-Nazi'at(#79), Line #24 « فَقَالَ أَنَا رَبُّكُمُ الْأَعْلَىٰ » « و گفت: من پروردگار برتر شما هستم.» **** حدیث هر گاه نور به قلب آدمی در آید، قلب گشوده و فراخ شود. سئوال شد: علامتِ آن نور چیست؟ فرمود: برکنار شدن و دوری گزیدن از سرای غرور و بازگشتن به سرای جاودان و آماده شدن برای مرگ پیش از آنکه بر آدمی فرود آید. (۱) فَربه: چاق، درشت، تنومند (۲) بلیس: مخفف ابلیس، به معنی شیطان (۳) سودا: میل، هوا و هوس (۴) خُفیه: پوشیده، پنهان، نهفته (۵) کالبد: تن، بدن، قالب (۶) ریح: باد (۷) راح: شراب، باده (۸) چلیپا: صلیب (۹) اَجَل: مرگ، زمان مرگ (۱۰) اختر: ستاره (۱۱) بی‌محابا: بی پروا، بی باک (۱۲) اَغیار: جمع غیر، نامحرمان، من های ذهنی (۱۳) سِکُلیدن: پاره کردن، بریدن (۱۴) تَلْبیس: نیرنگ ساختن، پنهان کردن حقیقت (۱۵) چُست: چابک، چالاک (۱۶) غُراب: کلاغ سیاه، زاغ (۱۷) فرزین: مهره وزیر در شطرنج (۱۸) خَس: خار و خاشاک (۱۹) صَولَجان: معرَّبِ چوگان (۲۰) ضَیْر: ضرر، ضرر رساندن (۲۱) مُضِلّ: گمراه‌کننده، کوردل (۲۲) اَرغَنون: نوعی ساز با تعداد زیادی لوله که با دمیدن هوا در آن‌ها صدا ایجاد می‌شود، ارگ (۲۳) جَلیل: با شکوه، بزرگوار، از نام های خداوند (۲۴) غِرّه: مغرور به چیزی، فریفته (۲۵) نیلِ جان: کنایه از سلطنت الهی (۲۶) مَربوب: پروریده، آفریده، بنده (۲۷) اَنَادان: آنکه حقیقت «من» را می داند (۲۸) نَک: اینک، اکنون (۲۹) عَنا: رنج، تعب، سختی (۳۰) مَحتُوم: حتمی، ثابت و استوار (۳۱) کینه‌کَش: انتقام‌جو، انتقام‌گیرنده (۳۲) بُراق: اسب تندرو، اسب حضرت رسول در شب معراج (۳۳) رِحلَت: کوچیدن، سفر کردن (۳۴) دارِ مُلک: پایتخت، مرکز استقرار (۳۵) مَمات: مرگ (۳۶) قِشر: پوسته، پوشش (۳۷) دارُالغُرور: سرای غرور، کنایه از دنیا (۳۸) تَعجیل: شتاب‌ کردن، شتافتن، عجله ‌کردن (۳۹) ضَو: ضَوء، نور، روشنایی (۴۰) دَنگ: احمق، ابله، گیج************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسان مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۷۲۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 728, Divan e Shams دشمن خویشیم و یار آنکه ما را می‌کشد غرق دریاییم و ما را موج دریا می‌کشد زان چنین خندان و خوش ما جان شیرین می‌دهیم کان ملک ما را به شهد و قند و حلوا می‌کُشد خویش فربه می‌نماییم از پی قربان عید کان قصاب عاشقان بس خوب و زیبا می‌کشد آن بلیس بی‌تبش مهلت همی‌خواهد ازو* مهلتی دادش که او را بعد فردا می‌کُشد همچو اسماعیل گردن پیش خنجر خوش بنه درمدزد از وی گلو، گر می‌کشد تا می‌کشد نیست عزرائیل را دست و رهی بر عاشقان عاشقان عشق را هم عشق و سودا می‌کشد کشتگان نعره زنان یا لیت قومی یعلمون** خفیه صد جان می‌دهد دلدار و پیدا می‌کُشد از زمین کالبد برزن سری وانگه ببین کاو تو را بر آسمان بر می‌کشد یا می‌کشد روح ریحی می‌ستاند راح روحی می‌دهد باز جان را می‌رهاند جغد غم را می‌کشد آن گمان ترسا برد مؤمن ندارد آن گمان کاو مسیح خویشتن را بر چلیپا می‌کشد*** هر یکی عاشق چو منصورند خود را می‌کشند غیر عاشق وانما که خویش عمدا می‌کشد؟ صد تقاضا می‌کند هر روز مردم را اجل عاشق حق خویشتن را بی‌تقاضا می‌کشد بس کنم یا خود بگویم سر مرگ عاشقان؟ گر چه منکر خویش را از خشم و صفرا می‌کشد شمس تبریزی برآمد بر افق چون آفتاب شمعهای اختران را بی‌محابا می‌کشد * قرآن کریم، سوره حجر(۱۵)، آیه ۳۸-۳۶ Quran, Sooreh Al-Hijr(#15), Line #36-38 قَالَ رَبِّ فَأَنْظِرْنِي إِلَىٰ يَوْمِ يُبْعَثُونَ (۳۶) گفت: اى پروردگار من، مرا تا روزى كه دوباره زنده مى‌شوند مهلت ده. قَالَ فَإِنَّكَ مِنَ الْمُنْظَرِينَ (٣٧) گفت: تو در شمار مهلت‌يافتگانى. إِلَىٰ يَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ (٣٨) تا آن روزى كه وقتش معلوم است. ** قرآن کریم، سوره یس(۳۶)، آیه ۲۷و۲۶ Quran, Sooreh Yaseen(#36), Line #26,27 قِيلَ ادْخُلِ الْجَنَّةَ ۖ قَالَ يَا لَيْتَ قَوْمِي يَعْلَمُونَ (۲۶) گفته شد: به بهشت درآى. گفت: اى كاش قوم من مى‌دانستند، بِمَا غَفَرَ لِي رَبِّي وَجَعَلَنِي مِنَ الْمُكْرَمِينَ (۲۷) كه پروردگار من مرا بيامرزيد و در زمره گرامى‌شدگان درآورد. *** قرآن کریم، سوره نساء(۴)، آیه ۱۵۷ Quran, Sooreh An-Nisaa(#4), Line #157 «… وَمَا قَتَلُوهُ وَمَا صَلَبُوهُ وَلَٰكِنْ شُبِّهَ لَهُمْ ۚ… » «… مسيح را نكشتند و بر دار نكردند بلكه امر برايشان مشتبه شد.» مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۵۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 550 چون ز زنده مرده بیرون می‌کند نفس زنده سوی مرگی می‌تند مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۱۷۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 4171 گوید ای نخود چریدی در بهار رنج مهمان تو شد نیکوش دار مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۸۳۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3837 سر موتوا قبل موت این بود* کز پس مردن غنیمت ها رسد غیر مردن هیچ فرهنگی دگر در نگیرد با خدای ای حیله گر * حدیث « مُوتُوا قَبْلَ اَن تَمُوتُوا » « بمیرید پیش از آنکه بمیرید » مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۴۲۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1428 عاشق حالی نه عاشق بر منی بر امید حال بر من می‌تنی آنکه یک دم کم دمی کامل بود نیست معبود خلیل آفل بود وآنکه آفل باشد و گه آن و این نیست دلبر لا احب الآفلین مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۷۳۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 731 تا نگشتند اختران ما نهان دانکه پنهان است خورشید جهان مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۲۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 125 بر سر اغیار چون شمشیر باش هین مکن روباه‌بازی شیر باش تا ز غیرت از تو یاران نسکلند زانکه آن خاران عدو این گُلَند آتش اندر زن به گرگان چون سپند زانکه آن گرگان عدو یوسفند جان بابا گویدت ابلیس هین تا به دم بفریبدت دیو لعین این چنین تلبیس با بابات کرد آدمی را این سیه‌رخ مات کرد بر سر شطرنج چست است این غراب تو مبین بازی به چشم نیم‌خواب زانکه فرزین‌بندها داند بسی که بگیرد در گلویت چون خسی در گلو ماند خس او سال ها چیست آن خس؟ مهر جاه و مال ها مال خس باشد چو هست ای بی‌ثبات در گلویت مانع آب حیات گر برد مالت عدوی پر فنی ره‌زنی را برده باشد ره‌زنی « دزدیدن مارگیر، ماری را از مارگیر دیگر » دزدکی از مارگیری مار برد زابلهی آن را غنیمت می‌شمرد وارهید آن مارگیر از زخم مار مار کشت آن دزد او را زار زار مارگیرش دید پس بشناختش گفت از جان مار من پرداختش در دعا می‌خواستی جانم ازو کش بیابم مار بستان ازو شکر حق را کان دعا مردود شد من زیان پنداشتم آن سود شد* بس دعاها کان زیان است و هلاک وز کرم می‌نشنود یزدان پاک * قرآن کریم، سوره بقره(۲)، آیه ۲۱۶ Quran, Sooreh Al-Baqarah(#2), Line #216 «… وَعَسَىٰ أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ ۖ وَعَسَىٰ أَنْ تُحِبُّوا شَيْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَكُمْ ۗ وَاللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ » «… و بسا چيزى را ناخوش داشته باشيد كه آن به سود شماست و بسا چيزى را دوست داشته باشيد كه به زيان شماست، و خدا مى‌داند و شما نمى‌دانيد.» مثنوی، مولوی، دفتر پنجم، بیت ۴۱۲۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 4120 نعرهٔ لا ضیر* بشنید آسمان چرخ گویی شد پی آن صولجان حتی آسمان نیز فریاد «زیانی نیست» را شنید و فلک در برابر آن چوگان به صورتِ گویی غلطان در آمد. ضربت فرعون ما را نیست ضیر لطف حق غالب بود بر قهر غیر گر بدانی سر ما را ای مضل می‌رهانیمان ز رنج ای کور دل هین بیا زین سو ببین کین ارغنون می‌زند یا لیت قومی یعلمون** بهوش باش و بیا به این طرف ببین که اَرغَنون این نغمه را می نوازد: کاش قوم من می دانستند. داد ما را فضل حق فرعونیی نه چو فرعونیت و ملکت فانیی سر بر آر و ملک بین زنده و جلیل ای شده غره به مصر و رود نیل گر تو ترک این نجس خرقه کنی نیل را در نیل جان غرقه کنی هین بدار از مصر ای فرعون دست در میان مصر جان صد مصر هست تو انا رب*** همی ‌گویی به عام غافل از ماهیت این هر دو نام تو به عوام الناس می گویی من پروردگارم. اما از حقیقت این دو نام (من و پروردگار) بی خبری. رب بر مربوب کی لرزان بود؟ کی انادان بند جسم و جان بود؟ نک انا ماییم رسته از انا از انای پر بلای پر عنا آن انایی بر تو ای سگ شوم بود در حق ما دولت محتوم بود گر نبودت این انایی کینه‌کش کی زدی بر ما چنین اقبال خوش؟ شکر آن کز دار فانی می‌رهیم بر سر این دار پندت می‌دهیم دار قتل ما براق رحلت است دار ملک تو غرور و غفلت است این حیاتی خفیه در نقش ممات وان مماتی خفیه در قشر حیات می‌نماید نور نار و نار نور ورنه دنیا کی بدی دارالغرور****؟ هین مکن تعجیل، اول نیست شو چون غروب آری بر آ از شرق ضو از انایی ازل دل دنگ شد این انایی سرد گشت و ننگ شد زآن انای بی‌انا خوش گشت جان شد جهان او از انایی جهان از انا چون رست اکنون شد انا آفرین ها بر انای بی عنا کو گریزان و انایی در پی اش می‌دود چون دید وی را بی وی اش طالب اویی نگردد طالبت چون بمردی طالبت شد مطلبت زنده‌ای کی مرده‌شو شوید تو را؟ طالبی کی مطلبت جوید تو را؟ اندرین بحث ار خرد ره‌بین بدی فخر رازی رازدان دین بدی لیک چون من لـم یذق لم یدر بود عقل و تخییلات او حیرت فزود اما چون در مَثَل گفته اند که: حلوای تَنتَنانی تا نخوری ندانی، عقل و خیالات او، حیرت و سرگشتگی او را بیشتر کرد. کی شود کشف از تفکر این انا؟ آن انا مکشوف شد بعد از فنا * قرآن کریم، سوره شعراء(۲۶)، آیه ۵۰ Quran, Sooreh Ash-Shu'araa(#26), Line #50 « قَالُوا لَا ضَيْرَ ۖ إِنَّا إِلَىٰ رَبِّنَا مُنْقَلِبُونَ » « گفتند ساحران: هیچ زیانی ما را فرو نگیرد که به سوی پروردگارمان بازگردیم.» ** قرآن کریم، سوره یس(۳۶)، آیه ۲۶ Quran, Sooreh Yaseen(#36), Line #26 « قِيلَ ادْخُلِ الْجَنَّةَ ۖ قَالَ يَا لَيْتَ قَوْمِي يَعْلَمُونَ » « آنگاه که به او گفته شد: به بهشت اندر آی، گفت: کاش قوم من (سبب آمرزش و نجاتِ مرا) می دانستند.» *** قرآن کریم، سوره نازعات(۷۹)، آیه ۲۴ Quran, Sooreh An-Nazi'at(#79), Line #24 « فَقَالَ أَنَا رَبُّكُمُ الْأَعْلَىٰ » « و گفت: من پروردگار برتر شما هستم.»

برنامه صوتی شماره ۷۸۷ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی۱۳۹۸ تاریخ اجرا: ۲۸ اکتبر ۲۰۱۹ - ۷ آبانPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۴۱۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1418, Divan e Shamsدلا، مشتاقِ دیدارم، غریب و عاشق و مَستمکنون عزمِ لِقا(۱) دارم، من اینک رَخت بربستمتویی قبله همه عالم، ز قبله رو نگردانمبدین قبله نماز آرم، به هر وادی(۲) که من هستممرا جانی درین قالب و آنگه جز تواَم مذهب؟که من از نیستی جانا به عشقِ تو برون جستماگر جز تو سری دارم، سزاوارِ سرِ دارَموگر جز دامنت گیرم، بریده باد این دستمبه هر جا که رَوَم بی تو یکی حرفیم بی‌معنیچو هی دو چشم بگشادم، چو شین در عشق بنشستمچو من هی ام، چو من شینم، چرا گم کرده‌ام هش را؟که هش ترکیب می خواهد، من از ترکیب بگسستم(۳)جهانی گمره و مُرتد ز وسواسِ خیالِ خودبه اقبالِ چنین عشقی ز شرِّ خویشتن رَستم(۴)به سر بالایِ عشق این دل از آن آمد که صافی شدکه از دُردیِّ(۵) آب و گِل منِ بی‌دل درین پستمزهی لطفِ خیالِ او که چون در پاش افتادمقدمهایِ خیالش را به آسیبِ دو لب خَستم(۶)بِشُستم دست از گفتن، طهارت کردم از منطقحوادث چون پیاپی شد، وضویِ توبه بشکستممولوی، دیوان شمس، ترجیعات، شماره ۱۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Tarjiaat)# 18, Divan e Shamsنامه رسید زان جهان بهرِ مراجعت برمعزمِ رجوع می‌کنم، رخت به چرخ می‌برمگفت که: اِرْجَعی شنو، باز به شهرِ خویش روگفتم: تا بیامدم، دلشده(۷) و مسافرممولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۸۳۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2831, Divan e Shamsرخ قبله‌ام کجا شد که نماز من قضا شدز قضا رسد هماره به من و تو امتحانیمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۶۲۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2626قبله را چون کرد دستِ حق عَیانپس، تَحَرّی(۸) بعد ازین مَردود دانهین بگردان از تَحَرّی رو و سَرکه پدید آمد مَعاد و مُستَقَرّ(۹)یک زمان زین قبله گر ذاهِل(۱۰) شویسُخره(۱۱) هر قبله باطل شویچون شود تمییزدِه(۱۲) را ناسپاسبِجهَد از تو خَطرَتِ(۱۳) قبله شناسگر ازین انبار خواهی بِرّ(۱۴) و بُر(۱۵)نیم ساعت هم ز همدردان مَبُرکه در آن دم که بِبُرّی زین مُعین(۱۶)مبتلی گردی تو با بِئسَ الْقَرین(۱۷)قرآن کریم، سوره زخرف(۴۳)، آیه ۳۸Quran, Sooreh Az-Zukhruf(#43), Line #38« حَتَّىٰ إِذَا جَاءَنَا قَالَ يَا لَيْتَ بَيْنِي وَبَيْنَكَ بُعْدَ الْمَشْرِقَيْنِ فَبِئْسَ الْقَرِينُ »« تا آنگاه كه نزد ما آيد، مى‌گويد: اى كاش دورى من و تو دورى مشرق و مغرب بود. و تو چه همراه بدى بودى.»مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۷۴۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3745حَیْثَ ما کُنْتُم فَوَلُّوا وَجْهَکُمنَحْوَهُ هذا الَّذی لَمْ یَنْهَکُمدر هر وضعیتی هستید روی خود را به سوی آن وحدت و یا آن سلیمان بگردانید که این چیزی است که خدا شما را از آن باز نداشته است.کورْمرغانیم و، بس ناساختیمکآن سُلیمان را دَمی نشناختیمهمچو جغدان، دشمنِ بازان شدیملاجَرَم واماندهٔ ویران شدیممولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۷۶۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2763این غلط ‌ده(۱۸)، دیده را، حِرمانِ(۱۹) ماستوین مُقَلِّب(۲۰)، قَلب را، سوءُ القَضاست(۲۱)این بدبختی (من ذهنی) ماست که باعث می شود، چشم ما دچار اشتباه شود. و آن چیزی که قلب را از مشاهده و شناخت حقیقت باز می گرداند، همانا قضای بد (من ذهنی) ماست.چون بُتِ سنگین، شما را قبله شدلعنت و کوری شما را ظُلّه(۲۲) شدچون بشاید سنگتان اَنبازِ(۲۳) حقچون نشاید عقل و جان همراز حق؟پشّهٔ مرده، هما را شد شریکچون نشاید زنده همرازِ مَلیک(۲۴)؟یا مگر مرده، تراشیدهٔ شماستپشّهٔ زنده، تراشیدهٔ خداستعاشق خویشید و صنعت‌کردِ خویشدُمِّ ماران را سَرِ مار است کیشنی در آن دُم، دولتیّ و، نعمتینی در آن سر، راحتیّ و لذّتیگِردِ سر گردان بُوَد آن دُمِّ مارلایقند و درخورند آن هر دو یارآن چنان گوید حکیم غزنویدر الهی‌نامه(۲۵) گر خوش بشنویکم فضولی کن تو در حکم قَدَر(۲۶)درخور آمد شخصِ خر با گوشِ خرمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۰۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 101, Divan e Shamsاگر چه زوبع و استاد جمله‌ستچه داند حیله رَیْبُ المَنُون رامولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۱۴۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1145عقلِ جُزوی، گاه چیره، گَه نگونعقلِ کلّی، ایمِن از رَیْبُ الْمَنون(۲۷)قرآن کریم، سوره طور(۵۲)، آیه ۳۰Quran, Sooreh At-Tur(#52), Line #30« أَمْ يَقُولُونَ شَاعِرٌ نَتَرَبَّصُ بِهِ رَيْبَ الْمَنُونِ »« يا مى‌گويند: شاعرى است و ما براى وى منتظر حوادث روزگاريم.» مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۲۳۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3238« ربودن عقاب، موزهٔ مصطفی علیه السّلام و بردن بر هوا و نگون کردن و از موزه، مار سیاه فرو افتادن » اَندَرین بودند کآوازِ صَلا(۲۸)مُصطفی بشْنید از سویِ عُلاخواست آبیّ و، وضو را تازه کرددست و رو را شست او زان آبِ سَردهر دو پا شُست و، به موزه(۲۹) کرد رایموزه را بِرْبود یک موزه‌رُبایدست، سویِ موزه برد آن خوشْ‌خِطاب(۳۰)موزه را بِرْبود از دستَش عُقابموزه را اَندَر هوا بُرد او چو بادپس نِگون کرد و، از آن ماری فُتاددَر فُتاد از موزه یک مارِ سیاهزان عِنایت شد عُقابَش نیکْ خواهپس عُقاب، آن موزه را آوَرد بازگفت: هین بِستان و، رو سویِ نمازاز ضرورت، کردم این گستاخی ایمن ز ادب دارم شکسته ‌شاخی ای(۳۱)وایِ کو گُستاخ پایی می‌نَهَدبی ضرورت کِش هوا فَتوی دَهدپس رَسولش شُکر کرد و گفت: مااین جفا دیدیم و بود این خود وَفاموزه بِرْبودیّ و من دَرهَم شدمتو غمَم بُردیّ و من در غم شدمگرچه هر غَیبی خدا ما را نِموددل در آن لحظه به خود مشغول بودگفت: دور از تو که غَفلَت در تو رُستدیدنم آن غَیب را، هم عکس توستمار در موزه ببینم بر هوانیست از من، عکس توست ای مُصطَفیعکس(۳۲) نورانی، همه روشن بُوَدعکس ظلمانی، همه گُلخَن(۳۳) بُوَدعکس عَبدُالله همه نوری بُوَدعکس بیگانه همه کوری بُوَدعکس هر کَس را بِدان ای جان ببینپَهلویِ جِنسی که خواهی، می‌نِشین« وجه عبرت گرفتن ازین حکایت، و یقین دانستن که اِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرا »عبرت ست آن قصه ای جان مَر تو راتا که راضی باشی از حکمِ خدا*تا که زیرک باشی ای نیکو گمانچون ببینی واقعهٔ بَد ناگهاندیگران گردند زَرد از بیمِ آنتو چو گُل خندان، گَهِ سود و زیانزان که گُل گر برگْ برگش می‌کُنیخنده نَگذارد، نگردد مُنْثَنی(۳۴)گوید: از خاری چرا اُفتَم به غم؟خَنده را من خود ز خار آورده‌امهرچه از تو یاوه گردد از قَضاتو یقین دان که خَریدَت از بَلا(۳۵)ما التَّصَوّف؟ قال: وِجْدانُ الْفَرَحفِی الْفُؤادِ عِنْدَ اِتیانِ التَّرَح« از يكی از مشایخ طریقت پرسیدند: تصوّف چیست؟ جواب داد: شادی یافتن در قلب به هنگام هجوم غم و اندوه.»آن عِقابش(۳۶) را عُقابی دان که اودَر رُبود آن موزه را ز آن نیک‌خوتا رَهاند پاش را از زخمِ مارای خُنُک(۳۷) عقلی که باشد بی غبارگفت: لَا تَأسَوْا عَلَىٰ ما فاتَکُمْ**اِنْ اَتَی السِّرْحان وَ اَرْدىٰ شاتَکُمْ« حق تعالی فرمود: بر آنچه از دست داده اید اندوهگین مباشید، اگرچهگرگ (و یا شیر) بیاید و گوسفندانتان را هلاک کند.»کان بَلا، دفعِ بلاهایِ بزرگوان زیان، مَنعِ زیان هایِ سِتُرگ(۳۸)* قرآن كريم، سوره انشراح (۹۴)، آيه ۶Quran, Sooreh Ash-Sharh(#94), Line #6« إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا »[آری] بی تردید با هر دشواری آسانی است.** قرآن كريم، سوره حدید (۵۷)، آيه ۲۳Quran, Sooreh Al-Hadid(#57), Line #23« لِكَيْلَا تَأْسَوْا عَلَىٰ مَا فَاتَكُمْ وَلَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاكُمْ ۗ وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ »تا بر آنچه از دست شما رفت، تأسف نخورید، و بر آنچه به شما عطا کرده است، شادمان و دلخوش نشوید و خدا هیچ گردنکش خودستا را [که به نعمت ها مغرور شده است] دوست ندارد.مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۰۰۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 4008من عَجَب دارم ز جویای َصفاکو رَمَد در وقتِ صَیقل از جَفاعشق چون دَعوی، جَفا دیدن گُواهچون گُواهت نیست، شد دَعوی تَباهچون گُواهت خواهد این قاضی، مَرَنجبوسه دِه بر مار، تا یابی تو گنجآن جَفا با تو نباشد ای پسربلکه با وَصفِ بَدی، اَندر تو دربر نَمَد، چوبی که آن را مَرد زَدبر نَمَد آن را نَزَد، بَر گَرد زدگر بِزَد مَر اَسپ را آن کینه کَش(۳۹)آن نَزَد بر اَسپ زد بر سُکسُکَش(۴۰)تا ز سُکسُک وارَهَد، خوش‌پِی(۴۱) شودشیره را زندان کنی تا مِی ‌شودگفت: چندان آن یَتیمَک را زدیچون نترسیدی زِ قَهرِ ایزدی؟گفت: او را کی زدم ای جان و دوست؟من بر آن دیوی زدم کو اندروستمادر ار گوید تو را: مرگ تو بادمرگ آن خو خواهد و مرگ فسادآن گروهی کز ادب بگریختندآب مردی و آب مردان ریختندعاذِلانشان(۴۲) از وَغا(۴۳) وا راندندتا چُنین حیز(۴۴) و مُخَنَّث(۴۵) ماندندلاف و غُرّهٔ(۴۶) ژاژخا(۴۷) را کم شنوبا چنین ها در صف هَیْجا(۴۸) مروزانکه زادُوکُمْ خَبالاً* گفت حقکز رِفاق(۴۹) سست، برگردان ورق( زیرا خداوند فرمود: « جز تباهی به شما نیفزایند.» از دوستان و همراهان سست عنصر روی گردان شو.)که گر ایشان با شما همره شوندغازیان(۵۰) بی‌مغز همچون که شوندخویشتن را با شما هم‌صف کنندپس گریزند و دل صف بشکنندپس سپاهی اندکی بی این نفربه که با اهل نفاق آید حَشَر* قرآن کریم، سوره توبه (۹)، آیه ۴۷Quran, Sooreh At-Tawba(#9), Line #47« لَوْ خَرَجُوا فِيكُمْ مَا زَادُوكُمْ إِلَّا خَبَالًا وَلَأَوْضَعُوا خِلَالَكُمْ يَبْغُونَكُمُ الْفِتْنَةَ وَفِيكُمْ سَمَّاعُونَ لَهُمْ ۗ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِينَ »اگر [هم] با شما بیرون می آمدند، جز شرّ و فساد به شما نمی افزودند و مسلماً خود را برای سخن چینی [و نمّامی] در میان شما قرار می دادند تا [برای از هم گسستن شیرازه سپاه اسلام] فتنه جویی کنند و در میان شما جاسوسانی برای آنان هستند [که به نفعشان خبرچینی می کنند]؛ و خدا به ستمکاران داناست.مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۷۳۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3734چونکه قَبضی(۵۱) آیدت ای راهروآن صَلاحِ توست، آتش دل(۵۲) مشومولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۷۳۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3739چونکه قَبض آید، تو در وی بَسط بینتازه باش و چین میفکن در جَبین(۵۳)مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۱۰۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2101این جهان و راهش ار پیدا بُدیکم کسی یک لحظه‌ای آنجا بُدیامر می‌آمد که: نی، طامِع(۵۴) مشوچون ز پایت خار بیرون شد، برومُول مُولی(۵۵) می‌زد آنجا جان اودر فضای رحمت و احسان اومولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۹۰۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 900, Divan e Shamsبگیر دامنِ لطفش که ناگهان بگریزدولی مکش تو چو تیرش که از کمان بگریزدنه پیکِ تیزرو اندر وجود، مرغِ گمانست؟یقین بدان که یقین دار از گمان بگریزدازین و آن بگریزم ز ترس، نی ز ملولیکه آن نگارِ لطیفم ازین و آن بگریزدمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۴۵۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2458, Divan e Shamsچونکه خیالت نَبُوَد آمده در چشمِ کسیچشمِ بزِ کُشته(۵۶) بُوَد تیره و خیره نگری(۵۷)پیش ز زندانِ جهان با تو بدم من همگیکاش برین دامگهم هیچ نبودی گذریچند بگفتم که: خوشم، هیچ سفر می‌نروماین سفرِ صعب نگر ره ز عُلی تا به ثُری(۵۸)لطفِ تو بفْریفت مرا، گفت: برو هیچ مرمبدرقه باشد کرمم، بر تو نباشد خطریچون به غریبی بروی، فُرجه کنی(۵۹)، پخته شویباز بیایی به وطن با خبری، پر هنریمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۶۱۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3611که تو آن هوشی و باقی هوش‌پوش(۶۰)خویشتن را گم مکن، یاوه مکوش دانکه هر شهوت چو خَمرست و چو بَنگپردهٔ هوشست وعاقل زوست دَنگ(۶۱)خمر، تنها نیست سرمستیِّ هوشهر چه شهوانیست بندد چشم و گوشمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۳۸۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1381حق، قدم بر وی نهد از لامکانآنگه او ساکن شود از کُن فَکانمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۳۹۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1397چون محمد پاک شد زین نار و دودهر کجا رو کرد، وَجْهُ الله بود*چون رفیقی وسوسهٔ بدخواه راکی بدانی ثَمَّ وَجْهُ اللَّه را؟ای کسی که چشم دلت از موهای زائد هوی و هوس پاک نشده است، چون همراه وسوسه های شیطان بدخواه هستی، کی بدین حقیقت واقف خواهی شد که آدمی به هر جا روی آورد، ذات حضرت حق در آنجا متجلی است؟هر که را باشد ز سینه فتحِ باب(۶۲)او ز هر شهری، ببیند آفتابحق پدید است از میان دیگرانهمچو ماه، اندر میان اَختَران(۶۳)دو سرِ انگشت بر دو چشم، نِههیچ بینی از جهان؟ انصاف دهگر نبینی، این جهان مَعدوم(۶۴) نیستعیب جز ز انگشتِ نفسِ شوم نیست* قرآن کریم، سوره بقره(۲)، آیه ۱۱۵Quran, Sooreh Al-Baqarah(#2), Line #115« وَلِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَالْمَغْرِبُ ۚ فَأَيْنَمَا تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ وَاسِعٌ عَلِيمٌ »« مالکیّتِ مشرق و مغرب فقط ویژه خداست؛ پس به هر کجا رو کنید آنجا روی خداست. یقیناً خدا بسیار عطا کننده و داناست.»(۱) لِقا: دیدار، ملاقات(۲) وادی: سرزمین(۳) گُسستن: جدا شدن، بریده شدن(۴) رَستن: رها شدن، نجات یافتن(۵) دُرد: لِرد، آنچه از مایعات خصوصاً شراب ته‌نشین شود و در ته ظرف جا بگیرد.(۶) خَستن: آزردن، مجروح شدن (۷) دلشده: دل از دست رفته، بی قرار(۸) تَحَرّی: جستجو(۹) مُستَقَرّ: محل استقرار، جای گرفته، ساکن، قائم(۱۰) ذاهِل: فراموش کننده، غافل(۱۱) سُخره: ذلیل، مورد مسخره، کار بی مزد(۱۲) تمییزدِه: کسی که دهنده قوّه شناخت و معرفت است(۱۳) خَطْرَت: قوه تمییز، آنچه که بر دل گذرد، اندیشه(۱۴) بِرّ: نیکی(۱۵) بُرّ: گندم(۱۶) مُعین: یار، یاری کننده (۱۷) بِئسَ الْقَرین: همنشین بد(۱۸) غلط ‌ده: غلط انداز، هر چیز که آدمی را دچار اشتباه کند.(۱۹) حِرمان: بی‌بهره ماندن(۲۰) مُقَلِّب: دگرگون کننده، واژگون کننده(۲۱) سوءُ القَضا: قضای بد، بد فرجامی(۲۲) ظُلّه: سایبان، سایه دار(۲۳) اَنباز: شریک(۲۴) مَلیک: صاحب مُلک، پادشاه، از اسماء الهی(۲۵) الهی‌نامه: همان کتاب حدیقة الحقيقة سنايی است.(۲۶) قَدَر: فرمان الهی، سرنوشت و آنچه خداوند برای بندگان خود مقدر نموده.(۲۷) رَیْبُ الَمنون: حوادث ناگوار(۲۸) صَلا: مخفّف صلاة (نماز)(۲۹) موزه: کفش، چکمه(۳۰) خوش‌خطاب:‌ شیرین گفتار(۳۱) شکسته ‌شاخ: مطیع، منقاد، زیرا شاخ شکستن به معنی ادب کردن و از خونسردی باز آوردن است.(۳۲) عکس: در اینجا به معنی انعکاس است.(۳۳) گُلخَن: آتش‌خانۀ حمام(۳۴) مُنْثَنی: خمیده، دوتا(۳۵) خریدت از بلا: تو را از بلا و محنت حفظ کرده است.(۳۶) عِقاب: کیفر، سزای گناه و کار بد کسی را دادن، جزای کردار بد، عذاب(۳۷) خُنُک: خوشا به حالِ…(۳۸) سِتُرگ: بزرگ، عظیم(۳۹) کینه کش: انتقام‌جو، انتقام‌ گیرنده(۴۰) سُکسُک: اسبی که تند حرکت کند و ضمن راه رفتن خود را سخت بجنباند به طوری که سوار دچار تکان های شدید شود، اسبی که بد راه برود، اسب تیزرو، ضد راهوار.(۴۱) خوش‌پی: خوش رفتار و راهوار، خوش خو(۴۲) عاذِل: سرزنش کننده، ملامتگر، نصیحت کننده(۴۳) وَغا: جنگ، داد و فریاد، جار و جنجال(۴۴) حیز: نامرد(۴۵) مُخَنَّث: نامرد، آنکه رفتار و اطوارش زنانه است.(۴۶) غُرّه: غریدن، آواز بلند. (۴۷) ژاژخا: بیهوده گو(۴۸) هَیْجا: جنگ، نبرد(۴۹) رِفاق: جمع رفقه، یاران ، همراهان، در اینجا یعنی روی برگردان.(۵۰) غازی: جنگجو(۵۱) قَبض: گرفتگی، دلتنگی و رنج(۵۲) آتش دل: دلسوخته، ناراحت و پریشان حال(۵۳) جَبین: پیشانی(۵۴) طامِع: طمع کننده(۵۵) مُولیدن: درنگ کردن، تأخیر کردن، مُول مُول: درنگ کن(۵۶) کُشته: مرده، ذبح شده(۵۷) خیره نگری: کسی که به نقطه یی نظر دوزد و به جای دیگر ننگرد، حیران(۵۸) ز عُلی تا به ثُری: از افلاک تا خاک(۵۹) فُرجه کنی: تفرّج کردن، رهایی از غم و اندوه با گردش (۶۰) هوش‌پوش: پوشاننده هوش(۶۱) دَنگ: احمق، بی هوش(۶۲) فتحِ باب: گشودن در(۶۳) اَختَران: ستارگان(۶۴) مَعدوم: نیست‌ و‌ نابود************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسانمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۴۱۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1418, Divan e Shamsدلا مشتاق دیدارم غریب و عاشق و مستمکنون عزم لقا دارم من اندک رخت بربستمتویی قبله همه عالم ز قبله رو نگردانمبدین قبله نماز آرم به هر وادی که من هستممرا جانی درین قالب و آنگه جز توام مذهب؟که من از نیستی جانا به عشق تو برون جستماگر جز تو سری دارم سزاوار سر دارموگر جز دامنت گیرم بریده باد این دستمبه هر جا که روم بی تو یکی حرفیم بی‌معنیچو هی دو چشم بگشادم چو شین در عشق بنشستمچو من هی ام چو من شینم چرا گم کرده‌ام هش را؟که هش ترکیب می خواهد من از ترکیب بگسستمجهانی گمره و مرتد ز وسواس خیال خودبه اقبال چنین عشقی ز شر خویشتن رستمبه سر بالای عشق این دل از آن آمد که صافی شدکه از دردی آب و گل من بی‌دل درین پستمزهی لطف خیال او که چون در پاش افتادمقدمهای خیالش را به آسیب دو لب خستمبشستم دست از گفتن طهارت کردم از منطقحوادث چون پیاپی شد وضوی توبه بشکستممولوی، دیوان شمس، ترجیعات، شماره ۱۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Tarjiaat)# 18, Divan e Shamsنامه رسید زان جهان بهر مراجعت برمعزم رجوع می‌کنم رخت به چرخ می‌برمگفت که ارجعی شنو باز به شهر خویش روگفتم تا بیامدم دلشده و مسافرممولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۸۳۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2831, Divan e Shamsرخ قبله‌ام کجا شد که نماز من قضا شدز قضا رسد هماره به من و تو امتحانیمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۶۲۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2626قبله را چون کرد دست حق عیانپس تحری بعد ازین مردود دانهین بگردان از تحری رو و سرکه پدید آمد معاد و مستقریک زمان زین قبله گر ذاهل شویسخره هر قبله باطل شویچون شود تمییزده را ناسپاسبجهد از تو خطرت قبله شناسگر ازین انبار خواهی بر و برنیم ساعت هم ز همدردان مبرکه در آن دم که ببری زین معینمبتلی گردی تو با بئس القرینقرآن کریم، سوره زخرف(۴۳)، آیه ۳۸Quran, Sooreh Az-Zukhruf(#43), Line #38« حَتَّىٰ إِذَا جَاءَنَا قَالَ يَا لَيْتَ بَيْنِي وَبَيْنَكَ بُعْدَ الْمَشْرِقَيْنِ فَبِئْسَ الْقَرِينُ »« تا آنگاه كه نزد ما آيد، مى‌گويد: اى كاش دورى من و تو دورى مشرق و مغرب بود. و تو چه همراه بدى بودى.»مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۷۴۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3745حیث ما کنتم فولوا وجهکمنحوه هذا الذی لم ینهکمدر هر وضعیتی هستید روی خود را به سوی آن وحدت و یا آن سلیمان بگردانید که این چیزی است که خدا شما را از آن باز نداشته است.کورمرغانیم و بس ناساختیمکآن سلیمان را دمی نشناختیمهمچو جغدان دشمن بازان شدیملاجرم واماندهٔ ویران شدیممولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۷۶۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2763این غلط ‌ده دیده را، حرمان ماستوین مقلب قلب را سوء القضاستاین بدبختی (من ذهنی) ماست که باعث می شود، چشم ما دچار اشتباه شود. و آن چیزی که قلب را از مشاهده و شناخت حقیقت باز می گرداند، همانا قضای بد (من ذهنی) ماست.چون بت سنگین شما را قبله شدلعنت و کوری شما را ظله شدچون بشاید سنگتان انباز حقچون نشاید عقل و جان همراز حق؟پشه مرده هما را شد شریکچون نشاید زنده همراز ملیک؟یا مگر مرده تراشیده شماستپشه زنده تراشیده خداستعاشق خویشید و صنعت‌کرد خویشدم ماران را سر مار است کیشنی در آن دم، دولتی و نعمتینی در آن سر راحتی و لذتیگرد سر گردان بود آن دم مارلایقند و درخورند آن هر دو یارآن چنان گوید حکیم غزنویدر الهی‌نامه گر خوش بشنویکم فضولی کن تو در حکم قدردرخور آمد شخص خر با گوش خرمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۰۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 101, Divan e Shamsاگر چه زوبع و استاد جمله‌ستچه داند حیله ریب المنون رامولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۱۴۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1145عقل جزوی گاه چیره گه نگونعقل کلی ایمن از ریب المنونقرآن کریم، سوره طور(۵۲)، آیه ۳۰Quran, Sooreh At-Tur(#52), Line #30« أَمْ يَقُولُونَ شَاعِرٌ نَتَرَبَّصُ بِهِ رَيْبَ الْمَنُونِ »« يا مى‌گويند: شاعرى است و ما براى وى منتظر حوادث روزگاريم.» مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۲۳۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3238« ربودن عقاب، موزهٔ مصطفی علیه السّلام و بردن بر هوا و نگون کردن و از موزه، مار سیاه فرو افتادن » اندرین بودند کآواز صلامصطفی بشنید از سوی علاخواست آبی و وضو را تازه کرددست و رو را شست او زان آب سردهر دو پا شست و به موزه کرد رایموزه را بربود یک موزه‌ربایدست سوی موزه برد آن خوش‌خطابموزه را بربود از دستش عقابموزه را اندر هوا برد او چو بادپس نگون کرد و از آن ماری فتاددر فتاد از موزه یک مار سیاهزان عنایت شد عقابش نیک خواهپس عقاب آن موزه را آورد بازگفت هین بستان و رو سوی نمازاز ضرورت کردم این گستاخی ایمن ز ادب دارم شکسته ‌شاخی ایوای کو گستاخ پایی می‌نهدبی ضرورت کش هوا فتوی دهدپس رسولش شکر کرد و گفت مااین جفا دیدیم و بود این خود وفاموزه بربودی و من درهم شدمتو غمم بردی و من در غم شدمگرچه هر غیبی خدا ما را نموددل در آن لحظه به خود مشغول بودگفت دور از تو که غفلت در تو رستدیدنم آن غیب را هم عکس توستمار در موزه ببینم بر هوانیست از من عکس توست ای مصطفیعکس نورانی همه روشن بودعکس ظلمانی همه گلخن بودعکس عبدالله همه نوری بودعکس بیگانه همه کوری بودعکس هر کس را بدان ای جان ببینپهلوی جنسی که خواهی می‌نشین« وجه عبرت گرفتن ازین حکایت، و یقین دانستن که اِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرا »عبرت ست آن قصه ای جان مر تو راتا که راضی باشی از حکم خدا*تا که زیرک باشی ای نیکو گمانچون ببینی واقعهٔ بد ناگهاندیگران گردند زرد از بیم آنتو چو گل خندان گه سود و زیانزان که گل گر برگ برگش می‌کنیخنده نگذارد نگردد منثنیگوید از خاری چرا افتم به غم؟خنده را من خود ز خار آورده‌امهرچه از تو یاوه گردد از قضاتو یقین دان که خریدت از بلاما التصوف؟ قال وجدان الفرحفی الفؤاد عند اتیان الترح« از يكی از مشایخ طریقت پرسیدند: تصوّف چیست؟ جواب داد: شادی یافتن در قلب به هنگام هجوم غم و اندوه.»آن عقابش را عقابی دان که اودر ربود آن موزه را ز آن نیک‌خوتا رهاند پاش را از زخم مارای خنک عقلی که باشد بی غبارگفت لا تأسوا على ما فاتکم**ان اتی السرحان و اردى شاتکم« حق تعالی فرمود: بر آنچه از دست داده اید اندوهگین مباشید، اگرچهگرگ (و یا شیر) بیاید و گوسفندانتان را هلاک کند.»کان بلا دفع بلاهای بزرگوان زیان منع زیان های سترگ* قرآن كريم، سوره انشراح (۹۴)، آيه ۶Quran, Sooreh Ash-Sharh(#94), Line #6« إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا »[آری] بی تردید با هر دشواری آسانی است.** قرآن كريم، سوره حدید (۵۷)، آيه ۲۳Quran, Sooreh Al-Hadid(#57), Line #23« لِكَيْلَا تَأْسَوْا عَلَىٰ مَا فَاتَكُمْ وَلَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاكُمْ ۗ وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ »تا بر آنچه از دست شما رفت، تأسف نخورید، و بر آنچه به شما عطا کرده است، شادمان و دلخوش نشوید و خدا هیچ گردنکش خودستا را [که به نعمت ها مغرور شده است] دوست ندارد.مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۰۰۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 4008من عجب دارم ز جویای صفاکو رمد در وقت صیقل از جفاعشق چون دعوی جفا دیدن گواهچون گواهت نیست شد دعوی تباهچون گواهت خواهد این قاضی مرنجبوسه ده بر مار تا یابی تو گنجآن جفا با تو نباشد ای پسربلکه با وصف بدی اندر تو دربر نمد چوبی که آن را مرد زدبر نمد آن را نزد بر گرد زدگر بزد مر اسپ را آن کینه کشآن نزد بر اسپ زد بر سکسکشتا ز سکسک وارهد خوش‌پی شودشیره را زندان کنی تا می ‌شودگفت چندان آن یتیمک را زدیچون نترسیدی ز قهر ایزدی؟گفت او را کی زدم ای جان و دوست؟من بر آن دیوی زدم کو اندروستمادر ار گوید تو را مرگ تو بادمرگ آن خو خواهد و مرگ فسادآن گروهی کز ادب بگریختندآب مردی و آب مردان ریختندعاذلانشان از وغا وا راندندتا چنین حیز و مخنث ماندندلاف و غره ژاژخا را کم شنوبا چنین ها در صف هیجا مروزانکه زادوکم خبالا* گفت حقکز رفاق سست برگردان ورق( زیرا خداوند فرمود: « جز تباهی به شما نیفزایند.» از دوستان و همراهان سست عنصر روی گردان شو.)که گر ایشان با شما همره شوندغازیان بی‌مغز همچون که شوندخویشتن را با شما هم‌صف کنندپس گریزند و دل صف بشکنندپس سپاهی اندکی بی این نفربه که با اهل نفاق آید حشر* قرآن کریم، سوره توبه (۹)، آیه ۴۷Quran, Sooreh At-Tawba(#9), Line #47« لَوْ خَرَجُوا فِيكُمْ مَا زَادُوكُمْ إِلَّا خَبَالًا وَلَأَوْضَعُوا خِلَالَكُمْ يَبْغُونَكُمُ الْفِتْنَةَ وَفِيكُمْ سَمَّاعُونَ لَهُمْ ۗ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِينَ »اگر [هم] با شما بیرون می آمدند، جز شرّ و فساد به شما نمی افزودند و مسلماً خود را برای سخن چینی [و نمّامی] در میان شما قرار می دادند تا [برای از هم گسستن شیرازه سپاه اسلام] فتنه جویی کنند و در میان شما جاسوسانی برای آنان هستند [که به نفعشان خبرچینی می کنند]؛ و خدا به ستمکاران داناست.مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۷۳۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3734چونکه قبضی آیدت ای راهروآن صلاح توست آتش دل مشومولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۷۳۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3739چونکه قبض آید تو در وی بسط بینتازه باش و چین میفکن در جَبینمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۱۰۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2101این جهان و راهش ار پیدا بدیکم کسی یک لحظه‌ای آنجا بدیامر می‌آمد که نی طامع مشوچون ز پایت خار بیرون شد برومول مولی می‌زد آنجا جان اودر فضای رحمت و احسان اومولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۹۰۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 900, Divan e Shamsبگیر دامن لطفش که ناگهان بگریزدولی مکش تو چو تیرش که از کمان بگریزدنه پیک تیزرو اندر وجود مرغ گمانست؟یقین بدان که یقین دار از گمان بگریزدازین و آن بگریزم ز ترس نی ز ملولیکه آن نگار لطیفم ازین و آن بگریزدمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۴۵۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2458, Divan e Shamsچونکه خیالت نبود آمده در چشم کسیچشم بز کشته بود تیره و خیره نگریپیش ز زندان جهان با تو بدم من همگیکاش برین دامگهم هیچ نبودی گذریچند بگفتم که خوشم هیچ سفر می‌نروماین سفر صعب نگر ره ز علی تا به ثریلطف تو بفریفت مرا گفت برو هیچ مرمبدرقه باشد کرمم بر تو نباشد خطریچون به غریبی بروی فرجه کنی پخته شویباز بیایی به وطن با خبری پر هنریمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۶۱۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3611که تو آن هوشی و باقی هوش‌پوشخویشتن را گم مکن یاوه مکوش دانکه هر شهوت چو خمرست و چو بنگپرده هوشست وعاقل زوست دنگخمر تنها نیست سرمستی هوشهر چه شهوانیست بندد چشم و گوشمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۳۸۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1381حق قدم بر وی نهد از لامکانآنگه او ساکن شود از کن فکانمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۳۹۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1397چون محمد پاک شد زین نار و دودهر کجا رو کرد وجه الله بود*چون رفیقی وسوسه بدخواه راکی بدانی ثم وجه الله را؟ای کسی که چشم دلت از موهای زائد هوی و هوس پاک نشده است، چون همراه وسوسه های شیطان بدخواه هستی، کی بدین حقیقت واقف خواهی شد که آدمی به هر جا روی آورد، ذات حضرت حق در آنجا متجلی است؟هر که را باشد ز سینه فتح باباو ز هر شهری ببیند آفتابحق پدید است از میان دیگرانهمچو ماه اندر میان اختراندو سر انگشت بر دو چشم نههیچ بینی از جهان؟ انصاف دهگر نبینی این جهان معدوم نیستعیب جز ز انگشت نفس شوم نیست* قرآن کریم، سوره بقره(۲)، آیه ۱۱۵Quran, Sooreh Al-Baqarah(#2), Line #115« وَلِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَالْمَغْرِبُ ۚ فَأَيْنَمَا تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ وَاسِعٌ عَلِيمٌ »« مالکیّتِ مشرق و مغرب فقط ویژه خداست؛ پس به هر کجا رو کنید آنجا روی خداست. یقیناً خدا بسیار عطا کننده و داناست.»

برنامه صوتی شماره ۷۸۶ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی۱۳۹۸ تاریخ اجرا: ۲۱ اکتبر ۲۰۱۹ - ۳۰ مهرPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۸۵۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1850, Divan e Shams چراغِ عالم افروزم نمی‌تابد چنین روشن عجب، این عیب از چشمست، یا از نور یا روزَن؟ مگر گُم شد سرِ رشته؟ چه شد آن حالِ بگذشته؟ که پوشیده نمی‌ماند در آن حالت سرِ سوزن خُنُک(١) آن دَم که فَرّاشِ(۲) فَرَشْنا(۳) اندرین مسجد* درین قندیلِ دل ریزد ز زیتونِ خدا روغن** دلا، در بوته آتش درآ، مردانه بنشین خوش که از تأثیرِ این آتش، چنان آیینه شد آهن چو ابراهیم در آذر درآمد همچو نقدِ زَر برویید از رُخِ آتش سَمن زار و گل و سوسن*** اگر دل را ازین غوغا، نیاری اندرین سودا چه خواهی کرد این دل را؟ بیا بنشین، بگو با من اگر در حلقه مردان نمی‌آیی ز نامَردی چو حلقه بر درِ مردان برون می باش و در می زَن چو پیغامبر بگفت: اَلصَّوْمُ جُنَّة(۴)، پس بگیر آن را به پیشِ نَفْسِ تیرانداز، زِنهار، این سپر مفکن سِپَر باید درین خشکی، چو در دریا رسی آنگه چو ماهی بر تَنَت رویَد به دفعِ تیرِ او جوشَن(۵) * قرآن کریم، سوره الذاریات(۵۱)، آیه ۴۸ Quran, Sooreh Adh-Dhaariyat(#51), Line #48 « وَالْأَرْضَ فَرَشْنَاهَا فَنِعْمَ الْمَاهِدُونَ » « و زمين را گسترديم، و چه نيكو گسترندگانيم.» ** قرآن کریم، سوره نور(۲۴)، آیه ۳۵ Quran, Sooreh An-Noor(#24), Line #35 « اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۚ مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكَاةٍ فِيهَا مِصْبَاحٌ ۖ الْمِصْبَاحُ فِي زُجَاجَةٍ ۖ الزُّجَاجَةُ كَأَنَّهَا كَوْكَبٌ دُرِّيٌّ يُوقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُبَارَكَةٍ زَيْتُونَةٍ لَا شَرْقِيَّةٍ وَلَا غَرْبِيَّةٍ يَكَادُ زَيْتُهَا يُضِيءُ وَلَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ ۚ نُورٌ عَلَىٰ نُورٍ ۗ يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ يَشَاءُ ۚ وَيَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ ۗ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ » « خدا نور آسمانها و زمين است. مثَل نور او چون چراغدانى است كه در آن چراغى باشد، آن چراغ درون آبگينه‌اى و آن آبگينه چون ستاره‌اى درخشنده. از روغن درخت پربركت زيتون كه نه خاورى است و نه باخترى افروخته باشد. روغنش روشنى بخشد هر چند آتش بدان نرسيده باشد. نورى افزون بر نور ديگر. خدا هر كس را كه بخواهد بدان نور راه مى‌نمايد و براى مردم مثَلها مى‌آورد، زيرا بر هر چيزى آگاه است.» *** قرآن کریم، سوره انبیاء(۲۱)، آیه ۶۹ Quran, Sooreh Al-Anbiyaa(#21), Line #69 « قُلْنَا يَا نَارُ كُونِي بَرْدًا وَسَلَامًا عَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ » « گفتیم ای آتش بر ابراهیم خنک و سلامت باش » مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۴۰۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2404 دوزخ ست آن خانه کآن بی روزن است اصلِ دین، ای بنده رَوزَن کردن است مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۰۹۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3094 خانه‌ای را کِش دریچه‌ست آن طرف دارد از سَیْران آن یوسف شرف هین دریچه سوی یوسف باز کن وز شکافش فُرجه‌ای(۶) آغاز کن عشق‌ورزی، آن دریچه کردن است کز جمالِ دوست، سینه روشن است پس هماره روی معشوقه نگر این به دستِ توست، بشنو ای پدر حافظ، دیوان غزلیات، غزل شمارهٔ ۱۲۲ Hafez Poem(Qazal)# 122, Divan e Qazaliat گرت هواست که معشوق نگسلد(۷) پیمان نگاه دار سر رشته تا نگه دارد مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۵۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 550 چون ز زنده مرده بیرون می‌کند نفسِ زنده سوی مرگی می‌تند مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۷۷۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1774 نالم، ایرا(۸) ناله‌ها خوش آیدش از دو عالم ناله و غم بایدش چون ننالم تلخ از دَستان(۹) او؟ چون نِیَم در حلقهٔ مستان او چون ننالم همچو شب بی روز او؟ بی وصال روی روزْافروزِ(۱۰) او ناخوشِ او، خوش بُود در جان من جان فدای یار دلْ‌رنجان(۱۱) من عاشقم بر رنج خویش و درد خویش بهر خشنودیِّ شاه فرد خویش خاک غم را سُرمه سازم بهر چشم تا ز گوهر پر شود دو بحرِ چشم اشک، کان از بهر او بارند خلق گوهرست و، اشک پندارند خلق مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۵۶۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1569 نالم و ترسم که او باور کند وز کرم آن جور را کمتر کند عاشقم بر قهر و بر لطفش به جِد بُوالْعَجَب(۱۲) من عاشق این هر دو ضد وَالَله ار زین خار، در بُستان شوم همچو بلبل، زین سبب نالان شوم مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۲۷۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1272 ترک شهوتها و لذتها، سَخاست هر که در شهوت فرو شد برنخاست این سخا شاخی است از سرو بهشت وای او کز کف چنین شاخی بهشت عُرْوَةُ الْوُثقى(۱۳) ست این ترک هوا برکَشَد این شاخ جان را بر سَما تا بَرَد شاخ سَخا ای خوب‌کیش مر ترا بالاکشان تا اصل خویش یوسف حُسنی و این عالم چو چاه وین رَسَن صبرست بر امر اله مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۶۴۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1640, Divan e Shams گر تو خواهی که تو را بی‌کس و تنها نکنم وامقت(۱۴) باشم هر لحظه و عذرا(۱۵) نکنم این تعلُّق به تو دارد سرِ رشته مگذار کژ مباز، ای کژِ کژ باز، مکن تا نکنم گفته‌ای جان دَهَمت، نانِ جوین(۱۶) می ندهی بی‌خبر دانِیَم ار هیچ مُکافا(۱۷) نکنم گوشِ تو تا بنمالم، نگشاید چشمت دَهَمَت بیم، مُبارات(۱۸) تو امّا نکنم مُتفرّق(۱۹) شود اجزایِ تو هنگامِ اَجل(۲۰) تو گمان برده که جمعیّتِ اجزا نکنم مُنشیِ(۲۱) روز و شبم، نیست شود هست کنم پس چرا روزِ تو را عاقبت انشا نکنم؟ هر دمی حشرِ نوستت ز تَرَح(۲۲) تا به فرح پس چرا صبر تو را شُکرِ شِکَرخا نکنم؟ هر کسی عاشقِ کاری ز تقاضایِ مَنَست پس چه شد کارِ جزا را که تقاضا نکنم؟ تا ز زِهدانِ(۲۳) جهان همچو جَنینت نبرم در جهانِ خِرَد و عقل تو را جا نکنم گلشنِ عقل و خِرَد پُر گُل و ریحانِ طَریست(۲۴) چشم بستی به ستیزه که تماشا نکنم طبلِ بازِ شَهَم ای باز، بَرین بانگ بیا پیش از آنکه بروم، نظمِ غزلها نکنم مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۸۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3183 که نگردد سنّتِ ما از رَشَد(۲۵) نیک را نیکی بود، بد راست بَد کار کن هین که سلیمان زنده است تا تو دیوی، تیغِ او بُرَّنده است چون فرشته گشت، از تیغ ایمنی ست از سلیمان هیچ او را خوف نیست مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۶۲۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1626 کار من بی علت است و مستقیم هست تقدیرم نه علت ای سقیم مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۸۶۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1860 شاد آن صوفی که رزقش کم شود آن شَبَه ‌ش(۲۶) دُر گردد و او یَم(۲۷) شود ز آن جِرایِ(۲۸) خاص هر که آگاه شد او سزای قرب و اِجری‌گاه(۲۹) شد ز آن جِرای روح چون نقصان شود جانش از نُقصان(۳۰) آن لرزان شود پس بداند که خطایی رفته است که سَمَن‌زارِ(۳۱) رضا آشفته است هم‌چنان کآن شخص از نُقصانِ کِشت رُقعه(۳۲) سوی صاحبِ خرمن نبشت رُقعه‌اش بردند پیش میر داد خواند او رُقعه، جوابی وا نداد گفت: او را نیست اِلاّ درد لُوت(۳۳) پس جواب احمق اولی تر سکوت نیستش درد فراق و وصل، هیچ بند فرع ست او، نجوید اصل، هیچ احمق ست و مُردهٔ ما و منی کز غم فرعش، فراغ اصل، نی مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۴۲۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1428 عاشقِ حالی، نه عاشق بر مَنی بر امیدِ حال بر من می‌تَنی آنکه یک دَم کم، دمی کامل بود نیست معبود خلیل، آفِل بود وآنکه آفِل باشد و، گه آن و این نیست دلبر، لا اُحِبُّ الْآفِلین قرآن کریم، سوره انعام(۶)، آیه ۷۶ Quran, Sooreh Al-An'aam(#6), Line #76 « فَلَمَّا جَنَّ عَلَيْهِ اللَّيْلُ رَأَىٰ كَوْكَبًا ۖ قَالَ هَٰذَا رَبِّي ۖ فَلَمَّا أَفَلَ قَالَ لَا أُحِبُّ الْآفِلِينَ » « چون شب او را فرو گرفت، ستاره ای دید. گفت: این است پروردگار من. چون فروشد، گفت: فرو شوندگان را دوست ندارم.» مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۴۳۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1433 هست صوفیِّ صفاجو ابنِ وقت وقت را همچون پدر بگرفته سخت هست صافی، غرقِ نورِ ذوالجلال ابنِ کَس نی، فارغ از اوقات و حال غرقهٔ نوری که او لَمْ یُولَدست لَمْ یَلِد لَمْ یُولَد آنِ ایزدست آن « صافی»، غرق نوری است که آن نور از کسی زاده نشده است. نزادن و زاده نشدن، سزاوار حق تعالی است. رَوْ چنین عشقی بجو، گر زنده‌یی ورنه وقتِ مختلف را بنده‌یی مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۷۲۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2724 گر ببارد شب، نبیند هیچ کس که بود در خواب هر نَفْس و نَفَس تازگیِّ هر گلستانِ جمیل هست بر بارانِ پنهانی، دلیل ای اَخی من خاکی ام تو آبیی لیک شاهِ رحمت و وهّابیی(۳۴) آنچنان کن از عطا و از قِسَم(۳۵) که گَه و بی‌گَه به خدمت می‌رسم بر لبِ جُو من به جان می‌خوانَمَت می‌نبینم از اجابت، مرحمت آمدن در آب، بر من بسته شد زانکه ترکیبم ز خاکی رُسته(۳۶) شد یا رسولی، یا نشانی، کن مدد تا تو را از بانگِ من آگه کند بحث کردند اندر این کار آن دو یار آخِرِ آن بحث، آن آمد قرار که به دست آرند یک رشتهٔ دراز تا ز جذبِ رشته گردد کشف، راز یک سَری بر پایِ این بندهٔ دوتُو(۳۷) بست باید، دیگرش بر پایِ تو تا به هم آییم زین فن ما دو تَن اندر آمیزیم چون جان با بدن هست تَن چون ریسمان بر پایِ جان می‌کشانَد بر زمینش ز آسمان چَغزِ(۳۸) جان در آبِ خوابِ بیهُشی رَسته از موشِ تَن، آید در خوشی موشِ تَن زآن ریسمان، بازَش کَشَد چند تلخی زین کَشِش جان می‌چشد گر نبودی جذبِ موشِ گَنده‌مغز عیش‌ها کردی درونِ آب، چَغز باقی اش چون روز برخیزی ز خواب بشنوی از نوربخشِ آفتاب یک سرِ رشته گِرِه بر پایِ من زآن سرِ دیگر تو پا بر عُقده زن تا توانم من در این خشکی کشید مر ترا نَک شد سرِ رشته پدید تلخ آمد بر دلِ چَغز این حدیث که مرا در عُقده آرَد این خبیث(۳۹) هر کراهت در دلِ مردِ بَهی(۴۰) چون در آید، از فنی نبْود تهی وصفِ حق دان آن فَراست(۴۱) را، نه وَهم نورِ دل از لوحِ کُل کرده ست فهم امتناعِ(۴۲) پیل(۴۳) از سَیران(۴۴) به بَیت باجِدِ آن پیلبان و بانگ هَیت(۴۵) جانبِ کعبه نرفتی پایِ پیل با همه لَت(۴۶)، نه کثیر و نه قلیل گفتیی خود خشک شد پاهایِ او یا بمُرد آن جانِ صَول‌افزایِ(۴۷) او چونکه کردندی سرش سویِ یَمَن پیلِ نر صد اسپه(۴۸) گشتی گامْ‌زن حسِّ پیل از زخمِ غیب آگاه بود چون بود حسِّ ولیِّ با وُرود؟ نه که یعقوبِ نبی، آن پاک‌ْخو بهرِ یوسف، با همه اِخوانِ او (۱) خُنُک: خوش، خوشا (۲) فَرّاشِ: خادم، خدمتکار، آنکه فرش می گستراند. (۳) فَرَشْنا: گستردیم. (۴) اَلصٌَوْمُ جُنَّة: روزه سپری است. (۵) جوشن: زِرِه (۶) فُرجه: تماشا (۷) گسلیدن: پاره کردن، جدا کردن (۸) ایرا: از این رو (۹) دستان: داستان، افسانه (۱۰) روزْافروز: پر فروغ (۱۱) یار دلْ‌رنجان: آن یار که دل را می رنجاند. (۱۲) بُوالْعَجَب: شگفتا (۱۳) عُرْوَةُ الْوُثقى: دستگیره محکم و استوار (۱۴) وامق: عاشق، دوست دارنده، نام مردی که بر عذرا عاشق بود. (۱۵) عذرا: جدا، تنها، تنهایی و جدایی (۱۶) نانِ جوین: مجازاً حداقل بخشش، چیزی کم قیمت و حقیر (۱۷) مُکافا: کیفر دادن، مکافات کردن (۱۸) مُبارات: بَری شدن از یکدیگر، بیزار گردیدن از هم (۱۹) مُتفرّق: پراکنده، دور از هم (۲۰) اَجَل: زمان مرگ (۲۱) مُنشی: پدید آورنده، ایجاد کننده (۲۲) تَرَح: اندوه، ضدِّ فرح (۲۳) زِهدان: رَحِم، جای بچّه در شکم مادر (۲۴) طَری: تازه، شاداب (۲۵) رَشَد: هدايت، به راه راست رفتن، از گمراهی درآمدن (۲۶) شَبَه: شَبَه یا شَبَق نوعی سنگ سیاه و براق (۲۷) یَم: دریا (۲۸) جِرا: نفقه، مواجب، مستمری (۲۹) اِجری‌گاه: در اینجا پیشگاه الهی (۳۰) نُقصان: کمی، کاستی، زیان (۳۱) سَمَن‌زار: باغ یاسمن و جای انبوه از درخت یاسمن، آنجا که سَمَن روید. (۳۲) رُقعه: نامه (۳۳) لُوت: غذا، طعام (۳۴) وهّاب: بسیار بخشنده (۳۵) قِسَم: جمعِ قسمت به معنی بهره و نصیب (۳۶) رُستن: روییدن (۳۷) دوتُو: دولایه، در اینجا به معنی خمیده (۳۸) چَغز: قورباغه (۳۹) خبیث: پلید، بد ذات (۴۰) مردِ بَهی: فرد روشن بین و روشن ضمیر (۴۱) فراست: دریافتن و ادراک باطنِ چیزی از نظر کردن به ظاهر آن. (۴۲) امتناع: خودداری کردن (۴۳) پیل: فیل (۴۴) سَیر: سفر، حرکت کردن (۴۵) هَیت: مخفّف هیتَ به معنی شتاب کن، بیا (۴۶) لَت: سیلی، لطمه (۴۷) صَول‌افزا: کسی که حمله و یورش فزاینده دارد. (۴۸) اسپ: اسب ************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسانمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۸۵۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1850, Divan e Shams چراغ عالم افروزم نمی‌تابد چنین روشن عجب این عیب از چشمست یا از نور یا روزن؟ مگر گم شد سر رشته؟ چه شد آن حال بگذشته؟ که پوشیده نمی‌ماند در آن حالت سر سوزن خنک آن دم که فراش فرشنا اندرین مسجد* درین قندیل دل ریزد ز زیتون خدا روغن** دلا در بوته آتش درآ مردانه بنشین خوش که از تأثیر این آتش چنان آیینه شد آهن چو ابراهیم در آذر درآمد همچو نقد زر برویید از رخ آتش سمن زار و گل و سوسن*** اگر دل را ازین غوغا نیاری اندرین سودا چه خواهی کرد این دل را؟ بیا بنشین بگو با من اگر در حلقه مردان نمی‌آیی ز نامردی چو حلقه بر در مردان برون می باش و در می زن چو پیغامبر بگفت الصوم جنة پس بگیر آن را به پیش نفس تیرانداز زنهار این سپر مفکن سپر باید درین خشکی چو در دریا رسی آنگه چو ماهی بر تنت روید به دفع تیر او جوشن * قرآن کریم، سوره الذاریات(۵۱)، آیه ۴۸ Quran, Sooreh Adh-Dhaariyat(#51), Line #48 « وَالْأَرْضَ فَرَشْنَاهَا فَنِعْمَ الْمَاهِدُونَ » « و زمين را گسترديم، و چه نيكو گسترندگانيم.» ** قرآن کریم، سوره نور(۲۴)، آیه ۳۵ Quran, Sooreh An-Noor(#24), Line #35 « اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۚ مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكَاةٍ فِيهَا مِصْبَاحٌ ۖ الْمِصْبَاحُ فِي زُجَاجَةٍ ۖ الزُّجَاجَةُ كَأَنَّهَا كَوْكَبٌ دُرِّيٌّ يُوقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُبَارَكَةٍ زَيْتُونَةٍ لَا شَرْقِيَّةٍ وَلَا غَرْبِيَّةٍ يَكَادُ زَيْتُهَا يُضِيءُ وَلَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ ۚ نُورٌ عَلَىٰ نُورٍ ۗ يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ يَشَاءُ ۚ وَيَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ ۗ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ » « خدا نور آسمانها و زمين است. مثَل نور او چون چراغدانى است كه در آن چراغى باشد، آن چراغ درون آبگينه‌اى و آن آبگينه چون ستاره‌اى درخشنده. از روغن درخت پربركت زيتون كه نه خاورى است و نه باخترى افروخته باشد. روغنش روشنى بخشد هر چند آتش بدان نرسيده باشد. نورى افزون بر نور ديگر. خدا هر كس را كه بخواهد بدان نور راه مى‌نمايد و براى مردم مثَلها مى‌آورد، زيرا بر هر چيزى آگاه است.» *** قرآن کریم، سوره انبیاء(۲۱)، آیه ۶۹ Quran, Sooreh Al-Anbiyaa(#21), Line #69 « قُلْنَا يَا نَارُ كُونِي بَرْدًا وَسَلَامًا عَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ » « گفتیم ای آتش بر ابراهیم خنک و سلامت باش » مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۴۰۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2404 دوزخ ست آن خانه کآن بی روزن است اصل دین ای بنده روزن کردن است مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۰۹۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3094 خانه‌ای را کش دریچه‌ست آن طرف دارد از سیران آن یوسف شرف هین دریچه سوی یوسف باز کن وز شکافش فرجه‌ای آغاز کن عشق‌ورزی آن دریچه کردن است کز جمال دوست سینه روشن است پس هماره روی معشوقه نگر این به دست توست بشنو ای پدر حافظ، دیوان غزلیات، غزل شمارهٔ ۱۲۲ Hafez Poem(Qazal)# 122, Divan e Qazaliat گرت هواست که معشوق نگسلد پیمان نگاه دار سر رشته تا نگه دارد مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۵۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 550 چون ز زنده مرده بیرون می‌کند نفس زنده سوی مرگی می‌تند مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۷۷۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1774 نالم ایرا ناله‌ها خوش آیدش از دو عالم ناله و غم بایدش چون ننالم تلخ از دستان او؟ چون نیم در حلقهٔ مستان او چون ننالم همچو شب بی روز او؟ بی وصال روی روزافروز او ناخوش او خوش بود در جان من جان فدای یار دل‌رنجان من عاشقم بر رنج خویش و درد خویش بهر خشنودی شاه فرد خویش خاک غم را سرمه سازم بهر چشم تا ز گوهر پر شود دو بحر چشم اشک کان از بهر او بارند خلق گوهرست و اشک پندارند خلق مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۵۶۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1569 نالم و ترسم که او باور کند وز کرم آن جور را کمتر کند عاشقم بر قهر و بر لطفش به جد بوالعجب من عاشق این هر دو ضد وَالَله ار زین خار در بستان شوم همچو بلبل زین سبب نالان شوم مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۲۷۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1272 ترک شهوتها و لذتها، سخاست هر که در شهوت فرو شد برنخاست این سخا شاخی است از سرو بهشت وای او کز کف چنین شاخی بهشت عروة الوثقى ست این ترک هوا برکشد این شاخ جان را بر سما تا برد شاخ سخا ای خوب‌کیش مر ترا بالاکشان تا اصل خویش یوسف حسنی و این عالم چو چاه وین رسن صبرست بر امر اله مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۶۴۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1640, Divan e Shams گر تو خواهی که تو را بی‌کس و تنها نکنم وامقت باشم هر لحظه و عذرا نکنم این تعلق به تو دارد سر رشته مگذار کژ مباز ای کژ کژ باز مکن تا نکنم گفته‌ای جان دهمت نان جوین می ندهی بی‌خبر دانیم ار هیچ مُکافا نکنم گوش تو تا بنمالم نگشاید چشمت دهمت بیم مبارات تو اما نکنم متفرق شود اجزای تو هنگام اجل تو گمان برده که جمعیت اجزا نکنم منشی روز و شبم نیست شود هست کنم پس چرا روز تو را عاقبت انشا نکنم؟ هر دمی حشر نوستت ز ترح تا به فرح پس چرا صبر تو را شکر شکرخا نکنم؟ هر کسی عاشق کاری ز تقاضای منست پس چه شد کار جزا را که تقاضا نکنم؟ تا ز زهدان جهان همچو جنینت نبرم در جهان خرد و عقل تو را جا نکنم گلشن عقل و خرد پر گل و ریحان طریست چشم بستی به ستیزه که تماشا نکنم طبل باز شهم ای باز برین بانگ بیا پیش از آنکه بروم نظم غزلها نکنم مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۸۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3183 که نگردد سنت ما از رشد نیک را نیکی بود بد راست بد کار کن هین که سلیمان زنده است تا تو دیوی تیغ او برنده است چون فرشته گشت از تیغ ایمنی ست از سلیمان هیچ او را خوف نیست مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۶۲۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1626 کار من بی علت است و مستقیم هست تقدیرم نه علت ای سقیم مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۸۶۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1860 شاد آن صوفی که رزقش کم شود آن شبه ‌ش در گردد و او یم شود ز آن جرای خاص هر که آگاه شد او سزای قرب و اجری‌گاه شد ز آن جرای روح چون نقصان شود جانش از نقصان آن لرزان شود پس بداند که خطایی رفته است که سمن‌زار رضا آشفته است هم‌چنان کآن شخص از نقصان کشت رقعه سوی صاحب خرمن نبشت رقعه‌اش بردند پیش میر داد خواند او رقعه جوابی وا نداد گفت او را نیست الا درد لوت پس جواب احمق اولی تر سکوت نیستش درد فراق و وصل هیچ بند فرع ست او نجوید اصل هیچ احمق ست و مردهٔ ما و منی کز غم فرعش فراغ اصل نی مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۴۲۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1428 عاشق حالی نه عاشق بر منی بر امید حال بر من می‌تنی آنکه یک دم کم دمی کامل بود نیست معبود خلیل آفل بود وآنکه آفل باشد و گه آن و این نیست دلبر لا احب الآفلین قرآن کریم، سوره انعام(۶)، آیه ۷۶ Quran, Sooreh Al-An'aam(#6), Line #76 « فَلَمَّا جَنَّ عَلَيْهِ اللَّيْلُ رَأَىٰ كَوْكَبًا ۖ قَالَ هَٰذَا رَبِّي ۖ فَلَمَّا أَفَلَ قَالَ لَا أُحِبُّ الْآفِلِينَ » « چون شب او را فرو گرفت، ستاره ای دید. گفت: این است پروردگار من. چون فروشد، گفت: فرو شوندگان را دوست ندارم.» مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۴۳۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1433 هست صوفی صفاجو ابن وقت وقت را همچون پدر بگرفته سخت هست صافی غرق نور ذوالجلال ابن کس نی فارغ از اوقات و حال غرقه نوری که او لم یولدست لم یلد لم یولد آن ایزدست آن « صافی»، غرق نوری است که آن نور از کسی زاده نشده است. نزادن و زاده نشدن، سزاوار حق تعالی است. رو چنین عشقی بجو گر زنده‌یی ورنه وقت مختلف را بنده‌یی مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۷۲۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2724 گر ببارد شب نبیند هیچ کس که بود در خواب هر نفس و نفس تازگی هر گلستان جمیل هست بر باران پنهانی دلیل ای اخی من خاکی ام تو آبیی لیک شاه رحمت و وهابیی آنچنان کن از عطا و از قسم که گه و بی‌گه به خدمت می‌رسم بر لب جو من به جان می‌خوانمت می‌نبینم از اجابت مرحمت آمدن در آب بر من بسته شد زانکه ترکیبم ز خاکی رسته شد یا رسولی یا نشانی کن مدد تا تو را از بانگ من آگه کند بحث کردند اندر این کار آن دو یار آخر آن بحث آن آمد قرار که به دست آرند یک رشتهٔ دراز تا ز جذب رشته گردد کشف راز یک سری بر پای این بندهٔ دوتو بست باید دیگرش بر پای تو تا به هم آییم زین فن ما دو تن اندر آمیزیم چون جان با بدن هست تن چون ریسمان بر پای جان می‌کشاند بر زمینش ز آسمان چغز جان در آب خواب بیهشی رسته از موش تن آید در خوشی موش تن زآن ریسمان بازش کشد چند تلخی زین کشش جان می‌چشد گر نبودی جذب موش گنده‌مغز عیش‌ها کردی درون آب چغز باقی اش چون روز برخیزی ز خواب بشنوی از نوربخش آفتاب یک سر رشته گره بر پای من زآن سر دیگر تو پا بر عقده زن تا توانم من در این خشکی کشید مر ترا نک شد سر رشته پدید تلخ آمد بر دل چغز این حدیث که مرا در عقده آرد این خبیث هر کراهت در دل مرد بهی چون در آید، از فنی نبود تهی وصف حق دان آن فراست را نه وهم نور دل از لوح کل کرده ست فهم امتناع پیل از سیران به بیت باجد آن پیلبان و بانگ هیت جانب کعبه نرفتی پای پیل با همه لت نه کثیر و نه قلیل گفتیی خود خشک شد پاهای او یا بمرد آن جان صول‌افزای او چونکه کردندی سرش سوی یمن پیل نر صد اسپه گشتی گام‌زن حس پیل از زخم غیب آگاه بود چون بود حس ولی با ورود؟ نه که یعقوب نبی آن پاک‌خو بهر یوسف با همه اخوان او

برنامه صوتی شماره ۷۸۵ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی۱۳۹۸ تاریخ اجرا: ۱۴ اکتبر ۲۰۱۹ - ۲۳ مهرPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، ترجیعات، شماره ۱۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Tarjiaat)# 18, Divan e Shams نامه رسید زان جهان بهرِ مراجعت برم عزمِ رجوع می‌کنم، رخت به چرخ می‌برم گفت که: اِرْجَعی* شنو، باز به شهرِ خویش رو گفتم: تا بیامدم، دلشده(١) و مسافرم آن چمن و شِکرسِتان، هیچ نرفت از دلم من به درونه(٢) واصلم، من به حَظیره(٣) حاضرم چون به سَباعِ(۴) طیرِ(۵) تو اوجِ هوا مخوف شد بسته شدست راهِ من، زانکه به تن کبوترم گفت: ازین تو غم مخور، ایمن و شادمان بِپَر زآنکه رفیقِ امن شد جانِ کبوترِ حَرَم هرکه براتِ(۶) حفظِ ما دارد در زهِ(۷) قبا در بَر و بحر اگر رود، باشد راد(۸) و محترم نوح** میانِ دشمنان، بود هزار سال خوش عصمتِ ماش بُد به کف، غالب بود لاجرم چند هزار همچو او بندهٔ خاصِ پاک خو هر دَم می‌رسیدشان بار(۹) و خَفیر(۱۰) از درم گفت کلیم: زآب من غم نخورم که من دُرم گفت خلیل: ز آتشش غم نخورم که من زَرم گفت مسیح: مرده را زنده کنم به نامِ او اَکمه(۱۱) را بصر دهم، جانبِ طبّ به ننگرم*** گفت محمّدِ مِهین(۱۲): من به اشارتِ مُعین(۱۳) بر قمرِ فلک زنَم کز قمران من اقمرم(۱۴) صورت را برون کنم، پیشِ شهنشهی رَوَم کز تفِ(۱۵) او منوّرم، وز کفِ او مصوّرم(۱۶) چون بروم برادرا، هیچ مگو که نیست شد در صفِ روح حاضرم، گر بر تو مُسَتَّرم(۱۷) نام خوشم درین جهان، باشد چون صبا وزان بویِ خوشش عَبَرفشان(۱۸)، زانکه به جان مُعنبرم(۱۹) ساکنِ گلشن و چمن پیش خوشانِ همچو من وارهم از چَه و رَسَن(۲۰) زانکه برون چَنبرم(۲۱) * قرآن کریم، سوره فجر(۸۹)، آیه ۲۸ و ۲۷ Quran, Sooreh Al-Fajr(#89), Line #27,28 يَا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ (٢٧) اى روح آرامش يافته، ارْجِعِي إِلَىٰ رَبِّكِ رَاضِيَةً مَرْضِيَّةً (٢٨) به سوی پروردگارت در حالی که از او خشنودی و او هم از تو خشنود است، باز گرد. ** قرآن کریم، سوره عنکبوت(۲۹)، آیه ۱۴ Quran, Sooreh Al-Ankaboot(#29), Line #14 « وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا نُوحًا إِلَىٰ قَوْمِهِ فَلَبِثَ فِيهِمْ أَلْفَ سَنَةٍ إِلَّا خَمْسِينَ عَامًا…» « ما نوح را بر مردمش به پيامبرى فرستاديم. او هزار سال و پنجاه سال كم در ميان آنان بزيست…» *** قرآن کریم، سوره آل عمران(۳)، آیه ۴۹ Quran, Sooreh Aal-i-Imran(#3), Line #49 «… وَأُبْرِئُ الْأَكْمَهَ وَالْأَبْرَصَ وَأُحْيِي الْمَوْتَىٰ بِإِذْنِ اللَّهِ ۖ…» «… و کور مادر زاد و مبتلای به پیسی را به امر خدا شفا دهم، و مردگان را به امر خدا زنده کنم…» مثنوی، مولوی، دفتر ششم، بیت ۲۷۱۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2714 لابِه کردنِ موش، مَر چَغْز را که بَهانه مَیَندیش و در نَسْیه مَیَنْداز اِنْجاح این حاجَتِ(۲۲) مرا که فِی التَّاخیرِ آفاتٌ(۲۳) و الصُّوفیُّ اِبْنُ الْوَقْتِ(۲۴) و ابن دست از دامَنِ پدر باز ندارد، و اَبِ مُشْفِق(۲۵) صوفی که وَقت است، او را به نِگَرش به فردا مُحتاج نگرداند، چَندانَش مُسْتَغْرِق دارد در گُلْزارِ سَریعُ الْحِسابیِ(۲۷-۲۶) خویشْ نه چون عَوام، مُنْتَظِرِ مُسْتَقْبل نباشد، نَهْری باشد نه دَهْری(۲۸)، که لا صَباحَ عِنْدَ اللهِ وَ لا مَساءَ(۲۹) ماضی و مُسْتَقْبِل و اَزَل و اَبَد آنجا نباشد(۳۰). آدمْ سابِق و دَجّال مَسْبوق نباشد(۳۱) که این رُسوم در خِطّهٔ عقلِ جُزوی است(۳۲) و روحِ حیوانی. در عالَم لا مَکان و لا زمان(۳۳) این رُسوم نباشد. پَس او اِبْنِ وقتی ا‌ست که لا یُفْهَمُ مِنْهُ اِلّا نَفْیُ تَفْرِقَةِ الْاَ زْمِنَةِ(۳۴) چُنانکه از اَللهُ واحِدٌ فَهْم شود نَفیِ دویی، نی حقیقتِ واحدی(۳۵). مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۸۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3182 فعلِ توست این غُصه‌های دَم به دَم این بُوَد معنی قَدْ جَفَّ الْقَلَم حدیث جَفَّ الْقَلَمُ بِما اَنْتَ لاقٍ خشك شد قلم به آنچه سزاوار بودی. مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۴۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3145 ذره‌یی گر جهد تو افزون بود در ترازوی خدا موزون بود مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۲۹۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3291 ور ز مِثقالی شوی افزون تو خام از تو سازَد شَه یکی زَرّینه جام مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۲۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 425 چون بکاری جو، نروید غیرِ جو قرض تو کردی، ز که خواهی گرو؟ جرمِ خود را بر کسی دیگر منه هوش و گوش خود بدین پاداش ده جرم بر خود نه، که تو خود کاشتی با جزا و عدلِ حق کن آشتی رنج را باشد سبب بد کردنی بد ز فعلِ خود شناس از بخت نی آن نظر در بخت، چشم اَحوَل(۳۶) کند کَلب(۳۷) را کَهدانی(۳۸) و کاهِل(۳۹) کند متهم کن نفس خود را ای فتی متهم کم کن جزای عدل را توبه کن، مردانه سر آور به ره که فَمَنْ یَعْمَل بِمِثقالٍ یَرَه* مردانه توبه كن و به هدايت در آی، زیرا هر کس عملی را به اندازه ذره ای انجام دهد جزای آن را می بیند. در فُسونِ(۴۰) نفس کم شو غِرّه‌ای(۴۱) که آفتابِ حق نپوشد ذرّه‌ای** هست این ذرّاتِ جسمی ای مفید پیشِ این خورشیدِ جسمانی پدید هست ذرّاتِ خَواطِر(۴۲) و افتِکار(۴۳) پیشِ خورشید حقایق آشکار * قرآن کریم، سوره زلزال(۹۹)، آیه ۷،۸ Quran, Sooreh Al-Zalzala(#99), Line #7,8 فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ (۷) « پس هر کس به اندازه ذره ای نیکی کند پاداش آن بیند.» وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ (۸) « هر کس به اندازه ذره ای بدی کند جزای آن بیند.» ** قرآن کریم، سوره كهف(۱۸)، آیه ۴۹ Quran, Sooreh Al-Kahf(#18), Line #49 « وَوُضِعَ الْكِتَابُ فَتَرَى الْمُجْرِمِينَ مُشْفِقِينَ مِمَّا فِيهِ وَيَقُولُونَ يَا وَيْلَتَنَا مَالِ هَٰذَا الْكِتَابِ لَا يُغَادِرُ صَغِيرَةً وَلَا كَبِيرَةً إِلَّا أَحْصَاهَا ۚ وَوَجَدُوا مَا عَمِلُوا حَاضِرًا ۗوَلَا يَظْلِمُ رَبُّكَ أَحَدًا.» « دفتر اعمال گشوده شود. مجرمان را بينى كه از آنچه در آن آمده است بيمناكند و مى‌گويند: واى بر ما، اين چه دفترى است كه هيچ گناه كوچك و بزرگى را حساب ناشده رها نكرده است. آنگاه اعمال خود را در مقابل خود بيابند و پروردگار تو، به كسى ستم نمى‌كند.» مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۴۲۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1425 آنکه او موقوفِ حال است، آدمی ست گه به حال افزون و، گاهی در کمی ست صوفی، ابنُ الوقت باشد در مثال لیک صافی، فارغ است از وقت و حال حال ها موقوفِ عزم و رایِ او زنده از نَفْخِ مسیح‌ْآسایِ او عاشقِ حالی، نه عاشق بر مَنی بر امیدِ حال بر من می‌تَنی آنکه یک دَم کم، دمی کامل بود نیست معبود خلیل، آفِل بود وآنکه آفِل باشد و، گه آن و این نیست دلبر، لا اُحِبُّ الْآفِلین قرآن کریم، سوره انعام(۶)، آیه ۷۵،۷۶ Quran, Sooreh Al-An'aam(#6), Line #75,76 وَكَذَٰلِكَ نُرِي إِبْرَاهِيمَ مَلَكُوتَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَلِيَكُونَ مِنَ الْمُوقِنِينَ (۷۵) « بدین سان به ابراهیم ملکوت آسمانها و زمین را نشان دادیم تا از اهل یقین گردد.» فَلَمَّا جَنَّ عَلَيْهِ اللَّيْلُ رَأَىٰ كَوْكَبًا ۖ قَالَ هَٰذَا رَبِّي ۖ فَلَمَّا أَفَلَ قَالَ لَا أُحِبُّ الْآفِلِينَ (۷۶) « چون شب او را فرو گرفت، ستاره ای دید. گفت: این است پروردگار من. چون فروشد، گفت: فرو شوندگان را دوست ندارم.» مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۴۳۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1433 هست صوفیِّ صفاجو ابنِ وقت وقت را همچون پدر بگرفته سخت هست صافی، غرقِ نورِ ذوالجلال ابنِ کَس نی، فارغ از اوقات و حال غرقهٔ نوری که او لَمْ یُولَدست* لَمْ یَلِد لَمْ یُولَد آنِ ایزدست آن « صافی»، غرق نوری است که آن نور از کسی زاده نشده است. نزادن و زاده نشدن، سزاوار حق تعالی است. رَوْ چنین عشقی بجو، گر زنده‌یی ورنه وقتِ مختلف را بنده‌یی * قرآن کریم، سوره اخلاص(۱۱۲)، آیه ۴و۳ Quran, Sooreh Al-Ikhlas(#112), Line #3,4 لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ(۳) نه زاده است و نه زاده شده، وَلَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُوًا أَحَدٌ (۴) و نه هيچ كس و هیچ چیز همتا و همانند اوست. مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۳۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 133 صوفی اِبْنُ الْوَقْت باشد ای رفیق نیست فردا گفتن از شرط طریق(۴۴) تو مگر خود، مردِ صوفی نیستی هست را از نَسیه خیزد نیستی مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۵۵۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1558 عقلِ جُزوی، آفتش وَهْم است و ظن زانکه در ظلمات شد او را وطن بر زمین گر نیم گز(۴۵) راهی بُوَد آدمی بی وهم ایمن می‌رود بر سَرِ دیوارِ عالی گر روی گر دو گز عرضش بُوَد، کژ می‌شوی بلکه می‌افتی ز لرزهٔ دل به وهم ترسِ وهمی را نکو بنگر، بفهم مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۱۱۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 2111 آن یکی پَرّان شده در لامکان وین یکی در کاهدان، همچون سگان با زبانِ معنوی، گُل با جُعَل این همی ‌گوید که ای گَنده ‌بَغَل گر گریزانی ز گُلْشن بی گُمان هست آن نفرت کمالِ گُلْسِتان غیرتِ من بر سَرِ تو دُورْباش(۴۶) می‌زند کای خَس، از اینجا دُور باش ور بیآمیزی تو با من ای دَنی این گمان آید که از کانِ منی بلبلان را جای می‌زیبد چَمَن مَر جُعَل را در چَمین(۴۷) خوشتر وطن حق مرا چون از پلیدی پاک داشت چون سزد بر من پلیدی را گماشت؟ مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۲۰۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2201 هست هُشیاری، زِ یادِ ما مَضی ماضی و مستقبلت، پردهٔ خدا آتش اندر زن به هر دو، تا به کَی پُر گِرِه باشی ازین هر دو چو نَی؟ تا گِرِه با نَیْ بوَد، همراز نیست همنشینِ آن لب و آواز نیست مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۷۱۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2714 صوفیی را گفت خواجهٔ سیم‌پاش ای قدم هایِ تو را جانم فِراش یک دِرَم خواهی تو امروز، ای شَهَم یا که فردا چاشتگاهی سه دِرَم؟ گفت: دی نیمِ دِرَم، راضی‌ترم زانکه امروز این و فردا صد دِرَم سیلیِ نقد از عطاءِ نسیه بِهْ نَک قَفا(۴۸) پیشت کشیدم، نقد دِه خاصه آن سیلی که از دست تو است که قَفا و سیلی اش مست تو است هین بیآ ای جانِ جان و صد جهان خوش غنیمت دار نقدِ این زمان در مَدُزد آن رویِ مَه از شبروان سر مَکَش زین جُوی، ای آبِ روان تا لبِ جُو خندد از آبِ مَعین(۴۹) لب لبِ جُو سر برآرد یاسمین چون ببینی بر لب جو سبزه مست پس بدان از دور کآنجا آب هست گفت: سیماهُم وَجُوهٌ کردگار* که بُوَد غَمّازِ(۵۰) باران، سبزه‌زار گر ببارد شب، نبیند هیچ کس که بود در خواب هر نَفْس و نَفَس تازگیِّ هر گلستانِ جمیل هست بر بارانِ پنهانی، دلیل ای اَخی من خاکی ام تو آبیی لیک شاهِ رحمت و وهّابیی(۵۱) *۱ قرآن کریم، سوره الرحمن(۵۵)، آیه (۴۱) Quran, Sooreh Ar-Rahman(#55), Line #41 « يُعْرَفُ الْمُجْرِمُونَ بِسِيمَاهُمْ …» « كافران را به نشان صورتشان مى‌شناسند…» *۲ قرآن کریم، سوره فتح(۴۸)، آیه (۲۹) Quran, Sooreh Al-Fath(#48), Line #29 «…سِيمَاهُمْ فِي وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ…» «...نشانه آنان در چهره شان از اثر سجود پیداست…» (۱) دلشده: دل از دست رفته، بی قرار (۲) درونه: دل، درون (۳) حَظیره: هر جای مقدس، بهشت، محوّطه، چهاردیواری (۴) سَباع: جمعِ سَبُع به معنی درندگان (۵) طیر: پرنده (۶) برات: سند و فرمان (۷) زه: کناره جامه (۸) راد: جوانمرد، آزاده، بخشنده، دانا و خردمند (۹) بار: اجازه حضور دادن (۱۰) خَفیر: نگهبان، حامی (۱۱) اَکمه: نابینای مادرزاد (۱۲) مِهین: بزرگ، بزرگترین (۱۳) مُعین: یاری دهنده، از اسامی خدا (۱۴) اقمر: صفت تفضیلی از قمر، ماه تر، روشن تر. اشاره است به شقُّ الْقمر معجزه رسول اکرم. (۱۵) تف: روشنی، پرتو، گرما (۱۶) مصوّر: دارای تصویر، دارای شکل و صورت (۱۷) مُسَتَّر: پنهان، مخفی (۱۸) عَبَر: عَبیر، نوعی مادۀ خوش‌بو که از مُشک، کافور، و مانند آن تهیه می‌شد. (۱۹) مُعنبر: چیزی که به عنبر و بوی خوش آغشته شده، معطّر (۲۰) رَسَن: ریسمان، طناب (۲۱) چَنبر: اطاق، حلقه، هر چیز دایره مانند (۲۲) اِنجاح حاجَت: برآوردن حاجت (۲۳) فِی التَّاخیرِ آفاتٌ: تاخیر و کندی و واپس انداختن کارها، آفت خیز است. (۲۴) الصُّوفیُّ اِبْنُ الْوَقْتِ: صوفی، درویش و یا انسان زنده به حضور، از لحاظ فضای درون و صورت بیرونی فرزند این لحظه است. او فضاگشاست و مقاومتی در مقابل اتفاق این لحظه ندارد. (۲۵) اَبِ مُشْفِق: تعبیر دیگری از این لحظه ابدی و بی نهایت خداست. (۲۶) سَریعُ الْحِساب: آنکه سریعاً به حسابها رسیدگی می کند. از نامهای قرانی خداست، که ۸ بار در آیات مختلف قران ذکر شده است. (۲۷) گُلْزارِ سَریعُ الْحِسابی: یعنی شادی و آرامشی که به محض تسلیم و فضاگشایی به ما دست می دهد. (۲۸) نهری باشد نه دهری: کسی که در زمان، گذشته و آینده، نیست و خود را در جویبار برکت و تجلیّات زندگی یا الهی می بیند. پس نهری کسی است که در این لحظه زندگی می کند و دهری در زمان و ذهن. (۲۹) لا صَباحَ عِنْدَ اللهِ وَ لا مَساءَ: صبح و شام و محدودیت زمان پیشگاه حق نیست. (۳۰) ماضی و مُسْتَقْبَل و اَزَل و اَبَد آنجا نباشد: در مرتبه حضور زمانرا راهی نیست و حتی وصف خدا به ازل و ابد، یک توصیف ذهنی و از تنگی قافیه است. (۳۱) سابِق و دَجّال مَسْبوق نباشد: زندگی این لحظه اش ادامه زندگی من ذهنی نباشد. به جای ادامه داستان زندگی خود که ساخته شده از فکر است به این لحظه وصف ناپذیر زنده باشد. (۳۲) این رُسوم در خِطّهٔ عقلِ جُزوی است: این مفاهیم در محدوده ساخت و درک عقل جزوی یا عقل من ذهنی است. (۳۳) عالم لامکان و لازمان: عالم غیب و پیشگاه پروردگار است یابه تعبیری دیگر زنده شدن انسان به بی نهایت و آگاهی دایمی از ابدیت اوست. (جاودانگی آگاهانه انسان) (۳۴) پَس او اِبْنِ وقتی ا‌ست که لا یُفْهَمُ مِنْهُ اِلّا نَفْیُ تَفْرِقَةِ الْاَ زْمِنَةِ: پس او فرزند این لحظه است که ما فقط این خاصیت نفی زمان یعنی گذشته و آینده را از او با ذهنمان می فهمیم و گرنه کیفیت بی زمانی و بی مکانی او با ذهن و بوسیله فکرها قابل دریافت نیست، بلکه درک آن پس از تبدیل هشیاری امکان پذیر است. (۳۵) حقیقتِ واحد: قبل از تبدیل هشیاری یک مفهوم یعنی یک فکر و بعد از تبدیل عیناً خود زندگی است. (۳۶) اَحوَل: لوچ، دوبین (۳۷) کَلب: سگ (۳۸) کَهدانی: اهل آخور ستور، پست و حقیر (۳۹) کاهِل: سست، تنبل (۴۰) فُسون: فریب (۴۱) غِرّه: مغرور شدن، فریفته شدن، مغرور به چیزی، فریفته (۴۲) خَواطِر: جمع خاطر، اندیشه ها (۴۳) اِفتِکار: اندیشیدن (۴۴) طریق: راه سلوک، طریقت (۴۵) گَز: ذِراع، واحد طول که مقدار آن از مِرفقِ دست تا سرانگشتان است. (۴۶) دُورباش: نیزه دو شاخه داری چوبی مرصّع که در قدیم پیشاپیش شاهانمی برده اند تا مردم بدانند که پادشاه می آید و خود را به کنار کشند. (۴۷) چَمین: بول، سرگین، شاش (۴۸) قَفا: پشت گردن، پسِ سَر (۴۹) مَعین: آب جاری و زلال (۵۰) غَمّاز: بسیار سخن چین، در اینجا به معنی آشکارکننده. (۵۱) وهّاب: بسیار بخشنده************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسان مولوی، دیوان شمس، ترجیعات، شماره ۱۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Tarjiaat)# 18, Divan e Shams نامه رسید زان جهان بهر مراجعت برم عزم رجوع می‌کنم رخت به چرخ می‌برم گفت که ارجعی* شنو باز به شهر خویش رو گفتم تا بیامدم دلشده و مسافرم آن چمن و شکرستان هیچ نرفت از دلم من به درونه واصلم من به حظیره حاضرم چون به سباع طیر تو اوج هوا مخوف شد بسته شدست راه من زانکه به تن کبوترم گفت ازین تو غم مخور ایمن و شادمان بپر زآنکه رفیق امن شد جان کبوتر حرم هرکه برات حفظ ما دارد در زه قبا در بر و بحر اگر رود باشد راد و محترم نوح** میان دشمنان بود هزار سال خوش عصمت ماش بد به کف غالب بود لاجرم چند هزار همچو او بنده خاص پاک خو هر دم می‌رسیدشان بار و خفیر از درم گفت کلیم زآب من غم نخورم که من درم گفت خلیل ز آتشش غم نخورم که من زرم گفت مسیح مرده را زنده کنم به نام او اکمه را بصر دهم جانب طب به ننگرم*** گفت محمد مهین من به اشارت معین بر قمر فلک زنم کز قمران من اقمرم صورت را برون کنم پیش شهنشهی روم کز تف او منورم وز کف او مصورم چون بروم برادرا هیچ مگو که نیست شد در صف روح حاضرم گر بر تو مسترم نام خوشم درین جهان باشد چون صبا وزان بوی خوشش عبرفشان زانکه به جان معنبرم ساکن گلشن و چمن پیش خوشان همچو من وارهم از چه و رسن زانکه برون چنبرم * قرآن کریم، سوره فجر(۸۹)، آیه ۲۸ و ۲۷ Quran, Sooreh Al-Fajr(#89), Line #27,28 يَا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ (٢٧) اى روح آرامش يافته، ارْجِعِي إِلَىٰ رَبِّكِ رَاضِيَةً مَرْضِيَّةً (٢٨) به سوی پروردگارت در حالی که از او خشنودی و او هم از تو خشنود است، باز گرد. ** قرآن کریم، سوره عنکبوت(۲۹)، آیه ۱۴ Quran, Sooreh Al-Ankaboot(#29), Line #14 « وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا نُوحًا إِلَىٰ قَوْمِهِ فَلَبِثَ فِيهِمْ أَلْفَ سَنَةٍ إِلَّا خَمْسِينَ عَامًا…» « ما نوح را بر مردمش به پيامبرى فرستاديم. او هزار سال و پنجاه سال كم در ميان آنان بزيست…» *** قرآن کریم، سوره آل عمران(۳)، آیه ۴۹ Quran, Sooreh Aal-i-Imran(#3), Line #49 «… وَأُبْرِئُ الْأَكْمَهَ وَالْأَبْرَصَ وَأُحْيِي الْمَوْتَىٰ بِإِذْنِ اللَّهِ ۖ…» «… و کور مادر زاد و مبتلای به پیسی را به امر خدا شفا دهم، و مردگان را به امر خدا زنده کنم…» مثنوی، مولوی، دفتر ششم، بیت ۲۷۱۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2714 لابه کردن موش مر چغز را که بهانه میندیش و در نسیه مینداز انجاح این حاجت مرا که فی التاخیر آفات و الصوفی ابن الوقت و ابن دست از دامن پدر باز ندارد و اب مشفق صوفی که وقت است او را به نگرش به فردا محتاج نگرداند، چندانش مستغرق دارد در گلزار سریع الحسابی خویش نه چون عوام منتظر مستقبل نباشد، نهری باشد نه دهری، که لا صباح عندالله و لا مساء ماضی و مستقبل و ازل و ابد آنجا نباشد. آدم سابق و دجال مسبوق نباشد که این رسوم در خطه عقل جزوی است و روح حیوانی. در عالم لا مکان و لا زمان این رسوم نباشد. پس او ابن وقتی ا‌ست که لا یفهم منه الا نفی تفرقة الا زمنة چنانکه از الله واحد فهم شود نفی دویی، نی حقیقت واحدی. مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۸۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3182 فعل توست این غصه‌های دم به دم این بود معنی قد جف القلم حدیث جَفَّ الْقَلَمُ بِما اَنْتَ لاقٍ خشك شد قلم به آنچه سزاوار بودی. مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۴۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3145 ذره‌یی گر جهد تو افزون بود در ترازوی خدا موزون بود مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۲۹۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3291 ور ز مثقالی شوی افزون تو خام از تو سازد شه یکی زرینه جام مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۲۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 425 چون بکاری جو نروید غیر جو قرض تو کردی ز که خواهی گرو؟ جرم خود را بر کسی دیگر منه هوش و گوش خود بدین پاداش ده جرم بر خود نه که تو خود کاشتی با جزا و عدل حق کن آشتی رنج را باشد سبب بد کردنی بد ز فعل خود شناس از بخت نی آن نظر در بخت چشم احول کند کلب را کهدانی و کاهل کند متهم کن نفس خود را ای فتی متهم کم کن جزای عدل را توبه کن مردانه سر آور به ره که فمن یعمل بمثقال یره* مردانه توبه كن و به هدايت در آی، زیرا هر کس عملی را به اندازه ذره ای انجام دهد جزای آن را می بیند. در فسون نفس کم شو غره‌ای که آفتاب حق نپوشد ذره‌ای** هست این ذرات جسمی ای مفید پیش این خورشید جسمانی پدید هست ذرات خواطر و افتکار پیش خورشید حقایق آشکار * قرآن کریم، سوره زلزال(۹۹)، آیه ۷،۸ Quran, Sooreh Al-Zalzala(#99), Line #7,8 فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ (۷) « پس هر کس به اندازه ذره ای نیکی کند پاداش آن بیند.» وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ (۸) « هر کس به اندازه ذره ای بدی کند جزای آن بیند.» ** قرآن کریم، سوره كهف(۱۸)، آیه ۴۹ Quran, Sooreh Al-Kahf(#18), Line #49 « وَوُضِعَ الْكِتَابُ فَتَرَى الْمُجْرِمِينَ مُشْفِقِينَ مِمَّا فِيهِ وَيَقُولُونَ يَا وَيْلَتَنَا مَالِ هَٰذَا الْكِتَابِ لَا يُغَادِرُ صَغِيرَةً وَلَا كَبِيرَةً إِلَّا أَحْصَاهَا ۚ وَوَجَدُوا مَا عَمِلُوا حَاضِرًا ۗوَلَا يَظْلِمُ رَبُّكَ أَحَدًا.» « دفتر اعمال گشوده شود. مجرمان را بينى كه از آنچه در آن آمده است بيمناكند و مى‌گويند: واى بر ما، اين چه دفترى است كه هيچ گناه كوچك و بزرگى را حساب ناشده رها نكرده است. آنگاه اعمال خود را در مقابل خود بيابند و پروردگار تو، به كسى ستم نمى‌كند.» مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۴۲۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1425 آنکه او موقوف حال است آدمی ست گه به حال افزون و گاهی در کمی ست صوفی ابن الوقت باشد در مثال لیک صافی فارغ است از وقت و حال حال ها موقوف عزم و رای او زنده از نفخ مسیح‌آسای او عاشق حالی نه عاشق بر منی بر امید حال بر من می‌تنی آنکه یک دم کم دمی کامل بود نیست معبود خلیل آفل بود وآنکه آفل باشد و گه آن و این نیست دلبر لا احب الآفلین قرآن کریم، سوره انعام(۶)، آیه ۷۵،۷۶ Quran, Sooreh Al-An'aam(#6), Line #75,76 وَكَذَٰلِكَ نُرِي إِبْرَاهِيمَ مَلَكُوتَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَلِيَكُونَ مِنَ الْمُوقِنِينَ (۷۵) « بدین سان به ابراهیم ملکوت آسمانها و زمین را نشان دادیم تا از اهل یقین گردد.» فَلَمَّا جَنَّ عَلَيْهِ اللَّيْلُ رَأَىٰ كَوْكَبًا ۖ قَالَ هَٰذَا رَبِّي ۖ فَلَمَّا أَفَلَ قَالَ لَا أُحِبُّ الْآفِلِينَ (۷۶) « چون شب او را فرو گرفت، ستاره ای دید. گفت: این است پروردگار من. چون فروشد، گفت: فرو شوندگان را دوست ندارم.» مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۴۳۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1433 هست صوفی صفاجو ابن وقت وقت را همچون پدر بگرفته سخت هست صافی غرق نور ذوالجلال ابن کس نی فارغ از اوقات و حال غرقه نوری که او لم یولدست* لم یلد لم یولد آن ایزدست آن « صافی»، غرق نوری است که آن نور از کسی زاده نشده است. نزادن و زاده نشدن، سزاوار حق تعالی است. رو چنین عشقی بجو گر زنده‌یی ورنه وقت مختلف را بنده‌یی * قرآن کریم، سوره اخلاص(۱۱۲)، آیه ۴و۳ Quran, Sooreh Al-Ikhlas(#112), Line #3,4 لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ(۳) نه زاده است و نه زاده شده، وَلَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُوًا أَحَدٌ (۴) و نه هيچ كس و هیچ چیز همتا و همانند اوست. مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۳۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 133 صوفی ابن الوقت باشد ای رفیق نیست فردا گفتن از شرط طریق تو مگر خود مرد صوفی نیستی هست را از نسیه خیزد نیستی مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۵۵۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1558 عقل جزوی آفتش وهم است و ظن زانکه در ظلمات شد او را وطن بر زمین گر نیم گز راهی بود آدمی بی وهم ایمن می‌رود بر سر دیوار عالی گر روی گر دو گز عرضش بود کژ می‌شوی بلکه می‌افتی ز لرزه دل به وهم ترس وهمی را نکو بنگر بفهم مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۱۱۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 2111 آن یکی پران شده در لامکان وین یکی در کاهدان همچون سگان با زبان معنوی گل با جعل این همی ‌گوید که ای گنده ‌بغل گر گریزانی ز گلشن بی گمان هست آن نفرت کمال گلستان غیرت من بر سر تو دورباش می‌زند کای خس از اینجا دور باش ور بیآمیزی تو با من ای دنی این گمان آید که از کان منی بلبلان را جای می‌زیبد چمن مر جعل را در چمین خوشتر وطن حق مرا چون از پلیدی پاک داشت چون سزد بر من پلیدی را گماشت؟ مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۲۰۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2201 هست هشیاری ز یاد ما مضی ماضی و مستقبلت پرده خدا آتش اندر زن به هر دو تا به کی پر گره باشی ازین هر دو چو نی؟ تا گره با نی بود همراز نیست همنشین آن لب و آواز نیست مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۷۱۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2714 صوفیی را گفت خواجه سیم‌پاش ای قدم های تو را جانم فراش یک درم خواهی تو امروز، ای شهم یا که فردا چاشتگاهی سه درم؟ گفت دی نیم درم راضی‌ترم زانکه امروز این و فردا صد درم سیلی نقد از عطاء نسیه به نک قفا پیشت کشیدم نقد ده خاصه آن سیلی که از دست تو است که قفا و سیلی اش مست تو است هین بیآ ای جان جان و صد جهان خوش غنیمت دار نقد این زمان در مدزد آن روی مه از شبروان سر مکش زین جوی ای آب روان تا لب جو خندد از آب معین لب لب جو سر برآرد یاسمین چون ببینی بر لب جو سبزه مست پس بدان از دور کآنجا آب هست گفت سیماهم وجوه کردگار* که بود غماز باران سبزه‌زار گر ببارد شب نبیند هیچ کس که بود در خواب هر نفس و نفس تازگی هر گلستان جمیل هست بر باران پنهانی دلیل ای اخی من خاکی ام تو آبیی لیک شاه رحمت و وهابیی *۱ قرآن کریم، سوره الرحمن(۵۵)، آیه (۴۱) Quran, Sooreh Ar-Rahman(#55), Line #41 « يُعْرَفُ الْمُجْرِمُونَ بِسِيمَاهُمْ …» « كافران را به نشان صورتشان مى‌شناسند…» *۲ قرآن کریم، سوره فتح(۴۸)، آیه (۲۹) Quran, Sooreh Al-Fath(#48), Line #29 «…سِيمَاهُمْ فِي وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ…» «...نشانه آنان در چهره شان از اثر سجود پیداست…»

It's Game Day! Here's the full plan, from the end of school to the opening kick, to get your team ready to win.  Coaches are always looking for an edge. Or a solution to a problem (that's what coaches do!). And the problem of starting slow, or starting fast, on football game day can be that edge. We're going to go in depth on the Game Day Itinerary and the reasoning behind each step in today's podcast. It's the Coach Simple, Play Fast, Win approach to getting your players amped up for the opening kickoff!  Plus you can download the Game Day Itinerary in PDF Format. Just enter your email address in the box at the top of this post.

برنامه صوتی شماره ۷۸۴ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی۱۳۹۸ تاریخ اجرا: ۷ اکتبر ۲۰۱۹ - ۱۶ مهرPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۱۳۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1138, Divan e Shams چه مایه رنج کشیدم ز یار تا این کار بر آبِ دیده و خونِ جگر گرفت قرار هزار آتش و دود و غمست و نامش عشق هزار درد و دریغ و بلا و نامش یار هر آنکه دشمنِ جانِ خودست، بسمِ الله صَلایِ(۱) دادنِ جان و صَلایِ کشتنِ زار به من نگر که مرا او به صد چنین ارزد نترسم و نگریزم ز کشتنِ دلدار چو آبِ نیل دو رو دارد این شکنجه عشق به اهلِ خویش چو آب و به غیرِ او خون خوار چو عود و شمع نسوزد، چه قیمتش باشد؟ که هیچ فرق نماند ز عود و کنده خار چو زخمِ تیغ نباشد به جنگ و نیزه و تیر چه فرقِ حیز(۲) و مُخَنَّث(۳) ز رستم و جاندار(۴) به پیشِ رستم آن تیغ خوشتر از شِکَرست نثارِ تیر برِ او لذیذتر ز نثار شکار را به دو صد ناز می‌برد این شیر شکار در هوسِ او دوان قطار قطار شکارِ کشته به خون اندرون همی‌ زارَد که از برایِ خدایم بکش تو دیگر بار دو چشمِ کشته به زنده بدان همی ‌نگرد که ای فسرده غافل، بیا و گوش مخار خمش خمش که اشاراتِ عشق معکوسست نهان شوند معانی ز گفتنِ بسیار مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۲۶۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 2261 رنج، گنج آمد که رحمتها در اوست مغز، تازه شد، چو بخْراشید پوست ای برادر موضعِ تاریک و سرد صبر کردن بر غم و سُستی و درد چشمهٔ حیوان و، جام مستی است کان بلندی ها همه در پستی است آن بهاران مُضمَرست(۵) اندر خزان در بهارست آن خزان، مگْریز از آن همرهِ غم باش، با وحشت بساز می‌طلب در مرگِ خود عُمرِ دراز آنچه گوید نفسِ تو کاینجا بَدَست مَشنَوَش چون کارِ او ضد آمده ست تو خلافش کُن که از پیغمبران این چنین آمد وصیّت در جهان مشورت در کارها واجب شود تا پشیمانی در آخر کم بود مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۶۸۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2680, Divan e Shams چنین باشد، چنین گوید منادی که بی‌ رنجی نبینی هیچ شادی چه مایه رنجها دیدی تو هر روز تأمّل کن از آن روزی که زادی چه خون از چشم و دلها برگشاد‌ست که تا تو چشم در عالم گشادی خداوندا، اگر آهن بدیدی ز اوّل آن کشاکش، کِش تو دادی ز بیم و ترس، آهن آب گشتی گُدازیدی(۶)، نپذرفتی جَمادی(۷) ولیک آن را نهان کردی ز آهن به هر روز اندک اندک می‌نهادی چو آهن گشت آیینه به آخر بگفتا: شُکر، ای سلطانِ هادی(۸) مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۵۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 59, Divan e Shams از آن دریا هزاران شاخ(۹) شد هر سوی و جویی شد به باغِ جانِ هر خلقی کند آن جو کفایت‌ها قرآن کریم، سوره زمر(۳۹)، آیه ۳۶ Quran, Sooreh Az-Zumar(#39), Line #36 « أَلَيْسَ اللَّهُ بِكَافٍ عَبْدَهُ ۖ…» « آيا خدا براى نگهدارى بنده‌اش [در همه امور] كافى نيست؟…» مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۴۰۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2402 روزنِ جانم گشاده ست از صفا می‌رسد بی واسطه نامهٔ خدا(۱۰) نامه و باران و نور از رَوزنم می‌فتد در خانه‌ام، از معدنم دوزخ ست آن خانه کآن بی روزن است اصلِ دین، ای بنده رَوزَن کردن است تیشهٔ هر بیشه‌یی کم زَن، بیا تیشه زَن در کندنِ روزن، هلا یا نمی‌دانی که نورِ آفتاب عکسِ خورشید برون است از حجاب نور، این دانی که حیوان دید هم پس چه کَرَّمنا بُوَد بر آدمم؟ قرآن کریم، سوره اسراء(۱۷)، آیه(۷۰) Quran, Sooreh Al-Israa(#17), Line #70 « وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَىٰ كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلًا » « و ما فرزندان آدم را بس گرامی داشتیم و آنان را در خشکی و دریا بر مرکوب ها سوار کردیم و ایشان را از غذاهای پاکیزه‌ها روزی دادیم. و آنان را بر بسیاری از آفریدگان برتری بخشیدیم‌.» مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۰۹۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3091 نور رویِ یوسفی وقت عبور می‌فتادی در شِباکِ(۱۱) هر قصور پس بگفتندی درون خانه در یوسف است این سو به سَیْران(۱۲) و گذر زانکه بر دیوار دیدندی شعاع فهم کردندی پس اصحاب بِقاع(۱۳) خانه‌ای را کِش دریچه‌ست آن طرف دارد از سَیْران آن یوسف شرف هین دریچه سوی یوسف باز کن وز شکافش فُرجه‌ای(۱۴) آغاز کن عشق‌ورزی، آن دریچه کردن است کز جمالِ دوست، سینه روشن است پس هماره روی معشوقه نگر این به دستِ توست، بشنو ای پدر راه کن در اندرون ها خویش را دور کن ادراکِ غیراندیش را کیمیا داری، دوای پوست کن دشمنان را زین صِناعت(۱۵) دوست کن چون شدی زیبا، بدان زیبا رسی که رهاند روح را از بی‌کسی پرورش مر باغ جان ها را نَمَش زنده کرده مردهٔ غم را دَمَش مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۱۴۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1141 وقت درد و مرگ از آنسو می‌نمی(۱۶) چونکه دردت رفت، چونی اَعْجَمی؟(۱۷) وقت محنت(۱۸) گشته‌ای الله گو چونکه محنت رفت، گویی: راه کو؟ این از آن آمد که حق را بی گمان هر که بشناسد، بود دایم بر آن وانکه در عقل و گُمان، هستش حجاب گاه پوشیدست و گه بدریده جَیب(۱۹) عقل جزوی، گاه چیره، گَه نگون عقل کلّی، ايمن از رَیْبُ الَمنون*(۲۰) عقل بفروش و هنر حیرت بخر رو به خواری نه بخارا ای پس * قرآن کریم، سوره طور(۵۲)، آیه ۳۰ Quran, Sooreh At-Tur(#52), Line #30 « أَمْ يَقُولُونَ شَاعِرٌ نَتَرَبَّصُ بِهِ رَيْبَ الْمَنُونِ » « يا مى‌گويند: شاعرى است و ما براى وى منتظر حوادث روزگاريم.» مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۹۳۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 934 عقلِ تو از آفتابی بیش نیست اندر آن فکری که نهی آمد، مَایست کژ مَنه ای عقل تو هم گامِ خویش تا نیاید آن خُسوفِ رُو به پیش مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۸۳۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1832 گر نبودی این بُزوغ(۲۱) اندر خُسوف گُم نکردی راه چندین فیلسوف زیرکان و عاقلان از گمرهی دیده بر خُرْطوم، داغِ ابلهی مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 21, Divan e Shams این دو ره آمد در روش یا صبر یا شُکرِ نِعَم بی شمع رویِ تو نَتان(۲۲) دیدن مرین دو راه را مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۲۰۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2206 آن حسّی که حق بر آن حِسّ مُظهَر(۲۳) است نیست حسِّ این جهان، آن دیگر است حسِّ حیوان گر بدیدی آن صُوَر بایزیدِ وقت بودی، گاو و خر مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ١٩۶۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1966 عقل، راهِ نااُمیدی کی رود؟ عشق باشد کآن طرف بر سَر دَوَد لاابالی عشق باشد، نی خِرَد عقل آن جوید کز آن سودی بَرَد تُرکتاز و تَنْ گداز و بی حیا در بلا چون سنگِ زیرِ آسیا مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۲۵۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1258 گر قضا(۲۴) پوشد سیه، همچون شَبَت هم قضا دستت بگیرد عاقبت گر قضا صد بار، قصدِ جان کند هم قضا جانت دهد، درمان کند این قضا صد بار اگر راهت زند بر فراز چرخ، خَرگاهت(۲۵) زند از کَرَم دان این که می‌ترساندت تا به مُلکِ ایمنی بنشاندت مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۳۰۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1305 تیر را مَشْکَن که آن تیرِ شَهی است نیست پَرتاوی، ز شَصْتِ آگهی است ما رَمَیْتَ اِذْ رَمَیْتَ* گُفت حق کارِ حق بر کارها دارد سَبَق خشمِ خود بشکن، تو مشکن تیر را چشمِ خشمت خون شمارد شیر را بوسه دِه بر تیر و، پیشِ شاه بَر تیرِ خونْ‌آلود از خونِ تو تَر آنچه پیدا عاجز و بسته زبون وآنچه ناپیدا، چنان تند و حَرون(۲۶) ما شکاریم، این چنین دامی که راست؟ گُویِ چوگانیم، چُوگانی(۲۷) کجاست؟ می‌دَرَد، می‌دوزد، این خَیّاط کو؟ می‌دمد، می‌سوزد، این نَفّاط(۲۸) کو؟ * قرآن کریم، سوره انفال(۸)، آیه ۱۷ Quran, Sooreh Al-Anfaal(#8), Line #17 « مَا رَمَيْتَ إِذْ رَمَيْتَ وَلَٰكِنَّ اللَّهَ رَمَىٰ » « وهنگامی که تیر پرتاب کردی، تو پرتاب نکردی، بلکه خدا پرتاب کرد » مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۷۴۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3745 حَیْثَ ما کُنْتُم فَوَلُّوا وَجْهَکُم نَحْوَهُ هذا الَّذی لَمْ یَنْهَکُم در هر وضعیتی هستید روی خود را به سوی آن وحدت و یا آن سلیمان بگردانید که این چیزی است که خدا شما را از آن باز نداشته است. کورْ مرغانیم و، بس ناساختیم کآن سُلیمان را دَمی نشناختیم همچو جُغدان، دشمنِ بازان شدیم لاجَرَم واماندهٔ ویران شدیم مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۰۷۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3077 گفت یارش کاندر آ ای جمله من نَیْ مخالف چون گُل و خارِ چمن رشته یکتا شد، غلط کم شو(۲۹) کنون گر دوتا بینی حروفِ کاف و نون کاف و نون همچون کمند آمد جَذوب(۳۰) تا کشاند مر عدم را در خُطوب(۳۱) پس دوتا باید کمند اندر صُوَر گرچه یکتا باشد آن دو در اثر مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۲۱۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3212 شد فنا، هستش مخوان، ای چشم‌شوخ(۳۲) در چنین جُو خشک کَی مانَد کلوخ؟ پیش این خورشید کَی تابَد هلال؟ با چنان رُستم چه باشد زور زال؟ طالب است و غالب است آن کردگار تا ز هستی‌ها بر آرَد او دَمار دو مگو و دو مدان و دو مخوان بنده را در خواجهٔ خود محو دان خواجه هم در نورِ خواجه‌آفرین فانی است و مرده و مات و دَفین(۳۳) چون جدا بینی ز حق این خواجه را گم کنی هم متن و هم دیباچه(۳۴) را چشم و دل را هین گذاره کن(۳۵) ز طین(۳۶) این یکی قبله‌ست، دو قبله مبین چون دو دیدی، ماندی از هر دو طرف آتشی در خَف فتاد و رفت خَف(۳۷) مولوی، مثنوی، دفتر دوّم، بیت ۳۲۰۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3207 فکر، آن باشد که بگشاید رَهی راه، آن باشد که پیش آید شَهی شاه آن باشد که از خود شَه بود نه به مخزن ها و لشکر شَه شود مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۶۱۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 612 پیشِ قدرت، خلقِ جمله بارگه(۳۸) عاجزان، چون پیشِ سوزن کارگه(۳۹) گاه نقشش، دیو و گَه، آدم کُند گاه نقشش، شادی و گَه غم کُند دست، نَی تا دست جُنبانَد به دفع نطق، نَی تا دَم زند در ضَرّ*(۴۰) و نَفع تو ز قرآن بازخوان تفسیرِ بیت گفت ایزد: ما رَمَیْتَ ِاذْ رَمَیْت** گر بپرّانیم تیر، آن نی ز ماست ما کمان و تیراندازش خداست * قرآن کریم، سوره یونس(۱۰)، آیه ۴۹ Quran, Sooreh Yunus(#10), Line #49 « قُلْ لَا أَمْلِكُ لِنَفْسِي ضَرًّا وَلَا نَفْعًا إِلَّا مَا شَاءَ اللَّهُ ۗ…» « بگو: من درباره خود جز آنچه خدا بخواهد مالك هيچ سود و زيانى نيستم ...» ** قرآن کریم، سوره انفال(۸)، آیه ۱۷ Quran, Sooreh Al-Anfaal(#8), Line #17 « مَا رَمَيْتَ إِذْ رَمَيْتَ وَلَٰكِنَّ اللَّهَ رَمَىٰ » « و آنگاه كه تير مى‌انداختى، تو تير نمى‌انداختى، خدا بود كه تير مى‌انداخت » مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۸۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3182 فعلِ توست این غُصه‌های دَم به دَم این بُوَد معنی قَدْ جَفَّ الْقَلَم حديث « جَفَّ الْقَلَمُ بِما اَنْتَ لاقٍ » « خشك شد قلم به آنچه سزاوار بودی.» مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۸۴۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1847 چون نپرسی زودتر کشفت شود مرغِ صبر از جمله پَرّان‌تر بود ور بپرسی دیرتر حاصل شود سهل از بی صبریت مشکل شود مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۷۲۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2725 صبر و خاموشی جَذوبِ(۴۱) رحمت است وین نشان جُستن، نشانِ علّت(۴۲) است اَنْصِتُوا*(۴۳) بپْذیر، تا بر جانِ تو آید از جانان، جزای اَنْصِتُوا گر نخواهی نُکس(۴۴)، پیش این طبیب بر زمین زن زرّ و سَر را ای لَبیب(۴۵) * قرآن کریم، سوره اعراف(۷)، آیه ۲۰۴ Quran, Sooreh Al-A'raaf(#7), Line #204 «… وَإِذَا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَأَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ » «… خاموشی گزینید، باشد که از لطف و رحمت پروردگار برخوردار شوید. » مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۴۵۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3455 چون نه‌ای کامل، دکان تنها مگیر دست‌خوش(۴۶) می‌باش، تا گردی خمیر اَنْصِتوا را گوش کن، خاموش باش چون زبانِ حق نگشتی، گوش باش ور بگویی، شکلِ اِستِفسار(۴۷) گو با شهنشاهان، تو مسکین‌وار گو مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۸۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3183 که نگردد سنّتِ ما از رَشَد(۴۸) نیک را نیکی بود، بد راست بَد کار کن هین که سلیمان زنده است تا تو دیوی، تیغِ او بُرَّنده است مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۵۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3151 معنی جَفَّ الْقَلَم کی آن بود که جفاها با وفا یکسان بود؟ بل جفا را، هم جفا جَفَّ الْقَلَم وآن وفا را هم وفا جَفَّ الْقَلَم قرآن کریم، سوره اسراء(۱۷)، آیه ۷ Quran, Sooreh Al-Israa(#17), Line #7 « إِنْ أَحْسَنْتُمْ أَحْسَنْتُمْ لِأَنْفُسِكُمْ ۖ وَإِنْ أَسَأْتُمْ فَلَهَا ۚ…» « اگر نيكى كنيد به خود مى‌كنيد، و اگر بدى كنيد به خود مى‌كنيد…» مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۳۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3138 بلکه معنی آن بُوَد جَفَّ الْقَلَم نیست یکسان پیشِ من عدل و ستم مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۸۵۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3851 من همی گویم: برَوْ جَفَّ الْقَلَم زآن قلم، بس سرنگون گردد عَلَم مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۷۸۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2785 سعد دیدی، شُکر کن، ایثار کن نحس دیدی، صَْدقه وَ استغفار(۴۹) کن ما کییم این را؟ بیآ ای شاهِ من طالعم مُقبِل کن و، چرخی بزن روح را تابان کن از انوارِ ماه که ز آسیبِ ذَنَب(۵۰)، جان شد سیاه مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۸۳۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 834 آتشِ طبعت اگر غمگین کند سوزش از امرِ مَلیکِ دین(۵۱) کند آتشِ طبعت اگر شادی دهد اندرو شادی، مَلیکِ دین نهد چونکه غم‌ بینی، تو استغفار کن غم به امرِ خالق آمد، کار کن چون بخواهد، عینِ غم، شادی شود عینِ بندِ پای، آزادی شود مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۶۹۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3697 هرچه از وی شاد گردی در جهان از فراقِ او بیندیش آن زمان زآنچه گشتی شاد، بس کس شاد شد آخر از وی جَست و همچون باد شد از تو هم بجهد، تو دل بر وَی مَنه پیش از آن کو بجهد، از وی تو بِجِه (۱) صَلا: دعوت گروهی از مردم برای غذا خوردن، آواز دادن، صدا زدن (۲) حیز: نامرد، در اینجا به معنی ترسو (۳) مُخَنَّث: مردی که حالات و اطوار زنان را از خود بروز بدهد، زن‌مانند، در اینجا به معنی ترسو (۴) رستم و جاندار: سلحشور و نگاهبان (۵) مُضمَر: پنهان کرده شده، پوشیده (۶) گُدازیدن: گُداختن، آب شدن (۷) جَماد: جامد، هر چیز بی‌جان و بی‌حرکت (۸) هادی: هدایت کننده، رهنما (۹) شاخ: بخش، قسمت، جوی خرد (۱۰) نامهٔ خدا: منظور پیغام و وحی الهی است. (۱۱) شباک: پنجره ها، جمع شبکه (۱۲) سَیْران: سیر و حرکت (۱۳) بِقاع: اماکن، جاها (۱۴) فُرجه: تماشا (۱۵) صِناعت: هنر، پیشه، کار (۱۶) می‌نمی: از نمیدن به معنی میل کردن، توجه نمودن (۱۷) اَعْجَمی: بی تدبیر و بیچاره (۱۸) محنت: رنج، بلا (۱۹) جَیب: گریبان، یقه (۲۰) رَیْبُ الَمنون: حوادث ناگوار (۲۱) بُزوغ: تافتن، تابيدن (۲۲) نَتان: نتوان (۲۳) مُظهَر: پیدا، آشکار شده (۲۴) قضا: تقدیر و حکم الهی (۲۵) خَرگاه: خیمه بزرگ، سراپرده (۲۶) حَرون: توسن، سرکش، چموش (۲۷) چَوْگانی: چوگان باز، اسبی که مناسب و لایق چوگان بازی باشد. (۲۸) نَفّاط: ظرف مسین که در آن نفت ریزند، در اینجا به معنی نفت انداز و آتش باز، آتش افروز. (۲۹) غلط کم شو: کمتر اشتباه کن (۳۰) جَذوب: بسیار جذب کننده. صیغه مبالغه جاذب (۳۱) خُطوب: جمع خَطْب به معنی کار مهمّ و بزرگ (۳۲) چشم‌شوخ: بی حیا، گستاخ (۳۳) دَفین: مدفون، پنهان شده در زیر خاک (۳۴) دیباچه: مقدمه (۳۵) گذاره کردن: عبور کردن (۳۶) طین: گِل (۳۷) خَف: گیاهی خشک و سریع الاشتعال که بوسیله آن جرقه را از سنگ چخماق می گیرند و آتش می افروزند. (۳۸) بارگه: مخفّف بارگاه، سرای و خیمه بزرگ (۳۹) کارگه: مخفّف کارگاه (۴۰) ضَرّ: زیان (۴۱) جَذوب: بسیار کَشنده، بسیار جذب کننده (۴۲) علّت: بیماری (۴۳) اَنْصِتُوا: خاموش باشید (۴۴) نُکس: عود کردن بیماری (۴۵) لَبیب: خردمند، عاقل (۴۶) دست‌خوش: کنایه از مغلوب و زبون بودن (۴۷) اِستِفسار: پرسیدن، توضیح و تفسیر خواستن (۴۸) رَشَد: هدايت، به راه راست رفتن، از گمراهی درآمدن (۴۹) استغفار: طلب مغفرت کردن، آمرزش خواستن (۵۰) ذَنَب: دُم، دنباله (۵۱) مَلیک: پادشاه، مَلیکِ دین کنایه از حضرت حق تعالی است.************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسان مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۱۳۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1138, Divan e Shams چه مایه رنج کشیدم ز یار تا این کار بر آب دیده و خون جگر گرفت قرار هزار آتش و دود و غمست و نامش عشق هزار درد و دریغ و بلا و نامش یار هر آنکه دشمن جان خودست بسم الله صلای دادن جان و صلای کشتنِ زار به من نگر که مرا او به صد چنین ارزد نترسم و نگریزم ز کشتن دلدار چو آب نیل دو رو دارد این شکنجه عشق به اهل خویش چو آب و به غیر او خون خوار چو عود و شمع نسوزد چه قیمتش باشد؟ که هیچ فرق نماند ز عود و کنده خار چو زخم تیغ نباشد به جنگ و نیزه و تیر چه فرق حیز و مخنث ز رستم و جاندار به پیش رستم آن تیغ خوشتر از شکرست نثار تیر بر او لذیذتر ز نثار شکار را به دو صد ناز می‌برد این شیر شکار در هوس او دوان قطار قطار شکار کشته به خون اندرون همی‌ زارد که از برای خدایم بکش تو دیگر بار دو چشم کشته به زنده بدان همی ‌نگرد که ای فسرده غافل بیا و گوش مخار خمش خمش که اشارات عشق معکوسست نهان شوند معانی ز گفتن بسیار مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۲۶۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 2261 رنج گنج آمد که رحمتها در اوست مغز تازه شد چو بخراشید پوست ای برادر موضع تاریک و سرد صبر کردن بر غم و سستی و درد چشمه حیوان و جام مستی است کان بلندی ها همه در پستی است آن بهاران مضمرست اندر خزان در بهارست آن خزان مگریز از آن همره غم باش با وحشت بساز می‌طلب در مرگ خود عمر دراز آنچه گوید نفس تو کاینجا بدست مشنوش چون کار او ضد آمده ست تو خلافش کن که از پیغمبران این چنین آمد وصیت در جهان مشورت در کارها واجب شود تا پشیمانی در آخر کم بود مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۶۸۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2680, Divan e Shams چنین باشد چنین گوید منادی که بی‌ رنجی نبینی هیچ شادی چه مایه رنجها دیدی تو هر روز تأمل کن از آن روزی که زادی چه خون از چشم و دلها برگشاد‌ست که تا تو چشم در عالم گشادی خداوندا اگر آهن بدیدی ز اول آن کشاکش کش تو دادی ز بیم و ترس آهن آب گشتی گدازیدی نپذرفتی جمادی ولیک آن را نهان کردی ز آهن به هر روز اندک اندک می‌نهادی چو آهن گشت آیینه به آخر بگفتا شکر ای سلطان هادی مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۵۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 59, Divan e Shams از آن دریا هزاران شاخ شد هر سوی و جویی شد به باغ جان هر خلقی کند آن جو کفایت‌ها قرآن کریم، سوره زمر(۳۹)، آیه ۳۶ Quran, Sooreh Az-Zumar(#39), Line #36 « أَلَيْسَ اللَّهُ بِكَافٍ عَبْدَهُ ۖ…» « آيا خدا براى نگهدارى بنده‌اش [در همه امور] كافى نيست؟…» مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۴۰۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2402 روزن جانم گشاده ست از صفا می‌رسد بی واسطه نامه خدا نامه و باران و نور از روزنم می‌فتد در خانه‌ام از معدنم دوزخ ست آن خانه کآن بی روزن است اصل دین ای بنده روزن کردن است تیشه هر بیشه‌یی کم زن بیا تیشه زن در کندن روزن هلا یا نمی‌دانی که نور آفتاب عکس خورشید برون است از حجاب نور این دانی که حیوان دید هم پس چه کرمنا بود بر آدمم؟ قرآن کریم، سوره اسراء(۱۷)، آیه(۷۰) Quran, Sooreh Al-Israa(#17), Line #70 « وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَىٰ كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلًا » « و ما فرزندان آدم را بس گرامی داشتیم و آنان را در خشکی و دریا بر مرکوب ها سوار کردیم و ایشان را از غذاهای پاکیزه‌ها روزی دادیم. و آنان را بر بسیاری از آفریدگان برتری بخشیدیم‌.» مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۰۹۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3091 نور روی یوسفی وقت عبور می‌فتادی در شباک هر قصور پس بگفتندی درون خانه در یوسف است این سو به سیران و گذر زانکه بر دیوار دیدندی شعاع فهم کردندی پس اصحاب بقاع خانه‌ای را کش دریچه‌ست آن طرف دارد از سیران آن یوسف شرف هین دریچه سوی یوسف باز کن وز شکافش فرجه‌ای آغاز کن عشق‌ورزی آن دریچه کردن است کز جمال دوست سینه روشن است پس هماره روی معشوقه نگر این به دست توست بشنو ای پدر راه کن در اندرون ها خویش را دور کن ادراک غیراندیش را کیمیا داری دوای پوست کن دشمنان را زین صناعت دوست کن چون شدی زیبا بدان زیبا رسی که رهاند روح را از بی‌کسی پرورش مر باغ جان ها را نمش زنده کرده مرده غم را دمش مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۱۴۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1141 وقت درد و مرگ از آنسو می‌نمی چونکه دردت رفت چونی اَعْجَمی؟ وقت محنت گشته‌ای الله گو چونکه محنت رفت گویی راه کو؟ این از آن آمد که حق را بی گمان هر که بشناسد بود دایم بر آن وانکه در عقل و گمان هستش حجاب گاه پوشیدست و گه بدریده جیب عقل جزوی گاه چیره گه نگون عقل کلی ايمن از ریب المنون* عقل بفروش و هنر حیرت بخر رو به خواری نه بخارا ای پس * قرآن کریم، سوره طور(۵۲)، آیه ۳۰ Quran, Sooreh At-Tur(#52), Line #30 « أَمْ يَقُولُونَ شَاعِرٌ نَتَرَبَّصُ بِهِ رَيْبَ الْمَنُونِ » « يا مى‌گويند: شاعرى است و ما براى وى منتظر حوادث روزگاريم.» مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۹۳۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 934 عقل تو از آفتابی بیش نیست اندر آن فکری که نهی آمد مایست کژ منه ای عقل تو هم گام خویش تا نیاید آن خسوف رو به پیش مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۸۳۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1832 گر نبودی این بزوغ اندر خسوف گم نکردی راه چندین فیلسوف زیرکان و عاقلان از گمرهی دیده بر خرطوم داغ ابلهی مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 21, Divan e Shams این دو ره آمد در روش یا صبر یا شکر نعم بی شمع روی تو نتان دیدن مرین دو راه را مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۲۰۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2206 آن حسی که حق بر آن حس مظهر است نیست حس این جهان آن دیگر است حس حیوان گر بدیدی آن صور بایزید وقت بودی گاو و خر مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ١٩۶۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1966 عقل راه ناامیدی کی رود؟ عشق باشد کآن طرف بر سر دود لاابالی عشق باشد نی خرد عقل آن جوید کز آن سودی برد ترکتاز و تن گداز و بی حیا در بلا چون سنگ زیر آسیا مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۲۵۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1258 گر قضا پوشد سیه همچون شبت هم قضا دستت بگیرد عاقبت گر قضا صد بار قصد جان کند هم قضا جانت دهد درمان کند این قضا صد بار اگر راهت زند بر فراز چرخ خرگاهت زند از کرم دان این که می‌ترساندت تا به ملک ایمنی بنشاندت مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۳۰۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1305 تیر را مشکن که آن تیر شهی است نیست پرتاوی ز شصت آگهی است ما رمیت اذ رمیت* گفت حق کار حق بر کارها دارد سبق خشم خود بشکن تو مشکن تیر را چشم خشمت خون شمارد شیر را بوسه ده بر تیر و پیش شاه بر تیر خون‌آلود از خون تو تر آنچه پیدا عاجز و بسته زبون وآنچه ناپیدا چنان تند و حرون ما شکاریم این چنین دامی که راست؟ گوی چوگانیم چوگانی کجاست؟ می‌درد می‌دوزد این خیاط کو؟ می‌دمد می‌سوزد این نفاط کو؟ * قرآن کریم، سوره انفال(۸)، آیه ۱۷ Quran, Sooreh Al-Anfaal(#8), Line #17 « مَا رَمَيْتَ إِذْ رَمَيْتَ وَلَٰكِنَّ اللَّهَ رَمَىٰ » « وهنگامی که تیر پرتاب کردی، تو پرتاب نکردی، بلکه خدا پرتاب کرد » مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۷۴۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3745 حیث ما کنتم فولوا وجهکم نحوه هذا الذی لم ینهکم در هر وضعیتی هستید روی خود را به سوی آن وحدت و یا آن سلیمان بگردانید که این چیزی است که خدا شما را از آن باز نداشته است. کور مرغانیم و بس ناساختیم کآن سلیمان را دمی نشناختیم همچو جغدان دشمن بازان شدیم لاجرم وامانده ویران شدیم مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۰۷۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3077 گفت یارش کاندر آ ای جمله من نی مخالف چون گل و خار چمن رشته یکتا شد غلط کم شو کنون گر دوتا بینی حروف کاف و نون کاف و نون همچون کمند آمد جذوب تا کشاند مر عدم را در خطوب پس دوتا باید کمند اندر صور گرچه یکتا باشد آن دو در اثر مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۲۱۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3212 شد فنا هستش مخوان ای چشم‌شوخ در چنین جو خشک کی ماند کلوخ؟ پیش این خورشید کی تابد هلال؟ با چنان رستم چه باشد زور زال؟ طالب است و غالب است آن کردگار تا ز هستی‌ها بر آرد او دمار دو مگو و دو مدان و دو مخوان بنده را در خواجه خود محو دان خواجه هم در نور خواجه‌آفرین فانی است و مرده و مات و دفین چون جدا بینی ز حق این خواجه را گم کنی هم متن و هم دیباچه را چشم و دل را هین گذاره کن ز طین این یکی قبله‌ست دو قبله مبین چون دو دیدی ماندی از هر دو طرف آتشی در خف فتاد و رفت خف مولوی، مثنوی، دفتر دوّم، بیت ۳۲۰۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3207 فکر آن باشد که بگشاید رهی راه آن باشد که پیش آید شهی شاه آن باشد که از خود شه بود نه به مخزن ها و لشکر شه شود مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۶۱۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 612 پیش قدرت خلق جمله بارگه عاجزان چون پیش سوزن کارگه گاه نقشش دیو و گه آدم کند گاه نقشش شادی و گه غم کند دست نی تا دست جنباند به دفع نطق نی تا دم زند در ضر* و نفع تو ز قرآن بازخوان تفسیر بیت گفت ایزد ما رمیت اذ رمیت** گر بپرانیم تیر آن نی ز ماست ما کمان و تیراندازش خداست * قرآن کریم، سوره یونس(۱۰)، آیه ۴۹ Quran, Sooreh Yunus(#10), Line #49 « قُلْ لَا أَمْلِكُ لِنَفْسِي ضَرًّا وَلَا نَفْعًا إِلَّا مَا شَاءَ اللَّهُ ۗ…» « بگو: من درباره خود جز آنچه خدا بخواهد مالك هيچ سود و زيانى نيستم ...» ** قرآن کریم، سوره انفال(۸)، آیه ۱۷ Quran, Sooreh Al-Anfaal(#8), Line #17 « مَا رَمَيْتَ إِذْ رَمَيْتَ وَلَٰكِنَّ اللَّهَ رَمَىٰ » « و آنگاه كه تير مى‌انداختى، تو تير نمى‌انداختى، خدا بود كه تير مى‌انداخت » مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۸۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3182 فعل توست این غصه‌های دم به دم این بود معنی قد جف القلم حديث « جَفَّ الْقَلَمُ بِما اَنْتَ لاقٍ » « خشك شد قلم به آنچه سزاوار بودی.» مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۸۴۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1847 چون نپرسی زودتر کشفت شود مرغ صبر از جمله پران‌تر بود ور بپرسی دیرتر حاصل شود سهل از بی صبریت مشکل شود مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۷۲۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2725 صبر و خاموشی جذوب رحمت است وین نشان جستن نشان علت است انصتوا* بپذیر تا بر جان تو آید از جانان جزای انصتوا گر نخواهی نکس پیش این طبیب بر زمین زن زر و سر را ای لبیب * قرآن کریم، سوره اعراف(۷)، آیه ۲۰۴ Quran, Sooreh Al-A'raaf(#7), Line #204 «… وَإِذَا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَأَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ » «… خاموشی گزینید، باشد که از لطف و رحمت پروردگار برخوردار شوید. » مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۴۵۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3455 چون نه‌ای کامل دکان تنها مگیر دست‌خوش می‌باش تا گردی خمیر انصتوا را گوش کن خاموش باش چون زبان حق نگشتی گوش باش ور بگویی شکل استفسار گو با شهنشاهان تو مسکین‌وار گو مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۸۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3183 که نگردد سنت ما از رشد نیک را نیکی بود بد راست بد کار کن هین که سلیمان زنده است تا تو دیوی تیغ او برنده است مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۵۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3151 معنی جف القلم کی آن بود که جفاها با وفا یکسان بود؟ بل جفا را هم جفا جف القلم وآن وفا را هم وفا جف القلم قرآن کریم، سوره اسراء(۱۷)، آیه ۷ Quran, Sooreh Al-Israa(#17), Line #7 « إِنْ أَحْسَنْتُمْ أَحْسَنْتُمْ لِأَنْفُسِكُمْ ۖ وَإِنْ أَسَأْتُمْ فَلَهَا ۚ…» « اگر نيكى كنيد به خود مى‌كنيد، و اگر بدى كنيد به خود مى‌كنيد…» مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۳۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3138 بلکه معنی آن بود جف القلم نیست یکسان پیش من عدل و ستم مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۸۵۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3851 من همی گویم برو جف القلم زآن قلم بس سرنگون گردد علم مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۷۸۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2785 سعد دیدی شکر کن ایثار کن نحس دیدی صدقه و استغفار کن ما کییم این را بیآ ای شاه من طالعم مقبل کن و چرخی بزن روح را تابان کن از انوار ماه که ز آسیب ذنب جان شد سیاه مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۸۳۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 834 آتش طبعت اگر غمگین کند سوزش از امر ملیک دین کند آتش طبعت اگر شادی دهد اندرو شادی ملیک دین نهد چونکه غم‌ بینی تو استغفار کن غم به امر خالق آمد کار کن چون بخواهد عین غم شادی شود عین بند پای آزادی شود مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۶۹۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3697 هرچه از وی شاد گردی در جهان از فراق او بیندیش آن زمان زآنچه گشتی شاد بس کس شاد شد آخر از وی جست و همچون باد شد از تو هم بجهد تو دل بر وی منه پیش از آن کو بجهد از وی تو بجه

برنامه صوتی شماره ۷۸۳ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی۱۳۹۸ تاریخ اجرا: ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۹ - ۹ مهرPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۳۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1938, Divan e Shams نازنینی را رها کن با شهانِ نازنین نازِ گازُر(۱) برنتابد آفتابِ راستین سایه خویشی، فنا شو در شعاعِ آفتاب چند بینی سایه خود؟ نورِ او را هم ببین در فکنده‌(٢) خویش، غَلْطی بی‌خبر همچون سُتور(٣) آدمی شو، در ریاحین غَلْط و اندر یاسمین از خیالِ خویش ترسد هر که در ظلمت بُوَد زانکه در ظلمت نماید نقشهایِ سهمگین از ستاره روز باشد ایمنیِّ کاروان زانکه با خورشید آمد هم قران و هم قرین مرغِ شب چون روز بیند، گوید: این ظلمت ز چیست؟ زانکه او گشتَست‌ با شب آشنا و همنشین شاد آن مرغی که مهرِ شب درو محکم نگشت سویِ تبریز آید و اندر هوایِ شمسِ دین مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۳۰۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3305 نازنینی تو، ولی در حدِِّ خویش اَلله اَلله پا مَنِه از حَدّ، بیش گر زنی بر نازنین‌تر از خَودت در تَگِ(۴) هفتمْ زمین، زیر آرَدَت قصهٔ عاد و ثمود از بهرِ چیست؟ تا بدانی کانبیا را نازُکی(۵) است این نشانِ خَسْف(۶) و قَذْف(۷) و صاعقه شد بیانِ عِزِّ نَفسِ ناطقه جمله حیوان را پی انسان بکُش جمله انسان را بکُش از بهرِ هُش هُش چه باشد؟ عقلِ کُلّ هوشمند هوشِ جُزوی، هُش بُوَد، اَمّا نَژَند(۸) مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۹۰۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1905 بشنو این پند از حکیمِ غَزنوی(۹) تا بیابی در تَنِ کهنه نُوی ناز را رویی بباید همچو وَرد(۱۰) چون نداری، گِردِ بدخویی مگرد زشت باشد روی نازیبا و ناز سخت باشد چشم نابینا و درد پیشِ یوسف، نازِش(۱۱) و خوبی مکن جز نیاز و آهِ یعقوبی مکن مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۸۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3187 ترک کن این جبر را که بس تهی ست تا بدانی سِرِّ سِرِّ جبر چیست ترک کن این جبرِ جمعِ مَنبَلان(۱۲) تا خبر یابی از آن جبرِ چو جان ترکِ معشوقی کن و کن عاشقی ای گمان برده که خوب و فایقی(۱۳) ای که در معنی ز شب خامُش‌تری گفتِ خود را چند جویی مشتری؟ مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۴۵۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3457 یا تو پنداری که تو نان می‌خوری زَهرِ مار و کاهشِ جان می‌خوری نان کجا اصلاحِ آن جانی کند؟ کو دل از فرمانِ جانان بَر کَنَد یا تو پنداری که حرف مثنوی چون بخوانی رایگانش بشنوی؟ یا کلام حکمت و سرِّ نهان اندر آید زُغْبه(۱۴) در گوش و دهان؟ اندر آید لیک چون افسانه‌ها پوست بنماید نه مغز دانه‌ها در سر و رو در کشیده چادری رو نهان کرده ز چشمت دلبری مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۰۷۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1079, Divan e Shams بهرِ شهوت جانِ خود را می‌دهی همچون ستور وز برایِ جانِ خود کَه می‌دهی وانگه به زور می‌ستانی از خَسان(۱۵) تا وادهی ده چارده(۱۶) در هوایِ شاهدی و لقمه‌یی، ای بی‌حضور(۱۷) آن سبدکش(۱۸) می‌کشد آن لقمه‌ها را تون به تون می‌دواند مرده کش مر شاهدت را گور گور لقمه‌ات مُردار(۱۹) آمد، شاهدت هم مُرده‌یی در میانِ این دو مرده چون نمی‌باشی نفور(۲۰)؟ چشمِ آخُر را ببند و چشم آخِر برگشا آخِرِ هر چیز بنگر، تا بگیرد چشم نور مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۰۴۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3042 « امتحان کردن شیر، گرگ را و گفتن که پیش آی ای گرگ، بخش کن صیدها را میان ما » گفت شیر: ای گرگ این را بخش کن مَعدِلَت(۲۱) را نو کن ای گرگ کَهُن نایب من باش در قسمت‌گری تا پدید آید که تو چه گوهری؟ گفت: ای شه، گاو وحشی، بخش توست آن بزرگ و تو بزرگ و زَفت(۲۲)و چُست(۲۳) بز مرا، که بز میانه‌ است و وسط روبَها، خرگوش بِستان(۲۴)، بی غلط شیر گفت: ای گرگ چون گفتی؟ بگو چون که من باشم، تو گویی ما و تو؟ گرگ خود چه سگ بُوَد کو خویش دید پیش چون من، شیرِ بی مثل و نَدید(۲۵)؟ گفت: پیش آ، ای خری کو خود بدید پیشش آمد، پنجه زد او را درید چون ندیدش مغزِ تدبیرِ رَشید(۲۶) در سیاست(۲۷) پوستش از سر کشید گفت: چون دیدِ مَنَت از خود نَبُرد این چنین جان را بباید زار مُرد چون نبودی فانی اندر پیشِ من فضل آمد مر تو را گردن زدن کُلُّ شَیْءٍ هالِکٌ* جز وَجهِ او چون نه‌ای در وَجهِ او، هستی مجو هر که اندر وَجهِ ما باشد فنا کُلُّ شَیْءٍ هالِکٌ نَبوَد جَزا زآنکه در اِلّاست او از لا گذشت هر که در الّاست او فانی نگشت هر که او بر در، من و ما می‌زند رَدِّ باب است او و بر لا می‌تند * قرآن کریم، سوره قصص(۲۸)، آیه ۸۸ Quran, Sooreh Al- Qasas(#28), Line #88 « وَلَا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَٰهًا آخَرَ ۘ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ۚ كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلَّا وَجْهَهُ ۚ لَهُ الْحُكْمُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ » « با خداى يكتا خداى ديگرى را مخوان. هيچ خدايى جز او نيست. هر چيزى نابود شدنى است مگر ذات او. فرمان، فرمان اوست و همه به او بازگردانيده شويد.» مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۰۵۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3055 هر که او بر در، من و ما می‌زند رَدِّ باب است او و بر لا می‌تند آن یکی آمد دَرِ یاری بزد گفت یارش: کیستی ای مُعتَمَد(٢٨)؟ گفت: من. گفتش: برو، هنگام نیست بر چنین خوانی مقامِ خام نیست خام را جز آتش هَجْر و فِراق کی پَزَد؟ کی وا رهانَد از نِفاق؟ رفت آن مسکین و، سالی در سَفَر در فِراقِ دوست سوزید از شَرَر(٢٩) پخته شد آن سوخته، پس بازگشت باز گِردِ خانهٔ انباز گشت حلقه زد بر در به صد ترس و ادب تا بنجْهد بی‌ادب لفظی ز لب بانگ زد یارش که: بر در کیست آن؟ گفت: بر در هم توی ای دلستان گفت: اکنون چون منی، ای من در آ نیست گنجایی دو من را در سرا نیست سوزن را سَرِ رشتهٔ دوتا چون که یکتایی، درین سوزن در آ رشته را باشد به سوزن ارتباط نیست در خور با جَمَل(۳۰) سَمُّ الخِیاط* کی شود باریک هستیِّ جَمَل؟ جز به مِقراضِ(۳۱) ریاضات و عمل دستِ حق باید مر آن را ای فلان کو بُوَد بر هر مُحالی کُنْ فَکان هر مُحال از دستِ او ممکن شود هر حَرون(٣٢) از بیمِ او ساکن شود * قرآن کریم، سوره اعراف(۷) ، آیه ۴۰ Quran, Sooreh Al-A'raaf(#7), Line #40 « إِنَّ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا وَاسْتَكْبَرُوا عَنْهَا لَا تُفَتَّحُ لَهُمْ أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَلَا يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حَتَّىٰ يَلِجَ الْجَمَلُ فِي سَمِّ الْخِيَاطِ ۚ وَكَذَٰلِكَ نَجْزِي الْمُجْرِمِينَ » « درهاى آسمان بر روى كسانى كه آيات ما را تكذيب كرده‌اند و از آنها سر برتافته‌اند، گشوده نخواهد شد و به بهشت در نخواهند آمد تا آنگاه كه شتر از سوراخ سوزن بگذرد. و مجرمان را اينچنين كيفر مى‌دهيم.» مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۰۷۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3077 گفت یارش کاندر آ ای جمله من نَیْ مخالف چون گُل و خارِ چمن رشته یکتا شد، غلط کم شو(۳۳) کنون گر دوتا بینی حروفِ کاف و نون کاف و نون همچون کمند آمد جَذوب(۳۴) تا کشاند مر عدم را در خُطوب(۳۵) پس دوتا باید کمند اندر صُوَر گرچه یکتا باشد آن دو در اثر مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۳۹۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3395 آفتابی که ضیا(۳۶) زو می‌زِهَد(۳۷) دشمنِ خود را نَواله(۳۸) می‌دهد لیک شهبازی که او خُفّاش نیست چشمِ بازش راست‌بین و روشنی ست گر به شب جوید چو خُفّاش او نُمو در ادب خورشید مالَد گوش او گویَدَش: گیرم که آن خُفّاش لُد(۳۹) علّتی دارد تو را باری چه شد؟ مالِشت بِدْهم به زَجر، از اِکتِئاب(۴۰) تا نتابی سر دِگر از آفتاب مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۴۰۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3409 که چه تقصیر آمد از خورشیدِ داد(۴۱)؟ تا تو چون خُفّاش اُفتی در سَواد(۴۲) هین چه تقصیر آمد از بَحر(۴۳) و سَحاب(۴۴) تا تو یاری خواهی از ریگ و سَراب(۴۵) عام اگر خُفّاشْ طبع اند و مَجاز(۴۶) یوسفا، داری تو آخِر چشمِ باز گر خُفاشی رفت در کور و کبود(۴۷) بازِ(۴۸) سلطان دیده را باری چه بود؟ پس ادب کردَش بدین جُرم اوستاد که مَساز از چوبِ پوسیده عِماد(۴۹) قرآن کریم، سوره منافقون(۶۳)، آیه ۴ Quran, Sooreh Al-Munafiqun(#63), Line #4 « وَإِذَا رَأَيْتَهُمْ تُعْجِبُكَ أَجْسَامُهُمْ ۖ وَإِنْ يَقُولُوا تَسْمَعْ لِقَوْلِهِمْ ۖ كَأَنَّهُمْ خُشُبٌ مُسَنَّدَةٌ ۖ ….» « چون آنها را ببينى تو را از ظاهرشان خوش مى‌آيد، و چون سخن بگويند به سخنشان گوش مى‌دهى، گويى چوبهايى هستند به ديوار تكيه داده.‌» مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۱۷۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4170 دیده کو نَبْوَد ز وصلش در فِرِه(۵۰) آن چنان دیده سپید و کور، بِهْ مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۴۲۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4422 عامل عشق است، معزولش مکن جز به عشق خویش مشغولش مکن منصبی کآنم ز رُویت مُحْجِب(۵۱) است عینِ معزولیست و نامش منصب است مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۸۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 381 آرزو بگذار تا رحم آیدش آزمودی که چنین می‌بایدش چون نتانی جَست، پس خدمت کُنَش تا رَوی از حبسِ او در گُلشنش دم به دم چون تو مراقب می‌شوی داد می‌بینی و داور ای غَوی(۵۲) ور ببندی چشمِ خود را ز احتجاب(۵۳) کارِ خود را کِی گذارد آفتاب؟ مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۶۵۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 654 دیده تن دایماً تنْ بین بود دیده جان، جانِ پُر فنْ بین بود مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ١٠٨٣ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1083 چون تو را دیدم، بدیدم خویش را آفرین آن آینهٔ خوشْ کیش(۵۴) را چون تو را دیدم، مُحالم حال شد جانِ من مُستغرقِ(۵۵) اِجلال(۵۶) شد چون تو را دیدم، خود ای روحَ البِلاد(۵۷) مِهرِ این خورشید از چشمم فتاد گشت عالی‌همّت از نو چشم من جز به خواری ننگرد اندر چمن نور جُستم، خود بدیدم نور نور حُور(۵۸) جُستم، خود بدیدم رَشکِ حُور یوسفی جُستم لطیف و سیم تن یوسُفِستانی بدیدم در تو من در پی جَنَّت بُدم در جست و جو جَنَّتی بنمود از هر جزو تو (۱) گازُر: لباس شوی، جامه شوی (۲) فکنده‌: مدفوع (۳) سُتور: حیوان چهارپا (۴) تَگ: ته، پایین ترین نقطه (۵) نازُکی: زودرنجی، لطافت، در اینجا به معنی عزّت و ارجمندی (۶) خَسْف: فرو بردن، فرو بردن در کام زمین (۷) قَذْف: سنگباران، پرتاب سنگ (۸) نَژَند: اندوهگین و افسرده (۹) حکیمِ غَزنوی: منظور حکیم سنایی غزنوی شاعر قرن ششم هجری (۱۰) وَرد: گل، گل سرخ (۱۱) نازِش: به خود بالیدن (۱۲) مَنبَل: تنبل، کاهل، بیکار (۱۳) فایق: چیره، مسلط، برتر (۱۴) زُغْبه: به آسانی و سهولت (۱۵) خَس: پست، فرومایه (۱۶) ده چارده: نوعی ربا که معادل چهل درصد است. (۱۷) بی‌حضور: پریشان خاطر، غایب از حضرت حق (۱۸) سبدکش: آنکه با سبد برای سوختِ حمّام مدفوع گاو حمل می کند. (۱۹) مُردار: لاشه حیوان مُرده که ذِبح نشده باشد. (۲۰) نَفور: گریزنده، رَمَنده (۲۱) مَعدِلَت: عدل و داد (۲۲) زَفت: بزرگ، ستبر (۲۳) چُست: چالاک (۲۴) بِستان: بگیر، از مصدر ستاندن به معنی گرفتن (۲۵)‌ نَدید: نظیر و مانند (۲۶) رَشید: دارای رشد، رشد یابنده، کامل (۲۷) سیاست: مجازات، کیفر (٢٨) مُعتَمَد: کسی که مورد اعتماد باشد (٢٩) شَرَر: اخگر آتش که به هوا می جهد (٣٠) جَمَل: شتر (۳۱) مِقراض: قیچی (٣٢) حَرون: توسن، سرکش، چموش (٣٣) غلط کم شو: کمتر اشتباه کن (۳۴) جَذوب: بسیار جذب کننده. صیغه مبالغه جاذب (۳۵) خُطوب: جمع خَطْب به معنی کار مهمّ و بزرگ (۳۶) ضیا: نور، روشنایی (۳۷) زهیدن: تراوش کردن، نشأت گرفتن (۳۸) نَواله: لقمه و توشه، در اینجا به معنی نعمت و عطا (۳۹) لُدّ: دشمنِ سرسخت، ستیزه گر (۴۰) اِکتِئاب: افسرده شدن، اندوهگین شدن (۴۱) داد: عدالت، منظور از خورشیدِ داد شمسِ عدالتِ الهی است. (۴۲) سَواد: سیاهی (۴۳) بَحر: دریا (۴۴) سَحاب: ابر (۴۵) سَراب: زمین صاف و هموار که در اثر گرمای زیاد، از فاصله دور به نظر آب می نماید. (۴۶) مجاز: باطل گرا، غیرواقع (۴۷) کور و کبود: در اینجا به معنی زشت و ناقص، گول و نادان، من ذهنی (۴۸) باز: نوعی پرنده شکاری که در قدیم آن را برای شکار کردن جانوران تربیت می‌کردند. (۴۹) عِماد: ستون، تکیه گاه (۵۰) فِرِه: خوب، پسندیده، بسیار زیاد (۵۱) مُحْجِب: پوشاننده، حجاب شونده، مانع (۵۲) غَوی: گمراه (۵۳) احتجاب: در حجاب رفتن، پوشیدگی (۵۴) خوش کیش: نیک آیین (۵۵) مُستَغرق: غوطه‌ورشونده، فرورونده در آب (۵۶) اِجلال: گرامی داشتن، بزرگواری (۵۷) روحَ البِلاد: روح کالبد جهان (۵۸) حُور: زن زیبای بهشتی************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسان مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۳۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1938, Divan e Shams نازنینی را رها کن با شهان نازنین ناز گازر برنتابد آفتاب راستین سایه خویشی فنا شو در شعاع آفتاب چند بینی سایه خود نور او را هم ببین در فکنده‌ خویش غلطی بی‌خبر همچون ستور آدمی شو در ریاحین غلط و اندر یاسمین از خیال خویش ترسد هر که در ظلمت بود زانکه در ظلمت نماید نقشهای سهمگین از ستاره روز باشد ایمنی کاروان زانکه با خورشید آمد هم قران و هم قرین مرغ شب چون روز بیند گوید این ظلمت ز چیست زانکه او گشتست‌ با شب آشنا و همنشین شاد آن مرغی که مهر شب درو محکم نگشت سوی تبریز آید و اندر هوای شمس دین مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۳۰۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3305 نازنینی تو ولی در حد خویش الله الله پا منه از حد بیش گر زنی بر نازنین‌تر از خودت در تگ هفتم زمین زیر آردت قصه عاد و ثمود از بهر چیست؟ تا بدانی کانبیا را نازکی است این نشان خسف و قذف و صاعقه شد بیان عز نفس ناطقه جمله حیوان را پی انسان بکش جمله انسان را بکش از بهر هش هش چه باشد عقل کل هوشمند هوش جزوی هش بود اما نژند مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۹۰۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1905 بشنو این پند از حکیم غزنوی تا بیابی در تن کهنه نوی ناز را رویی بباید همچو ورد چون نداری گرد بدخویی مگرد زشت باشد روی نازیبا و ناز سخت باشد چشم نابینا و درد پیش یوسف نازش و خوبی مکن جز نیاز و آه یعقوبی مکن مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۸۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3187 ترک کن این جبر را که بس تهی ست تا بدانی سر سر جبر چیست ترک کن این جبر جمع منبلان تا خبر یابی از آن جبر چو جان ترک معشوقی کن و کن عاشقی ای گمان برده که خوب و فایقی ای که در معنی ز شب خامش‌تری گفت خود را چند جویی مشتری مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۴۵۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3457 یا تو پنداری که تو نان می‌خوری زهر مار و کاهش جان می‌خوری نان کجا اصلاح آن جانی کند کو دل از فرمان جانان بر کند یا تو پنداری که حرف مثنوی چون بخوانی رایگانش بشنوی یا کلام حکمت و سر نهان اندر آید زغبه در گوش و دهان اندر آید لیک چون افسانه‌ها پوست بنماید نه مغز دانه‌ها در سر و رو در کشیده چادری رو نهان کرده ز چشمت دلبری مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۰۷۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1079, Divan e Shams بهر شهوت جان خود را می‌دهی همچون ستور وز برای جان خود که می‌دهی وانگه به زور می‌ستانی از خسان تا وادهی ده چارده در هوای شاهدی و لقمه‌یی ای بی‌حضور آن سبدکش می‌کشد آن لقمه‌ها را تون به تون می‌دواند مرده کش مر شاهدت را گور گور لقمه‌ات مردار آمد شاهدت هم مرده‌یی در میان این دو مرده چون نمی‌باشی نفور چشم آخر را ببند و چشم آخر برگشا آخر هر چیز بنگر تا بگیرد چشم نور مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۰۴۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3042 « امتحان کردن شیر، گرگ را و گفتن که پیش آی ای گرگ، بخش کن صیدها را میان ما » گفت شیر ای گرگ این را بخش کن معدلت را نو کن ای گرگ کهن نایب من باش در قسمت‌گری تا پدید آید که تو چه گوهری گفت ای شه گاو وحشی بخش توست آن بزرگ و تو بزرگ و زَفت و چست بز مرا که بز میانه‌ است و وسط روبها خرگوش بستان بی غلط شیر گفت ای گرگ چون گفتی بگو چون که من باشم تو گویی ما و تو گرگ خود چه سگ بود کو خویش دید پیش چون من شیر بی مثل و ندید گفت پیش آ ای خری کو خود بدید پیشش آمد پنجه زد او را درید چون ندیدش مغز تدبیر رشید در سیاست پوستش از سر کشید گفت چون دید منت از خود نبرد این چنین جان را بباید زار مرد چون نبودی فانی اندر پیش من فضل آمد مر تو را گردن زدن کل شیء هالک* جز وجه او چون نه‌ای در وجه او هستی مجو هر که اندر وجه ما باشد فنا کل شیء هالک نبود جزا زآنکه در الاست او از لا گذشت هر که در الاست او فانی نگشت هر که او بر در من و ما می‌زند رد باب است او و بر لا می‌تند * قرآن کریم، سوره قصص(۲۸)، آیه ۸۸ Quran, Sooreh Al- Qasas(#28), Line #88 « وَلَا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَٰهًا آخَرَ ۘ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ۚ كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلَّا وَجْهَهُ ۚ لَهُ الْحُكْمُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ » « با خداى يكتا خداى ديگرى را مخوان. هيچ خدايى جز او نيست. هر چيزى نابود شدنى است مگر ذات او. فرمان، فرمان اوست و همه به او بازگردانيده شويد.» مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۰۵۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3055 هر که او بر در من و ما می‌زند رد باب است او و بر لا می‌تند آن یکی آمد در یاری بزد گفت یارش کیستی ای معتمد گفت من گفتش برو هنگام نیست بر چنین خوانی مقام خام نیست خام را جز آتش هجر و فراق کی پزد کی وا رهاند از نفاق رفت آن مسکین و سالی در سفر در فراق دوست سوزید از شرر پخته شد آن سوخته پس بازگشت باز گرد خانه انباز گشت حلقه زد بر در به صد ترس و ادب تا بنجهد بی‌ادب لفظی ز لب بانگ زد یارش که بر در کیست آن گفت بر در هم توی ای دلستان گفت اکنون چون منی ای من در آ نیست گنجایی دو من را در سرا نیست سوزن را سر رشته دوتا چون که یکتایی درین سوزن در آ رشته را باشد به سوزن ارتباط نیست در خور با جمل سم الخیاط* کی شود باریک هستی جمل جز به مقراض ریاضات و عمل دست حق باید مر آن را ای فلان کو بود بر هر محالی کن فکان هر محال از دست او ممکن شود هر حرون از بیم او ساکن شود * قرآن کریم، سوره اعراف(۷) ، آیه ۴۰ Quran, Sooreh Al-A'raaf(#7), Line #40 « إِنَّ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا وَاسْتَكْبَرُوا عَنْهَا لَا تُفَتَّحُ لَهُمْ أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَلَا يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حَتَّىٰ يَلِجَ الْجَمَلُ فِي سَمِّ الْخِيَاطِ ۚ وَكَذَٰلِكَ نَجْزِي الْمُجْرِمِينَ » « درهاى آسمان بر روى كسانى كه آيات ما را تكذيب كرده‌اند و از آنها سر برتافته‌اند، گشوده نخواهد شد و به بهشت در نخواهند آمد تا آنگاه كه شتر از سوراخ سوزن بگذرد. و مجرمان را اينچنين كيفر مى‌دهيم.» مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۰۷۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3077 گفت یارش کاندر آ ای جمله من نی مخالف چون گل و خار چمن رشته یکتا شد غلط کم شو کنون گر دوتا بینی حروف کاف و نون کاف و نون همچون کمند آمد جذوب تا کشاند مر عدم را در خطوب پس دوتا باید کمند اندر صور گرچه یکتا باشد آن دو در اثر مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۳۹۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3395 آفتابی که ضیا زو می‌زهد دشمن خود را نواله می‌دهد لیک شهبازی که او خفاش نیست چشم بازش راست‌بین و روشنی ست گر به شب جوید چو خفاش او نمو در ادب خورشید مالد گوش او گویدش گیرم که آن خفاش لد علتی دارد تو را باری چه شد مالشت بدهم به زجر از اکتئاب تا نتابی سر دگر از آفتاب مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۴۰۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3409 که چه تقصیر آمد از خورشید داد تا تو چون خفاش افتی در سواد هین چه تقصیر آمد از بحر و سحاب تا تو یاری خواهی از ریگ و سراب عام اگر خفاش طبع اند و مجاز یوسفا داری تو آخر چشم باز گر خفاشی رفت در کور و کبود باز سلطان دیده را باری چه بود پس ادب کردش بدین جرم اوستاد که مساز از چوب پوسیده عماد قرآن کریم، سوره منافقون(۶۳)، آیه ۴ Quran, Sooreh Al-Munafiqun(#63), Line #4 « وَإِذَا رَأَيْتَهُمْ تُعْجِبُكَ أَجْسَامُهُمْ ۖ وَإِنْ يَقُولُوا تَسْمَعْ لِقَوْلِهِمْ ۖ كَأَنَّهُمْ خُشُبٌ مُسَنَّدَةٌ ۖ ….» « چون آنها را ببينى تو را از ظاهرشان خوش مى‌آيد، و چون سخن بگويند به سخنشان گوش مى‌دهى، گويى چوبهايى هستند به ديوار تكيه داده.‌» مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۱۷۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4170 دیده کو نبود ز وصلش در فره آن چنان دیده سپید و کور به مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۴۲۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4422 عامل عشق است معزولش مکن جز به عشق خویش مشغولش مکن منصبی کآنم ز رویت محجب است عین معزولیست و نامش منصب است مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۸۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 381 آرزو بگذار تا رحم آیدش آزمودی که چنین می‌بایدش چون نتانی جست پس خدمت کنش تا روی از حبس او در گلشنش دم به دم چون تو مراقب می‌شوی داد می‌بینی و داور ای غوی ور ببندی چشم خود را ز احتجاب کار خود را کی گذارد آفتاب مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۶۵۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 654 دیده تن دایما تن بین بود دیده جان جان پر فن بین بود مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ١٠٨٣ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1083 چون تو را دیدم بدیدم خویش را آفرین آن آینهٔ خوشْ کیش را چون تو را دیدم محالم حال شد جان من مستغرق اجلال شد چون تو را دیدم خود ای روح البلاد مهر این خورشید از چشمم فتاد گشت عالی‌همت از نو چشم من جز به خواری ننگرد اندر چمن نور جستم خود بدیدم نور نور حور جستم خود بدیدم رشک حور یوسفی جستم لطیف و سیم تن یوسفستانی بدیدم در تو من در پی جنت بدم در جست و جو جنتی بنمود از هر جزو تو

برنامه صوتی شماره ۷۸۲ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی۱۳۹۸ تاریخ اجرا: ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۹ - ۲ مهرPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۳۰۷۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 3072, Divan e Shams به من نگر که به جز من به هر که درنگری یقین شود که ز عشقِ خدای بی‌خبری بدان رُخی بنگر کاو نمک ز حق دارد بُوَد که ناگه از آن رُخ تو دولتی بِبَری تو را چو عقل پدر بوده ‌است و تَنْ مادر جمالِ رویِ پدر در نگر، اگر پسری بدانکه پیر سراسر صفاتِ حق باشد اگرچه پیر نماید به صورتِ بشری به پیشِ تو چو کَفَست و به وصفِ خود دریا به چشمِ خلق مُقیمست و هر دَم او سفری هنوز مشکل ماندست حالِ پیر تو را هزار آیتِ کبری(۱) درو، چه بی‌هنری؟ رسید صورتِ روحانیی به مریمِ دل ز بارگاه، منزّه ز خشکی و ز تَری از آن نَفَس که درو سرِّ روح پنهان شد بکرد حامله دل را رسولِ ره گذری ایا دلی که تو حامل شدی از آن خسرو به وقتِ جنبشِ آن حمل تا درو نگری چو حمل صورت گیرد ز شمسِ تبریزی چو دل شوی تو و چون دل به سویِ غیب پَری مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۷۴۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3745 حَیْثَ ما کُنْتُم فَوَلُّوا وَجْهَکُم نَحْوَهُ هذا الَّذی لَمْ یَنْهَکُم در هر وضعيّت و هر جا که باشید، رو به سوی او (خدا) کنید. خدا شما را فقط از این کار منع نکرده است. مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۳۵۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3354 گرچه دوری، دور می‌جنبان تو دُم حَیثُ ما کُنتُم فَوَلُّوا وَجهَکُم گر چه در ذهن هستی و از او دوری، از دور دُم آشنایی با او (از جنس او بودن) را به حرکت در آر. به این آیه قرآن توجه کن که می گوید: در هر جا که هستی رو به او کن. مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۵۹۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 590, Divan e Shams سر از بهرِ هوس باید، چو خالی گشت سر چه بْوَد؟ چو جان بهرِ نظر باشد، روانِ بی‌نظر چه بْوَد؟ مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۶۱۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 615, Divan e Shams دیوانه دگر سانست، او حاملۀ جانست چشمش چو به جانانست، حملش نه بدو ماند؟ مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۶۴۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2641, Divan e Shams گیرم که نبینی رخ آن دختر چینی از جنبش او جنبش این پرده نبینی مولوی، دیوان شمس، ترجیعات، شماره ۲۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Tarjiaat)# 26, Divan e Shams گیرم که نبینی به نظر چشمهٔ خورشید نی گرمیَت از شمس بد افسردگی از فِی(۲)؟ هین دور شو از سردی و بفزای ز گرمی تا صیف شود بهمنت و رشد شود غِی(۳) خورشید نماید خبرِ بی‌دم و بی‌حرف بربند لب از اَبْجَدْ و از هَوَّزْ و حُطّی(۴) ( اَبْجَدْ - هَوَّزْ - حُطّی - کَلَمَنْ - سَعْفَصْ - قَرَشَتْ - ثَخَّذْ - ضَظِغْ ) ترتیبی خاصّ برای الفبای عربی در هشت کلمه قرآن کریم، سوره مريم(۱۹)، آیه ۳۳-۱۶ Quran, Sooreh Maryam(#19), Line #16-33 وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ مَرْيَمَ إِذِ انْتَبَذَتْ مِنْ أَهْلِهَا مَكَانًا شَرْقِيًّا(۱۶) در اين كتاب مريم را ياد كن، آنگاه كه از خاندان خويش به مكانى رو به سوى برآمدن آفتاب، دورى گزيد. فَاتَّخَذَتْ مِنْ دُونِهِمْ حِجَابًا فَأَرْسَلْنَا إِلَيْهَا رُوحَنَا فَتَمَثَّلَ لَهَا بَشَرًا سَوِيًّا(۱۷) ميان خود و آنان پرده‌اى كشيد و ما روح خود را نزدش فرستاديم و چون انسانى تمام بر او نمودار شد. قَالَتْ إِنِّي أَعُوذُ بِالرَّحْمَٰنِ مِنْكَ إِنْ كُنْتَ تَقِيًّا(۱۸) مريم گفت: از تو به خداى رحمان پناه مى‌برم، كه پرهيزگار باشى. قَالَ إِنَّمَا أَنَا رَسُولُ رَبِّكِ لِأَهَبَ لَكِ غُلَامًا زَكِيًّا(۱۹) گفت: من فرستاده پروردگار تو هستم، تا تو را پسرى پاكيزه ببخشم. قَالَتْ أَنَّىٰ يَكُونُ لِي غُلَامٌ وَلَمْ يَمْسَسْنِي بَشَرٌ وَلَمْ أَكُ بَغِيًّا(۲۰) گفت: از كجا مرا فرزندى باشد، حال آنكه هيچ بشرى به من دست نزده است و من بدكاره هم نبوده‌ام. قَالَ كَذَٰلِكِ قَالَ رَبُّكِ هُوَ عَلَيَّ هَيِّنٌ ۖ وَلِنَجْعَلَهُ آيَةً لِلنَّاسِ وَرَحْمَةً مِنَّا ۚ وَكَانَ أَمْرًا مَقْضِيًّا(۲۱) گفت: پروردگار تو اينچنين گفته است: اين براى من آسان است. ما آن پسر را براى مردم آيتى و بخشايشى كنيم و اين كارى است حتمى و پايان يافته. فَحَمَلَتْهُ فَانْتَبَذَتْ بِهِ مَكَانًا قَصِيًّا(۲۲) پس به او آبستن شد و او را با خود به مكانى دورافتاده برد. فَأَجَاءَهَا الْمَخَاضُ إِلَىٰ جِذْعِ النَّخْلَةِ قَالَتْ يَا لَيْتَنِي مِتُّ قَبْلَ هَٰذَا وَكُنْتُ نَسْيًا مَنْسِيًّا(۲۳) درد زاييدن او را به سوى تنه درخت خرمايى كشانيد. گفت: اى كاش پيش از اين مرده بودم و از يادها فراموش شده بودم. فَنَادَاهَا مِنْ تَحْتِهَا أَلَّا تَحْزَنِي قَدْ جَعَلَ رَبُّكِ تَحْتَكِ سَرِيًّا(۲۴) كودك از زير او ندا داد: محزون مباش، پروردگارت از زير پاى تو جوى آبى روان ساخت. وَهُزِّي إِلَيْكِ بِجِذْعِ النَّخْلَةِ تُسَاقِطْ عَلَيْكِ رُطَبًا جَنِيًّا(۲۵) نخل را بجنبان تا خرماى تازه چيده برايت فرو ريزد. فَكُلِي وَاشْرَبِي وَقَرِّي عَيْنًا ۖ فَإِمَّا تَرَيِنَّ مِنَ الْبَشَرِ أَحَدًا فَقُولِي إِنِّي نَذَرْتُ لِلرَّحْمَٰنِ صَوْمًا فَلَنْ أُكَلِّمَ الْيَوْمَ إِنْسِيًّا(۲۶) پس اى زن، بخور و بياشام و شادمان باش و اگر از آدميان كسى را ديدى بگوى: براى خداى رحمان روزه نذر كرده‌ام و امروز با هيچ بشرى سخن نمى‌گويم. فَأَتَتْ بِهِ قَوْمَهَا تَحْمِلُهُ ۖ قَالُوا يَا مَرْيَمُ لَقَدْ جِئْتِ شَيْئًا فَرِيًّا(۲۷) كودك را برداشت و نزد قوم خود آورد. گفتند: اى مريم، كارى قبيح كرده‌اى. يَا أُخْتَ هَارُونَ مَا كَانَ أَبُوكِ امْرَأَ سَوْءٍ وَمَا كَانَتْ أُمُّكِ بَغِيًّا(۲۸) اى خواهر هارون، نه پدرت مرد بدى بود و نه مادرت زنى بدكاره. فَأَشَارَتْ إِلَيْهِ ۖ قَالُوا كَيْفَ نُكَلِّمُ مَنْ كَانَ فِي الْمَهْدِ صَبِيًّا(۲۹) به فرزند اشاره كرد. گفتند: چگونه با كودكى كه در گهواره است سخن بگوييم. قَالَ إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ آتَانِيَ الْكِتَابَ وَجَعَلَنِي نَبِيًّا(۳۰) كودك گفت: من بنده خدايم، به من كتاب داده و مرا پيامبر گردانيده است. جَعَلَنِي مُبَارَكًا أَيْنَ مَا كُنْتُ وَأَوْصَانِي بِالصَّلَاةِ وَالزَّكَاةِ مَا دُمْتُ حَيًّا(۳۱) و هر جا كه باشم مرا بركت داده و تا زنده‌ام به نماز و زكات وصيت كرده است. وَبَرًّا بِوَالِدَتِي وَلَمْ يَجْعَلْنِي جَبَّارًا شَقِيًّا(۳۲) و نيز نيكى كردن به مادرم. و مرا جبار و شقى نساخته است. وَالسَّلَامُ عَلَيَّ يَوْمَ وُلِدْتُ وَيَوْمَ أَمُوتُ وَيَوْمَ أُبْعَثُ حَيًّا(۳۳) سلام بر من؛ روزى كه زاده شدم و روزى كه مى‌ميرم و روزى كه ديگر بار زنده برانگيخته مى‌شوم. مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۰۲۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1021, Divan e Shams خوش خبران غلامِ تو، رطلِ گران سلامِ تو چون شنوند نامِ تو، یاوه کنند پا و سَر قرآن کریم، سوره مريم(۱۹)، آیه ۳۴،۳۵ Quran, Sooreh Maryam(#19), Line #34,35 ذَٰلِكَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ ۚ قَوْلَ الْحَقِّ الَّذِي فِيهِ يَمْتَرُونَ(۳۴) اين است عيسى بن مريم -به سخن حق-همان كه در باره او در ترديد بودند. مَا كَانَ لِلَّهِ أَنْ يَتَّخِذَ مِنْ وَلَدٍ ۖ سُبْحَانَهُ ۚ إِذَا قَضَىٰ أَمْرًا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ(۳۵) نسزد خداوند را كه فرزندى برگيرد. منزه است. چون اراده كارى كند، مى‌گويد: موجود شو. پس موجود مى‌شود. مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۳۴۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1344, Divan e Shams دمِ او جان دهدت رو ز نَفَخْتُ(۵) بپذیر کارِ او کُنْ فَیَکُون ‌ست، نه موقوفِ علل مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۴۶۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2466 پیشِ چوگانهای حکمِ کُنْ فَکان می‌دویم اندر مکان و لامَکان قرآن کریم، سوره مريم(۱۹)، آیه ۴۰-۳۶ Quran, Sooreh Maryam(#19), Line #36-40 وَإِنَّ اللَّهَ رَبِّي وَرَبُّكُمْ فَاعْبُدُوهُ ۚ هَٰذَا صِرَاطٌ مُسْتَقِيمٌ(۳۶) واللّه پروردگار من و پروردگار شماست، پس او را بپرستيد، كه راه راست اين است. فَاخْتَلَفَ الْأَحْزَابُ مِنْ بَيْنِهِمْ ۖ فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ مَشْهَدِ يَوْمٍ عَظِيمٍ(۳۷) گروه‌ها با هم اختلاف كردند، پس واى بر كافران به هنگام حضور در آن روز بزرگ. أَسْمِعْ بِهِمْ وَأَبْصِرْ يَوْمَ يَأْتُونَنَا ۖ لَٰكِنِ الظَّالِمُونَ الْيَوْمَ فِي ضَلَالٍ مُبِينٍ(۳۸) چه خوب مى‌شنوند و چه خوب مى‌بينند آن روز كه نزد ما مى‌آيند. ولى ستمكاران امروز در گمراهى آشكارى هستند. وَأَنْذِرْهُمْ يَوْمَ الْحَسْرَةِ إِذْ قُضِيَ الْأَمْرُ وَهُمْ فِي غَفْلَةٍ وَهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ(۳۹) آنان را از روز حسرت كه كار به پايان آمده و آنان همچنان در حال غفلت و بى‌ايمانى هستند بترسان. إِنَّا نَحْنُ نَرِثُ الْأَرْضَ وَمَنْ عَلَيْهَا وَإِلَيْنَا يُرْجَعُونَ(۴۰) هر آينه ما زمين و هر كه را بر روی آن است به ارث مى‌بريم و همه به نزد ما بازگردانده مى‌شوند. مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۲۹۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1295 عقلِ جزوی، عقلِ استخراج نیست جز پذیرایِ فن و محتاج نیست قابلِ تعلیم و فهم است این خِرَد لیک صاحبْ وحی تعلیمش دهد جمله حِرفت ها یقین از وحی بود اوّلِ او، لیک عقل آن را فزود هیچ حِرفت(۶) را، ببین کین عقلِ ما تانَد او آموختن بی اوستا؟ مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۳۰۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1309 عقلِ کُلّ را گفت: ما زاغَ الْبَصَر* عقلِ جزوی می‌کند هر سو نظر عقلِ مازاغ ست نورِ خاصگان عقلِ زاغ اُستادِ گورِ مُردگان جان که او دنبالهٔ زاغان پَرَد زاغ، او را سوی گورستان بَرَد هین مَدو اندر پیِ نَفْسِ چو زاغ کو به گورستان بَرَد، نه سویِ باغ گر رَوی، رَوْ در پیِ عَنقایِ(۷) دل سویِ قاف و مسجدِ اَقصایِ دل * قرآن کریم، سوره نجم(۵۳)، آیه ۱۷ Quran, Sooreh An-Najm(#53), Line #17 « مَا زَاغَ الْبَصَرُ وَمَا طَغَىٰ » « چشم خطا نكرد و از حد درنگذشت.» « چشمانش نلغزید و طغیان نکرد.» مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۱۷۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2178 جَهد کن تا پیرِ عقل و دین شوی تا چو عقلِ کُلّ، تو باطن بین شوی مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۳۰۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2301 عقل، ضدِّ شهوت است ای پهلوان آنکه شهوت می تَنَد(۸)، عقلش مخوان وَهْم خوانَش آنکه شهوت را گِداست وَهْم، قلبِ نقدِ زَرِّ عقلهاست بی‌مِحَک(۹) پیدا نگردد وَهْم و عقل هر دو را سویِ مِحَک کن زود، نقل مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۲۸۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3287 زرِّ عقلت ریزه است ای مُتَّهم بر قُراضه(۱۰) مُهرِ سِکّه چون نَهَم ؟ عقلِ تو قسمت شده بر صد مُهِمّ بر هزاران آرزو و طِمّ(۱۱) و رِمّ(۱۲) جمع باید کرد اجزا را به عشق تا شوی خوش چون سمرقند و دمشق جَوجَوی(۱۳)، چون جمع گردی ز اشتباه پس توان زد بر تو سِکّهٔ پادشاه ور ز مِثقالی شوی افزون تو خام از تو سازَد شَه یکی زَرّینه جام مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۴۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3145 ذرّه‌یی گر جهدِ تو افزون بود در ترازوی خدا موزون بود مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ٣٣١١ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3311 پیش بینیّ این خِرَد تا گور بود وآنِ صاحبْ دل به نفخِ صُور(۱۴) بود این خِرَد از گورِ خاکی نگذرد وین قدم، عرصه عجایب نسپرد زین قَدَم، وین عقل، رَوْ بیزار شو چشمِ غیبی جُوی و برخوردار شو همچو موسی نور کی یابد ز جَیب(۱۵) سُخرهٔ استاد و شاگردان کتاب؟ زین نظر، وین عقل، نآید جز دَوار پس نظر بگذار و بگزین انتظار از سخن گویی مجویید ارتفاع(۱۶) منتظر را بِهْ ز گفتن، اِستماع(۱۷) منصبِ تعلیم نوعِ شهوت است هر خیالِ شهوتی در رَه بُت است گر به فضلش پی ببردی هر فَضول(۱۸) کی فرستادی خدا چندین رسول؟ عقلِ جزوی همچو برق است و دَرَخش(۱۹) در دَرَخشی کَی توان شد سویِ وَخش(۲۰)؟ نیست نورِ برق، بهرِ رهبری بلکه امرست ابر را که می گِری(۲۱) برقِ عقلِ ما برای گریه است تا بگرید نیستی در شوقِ هست مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۷۳۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 736 دست را مسپار جز در دستِ پیر حق شده ست آن دستِ او را دستگیر پیرِ عقلت کودکی خُو کرده است از جوارِ نفس کاندر پرده است عقلِ کامل را قرین کن با خِرَد تا که باز آید خِرَد زآن خُویِ بد مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۶۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 463 عقلِ جزوی عقل را بد نام کرد کامِ دنیا مَرد را بی کام کرد آن ز صیدی، حُسنِ صیّادی بدید وین ز صیّادی، غمِ صیدی کشید آن ز خدمت، نازِ مَخدومی(۲۲) بیافت وین ز مخدومی ز راهِ عِز(۲۳) بتافت آن ز فرعونی اسیرِ آب شد وز اسیری، سِبط(۲۴) صد سهراب شد لَعبِ معکوس(۲۵) است و فَرزین‌بندِ(۲۶) سخت حیله کم کن کارِ اقبال است و بخت مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۸۳۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 836 چونکه غم بینی، تو استغفار(۲۷) کن غم به امرِ خالق آمد، کار کن چون بخواهد، عینِ غم، شادی شود عینِ بندِ پای، آزدی شود مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۶۹۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3697 هرچه از وی شاد گردی در جهان از فراقِ او بیندیش آن زمان زآنچه گشتی شاد، بس کس شاد شد آخر از وی جَست و همچون باد شد از تو هم بجهد، تو دل بر وَی مَنه پیش از آن کو بجهد، از وی تو بِجِه (۱) آیتِ کبری: بزرگ ترین نشانه (۲) فِی: سایه (۳) غِی: گمراه شدن، بی راه شدن (۴) حُطّی: ترتیبی خاصّ برای الفبای عربی که در هشت کلمه: ابجد، هوّز…گرد آمده است (۵) نَفَخْتُ: دمیدم (۶) حِرفت: حرفه، پیشه، شغل (۷) عَنقا: سیمرغ (۸) شهوت تَنیدن: تار شهوت را تنیدن و بافتن که منظور همان شهوت رانی است. (۹)‌ مِحَک: سنگی که طلا یا نقره را به آن می‌مالند و عیار آن‌ها را آزمایش می‌کنند. (۱۰) قُراضه: ریزه های طلا و نقره و پول. مستعمل، ازکارافتاده (۱۱) طِمّ: دریا و آب فراوان (۱۲) رِمّ: زمین و خاک (۱۳) جَوجَو: یک جو یک جو و ذرّه ذرّه (۱۴) نفخِ صُور: دمیدن در شیپور، یکی از علائم قیامت کبری (۱۵) جَیب: گریبان (۱۶) ارتفاع: بالا رفتن والایی و رفعت جستن (۱۷) اِستماع: گوش دادن، شنیدن (۱۸) فَضول: یاوه گو (۱۹) دَرَخش: درخشیدن، روشنی (۲۰) وَخش: آغاز و ابتدا، کنایه از عالم حقیقت که وطن اصلی انسان است. (۲۱) می گِر: گریه کن (۲۲) مَخدوم: کسی که به او خدمت می کنند. (۲۳) عِز: عزّت و ارجمندی (۲۴) سِبط: پیرو واقعی موسی، یهودی (۲۵) لَعبِ معکوس: بازی وارونه (۲۶) فَرزین‌بند: فرزین مهره ای است در شطرنج که امروزه به آن وزیر هم می گویند. فَرزین‌بند، شگردی است در شطرنج که اهلش از آن اطلاع دارند و تعریفش آنست که: فرزین (وزیر) به تقویت پیاده ای که پسِ او باشد، مهره حریف را پیش آمدن ندهد، چرا که اگر مهره حریف، پیاده کُشد، فرزین انتقام او را خواهد گرفت. (۲۷) استغفار: آمرزش خواستن، طلب مغفرت کردن************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسان مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۳۰۷۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 3072, Divan e Shams به من نگر که به جز من به هر که درنگری یقین شود که ز عشق خدای بی‌خبری بدان رخی بنگر کاو نمک ز حق دارد بود که ناگه از آن رخ تو دولتی ببری تو را چو عقل پدر بوده ‌است و تن مادر جمال روی پدر در نگر اگر پسری بدانکه پیر سراسر صفات حق باشد اگرچه پیر نماید به صورت بشری به پیش تو چو کفست و به وصف خود دریا به چشم خلق مقیمست و هر دم او سفری هنوز مشکل ماندست حال پیر تو را هزار آیت کبری درو چه بی‌هنری؟ رسید صورت روحانیی به مریم دل ز بارگاه منزه ز خشکی و ز تری از آن نفس که درو سر روح پنهان شد بکرد حامله دل را رسول ره گذری ایا دلی که تو حامل شدی از آن خسرو به وقت جنبش آن حمل تا درو نگری چو حمل صورت گیرد ز شمس تبریزی چو دل شوی تو و چون دل به سوی غیب پری مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۷۴۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3745 حیث ما کنتم فولوا وجهکم نحوه هذا الذی لم ینهکم در هر وضعيّت و هر جا که باشید، رو به سوی او (خدا) کنید. خدا شما را فقط از این کار منع نکرده است. مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۳۵۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3354 گرچه دوری دور می‌جنبان تو دم حیث ما کنتم فولوا وجهکم گر چه در ذهن هستی و از او دوری، از دور دُم آشنایی با او (از جنس او بودن) را به حرکت در آر. به این آیه قرآن توجه کن که می گوید: در هر جا که هستی رو به او کن. مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۵۹۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 590, Divan e Shams سر از بهر هوس باید چو خالی گشت سر چه بود؟ چو جان بهر نظر باشد روان بی‌نظر چه بود؟ مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۶۱۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 615, Divan e Shams دیوانه دگر سانست او حاملۀ جانست چشمش چو به جانانست حملش نه بدو ماند؟ مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۶۴۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2641, Divan e Shams گیرم که نبینی رخ آن دختر چینی از جنبش او جنبش این پرده نبینی مولوی، دیوان شمس، ترجیعات، شماره ۲۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Tarjiaat)# 26, Divan e Shams گیرم که نبینی به نظر چشمهٔ خورشید نی گرمیت از شمس بد افسردگی از فی؟ هین دور شو از سردی و بفزای ز گرمی تا صیف شود بهمنت و رشد شود غی خورشید نماید خبر بی‌دم و بی‌حرف بربند لب از ابجد و از هوز و حطی ( اَبْجَدْ - هَوَّزْ - حُطّی - کَلَمَنْ - سَعْفَصْ - قَرَشَتْ - ثَخَّذْ - ضَظِغْ ) ترتیبی خاصّ برای الفبای عربی در هشت کلمه قرآن کریم، سوره مريم(۱۹)، آیه ۳۳-۱۶ Quran, Sooreh Maryam(#19), Line #16-33 وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ مَرْيَمَ إِذِ انْتَبَذَتْ مِنْ أَهْلِهَا مَكَانًا شَرْقِيًّا(۱۶) در اين كتاب مريم را ياد كن، آنگاه كه از خاندان خويش به مكانى رو به سوى برآمدن آفتاب، دورى گزيد. فَاتَّخَذَتْ مِنْ دُونِهِمْ حِجَابًا فَأَرْسَلْنَا إِلَيْهَا رُوحَنَا فَتَمَثَّلَ لَهَا بَشَرًا سَوِيًّا(۱۷) ميان خود و آنان پرده‌اى كشيد و ما روح خود را نزدش فرستاديم و چون انسانى تمام بر او نمودار شد. قَالَتْ إِنِّي أَعُوذُ بِالرَّحْمَٰنِ مِنْكَ إِنْ كُنْتَ تَقِيًّا(۱۸) مريم گفت: از تو به خداى رحمان پناه مى‌برم، كه پرهيزگار باشى. قَالَ إِنَّمَا أَنَا رَسُولُ رَبِّكِ لِأَهَبَ لَكِ غُلَامًا زَكِيًّا(۱۹) گفت: من فرستاده پروردگار تو هستم، تا تو را پسرى پاكيزه ببخشم. قَالَتْ أَنَّىٰ يَكُونُ لِي غُلَامٌ وَلَمْ يَمْسَسْنِي بَشَرٌ وَلَمْ أَكُ بَغِيًّا(۲۰) گفت: از كجا مرا فرزندى باشد، حال آنكه هيچ بشرى به من دست نزده است و من بدكاره هم نبوده‌ام. قَالَ كَذَٰلِكِ قَالَ رَبُّكِ هُوَ عَلَيَّ هَيِّنٌ ۖ وَلِنَجْعَلَهُ آيَةً لِلنَّاسِ وَرَحْمَةً مِنَّا ۚ وَكَانَ أَمْرًا مَقْضِيًّا(۲۱) گفت: پروردگار تو اينچنين گفته است: اين براى من آسان است. ما آن پسر را براى مردم آيتى و بخشايشى كنيم و اين كارى است حتمى و پايان يافته. فَحَمَلَتْهُ فَانْتَبَذَتْ بِهِ مَكَانًا قَصِيًّا(۲۲) پس به او آبستن شد و او را با خود به مكانى دورافتاده برد. فَأَجَاءَهَا الْمَخَاضُ إِلَىٰ جِذْعِ النَّخْلَةِ قَالَتْ يَا لَيْتَنِي مِتُّ قَبْلَ هَٰذَا وَكُنْتُ نَسْيًا مَنْسِيًّا(۲۳) درد زاييدن او را به سوى تنه درخت خرمايى كشانيد. گفت: اى كاش پيش از اين مرده بودم و از يادها فراموش شده بودم. فَنَادَاهَا مِنْ تَحْتِهَا أَلَّا تَحْزَنِي قَدْ جَعَلَ رَبُّكِ تَحْتَكِ سَرِيًّا(۲۴) كودك از زير او ندا داد: محزون مباش، پروردگارت از زير پاى تو جوى آبى روان ساخت. وَهُزِّي إِلَيْكِ بِجِذْعِ النَّخْلَةِ تُسَاقِطْ عَلَيْكِ رُطَبًا جَنِيًّا(۲۵) نخل را بجنبان تا خرماى تازه چيده برايت فرو ريزد. فَكُلِي وَاشْرَبِي وَقَرِّي عَيْنًا ۖ فَإِمَّا تَرَيِنَّ مِنَ الْبَشَرِ أَحَدًا فَقُولِي إِنِّي نَذَرْتُ لِلرَّحْمَٰنِ صَوْمًا فَلَنْ أُكَلِّمَ الْيَوْمَ إِنْسِيًّا(۲۶) پس اى زن، بخور و بياشام و شادمان باش و اگر از آدميان كسى را ديدى بگوى: براى خداى رحمان روزه نذر كرده‌ام و امروز با هيچ بشرى سخن نمى‌گويم. فَأَتَتْ بِهِ قَوْمَهَا تَحْمِلُهُ ۖ قَالُوا يَا مَرْيَمُ لَقَدْ جِئْتِ شَيْئًا فَرِيًّا(۲۷) كودك را برداشت و نزد قوم خود آورد. گفتند: اى مريم، كارى قبيح كرده‌اى. يَا أُخْتَ هَارُونَ مَا كَانَ أَبُوكِ امْرَأَ سَوْءٍ وَمَا كَانَتْ أُمُّكِ بَغِيًّا(۲۸) اى خواهر هارون، نه پدرت مرد بدى بود و نه مادرت زنى بدكاره. فَأَشَارَتْ إِلَيْهِ ۖ قَالُوا كَيْفَ نُكَلِّمُ مَنْ كَانَ فِي الْمَهْدِ صَبِيًّا(۲۹) به فرزند اشاره كرد. گفتند: چگونه با كودكى كه در گهواره است سخن بگوييم. قَالَ إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ آتَانِيَ الْكِتَابَ وَجَعَلَنِي نَبِيًّا(۳۰) كودك گفت: من بنده خدايم، به من كتاب داده و مرا پيامبر گردانيده است. جَعَلَنِي مُبَارَكًا أَيْنَ مَا كُنْتُ وَأَوْصَانِي بِالصَّلَاةِ وَالزَّكَاةِ مَا دُمْتُ حَيًّا(۳۱) و هر جا كه باشم مرا بركت داده و تا زنده‌ام به نماز و زكات وصيت كرده است. وَبَرًّا بِوَالِدَتِي وَلَمْ يَجْعَلْنِي جَبَّارًا شَقِيًّا(۳۲) و نيز نيكى كردن به مادرم. و مرا جبار و شقى نساخته است. وَالسَّلَامُ عَلَيَّ يَوْمَ وُلِدْتُ وَيَوْمَ أَمُوتُ وَيَوْمَ أُبْعَثُ حَيًّا(۳۳) سلام بر من؛ روزى كه زاده شدم و روزى كه مى‌ميرم و روزى كه ديگر بار زنده برانگيخته مى‌شوم. مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۰۲۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1021, Divan e Shams خوش خبران غلام تو رطل گران سلام تو چون شنوند نام تو یاوه کنند پا و سر قرآن کریم، سوره مريم(۱۹)، آیه ۳۴،۳۵ Quran, Sooreh Maryam(#19), Line #34,35 ذَٰلِكَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ ۚ قَوْلَ الْحَقِّ الَّذِي فِيهِ يَمْتَرُونَ(۳۴) اين است عيسى بن مريم -به سخن حق-همان كه در باره او در ترديد بودند. مَا كَانَ لِلَّهِ أَنْ يَتَّخِذَ مِنْ وَلَدٍ ۖ سُبْحَانَهُ ۚ إِذَا قَضَىٰ أَمْرًا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ(۳۵) نسزد خداوند را كه فرزندى برگيرد. منزه است. چون اراده كارى كند، مى‌گويد: موجود شو. پس موجود مى‌شود. مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۳۴۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1344, Divan e Shams دم او جان دهدت رو ز نفخت بپذیر کار او کن فیکون ‌ست نه موقوف علل مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۴۶۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2466 پیش چوگانهای حکم کن فکان می‌دویم اندر مکان و لامکان قرآن کریم، سوره مريم(۱۹)، آیه ۴۰-۳۶ Quran, Sooreh Maryam(#19), Line #36-40 وَإِنَّ اللَّهَ رَبِّي وَرَبُّكُمْ فَاعْبُدُوهُ ۚ هَٰذَا صِرَاطٌ مُسْتَقِيمٌ(۳۶) واللّه پروردگار من و پروردگار شماست، پس او را بپرستيد، كه راه راست اين است. فَاخْتَلَفَ الْأَحْزَابُ مِنْ بَيْنِهِمْ ۖ فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ مَشْهَدِ يَوْمٍ عَظِيمٍ(۳۷) گروه‌ها با هم اختلاف كردند، پس واى بر كافران به هنگام حضور در آن روز بزرگ. أَسْمِعْ بِهِمْ وَأَبْصِرْ يَوْمَ يَأْتُونَنَا ۖ لَٰكِنِ الظَّالِمُونَ الْيَوْمَ فِي ضَلَالٍ مُبِينٍ(۳۸) چه خوب مى‌شنوند و چه خوب مى‌بينند آن روز كه نزد ما مى‌آيند. ولى ستمكاران امروز در گمراهى آشكارى هستند. وَأَنْذِرْهُمْ يَوْمَ الْحَسْرَةِ إِذْ قُضِيَ الْأَمْرُ وَهُمْ فِي غَفْلَةٍ وَهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ(۳۹) آنان را از روز حسرت كه كار به پايان آمده و آنان همچنان در حال غفلت و بى‌ايمانى هستند بترسان. إِنَّا نَحْنُ نَرِثُ الْأَرْضَ وَمَنْ عَلَيْهَا وَإِلَيْنَا يُرْجَعُونَ(۴۰) هر آينه ما زمين و هر كه را بر روی آن است به ارث مى‌بريم و همه به نزد ما بازگردانده مى‌شوند. مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۲۹۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1295 عقل جزوی عقل استخراج نیست جز پذیرای فن و محتاج نیست قابل تعلیم و فهم است این خرد لیک صاحب وحی تعلیمش دهد جمله حرفت ها یقین از وحی بود اول او لیک عقل آن را فزود هیچ حرفت را ببین کین عقل ما تاند او آموختن بی اوستا؟ مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۳۰۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1309 عقل کل را گفت ما زاغ البصر* عقل جزوی می‌کند هر سو نظر عقل مازاغ ست نور خاصگان عقل زاغ استاد گور مردگان جان که او دنبالهٔ زاغان پرد زاغ او را سوی گورستان برد هین مدو اندر پی نفس چو زاغ کو به گورستان برد نه سوی باغ گر روی رو در پی عنقای دل سوی قاف و مسجد اقصای دل * قرآن کریم، سوره نجم(۵۳)، آیه ۱۷ Quran, Sooreh An-Najm(#53), Line #17 « مَا زَاغَ الْبَصَرُ وَمَا طَغَىٰ » « چشم خطا نكرد و از حد درنگذشت.» « چشمانش نلغزید و طغیان نکرد.» مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۱۷۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2178 جهد کن تا پیر عقل و دین شوی تا چو عقل کل تو باطن بین شوی مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۳۰۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2301 عقل، ضد شهوت است ای پهلوان آنکه شهوت می تند عقلش مخوان وهم خوانش آنکه شهوت را گداست وهم قلب نقد زر عقلهاست بی‌محک پیدا نگردد وهم و عقل هر دو را سوی محک کن زود نقل مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۲۸۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3287 زر عقلت ریزه است ای متهم بر قراضه مهر سکه چون نهم ؟ عقل تو قسمت شده بر صد مهم بر هزاران آرزو و طم و رم جمع باید کرد اجزا را به عشق تا شوی خوش چون سمرقند و دمشق جوجوی چون جمع گردی ز اشتباه پس توان زد بر تو سکهٔ پادشاه ور ز مثقالی شوی افزون تو خام از تو سازد شه یکی زرینه جام مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۴۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3145 ذرّه‌یی گر جهد تو افزون بود در ترازوی خدا موزون بود مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ٣٣١١ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3311 پیش بینی این خرد تا گور بود وآن صاحب دل به نفخ صور بود این خرد از گور خاکی نگذرد وین قدم عرصه عجایب نسپرد زین قدم وین عقل رو بیزار شو چشم غیبی جوی و برخوردار شو همچو موسی نور کی یابد ز جیب سخرهٔ استاد و شاگردان کتاب؟ زین نظر وین عقل نآید جز دوار پس نظر بگذار و بگزین انتظار از سخن گویی مجویید ارتفاع منتظر را به ز گفتن استماع منصب تعلیم نوع شهوت است هر خیال شهوتی در ره بت است گر به فضلش پی ببردی هر فضول کی فرستادی خدا چندین رسول؟ عقل جزوی همچو برق است و درخش در درخشی کی توان شد سوی وخش؟ نیست نور برق بهر رهبری بلکه امرست ابر را که می گری برق عقل ما برای گریه است تا بگرید نیستی در شوق هست مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۷۳۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 736 دست را مسپار جز در دست پیر حق شده ست آن دست او را دستگیر پیر عقلت کودکی خو کرده است از جوار نفس کاندر پرده است عقل کامل را قرین کن با خرد تا که باز آید خرد زآن خوی بد مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۶۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 463 عقل جزوی عقل را بد نام کرد کام دنیا مرد را بی کام کرد آن ز صیدی حسن صیادی بدید وین ز صیادی غم صیدی کشید آن ز خدمت ناز مخدومی بیافت وین ز مخدومی ز راه عز بتافت آن ز فرعونی اسیر آب شد وز اسیری سبط صد سهراب شد لعب معکوس است و فرزین‌بند سخت حیله کم کن کار اقبال است و بخت مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۸۳۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 836 چونکه غم بینی تو استغفار کن غم به امر خالق آمد کار کن چون بخواهد عین غم شادی شود عین بند پای آزدی شود مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۶۹۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3697 هرچه از وی شاد گردی در جهان از فراق او بیندیش آن زمان زآنچه گشتی شاد بس کس شاد شد آخر از وی جست و همچون باد شد از تو هم بجهد تو دل بر وی منه پیش از آن کو بجهد از وی تو بجه

برنامه صوتی شماره ۷۸۱ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی۱۳۹۸ تاریخ اجرا: ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۹ - ۲۶ شهریورPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۰۲۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1021, Divan e Shamsگرم درآ و دم مده، باده بیار و غم بِبَرای دل و جانِ هر طرف، چشم و چراغِ هر سحرهم طربِ سرشته‌ای، هم طلبِ فرشته‌ایهم عرصات(۱) گشته‌ای پُر ز نبات و نیشکرخیز که رسته خیز(۲) شد، روز نبات ریز شدبا خردم ستیز شد، هین بِرُبا ازو خبرخوش خبران غلامِ تو، رطلِ گران سلامِ توچون شنوند نامِ تو، یاوه کنند پا و سَرخیز که روز می‌رود، فصلِ تموز(۳) می‌رودرفت و هنوز می‌رود، دیو ز سایه عمر*ای بشنیده آهِ جان، باده رسان زِ راه جانپشتِ دل و پناهِ جان، پیش درآ چو شیرِ نرمست و خراب و شاد و خوش، می‌گذری ز پنج و ششقافله را بکش، بکش، خوش سفریست این سفرلحظه به لحظه، دم به دم، می بده و بسوز غمنوبتِ تُست ای صَنَم(۴)، دور تُوَست ای قمرعقل رباست و دلربا، در تبریز شمسِ دینآن تبریز چون بصر، شمس دروست چون نظرگر چه بصر عیان بُوَد، نور در او نهان بُوَددیده نمی‌شود نظر، جز به بصیرتی دگر* حدیثِانَّ الشَّيْطانَ لَيَفْرَقُ مِنْ ظِلِّ عُمَرَ(لَيَفْرَقُ مِنْكَ يا عُمَرُ)دیو از سایه عمر می گریزد.مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۴۰۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 409هر که بیدار است، او در خوابْ ترهست بیداریش، از خوابش بَتَرمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۶۲۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 628پس بدان این اصل را ای اصل‌جوهر که را دردست او برده ست بوهر که او بیدارتر، پُر دَردترهر که او آگاه تر رُخ زردترگر ز جبرش آگهی زاریت کوبینش زنجیر جبّاریت کومولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۹۲۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 921دیده ما چون بسی علّت(۵) دروسترو فنا کُن دید خود در دید دوستدید ما را دید او نِعْمَ الْعِوَض(۶)یابی اندر دید او کل غَرَض مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۵٨٠Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1580چشم او یَنْظُر بِنورالله شدهپرده های جهل را خارِق(۷) بدهمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۰۱۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1016علم هایِ اهل حسّ، شد پوزبندتا نگیرد شیر، زان علمِ بلندمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۴۶۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1462گوش جان و چشمِ جان، جز این حِس استگوش عقل و گوش ظَنّ(۸)، زین مُفلِس(۹) استمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۵۰۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1501بحثِ عقلی، گر دُر و مَرجان(۱۰) بُوَدآن دگر باشد که بحثِ جان بُوَدمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۸۹۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1896ای برادر، عقل یک دَم با خود آردَم به دَم در تو خزان است و بهارمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۰۵۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2052مر تو را عقلی است جُزوی در نهانکاملُ العَقلی بجُو اندر جهانجزوِ تو از کُلِّ او کُلّی شودعقل کُلّ بر نفس چون غُلّی(۱۱) شودمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۹۸۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1982عقلِ جزوی عشق را مُنْکِر بُوَدگرچه بنماید که صاحب‌سِر بُوَدزیرک و داناست، اما نیست نیستتا فرشته لا نشد، اهریمنی استاو به قول و فعل، یارِ ما بُوَدچون به حکمِ حال آیی، لا بُوَدلا بُوَد، چون او نشد از هست نیستچونکه طَوْعاً لا نشد، کُرْهاً بسی استاین عقل جزئی چون از هستی ناقص خود دست بر نداشته و محو نشدهو همچنان خود را کامل می داند، در واقع باید او را نیست و فانی شمرد،زیرا او از روی اختیار، فنا را نپذیرفته لذا باید اجباراً و بر خلاف میل او، او را فانی بشمریم.جان، کمال است و ندایِ او کمالمصطفی گویان: اَرِحْنا یا بِلال ای بِلال، افراز بانگِ سَلسَلت(۱۲)زان دَمی کاندر دمیدم در دلتمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۱۲۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2128پایِ استدلالیان، چوبی بودپایِ چوبین، سخت بی تمکین(۱۳) بودمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۴۹۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2497عقل تو همچون شتربان تو شترمی‌کشاند هر طرف در حکم مُرّ(۱۴)مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۴۴۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3445وَهْم و فکر و حس و ادراکِ شماهمچو نِی دان مَرکبِ کودک، هلامولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۳۴۴۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3447علم چون بر دل زَنَد، یاری شودعلم چون بر تَن زَنَد، باری شودمولوی، مثنوی، دفتر دوّم، بیت ۲۳۲۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 2326گرچه عقلت سویِ بالا می پََرَدمرغِ تقلیدت به پستی می چَردمولوی، مثنوی، دفتر دوّم، بیت ۳۲۰۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3207فکر، آن باشد که بگشاید رَهیراه، آن باشد که پیش آید شَهیشاه آن باشد که از خود شه بودنه به مخزن ها و لشکر شه شودمولوی، مثنوی، دفتر دوّم، بیت ۳۳۱۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3311نفس، نَمرودست و، عقل و جان، خلیلروح در عین است و، نَفْس اندر دلیلمولوی، مثنوی، دفتر دوّم، بیت ۳۴۹۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3499مُتّهم نَفْس است، نَه عقلِ شریفمُتّهم حِسّ است، نَه نورِ لطیفمولوی، مثنوی، دفتر سوّم، بیت ۱۱۲۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1123دل ز دانش ها بِشُستند این فَریق(۱۵)زانکه این دانش نداند آن طریقدانشی باید که اصلش زآن سَر استزآنکه هر فرعی به اصلش رهبرستمولوی، مثنوی، دفتر سوّم، بیت ۱۵۵۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1558عقلِ جُزوی، آفتش وَهْم است و ظَنّزآنکه در ظلمات شد او را وطنمولوی، مثنوی، دفتر سوّم، بیت ۱۸۲۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1824حِس، اسیرِ عقل باشد ای فلانعقل اسیر روح باشد، هم بدانمولوی، مثنوی، دفتر سوّم، بیت ۱۹۳۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1934گفت پیغمبر: شما را ای مِهان(۱۶)چون پدر هستم شفیق و مهربانزآن سبب که جمله اجزایِ مَنیدجُزو را از کُل چرا بَر می کَنید*؟جزو از کُلّ قطع شد، بیکار شدعضو از تَن قطع شد، مُردار(۱۷) شدتا نپیوندد به کُلّ بارِ دِگَرمُرده باشد، نبوَدش از جان خبرور بجنبد، نیست آن را خود سَنَدعضوِ نو بُبریده هم جُنبش کندجزو از این کُلّ گَر بُرَد، یک سو رَوَداین نه آن کُلّ است کو ناقص شود*حديث« کُلُّ شَیْءٍ قُطِعَ مِنَ الحَیِّ فَهُوَ مَیُّتٌ »« هر عضوی از موجودی زنده جدا شود مُرده است »مولوی، مثنوی، دفتر سوّم، بیت ۳۵۸۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3584عقل از جان گشت با ادراک و فَرّ(۱۸)روح، او را کَی شود زیرِ نظر؟لیک جان در عقل، تاثیری کندزآن اثر آن عقل، تدبیری کندمولوی، مثنوی، دفتر سوّم، بیت ۳۸۷۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3870تو فسرده، در خورِ این دم نِه ییبا شِکَر مَقرون نِه یی، گرچه نییرختِ عقلت با تو است و عاقلیکز جُنوداً لَمْ تَرَوْها غافلی« هنوز کالای بی ارزش عقل جزئی با توستو هنوز جزو عاقلان دنیا خواه و عافیت طلبی »قرآن کریم، سوره توبه(۹)، آیه ۲۶Quran, Sooreh At-Tawba(#9), Line #26« ثُمَّ أَنْزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَىٰ رَسُولِهِ وَعَلَى الْمُؤْمِنِينَ وَأَنْزَلَ جُنُودًا لَمْ تَرَوْهَا وَعَذَّبَ الَّذِينَ كَفَرُوا ۚ وَذَٰلِكَ جَزَاءُ الْكَافِرِينَ »« آنگاه خدا آرامش خويش را بر پيامبرش و بر مؤمنان نازل كرد و لشكريانى كه آنها را نمى‌ديديد فرو فرستاد و كافران را عذاب كرد، و اين است كيفر كافران.»مولوی، مثنوی، دفتر سوّم، بیت ۳۸۸۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3880ای که عقلت بر عُطارِد(۱۹) دَق کند(۲۰)عقل و عاقل را قضا احمق کندمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۴۰۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 409غیرِ فهم و جان که در گاو و خرستآدمی را عقل و جانی دیگر استمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۵۹۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 595دیده حسّی زبونِ(۲۱) آفتابدیده رَبّانیی جُو و بیابمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۲۵۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1258عقلِ جزوی را وکیلِ خود مگیرعقلِ کُلّ را ساز ای سلطان، وزیرمر هوا را تو وزیرِ خود مسازکه بر آید جانِ پاکت از نمازکین هوا پُر حرص و حالی بین بُوَدعقل را اندیشه یومِ دین(۲۲) بُوَدمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۵۸۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2583چشم آخِربین تواند دید راستچشم آخُربین غرورست و خطاستمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۲۶۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1261عقل را دو دیده در پایانِ کاربهرِ آن گُل می کََشَد او رنجِ خار(۱) عرصات: روز رستاخیز(۲) رسته خیز: رستاخیز، قیامت(۳) تَموز: تابستان، موسم گرما(۴) صَنَم: دلبر، معشوقِ زیبا(۵) علّت: بیماری(۶) نِعْمَ الْعِوَض: بهترین عوض(۷) خارِق: شكافنده، پاره کننده(۸) ظَنّ: حدس، گمان(۹) مُفلِس: عاجز، تهیدست(۱۰) مَرجان: نوعی مروارید(۱۱) غُلّ: طوق و بند آهنی که به‌ گردن یا دست ‌و پای زندانیان می‌بستند.(۱۲) سَلسَل: آب روان و گوارا(۱۳) تمکین: پذیرفتن، پا بر جا بودن(۱۴) مُرّ: تلخ(۱۵) فَریق: گروه، دسته(۱۶) مِه: بزرگ، سروَر(۱۷) مُردار: لاشه حیوان مُرده(۱۸) فَرّ: رفعت و شکوه(۱۹) عُطارِد: نزدیکترین و کوچکترین سیاره به خورشید. در اینجا کنایه از کاملانِ فضل و بزرگان معرفت است.(۲۰) دَق کردن: ملامت کردن، نکوهیدن(۲۱) زبون: عاجز، ناتوان(۲۲) یومِ دین: روز قیامت************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسانمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۰۲۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1021, Divan e Shamsگرم درآ و دم مده باده بیار و غم ببرای دل و جان هر طرف چشم و چراغ هر سحرهم طرب سرشته‌ای هم طلب فرشته‌ایهم عرصات گشته‌ای پر ز نبات و نیشکرخیز که رسته خیز شد روز نبات ریز شدبا خردم ستیز شد هین بربا ازو خبرخوش خبران غلام تو رطل گران سلام توچون شنوند نام تو یاوه کنند پا و سرخیز که روز می‌رود فصل تموز می‌رودرفت و هنوز می‌رود دیو ز سایه عمر*ای بشنیده آه جان باده رسان ز راه جانپشت دل و پناه جان پیش درآ چو شیر نرمست و خراب و شاد و خوش می‌گذری ز پنج و ششقافله را بکش بکش خوش سفریست این سفرلحظه به لحظه دم به دم می بده و بسوز غمنوبت تست ای صنم دور توست ای قمرعقل رباست و دلربا در تبریز شمس دینآن تبریز چون بصر شمس دروست چون نظرگر چه بصر عیان بود نور در او نهان بوددیده نمی‌شود نظر جز به بصیرتی دگر* حدیثِانَّ الشَّيْطانَ لَيَفْرَقُ مِنْ ظِلِّ عُمَرَ(لَيَفْرَقُ مِنْكَ يا عُمَرُ)دیو از سایه عمر می گریزد.مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۴۰۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 409هر که بیدار است او در خواب ترهست بیداریش از خوابش بترمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۶۲۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 628پس بدان این اصل را ای اصل‌جوهر که را دردست او برده ست بوهر که او بیدارتر پر دردترهر که او آگاه تر رخ زردترگر ز جبرش آگهی زاریت کوبینش زنجیر جباریت کومولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۹۲۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 921دیده ما چون بسی علت دروسترو فنا کن دید خود در دید دوستدید ما را دید او نعم العوضیابی اندر دید او کل غرض مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۵٨٠Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1580چشم او ینظر بنورالله شدهپرده های جهل را خارق بدهمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۰۱۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1016علم های اهل حس شد پوزبندتا نگیرد شیر زان علم بلندمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۴۶۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1462گوش جان و چشم جان جز این حس استگوش عقل و گوش ظن زین مفلس استمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۵۰۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1501بحث عقلی گر در و مرجان بودآن دگر باشد که بحث جان بودمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۸۹۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1896ای برادر عقل یک دم با خود آردم به دم در تو خزان است و بهارمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۰۵۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2052مر تو را عقلی است جزوی در نهانکامل العقلی بجو اندر جهانجزو تو از کل او کلی شودعقل کل بر نفس چون غلی شودمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۹۸۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1982عقل جزوی عشق را منکر بودگرچه بنماید که صاحب‌سر بودزیرک و داناست اما نیست نیستتا فرشته لا نشد اهریمنی استاو به قول و فعل یار ما بودچون به حکم حال آیی لا بودلا بود چون او نشد از هست نیستچونکه طوعا لا نشد کرها بسی استاین عقل جزئی چون از هستی ناقص خود دست بر نداشته و محو نشدهو همچنان خود را کامل می داند، در واقع باید او را نیست و فانی شمرد،زیرا او از روی اختیار، فنا را نپذیرفته لذا باید اجباراً و بر خلاف میل او، او را فانی بشمریم.جان کمال است و ندای او کمالمصطفی گویان ارحنا یا بلال ای بلال افراز بانگ سلسلتزان دمی کاندر دمیدم در دلتمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۱۲۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2128پای استدلالیان چوبی بودپای چوبین سخت بی تمکین بودمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۴۹۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2497عقل تو همچون شتربان تو شترمی‌کشاند هر طرف در حکم مرمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۴۴۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3445وهم و فکر و حس و ادراک شماهمچو نی دان مرکب کودک هلامولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۳۴۴۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3447علم چون بر دل زند یاری شودعلم چون بر تن زند باری شودمولوی، مثنوی، دفتر دوّم، بیت ۲۳۲۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 2326گرچه عقلت سوی بالا می پردمرغ تقلیدت به پستی می چردمولوی، مثنوی، دفتر دوّم، بیت ۳۲۰۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3207فکر آن باشد که بگشاید رهیراه آن باشد که پیش آید شهیشاه آن باشد که از خود شه بودنه به مخزن ها و لشکر شه شودمولوی، مثنوی، دفتر دوّم، بیت ۳۳۱۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3311نفس نمرودست و عقل و جان خلیلروح در عین است و نفس اندر دلیلمولوی، مثنوی، دفتر دوّم، بیت ۳۴۹۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3499متهم نفس است نه عقل شریفمتهم حس است نه نور لطیفمولوی، مثنوی، دفتر سوّم، بیت ۱۱۲۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1123دل ز دانش ها بشستند این فریقزانکه این دانش نداند آن طریقدانشی باید که اصلش زآن سر استزآنکه هر فرعی به اصلش رهبرستمولوی، مثنوی، دفتر سوّم، بیت ۱۵۵۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1558عقل جزوی آفتش وهم است و ظنزآنکه در ظلمات شد او را وطنمولوی، مثنوی، دفتر سوّم، بیت ۱۸۲۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1824حس اسیر عقل باشد ای فلانعقل اسیر روح باشد هم بدانمولوی، مثنوی، دفتر سوّم، بیت ۱۹۳۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1934گفت پیغمبر شما را ای مهانچون پدر هستم شفیق و مهربانزآن سبب که جمله اجزای منیدجزو را از کل چرا بر می کنید*؟جزو از کل قطع شد بیکار شدعضو از تن قطع شد مردار شدتا نپیوندد به کل بار دگرمرده باشد نبودش از جان خبرور بجنبد نیست آن را خود سندعضو نو ببریده هم جنبش کندجزو از این کل گر برد، یک سو روداین نه آن کل است کو ناقص شود*حديث« کُلُّ شَیْءٍ قُطِعَ مِنَ الحَیِّ فَهُوَ مَیُّتٌ »« هر عضوی از موجودی زنده جدا شود مُرده است »مولوی، مثنوی، دفتر سوّم، بیت ۳۵۸۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3584عقل از جان گشت با ادراک و فرروح او را کی شود زیر نظر؟لیک جان در عقل تاثیری کندزآن اثر آن عقل تدبیری کندمولوی، مثنوی، دفتر سوّم، بیت ۳۸۷۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3870تو فسرده در خور این دم نه ییبا شکر مقرون نه یی گرچه نییرخت عقلت با تو است و عاقلیکز جنودا لم تروها غافلی« هنوز کالای بی ارزش عقل جزئی با توستو هنوز جزو عاقلان دنیا خواه و عافیت طلبی »قرآن کریم، سوره توبه(۹)، آیه ۲۶Quran, Sooreh At-Tawba(#9), Line #26« ثُمَّ أَنْزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَىٰ رَسُولِهِ وَعَلَى الْمُؤْمِنِينَ وَأَنْزَلَ جُنُودًا لَمْ تَرَوْهَا وَعَذَّبَ الَّذِينَ كَفَرُوا ۚ وَذَٰلِكَ جَزَاءُ الْكَافِرِينَ »« آنگاه خدا آرامش خويش را بر پيامبرش و بر مؤمنان نازل كرد و لشكريانى كه آنها را نمى‌ديديد فرو فرستاد و كافران را عذاب كرد، و اين است كيفر كافران.»مولوی، مثنوی، دفتر سوّم، بیت ۳۸۸۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3880ای که عقلت بر عطارد دق کندعقل و عاقل را قضا احمق کندمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۴۰۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 409غیر فهم و جان که در گاو و خرستآدمی را عقل و جانی دیگر استمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۵۹۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 595دیده حسی زبون آفتابدیده ربانیی جو و بیابمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۲۵۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1258عقل جزوی را وکیل خود مگیرعقل کل را ساز ای سلطان وزیرمر هوا را تو وزیر خود مسازکه بر آید جان پاکت از نمازکین هوا پر حرص و حالی بین بودعقل را اندیشه یوم دین بودمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۵۸۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2583چشم آخربین تواند دید راستچشم آخربین غرورست و خطاستمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۲۶۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1261عقل را دو دیده در پایان کاربهر آن گل می کشد او رنج خار

Hello again witches, seekers, and friends, and welcome to The Fat Feminist Witch podcast, the show where we do a little ranting, raving, and wand-waving. I'm your host, Paige, and together we are going to explore magic and spirituality, social justice, the psychic realm, and most importantly – books! Specifically, of course, witchy books! Not just the modern ones we love to read, or the ancient ones we love to try to interpret, but also the ones we write ourselves - our grimoires, journals, and books of shadows. I talk about some of the histories of magical texts up until the 20th century when Gerald Gardner introduced the world to Wicca and the Wiccans to the Book of Shadows. I've got a great little ritual you can use to bless or consecrate your own book that's perfect for the full moon on Friday the 13th.  Download the Spell in PDF Format! Of course, it wouldn't be an episode about books without me talking about some of my faves, the ones I use most, and the ones I'm most looking forward to.  Books mentioned: Magical Housekeeping by Tess Whitehurst Coventry Magic by Jacki Smith Light Magic for Dark Times + The Magical Writing Grimoire by Lisa Marie Basile The Enchanted Cat by Ellen Dugan The Complete Crystal Handbook by Cassandra Eason The Only Tarot Book You'll Ever Need by Skye Alexander Madame Pamita's Magical Tarot - Madame Pamita Cunningham's Encyclopedia of Magical Herbs - Scott Cunningham The Astrology of Love and Sex by Annabel Gat Finding Your Higher Self by Sophie Saint Thomas The Glam Witch by Michael Herkes   Want to win a copy of THE GLAM WITCH by MICHAEL HERKES? Head to my Instagram page and find the giveaway post! I'll be announcing the winner at 1pm est (aka 13 o'clock) on Friday the 13th!    Special thanks to my new advertisers BETTER HELP! If you need help with your mental health or just some to talk to, visit http://betterhelp.com/fatfeminsitwitch and get 10% off your first month of online counselling!    Connect with me!   The Blog: http://fatfeministwitch.com Facebook: The Fat Feminist Witch Twitter: @fatfemnistwitch Instagram: FatFeministWitch Pinterest: FatFemnistWitch   Listen on Spotify!   Support the show!   Patreon: http://patreon.com/thefatfeministwitch Buy me a ☕ : https://ko-fi.com/thefatfeministwitch Advertise on The Fat Feminist Witch: http://advertisecast.com/thefatfeministwitch     As always the opening and closing track is Back To The 90s (Douglas Mulvey AKA D-REX) / CC BY 4.0)

برنامه صوتی شماره ۷۸۰ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی۱۳۹۸ تاریخ اجرا: ۹ سپتامبر ۲۰۱۹ - ۱۹ شهریورPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۵۹۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 590, Divan e Shams سر از بهرِ هوس باید، چو خالی گشت سر چه بْوَد؟ چو جان بهرِ نظر باشد، روانِ بی‌نظر چه بْوَد؟ نظر در رویِ شه باید، چو آن نَبْوَد چه را شاید؟ سفر از خویشتن باید، چو با خویشی سفر چه بْوَد؟ مرا پرسید صفرایی(١) که گر مردِ شِکَرخایی کمر بندم چو نِی پیشت، اگر گویی، شِکَر چه بْوَد؟ بگفتم بهترین چیزی ولیکن پیشِ غیرِ تو که تو ابله شِکَر بینی و گویی زین بَتَر چه بْوَد؟ ازیرا اصلِ جسمِ تو ز زهرِ قاتل افتادست سَقَر(٢) بودست اصل تو، نداند جز سَقَر چه بْوَد؟ جهان و عقلِ کلّی را ز عقلِ جزو چون بینی؟ در آن دریایِ خون آشام عقلِ مختصر چه بْوَد؟ دو سه سطری که می‌خوانی ز سر تا پا و پا تا سر دگر کاری نداری تو وگرنه پا و سر چه بْوَد؟ چو کور افتاد چشمِ دل، چو گوش از ثِقل(۳) شد پرگل به غیرِ خانه وسواس جایِ کور و کر چه بْوَد؟ مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ١٣٢٩ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1329 پیشِ چشمت داشتی شیشهٔ کبود ز آن سبب، عالَم کبودت می‌نمود گر نه کوری، این کبودی دان ز خویش خویش را بد گو، مگو کس را تو بیش مؤمن ار یَنْظُر بِنُورِ الله نبود* غیب، مؤمن را برهنه چون نمود؟ چونکه تو یَنْظُر به نارُالله(۴)** بُدی نیکوی را وا ندیدی از بَدی (در بدی از نیکوی غافل شدی) اندک اندک آب، بر آتش بزن تا شود نار تو نور، ای بُوالْحَزَن(۵) تو بزن یا رَبَّنا آبِ طَهور(۶) تا شود این نارِ عالَم، جمله نور * حديث « اِتَّقُوا فَراسَةَ الْـمُؤمِنِ فَاِنّهُ یَنْظُرُ بِنُورِ اللهِ » بترسيد از زيركساری مؤمن که او با نور خدا می بیند. ** قرآن کریم، سوره الهمزة(۱۰۴)، آیه ۶ Quran, Sooreh Al-Humaza(#104), Line #6 « نَارُ اللَّهِ الْمُوقَدَةُ » « آتش افروخته خداست » مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۵۶۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1567 شیخ کو یَنْظُر بِنورالله شد از نهایت، وز نخست آگاه شد چشم آخُرْبین، ببست از بهر حق چشم آخِرْبین، گشاد اندر سَبَق مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۵٨٠ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1580 چشم او یَنْظُر بِنورالله شده پرده های جهل را خارِق(۷) بده مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۹۷۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1976 چشم را در روشنایی خوی کُن گرنه خفّاشی، نظر آن سوی کُن عاقبت بینی نشانِ نورِ توست شهوتِ حالی، حقیت گورِ توست عاقبت بینی که صد بازی بدید مثلِ آن نَبْوَد که یک بازی شنید مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۶۰۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1607 خاک زن در دیدهٔ حِس‌بینِ خویش دیدهٔ حس، دشمنِ عقل است و کیش دیدهٔ حس، را خدا اَعماش(۸) خواند* بُت‌پََرَستش گفت و ضدِّ ماش خواند زانکه او کف دید و دریا را ندید زانکه حالی دید و فردا را ندید * قرآن کریم، سوره اعراف(۷)، آیه ۱۷۹ Quran, Sooreh Al-A'raaf(#7), Line #179 … لَهُمْ قُلُوبٌ لَا يَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْيُنٌ لَا يُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَانٌ لَا يَسْمَعُونَ بِهَا ۚ أُولَٰئِكَ كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ… … ایشان را دل هایی است که بدان حق را در نیابند، و ایشان را دیدگانی است که بدان حق را نبینند، و ایشان را گوش هایی است که بدان حق را نشنوند و ایشانند ستوران، بل گمراه تر… مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۶۲۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1622 عاقلان، خود نوحه ها پیشین کنند جاهلان، آخِر به سر بر می زنند زابتدایِ کار، آخِر را ببین تا نباشی تو پشیمان یَوْمِ دین(۹) قرآن کریم، سوره مؤمنون(۲۳)، آیه ۴۰ Quran, Sooreh Al-Muminoon(#23), Line #40 « قَالَ عَمَّا قَلِيلٍ لَيُصْبِحُنَّ نَادِمِينَ » « گفت: به همين زودى از كرده پشيمان مى‌شوند.» مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۱۹۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2196 راست فرموده ست با ما مصطفی قطب و شاهنشاه و دریایِ صفا کانچه جاهل دید خواهد عاقبت عاقلان بینند ز اوّل مَرتَبَت(۱۰) کارها ز آغاز اگر غیب ست و سِرّ عاقل اول دید و ، آخِر آن مُصِرّ(۱۱) اولش پوشیده باشد وآخِر آن عاقل و جاهل ببیند در عیان گر نبینی واقعه غیب ای عَنود(۱۲) حَزْم(۱۳) را سیلاب کَی اندر ربود ؟ حَزْم چه بود؟ بد گُمانی در جهان دَم به دَم بیند بلایِ ناگهان مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۶۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 267 حَزْم آن باشد که ظنِّ بَد بَری تا گُریزیّ و، شوی از بَد، بَری حَزْم، سُوء الظن گفته ست آن رسول هر قَدَم را دام می‌دان ای فَضول(۱۴) رویِ صحرا هست هموار و فراخ هر قدم دامی است، کم ران اُوستاخ(۱۵) آن بُزِ کوهی دَوَد که دام کو؟ چون بتازد، دامش افتد در گلو آنکه می‌گفتی که کو؟ اینک ببین دشت می‌دیدی نمی‌دیدی کمین بی کمین و دام و صَیّاد ای عَیار دُنبه کَی باشد میانِ کشتتزار؟ مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۷۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 276 چشم اگر داری، تو کورانه مَیا ور نداری چشم، دست آور عصا آن عصایِ حَزْم و استدلال را چون نداری دید، می‌کُن پیشوا ور عصایِ حَزْم و استدلال نیست بی عصاکَش بر سَرِ هر رَه مایست گام زآن سان نِهْ، که نابینا نهد تا که پا از چاه و از سگ، وا رهد لرز لرزان و به ترس و احتیاط می‌نهد پا تا نیفتد در خُباط(۱۶) ای ز دودی جسته در ناری شده لقمه جُسته، لقمهٔ ماری شده مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۸۳۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 834 گفت حق که بندگانِ جفتِ عَوْن بر زمین آهسته می‌رانند و هَوْن*(۱۷) « حق تعالی فرموده است: بندگانی که مشمول یاری و عنایت حق قرار گرفته اند، در روی زمین به آهستگی و فروتنی، (تسلیم و فضا گشایی)، گام بر می دارند.» پا برهنه چون رود در خارزار؟ جز به وقفه و فِکرَت(۱۸) و پرهیزگار این قضا می‌گفت، لیکن گوششان بسته بود اندر حجابِ جوششان چشم ها و گوش ها را بسته‌اند جز مر آنها را که از خود رَسته‌اند جز عنایت که گشاید چشم را؟ جز محبّت که نشاند خشم را؟ جهدِ بی توفیق خود کس را مباد در جهان، وَاللهُ اَعلَم بِالسَّداد(۱۹) « الهی که در این جهان، کسی گرفتار تلاش بیهوده (کار بی مزد یا کوشش بدون موفقیت) نشود. خداوند به راستی و درستی داناتر است.» * قرآن کریم، سوره فرقان(۲۵)، آیه ۶۳ Quran, Sooreh Furqaan(#25), Line #63 « وَعِبَادُ الرَّحْمَٰنِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْنًا وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَامًا » « بندگان خداى رحمان كسانى هستند كه در روى زمين به فروتنى راه مى‌روند. و چون جاهلان آنان را مخاطب سازند، به ملايمت سخن گويند.» « و بندگان خاصّ خدا آنان اند که در روی زمین با تسلیم و فضا گشایی و با خرد ورزی زندگی می کنند. و اگر به ایشان خطاب کنند: «نادان»، ایشان در مقابل آن فضا گشایی می کنند و سخنی خوب و بایسته می گویند.» مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت۳۴۱۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3411 عام اگر خُفّاشْ طبع اند و مَجاز یوسفا، داری تو آخِر چشمِ باز گر خُفاشی رفت در کور و کبود(۲۰) بازِ سلطان دیده را باری چه بود؟ پس ادب کردَش بدین جُرم اوستاد که مَساز از چوبِ پوسیده عِماد مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۳۷۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3372 عاقل ، اوّل بیند آخِر را به دل اندر آخِر بیند از دانش مُقِل(۲۱) مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۵۴۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1548 عاقبتْ بین است عقل از خاصیت نفس باشد کو نبیند عاقبت عقل کو مَغلوبِ نفس، او نفس شد مُشتری(۲۲)، مات زُحَل(۲۳) شد، نَحس شد هم درین نَحسی بگردان این نظر در کسی که کرد نَحست در نگر آن نظر که بنگرد این جَرّ و مَد(۲۴) او ز نَحسی سوی سَعدی(۲۵) نَقْب(۲۶) زد مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۵۹۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1591 بر زمین زد خرقه را کای بی‌عِیار(۲۷) زین دغل ما را بر آوردی ز کار گفت: بنمودم دَغَل(۲۸)، لیکن تو را از نصیحت بازگفتم ماجَرا همچنین دنیا اگرچه خوش شگُفت(۲۹) بانگ زد، هم بیوفایی خویش گفت مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۶۱۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1611 پس مگو دنیا به تزویرم فریفت ور نه، عقلِ من ز دامش می گریخت مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۶۱۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1614 هر که آخِربین‌تر، او مسعودتر هر که آخُربین‌تر، او مطرودتر(۳۰) روی هر یک چون مه فاخر ببین چونکه اول دیده شد آخر ببین مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۶۹۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3697 هرچه از وی شاد گردی در جهان از فراقِ او بیندیش آن زمان زآنچه گشتی شاد، بس کس شاد شد آخر از وی جَست و همچون باد شد از تو هم بجهد، تو دل بر وَی مَنه پیش از آن کو بجهد، از وی تو بِجِه مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۶۱۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1616 تا نباشی هم‌چو ابلیس اَعْوَری(۳۱) نیم بیند، نیم نی، چون اَبْتَری(۳۲) دید طین(۳۳) آدم و دینش ندید این جهان دید، آن جهان‌بینش ندید مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۶۸۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1682 قلب اگر در خویش آخِربین بُدی آن سیَه کآخِر شد او، اوّل شدی چون شدی اوّل سیه، اندر لِقا دور بودی از نِفاق و از شَقا(۳۴) مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۶۹۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1690 بنگر آنها را که آخِر دیده اند حسرتِ جان ها و رَشکِ(۳۵) دیده اند بنگر آنها را که حالی دیده اند سِرِّ فاسد، ز اصلِ سَر ببریده اند پیشِ حالی بین که در جهل ست و شک صبحِ صادق، صبحِ کاذب(۳۶)، هر دو یک صبحِ کاذب، صد هزاران کاروان داد بر بادِ هلاکت ای جوان مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۷۰۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1708 ماهیا آخِر نگر، مَنْگر به شَسْت(۳۷) بدگلویی(۳۸)، چشمِ آخِربینْت بست با دو دیده، اوّل و آخِر ببین هین مباش اَعْوَر چو ابلیس لعین اَعْوَر آن باشد که حالی دید و بس چون بهایم بی خبر از باز پَس مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۳۶۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3369 آخر این اقرار خواهی کرد هین هم ز اول روز آخِر را ببین می توانی دید آخِر را، مکن چشمِ آخربینْت را کورِ و کَهُن هرکه آخِربین بُوَد مسعودوار نبودش هر دَم ز رَه رفتن عِثار(۳۹) گر نخواهی هر دَمی این خُفتْ خیز کُن ز خاکِ پایِ مردی چشم تیز کُحلِ(۴۰) دیده ساز خاکِ پاش را تا بیندازی سَرِ اَوباش را که ازین شاگردی و زین اِفتقار(۴۱) سوزنی باشی، شوی تو ذوالفَقار سُرمه کن تو خاک هر بگزیده را هم بسوزد، هم بسازد دیده را مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۹۸۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2988 هرکه پایان بین تر، او مسعودتَر جِدْتر او کارَد که افزون دید بر زآنکه داند کین جهانِ کاشتن هست بهرِ محشر و برداشتن مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۳۵۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1356 اوّلِ صف بر کسی مانَد به کام کو نگیرد دانه، بیند بندِ دام حَبَّذا(۴۲) دو چشمِ پایان بینِ راد(۴۳) که نگه دارند تن را از فَساد آن ز پایانْ‌دیدِ احمد بود کو دید دوزخ را همینجا مو به مو دید عَرش و کُرسی و جَنّات(۴۴) را تا درید او پردهٔ غَفلات(۴۵) را گر همی‌خواهی سلامت از ضرر چشم ز اوّل بند و پایان را نگر مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ٢٩۶۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2966 ای خُنُک چشمی که عقلستش امیر عاقبتْ بین باشد و حِبْر(۴۶) و قَریر(۴۷) فرق زشت و نغز، از عقل آورید نی ز چشمی کز سیه گفت و سپید چشم، غِرّه شد به خَضرای دِمَن(۴۸) عقل گوید: بر مِحَکِّ ماش زن(۴۹) آفتِ مُرغست چشمِ کامْ بین(۵۰) مَخلَصِ(۵۱) مُرغست عقلِ دامْ بین دامِ دیگر بُد، که عقلش در نیافت وحیِ غایب‌ْبین بدین سو زآن شتافت جنس و ناجنس از خِرَد دانی شناخت سویِ صورت‌ها نشاید زود تاخت نیست جنسیّت به صورت، لی و لک عیسی آمد در بشر، جنسِ مَلَک مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۵۲۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 526 بعد از آن گفتش که گندم آنِ کیست؟ گفت: امانت از یتیمِ بی وَصی(۵۲) ست مالِ اَیْتام(۵۳) است، امانت پیشِ من زآنکه پندارند ما را مُؤتَمَن(۵۴) گفت: من مُضطَرَّم(۵۵) و مجروح‌حال* هست مُردار این زمان بر من حلال هین به دستوری(۵۶) ازین گندم خورم ای امین و پارسا و محترم گفت: مُفتیِّ(۵۷) ضرورت هم تویی بی‌ضرورت گر خوری، مجرم شوی ور ضرورت هست، هم پرهیز به ور خوری، باری ضَمانِ(۵۸) آن بده * قرآن کریم، سوره بقره(۲)، آیه ۱۷۳ Quran, Sooreh Baghareh(#2), Line #173 …فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلَا عَادٍ… … ولی آن کس که مجبور شود (به خاطر حفظ جان از آن اشیاء حرام بخورد) در صورتی که علاقه‌مند (به خوردن و لذّت بردن از چنین چیزهائی نبوده) و متجاوز (از حدّ سدّجوع هم) نباشد، گناهی بر او نیست... (« غَیْرَ بَاغٍ وَ لا عَادٍ »: نه طالب و راغب آن باشد و نه از حد ضرورت تجاوز کند) مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۵۳۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 534 بعدِ در ماندن چه افسوس و چه آه؟ پیش از آن بایست این دودِ سیاه آن زمان که حرص جنبید و هوس آن زمان می‌گو که ای فریادرس مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۵۴۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 540 آن زمان که دیو می‌شد راهزن آن زمان بایست یاسین خواندن پیش از آنک اِشکسته گردد کاروان آن زمان چوبک بزن ای پاسبان مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۲۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 321 آشکارا دانه، پنهان دامِ او خوش نماید ز اوّلت اِنعامِ او مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۴۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 443 چون به آخر، فرد خواهم ماندن* خو نباید کرد با هر مرد و زن رو بخواهم کرد آخِر در لَحَد(۵۹) آن بِهْ آید که کنم خو با اَحَد * قرآن کریم، سوره انعام(۶)، آیه ۹۴ Quran, Sooreh Al- An'aam(#6), Line #94 « وَلَقَدْ جِئْتُمُونَا فُرَادَىٰ كَمَا خَلَقْنَاكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ …» « و به راستی که نزد ما تنها آیید همانطور که نخستین بار آفریدمتان …» مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۴۷۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3470 گر تو اوّل بنگری چون آخرش فارغ آیی از فریبِ فاتِرش(۶۰) جوزِ پوسیده ست دنیا، ای امین امتحانش کم کن، از دورش ببین مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۴۸۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3489 دیدِ خود مگذار از دیدِ خَسان(۶۱) که به مُردارَت کَشَند این کَرکَسان مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۷۸۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3785 چشمِ بینا بهتر از سیصد عصا چشم بشناسد گُهر را از حَصا(۶۲) (۱) صفرایی: من ذهنی تند مزاج و پر از درد (۲) سَقَر: دوزخ، جهنم (۳) ثِقل: سنگینی، سنگین شدن (۴) نارُالله: آتش خدا، منظور هشیاری جسمی همراه با درد است. (۵) بُوالْحَزَن:‌ اندوهگین (۶) طَهور: پاک و پاکیزه (۷) خارِق: شكافنده، پاره کننده (۸) اَعما: کور، نابینا (۹) یَومِ دین: روز قیامت (۱۰) مَرتَبَت: منزلت، جاه، مقام (۱۱) مُصِرّ: اصرار کننده، در اینجا منظور اصرار کننده بر گناه و لغزش است. (۱۲) عَنود: ستیزه گر (۱۳) حَزْم: هوشیاری و آگاهی، دوراندیشی در امری (۱۴) فَضول: زیاده گو، کسی که به افعالِ غیر ضروری پردازد (۱۵) اُوستاخ: گستاخ، بی پروا (۱۶) خُباط: پریشانی مغز، پری زدگی. در اینجا: تباهی و هلاکت (۱۷) هَون: نرمی و آسانی (۱۸) فِکرَت: اندیشه (۱۹) سَداد: راستی و درستی (۲۰) کور و کبود: زشت و ناقص، گول و نادان (۲۱) مُقِل: تُهیدست، فقیر (۲۲) مُشتری:‌ بزرگترین سیّاره منظومه شمسی که بین مریخ و زُحل قرار دارد. سعد اکبر، سعد آسمان (۲۳)‌ زُحَل: کیوان، نَحس اکبر (۲۴) جَرّ و مَد: کنایه از حالات خوشی و ناخوشی است که بر آدمی دست می دهد. (۲۵) سَعد: خجسته، مبارک، مقابل نَحس (۲۶) نَقْب:‌ سوراخ و راه باریک در زیر زمین ‌(۲۷) عِیار: وسیله سنجش و اندازه گیری، در اینجا به معنی بی ارزش و اعتبار (۲۸) دَغَل: حیله گر، مکّار (۲۹) شگُفتن: شکفتن، خندان و متبسّم گشتن (۳۰) مطرود: رانده شده، دور کرده شده (۳۱) اَعْوَر: یک چشم، کسی که یک چشمش نابینا باشد. جمع عُور (۳۲) اَبْتَر: دم بریده، آدم مقطوع النسل، در اینجا به معنی ناقص و علیل، جمع بُتْر (۳۳) طین: گِل (۳۴) شَقا: بدبختی (۳۵) رَشک: حسد، حسادت (۳۶) صبحِ کاذب: صبحِ دروغین (۳۷) شَسْت: قلاب ماهیگیری (۳۸) بدگلویی: شکمبارگی، حرص زدن در خوردن طعام (۳۹) عِثار: لغزیدن و افتادن (۴۰) کُحل: سُرمه (۴۱) اِفتقار: فقیر شدن، تهیدستی و درویشی (۴۲) حَبَّذا: خوشا، چه نیکو است این (۴۳) راد: حکیم، فرزانه، دانشمند، جوانمرد (۴۴) جَنّات: جمع جنّت به معنی بهشت (۴۵) پرده غَفلات: پرده پندار یا پرده هم هویت شدگی ها (۴۶) حِبْر: عالِم، دانشمند (۴۷) قَریر: كسی که از فَرطِ خوشحالی چشمش بدرخشد. (۴۸) خَضرای دِمَن: سبزه های رسته در سرگین زار، کنایه از زن زیبای بد نهاد. (۴۹) بر مِحَکِّ ماش زن: آن را با معیار ما مقایسه کن (۵۰) کامْ بین: کسی که در پی کامیابی خود است. آنکه به کام رسیده است. (۵۱) مَخلَص: پناهگاه، جای فرار و گریز (۵۲) یتیمِ بی وَصی: یتیمی که قیّم و سرپرست نداشته باشد. (۵۳) اَیْتام: یتیمان (۵۴) مُؤتَمَن: امین، مورد اعتماد (۵۵) مُضطَر: بیچاره، ناچار (۵۶) به دستوری: به اذن و اجازه (۵۷) مُفتی: فتوا دهنده (۵۸) ضَمان: تعهد کردن، به عهده گرفتن (۵۹) لَحَد: گور (۶۰) فاتِر: سست، خموده (۶۱) خَس: پَست، فرومایه (۶۲) حَصا: سنگریزه، ریگ************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسان مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۵۹۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 590, Divan e Shams سر از بهر هوس باید چو خالی گشت سر چه بود؟ چو جان بهر نظر باشد روان بی‌نظر چه بود؟ نظر در رویِ شه باید، چو آن نَبْوَد چه را شاید؟ سفر از خویشتن باید، چو با خویشی سفر چه بْوَد؟ مرا پرسید صفرایی که گر مرد شکرخایی کمر بندم چو نی پیشت اگر گویی شکر چه بود؟ بگفتم بهترین چیزی ولیکن پیش غیر تو که تو ابله شکر بینی و گویی زین بتر چه بود؟ ازیرا اصل جسم تو ز زهر قاتل افتادست سقر بودست اصل تو نداند جز سقر چه بود؟ جهان و عقل کلی را ز عقل جزو چون بینی؟ در آن دریای خون آشام عقل مختصر چه بود؟ دو سه سطری که می‌خوانی ز سر تا پا و پا تا سر دگر کاری نداری تو وگرنه پا و سر چه بود؟ چو کور افتاد چشم دل چو گوش از ثقل شد پرگل به غیر خانه وسواس جای کور و کر چه بود؟ مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ١٣٢٩ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1329 پیش چشمت داشتی شیشه کبود ز آن سبب عالم کبودت می‌نمود گر نه کوری این کبودی دان ز خویش خویش را بد گو مگو کس را تو بیش مؤمن ار ینظر بنور الله نبود* غیب مؤمن را برهنه چون نمود؟ چونکه تو ینظر به نارالله** بدی نیکوی را وا ندیدی از بدی (در بدی از نیکوی غافل شدی) اندک اندک آب بر آتش بزن تا شود نار تو نور ای بوالحزن تو بزن یا ربنا آب طهور تا شود این نار عالم، جمله نور * حديث « اِتَّقُوا فَراسَةَ الْـمُؤمِنِ فَاِنّهُ یَنْظُرُ بِنُورِ اللهِ » بترسيد از زيركساری مؤمن که او با نور خدا می بیند. ** قرآن کریم، سوره الهمزة(۱۰۴)، آیه ۶ Quran, Sooreh Al-Humaza(#104), Line #6 « نَارُ اللَّهِ الْمُوقَدَةُ » « آتش افروخته خداست » مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۵۶۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1567 شیخ کو ینظر بنورالله شد از نهایت وز نخست آگاه شد چشم آخربین ببست از بهر حق چشم آخربین گشاد اندر سبق مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۵٨٠ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1580 چشم او ینظر بنورالله شده پرده های جهل را خارق بده مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۹۷۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1976 چشم را در روشنایی خوی کن گرنه خفاشی، نظر آن سوی کن عاقبت بینی نشان نور توست شهوت حالی حقیت گور توست عاقبت بینی که صد بازی بدید مثل آن نبود که یک بازی شنید مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۶۰۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1607 خاک زن در دیده حس‌بین خویش دیده حس دشمن عقل است و کیش دیده حس، را خدا اعماش خواند* بت‌پرستش گفت و ضد ماش خواند زانکه او کف دید و دریا را ندید زانکه حالی دید و فردا را ندید * قرآن کریم، سوره اعراف(۷)، آیه ۱۷۹ Quran, Sooreh Al-A'raaf(#7), Line #179 … لَهُمْ قُلُوبٌ لَا يَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْيُنٌ لَا يُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَانٌ لَا يَسْمَعُونَ بِهَا ۚ أُولَٰئِكَ كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ… … ایشان را دل هایی است که بدان حق را در نیابند، و ایشان را دیدگانی است که بدان حق را نبینند، و ایشان را گوش هایی است که بدان حق را نشنوند و ایشانند ستوران، بل گمراه تر… مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۶۲۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1622 عاقلان خود نوحه ها پیشین کنند جاهلان آخر به سر بر می زنند زابتدای کار، آخر را ببین تا نباشی تو پشیمان یوم دین قرآن کریم، سوره مؤمنون(۲۳)، آیه ۴۰ Quran, Sooreh Al-Muminoon(#23), Line #40 « قَالَ عَمَّا قَلِيلٍ لَيُصْبِحُنَّ نَادِمِينَ » « گفت: به همين زودى از كرده پشيمان مى‌شوند.» مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۱۹۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2196 راست فرموده ست با ما مصطفی قطب و شاهنشاه و دریای صفا کانچه جاهل دید خواهد عاقبت عاقلان بینند ز اول مرتبت کارها ز آغاز اگر غیب ست و سر عاقل اول دید و آخر آن مصر اولش پوشیده باشد وآخر آن عاقل و جاهل ببیند در عیان گر نبینی واقعه غیب ای عنود حزم را سیلاب کی اندر ربود حزم چه بود بد گمانی در جهان دم به دم بیند بلای ناگهان مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۶۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 267 حزم آن باشد که ظن بد بری تا گریزی و شوی از بد بری حزم، سوء الظن گفته ست آن رسول هر قدم را دام می‌دان ای فضول روی صحرا هست هموار و فراخ هر قدم دامی است کم ران اوستاخ آن بز کوهی دود که دام کو؟ چون بتازد دامش افتد در گلو آنکه می‌گفتی که کو؟ اینک ببین دشت می‌دیدی نمی‌دیدی کمین بی کمین و دام و صیاد ای عیار دنبه کی باشد میان کشتتزار؟ مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۷۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 276 چشم اگر داری، تو کورانه میا ور نداری چشم، دست آور عصا آن عصای حزم و استدلال را چون نداری دید می‌کن پیشوا ور عصای حزم و استدلال نیست بی عصاکش بر سر هر ره مایست گام زآن سان نه، که نابینا نهد تا که پا از چاه و از سگ وا رهد لرز لرزان و به ترس و احتیاط می‌نهد پا تا نیفتد در خباط ای ز دودی جسته در ناری شده لقمه جسته لقمهٔ ماری شده مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۸۳۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 834 گفت حق که بندگان جفت عون بر زمین آهسته می‌رانند و هون* « حق تعالی فرموده است: بندگانی که مشمول یاری و عنایت حق قرار گرفته اند، در روی زمین به آهستگی و فروتنی، (تسلیم و فضا گشایی)، گام بر می دارند.» پا برهنه چون رود در خارزار؟ جز به وقفه و فکرت و پرهیزگار این قضا می‌گفت لیکن گوششان بسته بود اندر حجاب جوششان چشم ها و گوش ها را بسته‌اند جز مر آنها را که از خود رسته‌اند جز عنایت که گشاید چشم را؟ جز محبت که نشاند خشم را؟ جهد بی توفیق خود کس را مباد در جهان والله اعلم بالسداد « الهی که در این جهان، کسی گرفتار تلاش بیهوده (کار بی مزد یا کوشش بدون موفقیت) نشود. خداوند به راستی و درستی داناتر است.» * قرآن کریم، سوره فرقان(۲۵)، آیه ۶۳ Quran, Sooreh Furqaan(#25), Line #63 « وَعِبَادُ الرَّحْمَٰنِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْنًا وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَامًا » « بندگان خداى رحمان كسانى هستند كه در روى زمين به فروتنى راه مى‌روند. و چون جاهلان آنان را مخاطب سازند، به ملايمت سخن گويند.» « و بندگان خاصّ خدا آنان اند که در روی زمین با تسلیم و فضا گشایی و با خرد ورزی زندگی می کنند. و اگر به ایشان خطاب کنند: «نادان»، ایشان در مقابل آن فضا گشایی می کنند و سخنی خوب و بایسته می گویند.» مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت۳۴۱۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3411 عام اگر خفاش طبع اند و مجاز یوسفا داری تو آخر چشم باز گر خفاشی رفت در کور و کبود باز سلطان دیده را باری چه بود؟ پس ادب کردش بدین جرم اوستاد که مساز از چوب پوسیده عماد مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۳۷۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3372 عاقل اول بیند آخر را به دل اندر آخر بیند از دانش مقل مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۵۴۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1548 عاقبت بین است عقل از خاصیت نفس باشد کو نبیند عاقبت عقل کو مغلوب نفس او نفس شد مشتری مات زحل شد نحس شد هم درین نحسی بگردان این نظر در کسی که کرد نحست در نگر آن نظر که بنگرد این جر و مد او ز نحسی سوی سعدی نقب زد مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۵۹۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1591 بر زمین زد خرقه را کای بی‌عیار زین دغل ما را بر آوردی ز کار گفت بنمودم دغل لیکن تو را از نصیحت بازگفتم ماجرا همچنین دنیا اگرچه خوش شگفت بانگ زد هم بیوفایی خویش گفت مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۶۱۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1611 پس مگو دنیا به تزویرم فریفت ور نه عقل من ز دامش می گریخت مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۶۱۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1614 هر که آخربین‌تر او مسعودتر هر که آخربین‌تر او مطرودتر روی هر یک چون مه فاخر ببین چونکه اول دیده شد آخر ببین مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۶۹۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3697 هرچه از وی شاد گردی در جهان از فراق او بیندیش آن زمان زآنچه گشتی شاد بس کس شاد شد آخر از وی جست و همچون باد شد از تو هم بجهد تو دل بر وی منه پیش از آن کو بجهد از وی تو بجه مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۶۱۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1616 تا نباشی هم‌چو ابلیس اعوری نیم بیند نیم نی چون ابتری دید طین آدم و دینش ندید این جهان دید آن جهان‌بینش ندید مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۶۸۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1682 قلب اگر در خویش آخربین بدی آن سیه کآخر شد او اول شدی چون شدی اول سیه اندر لقا دور بودی از نفاق و از شقا مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۶۹۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1690 بنگر آنها را که آخر دیده اند حسرت جان ها و رشک دیده اند بنگر آنها را که حالی دیده اند سر فاسد ز اصل سر ببریده اند پیش حالی بین که در جهل ست و شک صبح صادق صبح کاذب هر دو یک صبح کاذب صد هزاران کاروان داد بر باد هلاکت ای جوان مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۷۰۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1708 ماهیا آخر نگر، منگر به شست بدگلویی چشم آخربینت بست با دو دیده، اول و آخر ببین هین مباش اعور چو ابلیس لعین اعور آن باشد که حالی دید و بس چون بهایم بی خبر از باز پس مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۳۶۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3369 آخر این اقرار خواهی کرد هین هم ز اول روز آخر را ببین می توانی دید آخر را مکن چشم آخربینت را کور و کهن هرکه آخربین بود مسعودوار نبودش هر دم ز ره رفتن عثار گر نخواهی هر دمی این خفت خیز کن ز خاک پای مردی چشم تیز کحل دیده ساز خاک پاش را تا بیندازی سر اوباش را که ازین شاگردی و زین اِفتقار سوزنی باشی، شوی تو ذوالفقار سرمه کن تو خاک هر بگزیده را هم بسوزد هم بسازد دیده را مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۹۸۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2988 هرکه پایان بین تر او مسعودتر جدتر او کارد که افزون دید بر زآنکه داند کین جهان کاشتن هست بهر محشر و برداشتن مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۳۵۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1356 اول صف بر کسی ماند به کام کو نگیرد دانه بیند بند دام حبذا دو چشم پایان بین راد که نگه دارند تن را از فساد آن ز پایان‌دید احمد بود کو دید دوزخ را همینجا مو به مو دید عرش و کرسی و جنات را تا درید او پردهٔ غفلات را گر همی‌خواهی سلامت از ضرر چشم ز اوّل بند و پایان را نگر مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ٢٩۶۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2966 ای خنک چشمی که عقلستش امیر عاقبت بین باشد و حبر و قریر فرق زشت و نغز از عقل آورید نی ز چشمی کز سیه گفت و سپید چشم غره شد به خضرای دمن عقل گوید بر محک ماش زن آفت مرغست چشم کام بین مخلص مرغست عقل دام بین دام دیگر بد، که عقلش در نیافت وحی غایب‌بین بدین سو زآن شتافت جنس و ناجنس از خرد دانی شناخت سوی صورت‌ها نشاید زود تاخت نیست جنسیت به صورت لی و لک عیسی آمد در بشر، جنس ملک مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۵۲۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 526 بعد از آن گفتش که گندم آن کیست؟ گفت امانت از یتیم بی وصی ست مال ایتام است، امانت پیش من زآنکه پندارند ما را مؤتمن گفت من مضطرم و مجروح‌حال* هست مردار این زمان بر من حلال هین به دستوری ازین گندم خورم ای امین و پارسا و محترم گفت مفتی ضرورت هم تویی بی‌ضرورت گر خوری مجرم شوی ور ضرورت هست، هم پرهیز به ور خوری، باری ضمان آن بده * قرآن کریم، سوره بقره(۲)، آیه ۱۷۳ Quran, Sooreh Baghareh(#2), Line #173 …فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلَا عَادٍ… … ولی آن کس که مجبور شود (به خاطر حفظ جان از آن اشیاء حرام بخورد) در صورتی که علاقه‌مند (به خوردن و لذّت بردن از چنین چیزهائی نبوده) و متجاوز (از حدّ سدّجوع هم) نباشد، گناهی بر او نیست... (« غَیْرَ بَاغٍ وَ لا عَادٍ »: نه طالب و راغب آن باشد و نه از حد ضرورت تجاوز کند) مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۵۳۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 534 بعد در ماندن چه افسوس و چه آه؟ پیش از آن بایست این دود سیاه آن زمان که حرص جنبید و هوس آن زمان می‌گو که ای فریادرس مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۵۴۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 540 آن زمان که دیو می‌شد راهزن آن زمان بایست یاسین خواندن پیش از آنک اشکسته گردد کاروان آن زمان چوبک بزن ای پاسبان مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۲۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 321 آشکارا دانه پنهان دام او خوش نماید ز اولت انعام او مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۴۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 443 چون به آخر فرد خواهم ماندن* خو نباید کرد با هر مرد و زن رو بخواهم کرد آخر در لحد آن به آید که کنم خو با احد * قرآن کریم، سوره انعام(۶)، آیه ۹۴ Quran, Sooreh Al- An'aam(#6), Line #94 « وَلَقَدْ جِئْتُمُونَا فُرَادَىٰ كَمَا خَلَقْنَاكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ …» « و به راستی که نزد ما تنها آیید همانطور که نخستین بار آفریدمتان …» مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۴۷۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3470 گر تو اول بنگری چون آخرش فارغ آیی از فریب فاترش جوز پوسیده ست دنیا، ای امین امتحانش کم کن، از دورش ببین مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۴۸۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3489 دید خود مگذار از دید خسان که به مردارت کشند این کرکسان مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۷۸۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3785 چشم بینا بهتر از سیصد عصا چشم بشناسد گهر را از حصا

برنامه صوتی شماره ۷۷۹ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی۱۳۹۸ تاریخ اجرا: ۲ سپتامبر ۲۰۱۹ - ۱۲ شهریورPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۰۵۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2059, Divan e Shamsگفت لبم ناگهان نام گُل و گُلسِتانآمد آن گُلعِذار، کوفت مرا بر دهانگفت که: سلطان منم، جانِ گُلِستان منمحضرت چون من شهی، وآنگه یادِ فُلاندَفِّ منی هین مخور سیلی هر ناکسینایِ منی، هین مکن از دم هر کس فغانپیش چو من کیقباد، چشم بدم دور بادشرم ندارد کسی یاد کند از کهان؟جُغد بُوَد کو به باغ، یادِ خرابه کندزاغ بُوَد کو بهار، یاد کند از خزانچنگ به من درزدی، چنگِ منی در کِنارتار که در زخمه‌ام، سست شود بَگْسَلانپشتِ جهان دیده‌ای، روی جهان را ببینپشت به خود کن که تا روی نماید جهانای قمرِ زیر میغ، خویش ندیدی دریغچند چو سایه دَوی در پی این دیگران؟بس که مرا دامِ شعر از دغلی بند کردتا که ز دستم شکار جَست سویِ گُلستاندر پی دزدی بدم، دزد دگر بانگ کردهشتم، بازآمدم، گفتم و هین چیست آن؟گفت که: اینک نشان، دزدِ تو این سوی رفتدزدِ مرا باد داد آن دغلِ کَژنشانمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۸۴۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2840, Divan e Shamsمنگر به هر گدایی، که تو خاص از آنِ ماییمفروش خویش ارزان، که تو بس گرانبهاییمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۴۵۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3457اسم خواندی، رو مُسَمّی(۱) را بجومَه به بالا دان، نه اندر آبِ جُوگر ز نام و حرف خواهی بگذریپاک کن خود را ز خود، هین یکسَریهمچو آهن ز آهنی، بی رنگ شودر ریاضت، آینه بی زنگ شوخویش را صافی کن از اوصافِ خودتا ببینی ذاتِ پاکِ صافِ خودمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۴۵۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3454تو رَعیّت(۲) باش، چون سلطان نه‌ایخود مَران، چون مردِ کشتیبان نه‌ایچون نه‌ای کامل، دکان تنها مگیردست‌خوش(۳) می‌باش، تا گردی خمیراَنْصِتوا(۴) را گوش کن، خاموش باشچون زبانِ حق نگشتی، گوش باشور بگویی، شکلِ اِستِفسار(۵) گوبا شهنشاهان، تو مسکین‌وار گومولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۰۶۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2067هر که او اندر نظر موصول شداین خبرها پیش او معزول شد چونکه با معشوق گشتی همنشیندفع کن دَلّالِگان را بعد از این هر که از طفلی گذشت و مَرد شدنامه و دَلّاله بر وی سرد شدنامه خواند از پی تعلیم راحرف گوید از پی تفهیم را پیش بینایان خبر گفتن خطاستکآن دلیل غفلت و نقصان ماستپیش بینا، شد خموشی نفع توبهر این آمد خطاب اَنْصِتوا(۶)گر بفرماید: بگو، بر گُوی خَوشلیک اندک گُو، دراز اندر مَکَشور بفرماید که اندر کَش درازهمچنین شَرمین(۷) بگو با امر ساز(۸)مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۳۶۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 386, Divan e Shamsاز هر جهتی تو را بلا دادتا بازکشد به بی‌جهاتتگفتی که خمش کنم نکردیمی‌خندد عشق بر ثباتتحافظ، دیوان غزلیات، غزل شماره ۲۶۸Hafez Poem(Qazal)# 268, Divan e Qazaliatگلعذاری ز گلستان جهان ما را بسزین چمن سایه آن سرو روان ما را بسمن و همصحبتی اهل ریا دورم باداز گرانان جهان رطل گران ما را بسمولوی، مثنوی، دفتر سوّم، بیت ۴۷۲۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 4726هر چه گویی ای دَمِ هستی از آنپردهٔ دیگر بر او بستی، بدان آفتِ ادراک آن، قال است و حالخون به خون شستن، مُحال است و مُحال مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۱۱۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1113هر چه صورت می وسیلت سازدشزان وسیلت بحر دور اندازدش مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۴۱۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 411جان، همه روز از لگدکوبِ(۹) خیالوز زیان و سود، وز خوفِ زوالنی صفا می‌مانَدَش، نی لطف و فَرنی به سویِ آسمان، راهِ سفرمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۳۱۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 4310مر سفیهان را رباید هر هوازآنکه نبودشان گرانی قواکشتئی بی‌لنگر آمد مردِ شَرکه ز بادِ کژ نیابد او حَذرلنگرِ عقل ست عاقل را امانلنگری دریوزه کن از عاقلانمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۷۹۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3795آنکه از بادی رَوَد از جا، خَسی استزآنکه بادِ ناموافق، خود بسی است باد خشم و باد شهوت باد آزبرد او را که نبود اهل نماز کوهم و هستیِّ من، بنیاد اوستور شوم چون کاه، بادم بادِ اوست جز به بادِ او نجنبد میلِ مننیست جز عشقِ اَحَد سَرخَیلِ(۱۰) من مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۰۴۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3046شیر گفت: ای گرگ چُون گفتی؟ بگوچون که من باشم، تو گویی ما و تو؟گرگ، خود چه سگ بُوَد کو خویش دیدپیشِ چون من، شیرِ بی مثل و نَدید(۱۱)؟گفت: پیش آ، ای خری کو خود بدیدپیشش آمد، پنجه زد او را دریدمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۵۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 550چون ز زنده مرده بیرون می‌کندنفسِ زنده سوی مرگی می‌تندمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۹۴۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1943صد کس از گرگین همه گرگین شوندخاصه این گَرِّ خبیثِ ناپسندگَرِّ کم عقلی مبادا گَبر راشومِ او بی‌آب دارد ابر رانم نبارد ابر از شومی اوشهر شد ویرانه از بومیِّ اومولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۴۸۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1487, Divan e Shamsچون چنگم، از زمزمه خود خبرم نیستاسرار همی ‌گویم و اسرار ندانممانندِ ترازو و گزم(١٢) من که به بازاربازار همی‌ سازم و بازار ندانمدر اِصْبَعِ(١٣) عشقم چو قلم بی خود و مضطرطومار نویسم من و طومار ندانممولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۴۱۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 417مرغ، بر بالا پَران و سایه‌اشمی‌دَوَد بر خاک، پَرّان مرغ‌ْوَشابلهی، صیّادِ آن سایه شودمی‌دَوَد چندانکه بی‌مایه شودبی خبر کآن عکسِ آن، مرغِ هواستبی ‌خبر که اصلِ آن سایه کجاستتیر اندازد به سویِ سایه اوتَرْکَشَش(۱۴) خالی شود از جستجوتَرکَشِ عمرش تهی شد، عُمر رفتاز دویدن در شکارِ سایه، تَفْت(١۵)سایهٔ یزدان چو باشد دایه‌اش(۱۶)وارهانَد از خیال و سایه‌اشسایهٔ یزدان(۱۷) بود بندهٔ خدامرده این عالم و زندهٔ خدامولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۷۲۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1727قافیه اندیشم و دلدارِ منگویدم مَندیش، جز دیدارِ منمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۹۹۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 999دیده هاشان را به سحری دوختندتا چنین جوهر به خس بفروختندمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۰۱۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1014در همه ز آیینهٔ کژسازِ خَودمنگر ای مَردودِ(۱۸) نفرینِ ابدمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۳۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 433جَوْق‌ جَوْق(۱۹) و صف صف از حرص و شتابمُحْتَرِز(۲۰) ز آتش گُریزان سوی آب لاجرم، ز آتش برآوردند سراعتباراَلِْاعتبار(۲۱) ای بی‌خبر بانگ می‌زد آتش ای گیجانِ گول(۲۲)من نیَم آتش، منم چشمهٔ قبولچشم‌بندی کرده‌اند ای بی‌نَظَردر من آی و هیچ مگریز از شَرَرای خلیل اینجا شَرار(۲۳) و دود نیستجز که سِحْر و خُدعهٔ(۲۴) نمرود نیستچون خلیلِ حق اگر فرزانه‌ایآتش آبِ توست و تو پروانه‌ایجانِ پروانه همی‌دارد نداکای دریغا صد هزارم پَر بُدیتا همی سوزید ز آتش بی‌امانکوریِ چشم و دلِ نامَحرَمانبر من آرد رَحْم جاهل از خری(۲۵)من بَرو رَحْم آرَم از بینش‌وَری(۲۶)خاصه این آتش که جانِ آبهاستکارِ پروانه به عکسِ کارِ ماستاو ببینند نور و، در ناری(۲۷) رَوَددل ببیند نار و، در نوری شوداین چنین لَعْب(۲۸) آمد از رَبِّ جلیلتا ببینی کیست از آلِ خلیلمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۹۹۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1999گَر ز چشمم این زمان غایب شویپیشت آید هر طرف گرگِ قویاستخوانت را بخاید(۲۹) چون شِکَرکه نبینی زندگانی را دگرآن مگیر، آخِر بمانی از علفآتش از بی‌هیزمی گردد تلفهین بمگْریز از تصّرف کردنموز گرانی بار، که جانَت منمتو ستوری(۳۰) هم که نفست غالب استحکم، غالب را بُوَد ای خودپرستخر نخواندت، اسب خواندت ذُوالْجَلال(۳۱)اسبِ تازی را عرب گوید: تَعالمیرِ آخُر(۳۲) بود حق را مُصطفیبهرِ اُستورانِ نَفْسِ پر جَفاقُلْ تَعالَوْا گفت از جذبِ کَرَم*تا ریاضتْتان دهم، من رایِضَم(۳۳)نفسها را تا مُرَوَّض(۳۴) کرده‌امزین ستوران، بس لگدها خورده‌امهر کجا باشد ریاضت‌باره‌ای(۳۵)از لگدهااش نباشد چاره‌ایلاجَرَم اغلب بلا بر انبیاستکه ریاضت دادنِ خامان، بلاستسُکْسُکانید(۳۶) از دَمَم یُرغا(۳۷) رویدتا یُواش(۳۸) و مَرکَبِ سلطان شویدقُل تَعالَوْا قُل تَعالَوْا گفت رَبای ستورانِ رمیده از ادبگر نیایند، ای نبی غمگین مشوزآن دو بی‌تمکین تو پُر از کین مشو* قرآن کریم، سوره انعام(۶)، آیه۱۵۱Quran, Sooreh Al-An'aam (#6), Line #151« قُلْ تَعَالَوْا أَتْلُ مَا حَرَّمَ رَبُّكُمْ عَلَيْكُمْ ۖ أَلَّا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا ۖ….»« بگو: بياييد تا آنچه را كه پروردگارتان بر شما حرام كرده استبرايتان بخوانم. اينكه به خدا شرك مياوريد….»مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۲۵۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 2259تا نخُسپم جمله شب، چون گاومیشدردها بخشید حق از لطفِ خویشزین شکست، آن رحْمِ شاهان جوش کرددوزخ از تهدیدِ من خاموش کردرنج، گنج آمد که رحمتها در اوستمغز، تازه شد، چو بخْراشید پوستای برادر موضعِ تاریک و سردصبر کردن بر غم و سُستی و دردچشمهٔ حیوان و، جام مستی استکان بلندی ها همه در پستی استآن بهاران مُضمَرست(۳۹) اندر خزاندر بهارست آن خزان، مگْریز از آنهمرهِ غم باش، با وحشت بسازمی‌طلب در مرگِ خود عُمرِ درازآنچه گوید نفسِ تو کاینجا بَدَستمَشنَوَش چون کارِ او ضد آمده ستتو خلافش کُن که از پیغمبراناین چنین آمد وصیّت در جهان(۱) مُسَمّی: نامیده شده، نام کرده شده ، صاحب نام(۲) رَعیّت: عامۀ مردم(۳) دست‌خوش: کنایه از مغلوب و زبون بودن(۴) اَنْصِتوا: خاموش باشید(۵) اِستِفسار: پرسیدن، توضیح و تفسیر خواستن(۶) اَنْصِتوا: خاموش باشید(۷) شَرمین: شرمناک، باحیا(۸) با اَمر ساز: از دستور اطاعت کن (۹) لگدکوب: لگدکوبی، مجازاً رنج و آفت(۱۰) سَرخَیل: سردسته، سرگروه(۱۱) نَدید: نظیر و مانند، همتا(١٢) گز: واحد طول، زرع(١٣) اِصْبَع: انگشت(۱۴) تَرْکَش: تیردان، جعبه ای که جنگاوران در آن تیر می نهادند و با خود حمل میکردند.(۱۵) تَفْت: گرم، سوزان، شتابان(۱۶) دایه: زنی که طفل را با شیر خود پرورش دهد.(۱۷) سایه یزدان: کنایه از ولیِّ خداست.(۱۸) مَردود: ردشده، غیرقابل‌قبول(۱۹) جَوْق‌ جَوْق: دسته دسته، جمع جَوق، اَجْواق است.(۲۰) مُحْتَرِز: دوری کننده، پرهیز کننده(۲۱) اعتباراَلِْاعتبار: عبرت بگیر، عبرت بگیر.(۲۲) گول: ابله، نادان(۲۳) شَرار: جرقّه، پاره آتشی که به هوا جَهَد.(۲۴) خُدعه: حیله گری، فریبکاری(۲۵) خری: خر بودن(۲۶) بینش‌وَری: بصیرت، بینش(۲۷) نار: آتش(۲۸) لَعْب: بازی، مزاح، شوخی(۲۹) خاییدن: چیزی را با دندان نرم کردن، جویدن(۳۰) ستور: حیوان چهارپا(۳۱) ذُوالْجَلال: صاحب جلال و بزرگواری، از صفات خدای‌تعالی.(۳۲) میرِ آخُر: رئیس اصطبل، اصطبل بان(۳۳) رایِض: تربیت کننده اسب و ستور(۳۴) مُرَوَّض: اسب و ستور تربیت شده(۳۵) ریاضت‌باره: کسی که عاشق تربیت مردم است.(۳۶) سُکْسُک: چهارپایی که بد و ناهموار رَوَد.(۳۷) یُرغا: چهارپایی که راهوار و تیزرو باشد.(۳۸) یُواش: اسب نرمْ رفتار و تربیت شده.(۳۹)مُضمَر: پنهان کرده شده، پوشیده************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسانمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۰۵۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2059, Divan e Shamsگفت لبم ناگهان نام گل و گلستانآمد آن گلعذار کوفت مرا بر دهانگفت که سلطان منم جان گلستان منمحضرت چون من شهی وآنگه یاد فلاندف منی هین مخور سیلی هر ناکسینای منی هین مکن از دم هر کس فغانپیش چو من کیقباد چشم بدم دور بادشرم ندارد کسی یاد کند از کهان؟جغد بود کو به باغ یاد خرابه کندزاغ بود کو بهار یاد کند از خزانچنگ به من درزدی چنگ منی در کنارتار که در زخمه‌ام سست شود بگسلانپشت جهان دیده‌ای روی جهان را ببینپشت به خود کن که تا روی نماید جهانای قمر زیر میغ خویش ندیدی دریغچند چو سایه دوی در پی این دیگران؟بس که مرا دام شعر از دغلی بند کردتا که ز دستم شکار جست سوی گلستاندر پی دزدی بدم دزد دگر بانگ کردهشتم بازآمدم گفتم و هین چیست آن؟گفت که اینک نشان دزد تو این سوی رفتدزد مرا باد داد آن دغل کژنشانمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۸۴۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2840, Divan e Shamsمنگر به هر گدایی که تو خاص از آن ماییمفروش خویش ارزان که تو بس گرانبهاییمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۴۵۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3457اسم خواندی رو مسمی را بجومه به بالا دان نه اندر آب جوگر ز نام و حرف خواهی بگذریپاک کن خود را ز خود هین یکسریهمچو آهن ز آهنی بی رنگ شودر ریاضت آینه بی زنگ شوخویش را صافی کن از اوصاف خودتا ببینی ذات پاک صاف خودمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۴۵۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3454تو رعیت باش چون سلطان نه‌ایخود مران چون مرد کشتیبان نه‌ایچون نه‌ای کامل دکان تنها مگیردست‌خوش می‌باش تا گردی خمیرانصتوا را گوش کن خاموش باشچون زبان حق نگشتی گوش باشور بگویی شکل استفسار گوبا شهنشاهان، تو مسکین‌وار گومولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۰۶۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2067هر که او اندر نظر موصول شداین خبرها پیش او معزول شد چونکه با معشوق گشتی همنشیندفع کن دلّالگان را بعد از این هر که از طفلی گذشت و مرد شدنامه و دلّاله بر وی سرد شدنامه خواند از پی تعلیم راحرف گوید از پی تفهیم را پیش بینایان خبر گفتن خطاستکآن دلیل غفلت و نقصان ماستپیش بینا شد خموشی نفع توبهر این آمد خطاب انصتواگر بفرماید بگو بر گوی خوشلیک اندک گو دراز اندر مکشور بفرماید که اندر کش درازهمچنین شرمین بگو با امر سازمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۳۶۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 386, Divan e Shamsاز هر جهتی تو را بلا دادتا بازکشد به بی‌جهاتتگفتی که خمش کنم نکردیمی‌خندد عشق بر ثباتتحافظ، دیوان غزلیات، غزل شماره ۲۶۸Hafez Poem(Qazal)# 268, Divan e Qazaliatگلعذاری ز گلستان جهان ما را بسزین چمن سایه آن سرو روان ما را بسمن و همصحبتی اهل ریا دورم باداز گرانان جهان رطل گران ما را بسمولوی، مثنوی، دفتر سوّم، بیت ۴۷۲۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 4726هر چه گویی ای دم هستی از آنپردهٔ دیگر بر او بستی بدان آفت ادراک آن قال است و حالخون به خون شستن محال است و محال مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۱۱۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1113هر چه صورت می وسیلت سازدشزان وسیلت بحر دور اندازدش مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۴۱۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 411جان همه روز از لگدکوب خیالوز زیان و سود وز خوف زوالنی صفا می‌ماندش نی لطف و فرنی به سوی آسمان راه سفرمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۳۱۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 4310مر سفیهان را رباید هر هوازآنکه نبودشان گرانی قواکشتئی بی‌لنگر آمد مرد شرکه ز باد کژ نیابد او حذرلنگر عقل ست عاقل را امانلنگری دریوزه کن از عاقلانمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۷۹۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3795آنکه از بادی رود از جا خسی استزآنکه باد ناموافق خود بسی است باد خشم و باد شهوت باد آزبرد او را که نبود اهل نماز کوهم و هستی من، بنیاد اوستور شوم چون کاه بادم باد اوست جز به باد او نجنبد میل مننیست جز عشق احد سرخیل من مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۰۴۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3046شیر گفت ای گرگ چون گفتی؟ بگوچون که من باشم تو گویی ما و تو؟گرگ خود چه سگ بود کو خویش دیدپیش چون من شیر بی مثل و ندید؟گفت پیش آ ای خری کو خود بدیدپیشش آمد پنجه زد او را دریدمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۵۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 550چون ز زنده مرده بیرون می‌کندنفس زنده سوی مرگی می‌تندمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۹۴۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1943صد کس از گرگین همه گرگین شوندخاصه این گر خبیث ناپسندگر کم عقلی مبادا گبر راشوم او بی‌آب دارد ابر رانم نبارد ابر از شومی اوشهر شد ویرانه از بومی اومولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۴۸۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1487, Divan e Shamsچون چنگم از زمزمه خود خبرم نیستاسرار همی ‌گویم و اسرار ندانممانند ترازو و گزم من که به بازاربازار همی‌ سازم و بازار ندانمدر اصبع عشقم چو قلم بی خود و مضطرطومار نویسم من و طومار ندانممولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۴۱۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 417مرغ بر بالا پران و سایه‌اشمی‌دود بر خاک پرّان مرغ‌ْوشابلهی صیّاد آن سایه شودمی‌دود چندانکه بی‌مایه شودبی خبر کآن عکس آن، مرغ هواستبی ‌خبر که اصل آن سایه کجاستتیر اندازد به سوی سایه اوترکشش خالی شود از جستجوترکش عمرش تهی شد، عمر رفتاز دویدن در شکار سایه، تفتسایهٔ یزدان چو باشد دایه‌اشوارهاند از خیال و سایه‌اشسایهٔ یزدان بود بندهٔ خدامرده این عالم و زندهٔ خدامولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۷۲۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1727قافیه اندیشم و دلدار منگویدم مندیش جز دیدار منمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۹۹۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 999دیده هاشان را به سحری دوختندتا چنین جوهر به خس بفروختندمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۰۱۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1014در همه ز آیینهٔ کژساز خودمنگر ای مردود نفرین ابدمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۳۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 433جوق‌ جوق و صف صف از حرص و شتابمحترز ز آتش گریزان سوی آب لاجرم ز آتش برآوردند سراعتبارالاعتبار ای بی‌خبر بانگ می‌زد آتش ای گیجان گولمن نیم آتش منم چشمهٔ قبولچشم‌بندی کرده‌اند ای بی‌نظردر من آی و هیچ مگریز از شررای خلیل اینجا شرار و دود نیستجز که سحر و خدعهٔ نمرود نیستچون خلیل حق اگر فرزانه‌ایآتش آب توست و تو پروانه‌ایجان پروانه همی‌دارد نداکای دریغا صد هزارم پر بدیتا همی سوزید ز آتش بی‌امانکوری چشم و دل نامحرمانبر من آرد رحم جاهل از خریمن برو رحم آرم از بینش‌وریخاصه این آتش که جان آبهاستکار پروانه به عکس کار ماستاو ببینند نور و در ناری روددل ببیند نار و در نوری شوداین چنین لعب آمد از رب جلیلتا ببینی کیست از آل خلیلمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۹۹۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1999گر ز چشمم این زمان غایب شویپیشت آید هر طرف گرگ قویاستخوانت را بخاید چون شکرکه نبینی زندگانی را دگرآن مگیر آخر بمانی از علفآتش از بی‌هیزمی گردد تلفهین بمگریز از تصّرف کردنموز گرانی بار که جانت منمتو ستوری هم که نفست غالب استحکم غالب را بود ای خودپرستخر نخواندت اسب خواندت ذوالجلالاسب تازی را عرب گوید: تعالمیر آخر بود حق را مصطفیبهر استوران نفس پر جفاقل تعالوا گفت از جذب کرم*تا ریاضتتان دهم من رایضمنفسها را تا مروض کرده‌امزین ستوران، بس لگدها خورده‌امهر کجا باشد ریاضت‌باره‌ایاز لگدهااش نباشد چاره‌ایلاجرم اغلب بلا بر انبیاستکه ریاضت دادن خامان، بلاستسکسکانید از دمم یرغا رویدتا یواش و مرکب سلطان شویدقل تعالوا قل تعالوا گفت ربای ستوران رمیده از ادبگر نیایند ای نبی غمگین مشوزآن دو بی‌تمکین تو پر از کین مشو* قرآن کریم، سوره انعام(۶)، آیه۱۵۱Quran, Sooreh Al-An'aam (#6), Line #151« قُلْ تَعَالَوْا أَتْلُ مَا حَرَّمَ رَبُّكُمْ عَلَيْكُمْ ۖ أَلَّا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا ۖ….»« بگو: بياييد تا آنچه را كه پروردگارتان بر شما حرام كرده استبرايتان بخوانم. اينكه به خدا شرك مياوريد….»مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۲۵۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 2259تا نخسپم جمله شب چون گاومیشدردها بخشید حق از لطف خویشزین شکست آن رحم شاهان جوش کرددوزخ از تهدید من خاموش کردرنج گنج آمد که رحمتها در اوستمغز، تازه شد، چو بخراشید پوستای برادر موضع تاریک و سردصبر کردن بر غم و سستی و دردچشمهٔ حیوان و جام مستی استکان بلندی ها همه در پستی استآن بهاران مضمرست اندر خزاندر بهارست آن خزان، مگریز از آنهمره غم باش، با وحشت بسازمی‌طلب در مرگ خود عمر درازآنچه گوید نفس تو کاینجا بدستمشنوش چون کار او ضد آمده ستتو خلافش کن که از پیغمبراناین چنین آمد وصیّت در جهان

برنامه صوتی شماره ۷۷۸ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی۱۳۹۸ تاریخ اجرا: ۲۶ آگست ۲۰۱۹ - ۵ شهریورPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۲۱۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2214, Divan e Shamsخُنُک(۱) آن دَم که نشینیم در ایوان من و توبه دو نقش و به دو صورت، به یکی جان من و تودادِ باغ و دمِ مرغان بدهد آبِ حیاتآن زمانی که درآییم به بستان من و تواخترانِ فلک آیند به نظّاره مامَهِ خود را بنماییم بدیشان من و تومن و تو، بی‌ من و تو، جمع شویم از سرِ ذوقخوش و فارغ ز خرافاتِ پریشان من و توطوطیانِ فلکی جمله شِکَرخوار شونددر مقامی که بخندیم بدان سان من و تواین عجبتر که من و تو به یکی کُنج اینجاهم در ین دَم به عراقیم و خراسان(۲) من و توبه یکی نقش بر ین خاک و بر آن نقش دگردر بهشتِ ابدی و شکرستان من و تومولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۷۹۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 796پس عزا بر خود کنید ای خفتگانزآنکه بد مرگی است این خواب گرانمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۶۵۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2654, Divan e Shamsچو نَفْسِ واحدیم از خلق و از بِعثجدا باشیدنِ ارواح تا کی؟قرآن کریم، سوره لقمان(۳۱)، آیه ۲۸Quran, Sooreh Luqman(#31), Line #28مَا خَلْقُكُمْ وَلَا بَعْثُكُمْ إِلَّا كَنَفْسٍ وَاحِدَةٍ ۗ إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ بَصِيرٌآفرینش شما (در آغاز) و زنده گرداندن شما (در انجام) جز همسان (آفرینش وزنده گرداندن) فردی نیست.خداوند شنوا و بینا است.مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۸۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 587غیر معشوق ار تماشایی بُوَدعشق نَبْوَد، هرزه سودایی بُوَدمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۶۷۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1673, Divan e Shamsحَیْثُ ما کُنْتُمْ فَوَلَّوا شَطْرَهُبا زجاجهء(۳) دل پری خوان(۴) توییمقرآن کریم، سوره بقره(۲)، آیه ۱۴۴Quran, Sooreh Al-Baqarah(#2), Line #144…حَيْثُ مَا كُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَكُمْ شَطْرَهُ ۗ……هر جا كه باشيد روى بدان جانب كنيد…مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۳۵۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3354گرچه دوری، دور می‌جنبان تو دُمحَیثُ ما کُنتُم فَوَلُّوا وَجهَکُمگر چه در ذهن هستی و از او دوری، از دور دُم آشنایی با او (از جنس او بودن) را به حرکت در آر. به این آیه قران توجه کن که می گوید: در هر جا که هستی رو به او کن.مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۷۴۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line # 3745حَیْثَ ما کُنْتُم فَوَلُّوا وَجْهَکُمنَحْوَهُ هذا الَّذی لَمْ یَنْهَکُمدر هر وضعيّت و هر جا که باشید، رو به سوی او (خدا) کنید. خداشما را فقط از این کار منع نکرده است.مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۴۴۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1444, Divan e Shamsچون شب بشود تاری(۵)، با این همه بیداریبا عشق همی‌گویم کای عشق، ببر خوابمچون خواب مرا بیند، بگریزد و ننشینداز من برود، آید در شخص دگر خوابممولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۲۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1221دیو چون عاجز شود در اِفتِتان(۶)اِستِعانَت(۷) جوید او زین اِنسیان(۸)که شما یارید با ما، یاری ایجانبِ مایید جانب داری ایمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 21, Divan e Shamsاین دو ره آمد در روش یا صبر یا شُکرِ نِعَمبی شمع رویِ تو نَتان(۹) دیدن مرین دو راه رامولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۲۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1222که شما یارید با ما، یاری ایجانبِ مایید جانب داری ایمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۳۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1234توبه کن، بیزار شو از هر عَدوکو ندارد آبِ کوثر در کدومولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۳۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1237هر که را دیدی ز کوثر خشک لبدشمنش می‌دار هم‌چون مرگ و تبگر چه بابای تو است و مامِ(۱۰) توکو حقیقت هست خون‌آشامِ تواز خلیلِ(۱۱) حق بیاموز این سِیَر(۱۲)که شد او بیزار اول از پدرمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۵۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 256عشوه‌هایِ یارِ بَد مَنیوش(۱۳) هیندام بین، ایمن مَرو تو بر زمینصد هزار ابلیسِ لا حَوْل آر بینآدما، ابلیس را در مار بینمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۱۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 316چون بسی ابلیسِ آدم‌روی هستپس به هر دستی نشاید داد دستمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۶۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 269بر زبان، نامِ حق و، در جانِ اوگَندها از فکرِ بی ایمانِ اومولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۱۴۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2146بر کنارِ بامی ای مستِ مُدامپَسْت بنشین(۱۴) یا فرود آ، وَالسَّلام(۱۵)مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۱۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1211شرع بهرِ دفعِ شَرّ رایی زنددیو را در شیشهٔ حجّت کندمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۸۴۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1841هر که را دیدی به زر و سیم فرددان که اندر کسب کردن صبر کردمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۴۱۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1411هر که را بینی یکی جامه دُرُستدان که او آن را به صبر و کسب جُستهرکه را دیدی برهنه و بینواهست بر بی‌صبریِ او آن گوامولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۸۰۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 806, Divan e Shamsهر کسی در عجبی و عجبِ من اینستکاو نگنجد به میان، چون به میان می‌آید؟مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۰۵۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 2050پیش گاوی سَجده کردی از خَریگشت عقلت صیدِ سحرِ سامِریچشم دزدیدی ز نور ذُوالْجَلالاینْت جهل وافر و، عین ضَلالشُه بر آن عقل و، گُزینش که توراستچون تو کان جهل را کُشتن سِزاستمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۸۲۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 2824قسمتِ خود، خود بریدی تو ز جهلقسمتِ خود را فزاید مردِ اَهلمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۹۰۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 2900گر به کاوی کوششِ اهل مَجازتُو به تُو گَنده بود همچون پیازهر یکی از یکدگر بی مغزترصادقان را یک ز دیگر نغزترمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۱۰۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3109 اَبلهان، تعظیم مسجد می کننددر خرابی اهلِ دل، جِد می کنندآن مجاز است، این حقیقت ای خراننیست مسجد جُز درونِ سَرورانمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۲۰۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3202حکمتی کز طبع زاید وز خیالحکمتی بی فیضِ نورِ ذُوالْجَلالحکمتِ دنیا فزاید ظنّ و شکحکمتِ دینی پَرد فوقِ فَلکزَوْبَعان زیرک آخِرزمانبر فزوده خویش بر پیشینیانحیله آموزان، جِگرها سوختهفعلها و مکرها آموختهمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۶۷۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3670تو به صورت رفته یی، گم گشته ییزآن نمی یابی که معنی هشته ییمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۸۳۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 837چشم ها و گوش ها را بسته اندجز مر آنها را که از خود رسته اندجز عنایت که گشاید چشم را ؟جز محبت که نشاند خشم را ؟جهد بی توفیق خود کس را مباددر جهان، وَاللُه اَعْلَمْ بِالسَّدادمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۰۲۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1023چون ندارد جان تو قندیل هابهر بینش کرده ای تأویل هاکه غرض تسبیح ظاهر کی بود ؟دعوی دیدن خیال غَی(۱۶) بودمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۲۹۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1291هوش را بگذار و آن گَه هوش دارگوش را بربند و، آن گه گوش دارنی نگویم، زآنکه خامی تو هنوزدر بهاری تو، ندیدستی تَموزمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۸۲۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2825تا ابد از ظلمتی در ظلمتیمی روند و، نیست غَوْثی(۱۷)، رحمتینام نیک و بَد مگر نشنیده اید ؟جمله دیدند و شما نادیده اید ؟مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۳۱۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 4310مر سفیهان را رباید هر هوازآنکه نبودشان گرانی قواکشتئی بی‌لنگر آمد مردِ شَرکه ز بادِ کژ نیابد او حَذرلنگرِ عقل ست عاقل را امانلنگری دریوزه کن از عاقلانمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۹۴۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1943صد کس از گرگین همه گرگین شوندخاصه این گَرِّ خبیثِ ناپسندگَرِّ کم عقلی مبادا گَبر راشومِ او بی‌آب دارد ابر رانم نبارد ابر از شومی اوشهر شد ویرانه از بومیِّ(۱۸) اومولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۲۶۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2264پند گفتن با جَهولِ(۱۹) خوابناکتخم افگندن بُوَد در شوره خاکمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۲۸۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3283قِشرهایِ خشک را جا آتش استقِشر پیوسته به مغزِ جان خوش استمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۳۰۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3305جامه خُفته خورد از جُوی، آبخفته اندر خواب، جویای سرابمی‌دود کانجای، بوی آب هستزین تفکر راه را بر خویش بستزانکه آنجا گفت، زینجا دور شدبر خیالی از حقی مهجور شدمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 319هر کسی شد بر خیالی ریشِ گاو(۲۰)گشته در سودایِ گنجی کنجکاومولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۲۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 327آن خیالات ار نبد نامُؤتَلِف(۲۱)چون ز بیرون شد روش ها مختلف ؟قبلهٔ جان را چو پنهان کرده‌اندهر کسی رو جانبی آورده‌اندمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۸۱۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 811کهنه و گندیده پوسیده راتحفه می بر بهر هر نادیده رامولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۴۲۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1423ای بسا زرّاق گول بی وقوفاز ره مردان ندیده غیر صوفمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۶۳۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1637آب دادی عام، اصل و فرع رااز برای طَهْر(۲۲) و بهر کَرْع(۲۳) راتا ازینها پی بری سویِ اصولتو برین قانع شدی ای بُوالْفُضول(۲۴)مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۹۸۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1981 بدگُمان باشد همیشه زشت کارنامه خود خواند اندر حَقَّ یارآن خَسان(۲۵) که در کژی ها مانده‌اندانبیا را ساحر و کژ خوانده‌اندمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۵۱۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3519 مغز او خشک ست و، عقلش این زمانکمترست از عقل و فهم کودکانمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۹۹۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 999دیده هاشان را به سحری دوختندتا چنین جوهر به خس بفروختندمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۰۱۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1014در همه ز آیینهء کَژ ساز خَودمنگر ای مردود نفرین ابدمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۷۰۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1709ای فسانه گشته و محو از وجودچند افسانه بخواهی آزمود؟خَندُمین‌تر از تو هیچ افسانه نیستبر لب گور خراب خویش ایستای فرو رفته به گورِ جهل و شکچند جویی لاغ و دستان فلکتا بکی نوشی تو عشوهٔ این جهانکه نه عقلت ماند بر قانون نه جانمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۰۷۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2071تُرَّهات(۲۶) چون تو ابلیسی مراکی بگرداند ز خاک این سرا؟مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۹۹۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2997چون نهد در تو صفات جبرئیلهم‌چو فرخی بر هوا جویی سبیلمنتظر بنهاده دیده در هوااز زمین بیگانه عاشق بر سماچون نهد در تو صفتهای خریصد پرت گر هست، بر آخر پریاز پی صورت نیامد موش خواراز خبیثی شد زبون موش‌خوارمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۳۶۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2363این مثل اندر زمانه جانی استجان نادانان به رنج ارزانی استمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۳۸۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3389با حضور آفتاب با کمالرهنمایی جستن از شمع و ذبالمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۶۴۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4649گُلشنی کز بَقْل(۲۷) روید، یک دم استگُلشنی کز عقل روید، خرم استگُلشنی کز گِل دمد، گردد تباهگُلشنی کز دل دمد، وافَرْحَتاه(۲۸)علم‌های با مزهٔ دانسته‌مانزان گلستان یک دو سه گُلدسته دانزان زبونِ این دو سه گلدسته‌ایمکه درِ گلزار بر خود بسته‌ایمآنچنان مفتاح‌ها هر دم به نانمی‌فتد ای جان دریغا از بَنان(۲۹)مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۶۵۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4658دام را بِدران، بسوزان دانه راباز کن درهایِ نو این خانه راچون تو عاشق نیستی، ای نرگدا(۳۰)هم‌چو کوهی بی‌خبر داری صَداکوه را گفتار کی باشد ز خود؟عکس غیرست آن صدا ای مُعْتَمَدگفت تو، زان سان که عکس دیگریستجمله احوالت، به جز هم عکس نیستخشم و ذوقت هر دو عکس دیگرانشادی قَوَّاده(۳۱) و خشم عَوان(۳۲)آن عوان را، آن ضعیف آخِر چه کردکه دهد او را به کینه زجر و دردتا به کی عکس خیال لامِعه(۳۳)جهد کن تا گرددت این واقعه(۳۴)تا که گفتارت ز حالِ تو بودسیرِ تو با پر و بال تو بود(۱) خُنُک: خوش، خوشا(۲) عراق و خراسان: دو نقطه دور از هم، شرق و غرب(۳) زُجاجه: شیشه(۴) پری خوان: کسی که پری را به طرف خود می خواند.(۵) تاری: تاریک(۶) اِفتِتان: گمراه کردن(۷) اِستِعانَت: یاری خواستن(۸) اِنسیان: آدمیان، جمع اِنس(۹) نَتان: نتوان(۱۰) مام: مادر(۱۱) خَلیل: ابراهیم خلیل الله(۱۲) سِیَر: جمع سیره به معنی سنّت و روش(۱۳) مَنیوش: گوش مکن(۱۴) پَسْت بنشین: آسوده بنشین، راحت بنشین، عقب تر بنشین(۱۵) اَلسَّلام: سلام بر تو باد(۱۶) غَیّ: گمراهی(۱۷) غَوْث: كمك، فرياد رس(۱۸) بومی: بد شگونی(۱۹) جَهول: بسیار نادان، بی خرد(۲۰) ریش گاو: مسخره، دست آویز(۲۱) نامُؤتَلِف: ناپیوسته و ناهماهنگ(۲۲) طَهْر: پاکی(۲۳) کَرْع: آشامیدن آب(۲۴) بُوالْفُضول: یاوه گو، من ذهنی پرحرف(۲۵) خَسان: فرومایگان، جمع خس(۲۶) تُرَّهات: یاوه گویی، سخنان من ذهنی(۲۷) بَقْل: سبزه و گیاهی که از زمین روید(۲۸) وافَرْحَتاه: خوشا، کلمه ای برای اظهار شادی گویند.(۲۹) بَنان: سرانگشت(۳۰) نرگدا: گدای سمج(۳۱) قَوَّاده: پا انداز، کسی که زنان و مردان برای هم آغوشی به هم برساند.(۳۲) عوان: مأمور حکومتی(۳۳) لامِعه: درخشان(۳۴) واقعه: وصل شدن انسان به زندگی، به طوری که حال، فکر و عمل انسان بوسیله زندگی تعیین شود.************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسانمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۲۱۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2214, Divan e Shamsخنک آن دم که نشینیم در ایوان من و توبه دو نقش و به دو صورت، به یکی جان من و توداد باغ و دم مرغان بدهد آب حیاتآن زمانی که درآییم به بستان من و تواختران فلک آیند به نظاره مامه خود را بنماییم بدیشان من و تومن و تو، بی‌ من و تو، جمع شویم از سر ذوقخوش و فارغ ز خرافات پریشان من و توطوطیان فلکی جمله شکرخوار شونددر مقامی که بخندیم بدان سان من و تواین عجبتر که من و تو به یکی کنج اینجاهم در ین دم به عراقیم و خراسان من و توبه یکی نقش بر ین خاک و بر آن نقش دگردر بهشت ابدی و شکرستان من و تومولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۷۹۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 796پس عزا بر خود کنید ای خفتگانزآنکه بد مرگی است این خواب گرانمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۶۵۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2654, Divan e Shamsچو نفس واحدیم از خلق و از بعثجدا باشیدن ارواح تا کی؟قرآن کریم، سوره لقمان(۳۱)، آیه ۲۸Quran, Sooreh Luqman(#31), Line #28مَا خَلْقُكُمْ وَلَا بَعْثُكُمْ إِلَّا كَنَفْسٍ وَاحِدَةٍ ۗ إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ بَصِيرٌآفرینش شما (در آغاز) و زنده گرداندن شما (در انجام) جز همسان (آفرینش وزنده گرداندن) فردی نیست.خداوند شنوا و بینا است.مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۸۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 587غیر معشوق ار تماشایی بودعشق نبود، هرزه سودایی بودمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۶۷۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1673, Divan e Shamsحیث ما کنتم فولوا شطرهبا زجاجهء دل پری خوان توییمقرآن کریم، سوره بقره(۲)، آیه ۱۴۴Quran, Sooreh Al-Baqarah(#2), Line #144…حَيْثُ مَا كُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَكُمْ شَطْرَهُ ۗ……هر جا كه باشيد روى بدان جانب كنيد…مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۳۵۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3354گرچه دوری، دور می‌جنبان تو دمحیث ما کنتم فولوا وجهکمگر چه در ذهن هستی و از او دوری، از دور دُم آشنایی با او (از جنس او بودن) را به حرکت در آر. به این آیه قران توجه کن که می گوید: در هر جا که هستی رو به او کن.مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۷۴۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line # 3745حیث ما کنتم فولوا وجهکمنحوه هذا الذی لم ینهکمدر هر وضعيّت و هر جا که باشید، رو به سوی او (خدا) کنید. خداشما را فقط از این کار منع نکرده است.مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۴۴۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1444, Divan e Shamsچون شب بشود تاری، با این همه بیداریبا عشق همی‌گویم کای عشق، ببر خوابمچون خواب مرا بیند، بگریزد و ننشینداز من برود، آید در شخص دگر خوابممولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۲۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1221دیو چون عاجز شود در افتتاناستعانت جوید او زین انسیانکه شما یارید با ما، یاری ایجانب مایید جانب داری ایمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 21, Divan e Shamsاین دو ره آمد در روش یا صبر یا شکر نعمبی شمع روی تو نتان دیدن مرین دو راه رامولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۲۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1222که شما یارید با ما، یاری ایجانب مایید جانب داری ایمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۳۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1234توبه کن، بیزار شو از هر عدوکو ندارد آب کوثر در کدومولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۳۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1237هر که را دیدی ز کوثر خشک لبدشمنش می‌دار هم‌چون مرگ و تبگر چه بابای تو است و مام توکو حقیقت هست خون‌آشام تواز خلیل حق بیاموز این سیرکه شد او بیزار اول از پدرمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۵۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 256عشوه‌های یار بد منیوش هیندام بین، ایمن مرو تو بر زمینصد هزار ابلیس لا حول آر بینآدما، ابلیس را در مار بینمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۱۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 316چون بسی ابلیس آدم‌روی هستپس به هر دستی نشاید داد دستمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۶۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 269بر زبان، نام حق و، در جان اوگندها از فکر بی ایمان اومولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۱۴۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2146بر کنار بامی ای مست مدامپست بنشین یا فرود آ، والسلاممولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۱۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1211شرع بهر دفع شر رایی زنددیو را در شیشهٔ حجت کندمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۸۴۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1841هر که را دیدی به زر و سیم فرددان که اندر کسب کردن صبر کردمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۴۱۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1411هر که را بینی یکی جامه درستدان که او آن را به صبر و کسب جستهرکه را دیدی برهنه و بینواهست بر بی‌صبری او آن گوامولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۸۰۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 806, Divan e Shamsهر کسی در عجبی و عجب من اینستکاو نگنجد به میان، چون به میان می‌آید؟مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۰۵۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 2050پیش گاوی سجده کردی از خریگشت عقلت صید سحر سامریچشم دزدیدی ز نور ذوالجلالاینت جهل وافر و، عین ضلالشه بر آن عقل و، گزینش که توراستچون تو کان جهل را کشتن سزاستمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۸۲۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 2824قسمت خود، خود بریدی تو ز جهلقسمت خود را فزاید مرد اهلمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۹۰۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 2900گر به کاوی کوشش اهل مجازتو به تو گنده بود همچون پیازهر یکی از یکدگر بی مغزترصادقان را یک ز دیگر نغزترمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۱۰۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3109 ابلهان، تعظیم مسجد می کننددر خرابی اهل دل، جد می کنندآن مجاز است، این حقیقت ای خراننیست مسجد جز درون سرورانمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۲۰۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3202حکمتی کز طبع زاید وز خیالحکمتی بی فیض نور ذوالجلالحکمت دنیا فزاید ظن و شکحکمت دینی پرد فوق فلکزوبعان زیرک آخرزمانبر فزوده خویش بر پیشینیانحیله آموزان، جگرها سوختهفعلها و مکرها آموختهمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۶۷۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3670تو به صورت رفته یی، گم گشته ییزآن نمی یابی که معنی هشته ییمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۸۳۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 837چشم ها و گوش ها را بسته اندجز مر آنها را که از خود رسته اندجز عنایت که گشاید چشم را ؟جز محبت که نشاند خشم را ؟جهد بی توفیق خود کس را مباددر جهان، والله اعلم بالسدادمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۰۲۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1023چون ندارد جان تو قندیل هابهر بینش کرده ای تأویل هاکه غرض تسبیح ظاهر کی بود ؟دعوی دیدن خیال غی بودمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۲۹۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1291هوش را بگذار و آن گه هوش دارگوش را بربند و، آن گه گوش دارنی نگویم، زآنکه خامی تو هنوزدر بهاری تو، ندیدستی تموزمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۸۲۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2825تا ابد از ظلمتی در ظلمتیمی روند و، نیست غوثی، رحمتینام نیک و بد مگر نشنیده اید ؟جمله دیدند و شما نادیده اید ؟مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۳۱۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 4310مر سفیهان را رباید هر هوازآنکه نبودشان گرانی قواکشتئی بی‌لنگر آمد مرد شرکه ز باد کژ نیابد او حذرلنگر عقل ست عاقل را امانلنگری دریوزه کن از عاقلانمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۹۴۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1943صد کس از گرگین همه گرگین شوندخاصه این گر خبیث ناپسندگر کم عقلی مبادا گبر راشوم او بی‌آب دارد ابر رانم نبارد ابر از شومی اوشهر شد ویرانه از بومی اومولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۲۶۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2264پند گفتن با جهول خوابناکتخم افگندن بود در شوره خاکمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۲۸۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3283قشرهای خشک را جا آتش استقشر پیوسته به مغز جان خوش استمولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۳۰۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3305جامه خفته خورد از جوی، آبخفته اندر خواب، جویای سرابمی‌دود کانجای، بوی آب هستزین تفکر راه را بر خویش بستزانکه آنجا گفت، زینجا دور شدبر خیالی از حقی مهجور شدمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 319هر کسی شد بر خیالی ریش گاوگشته در سودای گنجی کنجکاومولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۲۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 327آن خیالات ار نبد نامؤتلفچون ز بیرون شد روش ها مختلف ؟قبله جان را چو پنهان کرده‌اندهر کسی رو جانبی آورده‌اندمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۸۱۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 811کهنه و گندیده پوسیده راتحفه می بر بهر هر نادیده رامولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۴۲۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1423ای بسا زراق گول بی وقوفاز ره مردان ندیده غیر صوفمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۶۳۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1637آب دادی عام، اصل و فرع رااز برای طهر و بهر کرع راتا ازینها پی بری سوی اصولتو برین قانع شدی ای بوالفضولمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۹۸۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1981 بدگمان باشد همیشه زشت کارنامه خود خواند اندر حَقَّ یارآن خسان که در کژی ها مانده‌اندانبیا را ساحر و کژ خوانده‌اندمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۵۱۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3519 مغز او خشک ست و، عقلش این زمانکمترست از عقل و فهم کودکانمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۹۹۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 999دیده هاشان را به سحری دوختندتا چنین جوهر به خس بفروختندمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۰۱۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1014در همه ز آیینهء کژ ساز خودمنگر ای مردود نفرین ابدمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۷۰۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1709ای فسانه گشته و محو از وجودچند افسانه بخواهی آزمود؟خندمین‌تر از تو هیچ افسانه نیستبر لب گور خراب خویش ایستای فرو رفته به گور جهل و شکچند جویی لاغ و دستان فلکتا بکی نوشی تو عشوهٔ این جهانکه نه عقلت ماند بر قانون نه جانمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۰۷۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2071ترهات چون تو ابلیسی مراکی بگرداند ز خاک این سرا؟مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۹۹۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2997چون نهد در تو صفات جبرئیلهم‌چو فرخی بر هوا جویی سبیلمنتظر بنهاده دیده در هوااز زمین بیگانه عاشق بر سماچون نهد در تو صفتهای خریصد پرت گر هست، بر آخر پریاز پی صورت نیامد موش خواراز خبیثی شد زبون موش‌خوارمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۳۶۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2363این مثل اندر زمانه جانی استجان نادانان به رنج ارزانی استمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۳۸۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3389با حضور آفتاب با کمالرهنمایی جستن از شمع و ذبالمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۶۴۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4649گلشنی کز بقل روید، یک دم استگلشنی کز عقل روید، خرم استگلشنی کز گل دمد، گردد تباهگلشنی کز دل دمد، وافرحتاهعلم‌های با مزهٔ دانسته‌مانزان گلستان یک دو سه گلدسته دانزان زبون این دو سه گلدسته‌ایمکه در گلزار بر خود بسته‌ایمآنچنان مفتاح‌ها هر دم به نانمی‌فتد ای جان دریغا از بنانمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۶۵۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4658دام را بدران، بسوزان دانه راباز کن درهای نو این خانه راچون تو عاشق نیستی، ای نرگداهم‌چو کوهی بی‌خبر داری صداکوه را گفتار کی باشد ز خود؟عکس غیرست آن صدا ای معتمدگفت تو، زان سان که عکس دیگریستجمله احوالت، به جز هم عکس نیستخشم و ذوقت هر دو عکس دیگرانشادی قواده و خشم عوانآن عوان را، آن ضعیف آخر چه کردکه دهد او را به کینه زجر و دردتا به کی عکس خیال لامعهجهد کن تا گرددت این واقعهتا که گفتارت ز حال تو بودسیر تو با پر و بال تو بود

برنامه صوتی شماره ۷۷۷ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی۱۳۹۸ تاریخ اجرا: ۱۹ آگست ۲۰۱۹ - ۲۹ مردادPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۴۴۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1444, Divan e Shams ای عشق که کردستی تو زیر و زبر خوابم تا غرقه شد‌ست از تو در خونِ جگر خوابم از کانِ شِکَر جَستن، اندر شبِ آبستن بگداخت در اندیشه مانند شِکَر، خوابم بی‌لطفِ وصالِ او، گشتم چو هلالِ او تا شب نبرد هرگز در دورِ قمر خوابم چون شب بشود تاری(۱)، با این همه بیداری با عشق همی‌گویم کای عشق، ببر خوابم چون خواب مرا بیند، بگریزد و ننشیند از من برود، آید در شخص دگر خوابم یاران که چه یاریدم، تنها مگذاریدم چون عشقِ مَلَک برده‌ست از چشمِ بشر خوابم بنشین اگری عاشق، تا صبحدمِ صادق با من که نمی‌آید تا صبح و سحر خوابم مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۶۸۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2681, Divan e Shams نشاط عاشقی گنجیست پنهان چه کردی گنج پنهان را چه کردی؟ ترا با من نه عهدی بود زَ اوّل؟ بیا بنشین، بگو آن را چه کردی؟ چنان ابری به پیش ما چه بستی؟ چنان خورشید خندان را چه کردی؟ مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۱۷۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1172, Divan e Shams خواهم یکی گوینده‌ای، مستی، خرابی، زنده‌ای کآتش به خواب اندرزند وین پرده گوید تا سحر یَا سَاحِراً اَبْصَارَنا بالَغْتَ فِی اَسْحَارِنا فَارْفُقْ بِنا اَوْدَارِنا' اِنّا' حُبِسْنَا فِی السَّفَر ای جادو کننده چشمان ما، در سحر ما مبالغه کردی، با ما موافقت یا مدارا کن، ما در سفر زندانی شدیم. اندر تن من گر رگی هشیار یابی بردرش چون شیرگیر او نشد او را در این ره سگ شُمَر مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۴۱۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1418 حُکم، آن خوراست کآن غالبْ ترست چونکه زر بیش از مس آمد، آن زرست سیرتی کآن بر وجودت غالب است هم بر آن تصویر حشرت واجب است ساعتی گرگی در آید در بشر ساعتی یوسف‌ْرُخی همچون قمر می‌رود از سینه‌ها در سینه‌ها از ره پنهان، صلاح و کینه‌ها بلکه خود از آدمی در گاو و خر می‌رود دانایی و علم و هنر مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۷۵۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 753 از درونِ خویش این آوازها منع کن تا کشف گردد رازها ذکرِ حق کن، بانگِ غولان را بسوز چشم نرگس را ازین کرکس بدوز صبحِ کاذب را ز صادق وا شناس رنگِ مَی را باز دان از رنگِ کاس(۲) تا بُوَد کز دیدگانِ هفتْ رنگ دیده‌ای پیدا کند صبر و درنگ مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۳۴۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1345, Divan e Shams لذّتِ عشق بتان را ز زَحیران(۳) مطلب صبحِ کاذب بُوَد این قافله را سخت مُضِلّ(۴) مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۳۰۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 306, Divan e Shams عشقِ تو چون درآمد، اندیشه مُرد پیشش عشقِ تو صبحِ صادق، اندیشه صبحِ کاذب مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۵۶۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 568, Divan e Shams دلا بگریز ازین خانه، که دلگیرست و بیگانه به گلزاری و ایوانی که فرشش آسمان باشد ازین صلحِ پر از کینش، وز این صبحِ دروغینش(۵) همیشه اینچنین صبحی هلاکِ کاروان باشد بجو آن صبحِ صادق را که جان بخشد خلایق را هزاران مستِ عاشق را صبوحی و امان باشد مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۶۸۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1688 ای زراندوده مکن دعوی، ببین که نماند مشتریت اَعْمی(۶) چنین نور محشر چشمشان بینا کند* چشم بندیِّ تو را رسوا کند بنگر آنها را که آخر دیده‌اند حسرت جان ها و رشک دیده‌اند بنگر آنها را که حالی دیده‌اند سِرِّ فاسد ز اصل سر ببریده‌اند پیش حالی‌بین که در جهل است و شک صبح صادق، صبح کاذب، هر دو یک صبح کاذب، صد هزاران کاروان داد بر باد هلاکت ای جوان نیست نقدی کش غلط‌ انداز(۷) نیست وای آن جان کش مِحَکّ و گاز نیست * قرآن کریم، سوره ق(۵۰)، آیه ۲۲ Quran, Sooreh Qaaf(#50), Line #22 « لَقَدْ كُنْتَ فِي غَفْلَةٍ مِنْ هَٰذَا فَكَشَفْنَا عَنْكَ غِطَاءَكَ فَبَصَرُكَ الْيَوْمَ حَدِيدٌ » « تو از اين غافل بودى. اما امروز که روز رستاخیز است. ما پرده از برابرت برداشتيم، چندانکه تيزبين شدی.» مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۷۵۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1751, Divan e Shams تشنه خویش کن، مده آبم عاشقِ خویش کن، ببر خوابم تا شب و روز در نماز آیم ای خیالِ خوشِ تو محرابم گر خیالِ تو در فنا یابم در زمان سویِ مرگ بشتابم بر امید خیال گوهر تو جاذب هر مسی چو قَلَّابَم(۸) بر امیدِ مُسَبِّبُ الَاْسْباب( ٩) رهزنِ کاروانِ اسبابم رحمتی آر و پادشاهی کن کاین فراقِ تو بر نمی‌تابم زان همی‌گردم و همی‌نالم که بر آبِ حیات دولابم(١٠) زان چو روزن گشاده‌ام دل و چشم که تویی آفتاب و مهتابم آن زمانی که نامَ تو شنوم مست گردند نام و القابم آن زمانی که آتشِ تو رسد بجهد این دلِ چو سیمابم(١١) بس کن از گفت، کز غبارِ سخن خود سخن بخش را نمی‌یابم مولوی، مثنوی، دفتر پنجم ، بیت ۱۵۴۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1547 ای گرفتار سبب بیرون مَپَر لیک عَزلِ آن مُسَبِّب ظَن مَبَر هر چه خواهد آن مسَبِّب آورد قدرتِ مطلق سببها بر دَرَد لیک اغلب بر سبب رانَد نَفاد(١٢) تا بداند طالبی جُستن مراد چون سبب نبود، چه رَه جُوید مُرید؟ پس سبب در راه می‌باید پدید این سبب ها بر نظرها پرده‌هاست که نه هر دیدار، صُنعش را سزاست دیده‌ یی باید، سببْ سوراخْ کُن(١٣) تا حُجُب را بَر کَنَد از بیخ و بُن تا مسبِّب بیند اندر لامکان هرزه داند جهد و اَکساب(١۴) و دکان از مسبِّب می‌رسد هر خیر و شر نیست اسباب و وسایط ای پدر جز خیالی مُنعقِد بر شاهراه تا بماند دورِ غفلت چند گاه مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۰۹۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2091 زهد اندر کاشتن کوشیدن است معرفت، آن کِشت را روییدن است مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۳۶۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3365 مُردنِ تن در ریاضت، زندگی ست رنجِ این تن، روح را پایندگی ست مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۶۲۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3621 نفس، فرعونیست، هان سیرش مَکُن تا نیآرد یاد از آن کفرِ کَهُن بی تَفِ آتش نگردد نَفْس، خوب تا نشد آهن چو اخگر، هین مکوب گر بگرید، ور بنالد زار زار او نخواهد شد مسلمان، هوش دار او چو فرعونست در قحط آنچنان پیش موسی سَر نهد لابه کنان چونکه مُستغنی شد او، طاغی شود خر چو بار انداخت اِسْکیزه(۱۵) زند مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۳۹۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3395 تا بدانی که زیانِ جسم و مال سودِ جان باشد، رهانَد از وَبال پس ریاضت را به جان شو مُشتری چون سپردی تن به خدمت، جان بَری ور ریاضت آیدت بی اختیار سر بنه، شکرانه دِه، ای کامیار چون حقت داد آن ریاضت، شکر کن تو نکردی او کشیدت ز امرِ کُنْ مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۱۹۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1192 دشمن ار چه دوستانه گویدت دام دان، گرچه ز دانه گویدت گر تو را قندی دهد، آن زهر دان گر به تن لطفی کند، آن قهر دان *چون قضا آید، نبینی غیرِ پوست دشمنان را باز نشناسی ز دوست چون چنین شد، اِبْتهال(۱۶) آغاز کن ناله و تسبیح و روزه ساز کن(۱۷) ناله می کن کای تو عَلّامُ الغُیوب(۱۸) زیر سنگِ مکرِ بَد، ما را مکوب حدیث* ِانَّ اللهَ اِذا اَرادَ اِنفاذَ اَمرٍ سَلَبَ کُلَّ ذی لُبٍّ لَبَّهُ هرگاه خداوند اراده فرماید به انجام و اجرای امری، خرد خردمندان را از آنان می ستاند. مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۴۳۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1431 دوستیِّ جاهلِ شیرینْ سخن کم شنو، کآن هست چون سَمِّ کهن جانِ مادر، چشمِ روشن، گویدت جز غم و حسرت از آن نَفْزویدت مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۵۰۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1509, Divan e Shams ز راهم برد و آنگاهم به ره کرد گر از ره می نرفتم، می رهیدم مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۰۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1908, Divan e Shams چو از راهت ببردم شرط نَبْوَد میانِ راه تَرکِ دوست کردن بغلهایت بگیرم(۱۹) همچو پیران چو طفلانت نهم گاهی به گردن مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۰۰۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1002, Divan e Shams چونکه کمندِ تو دلم را کشید یوسفم از چاه به صحرا دوید آنکه چو یوسف به چَهَم در فکند باز به فریادم هم او رسید مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ۱۷۲۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1727, Divan e Shams به عاقبت غمِ عشقم کشان کشان ببرد همان به ا‌ست که اکنون به اختیار روم مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۳۱۳۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 3138, Divan e Shams من آزمودم مدّتی بی تو ندارد لذّتی کی عمر را لذّت بُوَد بی ملحِ(۲۰) بی پایانِ تو ؟ مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۸۹۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2894 بُعدِ تو مرگیست با درد و نَکال(۲۱) خاصه بُعدی که بُوَد بَعْدَالْوِصال دوری از تو مرگی است با درد و عذاب بخصوص دوریی که بعد از وصال باشد. مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۷۴۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1743, Divan e Shams دلِ چو شبنمِ ما را به بحر باز رسان که دم به دم ز غریبی دو صد زیان داریم مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۸۰۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2802 زآن مثالِ برگِ دِی پژمرده ام کز بهشتِ وصل، گندم خورده ام مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۷۶۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3769 ما کنون دیدیم، شه ز آغاز دید چندْمان سوگند داد آن بی ندید(۲۲) مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۷۸۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1784 تو بر آن رنگی که اوّل زاده ای یک قدم زآن پیشتر ننهاده ای مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۴۸۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 2485 سال ها رَه می رویم و، در اخیر همچنان در منزلِ اوّل اسیر مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۷۸۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1788 همچو قومِ موسی اندر حَرِّ(۲۳) تیه(۲۴) مانده یی بر جای، چل سال ای سَفیه(۲۵) می روی هر روز تا شب هَروَله(۲۶) خویش می بینی در اول مرحله نگذری زین بُعدِ سیصد ساله تو تا که داری عشقِ آن گوساله تو تا خیالِ عِجل(۲۷) از جانشان نرفت بُد بر ایشان تَیه چون گردابِ تَفت(۲۸) غیرِ این عِجلی کزو یابیده ای بی نهایت لطف و نعمت دیده ای گاو طبعی، ز آن نکوییهای زَفت از دلت، در عشقِ این گوساله رفت مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۴۱۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3412 گر خُفاشی رفت در کور و کبود(۲۹) بازِ(۳۰) سلطان دیده را باری چه بود؟ مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۷۵۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1754 بهرِ این دُکّانِ طبعِ شوره آب هر دو عالَم را روا داری خراب ؟ مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۸۱۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 815 اهلِ دنیا زآن سبب اَعمی دل اند شاربِ شورابه آب و گِل اند مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۳۰۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4306 آبِ شوری، نیست درمانِ عطش وقتِ خوردن گر نماید سرد و خَوش مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۲۷۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2276 قومِ معکوس اند، اندر مُشْتَهی(۳۱) خاک خوار و آب را کرده رها مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ١١٣٣ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1133, Divan e Shams دوید در پیِ آب و نیافت غیرِ سراب دوید در پیِ نور و نیافت الّا نار قضا گرفته دو گوشش، کشان کشان که بیا چنین کشند به سویِ جوال گوش حمار مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۶۸۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3687 چیست جان کندن؟ سویِ مرگ آمدن دست در آبِ حیاتی نازدن مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۴۴۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 2448 مرغ چون بر آبِ شوری می تند آبِ شیرین را ندیده ست او مدد مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۱۶۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4169 حلق کو نَبْوَد سزایِ آن شراب آن بُریده بِهْ، به شمشیر ضِراب مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۸۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 80, Divan e Shams امروز گزافی(۳۲) ده آن باده نابی را برهم زن و در هم زن این چرخِ شتابی(۳۳) را مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۳۳۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1330, Divan e Shams بگردان شراب ای صنم بی درنگ که بزمست و چنگ و ترنگاه ترنگ ولی بزمِ روحست و ساقیِّ غیب ببویید بوی و نبینید رنگ بده می گزافه به مستانِ حق که نی عربده بینی آنجا، نه جنگ مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۸۲۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1825, Divan e Shams یار برفت و ماند دل، شب همه شب در آب و گل تلخ و خمار می طپم تا به صبوح، وایِ من بهرِی خدای ساقیا، آن قدحِ شگرف را بر کفِ پیرِ من بنه، از جهتِ رضایِ من (۱) تاری: تاریک(۲) کاس: مخفّف کأس به معنی جام، جام پر(۳) زَحیران: کسانی که ناله می کنند، بیماران اسهالی(۴) مُضِلّ: گمراه کننده(۵) صبح دروغین: نخستین سپیدی که در آسمان ظاهر شود و دیری نپاید، صبح کاذب(۶) اَعْمی: کور(۷) غلط‌ انداز: هر چیز که انسان را به اشتباه اندازد(۸) قَلّاب: گرداننده از سَره به ناسَره، آنکه سکه یا پول تقلبی درست کند. (٩) مُسَبِّبُ اْلاَسْباب: سازندۀ سبب‌ها، (اسم) خدای‌ تعالی(١٠) دولاب: چرخ چاه(١١) سیماب: جیوه(۱۲) نَفاد: جاری شدن و جریان یافتن(۱۳) سببْ سوراخْ کُن: سوراخ کننده سبب(۱۴) اَکساب: کسب ها(۱۵) اِسکیزه زَدَن: جفتک انداختن، لگد پراندن چارپایان (۱۶) اِبْتهال: دعا از روی اخلاص و زاری(۱۷) ساز کردن: ترتیب دادن(۱۸) عَلّامُ الغُیوب: کسی که از همه امور غیبی آگاه است.(۱۹) بغلهایت بگیرم: زیر بغلت را بگیرم(۲۰) ملح: نمک، جاذبه، زیبایی.(۲۱) نَکال: عقوبت، کیفر(۲۲) نَدید: همتا، نظیر. جمع: نُدّاد(۲۳) حَرّ: گرما، حرارت(۲۴) تیه: بیابان شن‌زار و بی‌ آب‌ و علف، صحرای تیه بخشی از صحرای سینا است(۲۵) سَفیه: نادان، بی‌خرد(۲۶) هَروَله: تند راه رفتن، حالتی بین راه رفتن و دویدن(۲۷) عِجل: گوساله(۲۸) تَفت: با حرارت، شتابان(۲۹) کور و کبود: در اینجا به معنی زشت و ناقص، نادان، من ذهنی.(۳۰) باز: نوعی پرنده شکاری که در قدیم آن رابرای شکار کردن جانوران تربیت می‌کردند.(۳۱) مُشْتَهی: خواسته(۳۲) گزافی: زیاد، فراوان(۳۳) شتابی: شتابنده، شتابان ************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسان مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۴۴۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1444, Divan e Shams ای عشق که کردستی تو زیر و زبر خوابم تا غرقه شد‌ست از تو در خون جگر خوابم از کان شکر جستن، اندر شب آبستن بگداخت در اندیشه مانند شکر، خوابم بی‌لطف وصال او، گشتم چو هلال او تا شب نبرد هرگز در دور قمر خوابم چون شب بشود تاری، با این همه بیداری با عشق همی‌گویم کای عشق، ببر خوابم چون خواب مرا بیند، بگریزد و ننشیند از من برود، آید در شخص دگر خوابم یاران که چه یاریدم، تنها مگذاریدم چون عشق ملک برده‌ست از چشم بشر خوابم بنشین اگری عاشق، تا صبحدم صادق با من که نمی‌آید تا صبح و سحر خوابم مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۶۸۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2681, Divan e Shams نشاط عاشقی گنجیست پنهان چه کردی گنج پنهان را چه کردی؟ ترا با من نه عهدی بود ز اوّل؟ بیا بنشین، بگو آن را چه کردی؟ چنان ابری به پیش ما چه بستی؟ چنان خورشید خندان را چه کردی؟ مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۱۷۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1172, Divan e Shams خواهم یکی گوینده‌ای، مستی، خرابی، زنده‌ای کآتش به خواب اندرزند وین پرده گوید تا سحر یَا سَاحِراً اَبْصَارَنا بالَغْتَ فِی اَسْحَارِنا فَارْفُقْ بِنا اَوْدَارِنا' اِنّا' حُبِسْنَا فِی السَّفَر ای جادو کننده چشمان ما، در سحر ما مبالغه کردی، با ما موافقت یا مدارا کن، ما در سفر زندانی شدیم. اندر تن من گر رگی هشیار یابی بردرش چون شیرگیر او نشد او را در این ره سگ شمر مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۴۱۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1418 حکم، آن خوراست کآن غالب ترست چونکه زر بیش از مس آمد، آن زرست سیرتی کآن بر وجودت غالب است هم بر آن تصویر حشرت واجب است ساعتی گرگی در آید در بشر ساعتی یوسف‌رخی همچون قمر می‌رود از سینه‌ها در سینه‌ها از ره پنهان، صلاح و کینه‌ها بلکه خود از آدمی در گاو و خر می‌رود دانایی و علم و هنر مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۷۵۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 753 از درون خویش این آوازها منع کن تا کشف گردد رازها ذکر حق کن، بانگ غولان را بسوز چشم نرگس را ازین کرکس بدوز صبح کاذب را ز صادق وا شناس رنگ می را باز دان از رنگ کاس تا بود کز دیدگان هفت رنگ دیده‌ای پیدا کند صبر و درنگ مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۳۴۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1345, Divan e Shams لذت عشق بتان را ز زحیران مطلب صبح کاذب بود این قافله را سخت مضل مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۳۰۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 306, Divan e Shams عشق تو چون درآمد، اندیشه مرد پیشش عشق تو صبح صادق، اندیشه صبح کاذب مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۵۶۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 568, Divan e Shams دلا بگریز ازین خانه، که دلگیرست و بیگانه به گلزاری و ایوانی که فرشش آسمان باشد ازین صلح پر از کینش، وز این صبح دروغینش همیشه اینچنین صبحی هلاک کاروان باشد بجو آن صبح صادق را که جان بخشد خلایق را هزاران مست عاشق را صبوحی و امان باشد مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۶۸۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1688 ای زراندوده مکن دعوی، ببین که نماند مشتریت اعمی چنین نور محشر چشمشان بینا کند* چشم بندی تو را رسوا کند بنگر آنها را که آخر دیده‌اند حسرت جان ها و رشک دیده‌اند بنگر آنها را که حالی دیده‌اند سر فاسد ز اصل سر ببریده‌اند پیش حالی‌بین که در جهل است و شک صبح صادق، صبح کاذب، هر دو یک صبح کاذب، صد هزاران کاروان داد بر باد هلاکت ای جوان نیست نقدی کش غلط‌ انداز نیست وای آن جان کش محک و گاز نیست * قرآن کریم، سوره ق(۵۰)، آیه ۲۲ Quran, Sooreh Qaaf(#50), Line #22 « لَقَدْ كُنْتَ فِي غَفْلَةٍ مِنْ هَٰذَا فَكَشَفْنَا عَنْكَ غِطَاءَكَ فَبَصَرُكَ الْيَوْمَ حَدِيدٌ » « تو از اين غافل بودى. اما امروز که روز رستاخیز است. ما پرده از برابرت برداشتيم، چندانکه تيزبين شدی.» مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۷۵۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1751, Divan e Shams تشنه خویش کن، مده آبم عاشق خویش کن، ببر خوابم تا شب و روز در نماز آیم ای خیال خوش تو محرابم گر خیال تو در فنا یابم در زمان سوی مرگ بشتابم بر امید خیال گوهر تو جاذب هر مسی چو قلابم بر امید مسبب الاسباب رهزن کاروان اسبابم رحمتی آر و پادشاهی کن کاین فراق تو بر نمی‌تابم زان همی‌گردم و همی‌نالم که بر آب حیات دولابم زان چو روزن گشاده‌ام دل و چشم که تویی آفتاب و مهتابم آن زمانی که نام تو شنوم مست گردند نام و القابم آن زمانی که آتش تو رسد بجهد این دل چو سیمابم بس کن از گفت، کز غبار سخن خود سخن بخش را نمی‌یابم مولوی، مثنوی، دفتر پنجم ، بیت ۱۵۴۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1547 ای گرفتار سبب بیرون مپر لیک عزل آن مسبب ظن مبر هر چه خواهد آن مسبب آورد قدرت مطلق سببها بر دَرَد لیک اغلب بر سبب راند نفاد تا بداند طالبی جستن مراد چون سبب نبود، چه ره جوید مرید؟ پس سبب در راه می‌باید پدید این سبب ها بر نظرها پرده‌هاست که نه هر دیدار، صنعش را سزاست دیده‌ یی باید، سبب سوراخ کن تا حجب را بر کند از بیخ و بُن تا مسبب بیند اندر لامکان هرزه داند جهد و اکساب و دکان از مسبب می‌رسد هر خیر و شر نیست اسباب و وسایط ای پدر جز خیالی منعقد بر شاهراه تا بماند دور غفلت چند گاه مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۰۹۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2091 زهد اندر کاشتن کوشیدن است معرفت، آن کشت را روییدن است مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۳۶۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3365 مردن تن در ریاضت، زندگی ست رنج این تن، روح را پایندگی ست مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۶۲۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3621 نفس، فرعونیست، هان سیرش مکن تا نیآرد یاد از آن کفر کهن بی تف آتش نگردد نفس، خوب تا نشد آهن چو اخگر، هین مکوب گر بگرید، ور بنالد زار زار او نخواهد شد مسلمان، هوش دار او چو فرعونست در قحط آنچنان پیش موسی سر نهد لابه کنان چونکه مستغنی شد او، طاغی شود خر چو بار انداخت اسکیزه زند مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۳۹۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3395 تا بدانی که زیان جسم و مال سود جان باشد، رهاند از وبال پس ریاضت را به جان شو مشتری چون سپردی تن به خدمت، جان بری ور ریاضت آیدت بی اختیار سر بنه، شکرانه ده، ای کامیار چون حقت داد آن ریاضت، شکر کن تو نکردی او کشیدت ز امر کن مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۱۹۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1192 دشمن ار چه دوستانه گویدت دام دان، گرچه ز دانه گویدت گر تو را قندی دهد، آن زهر دان گر به تن لطفی کند، آن قهر دان *چون قضا آید، نبینی غیر پوست دشمنان را باز نشناسی ز دوست چون چنین شد، ابتهال آغاز کن ناله و تسبیح و روزه ساز کن ناله می کن کای تو علام الغیوب زیر سنگ مکر بد، ما را مکوب حدیث* ِانَّ اللهَ اِذا اَرادَ اِنفاذَ اَمرٍ سَلَبَ کُلَّ ذی لُبٍّ لَبَّهُ هرگاه خداوند اراده فرماید به انجام و اجرای امری، خرد خردمندان را از آنان می ستاند. مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۴۳۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1431 دوستی جاهل شیرین سخن کم شنو، کآن هست چون سم کهن جان مادر، چشم روشن، گویدت جز غم و حسرت از آن نفزویدت مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۵۰۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1509, Divan e Shams ز راهم برد و آنگاهم به ره کرد گر از ره می نرفتم، می رهیدم مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۰۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1908, Divan e Shams چو از راهت ببردم شرط نبود میان راه ترک دوست کردن بغلهایت بگیرم همچو پیران چو طفلانت نهم گاهی به گردن مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۰۰۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1002, Divan e Shams چونکه کمند تو دلم را کشید یوسفم از چاه به صحرا دوید آنکه چو یوسف به چهم در فکند باز به فریادم هم او رسید مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ۱۷۲۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1727, Divan e Shams به عاقبت غم عشقم کشان کشان ببرد همان به ا‌ست که اکنون به اختیار روم مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۳۱۳۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 3138, Divan e Shams من آزمودم مدتی بی تو ندارد لذتی کی عمر را لذت بود بی ملح بی پایان تو ؟ مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۸۹۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2894 بعد تو مرگیست با درد و نکال خاصه بعدی که بود بعدالوصال دوری از تو مرگی است با درد و عذاب بخصوص دوریی که بعد از وصال باشد. مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۷۴۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1743, Divan e Shams دل چو شبنم ما را به بحر باز رسان که دم به دم ز غریبی دو صد زیان داریم مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۸۰۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2802 زآن مثال برگ دی پژمرده ام کز بهشت وصل، گندم خورده ام مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۷۶۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3769 ما کنون دیدیم، شه ز آغاز دید چندمان سوگند داد آن بی ندید مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۷۸۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1784 تو بر آن رنگی که اوّل زاده ای یک قدم زآن پیشتر ننهاده ای مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۴۸۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 2485 سال ها ره می رویم و، در اخیر همچنان در منزل اوّل اسیر مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۷۸۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1788 همچو قوم موسی اندر حر تیه مانده یی بر جای، چل سال ای سفیه می روی هر روز تا شب هروله خویش می بینی در اول مرحله نگذری زین بعد سیصد ساله تو تا که داری عشق آن گوساله تو تا خیال عجل از جانشان نرفت بد بر ایشان تیه چون گرداب تفت غیر این عجلی کزو یابیده ای بی نهایت لطف و نعمت دیده ای گاو طبعی، ز آن نکوییهای زفت از دلت، در عشق این گوساله رفت مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۴۱۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3412 گر خفاشی رفت در کور و کبود باز سلطان دیده را باری چه بود؟ مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۷۵۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1754 بهر این دکان طبع شوره آب هر دو عالم را روا داری خراب ؟ مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۸۱۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 815 اهل دنیا زآن سبب اعمی دل اند شارب شورابه آب و گل اند مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۳۰۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4306 آب شوری، نیست درمان عطش وقت خوردن گر نماید سرد و خوش مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۲۷۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2276 قوم معکوس اند، اندر مشتهی خاک خوار و آب را کرده رها مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ١١٣٣ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1133, Divan e Shams دوید در پی آب و نیافت غیر سراب دوید در پی نور و نیافت الا نار قضا گرفته دو گوشش، کشان کشان که بیا چنین کشند به سوی جوال گوش حمار مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۶۸۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3687 چیست جان کندن؟ سوی مرگ آمدن دست در آب حیاتی نازدن مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۴۴۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 2448 مرغ چون بر آب شوری می تند آب شیرین را ندیده ست او مدد مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۱۶۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4169 حلق کو نبود سزای آن شراب آن بریده به، به شمشیر ضراب مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۸۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 80, Divan e Shams امروز گزافی ده آن باده نابی را برهم زن و در هم زن این چرخ شتابی را مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۳۳۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1330, Divan e Shams بگردان شراب ای صنم بی درنگ که بزمست و چنگ و ترنگاه ترنگ ولی بزم روحست و ساقی غیب ببویید بوی و نبینید رنگ بده می گزافه به مستان حق که نی عربده بینی آنجا، نه جنگ مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۸۲۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1825, Divan e Shams یار برفت و ماند دل، شب همه شب در آب و گل تلخ و خمار می طپم تا به صبوح، وای من بهری خدای ساقیا، آن قدح شگرف را بر کف پیر من بنه، از جهت رضای من

برنامه صوتی شماره ۷۷۶ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی۱۳۹۸ تاریخ اجرا: ۱۲ آگست ۲۰۱۹ - ۲۲ مردادPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۹۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 96 Divan e Shams لب را تو به هر بوسه و هر لوت(۱) میالا تا از لب دلدار شود مست و شِکَرخا(۲) تا از لب تو بوی لب غیر نیاید تا عشق مجرّد(۳) شود و صافی و یکتا آن لب که بود کون خری(۴) بوسه گه او کی یابد آن لب، شِکرِ بوس مسیحا؟ می‌دانکه حَدَث(۵) باشد جز نور قدیمی بر مَزبَله(۶) پر حَدَث آنگاه تماشا! آنگه که فنا شد حَدَث اندر دل پالیز(۷) رست از حَدَثی و شود او چاشنی افزا تا تو حَدَثی، لذّت تقدیس چه دانی رو از حَدَثی سوی تبارک و تعالی' زان دست مسیح آمد داروی جهانی کو دست نگه داشت ز هر کاسه سِکبا(۸) از نعمت فرعون چو موسی کف و لب شست دریای کَرَم داد مر او را ید بَیضا(۹) خواهی که ز معده و لب هر خام گریزی پرگوهر و روتلخ(۱۰) همی‌باش چو دریا هین چشم فروبند که آن چشم غیورست هین معده تهی دار که لوتیست مهیا سگ سیر شود، هیچ شکاری بنگیرد(۱۱) کز آتش جوعست(۱۲) تک و گام تقاضا کو دست و لب پاک که گیرد قدح پاک؟ کو صوفی چالاک که آید سوی حلوا؟ بنمای از این حرف تصاویر حقایق یا مَنْ قَسَمَ الْقَهْوَةَ وَ الْکَأسَ عَلَیْنَا ( ای آنکه بر ما شراب و پیمانه قسمت می کنی) مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۳۴۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 342 Divan e Shams مشین با خود، نشین با هر که خواهی ز نَفْس خود ببر، اغیار اینست مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۱۰۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3107 هرچه اندیشی، پذیرای فناست آنکه در اندیشه ناید، آن خداست بر درِ این خانه گستاخی ز چیست گر همی‌دانند کاندر خانه کیست؟ مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۵۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 550 چون ز زنده مرده بیرون می‌کند نفسِ زنده سوی مرگی می‌تند مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۲۵۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1259 گر قضا صد بار، قصد جان کند هم قضا جانت دهد، درمان کند این قضا صد بار اگر راهت زند بر فراز چرخ، خرگاهت(۱۳) زند مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۶۳۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1636 فلسفیِّ منطقیِّ مُستَهان(۱۴) می‌گذشت از سوی مکتب آن زمان چون که بشنید آیت او از ناپسند گفت: آریم آب را ما با کُلَند(۱۵) ما به زخمِ بیل و تیزیِّ تبر آب را آریم از پستی زَبَر(۱۶) مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۶۴۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1642 گر بنالیدی و مُستَغفِر(۱۷) شدی نور رفته از کَرَم، ظاهر شدی لیک اِستِغفار هم در دست نیست ذوقِ توبه نُقلِ هر سرمست نیست مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ٢۶۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 267 حَزْم(۱۸) آن باشد که ظَنِّ(۱۹) بَد بَری تا گُریزیّ و، شوی از بَد، بَری « حَزْم سُؤ الظن » گفته ست آن رسول هر قَدَم را دام می‌دان ای فَضول رویِ صحرا هست هموار و فراخ (۲۰)هر قَدَم دامی است، کم ران اُوستاخ مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۵۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 251 آدمی خوارند اغلب مردمان از سلام عَلّیکِ شان کم جو امان خانهٔ دیو است دل های همه کم پذیر از دیو مردم دَمدَمه(۲۱) از دَمِ دیو آنکه او لا حَول خَورد(۲۲) هم چو آن خر در سَر آید در نبرد هر که در دنیا خورَد تَلبیسِ(۲۳) دیو وز عدوِّ دوست‌رو تعظیم و ریو(۲۴) در رهِ اسلام و بر پولِ(۲۵) صِراط در سر آید همچو آن خر از خُباط(۲۶) عشوه‌های یارِ بد مَنیوش(۲۷) هین دام بین، ایمن مرو تو بر زمین صد هزار ابلیسِ لا حَول آر بین آدما، ابلیس را در مار بین مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۳۵۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line # 2357 شُکر گویم دوست را در خیر و شر زآنکه هست اندر قضا از بَد بَتَر چونکه قَسّام(۲۸) اوست، کفر آمد گله صبر باید، صِبر مِفتاحُ الصِّله غیرِ حق جمله عدواند، اوست دوست با عدو از دوست شَکْوَت(۲۹) کَی نکوست؟ تا دهد دوغم، نخواهم اَنگبین زآنکه هر نعمت غمی دارد قرین مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۲۳۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2238 ای چو خَرْبنده(۳۰) حریفِ کونِ خر بوسه گاهی یافتی، ما را ببَر چون ندادت بندگیِّ دوست دست میلِ شاهی از کجااَت خاسته ست؟ در هوایِ آنکه گویندت: زهی بسته‌ای در گردنِ جانت زهی روبها، این دُمِّ حیلت را بِهِل وقف کن دل بر خداوندانِ دل مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۷۵۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1752 Divan e Shams کونِ خر را نظامِ دین(۳۱) گفتم پُشک را عنبرِ ثمین(۳۲) گفتم اندر این آخُرِ جهان ز گزاف بس چمن نامِ هر چمین(۳۳) گفتم طوق بر گردنِ کپی(۳۴) بستم نامِ اعلی بر اسفلین گفتم مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۳۵۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2353 آنچه حقّ ست اَقْرَب از حبلُ الْوَرید* تو فگنده تیرِ فکرت را بعید آن کسی که از رگ گردن انسان بدو نزدیک تر است او همان حضرت حق است. امّا تا حالا کار تو این بوده است که تیرِ اندیشه ات را به مسافت های دور دست پرتاب کنی. قرآن کریم، سوره ق(۵۰)، آیه ۱۶* Quran, Soore Qaaf (#50), Line # 16 وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ وَنَعْلَمُ مَا تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ ۖ وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ ما آدمی را آفریده ایم و از وسوسه های نفس او آگاه هستیم، زیرا از رگ گردنش به او نزدیک تریم. ای کمان و تیرها بر ساخته صید نزدیک و تو دور انداخته هرکه دور اندازتر، او دورتر وز چنین گنج است او مهجورتر فلسفی خود را از اندیشه بکُشت گو: بِدَو، کوراست سویِ گنج، پشت گو: بِدَو، چندانکه افزون می‌دود از مرادِ دل جداتر می‌شود جاهَدُوا فینا** بگفت آن شهریار جاهَدوا عَنّا نگفت ای بی‌قرار زیرا ای پریشانْ حال، حضرت شاه وجود در قرآن کریم فرمود: در راهِ ما مجاهده کنند. و هرگز نفرمود در طریق دور شدن از ما بکوشند. قرآن کریم، سوره عنکبوت(۲۹)، آیه ۶۹** Quran, Soore Al-Ankaboot (#29), Line # 69 وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا ۚ وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ كسانى را كه در راه ما مجاهدت كنند، به راه‌هاى خويش هدايتشان مى‌كنيم، و خدا با نيكوكاران است. مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۶۰۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 4608 کار آن کارست ای مشتاق مست کاندر آن کار، ار رسد مرگت خوشست شد نشان صدق ایمان ای جوان آنک آید خوش ترا مرگ اندر آن گر نشد ایمان تو ای جان چنین نیست کامل، رو بجو اکمال دین هر که اندر کار تو شد مرگ‌دوست بر دل تو، بی کراهت دوست اوست مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۸۰۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3803 تا اَحَبَّ لـِلَّه، آید نام من تا که اَبْغَض لـِلَّه، آید کام من مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۸۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3283 فلسفی، مر دیو را مُنکِر شود در همان دَم سُخرهٔ دیوی بود گر ندیدی دیو را، خود را ببین (۳۵)بی جنون نَبْوَد کبودی در جَبین هر که را در دل شک و پیچانی(۳۶) است در جهان، او فلسفی پنهانی است می‌نماید اعتقاد و گاه گاه آن رَگِ فَلْسَف کُند رویش سیاه اَلْحَذَر ای مؤمنان کآن در شماست در شما بس عالَمِ بی‌مُنتهاست جمله هفتاد و دو ملّت، در تو است وه که روزی، آن بر آرَد از تو دست هر که او را برگِ این ایمان بُوَد همچو برگ، از بیمِ این لرزان بُوَد بر بِلیس (۳۷) و دیو از آن خندیده‌ای که تو خود را نیکِ مردم دیده‌ای چون کُند جان، بازگونه پوستین چند واوَیْلی بر آید ز اهلِ دین بر دکان، هر زرنما خندان شده ست زآنکه سنگِ امتحان، پنهان شده ست پَرده‌ ای ستّار (۳۸) از ما بر مگیر (۳۹) باش اندر امتحانِ ما مُجیر قلب،(۴۰) پهلو می‌زند با زر به شب (۴۱) انتظارِ روز می‌دارد، ذَهَب با زبانِ حال، زر گوید که: باش ای مُزوِّر تا بر آید روز، فاش صد هزاران سال ابلیسِ لعین بود اَبْدالِ(۴۲) اَمیرالْمُؤْمِنین پنجه زد با آدم از نازی که داشت گشت رسوا، همچو سِرگین وقتِ چاشت مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۷۴۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3747 این دهان بستی، دهانی باز شد کو خورندهٔ لقمه‌های راز شد گر ز شیر دیو، تن را وابُری در فِطام(۴۳) او، بسی نعمت خوری مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۵۵۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 2554 مؤمنان در حَشر گویند: ای مَلَک نَی که دوزخ بود راهِ مَشْتَرَک؟ مؤمن و کافر بر او یابد گذار (۴۴)ما ندیدیم اندرین ره، دود و نار قرآن کریم، سوره مریم(۱۹)، آیه ۷۱و۷۲ Quran, Soore Maryam (#19), Line # 71-72 *وَإِنْ مِنْكُمْ إِلَّا وَارِدُهَا ۚ كَانَ عَلَىٰ رَبِّكَ حَتْمًا مَقْضِيًّا و هيچ يك از شما نيست كه وارد جهنم نشود، و اين حكمى است حتمى از جانب پروردگار تو. **ثُمَّ نُنَجِّي الَّذِينَ اتَّقَوْا وَنَذَرُ الظَّالِمِينَ فِيهَا جِثِيًّا آنگاه پرهيزگاران را نجات مى‌دهيم و ستمكاران را همچنان به زانو نشسته در آنجا وامى‌گذاريم. نک بهشت و بارگاهِ ايمنی پس کجا بود آن گذرگاهِ دَنی(۴۵)؟ (۴۷)پس مَلَک گوید که آن رَوْضهٔ(۴۶) خُضَر که فلان جا دیده‌اید اندر گذَر حدیث دسته هایی از مردم به درهای بهشت آیند و گویند: مگر خدا به ما وعده نداده بود که به دوزخ درآییم؟ به آنان گفته شود: بر آن گذشتید و آن، خاموش بود. دوزخ آن بود و سیاستگاهِ سخت بر شما شد باغ و بُستان و درخت چون شما این نَفسِ دوزخ‌خُوی(۴۸) را آتشیِّ گَبرِ(۴۹) فتنه‌جوی را جهدها کردید و او شد پر صفا نار را کُشتید از بهرِ خدا آتشِ شهوت که شعله می‌زدی سبزهٔ تقوی شد و نور هُدی آتشِ خشم از شما هم حِلم(۵۰) شد ظلمتِ جهل از شما هم علم شد آتشِ حرص از شما ایثار شد و آن حسد چون خار بُد، گُلزار شد چون شما این جمله آتش هایِ خویش بهرِ حق کُشتید جمله پیش پیش نفسِ ناری را چو باغی ساختید اندرو تخمِ وفا انداختید مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۳۶۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 366 Divan e Shams (۵۱)هر سوی که عشق رخت بنهاد هر جا که ملامتست آنجاست ما نگریزیم ازین ملامت زیرا که قدیم خانه ماست میری مطلب که میرِ مجلس گر چشم ببسته ا‌ست بیناست شب خیز(۵۲) کنید ای حریفان شمعست و شراب و یار تنهاست مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۸۳۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1831 زآنکه آوازت تو را در بند کرد خویشتن، مُرده پیِ این پند کرد یعنی: ای مطرب شده با عام و خاص مُرده شو چون من، که تا یابی خلاص دانه باشی، مرغکانت بر چنند غنچه باشی، کودکانت بر کَنند دانه پنهان کن، بکلی دام شو غنچه پنهان کن، گیاهِ بام(۵۳) شو (۵۴)هر که داد او، حُسنِ خود را در مَزاد صد قضایِ بَد، سویِ او رُو نهاد حیله ها و خشم ها و رَشک ها بر سرش ریزد چو آب از مَشک ها دشمنان، او را ز غیرت می‌دَرند دوستان هم، روزگارش می‌بَرند آنکه غافل بود از کشت و بهار او چه داند قیمتِ این روزگار؟ در پناهِ لطفِ حق باید گریخت کو هزاران لطف، بر ارواح ریخت مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۳۲۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 2327 علمِ تقلیدی وَبالِ(۵۵) جانِ ماست عاریه‌ست و، ما نشسته کآنِ ماست زین خِرَد جاهل همی باید شدن دست در دیوانگی باید زدن هرچه بینی سودِ خود، زآن می‌گُریز زهر نوش و، آبِ حیوان را بریز هر که بستاید تو را، دشنام دِه سود و سرمایه به مُفْلِس(۵۵) وام دِه ایمنی بگذار و، جایِ خوف باش بگذر از ناموس و رسوا باش و فاش آزمودم عقلِ دُور اندیش را بعد ازین دیوانه سازم خویش را مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۲۲۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2225 هر ولی را نوح و کشتیبان شناس صحبتِ این خلق را طوفان شناس کم گریز از شیر و اژدرهای نر ز آشنایان و ز خویشان کن حَذَر در تلاقی روزگارت می‌برند یادهاشان غایبی‌ات می‌چرند چون خرِ تشنه، خیالِ هر یکی (۵۷)از قِفِ(۵۶) تن، فکر را شربت‌مَکی (۵۹)نَشْف(۵۸) کرد از تو خیالِ آن وُشات (۶۰)شبنمی که داری از بَحْرُ الْحَیات (۶۱)پس نشانِ نَشْفِ آب اندر غُصون (۶۲)آن بُوَد کآن می‌نجنبد در رُکون عضوِ حُر شاخِ تر و تازه بُوَد می‌کَشی هر سو، کشیده می‌شود گر سَپَد خواهی، توانی کردنش هم توانی کرد چنبر گردنش چون شد آن ناشِف(۶۳)ز نشفِ بیخِ خَود نآید آن سویی که امرش می‌کَشَد (۶۶)پس بخوان قامُوا(۶۴)کُسالی(۶۵)از نُبی چون نیابد شاخ از بیخش طُبی قرآن کریم، سوره نساء(۴)، آیه ۱۴۲ Quran, Soore An-Nissa (#4), Line # 142 إِنَّ الْمُنَافِقِينَ يُخَادِعُونَ اللَّهَ وَهُوَ خَادِعُهُمْ وَإِذَا قَامُوا إِلَى الصَّلَاةِ قَامُوا كُسَالَىٰ يُرَاءُونَ النَّاسَ وَلَا يَذْكُرُونَ اللَّهَ إِلَّا قَلِيلًا. همانا منافقان می خواهند خدا را بفريبند در حالیکه او آنان را بوسیله اعمالشان می فریبد و چون به نماز برخيزند با کسالت برخيزند چون از نماز هیچ بهرو حال معنوی نمی برند با مردم به ريا رفتار مى‌كنندو خدا را مگر اندكى[فقط برای نمایش دادن ياد نكنند. مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۳۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line # 1234 توبه کن، بیزار شو از هر عَدو کو ندارد آبِ کوثر در کدو هر که را دیدی ز کوثر سرخ‌رُو او محمدخوست با او گیر خو تا اَحَبَّ لـِلَّه(۶۷) آیی در حساب کز درختِ احمدی با اوست سیب هر که را دیدی ز کوثر خشک لب دشمنش می‌دار هم‌چون مرگ و تب گر چه بابای تو است و مامِ(۶۸) تو کو حقیقت هست خون‌آشامِ تو (۷۰)از خلیلِ(۶۹) حق بیاموز این سِیَر که شد او بیزار اول از پدر تا که اَبْغَض لـِلَّه(۷۱) آیی پیشِ حق (۷۲)تا نگیرد بر تو رَشکِ عشق دَق تا در شمار کسانی به شمار آیی که خشم و غضبشان نیز برای حضرت حق است، تا غیرت عشق الهی خلوص ایمان و ایقان تو را مورد طعن و ایراد قرار ندهد. تا نخوانی لا و اِلّاَ الله را در نيابی مَنهَجِ(۷۳)این راه را مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۷۴۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 746 ْگر مِحَک داری، گُزین کُن، ور نَه رَو نزدِ دانا خویشتن را کُن گِرو یا محک باید میانِ جانِ خویش ور ندانی ره، مرو تنها تو پیش بانگِ غولان هست بانگِ آشنا آشنایی که کَشَد سویِ فنا بانگ می‌دارد که هان ای کاروان سویِ من آیید نک راه و نشان نامِ هر یک می‌بَرَد غول ای فلان (۷۴)تا کُند آن خواجه را از آفِلان چون رسد آنجا، ببیند گرگ و شیر (۷۵)عمر ضایع، راه دور و، روز دیر چون بود آن بانگِ غول؟ آخِر بگو مال خواهم، جاه خواهم، و آب رو از درونِ خویش این آوازها منع کن تا کشف گردد رازها ذکرِ حق کن، بانگِ غولان را بسوز چشم نرگس را ازین کرکس بدوز صبحِ کاذب را ز صادق وا شناس (۷۶)رنگِ مَی را باز دان از رنگِ کاس تا بُوَد کز دیدگانِ هفتْ رنگ دیده‌ای پیدا کند صبر و درنگ رنگ ها بینی بجز این رنگ ها گوهران بینی به جای سنگ ها گوهرِ چه؟ بلک دریایی شوی آفتابِ چرخ ْ‌پیمایی شوی مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۹۵۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1956 فِی السَّماءِ رِزْقُکُم* نشنیده‌ای؟ اندرین پستی چه بر چَفْسیده‌ای(۷۷)؟ مگر نشنیده ای که حق تعالی می فرماید: روزیِ شما در آسمان است؟ پس چرا به این دنیای پست چسبیده ای؟ ترس و نومیدیت دان آواز غول (۷۸)می‌کشد گوش تو تا قَعرِ سُفول هر ندایی که تو را بالا کشید آن ندا می‌دان که از بالا رسید هر ندایی که تو را حرص آورد بانگ گرگی دان که او مردم دَرَد قرآن کریم، سوره الذاریات(۵۱)، آیه ۲۲ Quran, Soore Adh-Dhaariyat (#51), Line # 22 وَفِي السَّمَاءِ رِزْقُكُمْ وَمَا تُوعَدُونَ و در آسمان است روزی شما و آنچه شما بدان وعده داده شده اید. مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۸۰۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 808 آن بُزِ کوهی بر آن کوهِ بلند بر دَوَد از بهرِ خوردی بی‌گزند تا علف چیند، ببیند ناگهان بازیی دیگر ز حُکمِ آسمان بر کُهی دیگر بر اندازد نظر ماده بُز بیند بر آن کوهِ دگر چشمِ او تاریک گردد در زمان بر جهد سرمست زین کُه تا بدآن آنچنان نزدیک بنماید وَرا که دویدن گِردِ بالوعهٔ(۷۹) سرا آن هزاران گَز(۸۰) دو گز بنمایدش تا ز مستی میلِ جَستن آیدش چونکه بجْهد، در فتد اندر میان در میان هر دو کوهِ بی امان او ز صیادان به کُه بگریخته خود پناهش، خونِ او را ریخته شِسته صیادان میانِ آن دو کوه انتظارِ این قضایِ با شکوه باشد اغلب صیدِ این بُز همچنین ورنه چالاکست و چُست و خصم‌ْبین رُستم ارچه با سَر و سِبْلَتْ بود دامِ پاگیرش یقین شهوت بُوَد همچو من از مستیِ شهوت ببُر مستیِ شهوت ببین اندر شتر باز این مستیِّ شهوت در جهان (۸۱)پیش مستیِّ مَلَک دان مُسْتهان مستیِ آن مستیِ این بشکند او به شهوت التفاتی کَی کند؟ آبِ شیرین تا نخوردی، آبِ شور خوش بُوَد خوش، چون درونِ دیده نور قطره‌یی از باده‌هایِ آسمان بر کَنَد جان را ز مَی وز ساقیان تا چه مستی ها بُوَد اَملاک را وز جلالت روح هایِ پاک را که به بویی دل در آن مَی بَسته‌اند خُمِّ بادهٔ این جهان بشکسته‌اند جز مگر آنها که نومیدند و دور همچو کُفّاری نهفته در قبور (۱) لوت: غذا، طعام.(۲) شِکَرخا: شکرخوار، شکر جونده.(۳) مجرّد: تنها، آنچه منزه از ماده باشد.(۴) کون خر: کنایه از احمق و ابله، سخنان و هیجانات من ذهنی.(۵) حَدَث: تازه پدید آمده، حادث در مقابل قدیم زمانی، این کلمه به معنی نجسهم آمده است که درمصراع دوم و بیت بعدبه همین معنی است.(۶) مَزبَله: جای ریختن خاک‌روبه.(۷) پالیز: بُستان.(۸) سِکبا: آش سرکه.(۹) ید بَیضا: یکی از معجزات موسی که چون دست از جَیب بیرون می آورد، نوری از آن پدید می آمد.(۱۰) روتلخ: اخمو.(۱۱) سگ سیر شود، هیچ شکاری بنگیرد: اشاره به این مثل است که سگ خود را گرسنه نگه دار تا از تو پیروی کند.(۱۲) جوع: گرسنگی.(۱۳) خرگاه: خیمه بزرگ.(۱۴) مُستَهان: خوار، ذلیل، بی قدر.(۱۵) کُلَند: کُلَنگ.(۱۶) زَبَر:‌ بالا.(۱۷) مُستَغفِر: کسی که استغفار می‌کند، آمرزش‌خواهنده.(۱۸) حَزْم: دوراندیشی در امری، هوشیاری و آگاهی.(۱۹) ظَن: حدس، گمان.(۲۰) اُسْتاخ: گستاخ، بی پروا.(۲۱) دَمدَمه: مکر، فریب، گول زدن.(۲۲) لا حَول خَوردن: مفتون سخنان فریبنده دیگران شدن. لا حَول: لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ اِلّا بِاللهِ. نيرو و قدرتی نیست مگر خدا را.(۲۳) تَلبیس: فریب، حیله و نیرنگ.(۲۴) ریو: حیله.(۲۵) پول: پل.(۲۶) خُباط: افكار من ذهنی یا فکری که بر پایه من ذهنی است، شوریدگی مغز.(۲۷) مَنیوش: گوش مکن، نیوشیدن به معنی گوش کردن است.(۲۸) قَسّام: بسیار تقسیم کننده.(۲۹) شَکْوَت: شکایت کردن، گله کردن. (۳۰) خربنده: خادم الاغ، مهتر الاغ، خرکچی.(۳۱) نظامِ دین: لقب بعضی از بزرگان در اسلام.(۳۲) ثمین: گرانبها.(۳۳) چمین: بول، مدفوع. (۳۴) کپی: میمون، بوزینه. (۳۵) جَبین: پیشانی.(۳۶) پیچانی: اعتراض، شک و تردید. (۳۷) بِلیس: مخففِ ابلیس. (۳۸) ستّار: بسیار پوشاننده. از اسماءالله.(۳۹) مُجیر: پناه دهنده، یکی از اسماءالله. (۴۰) قلب: وارونه کردن، به زر و سیم ناسره نیز گویند.(۴۱) ذَهَب: طلا، زر. (۴۲) اَبْدالِ: جمع «بِدْل» و«بَدَل» یا بُدَلاء جمعِ «بَدیل» در اصطلاح صوفیه و عرفا به گروهی از اولیاء گفته شود که صفات زشت بشری خود را به اوصاف نیک الهی مبدّل کرده اند. ،(۴۳) فطام: در لغت به معنی از شیر بازگرفتن است در مصطلحات صوفیه، کنایه است از انقطاع از عادات و اخلاق زشت و شهوات جسمانی و تجدید حیات روحانی.(۴۴) نار: آتش.(۴۵) دَنی: پست، ناکس، حقیر.(۴۶) رَوْضه: باغ، بهشت.(۴۷) خُضَر: سبز.(۴۸) نَفسِ دوزخ‌خُوی: نفس امّاره که صفت دوزخی دارد. (۴۹) گَبر: کافر. (۵۰) حِلم: بردباری، شکیبایی. (۵۱) رخت بنهادن: اسباب سفر پایین آوردن، مقیم شدن. (۵۲) شب خیز: بیداری شب و برخاستن برای کاری، به عبادت ایستادن در شب. (۵۳) گیاهِ بام: علفی که از دانه های کاهِ گلو با ریخت و پاش چینه مرغانِ وحشی بر پشت بام بروید؛ کنایتاً کسی یا چیزی که مورد توجّه نباشد و کسی پروای آن ندارد به مناسبت آنکه گیاهِ بام را آب و کود نمیدهند واندیشه بالیدن و خشکیدن نمیکنند.(۵۴) مَزاد: به معنی مزایده و به معرض فروش نهادن است.(۵۵) وَبال: سختی، عذاب.(۵۵) مُفْلِس: بیچاره، بینوا. (۵۶) قِف: قیف. (۵۷) شربت مک: مکنده شربت. صفت مرکب. (۵۸) نَشف: جذب کردن رطوبت مانند جذب آب بوسیله حوله و دستمال و غیره. (۵۹) وُشات: سخن چینان، دروغ گویان. جمع واشی، از مصدر وشی(= دروغ به سخن در آوردن) اما در اینجا منظور کسانی است که در معاشرت ها سخنانی یاوه می گویند. (۶۰) بَحرُ الحیات: دریای زندگی. در اینجا منظور دریای حیات طیبه و روحانی است. (۶۱) غُصون: شاخه ها.جمعِ غُصْن. (۶۲) رُکون: تمایل پیدا کردن، گرایید. (۶۳) ناشِف: اسم فاعل از مصدر نَشف به معنی جاذب رطوبت. (۶۴) قامُو: ایستادند. فعل ماضی اما در آیه مورد اشاره با لفظ «اذا» معنی مضارع یافته است. (۶۵) کُسالی: جمع مکسر کَسِل و کَسلان به معنی سست و تنبل. (۶۶) نُبی: قرآن کریم.(۶۷) اَحَبَّ لـِلَّه: دوست داشت برای خدا. (۶۸) مام: مادر. (۶۹) خلیلِ : ابراهیم خلیل الله. (۷۰) سِیَر: جمع سیره به معنی سنّت و روش. (۷۱) اَبْغَض لـِلَّه: برای رضای خدا دشمنی کرد. (۷۲) دَق: طعن زدن، نکوهش کردن. (۷۳) مَنهَجِ: راه آشکار و روشن. (۷۴) آفل: افول کننده. (۷۵) دیر شدن روز: کنایه از ملال و دلتنگی و می تواندبه معنی دیر شدن وقت نیز باشد. (۷۶) کاس: مخفّف کأس به معنی جام، جام پر. (۷۷) چَفْسیده‌ای: چسبیده‌ای. (۷۸) سُفول: پستی. (۷۹) بالُوعه: چاه فاضلاب، چاهی که درآن آبِ باران وآبهای فاسد ریخته شود. (۸۰) گَز: مقیاس طول، واحد طول که در قدیم، معادل ۲۴ انگشت بود.(۸۱) مُسْتهان: خوار و بیمقدار.************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسانمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۹۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 96 Divan e Shamsلب را تو به هر بوسه و هر لوت میالاتا از لب دلدار شود مست و شکرخاتا از لب تو بوی لب غیر نیایدتا عشق مجرّد شود و صافی و یکتاآن لب که بود کون خری بوسه گه اوکی یابد آن لب، شکر بوس مسیحا؟می‌دانکه حدث باشد جز نور قدیمیبر مزبله پر حدث آنگاه تماشا!آنگه که فنا شد حدث اندر دل پالیزرست از حدثی و شود او چاشنی افزاتا تو حدثی، لذّت تقدیس چه دانیرو از حدثی سوی تبارک و تعالیزان دست مسیح آمد داروی جهانیکو دست نگه داشت ز هر کاسه سکبااز نعمت فرعون چو موسی کف و لب شستدریای کرم داد مر او را ید بیضاخواهی که ز معده و لب هر خام گریزیپرگوهر و روتلخ همی‌باش چو دریاهین چشم فروبند که آن چشم غیورستهین معده تهی دار که لوتیست مهیاسگ سیر شود، هیچ شکاری بنگیردکز آتش جوعست تک و گام تقاضاکو دست و لب پاک که گیرد قدح پاک؟کو صوفی چالاک که آید سوی حلوا؟بنمای از این حرف تصاویر حقایقیا من قسم القهوة و الکأس علینا( ای آنکه بر ما شراب و پیمانه قسمت می کنی)مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۳۴۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 342 Divan e Shamsمشین با خود، نشین با هر که خواهیز نفس خود ببر، اغیار اینستمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۱۰۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3107هرچه اندیشی، پذیرای فناستآنکه در اندیشه ناید، آن خداستبر در این خانه گستاخی ز چیستگر همی‌دانند کاندر خانه کیست؟مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۵۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 550چون ز زنده مرده بیرون می‌کندنفس زنده سوی مرگی می‌تندمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۲۵۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1259گر قضا صد بار، قصد جان کندهم قضا جانت دهد، درمان کنداین قضا صد بار اگر راهت زندبر فراز چرخ، خرگاهت زندمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۶۳۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1636فلسفی منطقی مستهانمی‌گذشت از سوی مکتب آن زمانچون که بشنید آیت او از ناپسندگفت: آریم آب را ما با کلندما به زخم بیل و تیزی تبرآب را آریم از پستی زبرمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۶۴۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1642گر بنالیدی و مستغفر شدینور رفته از کرم، ظاهر شدیلیک استغفار هم در دست نیستذوق توبه نقل هر سرمست نیستمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ٢۶۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 267 حزم آن باشد که ظن بد بریتا گریزی و، شوی از بد، بری« حزم سؤ الظن » گفته ست آن رسولهر قدم را دام می‌دان ای فضولروی صحرا هست هموار و فراخهر قدم دامی است، کم ران اوستاخمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۵۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 251آدمی خوارند اغلب مردماناز سلام علّیک شان کم جو امانخانهٔ دیو است دل های همهکم پذیر از دیو مردم دمدمهاز دم دیو آنکه او لا حول خوردهم چو آن خر در سر آید در نبردهر که در دنیا خورد تلبیس دیووز عدو دوست‌رو تعظیم و ریودر ره اسلام و بر پول صراطدر سر آید همچو آن خر از خباطعشوه‌های یارِ بد منیوش هیندام بین، ایمن مرو تو بر زمینصد هزار ابلیس لا حول آر بینآدما، ابلیس را در مار بینمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۳۵۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line # 2357شکر گویم دوست را در خیر و شرزآنکه هست اندر قضا از بد بترچونکه قسّام اوست، کفر آمد گلهصبر باید، صبر مفتاح الصلهغیر حق جمله عدواند، اوست دوستبا عدو از دوست شکوت کی نکوست؟تا دهد دوغم، نخواهم انگبینزآنکه هر نعمت غمی دارد قرینمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۲۳۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2238ای چو خربنده حریف کون خربوسه گاهی یافتی، ما را ببرچون ندادت بندگی دوست دستمیل شاهی از کجاات خاسته ست؟در هوای آنکه گویندت: زهیبسته‌ای در گردن جانت زهیروبها، این دم حیلت را بهلوقف کن دل بر خداوندان دلمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۷۵۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1752 Divan e Shamsکون خر را نظام دین گفتمپشک را عنبر ثمین گفتماندر این آخر جهان ز گزافبس چمن نام هر چمین گفتمطوق بر گردن کپی بستمنام اعلی بر اسفلین گفتممولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۳۵۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2353آنچه حقّ ست اقرب از حبل الورید*تو فگنده تیر فکرت را بعیدآن کسی که از رگ گردن انسان بدونزدیک تر است او همان حضرت حقاست. امّا تا حالا کار تو این بوده استکه تیرِ اندیشه ات را به مسافت هایدور دست پرتاب کنی.قرآن کریم، سوره ق(۵۰)، آیه ۱۶*Quran, Soore Qaaf (#50), Line # 16وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ وَنَعْلَمُ مَا تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ ۖ وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ ما آدمی را آفریده ایم و از وسوسه های نفس او آگاه هستیم، زیرا از رگ گردنش به او نزدیک تریم.ای کمان و تیرها بر ساختهصید نزدیک و تو دور انداختههرکه دور اندازتر، او دورتروز چنین گنج است او مهجورترفلسفی خود را از اندیشه بکشتگو: بدو، کوراست سوی گنج، پشتگو: بدو، چندانکه افزون می‌دوداز مراد دل جداتر می‌شودجاهدوا فینا** بگفت آن شهریارجاهدوا عنا نگفت ای بی‌قرارزیرا ای پریشانْ حال، حضرت شاه وجود درقرآن کریم فرمود: در راهِ ما مجاهده کنند. وهرگز نفرمود در طریق دور شدن از ما بکوشند.قرآن کریم، سوره عنکبوت(۲۹)، آیه ۶۹**Quran, Soore Al-Ankaboot (#29), Line # 69وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا ۚ وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ كسانى را كه در راه ما مجاهدت كنند، به راه‌هاى خويش هدايتشان مى‌كنيم، و خدا با نيكوكاران است.مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۶۰۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 4608کار آن کارست ای مشتاق مستکاندر آن کار، ار رسد مرگت خوشست شد نشان صدق ایمان ای جوانآنک آید خوش ترا مرگ اندر آن گر نشد ایمان تو ای جان چنیننیست کامل، رو بجو اکمال دین هر که اندر کار تو شد مرگ‌دوستبر دل تو، بی کراهت دوست اوست مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۸۰۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3803تا احبّ لـلَّه، آید نام منتا که ابغض لـلَّه، آید کام منمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۸۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3283فلسفی، مر دیو را منکر شوددر همان دم سخرهٔ دیوی بودگر ندیدی دیو را، خود را ببینبی جنون نبود کبودی در جبینهر که را در دل شک و پیچانی استدر جهان، او فلسفی پنهانی استمی‌نماید اعتقاد و گاه گاهآن رگ فلسف کند رویش سیاهالحذر ای مؤمنان کآن در شماستدر شما بس عالم بی‌منتهاستجمله هفتاد و دو ملّت، در تو استوه که روزی، آن بر آرد از تو دستهر که او را برگ این ایمان بودهمچو برگ، از بیم این لرزان بودبر بلیس و دیو از آن خندیده‌ایکه تو خود را نیک مردم دیده‌ایچون کند جان، بازگونه پوستینچند واویلی بر آید ز اهل دینبر دکان، هر زرنما خندان شده ستزآنکه سنگ امتحان، پنهان شده ستپرده‌ ای ستّار از ما بر مگیرباش اندر امتحان ما مجیرقلب، پهلو می‌زند با زر به شبانتظار روز می‌دارد، ذهببا زبان حال، زر گوید که: باشای مزور تا بر آید روز، فاشصد هزاران سال ابلیسِ لعینبود ابدال امیرالمؤمنینپنجه زد با آدم از نازی که داشتگشت رسوا، همچو سرگین وقت چاشتمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۷۴۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3747این دهان بستی، دهانی باز شدکو خورندهٔ لقمه‌های راز شدگر ز شیر دیو، تن را وابریدر فطام او، بسی نعمت خوریمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۵۵۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 2554مؤمنان در حشر گویند: ای ملکنی که دوزخ بود راه مشترک؟مؤمن و کافر بر او یابد گذارما ندیدیم اندرین ره، دود و نارقرآن کریم، سوره مریم(۱۹)، آیه ۷۱و۷۲Quran, Soore Maryam (#19), Line # 71-72*وَإِنْ مِنْكُمْ إِلَّا وَارِدُهَا ۚ كَانَ عَلَىٰرَبِّكَ حَتْمًا مَقْضِيًّاو هيچ يك از شما نيست كه واردجهنم نشود، و اين حكمى استحتمى از جانب پروردگار تو.**ثُمَّ نُنَجِّي الَّذِينَ اتَّقَوْا وَنَذَرُالظَّالِمِينَ فِيهَا جِثِيًّاآنگاه پرهيزگاران را نجاتمى‌دهيم و ستمكاران را همچنانبه زانو نشسته در آنجا وامى‌گذاريم.نک بهشت و بارگاه ايمنیپس کجا بود آن گذرگاه دنی؟پس ملک گوید که آن روضهٔ خضرکه فلان جا دیده‌اید اندر گذرحدیثدسته هایی از مردم به درهای بهشت آیندو گویند: مگر خدا به ما وعده نداده بودکه به دوزخ درآییم؟ به آنان گفته شود: برآن گذشتید و آن، خاموش بود.دوزخ آن بود و سیاستگاه سختبر شما شد باغ و بستان و درختچون شما این نفس دوزخ‌خوی راآتشی گبر فتنه‌جوی راجهدها کردید و او شد پر صفانار را کشتید از بهر خداآتش شهوت که شعله می‌زدیسبزهٔ تقوی شد و نور هدیآتش خشم از شما هم حلم شدظلمت جهل از شما هم علم شدآتش حرص از شما ایثار شدو آن حسد چون خار بد، گلزار شدچون شما این جمله آتش های خویشبهر حق کشتید جمله پیش پیشنفس ناری را چو باغی ساختیداندرو تخم وفا انداختیدمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۳۶۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 366 Divan e Shamsهر سوی که عشق رخت بنهادهر جا که ملامتست آنجاستما نگریزیم ازین ملامتزیرا که قدیم خانه ماستمیری مطلب که میر مجلسگر چشم ببسته ا‌ست بیناستشب خیز کنید ای حریفانشمعست و شراب و یار تنهاستمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۸۳۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1831زآنکه آوازت تو را در بند کردخویشتن، مرده پی این پند کردیعنی: ای مطرب شده با عام و خاصمرده شو چون من، که تا یابی خلاصدانه باشی، مرغکانت بر چنندغنچه باشی، کودکانت بر کننددانه پنهان کن، بکلی دام شوغنچه پنهان کن، گیاه بام شوهر که داد او، حسن خود را در مزادصد قضای بد، سوی او رو نهادحیله ها و خشم ها و رشک هابر سرش ریزد چو آب از مشک هادشمنان، او را ز غیرت می‌درنددوستان هم، روزگارش می‌برندآنکه غافل بود از کشت و بهاراو چه داند قیمت این روزگار؟در پناه لطف حق باید گریختکو هزاران لطف، بر ارواح ریختمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۳۲۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 2327علم تقلیدی وبال جان ماستعاریه‌ست و، ما نشسته کآن ماستزین خرد جاهل همی باید شدندست در دیوانگی باید زدنهرچه بینی سود خود، زآن می‌گریززهر نوش و، آب حیوان را بریزهر که بستاید تو را، دشنام دهسود و سرمایه به مفلس وام دهایمنی بگذار و، جای خوف باشبگذر از ناموس و رسوا باش و فاشآزمودم عقل دور اندیش رابعد ازین دیوانه سازم خویش رامولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۲۲۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2225هر ولی را نوح و کشتیبان شناسصحبت این خلق را طوفان شناسکم گریز از شیر و اژدرهای نرز آشنایان و ز خویشان کن حذردر تلاقی روزگارت می‌برندیادهاشان غایبی‌ات می‌چرندچون خر تشنه، خیال هر یکیاز قف تن، فکر را شربت‌مکینشف کرد از تو خیال آن وشاتشبنمی که داری از بحر الحیاتپس نشان نشف آب اندر غصونآن بود کآن می‌نجنبد در رکونعضو حر شاخ تر و تازه بودمی‌کشی هر سو، کشیده می‌شودگر سپد خواهی، توانی کردنشهم توانی کرد چنبر گردنشچون شد آن ناشف ز نشف بیخ خودنآید آن سویی که امرش می‌کشدپس بخوان قاموا کسالی از نبیچون نیابد شاخ از بیخش طبیقرآن کریم، سوره نساء(۴)، آیه ۱۴۲Quran, Soore An-Nissa (#4), Line # 142إِنَّ الْمُنَافِقِينَ يُخَادِعُونَ اللَّهَ وَهُوَ خَادِعُهُمْ وَإِذَا قَامُوا إِلَى الصَّلَاةِ قَامُوا كُسَالَىٰ يُرَاءُونَ النَّاسَ وَلَا يَذْكُرُونَ اللَّهَ إِلَّا قَلِيلًا.همانا منافقان می خواهند خدا را بفريبند در حالیکه او آنان رابوسیله اعمالشان می فریبدو چون به نماز برخيزند با کسالت برخيزند چون از نماز هیچ بهره و حال معنوی نمی برند با مردم به ريا رفتار مى‌كنندو خدا را مگر اندكى فقط برای نمایش دادن ياد نكنند. مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۳۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line # 1234توبه کن، بیزار شو از هر عدوکو ندارد آب کوثر در کدوهر که را دیدی ز کوثر سرخ‌رواو محمدخوست با او گیر خوتا احب لـلَّه آیی در حسابکز درخت احمدی با اوست سیبهر که را دیدی ز کوثر خشک لبدشمنش می‌دار همچون مرگ و تبگر چه بابای تو است و مام توکو حقیقت هست خون‌آشام تواز خلیل حق بیاموز این سیرکه شد او بیزار اول از پدرتا که ابغض لـلَّه آیی پیش حقتا نگیرد بر تو رشک عشق دقتا در شمار کسانی به شمار آیی که خشم و غضبشان نیزبرای حضرت حق است، تا غیرت عشق الهی خلوص ایمان و ایقان تو را مورد طعن و ایراد قرار ندهد.تا نخوانی لا و الّا الله رادر نيابی منهج این راه رامولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۷۴۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 746گر محک داری، گزین کن، ور نه رونزد دانا خویشتن را کن گرویا محک باید میان جان خویشور ندانی ره، مرو تنها تو پیشبانگ غولان هست بانگ آشناآشنایی که کشد سوی فنابانگ می‌دارد که هان ای کاروانسوی من آیید نک راه و نشاننام هر یک می‌برد غول ای فلانتا کند آن خواجه را از آفلانچون رسد آنجا، ببیند گرگ و شیرعمر ضایع، راه دور و، روز دیرچون بود آن بانگ غول؟ آخر بگومال خواهم، جاه خواهم، و آب رواز درون خویش این آوازهامنع کن تا کشف گردد رازهاذکر حق کن، بانگ غولان را بسوزچشم نرگس را ازین کرکس بدوزصبح کاذب را ز صادق وا شناسرنگ می را باز دان از رنگ کاستا بود کز دیدگان هفت رنگدیده‌ای پیدا کند صبر و درنگرنگ ها بینی بجز این رنگ هاگوهران بینی به جای سنگ هاگوهر چه؟ بلک دریایی شویآفتاب چرخ پیمایی شویمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۹۵۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1956فی السماء رزقکم نشنیده‌ای؟اندرین پستی چه بر چفسیده‌ای؟مگر نشنیده ای که حق تعالی می فرماید: روزیِ شما در آسمان است؟پس چرا به این دنیای پست چسبیده ای؟ترس و نومیدیت دان آواز غولمی‌کشد گوش تو تا قعر سفولهر ندایی که تو را بالا کشیدآن ندا می‌دان که از بالا رسیدهر ندایی که تو را حرص آوردبانگ گرگی دان که او مردم دردقرآن کریم، سوره الذاریات(۵۱)، آیه ۲۲Quran, Soore Adh-Dhaariyat (#51), Line # 22وَفِي السَّمَاءِ رِزْقُكُمْ وَمَا تُوعَدُونَو در آسمان است روزی شما و آنچه شما بدان وعده داده شده اید.مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۸۰۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 808آن بز کوهی بر آن کوه بلندبر دود از بهر خوردی بی‌گزندتا علف چیند، ببیند ناگهانبازیی دیگر ز حکم آسمانبر کهی دیگر بر اندازد نظرماده بز بیند بر آن کوه دگرچشم او تاریک گردد در زمانبر جهد سرمست زین که تا بدآنآنچنان نزدیک بنماید وراکه دویدن گرد بالوعهٔ سراآن هزاران گز دو گز بنمایدشتا ز مستی میل جستن آیدشچونکه بجهد، در فتد اندر میاندر میان هر دو کوه بی اماناو ز صیادان به که بگریختهخود پناهش، خون او را ریختهشسته صیادان میان آن دو کوهانتظار این قضای با شکوهباشد اغلب صید این بز همچنینورنه چالاکست و چست و خصم‌بینرستم ارچه با سر و سبلت بوددام پاگیرش یقین شهوت بودهمچو من از مستی شهوت ببرمستی شهوت ببین اندر شترباز این مستیّ شهوت در جهانپیش مستیّ ملک دان مستهانمستی آن مستی این بشکنداو به شهوت التفاتی کی کند؟آب شیرین تا نخوردی، آب شورخوش بود خوش، چون درون دیده نورقطره‌یی از باده‌های آسمانبر کند جان را ز می وز ساقیانتا چه مستی ها بود املاک راوز جلالت روح های پاک راکه به بویی دل در آن می بسته‌اندخمّ بادهٔ این جهان بشکسته‌اندجز مگر آنها که نومیدند و دور همچو کفّاری نهفته در قبور

برنامه صوتی شماره ۷۷۵ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی ۱۳۹۸ تاریخ اجرا: ۵ آگست ۲۰۱۹ - ۱۵ مردادPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۸۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 83, Divan e Shamsای یار قمرسیما!(۱) ای مُطرب(۲) شکَّرخا!(۳) آواز تو جان افزا، تا روز مشین از پا(۴) سودی، همگی سودی، بر جمله برافزودیتا بود چنین بودی، تا روز مشین از پاصد شهر خبر رفته، کِای مردم آشفته!(۵) بیدار شد آن خفته، تا روز مشین از پابیدار شد آن فتنه(۶) ، کو چون بزند طعنهدر کوه کند رخنه(۷)*، تا روز مشین از پادر خانه چنین جمعی، در جمع چنین شمعیدارم ز تو من طمعی، تا روز مشین از پامیر آمد، میر آمد، وآن بدر مُنیر آمدوان شکَّر و شیر آمد، تا روز مشین از پاای بانگ و نوایت تَر(۸)، وز بادِ صبا خوشترما را تو بری از سر، تا روز مشین از پامجلس به تو فرخنده، عِشرت ز دَمَت زندهچون شمعِ فروزنده، تا روز مشین از پااین چرخ و زمین خیمه، کس دید چنین خیمه؟!ای استن این خیمه! تا روز مشین از پااین قوم، پُرند از تو، باکَرّ و فَرند از توزیر و زبرند از تو، تا روز مشین از پادر بحر، چو کشتیبان، آن پیل همی‌جُنبانتا منزلِ آباقان(۹)، تا روز مشین از پاای خوش نَفَس نایی، بس نادره بُرناییچون با همه بَرنایی؟ تا روز مشین از پادف از کفِ دست آید نی از دَمِ مست آیدبا نِی همه پست آید، تا روز مشین از پاچون جان خمشیم اما، کی خُسبد جان جاناتو باش زبانِ ما، تا روز مشین از پاقرآن کریم، سوره اعراف(۷)، آیه ۱۴۳Quran, Sooreh Al-A'raaf(#7), Line #143… فَلَمَّا تَجَلَّىٰ رَبُّهُ لِلْجَبَلِ جَعَلَهُ دَكًّا …… وقتی پروردگار موسی بر كوه تجلى كرد، كوه را متلاشی نمود ...مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۷۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 79, Divan e Shamsای خواجه نمی‌بینی این روزِ قیامت را؟ای خواجه نمی‌بینی این خوش قد و قامت را؟دیوار و در خانه شوریده و دیوانهمن بر سرِ دیوارم از بهرِ علامت راماهیست که در گَردِش لاغر نشود هرگزخورشیدِ جمالِ او بدریده ظلامت(۱۰) راای خواجه خوش دامن، دیوانه تویی یا من؟درکش قدحی با من بگذار ملامت راپیش از تو بسی شیدا می‌جست کرامتهاچون دید رخِ ساقی، بفروخت کرامت رامولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۴۵۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3456اَنْصِتُوا(۱۱) را گوش کن، خاموش باشچون زبانِ حق نگشتی، گوش باشمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۸۳۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3837سِرِّ مُوتُوا قَبْلَ مُوْتٍ این بودکز پس مُردن، غنیمت‌ها رسدغیر مردن هیچ فرهنگی دگردر نگیرد با خدای، ای حیله‌گرمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۱۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 410حق همی‌گوید که آری ای نَزِه(۱۲)لیک بشنو، صبر آر و، صبر بِهْصبح نزدیک است، خامش، کم خروشمن همی‌کوشم پیِ تو، تو، مَکوشمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۲۹۸۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2981, Divan e Shamsتو موسیی، ولیک شبانی دری هنوزتو یوسفی ولیک هنوز اندر این چَهیزان مزدِ کار می‌نرسد مر تو را که توپیوسته نیستی تو درین کار، گه گهیمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۵۷۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 574هر نبیّی گفت: با قوم* از صفامن نخواهم مزدِ پیغام از شما*قرآن کریم، سوره هود(۱۱)، آیه ۲۹Quran, Sooreh Hud(#11), Line # 29وَيَا قَوْمِ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مَالًا ۖ إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلَى اللَّهِ…نوح (ع) گفت: و ای مردم از شما مالی نخواهم که مزد مرا خدا تعهد کرده است...من دلیلم، حق شما را مشتریداد حق دلّالیم، هر دو سَریچیست مزدِ کارِ من؟ دیدارِ یارگرچه خود بوبکر بخشد چل هزارچل هزارِ او نباشد مزدِ منکَی بُوَد شِبْهِ شَبَه(۱۳)، دُرِّ عَدَن؟مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۵۰۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1501کار، پنهان کن تو از چشمانِ خَودتا بُوَد کارَت سلیم از چشمِ بَدخویش را تسلیم کن بر دامِ مُزدوانگه از خود بی ز خود چیزی بدزدمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۳۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 431توبه کن، مردانه سر آور به رهکه فَمَنْ یَعْمَل بِمِثقالٍ یَرَهقرآن کریم، سوره زلزال(۹۹)، آیه *(۷ )، *(۸)Quran, Sooreh Az-Zalzala(#99), Line # (7), (8)*(۷) فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُپس هر کس به اندازه ذره ای نیکی کند پاداش آن بیند.*(۸) وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُهر کس به اندازه ذره ای بدی کند جزای آن بیند.مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۴۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3145ذرّه‌یی گر جهدِ تو افزون بوددر ترازوی خدا موزون بودمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۷۰۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 701عشق او پیدا و معشوقش نهانیار، بیرون، فتنهٔ او در جهانمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۵۷۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4579ما رَمَیْتَ اِذْ رَمَیْتی، فتنه‌ایصد هزاران خرمن اندر حَفْنه‌ای(۱۴)آفتابی در یکی ذره نهانناگهان آن ذره بگشاید دهانذره ذره گردد افلاک و زمینپیشِ آن خورشید، چون جَست از کَمین(۱۵)این چنین جانی چه درخوردِ تن است؟هین بشو ای تن از این جان هر دو دستای تنِ گشته وِثاقِ(۱۶) جان، بس استچند تانَد بحر در مَشکی نشست؟مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۳۵۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line # 2357شُکر گویم دوست را در خیر و شرزآنکه هست اندر قضا از بَد بَتَرچونکه قَسّام(۱۷) اوست، کفر آمد گلهصبر باید، صِبر مِفتاحُ الصِّلهغیرِ حق جمله عدواند، اوست دوستبا عدو از دوست شَکْوَت(۱۸) کَی نکوست؟تا دهد دوغم، نخواهم اَنگبینزآنکه هر نعمت غمی دارد قرینمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۲۵۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line # 1258گر قضا پوشد سیه، همچون شَبَتهم قضا دستت بگیرد عاقبتگر قضا صد بار، قصد جان کندهم قضا جانت دهد، درمان کنداین قضا صد بار اگر راهت زندبر فراز چرخ، خرگاهت(۱۹) زندمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۲۷۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3, Line # 1272ما چو کشتیها بهم بر می‌زنیمتیره‌ چشمیم و در آب روشنیمای تو در کشتی تن رفته به خوابآب را دیدی نگر در آبِ آبآب را آبی ست کو می‌رانَدَشروح را روحی ست کو می‌خواندشمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۲۹۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2, Line # 1297نورِ حسّی کو غلیظ است و گِرانهست پنهان در سوادِ دیدگانچونکه نورِ حس نمی‌بینی ز چشمچون ببینی نور آن دینی ز چشم؟نورِ حِسّ با این غلیظی مُخْتَفی استچون خفی نَبْوَد ضیائی کآن صفی است؟این جهان چون خَس به دستِ بادِ غیبعاجزی پیشه گرفت(۲۰) و دادِ غیب(۲۱)گه بلندش می‌کند، گاهیش پَستگه دُرستش می‌کند، گاهی شِکستگه یَمینش(۲۲) می‌برد، گاهی یَسار(۲۳)گه گلستانش کند، گاهیش خاردست پنهان و، قلم بین خطْ ‌گُزاراسب در جَوْلان و، ناپیدا سوارمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۹۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line # 393خُفته از احوالِ دنیا روز و شبچون قلم در پنجه تقلیبِ(۲۴) ربآنکه او پنجه نبیند در رقمفعل، پندارد به جنبش از قلممولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۸۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line # 3182فعلِ توست این غُصه‌های دَم به دَماین بُوَد معنی قَدْ جَفَّ الْقَلَممولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۳۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line # 3133کژ روی جَفَّ الْقَلَم کژ آیدتراستی آری سعادت زایدتمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۳۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line # 3138بلکه معنی آن بُوَد جَفَّ الْقَلَمنیست یکسان پیش من عدل و ستممولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۵۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line # 3151معنی جَفَّ الْقَلَم کی آن بودکه جفاها با وفا یکسان بود؟بل جفا را هم جفا جَفَّ الْقَلَموآن وفا را هم وفا جَفَّ الْقَلَممولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۳۰۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2, Line # 1304تیر، پَرّان بین و، ناپیدا کمانجان ها پیدا و، پنهان، جانِ جانتیر را مَشْکَن که آن تیرِ شَهی استنیست پَرتاوی، ز شَصْتِ آگهی استما رَمَیْتَ اِذْ رَمَیْتَ گُفت حقکارِ حق بر کارها دارد سَبَققرآن کریم، سوره انفال(۸)، آیه ۱۷Quran, Sooreh Al-Anfaal(#8), Line #17مَا رَمَيْتَ إِذْ رَمَيْتَ وَلَٰكِنَّ اللَّهَ رَمَىٰ ،ای پیامبر، تو تیر نپراندی آنگاه که تیر پراندی بلکه این خدا بود که تیر (به سوی مشرکان) پرانخشمِ خود بشکن، تو مشکن تیر راچشمِ خشمت خون شمارد شیر رابوسه دِه بر تیر و، پیشِ شاه بَرتیرِ خونْ‌آلود از خونِ تو تَرآنچه پیدا عاجز و بسته و زبونوآنچه ناپیدا، چنان تند و حَرون(۲۵)ما شکاریم، این چنین دامی که راست؟گُویِ چوگانیم، چُوگانی(۲۶) کجاست؟می‌دَرَد می‌دوزد، این خَیّاط کو؟می‌دمد، می‌سوزد، این نَفّاط(۲۷) کو؟مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۶۲۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1629, Divan e Shamsهین که دجّال(۲۸) بیامد، بگشا راهِ مسیحهین که شد روزِ قیامت، بزن آن ناقورم(۲۹)مولوی، دیوان شمس، رباعی شمارهٔ ۱۳۹۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Robaaiaat)# 1392, Divan e Shamsامروز مراست روزِ میدان، منشینمی تاز چو گوی، پیشِ چوگان، منشینمردی بنما، و همچو حیران منشینامروز قیامتست، ای جان منشینمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۰۳۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #6, Line # 4038عام می‌خوانند هر دَم نامِ پاکاین عمل نَکْند، چو نَبْوَد عشقناکمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۰۴۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #6, Line # 4043هر یکی را هست در دل صد مراداین نباشد مذهبِ عشق و وَدادیار آمد عشق را روزْ آفتاب(۳۰)آفتاب آن روی را همچون نقابآنکه نشناسد نقاب از رویِ یارعابِدُ الشَّمْس است، دست از وی بدارمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۲۲۷۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2276, Divan e Shamsقومی به عشقِ آن فنا بگذشت از هست و فناقومی به عشقِ خود که من هستم فتا پا کوفتهخفّاش در تاریکیی، در عشقِ ظلمتها به رقصمرغانِ خورشیدی(۳۱) سحر تا والضُّحی(۳۲) پا کوفتهمولوی، دیوان شمس، رباعی شمارهٔ ۹۷۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Robaaiaat)# 977, Divan e Shamsاز روزِ قیامتِ جهان‌سوز بترسوز ناوکِ(۳۳) انتقامِ دلدوز بترسای در شبِ حرص خفته در خوابِ درازصبحِ اجلت دمید، از روز بترسمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۷۵۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #6, Line # 750پس محمّد صد قیامت بود نقدزآنکه حل شد در فنایِ حَلّ و عقدزادهٔ ثانی است احمد در جهانصد قیامت بود او اندر عیانزو قیامت را همی ‌پرسیده‌اندای قیامت تا قیامت راه چند؟با زبانِ حال می‌گفتی بسیکه ز محشر حَشر را پرسد کسی؟بهرِ این گفت آن رسولِ خوش ْ‌پیامرمزِ مُوتُوا قَبْلَ مَوْتٍ یا کِرام*حدیثمُوتُوا قَبْلَ اَن تَمُوتُوا بمیرید پیش از آنکه بمیرید همچنانکه مُرده‌ام من٫ قَبلِ مَوْتزآن طرف آورده‌ام این صیت(۳۴) و صوتپس قیامت شو، قیامت را ببیندیدنِ هر چیز را شرط است اینتا نگردی او، ندانی‌اش تمامخواه آن انوار باشد یا ظَلام(۳۵)عقل گردی، عقل را دانی کمالعشق گردی، عشق را دانی ذُبال(۳۶)مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۲۷۴۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2744بانگ می‌آمد که ای طالب بیاجُود، محتاجِ گدایان، چون گداجُود می‌جوید گدایان و ضِعاف(۳۷)همچو خوبان، کآینه جویند صافرویِ خوبان، ز آینه زیبا شودرویِ احسان، از گدا پیدا شودپس، ازین فرمود حقّ در وَالضُّحی؛بانگ، کم زن ای محمّد بر گداقرآن کریم، سوره الضحی(۹۳)، آیه ۱۰Quran, Sooreh Ad-Dhuha(#93), Line #10وَأَمَّا السَّائِلَ فَلَا تَنْهَرْ امّا بینوا را از خود مران و بر او بانگ مزن چون گدا آیینهٔ جُود است، هاندَم بُوَد بر رویِ آیینه زیانآن یکی جودش گدا آرَد پدیدو آن دگر بخشد گدایان را مَزید(۳۸)پس گدایان آینه جُودِ حق اندوآنکه با حقّ اند، جُودِ مُطْلَق اندزآنکه جز این دوست، او خود مُرده‌ای استاو بر این در نیست، نقشِ پرده‌ای استمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۹۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 292حق، قیامت را لقب زآن روز کردروز بنماید جمالِ سُرخ و زردقرآن کریم، سوره یس(۳۶)، آیه ۵۹Quran, Sooreh Yaseen(#36), Line #59وَامْتَازُوا الْيَوْمَ أَيُّهَا الْمُجْرِمُونَ .ای بدکاران، امروز شما از صف نیکان جُدا شویدقرآن کریم، سوره حج(۲۲)، آیه ۱۷Quran, Sooreh Al-Hajj(#22), Line #17 …إِنَّ اللَّهَ يَفْصِلُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ…همانا خداوند در روز قیامت میان آنها جدایی افکند که او بر احوال همه موجودات، گواه استپس حقیقت، روز، سرِّ اولیاستروز، پیش ماهشان چون سایه‌هاستعکسِ رازِ مردِ حق دانید روزعکسِ ستّاریش، شامِ چشم‌ْدوززآن سبب فرمود یزدان: وَالضُّحیوَالضُّحی نورِ ضمیرِ مُصْطَفیقرآن کریم، سوره الضحی(۹۳)، آیه ۱،۲Quran, Sooreh Ad-Dhuha(#93), Line #1, 2 وَالضُّحَىٰ سوگند به چاشتگاه وَاللَّيْلِ إِذَا سَجَىٰ سوگند به شب آنگاه که همه جا را فرا گیرد قولِ دیگر کین ضُحی را خواست دوستهم برای آنکه این هم عکسِ اوستورنه بر فانی قسمْ گفتن، خطاستخود فنا چه لایقِ گفتِ خداست؟از خلیلی، لا اُحِبُّ الآفِلینپس فنا چون خواست ربُّ الَعالمین؟قرآن کریم، انعام(۶)، آیه ۷۶Quran, Sooreh Al-An'aam(#6), Line #76 …فَلَمَّا أَفَلَ قَالَ لَا أُحِبُّ الْآفِلِينَ …پس آنگاه که غروب کرد گفت:من افول کنندگان را دوست نمی دارملا احب افلین گفت آن خلیلکی فنا خواهد ازین رب جلیلباز وَاللَّیل است ستّاریِّ اووآن تنِ خاکیِّ زَنگاریِ(۳۹) اوآفتابش چون برآمد زآن فلکبا شبِ تن گفت: هین ما وَدَّعَک(۴۰)قرآن کریم، سوره الضحی(۹۳)، آیه ۳Quran, Sooreh Ad-Dhuha(#93), Line #3 مَا وَدَّعَكَ رَبُّكَ وَمَا قَلَىٰ پروردگارت تو را رها نکرده و تو را دشمن نداشته است.وصل، پیدا گشت از عینِ بلا(۴۱)زآن حلاوت شد عبارت ما قَلا هر عبارت خود نشانِ حالتی استحال، چون دست و، عبارت آلتی استآلتِ زرگر به دستِ کفشگرهمچو دانهٔ کِشت کرده ریگ در آلتِ اِسْکاف(۴۲) پیشِ برزگرپیشِ سگ کَه، استخوان در پیشِ خَربود اَنَا الْحق در لبِ منصور، نوربود اَنَاللّه در لبِ فرعون زور(۴۳)شد عصا اندر کفِ موسی گواشد عصا اندر کفِ ساحر هَبا(۴۴) زین سبب عیسی بدان همراهِ خَوددر نیآموزید آن اسمِ صَمَد(۴۵)کو، نداند نقص بر آلت نهدسنگ بر گِل زن تو، آتش کَی جهد؟دست و آلت همچو سنگ و آهن استجفت باید، جفت، شرطِ زادن استآنکه بی جُفت است و بی آلت، یکی استدر عدد شکّ است و آن یک بی‌شکی استآنکه دو گفت و، سه گفت و، بیش ازینمُتَّفِق باشند در واحد، یقیناَحْوَلی چون دفع شد، یکسان شونددو سه گویان(۴۶) هم، یکی گویان(۴۷) شوندگر یکی گُویی تو در میدانِ اوگِرد بر می‌گرد از چوگانِ اوگوی، آنگه راست و بی نقصان شودکو ز زخمِ دستِ شه، رقصان شودگوش دار، ای اَحْوَل اینها را بهوشدارویِ دیده بکَش از راهِ گوشپس کلامِ پاک در دل های کورمی‌نپاید، می‌رود تا اصلِ نور*حدیثحکمت راهرجا که هست بگیر زیرا که حکمت در سینه منافق آنقدر می جنبد که سرانجام در سینه مومن جای گیرد.وآن فسونِ دیو در دل هایِ کژمی‌رود چون کفشِ کژ در پایِ کژگرچه حکمت را به تکرار آوریچون تو نااهلی، شود از تو بَریورچه بنْویسی نشانش می‌کنیورچه می‌لافی بیانش می‌کنیاو ز تو رُو در کَشَد ای پُرْستیزبندها را بگْسَلَد وز تو گُریزور نخوانی و، ببیند سوزِ توعِلم باشد مرغِ دستْ‌آموزِ تواو نپاید پیشِ هر نااُوستاهمچو طاووسی به خانهٔ روستاقرآن کریم، سوره الضحی(۹۳)، آیه ۱-۱۱Quran, Sooreh Ad-Dhuha(#93), Line #1-11وَالضُّحَىٰ (١)سوگند به آغاز روزوَاللَّيْلِ إِذَا سَجَىٰ (٢)و سوگند به شب چون آرام و در خود شودمَا وَدَّعَكَ رَبُّكَ وَمَا قَلَىٰ (٣)كه پروردگارت تو را ترك نكرده و بر تو خشم نگرفته استوَلَلْآخِرَةُ خَيْرٌ لَكَ مِنَ الْأُولَىٰ (٤)هر آينه آخرت براى تو بهتر از دنياستوَلَسَوْفَ يُعْطِيكَ رَبُّكَ فَتَرْضَىٰ (٥)به زودى پروردگارت تو را عطا خواهد داد تا خشنود شوىأَلَمْ يَجِدْكَ يَتِيمًا فَآوَىٰ (٦)آيا تو را يتيم نيافت و پناهت داد؟وَوَجَدَكَ ضَالًّا فَهَدَىٰ (٧)آيا تو را گمگشته نيافت و هدايتت كرد؟وَوَجَدَكَ عَائِلًا فَأَغْنَىٰ (٨)آيا تو را درويش نيافت و توانگرت گردانيد؟فَأَمَّا الْيَتِيمَ فَلَا تَقْهَرْ (٩)پس يتيم را ميازاروَأَمَّا السَّائِلَ فَلَا تَنْهَرْ (١٠)و گدا را مَرانوَأَمَّا بِنِعْمَةِ رَبِّكَ فَحَدِّثْ (١١)و از نعمت پروردگارت سخن بگوى(۱) قمرسیما: ماه رو، زیبا.(۲) مطرب: طرب انگیز، خنیاگر.(۳) شکَّرخا: شیرین سخن.(۴) مشین از پا: مشغول باش.(۵) آشفته: سرگشته، پریشان.(۶) فتنه: آشوب،به هم ریختن آرامش.(۷) رِِخنه: سوراخ، شکاف.(۸) تَر: لطیف، تازه.(۹) آباقان: آباخان، فرزند هلاکوخان از ایلخانان مغول که تا ۶۷۰ هجری حکومت می کرد، در اینجا نماد خداست.(۱۰) ظَلامت: پرده سیاه غفلت و جهل من ذهنی.(۱۱) اَنْصِتُو: خاموش باشید.(۱۲) نَزِه: پاک، پاکیزه.(۱۳) شَبَه: سنگی سیاه و برّاق و قابل اشتعال که عامّه ان را شَبَق گویند.(۱۴) حَفْنه: مشتی از گندم و جو و نظیر آن.(۱۵) کَمین: نهانگاه، کَمینگاه.(۱۶) وِثاق: اتاق، خرگاه.(۱۷) قَسّام: بسیار تقسیم کننده.(۱۸) شَکْوَت: شکایت کردن، گله کردن.(۱۹) خرگاه: خیمه بزرگ.(۲۰) عاجزی پیشه گرفت: ناتوانی را پیشه خود ساخته است.(۲۱) دادِ غیب: قدرت تصرّف عالم غیب.(۲۲) یَمین: دست راست.(۲۳) یَسار: دست چپ.(۲۴) تقلیب: برگردانیدن، واژگونه کردن. در اینجا به معنی گرداندن قلم در دست نویسنده.(۲۵) حَرون: توسن،سرکش،چموش.(۲۶) چَوْگانی: اسبی که مناسب و لایق چوگان بازی باشد. نیز میتواندمنسوب به چَوْگان به معنی چوگانْ باز باشد.(۲٧) نَفّاط: ظرف مسین که در آن نفت ریزند؛ در اینجا به معنی نفت انداز و آتش باز،آتش. (۲۸) دجّال: مردی دروغگو که در آخر زمان ظهور خواهد کرد. گویند که یک چشم دارد. (۲۹) ناقور: بوق، صور.(۳۰) روزْ آفتاب: آفتابِ روز. اضافه مقلوب است.(۳۱) مرغانِ خورشیدی: پرندگانی که روز می پرند و تاب نور خورشید دارند.(۳۲) والضُّحی: آغاز روز.(۳۳) ناوک: نوعی تیر کوچک و نوک تیز.(۳۴) ظَلام: تاریکی. (۳۵) ذُبال: فتیله ها، شعله ها، جمعِ ذُبالَه.(۳۶) صیت: آوازه و نام نيك، ذكر خير.(۳۷) ضِعاف: جمع ضعیف به معنی ناتوان و بینوا.(۳۸) مزید بخشیدن: فراوان بخشیدن. (۳۹) زنگاری: منسوب به زنگار، زنکار، زنگِ فلّزات و جزآن است که به سبب رنگِ سبز آنها به این نام موسوم شده است. (۴۰) ما وَدَّعَکَ: تو را ترک نکرد.از مصدر تودیع. (۴۱) ما قَلا: ترک نکرد و دشمن نداشت.قِلْی به معنی بغض شدید و ترک کردن است. (۴۲) اِسْکاف: کفشگر. (۴۳) زُور: دروغ و حرف یاوه. (۴۴) هَبا: مخفّفِ هَباء در اصل به معنی گرد و غباری که در پرتو آفتاب دیده شود در اینجا به معنی چیز بی ارزش و ناکار آمد.(۴۵) صَمَد: بی نیاز. (۴۶) دو سه گوی: معتقد و قائل به شرک و ثنویّت. (۴۷) یکی گوی: معتقد و قائل به توحید.************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسانمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۸۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 83, Divan e Shamsای یار قمرسیما! ای مطرب شکرخا!آواز تو جان افزا، تا روز مشین از پا سودی، همگی سودی، بر جمله برافزودیتا بود چنین بودی، تا روز مشین از پاصد شهر خبر رفته، کای مردم آشفته!بیدار شد آن خفته، تا روز مشین از پابیدار شد آن فتنه، کو چون بزند طعنهدر کوه کند رخنه*، تا روز مشین از پادر خانه چنین جمعی، در جمع چنین شمعیدارم ز تو من طمعی، تا روز مشین از پامیر آمد، میر آمد، وآن بدر منیر آمدوان شکّر و شیر آمد، تا روز مشین از پاای بانگ و نوایت تر، وز باد صبا خوشترما را تو بری از سر، تا روز مشین از پامجلس به تو فرخنده، عشرت ز دمت زندهچون شمع فروزنده، تا روز مشین از پااین چرخ و زمین خیمه، کس دید چنین خیمه؟!ای استن این خیمه! تا روز مشین از پااین قوم، پرند از تو، باکرّ و فرند از توزیر و زبرند از تو، تا روز مشین از پادر بحر، چو کشتیبان، آن پیل همی‌جنبانتا منزل آباقان، تا روز مشین از پاای خوش نفس نایی، بس نادره برناییچون با همه برنایی؟ تا روز مشین از پادف از کف دست آید نی از دم مست آیدبا نی همه پست آید، تا روز مشین از پاچون جان خمشیم اما، کی خسبد جان جاناتو باش زبان ما، تا روز مشین از پاقرآن کریم، سوره اعراف(۷)، آیه ۱۴۳Quran, Sooreh Al-A'raaf(#7), Line #143… فَلَمَّا تَجَلَّىٰ رَبُّهُ لِلْجَبَلِ جَعَلَهُ دَكًّا …… وقتی پروردگار موسی بر كوه تجلى كرد، كوه را متلاشی نمود ...مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۷۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 79, Divan e Shamsای خواجه نمی‌بینی این روز قیامت را؟ای خواجه نمی‌بینی این خوش قد و قامت را؟دیوار و در خانه شوریده و دیوانهمن بر سر دیوارم از بهر علامت راماهیست که در گردش لاغر نشود هرگزخورشید جمال او بدریده ظلامت راای خواجه خوش دامن، دیوانه تویی یا من؟درکش قدحی با من بگذار ملامت راپیش از تو بسی شیدا می‌جست کرامتهاچون دید رخ ساقی، بفروخت کرامت رامولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۴۵۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3456انصتوا را گوش کن، خاموش باشچون زبان حق نگشتی، گوش باشمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۸۳۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3837سر موتوا قبل موت این بودکز پس مردن، غنیمت‌ها رسدغیر مردن هیچ فرهنگی دگردر نگیرد با خدای، ای حیله‌گرمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۱۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 410حق همی‌گوید که آری ای نزهلیک بشنو، صبر آر و، صبر بهصبح نزدیک است، خامش، کم خروشمن همی‌کوشم پی تو، تو، مکوشمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۲۹۸۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2981, Divan e Shamsتو موسیی، ولیک شبانی دری هنوزتو یوسفی ولیک هنوز اندر این چهیزان مزد کار می‌نرسد مر تو را که توپیوسته نیستی تو درین کار، گه گهیمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۵۷۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 574هر نبیّی گفت: با قوم* از صفامن نخواهم مزد پیغام از شما*قرآن کریم، سوره هود(۱۱)، آیه ۲۹Quran, Sooreh Hud(#11), Line # 29وَيَا قَوْمِ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مَالًا ۖ إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلَى اللَّهِ…نوح (ع) گفت: و ای مردم از شما مالی نخواهم که مزد مرا خدا تعهد کرده است...من دلیلم، حق شما را مشتریداد حق دلّالیم، هر دو سَریچیست مزد کار من؟ دیدار یارگرچه خود بوبکر بخشد چل هزارچل هزار او نباشد مزد منکی بود شبه شبه، درّ عدن؟مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۵۰۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1501کار، پنهان کن تو از چشمان خودتا بود کارت سلیم از چشم بدخویش را تسلیم کن بر دام مزدوانگه از خود بی ز خود چیزی بدزدمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۳۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 431توبه کن، مردانه سر آور به رهکه فمن یعمل بمثقال یرهقرآن کریم، سوره زلزال(۹۹)، آیه *(۷ )، *(۸)Quran, Sooreh Az-Zalzala(#99), Line # (7), (8)*(۷) فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُپس هر کس به اندازه ذره ای نیکی کند پاداش آن بیند.*(۸) وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُهر کس به اندازه ذره ای بدی کند جزای آن بیند.مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۴۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3145ذرّه‌یی گر جهد تو افزون بوددر ترازوی خدا موزون بودمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۷۰۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 701عشق او پیدا و معشوقش نهانیار، بیرون، فتنه او در جهانمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۵۷۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4579ما رمیت اذ رمیتی، فتنه‌ایصد هزاران خرمن اندر حفنه‌ایآفتابی در یکی ذره نهانناگهان آن ذره بگشاید دهانذره ذره گردد افلاک و زمینپیش آن خورشید، چون جست از کمیناین چنین جانی چه درخورد تن است؟هین بشو ای تن از این جان هر دو دستای تن گشته وثاق جان، بس استچند تاند بحر در مشکی نشست؟مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۳۵۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line # 2357شکر گویم دوست را در خیر و شرزآنکه هست اندر قضا از بد بترچونکه قسّام اوست، کفر آمد گلهصبر باید، صبر مفتاح الصلهغیر حق جمله عدواند، اوست دوستبا عدو از دوست شکوت کی نکوست؟تا دهد دوغم، نخواهم انگبینزآنکه هر نعمت غمی دارد قرینمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۲۵۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line # 1258گر قضا پوشد سیه، همچون شبتهم قضا دستت بگیرد عاقبتگر قضا صد بار، قصد جان کندهم قضا جانت دهد، درمان کنداین قضا صد بار اگر راهت زندبر فراز چرخ، خرگاهت زندمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۲۷۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3, Line # 1272ما چو کشتیها بهم بر می‌زنیمتیره‌ چشمیم و در آب روشنیمای تو در کشتی تن رفته به خوابآب را دیدی نگر در آب آبآب را آبی ست کو می‌راندشروح را روحی ست کو می‌خواندشمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۲۹۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2, Line # 1297نور حسّی کو غلیظ است و گرانهست پنهان در سواد دیدگانچونکه نور حس نمی‌بینی ز چشمچون ببینی نور آن دینی ز چشم؟نور حسّ با این غلیظی مختفی استچون خفی نبود ضیائی کآن صفی است؟این جهان چون خس به دست باد غیبعاجزی پیشه گرفت و داد غیبگه بلندش می‌کند، گاهیش پستگه درستش می‌کند، گاهی شکستگه یمینش می‌برد، گاهی یسارگه گلستانش کند، گاهیش خاردست پنهان و، قلم بین خط ‌گزاراسب در جولان و، ناپیدا سوارمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۹۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line # 393خفته از احوال دنیا روز و شبچون قلم در پنجه تقلیب ربآنکه او پنجه نبیند در رقمفعل، پندارد به جنبش از قلممولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۸۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line # 3182فعل توست این غصه‌های دم به دماین بود معنی قد جف القلممولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۳۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line # 3133کژ روی جف القلم کژ آیدتراستی آری سعادت زایدتمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۳۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line # 3138بلکه معنی آن بود جف القلمنیست یکسان پیش من عدل و ستممولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۵۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line # 3151معنی جف القلم کی آن بودکه جفاها با وفا یکسان بود؟بل جفا را هم جفا جف القلموآن وفا را هم وفا جف القلممولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۳۰۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2, Line # 1304تیر، پرّان بین و، ناپیدا کمانجان ها پیدا و، پنهان، جان جانتیر را مشکن که آن تیر شهی استنیست پرتاوی، ز شصت آگهی استما رمیت اذ رمیت گفت حقکار حق بر کارها دارد سبققرآن کریم، سوره انفال(۸)، آیه ۱۷Quran, Sooreh Al-Anfaal(#8), Line #17ومَا رَمَيْتَ إِذْ رَمَيْتَ وَلَٰكِنَّ اللَّهَ رَمَى ای پیامبر، تو تیر نپراندی آنگاه که تیر پراندی، بلکه این خدا بود که تیر (به سوی مشرکان) پرانید.خشم خود بشکن، تو مشکن تیر راچشم خشمت خون شمارد شیر رابوسه ده بر تیر و، پیش شاه برتیر خون‌آلود از خون تو ترآنچه پیدا عاجز و بسته و زبونوآنچه ناپیدا، چنان تند و حرونما شکاریم، این چنین دامی که راست؟گوی چوگانیم، چوگانی کجاست؟می‌درد می‌دوزد، این خیّاط کو؟می‌دمد، می‌سوزد، این نفّاط کو؟مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۶۲۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1629, Divan e Shamsهین که دجّال بیامد، بگشا راه مسیحهین که شد روز قیامت، بزن آن ناقورممولوی، دیوان شمس، رباعی شمارهٔ ۱۳۹۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Robaaiaat)# 1392, Divan e Shamsامروز مراست روز میدان، منشینمی تاز چو گوی، پیش چوگان، منشینمردی بنما، و همچو حیران منشینامروز قیامتست، ای جان منشینمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۰۳۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #6, Line # 4038عام می‌خوانند هر دم نام پاکاین عمل نکند، چو نبود عشقناکمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۰۴۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #6, Line # 4043هر یکی را هست در دل صد مراداین نباشد مذهب عشق و ودادیار آمد عشق را روز آفتابآفتاب آن روی را همچون نقابآنکه نشناسد نقاب از روی یارعابد الشّمس است، دست از وی بدارمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۲۲۷۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2276, Divan e Shamsقومی به عشق آن فنا بگذشت از هست و فناقومی به عشق خود که من هستم فتا پا کوفتهخفّاش در تاریکیی، در عشق ظلمتها به رقصمرغان خورشیدی سحر تا والضّحی پا کوفتهمولوی، دیوان شمس، رباعی شمارهٔ ۹۷۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Robaaiaat)# 977, Divan e Shamsاز روز قیامت جهان‌سوز بترسوز ناوک انتقام دلدوز بترسای در شب حرص خفته در خواب درازصبح اجلت دمید، از روز بترسمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۷۵۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #6, Line # 750پس محمّد صد قیامت بود نقدزآنکه حل شد در فنای حلّ و عقدزاده ثانی است احمد در جهانصد قیامت بود او اندر عیانزو قیامت را همی ‌پرسیده‌اندای قیامت تا قیامت راه چند؟با زبان حال می‌گفتی بسیکه ز محشر حشر را پرسد کسی؟بهر این گفت آن رسول خوش ‌پیامرمز موتوا قبل موت* یا کرام*حدیث« مُوتُوا قَبْلَ اَن تَمُوتُوا »« بمیرید پیش از آنکه بمیرید »همچنانکه مرده‌ام من٫ قبل موتزآن طرف آورده‌ام این صیت و صوتپس قیامت شو، قیامت را ببیندیدن هر چیز را شرط است اینتا نگردی او، ندانی‌اش تمامخواه آن انوار باشد یا ظلامعقل گردی، عقل را دانی کمالعشق گردی، عشق را دانی ذبالمولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۲۷۴۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2744بانگ می‌آمد که ای طالب بیاجود، محتاج گدایان، چون گداجود می‌جوید گدایان و ضعافهمچو خوبان، کآینه جویند صافروی خوبان، ز آینه زیبا شودروی احسان، از گدا پیدا شودپس، ازین فرمود حقّ در والضّحی؛بانگ، کم زن ای محمّد بر گداقرآن کریم، سوره الضحی(۹۳)، آیه ۱۰Quran, Sooreh Ad-Dhuha(#93), Line #10 وَأَمَّا السَّائِلَ فَلَا تَنْهَرْ امّا بینوا را از خود مران و بر او بانگ مزن چون گدا آیینه جود است، هاندم بود بر روی آیینه زیانآن یکی جودش گدا آرد پدیدو آن دگر بخشد گدایان را مزیدپس گدایان آینه جود حق اندوآنکه با حقّ اند، جود مطلق اندزآنکه جز این دوست، او خود مرده‌ای استاو بر این در نیست، نقش پرده‌ای استمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۹۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 292حق، قیامت را لقب زآن روز کردروز بنماید جمال سرخ و زردقرآن کریم، سوره یس(۳۶)، آیه ۵۹Quran, Sooreh Yaseen(#36), Line #59 وَامْتَازُوا الْيَوْمَ أَيُّهَا الْمُجْرِمُونَ .ای بدکاران، امروز شما از صف نیکان جدا شوید قرآن کریم، سوره حج(۲۲)، آیه ۱۷Quran, Sooreh Al-Hajj(#22), Line #17 …إِنَّ اللَّهَ يَفْصِلُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ…همانا خداوند در روز قیامت میان آنها جدایی افکند که او بر احوال همه موجودات، گواه استپس حقیقت، روز، سرّ اولیاستروز، پیش ماهشان چون سایه‌هاستعکس راز مرد حق دانید روزعکس ستّاریش، شام چشم‌دوززآن سبب فرمود یزدان: والضّحیوالضّحی نور ضمیر مصطفیقرآن کریم، سوره الضحی(۹۳)، آیه ۱،۲Quran, Sooreh Ad-Dhuha(#93), Line #1, 2 وَالضُّحَىٰ سوگند به چاشتگاه وَاللَّيْلِ إِذَا سَجَىٰ سوگند به شب آنگاه که همه جا را فرا گیرد قول دیگر کین ضحی را خواست دوستهم برای آنکه این هم عکس اوستورنه بر فانی قسم گفتن، خطاستخود فنا چه لایق گفت خداست؟از خلیلی، لا احبّ الافلینپس فنا چون خواست ربّ العالمین؟قرآن کریم، انعام(۶)، آیه ۷۶Quran, Sooreh Al-An'aam(#6), Line #76 …فَلَمَّا أَفَلَ قَالَ لَا أُحِبُّ الْآفِلِينَ …پس آنگاه که غروب کرد گفت:من افول کنندگان را دوست نمی دارملا احب افلین گفت آن خلیلکی فنا خواهد ازین رب جلیلباز واللّیل است ستّاریّ اووآن تن خاکیّ زنگاری اوآفتابش چون برآمد زآن فلکبا شب تن گفت: هین ما ودّعکقرآن کریم، سوره الضحی(۹۳)، آیه ۳Quran, Sooreh Ad-Dhuha(#93), Line #3 مَا وَدَّعَكَ رَبُّكَ وَمَا قَلَىٰ پروردگارت تو را رها نکرده و تو را دشمن نداشته استوصل، پیدا گشت از عین بلازآن حلاوت شد عبارت ما قلا هر عبارت خود نشان حالتی استحال، چون دست و، عبارت آلتی استآلت زرگر به دست کفشگرهمچو دانه کشت کرده ریگ در آلت اسکاف پیش برزگرپیش سگ که، استخوان در پیش خربود انا الحق در لب منصور، نوربود انالله در لب فرعون زورشد عصا اندر کف موسی گواشد عصا اندر کف ساحر هبازین سبب عیسی بدان همراه خوددر نیآموزید آن اسم صمدکو، نداند نقص بر آلت نهدسنگ بر گل زن تو، آتش کی جهد؟دست و آلت همچو سنگ و آهن استجفت باید، جفت، شرط زادن استآنکه بی جفت است و بی آلت، یکی استدر عدد شکّ است و آن یک بی‌شکی استآنکه دو گفت و، سه گفت و، بیش ازینمتّفق باشند در واحد، یقیناحولی چون دفع شد، یکسان شونددو سه گویان هم، یکی گویان شوندگر یکی گویی تو در میدانِ اوگرد بر می‌گرد از چوگان اوگوی، آنگه راست و بی نقصان شودکو ز زخم دست شه، رقصان شودگوش دار، ای احول اینها را بهوشداروی دیده بکش از راه گوشپس کلام پاک در دل های کورمی‌نپاید، می‌رود تا اصل نور*حدیثحکمت راهرجا که هست بگیر زیرا که حکمت در سینه منافق آنقدر می جنبد که سرانجام در سینه مومن جای گیرد.وآن فسون دیو در دل های کژمی‌رود چون کفش کژ در پای کژگرچه حکمت را به تکرار آوریچون تو نااهلی، شود از تو بریورچه بنویسی نشانش می‌کنیورچه می‌لافی بیانش می‌کنیاو ز تو رو در کشد ای پرستیزبندها را بگسلد وز تو گریزور نخوانی و، ببیند سوز توعلم باشد مرغ دست‌آموز تواو نپاید پیش هر نااوستاهمچو طاووسی به خانه روستاقرآن کریم، سوره الضحی(۹۳)، آیه ۱-۱۱Quran, Sooreh Ad-Dhuha(#93), Line #1-11وَالضُّحَىٰسوگند به آغاز روزوَاللَّيْلِ إِذَا سَجَىٰو سوگند به شب چون آرام و در خود شودمَا وَدَّعَكَ رَبُّكَ وَمَا قَلَىٰكه پروردگارت تو را ترك نكرده و بر تو خشم نگرفته استوَلَلْآخِرَةُ خَيْرٌ لَكَ مِنَ الْأُولَىٰهر آينه آخرت براى تو بهتر از دنياستوَلَسَوْفَ يُعْطِيكَ رَبُّكَ فَتَرْضَىٰبه زودى پروردگارت تو را عطا خواهد داد تا خشنود شوىأَلَمْ يَجِدْكَ يَتِيمًا فَآوَىٰآيا تو را يتيم نيافت و پناهت داد؟وَوَجَدَكَ ضَالًّا فَهَدَىٰآيا تو را گمگشته نيافت و هدايتت كرد؟وَوَجَدَكَ عَائِلًا فَأَغْنَىٰآيا تو را درويش نيافت و توانگرت گردانيد؟فَأَمَّا الْيَتِيمَ فَلَا تَقْهَرْپس يتيم را ميازاروَأَمَّا السَّائِلَ فَلَا تَنْهَرْو گدا را مرانوَأَمَّا بِنِعْمَةِ رَبِّكَ فَحَدِّثْو از نعمت پروردگارت سخن بگوى

برنامه صوتی شماره ۷۷۴ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی ۱۳۹۸ تاریخ اجرا: ۳۰ جولای ۲۰۱۹ - ۸ مردادPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۸۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 80, Divan e Shamsامروز گِزافی(١) دِه آن باده نابی(۲) رابرهم زن و دَرهم زن این چرخ شتابی راگیرم قَدحِ غیبی از دیده نهان آمدپنهان نتوان کردن مستی و خرابی راای عشق طرب! پیشه خوش گفتِ خوش اندیشهبربای نقاب از رخ، آن شاه نقابی(۳) راتا خیزد ای فَرُّخ(۴) زین سو اُخ(۵) و زان سو اُخپرکن هَله ای گُلرخ! سَغراق(۶) و شَرابی(۷) راگر زان که نمی‌خواهی تا جلوه شود گُلشَناز بهر چه بگشادی دکّان گُلابی(۸) راما را چو ز سَر بردی(۹)، وین جوی روان کردیدر آب فکن زوتر بَط(۱۰) زاده آبی راماییم چو کشت ای جان! بررُسته در این میدانلب خشک و به جان جویان باران سَحابی(۱۱) را«هر سوی، رسولی(۱۲) نو، گوید که: «نیابی، رولاحَول(۱۳) بزن بر سر، آن زاغ غُرابی(۱۴) راای فتنه هر روحی! کیسه بُر هر جُوحی(۱۵)دزدیده رَباب از کف، بوبکر رَبابی(۱۶) راامروز چنان خواهم تا مست و خَرِف(۱۷) سازیاین جان مُحَدِّث(۱۸) را وان عقل خِطابی(۱۹) راای آب حیات ما! شو فاش چو حَشر، اَر چهشیر شُتر گَرگین(۲۰)، جانست عَرابی(۲۱) راای جاه و جمالت خَوش، خامش کن و دم درکَش(۲۲)آگاه مکن از ما هر غافلِ خوابی(۲۳) رامولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۶۳۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1633مُقریی(۲۴) می‌خواند از روی کتابماؤُکُم غَوْرًا، ز چشمه بندم آبآب را در غَورها(۲۵) پنهان کنمچشمه ‌ها را خشک و خشکستان کنمآب را در چشمه کی آرد دگرجز من بی مثلِ با فضل و خطر؟فلسفیِّ منطقیِّ مُستَهان(۲۶)می‌گذشت از سوی مکتب آن زمانچون که بشنید آیت او از ناپسندگفت: آریم آب را ما با کُلَند(۲۷)ما به زخمِ بیل و تیزیِّ تبرآب را آریم از پستی زَبَر(۲۸)مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۶۴۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1642گر بنالیدی و مُستَغفِر(۲۹) شدینور رفته از کَرَم، ظاهر شدیلیک اِستِغفار هم در دست نیستذوقِ توبه نُقلِ هر سرمست نیستمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۶۴۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2641, Divan e Shamsگیرم که نبینی رخ آن دختر چینیاز جنبش او جنبش این پرده نبینیمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۶۲۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1626کارِ من بی علّت است و مستقیمهست تقدیرم نه علّت، ای سَقیم(۳۰)عادتِ خود را بگردانم به وقتاین غبار از پیش، بنشانم به وقتبحر را گویم که هین پر نار شوگویم آتش را که رو گلزار شومولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۰۳۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4038عام می‌خوانند هر دَم نامِ پاکاین عمل نَکْند، چو نَبْوَد عشقناکمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۰۴۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4043هر یکی را هست در دل صد مراداین نباشد مذهبِ عشق و وَدادیار آمد عشق را روزْ آفتاب(۳۱)آفتاب آن روی را همچون نقابآنکه نشناسد نقاب از رویِ یارعابِدُ الشَّمْس است، دست از وی بدارمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۳۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 34, Divan e Shamsآمد شرابِ آتشین، ای دیوِ غم کنجی نشینای جانِ مرگ اندیش(۳۲)، رو، ای ساقیِ باقی درآمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۵۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 550چون ز زنده مرده بیرون می‌کندنفسِ زنده سوی مرگی می‌تندقرآن کریم، سوره انعام(۶)، آیه ۹۵Quran, Sooreh Al-An'aam (#6), Line #95«إِنَّ اللَّهَ فَالِقُ الْحَبِّ وَالنَّوَىٰ ۖ يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَمُخْرِجُ الْمَيِّتِ مِنَ الْحَيِّ ۚ ذَٰلِكُمُ اللَّهُ ۖ فَأَنَّىٰ تُؤْفَكُونَ»«خداست كه دانه و هسته را مى‌شكافد،و زنده را از مرده بيرون مى‌آورد و مرده را از زنده بيرون مى‌آورد.اين است خداى يكتا. پس، چگونه از حق منحرفتان مى‌كنند؟»حافظ، دیوان غزلیات، غزل شمارهٔ ۱۶۹Hafez Poem(Qazal)# 169, Divan e Qazaliatآب حیوان تیره گون شد خضر فرخ پی کجاستخون چکید از شاخ گل باد بهاران را چه شدمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۰۵۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1059کِشتِ اوّل کامل و بُگزیده استتخمِ ثانی فاسد و پوسیده استمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۳۶۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 368, Divan e Shamsاز هر جهتی تو را بلا دادتا بازکشد به بی‌جهاتتمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۳۵۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 2357شُکر گویم دوست را در خیر و شرزآنکه هست اندر قضا از بَد بَتَرچونکه قَسّام(۳۳) اوست، کفر آمد گلهصبر باید، صِبر مِفتاحُ الصِّلهغیرِ حق جمله عدواند، اوست دوستبا عدو از دوست شَکْوَت(۳۴) کَی نکوست؟تا دهد دوغم، نخواهم اَنگبینزآنکه هر نعمت غمی دارد قرینمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۷۱۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2719هین بیا ای جانِ جان و صد جهانخوش غنیمت دار نقدِ این زماندر مَدُزد آن روی مه از شبروانسر مَکش زین جوی، ای آب روانتا لب جُو خندد از آب مَعین(۳۵)لب لب جُو سر برآرد یاسمینچون ببینی بر لب جو سبزه مستپس بدان از دور کآنجا آب هستگفت: سیماهُم وَجُوهٌ*۱ کردگارکه بُوَد غَمّازِ باران، سبزه‌زارحق تعالی فرمود که باطن اشخاص از ظاهر رخسارشان نمایان است،به همین جهت وجود چمنزار حاکی از آن اینست که بارانی نازل شده است.*۱قرآن کریم، سوره فتح(۴۸)، آیه ۲۹Quran, Sooreh Al-Fath (#48), Line #29…سِيمَاهُمْ فِي وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ…… نشانشان اثر سجده‌اى است كه بر چهره آنهاست …مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۷۲۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2724گر ببارد شب، نبیند هیچ کسکه بود در خواب هر نَفْس و نَفَستازگیِّ هر گلستانِ جمیلهست بر بارانِ پنهانی، دلیلمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۵۶۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2563پسته را یا جوز را تا نشکنینی نماید دل، نه بدهد روغنیمشنو این دفع وی و فرهنگ اودر نگر در ارتعاش و رنگ اوگفت حق سیماهُمُ فی وَجهِهِم(۳۶)زانک غمازست سیما و مُنِم(۳۷)چنانکه حضرت حق فرموده است کهباطن اشخاص از ظاهر رخسارشان نمایان است،زیرا چهره اشخاص خبر دهنده و آشکار کننده است.این مُعایَن(۳۸) هست ضد آن خبرکه به شر بسرشته آمد این بشرحالاتی که از چهره دلقک دیده می شود سخنانش را نقض می کند، زیرا که طبع آدمی با شر درآمیخته است.مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۱۰۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1100می‌دمد در گوش هر غمگین، بَشیر(۳۹)خیز ای مُدبِر(۴۰)، ره اقبال گیرای در این حبس و در این گَند و شُپُشهین که تا کس نشنود رَستی، خَمُشچون کنی خامُش کنون؟ ای یارِ منکز بُنِ هر مو بر آمد طبل‌زنمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت۴۱۴۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3, Line # 4140همچو روی آفتاب بی‌حذرگشت رویش خصم‌سوز و پرده‌درآن کسی که بوسیله انوار خورشید پشتگرم شدهمانند آفتاب، بی هیچ ملاحظه ای دشمن حق را می سوزاند و پرده های اسرار را مکشوف می سازد.مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۱۰۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1103آنچنان کر شد عَدُوِّ رَشک‌خُوگوید: این چندین دُهُل را بانگ کو؟می‌زند بر روش رَیحان که طَری(۴۱) استاو ز کوری گوید: این آسیب چیست؟می‌شِکُنجد(۴۲) حُور دستش می‌کشدکور، حیران کز چه دردم می‌کند؟این کشاکش چیست بر دست و تنم؟خفته‌ام، بگذار تا خوابی کنمآنکه در خوابش همی‌جویی، وی استچشم بگشا، کان مه نیکو پِی(۴۳) استزآن، بلاها بر عزیزان بیش بودکان تَجَمُّش(۴۴) یار با خوبان فزودلاغ(۴۵) با خوبان کند بر هر رهینیز کوران را بشوراند گهیخویش را یک ‌دم بدین کوران دهدتا غَریو(۴۶) از کوی کوران بر جهدمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۷۶۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3766تخمِ بَطّی گر چه مرغِ خانه‌اتکرد زیر پر چو دایه تربیتمادرِ تو بَطِّ آن دریا بُده ستدایه‌ات خاکی بُد و خشکی‌پرستمیلِ دریا، که دلِ تو اندرستآن طبیعت، جانت را از مادرستمیلِ خشکی، مر تو را زین دایه استدایه را بگذار، کو بَدرایه(۴۷) استدایه را بگذار بر خشک و براناندر آ در بحرِ معنی چون بَطانگر تو را مادر بترساند ز آبتو مترس و سوی دریا ران شتابتو بَطی، بر خشک و بر تر زنده‌اینی چو مرغِ خانه، خانه ‌گَنده‌ایتو ز کَرَّْمنَا بَنی آدم شَهیهم به خشکی، هم به دریا پا نهیتو به اقتضای قول حضرت حق تعالی: « ما آدمی زادگان را گرامی داشتیم.» پادشاه به شمار می روی، زیرا هم در خشکی گام می نهی و هم در دریاکه حَمَلْنَاهُمْ علی الْبَحْرِ به جاناز حَمَلْنَاهُمْ علی الْبَر، پیش رانتو از حیث روح، مشمول معنای این آیه هستی: « آنان را بر دریا حمل کردیم.» از عالم خاک و ماده در گذر و به سوی دریای معنی بشتابقرآن كريم، سوره اسراء(۱۷)، آيه ۷۰ Quran, Sooreh Al-Israa (#17), Line #70وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَالطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَىٰ كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلًبه راستی که فرزندان آدم را گرامی داشتیم و آنان رادر خشکی و دریا [بر مرکب] مراد روانه داشتیمو به ایشان از پاکیزه‌ها روزی دادیم و آنان را بربسیاری از آنچه آفریده‌ایم چنانکه باید و شاید برتری بخشیدیم‌مر ملایک را سوی بَر(۴۸)، راه نیستجنسِ حیوان هم ز بَحر، آگاه نیستتو به تن حیوان، بجانی از مَلَک(۴۹)تا رَوی هم بر زمین، هم بر فَلَکتا به ظاهر مِثْـلُکُمْ باشد بشربا دلِ یُوحی' إلَیْهِ دیده‌ورهمینطور آن بصیر و روشن بینی که به او وحی می شود، بر حسب ظاهر مانند همه شما آدمیان، آدمی معمولی بوده است.قرآن كريم، سوره کهف(۱۸)، آيه ۱۱۰ Quran, Sooreh Al-Kahf (#18), Line #110قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحَىٰ إِلَيَّ أَنَّمَا إِلَٰهُكُمْ إِلَٰهٌ وَاحِدٌ ۖ فَمَنْ كَانَ يَرْجُو لِقَاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا صَالِحًا وَلَا يُشْرِكْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَدًابگو: جز این نیست که من مانند شما بشری هستمکه به من وحی می‌رسدکه خدای شما خدای یکتاست،پس هر کس به لقای (رحمت) پروردگارش امیدوار است باید نیکوکار شودو هرگز در پرستش خدایش احدی را با او شریک نگرداند.مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۰۵۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line #1057گر بروید، ور بریزد صد گیاهعاقبت بر روید آن کِشتهٔ الهکِشتِ نو کارید بر کِشتِ نخستاین دوم فانی است و آن اول درستکِشتِ اول کامل و بُگزیده استتخمِ ثانی فاسد و پوسیده استافکن این تدبیرِ خود را پیشِ دوستگرچه تدبیرت هم از تدبیرِ اوستکار، آن دارد که حق افراشته استآخر آن روید که اول کاشته استهرچه کاری، از برای او بکارچون اسیرِ دوستی ای دوستدارگِردِ نفسِ دزد و کارِ او مپیچهرچه آن نه کار حق، هیچ است هیچپیش از آنکه روزِ دین(۵۰) پیدا شودنزدِ مالک، دزدِ شب رسوا شودرختِ دزدیده به تدبیر و فَنَشمانده روزِ داوری بر گردنشصد هزاران عقل با هم برجهندتا به غیرِ دامِ او دامی نهنددامِ خود را سخت‌تر یابند و بسکی نماید قُوّتی با باد، خَس؟(۵۱)مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۵۰۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line #1501بحثِ عقلی، گر دُر و مَرْجان بُوَدآن دگر باشد که بحثِ جان بُوَدبحثِ جان، اندر مقامی دیگرستبادهٔ جان را قِوامی دیگرستآن زمان که بحثِ عقلی، ساز بوداین عُمَر با بُوالْحِکَم همراز بودچون عُمَر از عقل آمد سویِ جانبُوالْحِکَم، بوجهل شد در بحثِ آنسویِ حِسّ و سویِ عقل، او کامل استگرچه خود نسبت به جان، او جاهل استمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۱۴۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line #2146گرنه خوش‌آوازی مغزی بُوَدژَغْژَغِ(۵۲) آواز قشری که شْنَوَد؟ژغژغ آن ز آن تحمل می‌کنیتا که خاموشانه بر مغزی زنیچند گاهی بی‌لب و بی‌گوش شووآنگهان چون لب حریف نوش شوچند گفتی نظم و نثر و راز فاشخواجه یک روز امتحان کن، گنگ باشمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۱۰۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line #1101پس لباسِ کِبر بیرون کن ز تنمَلبسِ(۵۳) ذُل(۵۴) پوش در آموختنمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۳۴۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line #1343هیزمِ تیره حریفِ نار شدتیرگی رفت و، همه انوار شدمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۲۱۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line #1211سجده نتوان کرد بر آبِ حیاتتا نیابم زین تنِ خاکی نجاتمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۸۸۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line #884آن کسی که او ببیند رویِ خویشنورِ او از نورِ خلقان است بیشگر بميرد، دیدِ او باقی بُوَدزآنکه دیدش دیدِ خلّاقی بُوَدنورِ حِسّی نَبْوَد آن نوری که اورویِ خود محسوس بیند پیشِ رُومولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۰۹۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line #1098هیزمِ دوزخ تنست و کم کُنَشور بروید هیزمی، رَوْ بر کَنَشورنه حمّالِ حَطَب(۵۵) باشی، حَطَبدر دو عالَم، همچو جفتِ بُولَهَبمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۱۰۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line #1100از حَطَب بشناس شاخِ سِدره راگرچه هر دو سبز باشند ای فتیاصلِ آن شاخ ست هفتم آسماناصلِ این شاخ ست از نار(۵۶) و دُخان(۵۷)هست مانندا به صورت پیشِ حسکه غلط ‌بین است چشم و کیشْ حسهست آن پیدا به پیشِ چشمِ دلجَهد کن، سویِ دل آ، جُهْدُالْمُقِلحدیثاَفْضَلُ الصَّدَقَةِ جُهْدُالْمُقِلِّ و ابْدَأْ بِمَنْ تَعُولُ« برترین احسان، کوششِ درویش است.احسان را از کسی آغاز کن که هزینه معاشش بر عهده توست. »ور نداری پا، بجُنبان خویش راتا ببینی هر کم و هر بیش را(۱) گِزافی: فراوان(۲) نابی: دارای تمایل به خالص ماندن(۳) نقابی: کسی که نقاب روی صورت خود داشته باشد(۴) فَرُّخ: خجسته(۵) اُخ: از اصواتی است که لذت یا درد را نشان می دهد (۶) سَغراق: جام و قدح بزرگ، کاسه، پیاله(۷) شَرابی: ظرف شراب(۸) گُلابی: شیشه گلاب، گلاب گیر، گلاب فروش(۹) ازسربردن: مست کردن(۱۰) بط: مرغابی(۱۱) باران سَحابی: باران فراوان، باران ابر پر آب(۱۲) رسول: فرستاده، در اینجا جنبه منفی دارد، یعنی وسوسه من ذهنی(۱۳) لَا حَوْلَ و لَا قُوَّةَ اإلَّا بِاللهَّ: نیست نیرویی غیر از نیروی خدا(۱۴) زاغ غُرابی: زاغ بدشگون و نحس(۱۵) جوحی: نام مسخره و تحقیر آمیز که قدیم روی افراد می گذاشتند(۱۶) بوبکر رَبابی: ابوبکر ساز زن که نماد هشیاری حضور است(۱۷) خَرِف: کم عقل(۱۸) مُحَدِّث: حدیث دان، کسیکه غیر از قیل و قال و بحث و جدل هنر دیگری ندارد(۱۹) عقل خِطابی: عقل جزیی، عقل من ذهنی(۲۰) گَرگین: مبتلا به مرض گر، کچلی(۲۱) عرابی: مخفف اعرابی ، عرب بدوی صحرانشین(۲۲) دم در کشیدن: خاموش شدن(۲۳) خوابی: خواب زده، خواب باره(۲۴) مُقری: خواننده و تعلیم دهنده قرآن(۲۵) غَور: قعر، گودی، ته ‌چیزی(۲۶) مُستَهان: خوار، ذلیل، بی قدر(۲۷) کُلَند: کُلَنگ(۲۸) زَبَر:‌ بالا(۲۹) مُستَغفِر: کسی که استغفار می‌کند، آمرزش‌خواهنده(۳۰) سَقیم: نادرست، بیمار(۳۱) روزْآفتاب: آفتابِ روز(۳۲) مرگ اندیش: آن که پیوسته در اندیشه مردن باشد. مجازاً،من ذهنی که با اندیشیدن و عمل به آن خودش را تباه می سازد(۳۳) قَسّام: بسیار تقسیم کننده۳۴)) شَکْوَت: شکایت کردن، گله کردن(۳۵) مَعین: آب جاری و زلال(۳۶) سیماهُمُ فی وَجهِهِم: باطن اشخاص از ظاهرشان نمایان است(۳۷) مُنم: سخن چین(۳۸) مُعایَن: دیده شده(۳۹) بَشیر: بشارت دهنده، مژده‌دهنده(۴۰) مُدبِر: بدبخت، بخت‌برگشته(۴۱) طَری: تر و تازه(۴۲) میشِکُنجد: وشگون می گیرد. شِکُنجیدن به معنی گرفتن عضوی با سر ناخن است(۴۳) نیکو پِی: خوش قدم، مبارک قدم(۴۴) تَجَمُّش: بازی و عشق ورزیدن به کسی(۴۵) لاغ: شوخی، هزل(۴۶) غَریو: فریاد، خروش(۴۷) بَدرایه: بداندیش(۴۸) بَر: خشکی(۴۹) مَلَک: فرشته(۵۰) روزِ دین: روز قیامت(۵۱) خَس: پست، فرومایه(۵۲) ژَغْژَغ: صدایی که از برخورد و سایش گردو و بادام بلند می شود(۵۳) مَلبس: لباس، جامه. جمع: مَلابِس(۵۴) ذُل: خواری و انکسار(۵۵) حَطَب: هیزم(۵۶) نار: آتش. جمع: نیران(۵۷) دُخان: دود. جمع: اَدْخِنَه************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسانمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۸۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 80, Divan e Shamsامروز گزافی ده آن باده نابی رابرهم زن و درهم زن این چرخ شتابی راگیرم قدح غیبی از دیده نهان آمدپنهان نتوان کردن مستی و خرابی راای عشق طرب! پیشه خوش گفت خوش اندیشهبربای نقاب از رخ، آن شاه نقابی راتا خیزد ای فرّخ زین سو اخ و زان سو اخپرکن هله ای گلرخ! سغراق و شرابی راگر زان که نمی‌خواهی تا جلوه شود گلشناز بهر چه بگشادی دکّان گلابی راما را چو ز سر بردی، وین جوی روان کردیدر آب فکن زوتر بط زاده آبی راماییم چو کشت ای جان! بررسته در این میدانلب خشک و به جان جویان باران سحابی را«هر سوی، رسولی نو، گوید که: «نیابی، رولاحول بزن بر سر، آن زاغ غرابی راای فتنه هر روحی! کیسه بر هر جوحیدزدیده رباب از کف، بوبکر ربابی راامروز چنان خواهم تا مست و خرف سازیاین جان محدّث را وان عقل خطابی راای آب حیات ما! شو فاش چو حشر، ار چهشیر شتر گرگین، جانست عرابی راای جاه و جمالت خوش، خامش کن و دم درکشآگاه مکن از ما هر غافل خوابی رامولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۶۳۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1633مقریی می‌خواند از روی کتابماؤکم غورا، ز چشمه بندم آبآب را در غورها پنهان کنمچشمه ‌ها را خشک و خشکستان کنمآب را در چشمه کی آرد دگرجز من بی مثل با فضل و خطر؟فلسفیّ منطقیّ مستهانمی‌گذشت از سوی مکتب آن زمانچون که بشنید آیت او از ناپسندگفت: آریم آب را ما با کلندما به زخم بیل و تیزیّ تبرآب را آریم از پستی زبرمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۶۴۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1642گر بنالیدی و مستغفر شدینور رفته از کرم، ظاهر شدیلیک استغفار هم در دست نیستذوق توبه نقل هر سرمست نیستمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۶۴۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2641, Divan e Shamsگیرم که نبینی رخ آن دختر چینیاز جنبش او جنبش این پرده نبینیمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۶۲۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1626کار من بی علّت است و مستقیمهست تقدیرم نه علّت، ای سقیمعادت خود را بگردانم به وقتاین غبار از پیش، بنشانم به وقتبحر را گویم که هین پر نار شوگویم آتش را که رو گلزار شومولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۰۳۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4038عام می‌خوانند هر دم نام پاکاین عمل نکند، چو نبود عشقناکمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۰۴۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4043هر یکی را هست در دل صد مراداین نباشد مذهب عشق و ودادیار آمد عشق را روز آفتابآفتاب آن روی را همچون نقابآنکه نشناسد نقاب از روی یارعابد الشّمس است، دست از وی بدارمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۳۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 34, Divan e Shamsآمد شراب آتشین، ای دیو غم کنجی نشینای جان مرگ اندیش، رو، ای ساقی باقی درآمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۵۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 550چون ز زنده مرده بیرون می‌کندنفس زنده سوی مرگی می‌تندقرآن کریم، سوره انعام(۶)، آیه ۹۵Quran, Sooreh Al-An'aam (#6), Line #95«إِنَّ اللَّهَ فَالِقُ الْحَبِّ وَالنَّوَىٰ ۖ يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَمُخْرِجُ الْمَيِّتِ مِنَ الْحَيِّ ۚ ذَٰلِكُمُ اللَّهُ ۖ فَأَنَّىٰ تُؤْفَكُونَ»«خداست كه دانه و هسته را مى‌شكافد،و زنده را از مرده بيرون مى‌آورد و مرده را از زنده بيرون مى‌آورد.اين است خداى يكتا. پس، چگونه از حق منحرفتان مى‌كنند؟»حافظ، دیوان غزلیات، غزل شمارهٔ ۱۶۹Hafez Poem(Qazal)# 169, Divan e Qazaliatآب حیوان تیره گون شد خضر فرخ پی کجاستخون چکید از شاخ گل باد بهاران را چه شدمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۰۵۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1059کشت اوّل کامل و بگزیده استتخم ثانی فاسد و پوسیده استمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۳۶۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 368, Divan e Shamsاز هر جهتی تو را بلا دادتا بازکشد به بی‌جهاتتمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۳۵۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 2357شکر گویم دوست را در خیر و شرزآنکه هست اندر قضا از بد بترچونکه قسّام اوست، کفر آمد گلهصبر باید، صبر مفتاح الصّلهغیر حق جمله عدواند، اوست دوستبا عدو از دوست شکوت کی نکوست؟تا دهد دوغم، نخواهم انگبینزآنکه هر نعمت غمی دارد قرینمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۷۱۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2719هین بیا ای جان جان و صد جهانخوش غنیمت دار نقد این زماندر مدزد آن روی مه از شبروانسر مکش زین جوی، ای آب روانتا لب جو خندد از آب معینلب لب جو سر برآرد یاسمینچون ببینی بر لب جو سبزه مستپس بدان از دور کآنجا آب هستگفت: سیماهم وجوه*۱ کردگارکه بود غمّاز باران، سبزه‌زارحق تعالی فرمود که باطن اشخاص از ظاهر رخسارشان نمایان است،به همین جهت وجود چمنزار حاکی از آن اینست که بارانی نازل شده است.*۱قرآن کریم، سوره فتح(۴۸)، آیه ۲۹Quran, Sooreh Al-Fath (#48), Line #29…سِيمَاهُمْ فِي وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ…… نشانشان اثر سجده‌اى است كه بر چهره آنهاست …مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۷۲۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2724گر ببارد شب، نبیند هیچ کسکه بود در خواب هر نفس و نفستازگیّ هر گلستان جمیلهست بر باران پنهانی، دلیلمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۵۶۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2563پسته را یا جوز را تا نشکنینی نماید دل، نه بدهد روغنیمشنو این دفع وی و فرهنگ اودر نگر در ارتعاش و رنگ اوگفت حق سیماهم فی وجههمزانک غمازست سیما و منمچنانکه حضرت حق فرموده است کهباطن اشخاص از ظاهر رخسارشان نمایان است،زیرا چهره اشخاص خبر دهنده و آشکار کننده است.این معاین هست ضد آن خبرکه به شر بسرشته آمد این بشرحالاتی که از چهره دلقک دیده می شود سخنانش را نقض می کند، زیرا که طبع آدمی با شر درآمیخته است.مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۱۰۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1100می‌دمد در گوش هر غمگین، بشیرخیز ای مدبر، ره اقبال گیرای در این حبس و در این گند و شپشهین که تا کس نشنود رستی، خمشچون کنی خامش کنون؟ ای یار منکز بن هر مو بر آمد طبل‌زنمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت۴۱۴۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3, Line # 4140همچو روی آفتاب بی‌حذرگشت رویش خصم‌سوز و پرده‌درآن کسی که بوسیله انوار خورشید پشتگرم شدهمانند آفتاب، بی هیچ ملاحظه ای دشمن حق را می سوزاند و پرده های اسرار را مکشوف می سازد.مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۱۰۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 1103آنچنان کر شد عدوّ رشک‌خوگوید: این چندین دهل را بانگ کو؟می‌زند بر روش ریحان که طری استاو ز کوری گوید: این آسیب چیست؟می‌شکنجد حور دستش می‌کشدکور، حیران کز چه دردم می‌کند؟این کشاکش چیست بر دست و تنم؟خفته‌ام، بگذار تا خوابی کنمآنکه در خوابش همی‌جویی، وی استچشم بگشا، کان مه نیکو پی استزآن، بلاها بر عزیزان بیش بودکان تجمّش یار با خوبان فزودلاغ با خوبان کند بر هر رهینیز کوران را بشوراند گهیخویش را یک ‌دم بدین کوران دهدتا غریو از کوی کوران بر جهدمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۷۶۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3766تخم بطّی گر چه مرغ خانه‌اتکرد زیر پر چو دایه تربیتمادر تو بطّ آن دریا بده ستدایه‌ات خاکی بد و خشکی‌پرستمیل دریا، که دل تو اندرستآن طبیعت، جانت را از مادرستمیل خشکی، مر تو را زین دایه استدایه را بگذار، کو بدرایه استدایه را بگذار بر خشک و براناندر آ در بحر معنی چون بطانگر تو را مادر بترساند ز آبتو مترس و سوی دریا ران شتابتو بطی، بر خشک و بر تر زنده‌اینی چو مرغ خانه، خانه ‌گنده‌ایتو ز کرّمنا بنی آدم شهیهم به خشکی، هم به دریا پا نهیتو به اقتضای قول حضرت حق تعالی: « ما آدمی زادگان را گرامی داشتیم.» پادشاه به شمار می روی، زیرا هم در خشکی گام می نهی و هم در دریاکه حملناهم علی البحر به جاناز حملناهم علی البر، پیش رانتو از حیث روح، مشمول معنای این آیه هستی: « آنان را بر دریا حمل کردیم.» از عالم خاک و ماده در گذر و به سوی دریای معنی بشتابقرآن كريم، سوره اسراء(۱۷)، آيه ۷۰ Quran, Sooreh Al-Israa (#17), Line #70وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَالطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَىٰ كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلًبه راستی که فرزندان آدم را گرامی داشتیم و آنان رادر خشکی و دریا [بر مرکب] مراد روانه داشتیمو به ایشان از پاکیزه‌ها روزی دادیم و آنان را بربسیاری از آنچه آفریده‌ایم چنانکه باید و شاید برتری بخشیدیم‌مر ملایک را سوی بر، راه نیستجنس حیوان هم ز بحر، آگاه نیستتو به تن حیوان، بجانی از ملکتا روی هم بر زمین، هم بر فلکتا به ظاهر مثلکم باشد بشربا دل یوحی' إلیه دیده‌ورهمینطور آن بصیر و روشن بینی که به او وحی می شود، بر حسب ظاهر مانند همه شما آدمیان، آدمی معمولی بوده است.قرآن كريم، سوره کهف(۱۸)، آيه ۱۱۰ Quran, Sooreh Al-Kahf (#18), Line #110قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحَىٰ إِلَيَّ أَنَّمَا إِلَٰهُكُمْ إِلَٰهٌ وَاحِدٌ ۖ فَمَنْ كَانَ يَرْجُو لِقَاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا صَالِحًا وَلَا يُشْرِكْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَدًابگو: جز این نیست که من مانند شما بشری هستمکه به من وحی می‌رسدکه خدای شما خدای یکتاست،پس هر کس به لقای (رحمت) پروردگارش امیدوار است باید نیکوکار شودو هرگز در پرستش خدایش احدی را با او شریک نگرداند.مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۰۵۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line #1057گر بروید، ور بریزد صد گیاهعاقبت بر روید آن کشتهٔ الهکشت نو کارید بر کشت نخستاین دوم فانی است و آن اول درستکشت اول کامل و بگزیده استتخم ثانی فاسد و پوسیده استافکن این تدبیر خود را پیش دوستگرچه تدبیرت هم از تدبیر اوستکار، آن دارد که حق افراشته استآخر آن روید که اول کاشته استهرچه کاری، از برای او بکارچون اسیر دوستی ای دوستدارگرد نفس دزد و کار او مپیچهرچه آن نه کار حق، هیچ است هیچپیش از آنکه روز دین پیدا شودنزد مالک، دزد شب رسوا شودرخت دزدیده به تدبیر و فنشمانده روز داوری بر گردنشصد هزاران عقل با هم برجهندتا به غیر دام او دامی نهنددام خود را سخت‌تر یابند و بسکی نماید قوّتی با باد، خس؟مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۵۰۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line #1501بحث عقلی، گر در و مرجان بودآن دگر باشد که بحث جان بودبحث جان، اندر مقامی دیگرستبادهٔ جان را قوامی دیگرستآن زمان که بحث عقلی، ساز بوداین عمر با بوالحکم همراز بودچون عمر از عقل آمد سوی جانبوالحکم، بوجهل شد در بحث آنسوی حسّ و سوی عقل، او کامل استگرچه خود نسبت به جان، او جاهل استمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۱۴۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line #2146گرنه خوش‌آوازی مغزی بودژغژغ آواز قشری که شنود؟ژغژغ آن ز آن تحمل می‌کنیتا که خاموشانه بر مغزی زنیچند گاهی بی‌لب و بی‌گوش شووآنگهان چون لب حریف نوش شوچند گفتی نظم و نثر و راز فاشخواجه یک روز امتحان کن، گنگ باشمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۱۰۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line #1101پس لباس کبر بیرون کن ز تنملبس ذل پوش در آموختنمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۳۴۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line #1343هیزم تیره حریف نار شدتیرگی رفت و، همه انوار شدمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۲۱۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line #1211سجده نتوان کرد بر آب حیاتتا نیابم زین تن خاکی نجاتمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۸۸۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line #884آن کسی که او ببیند روی خویشنور او از نور خلقان است بیشگر بميرد، دید او باقی بودزآنکه دیدش دید خلّاقی بودنور حسّی نبود آن نوری که اوروی خود محسوس بیند پیش رومولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۰۹۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line #1098هیزم دوزخ تنست و کم کنشور بروید هیزمی، رو بر کنشورنه حمّال حطب باشی، حطبدر دو عالم، همچو جفت بولهبمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۱۰۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line #1100از حطب بشناس شاخ سدره راگرچه هر دو سبز باشند ای فتیاصل آن شاخ ست هفتم آسماناصل این شاخ ست از نار و دخانهست مانندا به صورت پیش حسکه غلط ‌بین است چشم و کیش حسهست آن پیدا به پیش چشم دلجهد کن، سوی دل آ، جهدالمقلحدیثاَفْضَلُ الصَّدَقَةِ جُهْدُالْمُقِلِّ و ابْدَأْ بِمَنْ تَعُولُ« برترین احسان، کوشش درویش است.احسان را از کسی آغاز کن که هزینه معاشش بر عهده توست. »ور نداری پا، بجنبان خویش راتا ببینی هر کم و هر بیش را

برنامه صوتی شماره ۷۷۳ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی۱۳۹۸ تاریخ اجرا: ۲۳ جولای ۲۰۱۹ - ۱ مردادPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۵۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 59, Divan e Shamsتو از خواری همی‌نالی، نمی‌بینی عنایت‌هامخواه از حق عنایت‌ها و یا کم کن شکایت‌هاتو را عزَّت همی‌ باید که آن فرعون را شاید؟(۱)بده آن عشق و بستان تو چو فرعون، این ولایت‌هاخُنُک(۲) جانی که خواری را به جان ز اول نهد بر سر(۳)پی اومیدِ آن بختی که هست اندر نهایت‌هادهان پُر پِست(۴)می‌خواهی، مزن سُرنایِ(۵) دولت رانتاند خواندن مُقْری(۶) دهان پُر پِست، آیت‌هاازآن دریا هزاران شاخ شد هر سوی و جویی شدبه باغ جان هر خلقی کند آن جو کفایت‌هادلا! منگر به هر شاخی، که در تنگی فرومانیبه اول بنگر و آخِر، که جمع آیند غایت‌هااگر خوکی فتد در مُشک و آدمزاد در سِرگینرود هر یک به اصلِ خود ز ارزاق و کِفایت‌هاسگ گَرگین(۷) این در، به ز شیران همه عالمکه لافِ عشق حق دارد وَ او داند وَقایت‌ها(۸)تو بدنامیِّ(۹) عاشق را مَنِه با خواریِ دونان(۱۰)که هست اندر قَفایِ(۱۱) او ز شاه عشق، رایت‌ها(۱۲)چو دیگ از زر بود، او را سیه رویی چه غم آرد؟!که از جانش همی‌تابد به هر زخمی حکایت‌هاتو شادی کن ز شمس الدینِ تبریزی و از عشقشکه از عشقش صفا یابی و از لطفش حمایت‌هامولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 21, Divan e Shamsاین دو ره آمد در روش یا صبر یا شُکرِ نِعَمبی شمع رویِ تو نَتان(۱۳) دیدن مرین دو راه راهرگز نداند آسیا مقصودِ گردشهایِ خودکاستونِ قُوتِ ماست او، یا کسب و کارِ نانباآبیش گردان می‌کند، او نیز چرخی می‌زندحق آب را بسته کند، او هم نمی‌جنبد ز جامولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۴۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1948, Divan e Shamsتا تراشیده نگردی تو به تیشه صبر و شکرلایُلَقّاها فرو می خوان و اِلّا الصَّابِرُونقرآن کریم، سوره قصص(۲۸)، آیه ۸۰Quran, Sooreh Al-Qasas(#28), Line #80وَقَالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَيْلَكُمْ ثَوَابُ اللَّهِ خَيْرٌ لِمَنْ آمَنَوَعَمِلَ صَالِحًا وَلَا يُلَقَّاهَا إِلَّا الصَّابِرُونَ.و كسانى كه دانش [واقعى‌] يافته بودند گفتند:« واى بر شما! براى كسى كه گرويده و كار شايسته كردهپاداش خدا بهترست، و جز شكيبايان آنرا نيابند.»مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۴۵۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #4 , Line # 3452کوه را کَه کن به استغفار و خوشجام مغفوران بگیر و خوش بکشمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۶۵۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1650, Divan e Shamsمهر غیر تو بود در دل من مُهر ضَلالشکر غیر تو بود در سر من سرسامممولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 21, Divan e Shamsدر مرگ هشیاری نهی، در خواب بیداری نهیدر سنگ سقّایی نهی در برقِ میرنده وفاقرآن کریم، سوره حدید(۵۷)، آیه ۶Quran, Sooreh Al-Hadid(#57), Line #6يولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهَارِ وَيُولِجُ النَّهَارَ فِي اللَّيْلِ ۚ وَهُوَ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِشب را در روز درمى‌آورد و روز را [نيز] در شب درمى‌آورد،و او به راز دلها داناست.قرآن کریم، سوره انفال(۸)، آیه ۴۶Quran, Sooreh Anfal(#8), Line #46… وَاصْبِرُوا ۚ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ... صبر پيشه گيريد كه خدا همراه صابران است.قرآن کریم، سوره بقره(۲)، آیه ۱۵۲Quran, Sooreh Al-Baqarah(#2), Line #152فاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ وَاشْكُرُوا لِي وَلَا تَكْفُرُونِپس مرا ياد كنيد تا شما را ياد كنم. مرا سپاس گوييد و ناسپاسى من مكنيدمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۶۳۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2, Line # 1633مُقریی(۱۴) می‌خواند از روی کتابماؤُکُم غَوْرًا، ز چشمه بندم آبمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۶۳۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2, Line # 1636فلسفیِّ منطقیِّ مُستَهان(۱۵)می‌گذشت از سوی مکتب آن زمانمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۶۳۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2, Line # 1638ما به زخمِ بیل و تیزیِّ تبرآب را آریم از پستی زَبَر(۱۶) مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۶۴۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2, Line # 1642گر بنالیدی و مُستَغفِر(۱۷) شدینور رفته از کَرَم، ظاهر شدیلیک اِستِغفار هم در دست نیستذوقِ توبه نُقلِ هر سرمست نیستمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۸۳۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3, Line # 834گفت حق که بندگانِ جفتِ عَوْنبر زمین آهسته می‌رانند و هَوْن« حق تعالی فرموده است: بندگانی کهمشمول یاری و عنایت حق قرار گرفته اند،در روی زمین به آهستگی و فروتنی،(تسلیم و فضا گشایی)، گام بر می دارند.»مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۸۳۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3, Line # 835پا برهنه چون رود در خارزار؟جز به وقفه و فِکرَت و پرهیزگارقرآن کریم، سوره فرقان(۲۵)، آیه ۶۳Quran, Sooreh Al-Furqaan(#25), Line #63وَعِبَادُ الرَّحْمَٰنِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْنًا وَإِذَاخَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَامًا« بندگان خداى رحمان كسانى هستند كهدر روى زمين به فروتنى راه مى‌روند.و چون جاهلان آنان را مخاطب سازند، به ملايمت سخن گويند.»و بندگان خاصّ خدا آنان اند که در روی زمین با تسلیمو فضا گشایی و با خرد ورزی زندگی می کنند.و اگر به ایشان خطاب کنند:«نادان»،ایشان در مقابل آن فضا گشایی می کنندو سخنی خوب و بایسته می گویند.مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۳۵۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2, Line # 3354گرچه دوری، دور می‌جنبان تو دُمحَیثُ ما کُنتُم فَوَلُّوا وَجهَکُماگر از آنان دوری از همان جای دور اظهار دوستی ومودت کن. هرجا که هستید روی به سوی آنان کنید.چون خری در گِل فتد از گامِ تیزدم به دم جنبد برای عزمِ خیزجای را هموار نکند بهرِ باشداند او که نیست آن جای مَعاشحسِّ تو از حسِّ خر کمتر بُده ستکه دلِ تو زین وَحَل(۱۸) ها بَر نَجَستدر وَحَل تأویلِ رُخصَت(۱۹) می‌کنیچون نمی‌خواهی کز آن دل بَر کَنیمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۷۴۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2, Line # 3743جمله مرغانِ مُنازِع(۲۰)، بازواربشنوید این طبلِ بازِ شهریارز اختلاف خویش، سوی اتحادهین ز هر جانب روان گردید شادحَیْثَ ما کُنْتُم فَوَلُّوا وَجْهَکُمنَحْوَهُ هذا الَّذی لَمْ یَنْهَکُمدر هر وضعیتی هستید روی خود را به سوی آن وحدت و یاآن سلیمان بگردانید که این چیزی است که خدا شما را از آن باز نداشته است.کورْمرغانیم و، بس ناساختیمکآن سُلیمان را دَمی نشناختیمهمچو جغدان، دشمنِ بازان شدیملاجَرَم واماندهٔ ویران شدیممی‌کنیم از غایتِ جهل و عَماقصد آزارِ عزیزانِ خدامولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۶۲۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2, Line # 1626کار من بی علت است و مستقیمهست تقدیرم نه علت ای سقیمعادت خود را بگردانم به وقتاین غبار از پیش بنشانم به وقتقرآن کریم، سوره زمر(۳۹)، آیه ۳۶Quran, Sooreh Az-Zumar(#39), Line #36أَلَيْسَ اللَّهُ بِكَافٍ عَبْدَهُ ۖ وَيُخَوِّفُونَكَ بِالَّذِينَ مِنْ دُونِهِ ۚ وَمَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ هَادٍتو را به كسانى كه سواى خدا هستند، مى‌ترسانند.آيا خدا براى نگهدارى بنده‌اش [در همه امور] كافى نيست؟و هر كس را كه خدا گمراه سازد هيچ راهنمايى نخواهد بود.مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۷۷۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line # 770عمرِ بی توبه، همه جان کندن استمرگِ حاضر، غایب از حق بودن استعمر و مرگ این هر دو با حق خوش بُوَدبی‌خدا آبِ حیات آتش بُوَدآن هم از تاثیرِ لعنت بود کودر چنان حضرت همی‌شد عُمْرجُواز خدا غیرِ خدا را خواستنظنِّ افزونی ست و، کُلّی کاستنخاصه عُمری غرق در بیگانگیدر حضورِ شیر، رُوبَه‌شانگی(۲۱)عمرِ بیشم دِه که تا پس‌تر رَوَممَهْلَم(۲۲) افزون کُن که تا کمتر شومتا که لعنت را نشانه او بُوَدبَد کسی باشد که لعنت‌جُو بودعمر خوش، در قرب جان، پروردن استعمر زاغ از بهر سرگین خوردن استعمر بیشم دِه که تا گُه می‌خورمدایم اینم دِه که بس بَدگوهرمگرنه گُه خوارست آن گنده‌ دهانگویدی کز خوی زاغم وا رهانمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۶۷۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1678, Divan e Shamsعزت و حرمتم آنگه باشدکه کند عشق عزیزش خوارمقرآن کریم، سوره حدید(۵۷)، آیه ۳Quran, Sooreh Al-Hadid(#57), Line #3هُوَ الْأَوَّلُ وَالْآخِرُ وَالظَّاهِرُ وَالْبَاطِنُ ۖ وَهُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌاوست اوّل و آخر و ظاهر و باطن، و او به هر چيزى داناست.مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۱۶۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line # 1160دل مَدُزْد از دلربایِ روح‌ْبخش که سوارت می‌کند بر پشتِ رَخْش(۲۳)سر مَدُزد از سرفرازِ تاج‌ْدِهکو ز پایِ دل گشاید صد گِرِهمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۷۲۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3 Line # 2726اَنْصِتُوا بپذیر، تا بر جانِ توآید از جانان، جزای اَنْصِتُوا(۲۴)قرآن کریم، سوره اعراف(۷)، آیه ۲۰۴Quran, Sooreh Al-A'raaf(#7), Line #204… وَإِذَا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَأَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ... خاموشی گزینید، باشد که از لطف و رحمت پروردگار برخوردار شوید.مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۷۲۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3 Line # 2727گر نخواهی نُکس(۲۵)، پیش این طبیببر زمین زن زرّ و سَر را ای لَبیب(۲۶)مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۱۶۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5 Line # 1162با که گویم؟ در همه دِه زنده کو؟سویِ آبِ زندگی پُوینده کو؟تو به یک خواری گریزانی ز عشقتو بجز نامی چه می‌دانی ز عشق؟عشق را صد ناز و استکبار هستعشق با صد ناز می‌آید به دستعشق چون وافی(۲۷) ست وافی می‌خرددر حریفِ(۲۸) بی‌وفا می‌ننگردچون درخت ست آدمیّ و بیخ، عهدبیخ را تیمار می‌باید به جهدعهدِ فاسد بیخِ پوسیده بُوَدوز ثِمار و لطف ببریده بُوَدشاخ و برگِ نخل گر چه سبز بودبا فساد بیخ، سبزی نیست سودور ندارد برگ سبز و، بیخ هستعاقبت بیرون کند صد برگ دستتو مشو غِرّه به علمش، عهد جُوعلم چون قشر است و، عهدش مغزِ اومولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۶۶۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #6 Line #3664رو نگردانیم از فرمان توکفر باشد غفلت از احسان تولیک اِستِثنا(۲۹) و تسبیح خداز اعتماد خود بُد از ایشان جداذکر اِستِثنا و حَزْمِ مُلْتَوی(۳۰)گفته شد در ابتدای مثنویمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۱۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3 Line #219حَزم(۳۱)، آن باشد که نفریبد تو راچرب و نوش و دام های این سَرامولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۳۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3 Line #230حَزم آن باشد که چون دعوت کنندتو نگویی مست و خواهان منندمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۶۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3 Line #267حَزْم آن باشد که ظَنِّ(۳۲) بَد بَریتا گُریزیّ و، شوی از بَد، بَری« حَزْمُ سُوءُ الظَّن » گفته ست آن رسولهر قَدَم را دام می‌دان ای فَضولحدیثبد گمانی به من ذهنی خود حزم یا دوراندیشی است.مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۶۶۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #6 Line #3667صد کتاب ار هست، جز یک باب نیستصد جهت را قصد، جز محراب نیستاین طُرُق(۳۳)را، مَخْلَصَش(۳۴) یک خانه استاین هزاران سُنبل از یک دانه استمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۲۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 124, Divan e Shamsبستم سرِ سفره زمین رابگشا سرِ خُمِّ آسمان رابربند دو چشمِ عیب بین رابگشای دو چشمِ غیب دان راتا مسجد و بتکده نماندتا نشناسیم این و آن راخاموش(۳۵) که آن جهانِ خاموشدر بانگ درآرد این جهان رامولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۴۵۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2 Line #3456اَنْصِتُوا را گوش کن، خاموش باشچون زبانِ حق نگشتی، گوش باشمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۹۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1 Line #297بحرِ تلخ و بحرِ شیرین در جهاندر میانْشان بَرْزَخٌ لا یَبْغِیانقرآن کریم، سوره الرحمن(۵۵)، آیه ۲۰-۱۹Quran, Sooreh Ar-Rahman(#55), Line #19«مَرَجَ الْبَحْرَيْنِ يَلْتَقِيَانِ»«اوست که اندر آمیزد دو دریا را.» «بَيْنَهُمَا بَرْزَخٌ لَا يَبْغِيَان»«اوست که اندر آمیزد دو دریا را.» قرآن کریم، سوره فرقان(۲۵)، آیه ۵۳Quran, Sooreh Al-furqaan(#25), Line #53«وَهُوَ الَّذِي مَرَجَ الْبَحْرَيْنِ هَٰذَا عَذْبٌ فُرَاتٌ وَهَٰذَامِلْحٌ أُجَاجٌ وَجَعَلَ بَيْنَهُمَا بَرْزَخًا وَحِجْرًا مَحْجُورًا»اوست که اندر آمیزد دو دریا را.آب این دریا زلالو گوارا است و آب آن یکی تلخ و شورگین. و میان این دودریا مانع و حائلی نهاده که در هم نیامیزند.مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۹۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1 Line #298دان كه این هر دو ز یک اصلی روانبر گذر زین هر دو، رَوْ تا اصلِ آنزَرِّ قلب(۳۶) و زَرِّ نیکو در عِیار(۳۷)بی مِحَک(۳۸) هرگز ندانی ز اعتبار(۳۹)هر که را در جان خدا بنهد مِحَکمر یقین را باز داند او ز شکجمله تَلوین ها ز ساعت خاسته سترَست از تَلوین(۴۰) که از ساعت(۴۱) بِرَستمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۱۹۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5 Line #1197ای دهندهٔ قوت و تَمکین(۴۲) و ثَباتخلق را زین بی‌ثباتی ده نجاتاندر آن کاری که ثابت بودنی ستقایمی ده نفس را، که مُنثَنی(۴۳) ستصبرشان بخش و کفهٔ میزان گرانوارَهانشان از فنِ صورتگران(۴۴)وز حسودی بازِشان خر ای کریمتا نباشند از حسد دیوِ رَجیم(۴۵)مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۰۷۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3 Line #2075چون ز ساعت، ساعتی بیرون شویچون نماند، مَحرمِ بی‌چون شویساعت از بی‌ساعتی آگاه نیستزان کش آن سو جز تَحَیُّر(۴۶) راه نیستهر نفر را بر طویله(۴۷) خاصِ اوبسته‌اند اندر جهانِ جست و جومُنتَصَب(۴۸) بر هر طویله، رایِضی(۴۹)جز به دستوری نیاید رافِضی(۵۰)قرآن کریم، سوره ق(۵۰)، آیه ۱۸Quran, Sooreh Qaaf(#50), Line #18مَا يَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلَّا لَدَيْهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌنراند بر زبان، گفتاری جز آنکه نگاهبانی آماده به نزد اوست.قرآن کریم، سوره طارق(۸۶)، آیه ۴Quran, Sooreh At-Tariq(#86), Line #4إِنْ كُلُّ نَفْسٍ لَمَّا عَلَيْهَا حَافِظٌنیست هیچ کسی جز آنکه بر او فرشته ای نگهبان گمارده شده.از هوس، گر از طویله بُگسلَددر طویله دیگران سر در کنددر زمان آخُرچیانِ چُستِ خَوشگوشهٔ افسار او گیرند و، کَشحافظان را گر نبینی ای عَیار(۵۱)اختیارت را ببین بی اختیاراختیاری می‌کنی و دست و پابر گشا دستت، چرا حبسی؟ چرا؟روی در انکارِ حافظ برده‌اینامِ تهدیداتِ(۵۲) نفسش کرده‌ای(۱) شاید: سزاوارست(۲) خنک: ای خوشا(۳) بر سر نهادن: عزیز داشتن(۴) پست: آرد بو داده، هر نوع آرد(۵) سرنا: نوعی ساز بادی(۶) مُقری: خواننده و آموزگار قران کریم(۷) گرگین: دچار بیماری گر(۸) وَقایت: نگهبانی و نگهداری(۹) بدنامی: رسوایی(۱۰) دونان: آدمهای پست(۱۱) قفا: پشت(۱۲) رایت: پرچم(۱۳) نَتان: نتوان(۱۴) مُقری: خواننده و تعلیم دهنده قرآن(۱۵) مُستَهان: خوار، ذلیل، بی قدر(۱۶) زَبَر:‌ بالا(۱۷) مُستَغفِر: کسی که استغفار می‌کند، آمرزش‌خواهنده(۱۸) وَحَل: گل و لای که چهارپا در آن بماند(۱۹) رُخصَت: فرصت، تأخیر(۲۰) مُنازِع: نزاع کننده، ستیزه گر(۲۱) رُوبَه شانگی: مجازاً حیله و تزویر(۲۲) مَهْل: مهلت دادن، درنگ و آهستگی(۲۳) رَخْش: اسب، اسب اصيل، اسب رستم، هر اسب قوى و نژاده(۲۴) اَنْصِتُوا: خاموش باشید(۲۵) نُكس: عود کردن بیماری(۲۶) لَبیب: خردمند، عاقل(۲۷) وافی: وفادار(۲۸) حریف: در اینجا به معنی رفیق وهمراه است(۲۹) اِستِثنا: در اینجا به معنی اِن شاءَ الله گفتن است(۳۰) مُلْتَوی: به خود پیچنده، پیچ در پیچ شونده(۳۱) حَزم: دوراندیشی، هوشیاری و آگاهی(۳۲) ظَن: حدس، گمان(۳۳) طُرُق: راه ها، جمع طریق(۳۴) مَخْلَص: محل خلاص و نجات، محل رهایی(۳۵) خاموش: عالم غیب، به اعتبار آن که آنجا حرف و صوت نیست(۳۶) زَرِ قَلْب: طلای تقلبی، طلای ناخالص(۳۷) عِیار: مقیاس و اندازه (۳۸) مِحَک: سنگی که خالص بودن طلا را نشان دهد(۳۹) اِعْتبار: عبرت گرفتن و به اندیشه از پی چیزی رفتن و چیزی را نیک انگاشتن(۴۰) تَلوین: گوناگون کردن، هم هویت شدگی و هیجان مربوط به آن(۴۱) ساعت: زمان، این لحظه(۴۲) تَمکین: قبول ‌کردن، استعداد انسان برای ماندن در حالت تسلیم یا استعداد فضا گشایی مداوم(۴۳) مُنثَنی: خمیده، دوتا، در اینجا به معنی سست کار و درمانده(۴۴) صورتگر: نقاش، مجسمه ساز، تصویر ساز(۴۵) رَجیم: ملعون، مطرود(۴۶) تَحَیُّر: حیران شدن، سرگشتگی(۴۷) طویله: رَسَنِ درازی که با آن پای ستوران را می بندند، اصطبل(۴۸) مُنتَصَب: گماشته(۴۹) رایِض: تربیت کننده ستوران(۵۰) رافِض: ترک کننده، آزاد کننده(۵۱) عَیار: مخفف عیّار به معنی جوانمرد(۵۲) تهدید: ترساندن، در اینجا به معنی وسوسه************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسانمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۵۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 59, Divan e Shamsتو از خواری همی‌نالی، نمی‌بینی عنایت‌هامخواه از حق عنایت‌ها و یا کم کن شکایت‌هاتو را عزّت همی‌ باید که آن فرعون را شاید؟(۱)بده آن عشق و بستان تو چو فرعون، این ولایت‌هاخنک(۲) جانی که خواری را به جان ز اول نهد بر سر(۳)پی اومید آن بختی که هست اندر نهایت‌هادهان پر پست(۴) می‌خواهی، مزن سرنای(۵) دولت رانتاند خواندن مقری(۶) دهان پر پست، آیت‌هاازآن دریا هزاران شاخ شد هر سوی و جویی شدبه باغ جان هر خلقی کند آن جو کفایت‌هادلا! منگر به هر شاخی، که در تنگی فرومانیبه اول بنگر و آخر، که جمع آیند غایت‌هااگر خوکی فتد در مشک و آدمزاد در سرگینرود هر یک به اصل خود ز ارزاق و کفایت‌هاسگ گرگین(۷) این در، به ز شیران همه عالمکه لاف عشق حق دارد و او داند وقایت‌ها(۸)تو بدنامیّ(۹) عاشق را منه با خواری دونان(۱۰)که هست اندر قفای(۱۱) او ز شاه عشق، رایت‌ها(۱۲)چو دیگ از زر بود، او را سیه رویی چه غم آرد؟!که از جانش همی‌تابد به هر زخمی حکایت‌هاتو شادی کن ز شمس الدین تبریزی و از عشقشکه از عشقش صفا یابی و از لطفش حمایت‌هامولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 21, Divan e Shamsاین دو ره آمد در روش یا صبر یا شکر نعمبی شمع روی تو نتان(۱۳) دیدن مرین دو راه راهرگز نداند آسیا مقصود گردشهای خودکاستون قوت ماست او، یا کسب و کار نانباآبیش گردان می‌کند، او نیز چرخی می‌زندحق آب را بسته کند، او هم نمی‌جنبد ز جامولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۴۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1948, Divan e Shamsتا تراشیده نگردی تو به تیشه صبر و شکرلایلقّاها فرو می خوان و الّا الصّابرونقرآن کریم، سوره قصص(۲۸)، آیه ۸۰Quran, Sooreh Al-Qasas(#28), Line #80وَقَالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَيْلَكُمْ ثَوَابُ اللَّهِ خَيْرٌلِمَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا وَلَا يُلَقَّاهَا إِلَّا الصَّابِرُونَ.و كسانى كه دانش [واقعى‌] يافته بودند گفتند:« واى بر شما! براى كسى كه گرويده و كار شايستهكرده پاداش خدا بهترست، و جز شكيبايان آنرا نيابند.»مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۴۵۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #4 , Line # 3452کوه را که کن به استغفار و خوشجام مغفوران بگیر و خوش بکشمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۶۵۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1650, Divan e Shamsمهر غیر تو بود در دل من مهر ضلالشکر غیر تو بود در سر من سرسامممولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 21, Divan e Shamsدر مرگ هشیاری نهی، در خواب بیداری نهیدر سنگ سقّایی نهی در برق میرنده وفاقرآن کریم، سوره حدید(۵۷)، آیه ۶Quran, Sooreh Al-Hadid(#57), Line #6يولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهَارِ وَيُولِجُ النَّهَارَفِي اللَّيْلِ ۚ وَهُوَ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِشب را در روز درمى‌آورد و روز را[نيز] در شب درمى‌آورد، و او به راز دلها داناست.قرآن کریم، سوره انفال(۸)، آیه ۴۶Quran, Sooreh Anfal(#8), Line #46… وَاصْبِرُوا ۚ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ... صبر پيشه گيريد كه خدا همراه صابران است.قرآن کریم، سوره بقره(۲)، آیه ۱۵۲Quran, Sooreh Al-Baqarah(#2), Line #152فاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ وَاشْكُرُوا لِي وَلَا تَكْفُرُونِپس مرا ياد كنيد تا شما را ياد كنم.مرا سپاس گوييد و ناسپاسى من مكنيدمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۶۳۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2, Line # 1633مقریی(۱۴) می‌خواند از روی کتابماؤکم غورا، ز چشمه بندم آبمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۶۳۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2, Line # 1636فلسفیّ منطقیّ مستهان(۱۵)می‌گذشت از سوی مکتب آن زمانمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۶۳۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2, Line # 1638ما به زخم بیل و تیزیّ تبرآب را آریم از پستی زبر(۱۶) مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۶۴۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2, Line # 1642گر بنالیدی و مستغفر(۱۷) شدینور رفته از کرم، ظاهر شدیمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۶۴۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2, Line # 1643لیک استغفار هم در دست نیستذوق توبه نقل هر سرمست نیستمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۸۳۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3, Line # 834گفت حق که بندگان جفت عونبر زمین آهسته می‌رانند و هون« حق تعالی فرموده است: بندگانی کهمشمول یاری و عنایت حق قرار گرفته اند،در روی زمین به آهستگی و فروتنی،(تسلیم و فضا گشایی)، گام بر می دارند.»پا برهنه چون رود در خارزار؟جز به وقفه و فکرت و پرهیزگارقرآن کریم، سوره فرقان(۲۵)، آیه ۶۳Quran, Sooreh Al-Furqaan(#25), Line #63وَعِبَادُ الرَّحْمَٰنِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِهَوْنًا وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَامًا« بندگان خداى رحمان كسانى هستندكه در روى زمين به فروتنى راه مى‌روند و چون جاهلان آنان را مخاطب سازند، به ملايمت سخن گويند.»و بندگان خاصّ خدا آنان اند که در روی زمین با تسلیم و فضا گشاییو با خرد ورزی زندگی می کنند. و اگر به ایشان خطاب کنند:«نادان»،ایشان در مقابل آن فضا گشایی می کنند وسخنی خوب و بایسته می گویند.مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۳۵۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2, Line # 3354گرچه دوری، دور می‌جنبان تو دمحیث ما کنتم فولّوا وجهکماگر از آنان دوری از همان جای دور اظهار دوستی ومودت کن. هرجا که هستید روی به سوی آنان کنید.چون خری در گل فتد از گام تیزدم به دم جنبد برای عزم خیزجای را هموار نکند بهر باشداند او که نیست آن جای معاشحسّ تو از حسّ خر کمتر بده ستکه دل تو زین وحل(۱۸) ها بر نجستدر وحل تأویل رخصت(۱۹) می‌کنیچون نمی‌خواهی کز آن دل بر کنیمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۷۴۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2, Line # 3743جمله مرغان منازع(۲۰)، بازواربشنوید این طبل باز شهریارز اختلاف خویش، سوی اتحادهین ز هر جانب روان گردید شادحَیْثَ ما کُنْتُم فَوَلُّوا وَجْهَکُمنَحْوَهُ هذا الَّذی لَمْ یَنْهَکُمدر هر وضعیتی هستید روی خود را به سوی آن وحدت ویا آن سلیمان بگردانید که این چیزی استکه خدا شما را از آن باز نداشته است.کورمرغانیم و، بس ناساختیمکان سلیمان را دمی نشناختیمهمچو جغدان، دشمن بازان شدیملاجرم واماندهٔ ویران شدیممی‌کنیم از غایت جهل و عماقصد آزار عزیزان خدامولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۶۲۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2, Line # 1626کار من بی علت است و مستقیمهست تقدیرم نه علت ای سقیمعادت خود را بگردانم به وقتاین غبار از پیش بنشانم به وقتقرآن کریم، سوره زمر(۳۹)، آیه ۳۶Quran, Sooreh Az-Zumar(#39), Line #36أَلَيْسَ اللَّهُ بِكَافٍ عَبْدَهُ ۖ وَيُخَوِّفُونَكَ بِالَّذِينَ مِنْ دُونِهِ ۚوَمَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ هَادٍتو را به كسانى كه سواى خدا هستند، مى‌ترسانند.آيا خدا براى نگهدارى بنده‌اش [در همه امور] كافى نيست؟و هر كس را كه خدا گمراه سازد هيچ راهنمايى نخواهد بود.مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۷۷۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line # 770عمر بی توبه، همه جان کندن استمرگ حاضر، غایب از حق بودن استعمر و مرگ این هر دو با حق خوش بودبی‌خدا آب حیات آتش بودآن هم از تاثیر لعنت بود کودر چنان حضرت همی‌شد عمرجواز خدا غیر خدا را خواستنظنّ افزونی ست و، کلّی کاستنخاصه عمری غرق در بیگانگیدر حضور شیر، روبه‌شانگی(۲۱)عمر بیشم ده که تا پس‌تر روممهلم(۲۲) افزون کن که تا کمتر شومتا که لعنت را نشانه او بودبد کسی باشد که لعنت‌جو بودعمر خوش، در قرب جان، پروردن استعمر زاغ از بهر سرگین خوردن استعمر بیشم ده که تا گه می‌خورمدایم اینم ده که بس بدگوهرمگرنه گه خوارست آن گنده‌ دهانگویدی کز خوی زاغم وا رهانمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۶۷۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1678, Divan e Shamsعزت و حرمتم آنگه باشدکه کند عشق عزیزش خوارمقرآن کریم، سوره حدید(۵۷)، آیه ۳Quran, Sooreh Al-Hadid(#57), Line #3هُوَ الْأَوَّلُ وَالْآخِرُ وَالظَّاهِرُ وَالْبَاطِنُ ۖ وَهُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌاوست اوّل و آخر و ظاهر و باطن، و او به هر چيزى داناست.مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۱۶۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line # 1160دل مدزد از دلربای ر‌وح بخش که سوارت می‌کند بر پشت رخش(۲۳)سر مدزد از سرفرازتاج دهکو ز پای دل گشاید صد گرهمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۷۲۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3 Line # 2726انصتوا بپذیر، تا بر جان توآید از جانان، جزای انصتوا(۲۴)قرآن کریم، سوره اعراف(۷)، آیه ۲۰۴Quran, Sooreh Al-A'raaf(#7), Line #204… وَإِذَا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَأَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ... خاموشی گزینید، باشد که از لطفو رحمت پروردگار برخوردار شوید.گر نخواهی نکس(۲۵)، پیش این طبیببر زمین زن زرّ و سر را ای لبیب(۲۶)مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۱۶۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5 Line # 1162با که گویم؟ در همه ده زنده کو؟سوی آب زندگی پوینده کو؟تو به یک خواری گریزانی ز عشقتو بجز نامی چه می‌دانی ز عشق؟عشق را صد ناز و استکبار هستعشق با صد ناز می‌آید به دستعشق چون وافی(۲۷) ست وافی می‌خرددر حریف(۲۸) بی‌وفا می‌ننگردچون درخت ست آدمیّ و بیخ، عهدبیخ را تیمار می‌باید به جهدعهد فاسد بیخ پوسیده بودوز ثمار و لطف ببریده بودشاخ و برگ نخل گر چه سبز بودبا فساد بیخ، سبزی نیست سودور ندارد برگ سبز و، بیخ هستعاقبت بیرون کند صد برگ دستتو مشو غرّه به علمش، عهد جوعلم چون قشر است و، عهدش مغز اومولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۶۶۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #6 Line #3664رو نگردانیم از فرمان توکفر باشد غفلت از احسان تولیک استثنا(۲۹) و تسبیح خداز اعتماد خود بد از ایشان جداذکر استثنا و حزم ملتوی(۳۰)گفته شد در ابتدای مثنویمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۱۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3 Line #219حزم(۳۱)، آن باشد که نفریبد تو راچرب و نوش و دام های این سرامولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۳۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3 Line #230حزم آن باشد که چون دعوت کنندتو نگویی مست و خواهان منندمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۶۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3 Line #267حزم آن باشد که ظنّ(۳۲) بد بریتا گریزیّ و، شوی از بد، بری« حزم سوء الظّن » گفته ست آن رسولهر قدم را دام می‌دان ای فضولحدیثبد گمانی به من ذهنی خود حزم یا دوراندیشی است.مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۶۶۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #6 Line #3667صد کتاب ار هست، جز یک باب نیستصد جهت را قصد، جز محراب نیستاین طرق(۳۳)را، مخلصش(۳۴) یک خانه استاین هزاران سنبل از یک دانه استمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۲۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 124, Divan e Shamsبستم سر سفره زمین رابگشا سر خمّ آسمان رابربند دو چشم عیب بین رابگشای دو چشم غیب دان راتا مسجد و بتکده نماندتا نشناسیم این و آن راخاموش(۳۵) که آن جهان خاموشدر بانگ درآرد این جهان رامولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۴۵۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2 Line #3456انصتوا را گوش کن، خاموش باشچون زبان حق نگشتی، گوش باشمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۹۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1 Line #297بحر تلخ و بحر شیرین در جهاندر میانشان برزخ لا یبغیانقرآن کریم، سوره الرحمن(۵۵)، آیه ۱۹Quran, Sooreh Ar-Rahman(#55), Line #19«مَرَجَ الْبَحْرَيْنِ يَلْتَقِيَانِ»«اوست که اندر آمیزد دو دریا را.» قرآن کریم، سوره الرحمن(۵۵)، آیه ۲۰Quran, Sooreh Ar-Rahman(#55), Line #20«بَيْنَهُمَا بَرْزَخٌ لَا يَبْغِيَان»«اوست که اندر آمیزد دو دریا را.» قرآن کریم، سوره فرقان(۲۵)، آیه ۵۳Quran, Sooreh Al-furqaan(#25), Line #53«وَهُوَ الَّذِي مَرَجَ الْبَحْرَيْنِ هَٰذَا عَذْبٌ فُرَاتٌ وَهَٰذَامِلْحٌ أُجَاجٌ وَجَعَلَ بَيْنَهُمَا بَرْزَخًا وَحِجْرًا مَحْجُورًا»اوست که اندر آمیزد دو دریا را.آب این دریا زلال و گوارااست و آب آن یکی تلخ و شورگین. و میان این دو دریامانع و حائلی نهاده که در هم نیامیزند.مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۹۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1 Line #298دان كه این هر دو ز یک اصلی روانبر گذر زین هر دو، رو تا اصل آنزرّ قلب(۳۶) و زرّ نیکو در عیار(۳۷)بی محک(۳۸) هرگز ندانی ز اعتبار(۳۹)هر که را در جان خدا بنهد محکمر یقین را باز داند او ز شکجمله تلوین ها ز ساعت خاسته سترَست از تلوین(۴۰) که از ساعت(۴۱) برستمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۱۹۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5 Line #1197ای دهندهٔ قوت و تمکین(۴۲) و ثباتخلق را زین بی‌ثباتی ده نجاتاندر آن کاری که ثابت بودنی ستقایمی ده نفس را، که منثنی(۴۳) ستصبرشان بخش و کفهٔ میزان گرانوارَهانشان از فن صورتگران(۴۴)وز حسودی بازشان خر ای کریمتا نباشند از حسد دیو رجیم(۴۵)مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۰۷۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3 Line #2075چون ز ساعت، ساعتی بیرون شویچون نماند، محرم بی‌چون شویساعت از بی‌ساعتی آگاه نیستزان کش آن سو جز تحیّر(۴۶) راه نیستهر نفر را بر طویله(۴۷) خاص اوبسته‌اند اندر جهان جست و جومنتصب(۴۸) بر هر طویله، رایضی(۴۹)جز به دستوری نیاید رافضی(۵۰)قرآن کریم، سوره ق(۵۰)، آیه ۱۸Quran, Sooreh Qaaf(#50), Line #18مَا يَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلَّا لَدَيْهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌنراند بر زبان، گفتاری جز آنکه نگاهبانی آماده به نزد اوست.قرآن کریم، سوره طارق(۸۶)، آیه ۴Quran, Sooreh At-Tariq(#86), Line #4إِنْ كُلُّ نَفْسٍ لَمَّا عَلَيْهَا حَافِظٌنیست هیچ کسی جز آنکه بر او فرشته ای نگهبان گمارده شده.از هوس، گر از طویله بگسلددر طویله دیگران سر در کنددر زمان آخرچیان چست خوشگوشهٔ افسار او گیرند و، کشحافظان را گر نبینی ای عیار(۵۱)اختیارت را ببین بی اختیاراختیاری می‌کنی و دست و پابر گشا دستت، چرا حبسی؟ چرا؟روی در انکار حافظ برده‌اینام تهدیدات(۵۲) نفسش کرده‌ایش

برنامه صوتی شماره ۷۷۲ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی ۱۳۹۸ تاریخ اجرا: ۱۵ جولای ۲۰۱۹ - ۲۵ تیرPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Format مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 21, Divan e Shamsجُرمی ندارم بیش ازین، کز دل هوادارم تو رااز زعفرانِ رویِ من رو می‌بگردانی چرا؟یا این دلِ خونخواره(۱) را لطف و مراعاتی بکنیا قوّتِ صبرش بده در یَفْعَلُ الله مایَشا*این دو ره آمد در روش یا صبر یا شُکرِ نِعَمبی شمع رویِ تو نَتان(۲) دیدن مرین دو راه راهر گه بگردانی تو رو، آبی ندارد هیچ جوکی ذرّه‌ها پیدا شود بی‌شَعشَعه(۳) شمس الضّحی؟بی باده تو کی فتد در مغز(۴) نغزان مستیی؟بی عصمتِ(۵) تو کی رود شیطان به لا حَوْلَ وَلا(۶)؟نی قرص(۷) سازد قرصیی، مَطبوخ(۸) هم مطبوخییتا درنیندازی کفی ز اهلیله(۹) خود در دواامرت نغرّد کی رَوَد خورشید در برجِ اسد(۱۰)؟بی تو کجا جُنبَد رگی در دست و پایِ پارسا؟در مرگ هشیاری نهی، در خواب بیداری نهیدر سنگ سقّایی نهی** در برقِ میرنده وفاسیلِ سیاهِ شب بَرَد هر جا که عقلست و خرَدزان سیلشان کی وا خرَد جز مشتریِّ هَلْ اَتی***؟ای جانِ جانِ جزو و کُل، وی حُلّه بخشِ(۱۱) باغ و گُلوی کوفته هر سو دُهُل، کای جانِ حیران، الصّلاهر کس فریباند مرا تا عُشر(۱۲) بستاند مراآنکِم(۱۳) دهد فهمِ بیا، گوید که پیشِ من بیازان سو که فهمت می‌رسد، باید که فهم آن سو رَوَدآنِکِت(۱۴) دهد طالَ بَقا(۱۵) او را سزد طالَ بَقاهم او که دلتنگت کند، سرسبز و گُل رنگت کندهم اوت آرد در دعا، هم او دهد مزدِ دعاهم ری و بی و نون را کردست مقرون با الف(۱۶)در باد دم اندر دهن، تا خوش بگویی رَبَّنالبّیک(۱۷) لبّیک ای کَرَم، سودایِ(۱۸) تست اندر سَرَمز آبِ تو چرخی می‌زنم مانند چرخِ آسیاهرگز نداند آسیا مقصودِ گردشهایِ خودکاستونِ قُوتِ ماست او، یا کسب و کارِ نانبا(۱۹)آبیش گردان می‌کند، او نیز چرخی می‌زندحق آب را بسته کند، او هم نمی‌جنبد ز جاخامُش که این گفتارِ ما می‌پرّد از اسرارِ ماتا گوید او که گفتِ او هرگز بننْماید قَفا(۲۰)* قرآن کریم، سوره ابراهیم(۱۴)، آیه ۲۷Quran, Sooreh Al-Ibrahim(#14), Line #27« يُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الْآخِرَةِ ۖوَيُضِلُّ اللَّهُ الظَّالِمِينَ ۚ وَيَفْعَلُ اللَّهُ مَا يَشَاءُ »« خدا مؤمنان را به سبب اعتقاد استوارشان در دنيا و آخرت پايدار مى‌دارد. و ظالمان را گمراه مى‌سازد و هر چه خواهد همان مى‌كند.»** قرآن کریم، سوره بقره(۲)، آیه ۶۰Quran, Sooreh Al-Baqarah(#2), Line #60« وَإِذِ اسْتَسْقَىٰ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِ فَقُلْنَا اضْرِبْ بِعَصَاكَ الْحَجَرَ ۖ فَانْفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَةَ عَيْنًا ۖ قَدْ عَلِمَ كُلُّ أُنَاسٍ مَشْرَبَهُمْ ۖ كُلُوا وَاشْرَبُوا مِنْ رِزْقِ اللَّهِ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ »« و به ياد آريد آنگاه را كه موسى براى قوم خود آب خواست. گفتيم: عصايت را بر آن سنگ بزن.پس دوازده چشمه از آن بگشاد. هر گروهى آبشخور خود را بدانست. از روزى خدا بخوريد وبياشاميد و در روى زمين به فساد سركشى مكنيد.»***۱ قرآن کریم، سوره انسان(۷۶)، آیه۱،۲،۳Quran, Sooreh Al-Insan(#76), Line #1,2,3هَلْ أَتَىٰ عَلَى الْإِنْسَانِ حِينٌ مِنَ الدَّهْرِ لَمْ يَكُنْ شَيْئًا مَذْكُورًا(۱)آیا بر انسان زمانی از روزگار پیش نیامد که او چیزی قابل ذکر نبود؟إِنَّا خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ نُطْفَةٍ أَمْشَاجٍ نَبْتَلِيهِ فَجَعَلْنَاهُ سَمِيعًا بَصِيرًا(۲)ما آدمى را از نطفه‌اى آميخته بيافريده‌ايم، تا او را امتحان كنيم.و شنوا و بينايش ساخته‌ايم. إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِرًا وَإِمَّا كَفُورًا(۳) راه را به او نشان داده‌ايم. يا سپاسگزار باشد يا ناسپاس***۲ قرآن کریم، سوره توبه(۹)، آیه ۱۱۱Quran, Sooreh At-Tawba(#9), Line #111إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَىٰ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ ۚ…خدا همانیدگی (جان ذهنی و مال همانیده) مؤمنان رابه بهای بهشت از آنان خریده است…« انکار فلسفی بر قرائت إِنْ أَصْبَحَ مَاؤُكُمْ غَوْراً »قرآن کریم، سوره مُلک(۶۷)، آیه ۳۰Quran, Sooreh Al-Mulk(#67), Line #30« قُلْ أَرَأَيْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ مَاؤُكُمْ غَوْرًا فَمَنْ يَأْتِيكُمْ بِمَاءٍ مَعِينٍ »« بگو: اگر آبتان در زمين فرو رود، چه كسى شما را آب روان خواهد داد؟بگو اگر گردد آبتان در زمین نهان، که رساندتان به آب روان؟»مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۶۳۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2 , Line # 1633مُقریی(۲۱) می‌خواند از روی کتابماؤُکُم غَوْرًا(۲۲)، ز چشمه بندم آبآب را در غَورها پنهان کنمچشمه‌ها را خشک و خشکستان کنمآب را در چشمه کی آرد دگرجز من بی مثلِ با فضل و خطر؟فلسفیِّ منطقیِّ مُستَهان(۲۳)می‌گذشت از سوی مکتب آن زمانچون که بشنید آیت او از ناپسندگفت: آریم آب را ما با کُلَند(۲۴)ما به زخمِ بیل و تیزیِّ تبرآب را آریم از پستی زَبَر(۲۵)شب بخفت و دید او یک شیرمردزد طَبانچه(۲۶)، هر دو چشمش کور کردگفت: زین دو چشمهٔ چشم، ای شَقی(۲۷)با تبر نوری بر آر، ار صادقیروز بر جست و دو چشم کور دیدنورِ فایِض(۲۸) از دو چشمش ناپدیدگر بنالیدی و مُستَغفِر(۲۹) شدینور رفته از کَرَم، ظاهر شدیلیک اِستِغفار هم در دست نیستذوقِ توبه نُقلِ هر سرمست نیستزشتیِ اعمال و شومیِّ جُحودراه توبه بر دلِ او بسته بوددل بسختی همچو رویِ سنگ گشتچون شکافد توبه آن را بَهرِ کَشتمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۹۱۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5 , Line # 918گر قَضا انداخت ما را در عذابکی رود آن خو و طبع مُستَطاب(۳۰)؟مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۲۵۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1 , Line # 1258گر قضا پوشد سیه، همچون شَبَتهم قضا دستت بگیرد عاقبتگر قضا صد بار، قصد جان کندهم قضا جانت دهد، درمان کندمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۶۱۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2 , Line # 1619حاکم است و یَفْعَلُ الله ما یَشااو ز عینِ درد انگیزد دوازیرا حق تعالی حاکم و فرمانروای جهان است و او هر چه خواهدهمان کند. چنانکه از ذات درد و مرض، دوا و درمان می آفریند.مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۸۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5 , Line # 3182فعلِ توست این غُصه‌های دَم به دَماین بُوَد معنی قَدْ جَفَّ الْقَلَممولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۸۳۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1 , Line # 836چونکه غم‌ بینی، تو استغفار کنغم به امرِ خالق آمد، کار کنمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۸۹۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3 , Line # 2895شکرِ نعمت، خوشتر از نعمت بُوَدشُکرباره(۳۱) کی سوی نعمت رود؟شکر، جانِ نعمت و نعمت چو پوستز آنکه شکر آرد تو را تا کوی دوستنعمت آرد غفلت و شکر اِنتِباه(۳۲)صیدِ نعمت کن به دامِ شکرِ شاهقرآن کریم، سوره الشمس(۹۱)، آیه ۱Quran, Sooreh Ash-Shams(#91), Line #1« وَالشَّمْسِ وَضُحَاهَا »« سوگند به آفتاب و روشنى‌اشبه هنگام چاشت »مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۱۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1 , Line # 312گَه چنین بنماید و گَه ضدِّ اینجز که حیرانی نباشد کارِ دینمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۵۷۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #6 , Line # 3576میوهٔ شیرین نهان در شاخ و برگزندگیِّ جاودان در زیرِ مرگمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۲۳۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2 , Line # 2235بس عجب در خواب، روشن می‌شوددل درونِ خواب، رَوْزَن می‌شودمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۷۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1 , Line # 3274جانِ جان، چو واکَشد پا را زِ جانجان چنان گردد که بی‌جان تَن، بدانمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۷۷۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3 , Line # 2777دیده و دل هست بَیْنَ اِصْبَعَین*(۳۳)چون قلم در دستِ کاتب ای حسینای حسین، چشم و قلب میان دو انگشت پروردگار است، همان گونه که قلم در دست نویسنده است.اِصْبَعِ لطف ست و قهر و در میانکِلکِ(۳۴) دل، با قَبض(۳۵) و بَسطی(۳۶) زین بَنان(۳۷)ای قلم بنگر گر اِجلالیستی(۳۸)که میان اِصْبَعَینِ کیستی؟*حدیث« اِنَّ قُلُوبَ بَنی آدَمَ کُلَّها بَیْنَ اِصْبَعَینِ مِنْ اَصابِعِ الرَّحمنِ يُقَلِّبُهُ كَيْفَ يَشاءُ.»« همانا دل های آدمیزادگان میان دو انگشت خداوند است. و او هر طور خواهد دگرگونش می سازد.»مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۶۲۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5 , Line # 3624رحمتی، بی‌علّتی، بی‌خدمتیآید از دریا، مبارک ساعتیاللَه الَله، گِردِ دریابار(۳۹) گَردگرچه باشند اهلِ دریابار زردتا که آید لطفِ بخشایشگریسرخ گردد رویِ زرد از گوهریزردیِ رو بهترینِ رنگ هاستزآنکه اندر انتظارِ آن لقاستلیک سرخی بر رخی کآن لامِع(۴۰) استبهرِ آن آمد که جانش قانع ستکه طَمَع لاغر کند، زرد و ذَلیلنیست او از علّتِ اَبدان(۴۱) عَلیلچون ببیند رویِ زردِ بی ‌سَقَم(۴۲)خیره گردد عقلِ جالینوس همچون طمع بستی تو در انوارِ هُومُصطفی گوید که ذَلَّتْ نَفْسُهُهر گاه تو در انوار الهی طمع بستی، یعنی شیفته تجلیّات الهی شدی، حضرت مصطفی فرماید: نفسش خوار شده است.نورِ بی‌سایه لطیف و عالی استآن مُشَبَّک(۴۳) سایهٔ غربالی استعاشقان، عریان همی‌ خواهند تَنپیش عِنّینان(۴۴) چه جامه چه بدنروزه‌داران را بود آن نان و خوانخرمگس را چه اَبا(۴۵) چه دیگدان(۴۶)مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۸۳۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3 , Line # 834گفت حق که بندگانِ جفتِ عَوْنبر زمین آهسته می‌رانند و هَوْن*(۴۷)« حق تعالی فرموده است: بندگانی که مشمول یاری و عنایت حق قرار گرفته اند، در روی زمین به آهستگی وفروتنی، (تسلیم و فضا گشایی)، گام بر می دارند.» پا برهنه چون رود در خارزار؟جز به وقفه و فِکرَت(۴۸) و پرهیزگاراین قضا می‌گفت، لیکن گوششانبسته بود اندر حجابِ جوششانچشم ها و گوش ها را بسته‌اندجز مر آنها را که از خود رَسته‌اندجز عنایت که گشاید چشم را؟جز محبّت که نشاند خشم را؟جهدِ بی توفیق خود کس را مباددر جهان، وَاللهُ اَعلَم بِالسَّداد(۴۹)« الهی که در این جهان، کسی گرفتار تلاش بیهوده (کار بی مزد یا کوشش بدون موفقیت) نشود. خداوند به راستی و درستی داناتر است.»* قرآن کریم، سوره فرقان(۲۵)، آیه ۶۳Quran, Sooreh Al-Furqaan(#25), Line #63« وَعِبَادُ الرَّحْمَٰنِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْنًا وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَامًا »« بندگان خداى رحمان كسانى هستند كه در روى زمين به فروتنى راه مى‌روند. و چون جاهلان آنان را مخاطب سازند، به ملايمت سخن گويند.»« و بندگان خاصّ خدا آنان اند که در روی زمین با تسلیم و فضا گشایی و با خرد ورزی زندگی می کنند. و اگر به ایشان خطاب کنند: «نادان»، ایشان در مقابل آن فضا گشایی می کنند و سخنی خوب و بایسته می گویند.»مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۸۸۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3 , Line # 2882شکر آن نعمت که‌تان آزاد کردنعمتِ حق را بباید یاد کردچند اندر رنج ها و در بلاگفتی: از دامم رها دِه ای خدا؟تا چنین خدمت کنم، احسان کنمخاک اندر دیدهٔ شیطان زنمقرآن کریم، سوره عنکبوت(۲۹)، آیه ۶۵Quran, Sooreh Al-Ankaboot(#29), Line #65« فَإِذَا رَكِبُوا فِي الْفُلْكِ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَفَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَى الْبَرِّ إِذَا هُمْ يُشْرِكُونَ » « چون به كشتى نشستند خدا را با اخلاص در دين او خواندندو چون نجاتشان داد و به خشكى آورد، شرك آوردند.»مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۶۶۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3 , Line # 2669آمدن پیغامبران از حق به نصیحتِ اهلِ سباسیزده پیغمبر آنجا آمدندگمرهان را جمله رهبر می‌شدندکه هَله(۵۰) نعمت فزون شد، شُکر کو؟مَرکَبِ شُکر ار بخسپد حَرِّکُوا(۵۱)آن پیامبران به مردم سبا گفتند: ای قوم، براستی نعمت های شما فراوان شده است. پس کو شکرگزاریتان؟ هرگاه مرکوبِ شکر و سپاس خوابید باید آن را به حرکت در آورید.شُکرِ مُنعِم(۵۲) واجب آید در خردورنه، بگشاید در خشم ابدهین کرم بینید و، این خود کس کندکز چنین نعمت به شُکری بس کند؟سَر ببخشد، شُکر خواهد سجده‌ایپا ببخشد، شُکر خواهد قَعده‌ایقوم گفته: شُکر ما را برد غول(۵۳)ما شدیم از شکر و از نعمت مَلول(۵۴)(۱) خونخواره: غم و غُصّه خور(۲) نَتان: نتوان(۳) ‌شَعشَعه: درخشش(۴) نَغز: هر چیز عجیب و بدیع که دیدنش خوشایند باشد. خوب، نیکو.(۵) عصمت: پاکی، قدرت پاک ماندن(۶) لا حَوْل: لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ اِلّا بِاللهِ: نيرو و قدرتی نیست مگر خدا را(۷) قرص: دوایی که بکوبند و خمیر کنند و به شکل گویهای خُرد سازند.(۸) مَطبوخ: دارویی که بجوشانند و شیره آن را به بیمار دهند. جوشانده.(۹) اهلیله: هَلیله، گیاهی طبّی است برای دردهای شکم. (۱۰) اسد: اسد پنجمین برج، خانهٔ خورشید، قوسی ۳۰ درجه از دائرةالبروج است. این برج خط سیر خورشید در مرداد ماه به مدت ۳۱روز و ۰۷ ساعت و ۰۶دقیقه است.(۱۱) حُلّه بخش: بخشنده جامه و پارچه ابریشمین رنگارنگ، زیوربخش.(۱۲) عُشر: یک دهم(۱۳) آنکِم: آن که مرا(۱۴) آنِکِت: آن که تو را(۱۵) طالَ بَقا: یعنی عمرش دراز باد. آنکه تو را عمر دراز می بخشد. (۱۶) ری و بی و نون و الف: ربَّنا(۱۷) لبّیک: قبول می کنم، امر تو را اطاعت میکنم.(۱۸) سودا: خیال، هوی و هوس(۱۹) نانبا: نانوا(۲۰) قَفا نمودن: روی گردانیدن، پشت کردن(۲۱) مُقری: خواننده و تعلیم دهنده قرآن(۲۲) غَور: قعر، گودی، ته ‌چیزی(۲۳) مُستَهان: خوار، ذلیل، بی قدر(۲۴) کُلَند: کُلَنگ(۲۵) زَبَر:‌ بالا(۲۶) طَبانچه: سیلی، چک(۲۷) شَقی: بدبخت(۲۸) فایِض: فیض‌دهنده، فیض‌رسان(۲۹) مُستَغفِر: کسی که استغفار می‌کند، آمرزش‌خواهنده(۳۰) مُستَطاب:‌ پاک و پاکیزه(۳۱) شُکرباره: آنکه بسیار شُکر می کند و عاشق شُکر است.(۳۲) اِنتِباه: بیداری، آگاهی(۳۳) اِصْبَعَین: دو انگشت(۳۴) کِلک: قلم(۳۵) قَبض: گرفتن، گرفتگی(۳۶) بَسط: وسعت، فراخی، گستردن(۳۷) بَنان: انگشت، سرانگشت(۳۸) اِجلال: بزرگ و محترم شمردن، شکوه و جلال(۳۹) دریابار: کنار دریا، ساحل دریا(۴۰) لامِع: درخشان، درخشنده، تابان(۴۱) اَبدان: جمع بَدن، تن ها(۴۲) سَقَم: بیماری(۴۳) مُشَبَّک: دارای شبکه، سوراخ سوراخ(۴۴) عِنّین: مردی که دچار ناتوانی جنسی باشد.(۴۵) اَبا: آش(۴۶) دیگدان: جای گذاشتن دیگ(۴۷) هَون: نرمی و آسانی(۴۸) فِکرَت: اندیشه(۴۹) سَداد: راستی و درستی(۵۰) هَله: حرف تنبیه، هَلا، براستی(۵۱) حَرِّکُوا: به حرکت درآورید.(۵۲) مُنعِم: نعمت دهنده، احسان کننده(۵۳) غول: در اینجا مطلق راهزن است.(۵۴) مَلول: افسرده، اندوهگین، دلتنگ************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسان مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 21, Divan e Shamsجرمی ندارم بیش ازین، کز دل هوادارم تو رااز زعفران روی من رو می‌بگردانی چرا؟یا این دل خونخواره را لطف و مراعاتی بکنیا قوت صبرش بده در یفعل الله مایشا*این دو ره آمد در روش یا صبر یا شکر نعمبی شمع روی تو نتان دیدن مرین دو راه راهر گه بگردانی تو رو، آبی ندارد هیچ جوکی ذره‌ها پیدا شود بی‌شعشعه شمس الضحی؟بی باده تو کی فتد در مغز نغزان مستیی؟بی عصمت تو کی رود شیطان به لا حول ولا؟نی قرص سازد قرصیی، مطبوخ هم مطبوخییتا درنیندازی کفی ز اهلیله خود در دواامرت نغرد کی رود خورشید در برج اسد؟بی تو کجا جنبد رگی در دست و پای پارسا؟در مرگ هشیاری نهی، در خواب بیداری نهیدر سنگ سقایی نهی** در برق میرنده وفاسیل سیاه شب برد هر جا که عقلست و خردزان سیلشان کی وا خرد جز مشتری هل اتی***؟ای جان جان جزو و کل، وی حله بخش باغ و گلوی کوفته هر سو دهل، کای جان حیران، الصلاهر کس فریباند مرا تا عشر بستاند مراآنکم دهد فهم بیا، گوید که پیش من بیازان سو که فهمت می‌رسد، باید که فهم آن سو رودآنکت دهد طال بقا او را سزد طال بقاهم او که دلتنگت کند، سرسبز و گل رنگت کندهم اوت آرد در دعا، هم او دهد مزد دعاهم ری و بی و نون را کردست مقرون با الفدر باد دم اندر دهن، تا خوش بگویی ربنالبیک لبیک ای کرم، سودای تست اندر سرمز آب تو چرخی می‌زنم مانند چرخ آسیاهرگز نداند آسیا مقصود گردشهای خودکاستون قوت ماست او، یا کسب و کار نانباآبیش گردان می‌کند، او نیز چرخی می‌زندحق آب را بسته کند، او هم نمی‌جنبد ز جاخامش که این گفتار ما می‌پرد از اسرار ماتا گوید او که گفت او هرگز بننماید قفا* قرآن کریم، سوره ابراهیم(۱۴)، آیه ۲۷Quran, Sooreh Al-Ibrahim(#14), Line #27« يُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الْآخِرَةِ ۖوَيُضِلُّ اللَّهُ الظَّالِمِينَ ۚ وَيَفْعَلُ اللَّهُ مَا يَشَاءُ »« خدا مؤمنان را به سبب اعتقاد استوارشان در دنيا و آخرت پايدار مى‌دارد. و ظالمان را گمراه مى‌سازد و هر چه خواهد همان مى‌كند.»** قرآن کریم، سوره بقره(۲)، آیه ۶۰Quran, Sooreh Al-Baqarah(#2), Line #60« وَإِذِ اسْتَسْقَىٰ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِ فَقُلْنَا اضْرِبْ بِعَصَاكَ الْحَجَرَ ۖ فَانْفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَةَ عَيْنًا ۖ قَدْ عَلِمَ كُلُّ أُنَاسٍ مَشْرَبَهُمْ ۖ كُلُوا وَاشْرَبُوا مِنْ رِزْقِ اللَّهِ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ »« و به ياد آريد آنگاه را كه موسى براى قوم خود آب خواست. گفتيم: عصايت را بر آن سنگ بزن.پس دوازده چشمه از آن بگشاد. هر گروهى آبشخور خود را بدانست. از روزى خدا بخوريد وبياشاميد و در روى زمين به فساد سركشى مكنيد.»***۱ قرآن کریم، سوره انسان(۷۶)، آیه۱،۲،۳Quran, Sooreh Al-Insan(#76), Line #1,2,3هَلْ أَتَىٰ عَلَى الْإِنْسَانِ حِينٌ مِنَ الدَّهْرِ لَمْ يَكُنْ شَيْئًا مَذْكُورًا(۱)آیا بر انسان زمانی از روزگار پیش نیامد که او چیزی قابل ذکر نبود؟إِنَّا خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ نُطْفَةٍ أَمْشَاجٍ نَبْتَلِيهِ فَجَعَلْنَاهُ سَمِيعًا بَصِيرًا(۲)ما آدمى را از نطفه‌اى آميخته بيافريده‌ايم، تا او را امتحان كنيم.و شنوا و بينايش ساخته‌ايم. إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِرًا وَإِمَّا كَفُورًا(۳) راه را به او نشان داده‌ايم. يا سپاسگزار باشد يا ناسپاس***۲ قرآن کریم، سوره توبه(۹)، آیه ۱۱۱Quran, Sooreh At-Tawba(#9), Line #111إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَىٰ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ ۚ…خدا همانیدگی (جان ذهنی و مال همانیده) مؤمنان رابه بهای بهشت از آنان خریده است…« انکار فلسفی بر قرائت إِنْ أَصْبَحَ مَاؤُكُمْ غَوْراً »قرآن کریم، سوره مُلک(۶۷)، آیه ۳۰Quran, Sooreh Al-Mulk(#67), Line #30« قُلْ أَرَأَيْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ مَاؤُكُمْ غَوْرًا فَمَنْ يَأْتِيكُمْ بِمَاءٍ مَعِينٍ »« بگو: اگر آبتان در زمين فرو رود، چه كسى شما را آب روان خواهد داد؟بگو اگر گردد آبتان در زمین نهان، که رساندتان به آب روان؟»مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۶۳۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2 , Line # 1633مقریی می‌خواند از روی کتابماؤکم غورا، ز چشمه بندم آبآب را در غورها پنهان کنمچشمه‌ها را خشک و خشکستان کنمآب را در چشمه کی آرد دگرجز من بی مثل با فضل و خطر؟فلسفی منطقی مستهانمی‌گذشت از سوی مکتب آن زمانچون که بشنید آیت او از ناپسندگفت آریم آب را ما با کلندما به زخم بیل و تیزی تبرآب را آریم از پستی زبرشب بخفت و دید او یک شیرمردزد طبانچه، هر دو چشمش کور کردگفت زین دو چشمه چشم، ای شقیبا تبر نوری بر آر، ار صادقیروز بر جست و دو چشم کور دیدنور فایض از دو چشمش ناپدیدگر بنالیدی و مستغفر شدینور رفته از کرم، ظاهر شدیلیک استغفار هم در دست نیستذوق توبه نقل هر سرمست نیستزشتی اعمال و شومی جحودراه توبه بر دل او بسته بوددل بسختی همچو روی سنگ گشتچون شکافد توبه آن را بهر کشتمولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۹۱۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5 , Line # 918گر قضا انداخت ما را در عذابکی رود آن خو و طبع مستطاب؟مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۲۵۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1 , Line # 1258گر قضا پوشد سیه، همچون شبتهم قضا دستت بگیرد عاقبتگر قضا صد بار، قصد جان کندهم قضا جانت دهد، درمان کندمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۶۱۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2 , Line # 1619حاکم است و یفعل الله ما یشااو ز عین درد انگیزد دوازیرا حق تعالی حاکم و فرمانروای جهان است و او هر چه خواهدهمان کند. چنانکه از ذات درد و مرض، دوا و درمان می آفریند.مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۸۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5 , Line # 3182فعل توست این غصه‌های دم به دماین بود معنی قد جف القلممولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۸۳۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1 , Line # 836چونکه غم‌ بینی، تو استغفار کنغم به امر خالق آمد، کار کنمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۸۹۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3 , Line # 2895شکر نعمت، خوشتر از نعمت بودشکرباره کی سوی نعمت رود؟شکر، جان نعمت و نعمت چو پوستز آنکه شکر آرد تو را تا کوی دوستنعمت آرد غفلت و شکر انتباهصید نعمت کن به دام شکر شاهقرآن کریم، سوره الشمس(۹۱)، آیه ۱Quran, Sooreh Ash-Shams(#91), Line #1« وَالشَّمْسِ وَضُحَاهَا »« سوگند به آفتاب و روشنى‌اشبه هنگام چاشت »مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۱۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1 , Line # 312گه چنین بنماید و گه ضد اینجز که حیرانی نباشد کار دینمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۵۷۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #6 , Line # 3576میوه شیرین نهان در شاخ و برگزندگی جاودان در زیر مرگمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۲۲۳۵Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2 , Line # 2235بس عجب در خواب، روشن می‌شوددل درون خواب، روزن می‌شودمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۷۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1 , Line # 3274جان جان، چو واکشد پا را ز جانجان چنان گردد که بی‌جان تن، بدانمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۷۷۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3 , Line # 2777دیده و دل هست بین اصبعین*چون قلم در دست کاتب ای حسینای حسین، چشم و قلب میان دو انگشت پروردگار است، همان گونه که قلم در دست نویسنده است.اصبع لطف ست و قهر و در میانکلک دل، با قبض و بسطی زین بنانای قلم بنگر گر اجلالیستیکه میان اصبعین کیستی؟*حدیث« اِنَّ قُلُوبَ بَنی آدَمَ کُلَّها بَیْنَ اِصْبَعَینِ مِنْ اَصابِعِ الرَّحمنِ يُقَلِّبُهُ كَيْفَ يَشاءُ.»« همانا دل های آدمیزادگان میان دو انگشت خداوند است. و او هر طور خواهد دگرگونش می سازد.»مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۶۲۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5 , Line # 3624رحمتی، بی‌علتی، بی‌خدمتیآید از دریا، مبارک ساعتیالله الله، گرد دریابار گردگرچه باشند اهل دریابار زردتا که آید لطف بخشایشگریسرخ گردد روی زرد از گوهریزردی رو بهترین رنگ هاستزآنکه اندر انتظار آن لقاستلیک سرخی بر رخی کآن لامع استبهر آن آمد که جانش قانع ستکه طمع لاغر کند، زرد و ذلیلنیست او از علت ابدان علیلچون ببیند روی زرد بی ‌سقمخیره گردد عقل جالینوس همچون طمع بستی تو در انوار هومصطفی گوید که ذلت نفسههر گاه تو در انوار الهی طمع بستی، یعنی شیفته تجلیّات الهی شدی، حضرت مصطفی فرماید: نفسش خوار شده است.نور بی‌سایه لطیف و عالی استآن مشبک سایه غربالی استعاشقان عریان همی‌ خواهند تنپیش عنینان چه جامه چه بدنروزه‌داران را بود آن نان و خوانخرمگس را چه ابا چه دیگدانمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۸۳۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3 , Line # 834گفت حق که بندگان جفت عونبر زمین آهسته می‌رانند و هون*« حق تعالی فرموده است: بندگانی که مشمول یاری و عنایت حق قرار گرفته اند، در روی زمین به آهستگی وفروتنی، (تسلیم و فضا گشایی)، گام بر می دارند.» پا برهنه چون رود در خارزار؟جز به وقفه و فکرت و پرهیزگاراین قضا می‌گفت، لیکن گوششانبسته بود اندر حجاب جوششانچشم ها و گوش ها را بسته‌اندجز مر آنها را که از خود رسته‌اندجز عنایت که گشاید چشم را؟جز محبت که نشاند خشم را؟جهد بی توفیق خود کس را مباددر جهان، والله اعلم بالسداد« الهی که در این جهان، کسی گرفتار تلاش بیهوده (کار بی مزد یا کوشش بدون موفقیت) نشود. خداوند به راستی و درستی داناتر است.»* قرآن کریم، سوره فرقان(۲۵)، آیه ۶۳Quran, Sooreh Al-Furqaan(#25), Line #63« وَعِبَادُ الرَّحْمَٰنِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْنًا وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَامًا »« بندگان خداى رحمان كسانى هستند كه در روى زمين به فروتنى راه مى‌روند. و چون جاهلان آنان را مخاطب سازند، به ملايمت سخن گويند.»« و بندگان خاصّ خدا آنان اند که در روی زمین با تسلیم و فضا گشایی و با خرد ورزی زندگی می کنند. و اگر به ایشان خطاب کنند: «نادان»، ایشان در مقابل آن فضا گشایی می کنند و سخنی خوب و بایسته می گویند.»مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۸۸۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3 , Line # 2882شکر آن نعمت که‌تان آزاد کردنعمت حق را بباید یاد کردچند اندر رنج ها و در بلاگفتی از دامم رها ده ای خدا؟تا چنین خدمت کنم، احسان کنمخاک اندر دیدهٔ شیطان زنمقرآن کریم، سوره عنکبوت(۲۹)، آیه ۶۵Quran, Sooreh Al-Ankaboot(#29), Line #65« فَإِذَا رَكِبُوا فِي الْفُلْكِ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَفَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَى الْبَرِّ إِذَا هُمْ يُشْرِكُونَ » « چون به كشتى نشستند خدا را با اخلاص در دين او خواندندو چون نجاتشان داد و به خشكى آورد، شرك آوردند.»مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۶۶۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3 , Line # 2669آمدن پیغامبران از حق به نصیحت اهل سباسیزده پیغمبر آنجا آمدندگمرهان را جمله رهبر می‌شدندکه هله نعمت فزون شد، شکر کو؟مرکب شکر ار بخسپد حرکواآن پیامبران به مردم سبا گفتند: ای قوم، براستی نعمت های شما فراوان شده است. پس کو شکرگزاریتان؟ هرگاه مرکوبِ شکر و سپاس خوابید باید آن را به حرکت در آورید.شکر منعم واجب آید در خردورنه، بگشاید در خشم ابدهین کرم بینید و، این خود کس کندکز چنین نعمت به شکری بس کند؟سر ببخشد، شکر خواهد سجده‌ایپا ببخشد، شکر خواهد قعده‌ایقوم گفته: شکر ما را برد غولما شدیم از شکر و از نعمت ملول

برنامه صوتی شماره ۷۷۱ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی ۱۳۹۸ تاریخ اجرا: ۸ جولای ۲۰۱۹ - ۱۸ تیرPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 20, Divan e Shamsچندان که خواهی جنگ کن یا گرم کن تهدید رامی‌دان که دودِ گولخَن(۱) هرگز نیاید بر سَما(۲)ور خود برآید بر سَما، کی تیره گردد آسمان*؟کز دود آورد آسمان چندان لطیفی و ضیا(۳)خود را مَرنجان ای پدر، سر را مکوب اندر حجر(۴)با نقشِ گرمابه مکن، این جمله چالیش(۵) و غَزا(۶)گر تو کنی بر مه تُفو(۷)، بر رویِ تو بازآید آنور دامنِ او را کشی(۸)، هم بر تو تنگ آید قبا« تف سر بالا به ریش بر می گردد.»پیش از تو خامانِ دگر، در جوشِ این دیگِ جهان(۹)بس برطپیدند و نشد، درمان نبود الّا رضابگرفت دُمِّ مار را یک خارپشت اندر دهنسر درکشید و گِرد شد مانندِ گویی آن دَغا(۱۰)آن مارِ ابله خویش را بر خار می‌زد دم به دمسوراخ سوراخ آمد از خود را زدن بر خارهابی صبر بود و بی‌حِیَل(۱۱)، خود را بکشت او از عَجَل(۱۲)گر صبر کردی یک زمان، رَستی ازو آن بدلقا(۱۳)بر خارپشتِ هر بلا خود را مزن تو هم، هلا!ساکن نشین، وین ورد خوان: جاءَ الْقَضا ضاقَ الْفَضا« چون قضا آید، فضا تنگ می شود. »فرمود ربّ العالمین با صابرانم همنشینای همنشینِ صابران افْرِغْ عَلَیْنا صَبْرَنَا**رفتم به وادیِّ دگر، باقی تو فرما ای پدرمر صابران را می‌رسان هر دم سلامِ نو ز ما* قرآن کریم، سوره فُصُّلَت(۴۱)، آیه ۱۱ Quran, Sooreh Fussilat(#41), Line #11« ثُمَّ اسْتَوَىٰ إِلَى السَّمَاءِ وَهِيَ دُخَانٌ فَقَالَ لَهَا وَلِلْأَرْضِ ائْتِيَاطَوْعًا أَوْ كَرْهًا قَالَتَا أَتَيْنَا طَائِعِينَ »سپس به آسمان پرداخت و آن دودى بود. پس به آسمان و زمين گفت: خواه ياناخواه بياييد. گفتند: فرمانبردار آمديم.**۱ قرآن کریم، سوره بقره(۲)، آیه ۲۵۰Quran, Sooreh Al-Baqarah(#2), Line #250« وَلَمَّا بَرَزُوا لِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالُوا رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ » « چون با جالوت و سپاهش رو به رو شدند، گفتند: اى پروردگار ما، بر ما شكيبايى ببار و ما را ثابت‌قدم گردان و بر كافران پيروز ساز. »**۲ قرآن کریم، سوره اَنْفال(۸)، آیه ۴۶Quran, Sooreh Al-Anfaal(#8), Line #46… وَاصْبِرُوا ۚ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ.... صبر پيشه گيريد كه خدا همراه صابران است.مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۴۷۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1 , Line # 4470عاقلان، اشکسته‌اش از اضطرارعاشقان، اشکسته با صد اختیارعاقلانش، بندگانِ بندی‌اندعاشقانش، شِکّری و قندی‌انداِئْتِیا کَرْهاً مهار عاقلاناِئْتِیا طَوْعاً بهار بیدلاناز روی کراهت و بی میلی بیایید، افسار عاقلان است، اما از روی رضا و خرسندی بیایید، بهار عاشقان است.مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۸۸۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3882هست صد چندین فسون های قضاگفت: اِذا جاءَالْقَضا ضاقَ الْفَضاقضای الهی، صدها نوع از این افسون ها دارد. یعنی هر اندازه که تو اهل تدبیر وحیله باشی، قضای الهی صد برابر تو تدبیر و مکر دارد. پس تو مغلوب آن هستی؛زیرا در حدیثی آمده است که: هرگاه قضا سر برسد فضا بر آدمی تنگ می شود.صدرَه و مَخْلَص بُوَد از چَپّ و راستاز قضا بسته شود، کو اژدهاستمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۹۱۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 910با قضا پنجه مزن ای تند و تیزتا نگیرد هم قضا با تو ستیزمُرده باید بود پیش حکمِ حقتا نیاید زخم، از رَبُّ الفَلَق(۱۴)قرآن کریم، سوره فلق(١١٣)، آیه ۱،۲Quran, Sooreh Al-Falaq(#113), Line #1,2قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ(۱)بگو: به پروردگار صبحگاه پناه مى‌برم،مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ(۲)از شر آنچه بيافريده است،مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۰۲۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2029, Divan e Shamsای عاشق جریده بر عاشقان گزیدهبگذر ز آفریده بنگر در آفریدنقرآن کریم، سوره فلق(١١٣)، آیه ۳،۴،۵Quran, Sooreh Al-Falaq(#113), Line #3,4,5وَمِنْ شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ(۳)و از شر شب چون درآيد،وَمِنْ شَرِّ النَّفَّاثَاتِ فِي الْعُقَدِ(۴)و از شر جادوگرانى كه در گره‌ها افسون مى‌دمند،وَمِنْ شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ(۵) از شر حسود چون رشك مى‌ورزد.مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۱۹۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1192دشمن ار چه دوستانه گویدتدام دان، گر چه ز دانه گویدتگر تو را قندی دهد، آن زهر دانگر به تن لطفی کند، آن قهر دانچون قضا آید، نبینی غیرِ پوست*دشمنان را باز نشناسی ز دوستچون چنین شد، ِابتِهال(۱۵) آغاز کنناله و تسبیح و روزه ساز کن(۱۶) ناله می‌کن کای تو عَلّامُ الغُیوب(۱۷)زیر سنگِ مکرِ بَد، ما را مکوبگر سگی کردیم(۱۸) ای شیرآفرینشیر را مگمار بر ما زین کمین *حدیث« اِنَّ اللهَ اِذا اَرادَ اِنفاذَ اَمرٍ سَلَبَ کُلَّ ذی لُبٍّ لَبَّهُ »« هرگاه خداوند اراده فرماید به انجام و اجرای امری، خرد خردمندان را ازآنان می ستاند.»مولوی، مثنوی، دفتر سوّم، بیت ۱۸۵۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1852گفت لقمان: صبر هم نیکو دمی ست(۱۹)که پناه و دافع هر جا غمی ستصبر را با حق قرین کرد ای فلانآخِرِِ وَالعَصر* را آگه بخوان(ای فلانی، حق تعالی، صبر را مقارن با حق کرده است. پس لازم است که بخش پایانی سوره والعصر را آگاهانه بخوانی.)صد هزاران کیمیا، حق آفریدکیمیایی همچو صبر، آدم ندید* قرآن کریم، سوره العصر(۱۰۳)Quran, Sooreh Al-Asr(#103)وَالْعَصْرِ (۱)سوگند به عصر.إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِي خُسْرٍ (۲)كه آدمى در زیانکاری است.إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ. (۳) مگر آنها كه ايمان آوردند و كارهاى نیک كردند و يكديگر را به حق و صبر سفارش كردند. مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۶۰۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 600صبر از ایمان بیابد سر کُلَه(۲۰)حَیْثَ لا صَبْرَ فَلا ایمانَ لَه*گفت پیغمبر: خداش ایمان ندادهر که را صبری نباشد در نهاد*حدیثمَن لا صَبْرَ لَهُ، لا ايمانَ لَهُهرکه را صبر نباشد، وی را ایمان نباشد.مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۰۵۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 4053نفس و شیطان، هر دو یک تن بوده‌انددر دو صورت خویش را بنموده‌اندچون فرشته و عقل، که ایشان یک بُدندبهر حکمت هاش دو صورت شدنددشمنی داری چنین در سِرِّ خویشمانعِ عقل ست و، خصمِ جان و کیشیک نَفَس حمله کند چون سوسمارپس به سوراخی گریزد در فراردر دل، او سوراخ ها دارد کنونسَر ز هر سوراخ می‌آرد بروننامِ پنهان گشتنِ دیو از نفوسواندر آن سوراخ رفتن، شد خُنُوس(۲۱)که خُنوسش چون خُنوس قُنْفُذست(۲۲)چون سرِ قُنْفُذ وَرا آمد شُد استکه خدا آن دیو را خَنّاس(۲۳)* خواندکو سر آن خارپُشتک را بماندمی نهان گردد سرِ آن خارپُشتدَم‌ به دَم از بیمِ صَیّادِ دُرُشت(۲۴)تا چو فرصت یافت سر آرد برونزین چنین مکری شود مارش زبونگرنه نفس از اندرون راهت زدیرهزنان را بر تو دستی کی بُدی؟زان عَوانِ(۲۵) مُقتَضی که شهوت استدل اسیرِ حرص و آز و آفت استزان عَوانِ سِرّ، شدی دزد و تباهتا عوانان را به قهرِ توست راهدر خبر بشنو تو این پندِ نکوبَیْنَ جَنْبَیْکُمْ لَکُمْ اَعْدی عَدُو**تو این اندرز خوب را که در یکی از احادیث شریف آمده بشنو و به آنعمل کن: « سرسخت ترین دشمن شما در درون شماست ».طُمطراقِ(۲۶) این عدو مشنو، گریزکو چو ابلیس است در لَجّ و ستیز* قرآن کریم، سوره ناس (۱۱۴)Quran, Sooreh An-Naas(#114)قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ (١)بگو: من پناه می‌جویم به پروردگار آدمیان.مَلِكِ النَّاسِ (٢)پادشاه آدمیان.إِلَٰهِ النَّاسِ (٣)یکتا معبود آدمیان.مِنْ شَرِّ الْوَسْوَاسِ الْخَنَّاسِ (۴)از شرّ آن وسوسه‌گر آشکار شونده و بسیار نهان شونده.الَّذِي يُوَسْوِسُ فِي صُدُورِ النَّاسِ (۵)وسوسه گری که در دل مردمان وسوسه می کند.مِنَ الْجِنَّةِ وَالنَّاسِ (۶)چه آن وسوسه گر ( شیطان ) از جنس جن باشد و یا از نوع انسان.**حدیث« اَعْدی' عَدُوَّکَ نَفْسُكَ الَّتی بَینَ جَنْبَیْكَ »« سرسخت ترين دشمن تو، نفس تو است كه در ميان دو پهلویت (درونت) جا دارد »مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۰۹۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2091کورِ ظاهر در نجاسهٔ ظاهر استکورِ باطن در نجاساتِ سِر استاین نجاسهٔ ظاهر از آبی رَوَدآن نجاسهٔ باطن افزون می‌شودجُز به آبِ چشم نتوان شستن آنچون نجاساتِ بَواطن شد عیانچون نَجَس خوانده ست کافر را خدا*آن نجاست نیست بر ظاهر وراظاهرِ کافر ملوَّث(۲۷) نیست، زینآن نجاست هست در اخلاق و دیناین نجاست بویش آید بیست گامو آن نجاست بویش از ری تا به شامبلکه بویش آسمانها بر رودبَر دماغِ حُور(۲۸) و، رِضْوان(۲۹) بر شوداینچه می‌گویم به قدرِ فهم توستمُردم اندر حسرتِ فهم دُرستفهم، آب است و وجودِ تن، سَبو(۳۰)چون سَبو بشکست، ریزد آب ازو* قرآن کریم، سوره توبه(۹)، آیه ۲۸Quran, Sooreh At-Tawba(#9), Line #28« يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ فَلَا يَقْرَبُوا الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ بَعْدَ عَامِهِمْ هَٰذَا ۚوَإِنْ خِفْتُمْ عَيْلَةً فَسَوْفَ يُغْنِيكُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ إِنْ شَاءَ ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ حَكِيمٌ »« اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، مشركان نجسند و از سال بعد نبايد به مسجد الحرام نزديك شوند. و اگر از بينوايى مى‌ترسيد، خدا اگر بخواهد به فضل خويش بى‌نيازتان خواهد كرد. زيرا خدا دانا و حكيم است. »مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۲۷۰۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2708چیست آن کوزه؟ تنِ محصور مااندرو آبِ حواسِ شُور ماای خداوند این خُم و کوزهٔ مرادر پذیر از فضلِ اَللهُ اشْتَری*کوزه‌ای با پنج لولهٔ پنج حسپاک دار این آب را از هر نجستا شود زین کوزه مَنفَذ(۳۱) سوی بحرتا بگیرد کوزهٔ من، خُوی بحرتا چو هدیه پیشِ سلطانش بَریپاک بیند، باشدش شه مُشتریبی‌نهایت گردد آبش بعد از آنپُر شود از کوزهٔ من، صد جهانلوله‌ها بر بند و پُردارش ز خُمگفت غُضُّوا عَنْ هَوا أبصارکُمْ**لوله‌ها را بربند و کوزه وجودت را از خم معرفت و حقیقت حضرت پروردگار لبریز وآکنده کن، زیرا حق تعالی گفته است: دیدگانتان را از هوی و هوس فرو ببندید.ریشِ او پُر باد(۳۲) کین هدیه که راست؟لایق چون او شَهی، این است راستزن نمی‌دانست کآنجا بر گذرجویِ جیحون است، شیرین چون شِکَردر میان شهر، چون دریا روانپُر ز کشتیها و شَسْتِ ماهیانرَو بَر سلطان و کار و بار بینحسِّ تجری تَحْتَهااَلْانَهار*** بیناین چنین حس ها و ادراکات ماقطره‌ای باشد در آن انهارها(۳۳)* قرآن کریم، سوره توبه(۹)، آیه ۱۱۱Quran, Sooreh At-Tawba(#9), Line #111« إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَىٰ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ ۚ…»« خدا از مؤمنان جانها و مالهايشان را خريد، تا بهشت از آنان باشد…»** قرآن کریم، سوره نور(۲۴)، آیه ۳۰Quran, Sooreh An-Noor(#24), Line #30« قُلْ لِلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ…»« ای پیغمبر به مؤمنان بگو كه چشمان خويش را از حرام فروگيرند... »*** قرآن کریم، سوره بقره(٢)، آیه ۲۶۶Quran, Sooreh Al-Baqarah(#2), Line #266«…تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ…»«… از زیر آن نهرها روان است …»مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۸۰۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 800خود بدانی چون برِ من آمدیکه تو بی من نقش گرمابه بُدینقش، اگر خود نقش سلطان یا غنی ستصورت ست از جانِ خود بی چاشنی ستزینتِ او از برایِ دیگرانباز کرده بیهُده چشم و دهانای تو در پیکار، خود را باختهدیگران را تو ز خود نشناختهتو به هر صورت که آیی بیستیکه، منم این، والله آن تو نیستییک زمان تنها بمانی تو ز خلقدر غم و اندیشه مانی تا به حلقاین تو کی باشی؟ که تو آن اَوْحَدی(۳۴)که خوش و زیبا و سرمستِ خودیمرغِ خویشی، صیدِ خویشی، دامِ خویشصدرِ خویشی، فرش خویشی، بامِ خویشجوهر آن باشد که قایم با خود استآن عَرَض، باشد که فرعِ او شده ستگر تو آدم‌زاده‌یی، چون او نشینجمله ذُرّیّات(۳۵) را در خود ببینچیست اندر خُم، که اندر نهر نیست؟چیست اندر خانه، کاندر شهر نیست؟این جهان خُمّ ست و دل چون جویِ آباین جهان حُجره‌ست(۳۶) و دل، شهرِ عُجاب(۳۷)(۱) گولخَن: گُلخَن، تون گرمابه، آتشخانه(۲) سَما: آسمان(۳) ضیا: نور، روشنایی(۴) حجر: سنگ(۵) چالیش: چالش، کشمکش(۶) غَزا: جنگ و جدال(۷) تُفو: آب دهان، خَدو(۸) دامنِ کسی را کشیدن: درگیر شدن با کسی(۹) دیگِ جهان: جهان به دیگ تشبیه شده، درون ذهن همانیده(۱۰) دَغا: حیله گر(۱۱) حِیَل: حیله ها(۱۲) عَجَل: عجله، شتاب زدگی(۱۳) بد لِقا: زشت رو(۱۴) رَبُّ الفَلَق:‌ پروردگار بامدادان(۱۵) ِابتِهال: دعا از روی اخلاص و زاری(۱۶) ساز کردن: ترتیب دادن(۱۷) عَلّامُ الغُیوب: کسی که از همه امور غیبی آگاه است.(۱۸) سگی کردن: کار ناپاک و پلید انجام دادن(۱۹) نیکو دم: دم و نفس خوب و خوش(۲۰) سر کُله: تاج سر، کلاه(۲۱) خُنُوس: آشکار شدن و سپس بسیار پنهان گشتن است.(۲۲) قُنْفُذ: خارپشت(۲۳) خَنّاس: آشکار شونده و سپس بسیار پنهان شونده.(۲۴) دُرُشت:‌ خشن، ناهموار، حجیم(۲۵) عَوان: مأمور(۲۶) طُمطراق: سروصدا، نمایش شکوه و جلال، آوازه، خودنمایی(۲۷) ملوَّث: پلید و آلوده شده(۲۸) حُور: زن سیمین تَن و آهو چشم(۲۹) رِضْوان: نام فرشته ای که موکّل و نگهبان بهشت است.(۳۰) سَبو: کوزۀ سفالی و دسته‌دار که در آن آب یا شراب بریزند.(۳۱) مَنفَذ: سوراخ، روزنه(۳۲) پُر باد بودن ریش: کنایه از غرور و خود بینی (۳۳) اَنهار: جمع نَهر، رود، جویبار(۳۴) اَوْحَد: یگانه، یکتا(۳۵) ذُرّیّات: جمعِ ذُرِّیَّه به معنی فرزند، نسل(۳۶) حُجره: اتاق(۳۷) عُجاب: شگفت انگیز************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسانمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 20, Divan e Shamsچندان که خواهی جنگ کن یا گرم کن تهدید رامی‌دان که دود گولخن هرگز نیاید بر سماور خود برآید بر سما، کی تیره گردد آسمان*؟کز دود آورد آسمان چندان لطیفی و ضیاخود را مرنجان ای پدر، سر را مکوب اندر حجربا نقش گرمابه مکن، این جمله چالیش و غزاگر تو کنی بر مه تفو، بر روی تو بازآید آنور دامن او را کشی، هم بر تو تنگ آید قبا« تف سر بالا به ریش بر می گردد.»پیش از تو خامان دگر، در جوش این دیگ جهانبس برطپیدند و نشد، درمان نبود الّا رضابگرفت دم مار را یک خارپشت اندر دهنسر درکشید و گرد شد مانند گویی آن دغاآن مار ابله خویش را بر خار می‌زد دم به دمسوراخ سوراخ آمد از خود را زدن بر خارهابی صبر بود و بی‌حیل، خود را بکشت او از عجلگر صبر کردی یک زمان، رستی ازو آن بدلقابر خارپشت هر بلا خود را مزن تو هم، هلا!ساکن نشین، وین ورد خوان: جاء القضا ضاق الفضا« چون قضا آید، فضا تنگ می شود. »فرمود رب العالمین با صابرانم همنشینای همنشین صابران افرغ علینا صبرنا**رفتم به وادی دگر، باقی تو فرما ای پدرمر صابران را می‌رسان هر دم سلام نو ز ما* قرآن کریم، سوره فُصُّلَت(۴۱)، آیه ۱۱ Quran, Sooreh Fussilat(#41), Line #11« ثُمَّ اسْتَوَىٰ إِلَى السَّمَاءِ وَهِيَ دُخَانٌ فَقَالَ لَهَا وَلِلْأَرْضِ ائْتِيَاطَوْعًا أَوْ كَرْهًا قَالَتَا أَتَيْنَا طَائِعِينَ »سپس به آسمان پرداخت و آن دودى بود. پس به آسمان و زمين گفت: خواه ياناخواه بياييد. گفتند: فرمانبردار آمديم.**۱ قرآن کریم، سوره بقره(۲)، آیه ۲۵۰Quran, Sooreh Al-Baqarah(#2), Line #250« وَلَمَّا بَرَزُوا لِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالُوا رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ » « چون با جالوت و سپاهش رو به رو شدند، گفتند: اى پروردگار ما، بر ما شكيبايى ببار و ما را ثابت‌قدم گردان و بر كافران پيروز ساز. »**۲ قرآن کریم، سوره اَنْفال(۸)، آیه ۴۶Quran, Sooreh Al-Anfaal(#8), Line #46… وَاصْبِرُوا ۚ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ.... صبر پيشه گيريد كه خدا همراه صابران است.مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۴۷۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1 , Line # 4470عاقلان اشکسته‌اش از اضطرارعاشقان اشکسته با صد اختیارعاقلانش بندگان بندی‌اندعاشقانش شکری و قندی‌اندائتیا کرها مهار عاقلانائتیا طوعا بهار بیدلاناز روی کراهت و بی میلی بیایید، افسار عاقلان است، اما از روی رضا و خرسندی بیایید، بهار عاشقان است.مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۸۸۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3882هست صد چندین فسون های قضاگفت: اذا جاءالقضا ضاق الفضاقضای الهی، صدها نوع از این افسون ها دارد. یعنی هر اندازه که تو اهل تدبیر وحیله باشی، قضای الهی صد برابر تو تدبیر و مکر دارد. پس تو مغلوب آن هستی؛زیرا در حدیثی آمده است که: هرگاه قضا سر برسد فضا بر آدمی تنگ می شود.صدره و مخلص بود از چپ و راستاز قضا بسته شود، کو اژدهاستمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۹۱۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 910با قضا پنجه مزن ای تند و تیزتا نگیرد هم قضا با تو ستیزمرده باید بود پیش حکم حقتا نیاید زخم، از رب الفلققرآن کریم، سوره فلق(١١٣)، آیه ۱،۲Quran, Sooreh Al-Falaq(#113), Line #1,2قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ(۱)بگو: به پروردگار صبحگاه پناه مى‌برم،مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ(۲)از شر آنچه بيافريده است،مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۰۲۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2029, Divan e Shamsای عاشق جریده بر عاشقان گزیدهبگذر ز آفریده بنگر در آفریدنقرآن کریم، سوره فلق(١١٣)، آیه ۳،۴،۵Quran, Sooreh Al-Falaq(#113), Line #3,4,5وَمِنْ شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ(۳)و از شر شب چون درآيد،وَمِنْ شَرِّ النَّفَّاثَاتِ فِي الْعُقَدِ(۴)و از شر جادوگرانى كه در گره‌ها افسون مى‌دمند،وَمِنْ شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ(۵) از شر حسود چون رشك مى‌ورزد.مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۱۹۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1192دشمن ار چه دوستانه گویدتدام دان، گر چه ز دانه گویدتگر تو را قندی دهد، آن زهر دانگر به تن لطفی کند، آن قهر دانچون قضا آید، نبینی غیر پوست*دشمنان را باز نشناسی ز دوستچون چنین شد، ابتهال آغاز کنناله و تسبیح و روزه ساز کنناله می‌کن کای تو علام الغیوبزیر سنگ مکر بد، ما را مکوبگر سگی کردیم ای شیرآفرینشیر را مگمار بر ما زین کمین *حدیث« اِنَّ اللهَ اِذا اَرادَ اِنفاذَ اَمرٍ سَلَبَ کُلَّ ذی لُبٍّ لَبَّهُ »« هرگاه خداوند اراده فرماید به انجام و اجرای امری، خرد خردمندان را ازآنان می ستاند.»مولوی، مثنوی، دفتر سوّم، بیت ۱۸۵۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1852گفت لقمان صبر هم نیکو دمی ستکه پناه و دافع هر جا غمی ستصبر را با حق قرین کرد ای فلانآخر والعصر* را آگه بخوان(ای فلانی، حق تعالی، صبر را مقارن با حق کرده است. پس لازم است که بخش پایانی سوره والعصر را آگاهانه بخوانی.)صد هزاران کیمیا، حق آفریدکیمیایی همچو صبر، آدم ندید* قرآن کریم، سوره العصر(۱۰۳)Quran, Sooreh Al-Asr(#103)وَالْعَصْرِ (۱)سوگند به عصر.إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِي خُسْرٍ (۲)كه آدمى در زیانکاری است.إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ. (۳) مگر آنها كه ايمان آوردند و كارهاى نیک كردند و يكديگر را به حق و صبر سفارش كردند. مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۶۰۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 600صبر از ایمان بیابد سر کلهحیث لا صبر فلا ایمان له*گفت پیغمبر خداش ایمان ندادهر که را صبری نباشد در نهاد*حدیثمَن لا صَبْرَ لَهُ، لا ايمانَ لَهُهرکه را صبر نباشد، وی را ایمان نباشد.مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۰۵۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 4053نفس و شیطان، هر دو یک تن بوده‌انددر دو صورت خویش را بنموده‌اندچون فرشته و عقل، که ایشان یک بدندبهر حکمت هاش دو صورت شدنددشمنی داری چنین در سر خویشمانع عقل ست و، خصم جان و کیشیک نفس حمله کند چون سوسمارپس به سوراخی گریزد در فراردر دل، او سوراخ ها دارد کنونسر ز هر سوراخ می‌آرد بروننام پنهان گشتن دیو از نفوسواندر آن سوراخ رفتن، شد خنوسکه خنوسش چون خنوس قنفذستچون سر قنفذ ورا آمد شد استکه خدا آن دیو را خناس* خواندکو سر آن خارپشتک را بماندمی نهان گردد سر آن خارپشتدم‌ به دم از بیم صیاد درشتتا چو فرصت یافت سر آرد برونزین چنین مکری شود مارش زبونگرنه نفس از اندرون راهت زدیرهزنان را بر تو دستی کی بدی؟زان عوان مقتضی که شهوت استدل اسیر حرص و آز و آفت استزان عوان سر، شدی دزد و تباهتا عوانان را به قهر توست راهدر خبر بشنو تو این پند نکوبین جنبیکم لکم اعدی عدو**تو این اندرز خوب را که در یکی از احادیث شریف آمده بشنو و به آنعمل کن: « سرسخت ترین دشمن شما در درون شماست ».طمطراق این عدو مشنو، گریزکو چو ابلیس است در لج و ستیز* قرآن کریم، سوره ناس (۱۱۴)Quran, Sooreh An-Naas(#114)قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ (١)بگو: من پناه می‌جویم به پروردگار آدمیان.مَلِكِ النَّاسِ (٢)پادشاه آدمیان.إِلَٰهِ النَّاسِ (٣)یکتا معبود آدمیان.مِنْ شَرِّ الْوَسْوَاسِ الْخَنَّاسِ (۴)از شرّ آن وسوسه‌گر آشکار شونده و بسیار نهان شونده.الَّذِي يُوَسْوِسُ فِي صُدُورِ النَّاسِ (۵)وسوسه گری که در دل مردمان وسوسه می کند.مِنَ الْجِنَّةِ وَالنَّاسِ (۶)چه آن وسوسه گر ( شیطان ) از جنس جن باشد و یا از نوع انسان.**حدیث« اَعْدی' عَدُوَّکَ نَفْسُكَ الَّتی بَینَ جَنْبَیْكَ »« سرسخت ترين دشمن تو، نفس تو است كه در ميان دو پهلویت (درونت) جا دارد »مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۰۹۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2091کور ظاهر در نجاسهٔ ظاهر استکور باطن در نجاسات سر استاین نجاسهٔ ظاهر از آبی رودآن نجاسهٔ باطن افزون می‌شودجز به آب چشم نتوان شستن آنچون نجاسات بواطن شد عیانچون نجس خوانده ست کافر را خدا*آن نجاست نیست بر ظاهر وراظاهر کافر ملوث نیست، زینآن نجاست هست در اخلاق و دیناین نجاست بویش آید بیست گامو آن نجاست بویش از ری تا به شامبلکه بویش آسمانها بر رودبر دماغ حور و، رضوان بر شوداینچه می‌گویم به قدر فهم توستمردم اندر حسرت فهم درستفهم، آب است و وجود تن، سبوچون سبو بشکست، ریزد آب ازو* قرآن کریم، سوره توبه(۹)، آیه ۲۸Quran, Sooreh At-Tawba(#9), Line #28« يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ فَلَا يَقْرَبُوا الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ بَعْدَ عَامِهِمْ هَٰذَا ۚوَإِنْ خِفْتُمْ عَيْلَةً فَسَوْفَ يُغْنِيكُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ إِنْ شَاءَ ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ حَكِيمٌ »« اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، مشركان نجسند و از سال بعد نبايد به مسجد الحرام نزديك شوند. و اگر از بينوايى مى‌ترسيد، خدا اگر بخواهد به فضل خويش بى‌نيازتان خواهد كرد. زيرا خدا دانا و حكيم است. »مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۲۷۰۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2708چیست آن کوزه؟ تن محصور مااندرو آب حواس شور ماای خداوند این خم و کوزهٔ مرادر پذیر از فضل الله اشتری*کوزه‌ای با پنج لولهٔ پنج حسپاک دار این آب را از هر نجستا شود زین کوزه منفذ سوی بحرتا بگیرد کوزهٔ من، خوی بحرتا چو هدیه پیش سلطانش بریپاک بیند، باشدش شه مشتریبی‌نهایت گردد آبش بعد از آنپر شود از کوزهٔ من، صد جهانلوله‌ها بر بند و پردارش ز خمگفت غضوا عن هوا أبصارکم**لوله‌ها را بربند و کوزه وجودت را از خم معرفت و حقیقت حضرت پروردگار لبریز وآکنده کن، زیرا حق تعالی گفته است: دیدگانتان را از هوی و هوس فرو ببندید.ریش او پر باد کین هدیه که راست؟لایق چون او شهی، این است راستزن نمی‌دانست کآنجا بر گذرجوی جیحون است، شیرین چون شکردر میان شهر، چون دریا روانپر ز کشتیها و شست ماهیانرو بر سلطان و کار و بار بینحس تجری تحتهاالانهار*** بیناین چنین حس ها و ادراکات ماقطره‌ای باشد در آن انهارها* قرآن کریم، سوره توبه(۹)، آیه ۱۱۱Quran, Sooreh At-Tawba(#9), Line #111« إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَىٰ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ ۚ…»« خدا از مؤمنان جانها و مالهايشان را خريد، تا بهشت از آنان باشد…»** قرآن کریم، سوره نور(۲۴)، آیه ۳۰Quran, Sooreh An-Noor(#24), Line #30« قُلْ لِلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ…»« ای پیغمبر به مؤمنان بگو كه چشمان خويش را از حرام فروگيرند... »*** قرآن کریم، سوره بقره(٢)، آیه ۲۶۶Quran, Sooreh Al-Baqarah(#2), Line #266«…تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ…»«… از زیر آن نهرها روان است …»مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۸۰۰Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 800خود بدانی چون بر من آمدیکه تو بی من نقش گرمابه بدینقش، اگر خود نقش سلطان یا غنی ستصورت ست از جان خود بی چاشنی ستزینت او از برای دیگرانباز کرده بیهده چشم و دهانای تو در پیکار، خود را باختهدیگران را تو ز خود نشناختهتو به هر صورت که آیی بیستیکه، منم این، والله آن تو نیستییک زمان تنها بمانی تو ز خلقدر غم و اندیشه مانی تا به حلقاین تو کی باشی؟ که تو آن اوحدیکه خوش و زیبا و سرمست خودیمرغ خویشی، صید خویشی، دام خویشصدر خویشی، فرش خویشی، بام خویشجوهر آن باشد که قایم با خود استآن عرض، باشد که فرع او شده ستگر تو آدم‌زاده‌یی، چون او نشینجمله ذریات را در خود ببینچیست اندر خم، که اندر نهر نیست؟چیست اندر خانه، کاندر شهر نیست؟این جهان خم ست و دل چون جوی آباین جهان حجره‌ست و دل، شهر عجاب

برنامه صوتی شماره ۷۷۰ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی ۱۳۹۸ تاریخ اجرا: ۱ جولای ۲۰۱۹ - ۱۱ تیرPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۶۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 64, Divan e Shams تو دیدی هیچ عاشق را که سیری بود ازین سودا؟ تو دیدی هیچ ماهی را که او شد سیر ازین دریا؟ تو دیدی هیچ نقشی را که از نقّاش بگریزد؟ تو دیدی هیچ وامِق را که عُذرا(۱) خواهد از عَذرا(۲)؟ بُوَد عاشق فراق اندر، چو اسمی خالی از معنی ولی معنی چو معشوقی فراغت دارد از اسما تویی دریا منم ماهی، چنان دارم که می‌خواهی بکن رحمت، بکن شاهی که از تو مانده‌ام تنها اَیا شاهنشهِ قاهر(۳) چه قحطِ رحمتست آخر؟ دمی که تو نه‌ای حاضر، گرفت آتش چنین بالا اگر آتش تو را بیند چنان در گوشه بنشیند کز آتش هر که گُل چیند، دهد آتش گُلِ رعنا عذابست این جهان بی‌تو، مبادا یک زمان بی‌تو به جان تو، که جان بی‌تو، شکنجه‌ست و بلا بر ما خیالت همچو سلطانی شد اندر دل خرامانی چنانک آید سلیمانی درونِ مسجدِ اقصی هزاران مشعله برشد، همه مسجد منوّر شد بهشت و حوضِ کوثر شد، پر از رضوان(۴)، پر از حورا(۵) تعالی اللَه(۶)، تعالی اللَه درونِ چرخ چندین مه پر از حورست این خرگه نهان از دیده اَعْمی(۷) زهی دلشاد مرغی کاو مقامی یافت اندر عشق به کوهِ قاف کی یابد مقام و جای جز عنقا(۸)؟ زهی عنقایِ ربّانی(۹)، شهنشه شمسِ تبریزی که او شمسیست نی شرقی و نی غربی* و نی در جا * قرآن کریم، سوره نور(۲۴)، آیه ۳۵ Quran, Sooreh An-Noor(#24), Line #35 « اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۚ مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكَاةٍ فِيهَا مِصْبَاحٌ ۖ الْمِصْبَاحُ فِي زُجَاجَةٍ ۖ الزُّجَاجَةُ كَأَنَّهَا كَوْكَبٌ دُرِّيٌّ يُوقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُبَارَكَةٍ زَيْتُونَةٍ لَا شَرْقِيَّةٍ وَلَا غَرْبِيَّةٍ يَكَادُ زَيْتُهَا يُضِيءُ وَلَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ ۚ نُورٌ عَلَىٰ نُورٍ ۗ يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ يَشَاءُ ۚ وَيَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ ۗ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ » « خدا نور آسمان ها و زمین است؛ وصف نورش مانند چراغدانی است که در آن، چراغ پر فروغی است، و آن چراغ در میان قندیل بلورینی است، که آن قندیل بلورین گویی ستاره تابانی است، از درخت زیتونی پربرکت که نه شرقی است و نه غربی افروخته می شود، روغن آن نزدیک است روشنی بدهد گرچه آتشی به آن نرسیده باشد، نوری است بر فراز نوری؛ خدا هر کس را بخواهد به سوی نور خود هدایت می کند، و خدا برای مردم مثل ها می زند و خدا به همه چیز داناست. » مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۲۰۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1208 غیر نُطق و غیر ایماء(۱۰) و سِجِلّ(۱۱) صد هزاران ترجمان خیزد ز دل مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۵۰۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1501 کار، پنهان کن تو از چشمانِ خَود تا بُوَد کارَت سلیم از چشمِ بَد خویش را تسلیم کن بر دامِ مُزد وانگه از خود بی ز خود چیزی بدزد مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۵۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 550 چون ز زنده مرده بیرون می‌کند نفسِ زنده سوی مرگی می‌تند مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۸۳٨ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3838 غیرِ مُردن هیچ فرهنگی دگر در نگیرد با خدای، ای حیله گر مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۳۸۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1381 حق، قدم بر وی نهد از لامکان آنگه او ساکن شود از کُن فَکان قرآن کریم، سوره انبیا(۲۱)، آیه ۶۹ Quran, Sooreh Al- Anbiyaa(#21), Line #69 « قُلْنَا يَا نَارُ كُونِي بَرْدًا وَسَلَامًا عَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ » « گفتيم: اى آتش، بر ابراهيم خنك و سلامت باش. » مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 17 هر که جز ماهی ز آبَش سیر شد هرکه بی روزیست روزَش دیر شد مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۰۹۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2094, Divan e Shams دربندِ خودی، زین سیر شدی گیری سرِ خود ای بی‌سر و بُن(۱۲) کی سیر شود ماهی ز تَری(۱۳)؟ یا تشنه حق از علمِ لَدُن(۱۴)؟ مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۶۱۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 611 نقش باشد پیشِ نقّاش و قلم عاجز و بسته چو کودک در شکم پیشِ قدرت، خلقِ جمله بارگه(۱۵) عاجزان، چون پیشِ سوزن کارگه(۱۶) گاه نقشش، دیو و گَه آدم کُند گاه نقشش، شادی و گَه غم کُند دست، نَی تا دست جُنبانَد به دفع نطق، نَی تا دَم زند در ضَرّ*(۱۷) و نَفع تو ز قرآن بازخوان تفسیرِ بیت گفت ایزد: ما رَمَیْتَ ِاذْ رَمَیْت** گر بپرّانیم تیر، آن نی ز ماست ما کمان و تیراندازش خداست * قرآن کریم، سوره یونس(۱۰)، آیه ۴۹ Quran, Sooreh Yunus(#10), Line #49 « قُلْ لَا أَمْلِكُ لِنَفْسِي ضَرًّا وَلَا نَفْعًا إِلَّا مَا شَاءَ اللَّهُ ۗ…» « بگو: من درباره خود جز آنچه خدا بخواهد مالك هيچ سود و زيانى نيستم... » ** قرآن کریم، سوره انفال(۸)، آیه ۱۷ Quran, Sooreh Al- Anfaal(#8), Line #17 «… وَمَا رَمَيْتَ إِذْ رَمَيْتَ وَلَٰكِنَّ اللَّهَ رَمَىٰ ۚ… » «… و آنگاه كه تير مى‌انداختى، تو تير نمى‌انداختى، خدا بود كه تير مى‌انداخت… » مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۹۳۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 935 بر قضا هر کو شبیخون آورَد سرنگون آید ز خونِ خود خورَد چون زمین با آسمان، خصمی کند شوره گردد، سر ز مرگی بر زند نقش با نقّاش پنجه می زَنَد سبلتان(۱۸) و، ریشِ خود بر می کَنَد مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۰۳۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3033 مر شما را بس نیامد رایِ من؟ ظَنّتان(۱۹) این است در اِعطای(۲۰) من؟ ای خِرَد و رایِتان از رایِ من از عطاهایِ جهانْ‌آرایِ(۲۱) من نقش با نقّاش چه اسْگالَد(۲۲) دِگر؟ چون سِگالِشْ اوش بخشید و خبر این چنین ظنِّ خسیسانه به من مر شما را بود؟ ننگانِ زَمَن(۲۳)؟ ظانّین بِاللهِ ظَنَّ السُّوء* را چون منافق سر بیندازم جدا وارهانَم چرخ را از ننگتان تا بمانَد در جهان این داستان * قرآن کریم، سوره فتح(۴۸)، آیه ۶ Quran, Sooreh Al- Fath(#48), Line #6 « وَيُعَذِّبَ الْمُنَافِقِينَ وَالْمُنَافِقَاتِ وَالْمُشْرِكِينَ وَالْمُشْرِكَاتِ الظَّانِّينَ بِاللَّهِ ظَنَّ السَّوْءِ ۚ… » « و مردان و زنان منافق و مردان و زنان مشرك را كه به خدا گمان بد می برند عذاب كند… » مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۸۲۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 826 هرگز ای آتش! تو صابر نیستی چُون نسوزی؟ چیست قادر نیستی؟ چشم‌ْبند(۲۴) است این عجب یا هوشْ‌بند(۲۵) چون نسوزد آتشْ افروزِ بلند؟ جادُوی کردت کسی یا سیمیاست(۲۶)؟ یا خِلافِ طبعِ تو از بختِ ماست؟ گفت آتش: من همانم، آتشم اندر آ، تا تو ببینی تابشم طبعِ من دیگر نگشت و عُنصُرم تیغِ حقّم، هم به دستوری بُرَم* بر در خَرگه(۲۷)، سگانِ تُرکمان چاپلوسی کرده پیشِ میهمان ور به خَرگه بگذرد بیگانه‌رُو(۲۸) حمله بیند از سگان، شیرانه او من ز سگ کم نیستم در بندگی کم ز تُرکی نیست حق، در زندگی آتشِ طبعت اگر غمگین کند سوزش از امرِ مَلیکِ دین(۲۹) کند آتشِ طبعت اگر شادی دهد اندرو شادی، مَلیکِ دین نهد چونکه غم‌ بینی، تو استغفار کن غم به امرِ خالق آمد، کار کن چون بخواهد، عینِ غم، شادی شود عینِ بندِ پای، آزادی شود * قرآن کریم، سوره انبیا(۲۱)، آیه ۶۹ Quran, Sooreh Al- Anbiyaa(#21), Line #69 « قُلْنَا يَا نَارُ كُونِي بَرْدًا وَسَلَامًا عَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ » « گفتيم: اى آتش، بر ابراهيم خنك و سلامت باش. » مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۶۰۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 607 لذّتِ اِنعامِ(۳۰) خود را وا مَگیر نُقل و باده و جامِ خود را وا مَگیر ور بگیری، کیت جست و جو کند؟ نقش، با نقّاش، چون نیرو کند؟ منگر اندر ما، مکن در ما نظر اندر اِکْرام و سَخایِ(۳۱) خود نگر (۱) عُذرا: تنها، منفرد، به تنهایی(۲) عَذرا: بکر، دوشیزه، وامِق و عذرا نام عاشق و معشوقی که در عهد نوشیروان رواج داشته است.(۳) قاهر: چیره، غالب(۴) رضوان: نگهبان بهشت(۵) حورا: زن سیاه چشم بهشتی(۶) تعالی اللَه: خدا برتر است. برای تحسین و اظهار شادمانی به کار می رود.(۷) اَعْمی: کور(۸) عنقا: سیمرغ(۹) ربّانی: خدایی، الهی(۱۰) ایماء: اشارت کردن(۱۱) سِجِلّ: در اینجا به معنی مطلق نوشته(۱۲) بی‌سر و بُن: غیر اصیل، بی خانواده(۱۳) تَری: کنایه از آب(۱۴) علمِ لَدُن: علمی که از جانب خداوند باشد.(۱۵) بارگه: مخفّف بارگاه، سرای و خیمه بزرگ(۱۶) کارگه: مخفّف کارگاه(۱۷) ضَرّ: زیان(۱۸) سبلتان: سبیل(۱۹) ظَنّ: گمان، حدس(۲۰) اِعطا: بخشیدن(۲۱) جهانْ‌آرا: آرایش دهنده جهان، کنایه از گسترده و جهان شمول(۲۲) سگالیدن: اندیشیدن و فکر کردن، به خصوص اندیشه بد(۲۳) زَمَن: زمان، روزگار(۲۴) چشم‌ْبند: عمل چشم بندی و تردستی و حقّه بازی(۲۵) هوشْ‌بند: عمل بیکار کردن هوش(۲۶) سیمیا: لفظی عبرانی و دانشی است که بدان وسیله می توان کارهای عجیب و خارق العاده انجام داد.(۲۷) خَرگه: مخفف خَرگاه به معنی خیمه بزرگ، سراپرده(۲۸) بیگانه رُو: بیگانه، ناشناس(۲۹) مَلیک: پادشاه، مَلیکِ دین کنایه از حضرت حق تعالی است.(۳۰) اِنعام: نعمت دادن، بخشیدن چیزی به کسی از راه نیکوکاری(۳۱) سَخا: بخشش، كَرَم، جوانمردی************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسان مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۶۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 64, Divan e Shams تو دیدی هیچ عاشق را که سیری بود ازین سودا؟ تو دیدی هیچ ماهی را که او شد سیر ازین دریا؟ تو دیدی هیچ نقشی را که از نقاش بگریزد؟ تو دیدی هیچ وامق را که عذرا خواهد از عذرا؟ بود عاشق فراق اندر، چو اسمی خالی از معنی ولی معنی چو معشوقی فراغت دارد از اسما تویی دریا منم ماهی، چنان دارم که می‌خواهی بکن رحمت، بکن شاهی که از تو مانده‌ام تنها اَیا شاهنشه قاهر چه قحط رحمتست آخر؟ دمی که تو نه‌ای حاضر، گرفت آتش چنین بالا اگر آتش تو را بیند چنان در گوشه بنشیند کز آتش هر که گل چیند، دهد آتش گل رعنا عذابست این جهان بی‌تو، مبادا یک زمان بی‌تو به جان تو، که جان بی‌تو، شکنجه‌ست و بلا بر ما خیالت همچو سلطانی شد اندر دل خرامانی چنانک آید سلیمانی درون مسجد اقصی هزاران مشعله برشد، همه مسجد منوّر شد بهشت و حوض کوثر شد، پر از رضوان، پر از حورا تعالی الله، تعالی الله درون چرخ چندین مه پر از حورست این خرگه نهان از دیده اعمی زهی دلشاد مرغی کاو مقامی یافت اندر عشق به کوه قاف کی یابد مقام و جای جز عنقا؟ زهی عنقای ربانی، شهنشه شمس تبریزی که او شمسیست نی شرقی و نی غربی* و نی در جا * قرآن کریم، سوره نور(۲۴)، آیه ۳۵ Quran, Sooreh An-Noor(#24), Line #35 « اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۚ مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكَاةٍ فِيهَا مِصْبَاحٌ ۖ الْمِصْبَاحُ فِي زُجَاجَةٍ ۖ الزُّجَاجَةُ كَأَنَّهَا كَوْكَبٌ دُرِّيٌّ يُوقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُبَارَكَةٍ زَيْتُونَةٍ لَا شَرْقِيَّةٍ وَلَا غَرْبِيَّةٍ يَكَادُ زَيْتُهَا يُضِيءُ وَلَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ ۚ نُورٌ عَلَىٰ نُورٍ ۗ يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ يَشَاءُ ۚ وَيَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ ۗ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ » « خدا نور آسمان ها و زمین است؛ وصف نورش مانند چراغدانی است که در آن، چراغ پر فروغی است، و آن چراغ در میان قندیل بلورینی است، که آن قندیل بلورین گویی ستاره تابانی است، از درخت زیتونی پربرکت که نه شرقی است و نه غربی افروخته می شود، روغن آن نزدیک است روشنی بدهد گرچه آتشی به آن نرسیده باشد، نوری است بر فراز نوری؛ خدا هر کس را بخواهد به سوی نور خود هدایت می کند، و خدا برای مردم مثل ها می زند و خدا به همه چیز داناست. » مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۲۰۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1208 غیر نطق و غیر ایماء و سجل صد هزاران ترجمان خیزد ز دل مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۵۰۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1501 کار، پنهان کن تو از چشمان خود تا بود کارت سلیم از چشم بد خویش را تسلیم کن بر دام مزد وانگه از خود بی ز خود چیزی بدزد مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۵۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 550 چون ز زنده مرده بیرون می‌کند نفس زنده سوی مرگی می‌تند مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۸۳٨ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3838 غیر مردن هیچ فرهنگی دگر در نگیرد با خدای، ای حیله گر مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۳۸۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1381 حق، قدم بر وی نهد از لامکان آنگه او ساکن شود از کن فکان قرآن کریم، سوره انبیا(۲۱)، آیه ۶۹ Quran, Sooreh Al- Anbiyaa(#21), Line #69 « قُلْنَا يَا نَارُ كُونِي بَرْدًا وَسَلَامًا عَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ » « گفتيم: اى آتش، بر ابراهيم خنك و سلامت باش. » مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 17 هر که جز ماهی ز آبش سیر شد هرکه بی روزیست روزش دیر شد مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۰۹۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2094, Divan e Shams دربند خودی، زین سیر شدی گیری سر خود ای بی‌سر و بن کی سیر شود ماهی ز تری؟ یا تشنه حق از علم لدن؟ مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۶۱۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 611 نقش باشد پیش نقاش و قلم عاجز و بسته چو کودک در شکم پیش قدرت، خلق جمله بارگه عاجزان، چون پیش سوزن کارگه گاه نقشش، دیو و گه آدم کند گاه نقشش، شادی و گه غم کند دست، نی تا دست جنباند به دفع نطق، نی تا دم زند در ضر* و نفع تو ز قرآن بازخوان تفسیر بیت گفت ایزد: ما رمیت اذ رمیت** گر بپرانیم تیر، آن نی ز ماست ما کمان و تیراندازش خداست * قرآن کریم، سوره یونس(۱۰)، آیه ۴۹ Quran, Sooreh Yunus(#10), Line #49 « قُلْ لَا أَمْلِكُ لِنَفْسِي ضَرًّا وَلَا نَفْعًا إِلَّا مَا شَاءَ اللَّهُ ۗ…» « بگو: من درباره خود جز آنچه خدا بخواهد مالك هيچ سود و زيانى نيستم... » ** قرآن کریم، سوره انفال(۸)، آیه ۱۷ Quran, Sooreh Al- Anfaal(#8), Line #17 «… وَمَا رَمَيْتَ إِذْ رَمَيْتَ وَلَٰكِنَّ اللَّهَ رَمَىٰ ۚ… » «… و آنگاه كه تير مى‌انداختى، تو تير نمى‌انداختى، خدا بود كه تير مى‌انداخت… » مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۹۳۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 935 بر قضا هر کو شبیخون آورد سرنگون آید ز خون خود خورد چون زمین با آسمان، خصمی کند شوره گردد، سر ز مرگی بر زند نقش با نقاش پنجه می زند سبلتان و، ریش خود بر می کند مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۰۳۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3033 مر شما را بس نیامد رای من؟ ظنتان این است در اعطای من؟ ای خرد و رایتان از رای من از عطاهای جهان‌آرای من نقش با نقاش چه اسگالد دگر؟ چون سگالش اوش بخشید و خبر این چنین ظن خسیسانه به من مر شما را بود؟ ننگا زمن؟ ظانین بالله ظن السوء* را چون منافق سر بیندازم جدا وارهانم چرخ را از ننگتان تا بماند در جهان این داستان * قرآن کریم، سوره فتح(۴۸)، آیه ۶ Quran, Sooreh Al- Fath(#48), Line #6 « وَيُعَذِّبَ الْمُنَافِقِينَ وَالْمُنَافِقَاتِ وَالْمُشْرِكِينَ وَالْمُشْرِكَاتِ الظَّانِّينَ بِاللَّهِ ظَنَّ السَّوْءِ ۚ… » « و مردان و زنان منافق و مردان و زنان مشرك را كه به خدا گمان بد می برند عذاب كند… » مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۸۲۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 826 هرگز ای آتش! تو صابر نیستی چون نسوزی؟ چیست قادر نیستی؟ چشم‌بند است این عجب یا هوش‌بند چون نسوزد آتش افروز بلند؟ جادوی کردت کسی یا سیمیاست؟ یا خلاف طبع تو از بخت ماست؟ گفت آتش: من همانم، آتشم اندر آ، تا تو ببینی تابشم طبع من دیگر نگشت و عنصرم تیغ حقم، هم به دستوری برم* بر در خرگه، سگان ترکمان چاپلوسی کرده پیش میهمان ور به خرگه بگذرد بیگانه‌رو حمله بیند از سگان، شیرانه او من ز سگ کم نیستم در بندگی کم ز ترکی نیست حق، در زندگی آتش طبعت اگر غمگین کند سوزش از امر ملیک دین کند آتش طبعت اگر شادی دهد اندرو شادی، ملیک دین نهد چونکه غم‌ بینی، تو استغفار کن غم به امر خالق آمد، کار کن چون بخواهد، عین غم، شادی شود عین بند پای، آزادی شود * قرآن کریم، سوره انبیا(۲۱)، آیه ۶۹ Quran, Sooreh Al- Anbiyaa(#21), Line #69 « قُلْنَا يَا نَارُ كُونِي بَرْدًا وَسَلَامًا عَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ » « گفتيم: اى آتش، بر ابراهيم خنك و سلامت باش. » مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۶۰۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 607 لذت انعام خود را وا مگیر نقل و باده و جام خود را وا مگیر ور بگیری، کیت جست و جو کند؟ نقش، با نقاش، چون نیرو کند؟ منگر اندر ما، مکن در ما نظر اندر اکرام و سخای خود نگر

برنامه صوتی شماره ۷۶۹ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی ۱۳۹۸ تاریخ اجرا: ۲۴ جون ۲۰۱۹ ـ ۴ تیرPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۶۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 66, Divan e Shamsتو را ساقیِّ جان گوید برای ننگ و نامی رافرو مگذار در مجلس چنین اشگرف(۱) جامی راغلط کردار نادانی همه نامیست یا نانیتو را چون پخته شد جانی، مگیر ای پخته خامی راز خونِ ما قصاصت را بجو این دم خلاصت رامهل ساقیِّ خاصت را برای خاص و عامی رابکش جامِ جلالی(۲) را، فدا کن نَفْس و مالی رامشو سُخره(۳) حلالی را، مخوان باده حرامی راکسی کز نام می‌لافد، بهل کز غصّه بشکافدچو آن مرغی که می‌بافد به گِرد خویش دامی رادرین دام و درین دانه، مجو جز عشقِ جانانهمگو از چرخ و نه خانه، تو دیده گیر(۴) بامی راتو شین و کاف و ری(۵) را خود مگو شِکّر که هست از نیمگو القابِ جانِ حی یکی نقش و کلامی راچو بی‌صورت تو جان باشی، چه نقصان گر نهان باشی؟چرا دربندِ آن باشی، که واگویی پیامی را؟بیا ای هم دلِ محرم، بگیر این باده خرّمچنان سرمست شو این دم که نشناسی مقامی رابرو ای راهِ ره پیما، بدان خورشیدِ جان افزاازین مجنونِ پرسودا ببر آنجا سلامی رابگو ای شمسِ تبریزی از آن میهایِ پاییزی(۶)به خود در ساغرم ریزی، نفرمایی غلامی رامولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۶۷۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1678, Divan e Shamsعزّت و حرمتم آنگه باشدکه کند عشقِ عزیزش خوارممولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۴۳۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 432, Divan e Shamsجمله مهمانند در عالم ولیککم کسی داند که او مهمان کیستمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۴۶۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 467, Divan e Shamsدل چه نهی بر جهان باش در او میهمانبنده آن شو که او داند مهمان کیستمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۷۲۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2724در میان روز گفتن: روز کو؟خویش رسوا کردن است ای روزجومولوی، دیوان شمس، ترجیعات، شماره ۱۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Tarjiaat)# 18, Divan e Shamsنامه رسید زان جهان بهر مراجعت برمعزم رجوع می‌کنم رخت به چرخ می‌برمگفت که ارجعی شنو باز به شهر خویش روگفتم تا بیامدم دلشده و مسافرممولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۰۷۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3072اُذْکُروا الله کار هر اوباش(۷) نیستاِرْجِعی بر پای هر قَلاش(۸) نیستقرآن كريم، سوره احزاب(۳۳)، آیه ۴۱Quran, Sooreh Al- Ahzaab(#33), Line #41« يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا اللَّهَ ذِكْرًا كَثِيرًا »« اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، خدا را فراوان ياد كنيد.»مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۶۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1262اِرجِعی بشنود نورِ آفتابسوی اصلِ خویش باز آمد شتابمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۱۶۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1169طبلِ بازِ من ندای ارجعیحق گواه من به رغم مدّعیمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۸۹۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1898, Divan e Shamsندای ارجعی آخر شنیدیاز آن سلطان و شاهنشاه شیریندر این ویرانه جغدانند ساکنچه مسکن ساختی ای باز مسکینمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۵۶۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 568بی‌حس و بی‌گوش و بی‌فِکرَت شویدتا خِطابِ اِرْجِعی را بشنویدمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۹۶۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 966, Divan e Shamsدیده خون گشت و خون نمی‌خسبددل من از جنون نمی‌خسبدهین خمش کن به اصل راجع شودیده راجعون(۹) نمی‌خسبدمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۹۰۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3906پس عدم گردم عدم چون ارغَنون گویدم انّا الیهِ راجِعُونمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۱۴۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1141صورت از بی‌صورتی آمد برونباز شد که انّا اِلَیهِ راجِعُونقرآن كريم، سوره بقره(۲)، آیه ۱۵۶Quran, Sooreh Al- Baqarah(#2), Line #156الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَكسانى كه چون مصيبتى به آنها رسيد گفتند:ما از آن خدا هستيم و به او باز مى‌گرديم.مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۰۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 101, Divan e Shamsاگر چه زوبع و استاد جمله‌ستچه داند حیله رَیْبُ المَنُون رامولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۴۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1948, Divan e Shamsچون درخت سدره(۱۰) بیخ آور(۱۱)، شو از لَا رَیْبَ فیهتا نلرزد شاخ و برگت از دمِ رَیْبُ المَنُونمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۸۳٨Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3838غیرِ مُردن هیچ فرهنگی دگردر نگیرد با خدای، ای حیله گرمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۸۳۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3837سِرِّ مُوتُوا قَبْلَ مَوْتٍ این بُوَدکز پسِ مُردن، غنیمت ها رسدمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۱۳۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3137آن شتربان سیه را با شترسوی من آرید با فرمان مُر(۱۲)مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۰۵۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3052کُلُّ شَیْءٍ هالِکٌ جز وجه اوچون نه‌ای در وجه او، هستی مجوهمه چیز روی به فنا می گذارد مگر ذات خدا. و تا وقتی که وجود خود را در هستی خدا فانی نکرده ای بقا و هستی نباید بخواهی.هر که اندر وجه ما باشد فناکُلُّ شَیْءٍ هالِکٌ نَبْوَد جزاهرکس و هرچه که در ذات ما فانی شود، مشمول این قاعده کلی قرار نمی گیرد که: همه چیز به نیستی می رود.مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۴۶۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 462بر مثالِ عنکبوت آن زشتْ‌خوپرده‌هایِ گَنده را بَر بافد اواز لُعابِ(۱۳) خویش پردهٔ نور کرددیدهٔ ادراکِ خود را کور کردمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۴۵۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3453از هواها کی رهی بی جامِ هُو؟ای ز هُو قانع شده با نام هُواز صفت وز نام چه زاید؟ خَیالو آن خَیالش هست دَلّالِ وصالدیده‌ای دلّالِ بی مدلول هیچ؟تا نباشد جاده، نبود غُول(۱۴) هیچهیچ نامی بی حقیقت دیده‌ای؟یا ز گاف و لامِ گُل، گُل چیده‌ای؟اسم خواندی، رَوْ مسمّی را بجومه به بالا دان نه اندر آبِ جُوگر ز نام و حرف خواهی بگذریپاک کن خود را ز خود، هین یکسریهمچو آهن ز آهنی، بی رنگ شودر ریاضت(۱۵)، آینه بی زنگ شوخویش را صافی کن از اوصافِ خودتا ببینی ذاتِ پاک صافِ خودمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۷۳۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3733مُولِعیم(۱۶) اندر سخن هایِ دقیقدر گِرِه ها باز کردن ما عشیق(۱۷)تا گِرِه بندیم و بگْشاییم مادر شِکال(۱۸) و، در جواب آیینْ‌فزاهمچو مرغی کو گشاید بندِ دامگاه بندد، تا شود در فن تماماو بُوَد محروم از صحرا و مَرجْ(۱۹)عمرِ او اندر گِرِه کاری است خرجخود زبونِ او نگردد هیچ داملیک پَرَّش در شکست افتد مدامبا گِرِه کم کوش تا بال و پَرَتنسْکُلَد یک یک ازین کَرّ و فَرَتصد هزاران مرغ، پرهاشان شکستو آن کمینْ‌گاهِ عوارض را نبستحالِ ایشان از نُبی(۲۰) خوان ای حریصنَقَّبُوا فیها ببین، هَلْ مِن مَحیص*؟ای آزمند، حال آنان را از قرآن کریم بخواناز نزاعِ تُرک و رومیّ و عربحل نشد اِشکالِ انگور و عِنَب(۲۱)تا سُلیمانِ لَسینِ(۲۲) معنویدر نیاید، بر نخیزد این دُویجُمله مرغانِ مُنازِع(۲۳)، بازْواربشنوید این طبلِ بازِ شهریارز اختلاف خویش، سوی اتحادهین ز هر جانب روان گردید شاد حَیْثَ ما کُنْتُم فَوَلُّوا وَجْهَکُمنَحْوَهُ هذا الَّذی لَمْ یَنْهَکُمدر هر وضعیتی هستید روی خود را به سوی آن وحدت ویا آن سلیمان بگردانید که این چیزی است که خدا شما رااز آن باز نداشته است. کورْمرغانیم و، بس ناساختیمکآن سُلیمان را دَمی نشناختیمهمچو جُغدان، دشمنِ بازان شدیملاجَرَم واماندهٔ ویران شدیممی‌کنیم از غایتِ جهل و عَمیقصدِ آزارِ عزیزانِ خداجمعِ مرغان کز سُلیمان روشن اندپَرّ و بالِ بی گُنَه کَی بَر کنَند؟بلکه سویِ عاجزان چینه(۲۴) کَشَندبی خِلاف و کینه، آن مرغان خَوشندهُدهُدِ ایشان پیِ تقدیس رامی‌گشاید راهِ صد بلقیس رازاغِ ایشان گر به صورت زاغ بودبازْهِمّت آمد و مازاغ** بود* قرآن کریم، سوره ق(۵۰)، آیه ۳۶Quran, Sooreh Qaaf(#50), Line #36« وَكَمْ أَهْلَكْنَا قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْنٍ هُمْ أَشَدُّ مِنْهُمْبَطْشًا فَنَقَّبُوا فِي الْبِلَادِ هَلْ مِنْ مَحِيصٍ »« و بسا کسان که پیش از ایشان نابود کردیمدر حالی که نیرومندتر از ایشان بودند.در شهرها گشتند ولی آیا راه نجاتی یافتند؟»** قرآن کریم، سوره نجم(۵۳)، آیه ۱۷Quran, Sooreh An- Najm(#53), Line #17مَا زَاغَ الْبَصَرُ وَمَا طَغَىٰچشم خطا نكرد و از حد درنگذشت.مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۷۵۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3756طوطیِ ایشان ز قند آزاد بودکز درون، قندِ اَبَد رویش نمودمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ٣٧۵٩Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3759تو چه دانی بانگِ مرغان را همیچون ندیدستی سُلیمان را دَمی؟مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ٣٧۶۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3762مرغ کو بی این سُلیمان می‌رودعاشقِ ظلمت، چو خُفّاشی بُوَدبا سُلیمان خو کن ای خفاش ردتا که در ظلمت نمانی تا ابدیک گَزی(۲۵) ره، که بدان سو می‌رویهمچو گَز، قُطْبِ مساحت می‌شویوآنکه لنگ و لُوک آن سو می‌جهیاز همه لنگیّ و، لُوکی می‌رهی (۱) اشگرف: شگرف، عظیم، بزرگ (۲) جامِ جلالی: جامِ باشکوه (۳) سُخره: مسخره، ریشخند (۴) دیده گرفتن: در اینجا یعنی فرض کن که قبلاً بام و خانه را دیده ای.(۵) شین و کاف و ری: شِکَر(۶) میهایِ پاییزی: شرابی که در پاییز و از شیرین ترین و رسیده ترین انگورها انداخته شود.(۷) اوباش: مردم فرومایه و بی سر و پا(۸) قَلاش: بیکاره، ولگرد، مفلس(۹) راجعون: برگردندگان(۱۰) درخت سدره: درختی بهشتی(۱۱) بیخ آور: در اینجا فعل امری به معنی ریشه بدوان،ریشه درست کن(۱۲) فرمان مُر: حکم تلخ، منظور حکم قاطع است.(۱۳) لُعاب: آب دهان، بزاق(۱۴) غُول: در اینجا مطلق راهزن است(۱۵) ریاضت: تحمّلِ رنج و مشقّت(۱۶) مُولِع: حریص، شیفته (۱۷) عشیق: عاشق، دلباخته(۱۸) شِکال: اشکال، اشکال و ایراد گرفتن(۱۹) مَرج: مرتع، چراگاه(۲۰) نُبی: قرآن(۲۱) عِنَب: انگور(۲۲) لسین: زبان آور، سخنور(۲۳) مُنازِع: نزاع کننده، ستیزه گر(۲۴) چینه: دانه(۲۵) گَزی: ذرع، وسیله ای از چوب و یا آهن که بدان، جامه و پارچه و زمین و جز آن رااندازه بگیرند.************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسانمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۶۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 66, Divan e Shamsتو را ساقی جان گوید برای ننگ و نامی رافرو مگذار در مجلس چنین اشگرف جامی راغلط کردار نادانی همه نامیست یا نانیتو را چون پخته شد جانی، مگیر ای پخته خامی راز خون ما قصاصت را بجو این دم خلاصت رامهل ساقی خاصت را برای خاص و عامی رابکش جام جلالی را، فدا کن نفس و مالی رامشو سخره حلالی را، مخوان باده حرامی راکسی کز نام می‌لافد، بهل کز غصّه بشکافدچو آن مرغی که می‌بافد به گرد خویش دامی رادرین دام و درین دانه، مجو جز عشق جانانهمگو از چرخ و نه خانه، تو دیده گیر بامی راتو شین و کاف و ری را خود مگو شکّر که هست از نیمگو القاب جان حی یکی نقش و کلامی راچو بی‌صورت تو جان باشی، چه نقصان گر نهان باشی؟چرا دربند آن باشی، که واگویی پیامی را؟بیا ای هم دل محرم، بگیر این باده خرّمچنان سرمست شو این دم که نشناسی مقامی رابرو ای راه ره پیما، بدان خورشید جان افزاازین مجنون پرسودا ببر آنجا سلامی رابگو ای شمس تبریزی از آن میهای پاییزیبه خود در ساغرم ریزی، نفرمایی غلامی رامولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۶۷۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1678, Divan e Shamsعزت و حرمتم آنگه باشدکه کند عشق عزیزش خوارممولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۴۳۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 432, Divan e Shamsجمله مهمانند در عالم ولیککم کسی داند که او مهمان کیستمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۴۶۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 467, Divan e Shamsدل چه نهی بر جهان باش در او میهمانبنده آن شو که او داند مهمان کیستمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۷۲۴Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2724در میان روز گفتن روز کوخویش رسوا کردن است ای روزجومولوی، دیوان شمس، ترجیعات، شماره ۱۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Tarjiaat)# 18, Divan e Shamsنامه رسید زان جهان بهر مراجعت برمعزم رجوع می‌کنم رخت به چرخ می‌برمگفت که ارجعی شنو باز به شهر خویش روگفتم تا بیامدم دلشده و مسافرممولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۰۷۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3072اذکروا الله کار هر اوباش نیستارجعی بر پای هر قلاش نیستقرآن كريم، سوره احزاب(۳۳)، آیه ۴۱Quran, Sooreh Al- Ahzaab(#33), Line #41« يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا اللَّهَ ذِكْرًا كَثِيرًا »« اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، خدا را فراوان ياد كنيد.»مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۶۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1262ارجعی بشنود نور آفتابسوی اصل خویش باز آمد شتابمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۱۶۹Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1169طبل باز من ندای ارجعیحق گواه من به رغم مدّعیمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۸۹۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1898, Divan e Shamsندای ارجعی آخر شنیدیاز آن سلطان و شاهنشاه شیریندر این ویرانه جغدانند ساکنچه مسکن ساختی ای باز مسکینمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۵۶۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 568بی‌حس و بی‌گوش و بی‌فکرت شویدتا خطاب ارجعی را بشنویدمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۹۶۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 966, Divan e Shamsدیده خون گشت و خون نمی‌خسبددل من از جنون نمی‌خسبدهین خمش کن به اصل راجع شودیده راجعون نمی‌خسبدمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۹۰۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3906پس عدم گردم عدم چون ارغنون گویدم انّا الیه راجعونمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۱۴۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1141صورت از بی‌صورتی آمد برونباز شد که انّا الیه راجعونقرآن كريم، سوره بقره(۲)، آیه ۱۵۶Quran, Sooreh Al- Baqarah(#2), Line #156الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَكسانى كه چون مصيبتى به آنها رسيد گفتند:ما از آن خدا هستيم و به او باز مى‌گرديم.مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۰۱Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 101, Divan e Shamsاگر چه زوبع و استاد جمله‌ستچه داند حیله ریب المنون رامولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۹۴۸Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1948, Divan e Shamsچون درخت سدره بیخ آور، شو از لا ریب فیهتا نلرزد شاخ و برگت از دم ریب المنونمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۸۳٨Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3838غیر مردن هیچ فرهنگی دگردر نگیرد با خدای، ای حیله گرمولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۸۳۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3837سر موتوا قبل موت این بودکز پس مردن، غنیمت ها رسدمولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۱۳۷Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3137آن شتربان سیه را با شترسوی من آرید با فرمان مرمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۰۵۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3052کل شی هالک جز وجه اوچون نه‌ای در وجه او، هستی مجوهمه چیز روی به فنا می گذارد مگر ذات خدا. و تا وقتی که وجود خود را در هستی خدا فانی نکرده ای بقا و هستی نباید بخواهی.هر که اندر وجه ما باشد فناکل شی هالک نبود جزاهرکس و هرچه که در ذات ما فانی شود، مشمول این قاعده کلی قرار نمی گیرد که: همه چیز به نیستی می رود.مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۴۶۲Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 462بر مثال عنکبوت آن زشت‌خوپرده‌های گنده را بر بافد اواز لعاب خویش پردهٔ نور کرددیدهٔ ادراک خود را کور کردمولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۴۵۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3453از هواها کی رهی بی جام هو؟ای ز هو قانع شده با نام هواز صفت وز نام چه زاید؟ خیالو آن خیالش هست دلال وصالدیده‌ای دلّال بی مدلول هیچ؟تا نباشد جاده، نبود غول هیچهیچ نامی بی حقیقت دیده‌ای؟یا ز گاف و لام گل، گل چیده‌ای؟اسم خواندی، رو مسمّی را بجومه به بالا دان نه اندر آب جوگر ز نام و حرف خواهی بگذریپاک کن خود را ز خود، هین یکسریهمچو آهن ز آهنی، بی رنگ شودر ریاضت، آینه بی زنگ شوخویش را صافی کن از اوصاف خودتا ببینی ذات پاک صاف خودمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۷۳۳Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3733مولعیم اندر سخن های دقیقدر گره ها باز کردن ما عشیقتا گره بندیم و بگشاییم مادر شکال و، در جواب آیین‌فزاهمچو مرغی کو گشاید بند دامگاه بندد، تا شود در فن تماماو بود محروم از صحرا و مرجعمر او اندر گره کاری است خرجخود زبون او نگردد هیچ داملیک پرش در شکست افتد مدامبا گره کم کوش تا بال و پرتنسکلد یک یک ازین کر و فرتصد هزاران مرغ، پرهاشان شکستو آن کمین‌گاه عوارض را نبستحال ایشان از نبی خوان ای حریصنقبوا فیها ببین، هل من محیص*؟ای آزمند، حال آنان را از قرآن کریم بخواناز نزاع ترک و رومیّ و عربحل نشد اشکال انگور و عنبتا سلیمان لسین معنویدر نیاید، بر نخیزد این دویجمله مرغان منازع، بازواربشنوید این طبل باز شهریارز اختلاف خویش، سوی اتحادهین ز هر جانب روان گردید شاد حیث ما کنتم فولوا وجهکمنحوه هذا الذی لم ینهکمدر هر وضعیتی هستید روی خود را به سوی آن وحدت و یا آن سلیمان بگردانید که این چیزی است که خدا شما را از آن باز نداشته است. کورمرغانیم و، بس ناساختیمکآن سلیمان را دمی نشناختیمهمچو جغدان، دشمن بازان شدیملاجرم واماندهٔ ویران شدیممی‌کنیم از غایت جهل و عمیقصد آزار عزیزان خداجمع مرغان کز سلیمان روشن اندپر و بال بی گنه کی بر کنند؟بلکه سوی عاجزان چینه کشندبی خلاف و کینه، آن مرغان خوشندهدهد ایشان پی تقدیس رامی‌گشاید راه صد بلقیس رازاغ ایشان گر به صورت زاغ بودبازهمّت آمد و مازاغ** بود* قرآن کریم، سوره ق(۵۰)، آیه ۳۶Quran, Sooreh Qaaf(#50), Line #36« وَكَمْ أَهْلَكْنَا قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْنٍ هُمْ أَشَدُّ مِنْهُمْ بَطْشًا فَنَقَّبُوا فِي الْبِلَادِ هَلْ مِنْ مَحِيصٍ »« و بسا کسان که پیش از ایشان نابود کردیم در حالی که نیرومندتر از ایشان بودند.در شهرها گشتند ولی آیا راه نجاتی یافتند؟»** قرآن کریم، سوره نجم(۵۳)، آیه ۱۷Quran, Sooreh An- Najm(#53), Line #17مَا زَاغَ الْبَصَرُ وَمَا طَغَىٰچشم خطا نكرد و از حد درنگذشت.مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۷۵۶Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3756طوطی ایشان ز قند آزاد بودکز درون، قند ابد رویش نمودمولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ٣٧۵٩Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3759تو چه دانی بانگ مرغان را همیچون ندیدستی سلیمان را دمی؟مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ٣٧۶۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3762مرغ کو بی این سلیمان می‌رودعاشق ظلمت، چو خفاشی بودبا سلیمان خو کن ای خفاش ردتا که در ظلمت نمانی تا ابدیک گزی ره، که بدان سو می‌رویهمچو گَز، قطب مساحت می‌شویوآنکه لنگ و لوک آن سو می‌جهی از همه لنگیّ و، لوکی می‌رهی

Hinweise zur Entstehung des trockenen Auges, Maßnahmen zur Verbesserung des Tränenfilms, Behandlung mit Tränenersatzmitteln und Punctum Plugs. Sie können diesen Beitrag auch in Form unseres Informations-Flyers im PDF-Format hier herunterladen. Augenzentrum Schleswig-Holstein

برنامه صوتی شماره ۷۶۸ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی ۱۳۹۸ تاریخ اجرا: ۱۷ جون ۲۰۱۹ ـ ۲۸ خردادPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۶۷۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1678, Divan e Shams من اگر نالم، اگر عذر آرم پنبه در گوش کند دلدارم هر جفایی که کند می رسدش(۱) هر جفایی که کند بردارم(۲) گر مرا او به عدم انگارد سِتمش را به کرَم انگارم دارویِ دردِ دلم دُردِ(۳) ویَست دل به دردش ز چه رو نسپارم؟ عزّت و حرمتم آنگه باشد که کند عشقِ عزیزش خوارم باده آنگه شود انگورِ تنم که بکوبد به لگد عصّارم(۴) جان دهم زیرِ لگد چون انگور تا طرب ساز شود اسرارم گر چه انگور همه خون گرید که از این جور و جفا بیزارم پنبه در گوش کند کوبنده که من از جهل نمی‌افشارم گر تو انکار کنی، معذوری لیک من بوالحَکَمِ(۵) این کارم چون ز سعی و قدمم سَر کردی(۶) آنگهی شُکر کنی بسیارم مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۳۲٩ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1329 پیشِ چشمت داشتی شیشهٔ کبود ز آن سبب، عالَم کبودت می‌نمود مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۳۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3133 کژ روی، جَفَّ الْقَلَم کژ آیدت راستی آری، سعادت زایدت مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۸۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3182 فعلِ توست این غُصه‌های دَم به دَم این بُوَد معنی قَدْ جَفَّ الْقَلَم مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۳۴۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1344, Divan e Shams دمِ او جان دهدت رو ز نَفَخْتُ(۷) بپذیر کارِ او کُنْ فَیَکُون ‌ست، نه موقوفِ علل مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۴۶۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2465 لحظه‌ای ماهم کند یک دَم سیاه خود چه باشد غیرِ این کار اِله؟ پیشِ چوگانهای حکمِ کُنْ فَکان می‌دویم اندر مکان و لامَکان مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۳۸۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1381 حق، قدم بر وی نهد از لامکان آنگه او ساکن شود از کُن فَکان قرآن کریم، سوره بقره(۲)، آیه ۱۱۷ Quran, Sooreh Al- Baqarah(#2), Line #117 بَدِيعُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَإِذَا قَضَىٰ أَمْرًا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ آفريننده آسمانها و زمين است. چون اراده چيزى كند، مى‌گويد: موجود شو. و آن چيز موجود مى‌شود. مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۲۸۶۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2862, Divan e Shams همچو آیینه شوی خامش و گویا تو اگر همه دل گردی و بر گفت زبان نستیزی مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۸۹۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1899 این ترازو بَهرِ این بنهاد حق تا رود انصاف ما را در سَبَق(۸) از ترازو کم کنی، من کم کنم تا تو با من روشنی، من روشنم مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۷۷۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 773 از خدا غیرِ خدا را خواستن ظَّنِ افزونی ست و کُلّی کاستن مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۹۸۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2981, Divan e Shams زان مزدِ کار می‌نرسد مر تو را که تو پیوسته نیستی تو درین کار، گه گهی مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۹۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3196 تا کنی مر غیر را حَبْر(۹) و سَنی(۱۰) خویش را بدخُو و خالی می‌کنی مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۴۲۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 426 اندرین وادی مرو بی این دلیل لا اُحِبُّ الافِلین گو چون خَلیل قرآن كريم، سوره انعام(۶)، آیه ۷۶ Quran, Sooreh Al- An'aam(#6), Line #76 فَلَمَّا جَنَّ عَلَيْهِ اللَّيْلُ رَأَىٰ كَوْكَبًا ۖ قَالَ هَٰذَا رَبِّي ۖ فَلَمَّا أَفَلَ قَالَ لَا أُحِبُّ الْآفِلِين چون شب او را فروگرفت، ستاره‌اى ديد. گفت: اين است پروردگار من. چون فرو شد، گفت: فرو شوندگان را دوست ندارم. مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۸۱۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1812 هر گیا را کِش بود میل عُلا در مَزیدست و حیات و در نَما(۱۱) چونکه گردانید سر سوی زمین در کمی و خشکی و نقص و غَبین(۱۲) میلِ روحت چون سوی بالا بود در تَزایُد(۱۳) مرجعت آنجا بود ور نگون سازی سرت سوی زمین آفِلی، حق لایُحِبُّ الآفِلین و اگر سرت را به سوی زمین خم کنی و متوجه دنیای پست مادی شوی، قطعاً تو نیز جزو افول کنندگان خواهی بود و حق تعالی افول کنندگان را دوست ندارد. مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۱۳۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3137 آن شتربان سیه را با شتر سوی من آرید با فرمان مُر(۱۴) مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۱۴۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3144 کش‌کشانش آوریدند آن طرف او فغان برداشت در تَشنیع(۱۵) و تف چون کشیدندش به پیش آن عزیز گفت: نوشید آب و، بردارید نیز مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۱۵۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3151 آب از جوشش همی‌گردد هوا و آن هوا، گردد ز سردی آب ها بلکه بی علت و بیرون زین حِکَم آب رویانید تکوین از عدم مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۱۶۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3164 آن سیه، حیران شد از برهان او می‌دمید از لامکان، ایمان او چشمه یی دید از هوا ریزان شده مشک او روپوش فیض آن شده مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۱۷۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3174 یوسفی شد در جمال و در دَلال(۱۶) گفتش: اکنون رو به ده، وا گوی حال او همی‌شد بی سر و بی پای، مست پای می‌نشناخت در رفتن ز دست مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۵۰۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1503 خویش را تسلیم کن بر دامِ مُزد وانگه از خود بی ز خود چیزی بدزد مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۱۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 411 صبح نزدیک است، خامُش، کم خروش من همی ‌کوشم پیِ تو، تو، مَکوش مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۳۸۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3383 هم‌چو کم عقلی که از عقلِ تَباه بشکند توبه به هر دَم در گناه مسخرهٔ ابلیس گردد در زَمَن از ضعیفی رأی آن توبه‌شکن در سَر آید هر زمان چون اسبِ لَنگ که بُوَد بارَش گران و راه سنگ می‌خورَد از غیب، بر سَر زخم، او از شکست توبه آن ادبارْخُو باز توبه می‌کند با رأیِ سُست دیو، یک تُف کرد و توبه‌ش را سُکُست(۱۷) ضعف اندر ضعف و کِبرش آنچنان که به خواری بنگرد در واصِلان قرآن کریم، سوره بقره(۲)، آیه ۱۱۷ Quran, Sooreh Al- Baqarah(#2), Line #117 بَدِيعُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَإِذَا قَضَىٰ أَمْرًا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ آفريننده آسمانها و زمين است. چون اراده چيزى كند، مى‌گويد: موجود شو. و آن چيز موجود مى‌شود. قرآن کریم، سوره آل عمران(۳)، آیه ۴۷ Quran, Sooreh Aal-i-Imran(#3), Line #47 قَالَتْ رَبِّ أَنَّىٰ يَكُونُ لِي وَلَدٌ وَلَمْ يَمْسَسْنِي بَشَرٌ قَالَ كَذَٰلِكِ اللَّهُ يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ إِذا قَضَىٰ أَمْرًا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ مريم گفت: اى پروردگار من، چگونه مرا فرزندى باشد، در حالى كه بشرى به من دست نزده است؟ گفت: بدين سان كه خدا هر چه بخواهد مى‌آفريند. چون اراده چيزى كند به او گويد موجود شو، پس موجود مى‌شود. قرآن کریم، سوره مريم(۱۹)، آیه ۳۵ Quran, Sooreh Maryam(#19), Line #35 مَا كَانَ لِلَّهِ أَنْ يَتَّخِذَ مِنْ وَلَدٍ ۖ سُبْحَانَهُ إِذَا قَضَىٰ أَمْرًا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ نسزد خداوند را كه فرزندى برگيرد. منزه است. چون اراده كارى كند، مى‌گويد: موجود شو. پس موجود مى‌شود. قرآن کریم، سوره غافر(۴۰)، آیه ۶۸ Quran, Sooreh Al- Ghaafir(#40), Line #68 هُوَ الَّذِي يُحْيِي وَيُمِيتُ ۖ فَإِذَا قَضَىٰ أَمْرًا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ اوست كه زنده مى‌كند و مى‌ميراند. و چون اراده چيزى كند مى‌گويدش: موجود شو. پس موجود مى‌شود. مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۶۳۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1639 هر زمان دل را دگر میلی دهم هر نَفَس بر دل دگر داغی نهم کُلُّ اَصْباحٍ لَنا شَأْنٌ* جدید کُلُّ شَیءٍ عَنْ مُرادی لا یَحید در هر بامداد (هر لحظه) کاری تازه داریم، و هیچ کاری از حیطه مشیت من خارج نمی شود. * قرآن کریم، سوره الرحمن(۵۵)، آیه ۲۹ Quran, Sooreh Ar- Rahman(#55), Line #29 يَسْأَلُهُ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۚ كُلَّ يَوْمٍ هُوَ فِي شَأْنٍ هر كس كه در آسمانها و زمين است سائل درگاه اوست، و او هر لحظه در كارى جدید است. مولوی، دیوان شمس، رباعی شمارهٔ ۱۱۶۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Robaaiaat)# 1167, Divan e Shams با درد بساز چون دوای تو منم در کس منگر که آشنای تو منم گر کشته شوی مگو که من کشته شدم شکرانه بده که خونبهای تو منم مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۶۸۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2685 با چنان رحمت که دارد شاهِ هُش(۱۸) بی ضرورت، چون بگوید: نَفْس کُش ؟ مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۳۰۵۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3051 چون نبودی فانی اندر پیش من فضل آمد مر تو را گردن زدن کُلُّ شَیْءٍ هالِکٌ* جز وجه او چون نِه‌ای در وجهِ او، هستی مجو هر که اندر وجه ما باشد فنا کُلُّ شَیْءٍ هالِکٌ نَبْوَد جزا زآنکه در اِلّاست او از لا گذشت هر که در اِلّاست او فانی نگشت هر که او بر در، من و ما می زند رَدِّ باب است او و بر لا می تند * قرآن کریم، سوره قصص(۲۸)، آیه ۸۸ Quran, Sooreh Al- Qasas(#28), Line #88 « وَلَا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَٰهًا آخَرَ ۘ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ۚ كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلَّا وَجْهَهُ ۚ لَهُ الْحُكْمُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ » « با خداى يكتا خداى ديگرى را مخوان. هيچ خدايى جز او نيست. هر چيزى نابودشدنى است مگر ذات او. فرمان، فرمان اوست و همه به او بازگردانيده شويد.» مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۷۶۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2766 چون نمردیّ و نگشتی زنده زُو یاغیی باشی به شرکت مُلکْ جُو چون بدو زنده شدی، آن خود وی است وحدتِ محض است آن، شرکت کی است ؟ شرحِ این در آینه اعمال جُو که نیابی فهمِ آن از گفت و گو گر بگویم آنچه دارم در درون بس جگرها گردد اندر حال، خون مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۰۲۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 4028 مُرده یی باشم به من حق بنگرد بِهْ از آن زنده که باشد دُور و رَد مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۷۲۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 723 جان بسی کندی اندر پَرده ای زآنکه مُردن اصل بُد ناورده ای تا نمیری، نیست جان کندن تمام بی کمالِ نردبان نآیی به بام مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۷۵۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 754 بهرِ این گفت آن رسولِ خوشْ پیام رمزِ مُوتُوا قَبْلَ مَوْتٍ* یا کِرام همچنانکه مُرده ام من، قَبلِ مَوْت زآن طرف آورده ام این صیت(۱۹) و صوت پس قیامت شو، قیامت را ببین دیدنِ هر چیز را شرط است این تا نگردی او، ندانی اش تمام خواه آن انوار باشد یا ظَلام(۲۰) *حدیث « مُوتُوا قَبْلَ اَن تَمُوتُوا » « بمیرید پیش از آنکه بمیرید » مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۸۲۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 821 شرطِ روزِ بعث، اوّل مُردن است زآنکه بعث(۲۱) از مُرده زنده کردن است جمله عالَم زین غلط کردند راه کز عدم ترسند و، آن آمد پناه مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۸۳۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3837 سِرِّ مُوتُوا قَبْلَ مَوْتٍ* این بُوَد کز پسِ مُردن، غنیمت ها رسد غیرِ مُردن هیچ فرهنگی دگر در نگیرد با خدای، ای حیله گر *حدیث « مُوتُوا قَبْلَ اَن تَمُوتُوا » « بمیرید پیش از آنکه بمیرید » مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۷۹۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3799 در بخارا خویِ آن خواجیم اَجَل(۲۲) بود با خواهندگان حُسنِ عمل دادِ بسیار و عطایِ بی‌شمار تا به شب بودی ز جودش زر نثار زر به کاغذ پاره‌ها پیچیده بود تا وجودش بود، می‌افشاند جود همچو خورشید و چو ماه پاكباز آنچه گیرند از ضیا، بِدْهند باز خاک را زربخش که بْوَد؟ آفتاب زر ازو در کان و، گنج اندر خراب هر صباحی یک گُرُه را راتبه(۲۳) تا نَماند اُمّتی زو خایبه(۲۴) مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳٨۰۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3808 شرطِ او آن بود که کس با زبان زر نخواهد هیچ، نگشاید لبان لیک خامُش بر حوالیِّ رَهَش ایستاده مُفلسان، دیوارْوَش هر که کردی ناگهان با لب سؤال زو نبردی زین گُنَه یک حبّه مال مَنْ صَمَت مِنْکُم* نَجا بُد یاسه‌اش(۲۵) خامُشان را بود کیسه و کاسه‌اش *حدیث « مَنْ صَمَتَ نَجا » « هر که خموشی گُزید رستگار شد » مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳٨۱۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3818 نوبت روز فقیهان ناگهان یک فقیه از حرص آمد در فغان کرد زاری‌ها بسی، چاره نبود گفت هر نوعی، نبودش هیچ سود روز دیگر با رُگُو(۲۶) پیچید پا ناکِس(۲۷) اندر صفِّ قوم مبتلا تخته‌ها بر ساق بست از چپ و راست تا گمان آید که او اشکسته‌پاست دیدش و بشناختش چیزی نداد روز دیگر رو بپوشید از لُباد(۲۸) هم بدانستش ندادش آن عزیز از گناه و جرم گفتن هیچ چیز چونکه عاجز شد ز صد گونه مَکید چون زنان او چادری بر سر کشید در میان بیوگان رفت و نشست سر فرو افکند و پنهان کرد دست هم شناسیدش، ندادش صَدقه‌ای در دلش آمد ز حِرمان حُرقه‌ای(۲۹) رفت او پیش کَفَنْ‌خواهی، پگاه که بپیچم در نمد، نِه پیش راه هیچ مگشا لب، نشین و می‌نگر تا کند صدر جهان اینجا گذر بو که بیند مرده پندارد، به ظن زر در اندازد پی وجه کفن هر چه بدْهد، نیم آن بدْهم به تو هم‌چنان کرد آن فقیر صِلّه‌جو(۳۰) در نمد پیچید و بر راهش نهاد مَعبر(۳۱) صدر جهان آنجا فتاد زر در اندازید بر روی نمد دست بیرون کرد از تعجیل خود تا نگیرد آن کفن‌خواه آن صِله(۳۲) تا نهان نکند ازو آن دَه‌ دله(۳۳) مرده از زیر نمد بر کرد دست سر بُرون آمد پی دستش ز پست گفت با صدر جهان چون بستدم؟ ای ببسته بر من ابواب کرم گفت: لیکن، تا نمردی ای عَنود از جَناب(۳۴) من نَبُردی هیچ جود سِرِّ مُوتُوا قَبْلَ مُوْتٍ این بود کز پس مُردن، غنیمت‌ها رسد غیر مردن هیچ فرهنگی دگر در نگیرد با خدای، ای حیله‌گر یک عنایت بِهْ ز صد گون اجتهاد جهد را خوف است از صد گون فَساد وآن عنایت هست موقوف مَمات تجربه کردند این ره را ثِقات(۳۵) بلکه مرگش، بی‌عنایت نیز نیست بی‌عنایت، هان و هان جایی مَایست آن زُمُرُّد باشد این افعیِّ پیر بی زُمُرُّد کی شود افعی ضَریر(۳۶)؟ (۱) رسیدن: سزاوار بودن، لایق بودن(۲) برداشتن: تحمّل کردن(۳) دُرد: آنچه از مایعات خصوصاً شراب ته‌نشین شود و در ته ظرف جا بگیرد، لِرد(۴) عصّار: کسی که شیره میوه یا روغن دانه بگیرد.(۵) بوالحَکَم: صاحب حکمت(۶) سَر کردن: سپری کردن، ساختن، سازش کردن(۷) نَفَخْتُ: دمیدم(۸) سَبَق: جایزه مسابقه، جمع: اَسباق(۹) حَبْر: دانشمند، دانا(۱۰) سَنی: رفیع، بلند مرتبه(۱۱) نَما: روییدن، نمو کردن(۱۲) غَبین: زیان(۱۳) تَزایُد: زیاد شدن، افزونی(۱۴) فرمان مُر: حکم تلخ، منظور حکم قاطع است.(۱۵) تَشنیع: بدگویی کردن، ناسزا گویی(۱۶) دَلال: ناز و کرشمه(۱۷) سُکُستن: شکستن(۱۸) شاهِ هُش: پادشاه عقل و هوش، منظور حضرت حق است.(۱۹) صیت: آوازه و نام نيك، ذكر خير(۲۰) ظَلام: تاریکی(۲۱) بعث: قیامت(۲۲) خواجیم اَجَل: سرور بزرگوار(۲۳) راتبه: وظیفه، مقرّری، عطیّه(۲۴) خایبه: نومید، ناکام(۲۵) یاسه‌: یاسا، قاعده، قانون(۲۶) رُگُو: جامه کهنه و فرسوده(۲۷) ناکِس: سر فرود افکنده(۲۸) لُباد: جامه پشمی یا نمدی(۲۹) حُرقه‌: سوزش، گرمی و حرارت(۳۰) صِلّه‌جو: عطا خواه كسى كه چشم به عطا و انعام دیگران دارد.(۳۱) مَعبر: عبور، گذر، محل عبور(۳۲) صِله: عطا و بخشش(۳۳) دَه‌ دله: دو دل، دم دمی مزاج، غیر قابل اعتماد(۳۴) جَناب: آستانه، درگاه(۳۵) ثِقات: كسانی که در قول و فعل مورد اعتماد دیگران باشند(۳۶) ضَریر: کور ************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسانمولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۶۷۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1678, Divan e Shams من اگر نالم، اگر عذر آرم پنبه در گوش کند دلدارم هر جفایی که کند می رسدش هر جفایی که کند بردارم گر مرا او به عدم انگارد ستمش را به کرم انگارم داروی درد دلم درد ویست دل به دردش ز چه رو نسپارم؟ عزّت و حرمتم آنگه باشد که کند عشق عزیزش خوارم باده آنگه شود انگور تنم که بکوبد به لگد عصّارم جان دهم زیر لگد چون انگور تا طرب ساز شود اسرارم گر چه انگور همه خون گرید که از این جور و جفا بیزارم پنبه در گوش کند کوبنده که من از جهل نمی‌افشارم گر تو انکار کنی، معذوری لیک من بوالحکم این کارم چون ز سعی و قدمم سر کردی آنگهی شکر کنی بسیارم مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۳۲٩ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1329 پیش چشمت داشتی شیشهٔ کبود ز آن سبب، عالم کبودت می‌نمود مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۳۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3133 کژ روی، جف القلم کژ آیدت راستی آری، سعادت زایدت مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۸۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3182 فعل توست این غصه‌های دم به دم این بود معنی قد جف القلم مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۳۴۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1344, Divan e Shams دم او جان دهدت رو ز نفخت بپذیر کار او کن فیکون ‌ست، نه موقوف علل مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۴۶۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2465 لحظه‌ای ماهم کند یک دم سیاه خود چه باشد غیر این کار اله؟ پیش چوگانهای حکم کن فکان می‌دویم اندر مکان و لامکان مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۳۸۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1381 حق، قدم بر وی نهد از لامکان آنگه او ساکن شود از کُن فکان قرآن کریم، سوره بقره(۲)، آیه ۱۱۷ Quran, Sooreh Al- Baqarah(#2), Line #117 بَدِيعُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَإِذَا قَضَىٰ أَمْرًا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ آفريننده آسمانها و زمين است. چون اراده چيزى كند، مى‌گويد: موجود شو. و آن چيز موجود مى‌شود. مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۲۸۶۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2862, Divan e Shams همچو آیینه شوی خامش و گویا تو اگر همه دل گردی و بر گفت زبان نستیزی مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۸۹۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1899 این ترازو بهر این بنهاد حق تا رود انصاف ما را در سبق از ترازو کم کنی، من کم کنم تا تو با من روشنی، من روشنم مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۷۷۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 773 از خدا غیر خدا را خواستن ظن افزونی ست و کلی کاستن مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۹۸۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2981, Divan e Shams زان مزد کار می‌نرسد مر تو را که تو پیوسته نیستی تو درین کار، گه گهی مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۹۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3196 تا کنی مر غیر را حبر و سنی خویش را بدخو و خالی می‌کنی مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۴۲۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 426 اندرین وادی مرو بی این دلیل لا احب الافلین گو چون خلیل قرآن كريم، سوره انعام(۶)، آیه ۷۶ Quran, Sooreh Al- An'aam(#6), Line #76 فَلَمَّا جَنَّ عَلَيْهِ اللَّيْلُ رَأَىٰ كَوْكَبًا ۖ قَالَ هَٰذَا رَبِّي ۖ فَلَمَّا أَفَلَ قَالَ لَا أُحِبُّ الْآفِلِين چون شب او را فروگرفت، ستاره‌اى ديد. گفت: اين است پروردگار من. چون فرو شد، گفت: فرو شوندگان را دوست ندارم. مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۸۱۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1812 هر گیا را کش بود میل علا در مزیدست و حیات و در نما چونکه گردانید سر سوی زمین در کمی و خشکی و نقص و غبین میل روحت چون سوی بالا بود در تزاید مرجعت آنجا بود ور نگون سازی سرت سوی زمین آفلی، حق لایحب الآفلین و اگر سرت را به سوی زمین خم کنی و متوجه دنیای پست مادی شوی، قطعاً تو نیز جزو افول کنندگان خواهی بود و حق تعالی افول کنندگان را دوست ندارد. مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۱۳۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3137 آن شتربان سیه را با شتر سوی من آرید با فرمان مر مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۱۴۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3144 کش‌کشانش آوریدند آن طرف او فغان برداشت در تشنیع و تف چون کشیدندش به پیش آن عزیز گفت: نوشید آب و بردارید نیز مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۱۵۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3151 آب از جوشش همی‌گردد هوا و آن هوا، گردد ز سردی آب ها بلکه بی علت و بیرون زین حکم آب رویانید تکوین از عدم مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۱۶۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3164 آن سیه حیران شد از برهان او می‌دمید از لامکان، ایمان او چشمه یی دید از هوا ریزان شده مشک او روپوش فیض آن شده مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۱۷۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3174 یوسفی شد در جمال و در دلال گفتش: اکنون رو به ده، وا گوی حال او همی‌شد بی سر و بی پای، مست پای می‌نشناخت در رفتن ز دست مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۵۰۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1503 خویش را تسلیم کن بر دام مزد وانگه از خود بی ز خود چیزی بدزد مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۱۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 411 صبح نزدیک است، خامش، کم خروش من همی ‌کوشم پی تو، تو، مکوش مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۳۸۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3383 هم‌چو کم عقلی که از عقل تباه بشکند توبه به هر دم در گناه مسخرهٔ ابلیس گردد در زمن از ضعیفی رأی آن توبه‌شکن در سر آید هر زمان چون اسب لنگ که بود بارش گران و راه سنگ می‌خورد از غیب، بر سر زخم، او از شکست توبه آن ادبارخو باز توبه می‌کند با رأی سست دیو، یک تف کرد و توبه‌ش را سکست ضعف اندر ضعف و کبرش آنچنان که به خواری بنگرد در واصلان قرآن کریم، سوره بقره(۲)، آیه ۱۱۷ Quran, Sooreh Al- Baqarah(#2), Line #117 بَدِيعُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَإِذَا قَضَىٰ أَمْرًا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ آفريننده آسمانها و زمين است. چون اراده چيزى كند، مى‌گويد: موجود شو. و آن چيز موجود مى‌شود. قرآن کریم، سوره آل عمران(۳)، آیه ۴۷ Quran, Sooreh Aal-i-Imran(#3), Line #47 قَالَتْ رَبِّ أَنَّىٰ يَكُونُ لِي وَلَدٌ وَلَمْ يَمْسَسْنِي بَشَرٌ قَالَ كَذَٰلِكِ اللَّهُ يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ إِذا قَضَىٰ أَمْرًا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ مريم گفت: اى پروردگار من، چگونه مرا فرزندى باشد، در حالى كه بشرى به من دست نزده است؟ گفت: بدين سان كه خدا هر چه بخواهد مى‌آفريند. چون اراده چيزى كند به او گويد موجود شو، پس موجود مى‌شود. قرآن کریم، سوره مريم(۱۹)، آیه ۳۵ Quran, Sooreh Maryam(#19), Line #35 مَا كَانَ لِلَّهِ أَنْ يَتَّخِذَ مِنْ وَلَدٍ ۖ سُبْحَانَهُ إِذَا قَضَىٰ أَمْرًا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ نسزد خداوند را كه فرزندى برگيرد. منزه است. چون اراده كارى كند، مى‌گويد: موجود شو. پس موجود مى‌شود. قرآن کریم، سوره غافر(۴۰)، آیه ۶۸ Quran, Sooreh Al- Ghaafir(#40), Line #68 هُوَ الَّذِي يُحْيِي وَيُمِيتُ ۖ فَإِذَا قَضَىٰ أَمْرًا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ اوست كه زنده مى‌كند و مى‌ميراند. و چون اراده چيزى كند مى‌گويدش: موجود شو. پس موجود مى‌شود. مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۶۳۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1639 هر زمان دل را دگر میلی دهم هر نفس بر دل دگر داغی نهم کل اصباح لنا شأن* جدید کل شیء عن مرادی لا یحید در هر بامداد (هر لحظه) کاری تازه داریم، و هیچ کاری از حیطه مشیت من خارج نمی شود. * قرآن کریم، سوره الرحمن(۵۵)، آیه ۲۹ Quran, Sooreh Ar- Rahman(#55), Line #29 يَسْأَلُهُ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۚ كُلَّ يَوْمٍ هُوَ فِي شَأْنٍ هر كس كه در آسمانها و زمين است سائل درگاه اوست، و او هر لحظه در كارى جدید است. مولوی، دیوان شمس، رباعی شمارهٔ ۱۱۶۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Robaaiaat)# 1167, Divan e Shams با درد بساز چون دوای تو منم در کس منگر که آشنای تو منم گر کشته شوی مگو که من کشته شدم شکرانه بده که خونبهای تو منم مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۶۸۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2685 با چنان رحمت که دارد شاه هش بی ضرورت، چون بگوید: نفس کش ؟ مولوی، مثنوی، دفتر اوّل، بیت ۳۰۵۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3051 چون نبودی فانی اندر پیش من فضل آمد مر تو را گردن زدن کل شیء هالک* جز وجه او چون نه‌ای در وجه او، هستی مجو هر که اندر وجه ما باشد فنا کل شیء هالک نبود جزا زآنکه در الّاست او از لا گذشت هر که در الّاست او فانی نگشت هر که او بر در، من و ما می زند رد باب است او و بر لا می تند * قرآن کریم، سوره قصص(۲۸)، آیه ۸۸ Quran, Sooreh Al- Qasas(#28), Line #88 « وَلَا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَٰهًا آخَرَ ۘ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ۚ كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلَّا وَجْهَهُ ۚ لَهُ الْحُكْمُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ » « با خداى يكتا خداى ديگرى را مخوان. هيچ خدايى جز او نيست. هر چيزى نابودشدنى است مگر ذات او. فرمان، فرمان اوست و همه به او بازگردانيده شويد.» مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۷۶۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2766 چون نمردی و نگشتی زنده زو یاغیی باشی به شرکت ملک جو چون بدو زنده شدی، آن خود وی است وحدت محض است آن، شرکت کی است ؟ شرح این در آینه اعمال جو که نیابی فهم آن از گفت و گو گر بگویم آنچه دارم در درون بس جگرها گردد اندر حال، خون مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۴۰۲۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 4028 مرده یی باشم به من حق بنگرد به از آن زنده که باشد دور و رد مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۷۲۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 723 جان بسی کندی اندر پرده ای زآنکه مردن اصل بد ناورده ای تا نمیری، نیست جان کندن تمام بی کمال نردبان نآیی به بام مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۷۵۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 754 بهر این گفت آن رسول خوش پیام رمز موتوا قبل موت* یا کرام همچنانکه مرده ام من، قبل موت زآن طرف آورده ام این صیت و صوت پس قیامت شو، قیامت را ببین دیدن هر چیز را شرط است این تا نگردی او، ندانی اش تمام خواه آن انوار باشد یا ظلام *حدیث « مُوتُوا قَبْلَ اَن تَمُوتُوا » « بمیرید پیش از آنکه بمیرید » مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۸۲۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 821 شرط روز بعث، اوّل مردن است زآنکه بعث از مرده زنده کردن است جمله عالم زین غلط کردند راه کز عدم ترسند و، آن آمد پناه مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۸۳۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3837 سر موتوا قبل موت* این بود کز پس مردن، غنیمت ها رسد غیر مردن هیچ فرهنگی دگر در نگیرد با خدای، ای حیله گر *حدیث « مُوتُوا قَبْلَ اَن تَمُوتُوا » « بمیرید پیش از آنکه بمیرید » مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۷۹۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3799 در بخارا خوی آن خواجیم اجل بود با خواهندگان حسن عمل داد بسیار و عطای بی‌شمار تا به شب بودی ز جودش زر نثار زر به کاغذ پاره‌ها پیچیده بود تا وجودش بود، می‌افشاند جود همچو خورشید و چو ماه پاكباز آنچه گیرند از ضیا، بدهند باز خاک را زربخش که بود؟ آفتاب زر ازو در کان و، گنج اندر خراب هر صباحی یک گره را راتبه تا نماند امّتی زو خایبه مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳٨۰۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3808 شرط او آن بود که کس با زبان زر نخواهد هیچ، نگشاید لبان لیک خامش بر حوالی رهش ایستاده مفلسان، دیواروش هر که کردی ناگهان با لب سؤال زو نبردی زین گنه یک حبّه مال من صمت منکم* نجا بد یاسه‌اش خامشان را بود کیسه و کاسه‌اش *حدیث « مَنْ صَمَتَ نَجا » « هر که خموشی گُزید رستگار شد » مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳٨۱۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3818 نوبت روز فقیهان ناگهان یک فقیه از حرص آمد در فغان کرد زاری‌ها بسی، چاره نبود گفت هر نوعی، نبودش هیچ سود روز دیگر با رگو پیچید پا ناکس اندر صف قوم مبتلا تخته‌ها بر ساق بست از چپ و راست تا گمان آید که او اشکسته‌پاست دیدش و بشناختش چیزی نداد روز دیگر رو بپوشید از لباد هم بدانستش ندادش آن عزیز از گناه و جرم گفتن هیچ چیز چونکه عاجز شد ز صد گونه مکید چون زنان او چادری بر سر کشید در میان بیوگان رفت و نشست سر فرو افکند و پنهان کرد دست هم شناسیدش، ندادش صدقه‌ای در دلش آمد ز حرمان حرقه‌ای رفت او پیش کفن‌خواهی، پگاه که بپیچم در نمد، نه پیش راه هیچ مگشا لب، نشین و می‌نگر تا کند صدر جهان اینجا گذر بو که بیند مرده پندارد، به ظن زر در اندازد پی وجه کفن هر چه بدهد، نیم آن بدهم به تو هم‌چنان کرد آن فقیر صله‌جو در نمد پیچید و بر راهش نهاد معبر صدر جهان آنجا فتاد زر در اندازید بر روی نمد دست بیرون کرد از تعجیل خود تا نگیرد آن کفن‌خواه آن صله تا نهان نکند ازو آن ده‌ دله مرده از زیر نمد بر کرد دست سر برون آمد پی دستش ز پست گفت با صدر جهان چون بستدم؟ ای ببسته بر من ابواب کرم گفت: لیکن، تا نمردی ای عنود از جناب من نبردی هیچ جود سر موتوا قبل موت این بود کز پس مردن، غنیمت‌ها رسد غیر مردن هیچ فرهنگی دگر در نگیرد با خدای، ای حیله‌گر یک عنایت به ز صد گون اجتهاد جهد را خوف است از صد گون فساد وآن عنایت هست موقوف ممات تجربه کردند این ره را ثقات بلکه مرگش، بی‌عنایت نیز نیست بی‌عنایت، هان و هان جایی مایست آن زمرد باشد این افعی پیر بی زمرد کی شود افعی ضریر؟

برنامه صوتی شماره ۷۶۷ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی ۱۳۹۸ تاریخ اجرا: ۱۰ جون ۲۰۱۹ ـ ۲۱ خردادPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۶۱۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 615, Divan e Shams خواب از پیِ آن آید، تا عقلِ تو بستاند دیوانه کجا خُسبد؟ دیوانه چه شب داند؟ نی روز بُوَد نی شب، در مذهبِ دیوانه آن چیز که او دارد، او داند، او داند از گردشِ گردون شد روز و شبِ این عالم دیوانۀ آنجا(۱) را گردون بنگرداند گر چشمِ سرش خُسپد، بی‌سر همه چشمست او* کز دیدۀ جانِ خود لوحِ ازلی خواند دیوانگی ار خواهی چون مرغ شو و ماهی با خواب چو همراهی آن با تو کجا ماند؟ شب رو شو و عیّاری(۲)، در عشقِ چنان یاری تا باز شود کاری زان طُرّه(۳) که بفشاند دیوانه دگر سانست، او حاملۀ جانست چشمش چو به جانانست، حملش(۴) نه بدو ماند؟ زین شرح اگر خواهی از شمسِ حق و شاهی تبریز همه عالم زو نورِ نو افشاند * حدیث « تنَامُ عَینایَ وَ لا یَنامُ قَلبی » « چشمانم می خوابند، ولی قلب من نمی خوابد » مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۵۶۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 569 تا به گفت و گویِ بیداری دَری تو زگفت خواب، بویی کی بَری مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۵۷۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 571 حس خشکی دید، کز خشکی بزاد عیسیِ جان، پای بر دریا نهاد مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۵۷۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 575 موج خاکی وهم و فهم و فکر ماست موج آبی محو و سکرست و فناست مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۵۷۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 577 گفت و گوی ظاهر آمد چون غبار مدتی خاموش خُو کُن، هوش‌دار مولوی، دیوان شمس، ترجیعات، شماره ۲۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Tarjiaat)# 28, Divan e Shams ای عشق می‌کن حکم مر، ما را ز غیر خود ببر ای سیل می‌غری، بغر، ما را به دریا می‌کشی مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۴۹۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2497 عقل تو همچون شتربان تو شتر می‌کشاند هر طرف در حکم مُرّ(۵) مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۴۴۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1443 جمله صحرا مار و کژدم پُر شود چونکه جاهل، شاهِ حُکمِ مُر(۶) شود مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۴۶۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2466 پیشِ چوگانهای حکمِ کُنْ فَکان می‌دویم اندر مکان و لامَکان مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۲۵۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1259 گر قضا صد بار، قصد جان کند هم قضا جانت دهد، درمان کند مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۳۴۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1344, Divan e Shams دمِ او جان دهدت رو ز نَفَخْتُ(۷) بپذیر کار او کُنْ فَیَکُون‌ ست، نه موقوفِ علل مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۳۸۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1381 حق، قدم بر وی نهد از لامکان آنگه او ساکن شود از کُن فَکان مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۰۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 101, Divan e Shams اگر چه زوبع و استاد جمله‌ست چه داند حیله ریب المنون را مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۱۴۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1145 عقلِ جزوی گاه چیره گه نگون عقلِ کلی ایمِن از رَیْبُ الْمَنون مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۵۰۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1500 چه عجب که سِرّ ز بد پنهان کنی این عجب که سِرّ ز خود، پنهان کنی کار، پنهان کن تو از چشمانِ خَود تا بُوَد کارَت سلیم از چشمِ بَد خویش را تسلیم کن بر دامِ مُزد وانگه از خود بی ز خود چیزی بدزد مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۴۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 140 بس دعاها کان زیان است و هلاک وز کَرَم می‌نشنود یزدانِ پاک مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۴۵۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1456 هین قُمِ اللَّیْلَ که شمعی ای هُمام شمع اندر شب بُوَد اندر قیام قرآن كريم، سوره مُزَّمِّل(۷۳)، آيه ۱ و ۲ Quran, Sooreh Al- Muzzammil(#73), Line #1,2 يَا أَيُّهَا الْمُزَّمِّلُ(۱) اى جامه فکرت بر خود پيچيده، قُمِ اللَّيْلَ إِلَّا قَلِيلًا(۲) شب ذهن را بیدار و هشیار بمان، مگر اندكى را مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۵۳۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 530 گفت: مُفتیِّ(۸) ضرورت هم تویی بی‌ضرورت گر خوری، مجرم شوی ور ضرورت هست، هم پرهیز به ور خوری، باری ضَمانِ(۹) آن بده مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۲۵۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1258, Divan e Shams گر غمی آید، گلوی او بگیر داد(۱۰) ازو بستان، امیرِ داد باش حاصل اینست ای برادر، چون فلک در جهانِ کهنه نوبنیاد باش مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۳۲۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1323 جز خضوع و بندگیّ و، اضطرار(۱۱) اندرین حضرت ندارد اعتبار مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۵۶۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 567, Divan e Shams خمش، کوته کن ای خاطر که علمِ اوّل و آخر بیان کرده بُوَد عاشق چو پیشِ شاه لا باشد مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۲۲۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 226, Divan e Shams الست(۱۲) عشق رسید و هر آن که گفت: بلی گواهِ گفتِ بلی هست صد هزار بلا مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 26, Divan e Shams جانیست چون شعله، ولی دودَش ز نورَش بیشتر چون دود از حد بگذرد در خانه ننماید ضیا(۱۳) گر دود را کمتر کنی، از نورِ شعله برخوری از نورِ تو روشن شود هم این سرا، هم آن سرا مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۵۶۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 567 پنبهٔ آن گوش سِر، گوش سَر است تا نگردد این کر، آن باطن، کر است بی‌حس و بی‌گوش و بی‌فِکرَت شوید تا خِطابِ اِرْجِعی را بشنوید قرآن کریم، سوره فجر(۸۹)، آیه ۲۷ Quran, Sooreh Al- Fajr(#89), Line #27 يَا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلَىٰ رَبِّكِ رَاضِيَةً مَرْضِيَّةً ای جان آرام گرفته واطمینان یافته! به سوی پروردگارت در حالی که از او خشنودی و او هم از تو خشنود است، باز گرد. مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۶۲۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3624 رحمتی، بی‌علّتی، بی‌خدمتی آید از دریا، مبارک ساعتی مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۰۸۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3087 ای ز غم مرده که دست از نان تُهی است چون غفورست و رحیم، این ترس چیست؟ مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۳۷۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1378 برگ بی برگی ترا چون برگ شد جان باقی یافتی و مرگ شد مولوی، دیوان شمس، رباعیات، شماره ۱۸۱۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Robaaiaat)# 1815, Divan e Shams تا در طلب گوهر کانی کانی تا در هوس لقمهٔ نانی نانی این نکتهٔ رمز اگر بدانی دانی هر چیزی که در جستن آنی آنی مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۱۵۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3152 وآن گنه در وی ز جنسِ جُرمِ توست باید آن خُو را ز طبعِ خویش شُست خُلقِ زشتت، اندر او رویت نمود که تو را او صفحهٔ آیینه بود مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۴۰۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1404, Divan e Shams کار مرا چو او کند، کار دگر چرا کنم؟ چونک چشیدم از لبش، یاد شکر چرا کنم؟ مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 14 مَه فشانَد نور و سگ عوعو کند هر کسی بر خلقتِ خود می‌تند قرآن کریم، سوره اسراء(۱۷)، آیه ۸۴ Quran, Sooreh Al- Israa(#17), Line #84 « قُلْ كُلٌّ يَعْمَلُ عَلَىٰ شَاكِلَتِهِ فَرَبُّكُمْ أَعْلَمُ بِمَنْ هُوَ أَهْدَىٰ سَبِيلًا » « بگو: هر كس به طريقه خويش عمل مى‌كند و پروردگار تو بهتر مى‌داند كه كدام يك به هدايت نزديك‌تر است.» عطار، دیوان اشعار، غزل شمارهٔ ۴۱۳ Attar Peom (Qazal) # 413, Divan e Ashaar زخم کاید بر منی آید همه تا تو می‌رنجی منی داری هنوز مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۹۰۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2909 اِحتِما(۱۴) کن، اِحتِما ز اندیشه‌ها فکر، شیر و گور و، دلها بیشه‌ها اِحتِماها بر دَواها سَرور است زانکه خاریدن، فزونیِّ گرَ است اِحتِما، اصلِ دوا آمد یقین اِحتِما کن قوه جان را ببین (۱) آنجا: مجازاً ملکوت و عالم بالا (۲) عیّار: زرنگ، چالاک، تردست (۳) طُرّه: دستۀ موی تابیده در کنار پیشانی (۴) حمل: بارِ شکم، بچّه (۵) مُرّ: تلخ (۶) حُکمِ مُر: حکم تلخ، کنایه از حاکمیت قاطع (۷)‌ نَفَخْتُ: دمیدم (۸) مُفتی: فتوا دهنده (۹) ضَمان: تعهد کردن، به عهده گرفتن (۱۰) داد: عدل، انصاف (۱۱) اضطرار: اظهار درماندگی (۱۲) الست: ازل، زمانی که ابتدا ندارد (۱۳) ضیا: نور، روشنایی (۱۴) اِحتِما: خود را از چیزی نگاه داشتن، پرهیز کردن ************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسانمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۶۱۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 615, Divan e Shams خواب از پی آن آید، تا عقل تو بستاند دیوانه کجا خسبد؟ دیوانه چه شب داند؟ نی روز بود نی شب، در مذهب دیوانه آن چیز که او دارد، او داند، او داند از گردش گردون شد روز و شب این عالم دیوانۀ آنجا را گردون بنگرداند گر چشم سرش خسپد، بی‌سر همه چشمست او* کز دیدۀ جان خود لوح ازلی خواند دیوانگی ار خواهی چون مرغ شو و ماهی با خواب چو همراهی آن با تو کجا ماند؟ شب رو شو و عیاری، در عشق چنان یاری تا باز شود کاری زان طره که بفشاند دیوانه دگر سانست، او حاملۀ جانست چشمش چو به جانانست، حملش نه بدو ماند؟ زین شرح اگر خواهی از شمس حق و شاهی تبریز همه عالم زو نور نو افشاند * حدیث « تنَامُ عَینایَ وَ لا یَنامُ قَلبی » « چشمانم می خوابند، ولی قلب من نمی خوابد » مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۵۶۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 569 تا به گفت و گوی بیداری دری تو زگفت خواب، بویی کی بری مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۵۷۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 571 حس خشکی دید، کز خشکی بزاد عیسی جان، پای بر دریا نهاد مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۵۷۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 575 موج خاکی وهم و فهم و فکر ماست موج آبی محو و سکرست و فناست مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۵۷۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 577 گفت و گوی ظاهر آمد چون غبار مدتی خاموش خو کن، هوش‌دار مولوی، دیوان شمس، ترجیعات، شماره ۲۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Tarjiaat)# 28, Divan e Shams ای عشق می‌کن حکم مر، ما را ز غیر خود ببر ای سیل می‌غری، بغر، ما را به دریا می‌کشی مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۴۹۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2497 عقل تو همچون شتربان تو شتر می‌کشاند هر طرف در حکم مر مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۴۴۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1443 جمله صحرا مار و کژدم پر شود چونکه جاهل، شاه حکم مر شود مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۴۶۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2466 پیش چوگانهای حکم کن فکان می‌دویم اندر مکان و لامکان مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۲۵۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1259 گر قضا صد بار، قصد جان کند هم قضا جانت دهد، درمان کند مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۳۴۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1344, Divan e Shams دم او جان دهدت رو ز نفخت بپذیر کار او کن فیکون‌ ست، نه موقوف علل مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۳۸۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1381 حق، قدم بر وی نهد از لامکان آنگه او ساکن شود از کن فکان مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۰۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 101, Divan e Shams اگر چه زوبع و استاد جمله‌ست چه داند حیله ریب المنون را مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۱۴۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1145 عقل جزوی گاه چیره گه نگون عقل کلی ایمن از ریب المنون مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۵۰۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1500 چه عجب که سر ز بد پنهان کنی این عجب که سر ز خود، پنهان کنی کار، پنهان کن تو از چشمان خود تا بود کارت سلیم از چشم بد خویش را تسلیم کن بر دام مزد وانگه از خود بی ز خود چیزی بدزد مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۴۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 140 بس دعاها کان زیان است و هلاک وز کرم می‌نشنود یزدان پاک مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۴۵۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1456 هین قم اللیل که شمعی ای همام شمع اندر شب بود اندر قیام قرآن كريم، سوره مُزَّمِّل(۷۳)، آيه ۱ و ۲ Quran, Sooreh Al- Muzzammil(#73), Line #1,2 يَا أَيُّهَا الْمُزَّمِّلُ(۱) اى جامه فکرت بر خود پيچيده، قُمِ اللَّيْلَ إِلَّا قَلِيلًا(۲) شب ذهن را بیدار و هشیار بمان، مگر اندكى را مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۵۳۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 530 گفت مفتی ضرورت هم تویی بی‌ضرورت گر خوری، مجرم شوی ور ضرورت هست، هم پرهیز به ور خوری، باری ضمان آن بده مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۲۵۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1258, Divan e Shams گر غمی آید، گلوی او بگیر داد ازو بستان، امیر داد باش حاصل اینست ای برادر، چون فلک در جهان کهنه نوبنیاد باش مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۳۲۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1323 جز خضوع و بندگی و، اضطرار اندرین حضرت ندارد اعتبار مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۵۶۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 567, Divan e Shams خمش، کوته کن ای خاطر که علم اول و آخر بیان کرده بود عاشق چو پیش شاه لا باشد مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۲۲۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 226, Divan e Shams الست عشق رسید و هر آن که گفت بلی گواه گفت بلی هست صد هزار بلا مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 26, Divan e Shams جانیست چون شعله، ولی دودش ز نورش بیشتر چون دود از حد بگذرد در خانه ننماید ضیا گر دود را کمتر کنی، از نور شعله برخوری از نور تو روشن شود هم این سرا، هم آن سرا مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۵۶۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 567 پنبهٔ آن گوش سر، گوش سر است تا نگردد این کر، آن باطن، کر است بی‌حس و بی‌گوش و بی‌فکرت شوید تا خطاب ارجعی را بشنوید قرآن کریم، سوره فجر(۸۹)، آیه ۲۷ Quran, Sooreh Al- Fajr(#89), Line #27 يَا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِي إِلَىٰ رَبِّكِ رَاضِيَةً مَرْضِيَّةً ای جان آرام گرفته واطمینان یافته! به سوی پروردگارت در حالی که از او خشنودی و او هم از تو خشنود است، باز گرد. مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۶۲۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3624 رحمتی، بی‌علتی، بی‌خدمتی آید از دریا، مبارک ساعتی مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۰۸۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3087 ای ز غم مرده که دست از نان تهی است چون غفورست و رحیم، این ترس چیست؟ مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۳۷۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 1378 برگ بی برگی ترا چون برگ شد جان باقی یافتی و مرگ شد مولوی، دیوان شمس، رباعیات، شماره ۱۸۱۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Robaaiaat)# 1815, Divan e Shams تا در طلب گوهر کانی کانی تا در هوس لقمهٔ نانی نانی این نکتهٔ رمز اگر بدانی دانی هر چیزی که در جستن آنی آنی مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۱۵۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 3152 وآن گنه در وی ز جنس جرم توست باید آن خو را ز طبع خویش شست خلق زشتت، اندر او رویت نمود که تو را او صفحهٔ آیینه بود مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۱۴۰۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1404, Divan e Shams کار مرا چو او کند، کار دگر چرا کنم؟ چونک چشیدم از لبش، یاد شکر چرا کنم؟ مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۱۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 14 مه فشاند نور و سگ عوعو کند هر کسی بر خلقت خود می‌تند قرآن کریم، سوره اسراء(۱۷)، آیه ۸۴ Quran, Sooreh Al- Israa(#17), Line #84 « قُلْ كُلٌّ يَعْمَلُ عَلَىٰ شَاكِلَتِهِ فَرَبُّكُمْ أَعْلَمُ بِمَنْ هُوَ أَهْدَىٰ سَبِيلًا » « بگو: هر كس به طريقه خويش عمل مى‌كند و پروردگار تو بهتر مى‌داند كه كدام يك به هدايت نزديك‌تر است.» عطار، دیوان اشعار، غزل شمارهٔ ۴۱۳ Attar Peom (Qazal) # 413, Divan e Ashaar زخم کاید بر منی آید همه تا تو می‌رنجی منی داری هنوز مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۹۰۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2909 احتما کن، احتما ز اندیشه‌ها فکر، شیر و گور و، دلها بیشه‌ها احتماها بر دواها سرور است زانکه خاریدن، فزونی گر است احتما، اصل دوا آمد یقین احتما کن قوه جان را ببین

برنامه صوتی شماره ۷۶۶ گنج حضوراجرا: پرویز شهبازی ۱۳۹۸ تاریخ اجرا: ۳ جون ۲۰۱۹ ـ ۱۴ خردادPDF متن نوشته شده برنامه با فرمتPDF ،تمامی اشعار این برنامهAll Poems, PDF Formatمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۰۳۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2037, Divan e Shams چون جان تو می‌ستانی، چون شِکّرست مردن با تو ز جانِ شیرین، شیرین تَرَست مردن بردار این طبق را زیرا خلیلِ حق را* باغست و آبِ حیوان(۱)، گر آذرست(۲) مردن این سر نشانِ مردن وان سر نشانِ زادن زان سرکسی نمیرد، نی، زین سرست مردن بگذار جسم و جان شو، رقصان بدان جهان شو مگریز اگرچه حالی شور و شرست مردن واللَه به ذاتِ پاکش، نُه چرخ گشت خاکش با قندِ وصل، همچون حلوا گرست مردن از جان چرا گریزم؟ جانست جان سپردن از کان چرا گریزم؟ کانِ(۳) زَرست مردن چون زین قفص برستی، در گلشن است مسکن چون این صدف شکستی، چون گوهرست مردن چون حق تو را بخواند، سویِ خودت کشاند چون جنّتست رفتن، چون کوثرست مردن مرگ آینه‌ست و حسنت در آینه درآمد آیینه بر بگوید: خوش منظرست مردن گر مؤمنی و شیرین، هم مؤمنست مرگت ور کافری و تلخی هم کافرست مردن گر یوسفی و خوبی آیینه‌ات چنانست ور نی در آن نمایش هم مضطرست مردن خامش که خوش زبانی، چون خضر جاودانی کز آبِ زندگانی کور و کَرَست مردن ۱* قرآن کریم، سوره انعام(۶)، آیه ۷۶ Quran, Sooreh Al- An'aam(#6), Line #76 « فَلَمَّا جَنَّ عَلَيْهِ اللَّيْلُ رَأَىٰ كَوْكَبًا ۖ قَالَ هَٰذَا رَبِّي فَلَمَّا أَفَلَ قَالَ لَا أُحِبُّ الْآفِلِينَ » « چون شب او را فروگرفت، ستاره‌اى ديد.گفت: اين است پروردگار من. چون فرو شد، گفت: فرو شوندگان را دوست ندارم.» ۲* قرآن کریم، سوره نساء(۴)، آیه ۱۲۵ Quran, Sooreh An-Nissa (#4), Line #125 … وَاتَّخَذَ اللَّهُ إِبْرَاهِيمَ خَلِيلًا … و خدا ابراهيم را به دوستى خود برگزيد. *۳ قرآن کریم، سوره انبياء(۲۱)، آیه ۶۸ و ۶۹ Quran, Sooreh Al- Anbiyaa(#21), Line #68, 69 قَالُوا حَرِّقُوهُ وَانْصُرُوا آلِهَتَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ فَاعِلِينَ(۶۸) گفتند: اگر مى‌خواهيد كارى بكنيد، بسوزانيدش و خدايان خود را نصرت دهيد. قُلْنَا يَا نَارُ كُونِي بَرْدًا وَسَلَامًا عَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ(۶۹) گفتيم: اى آتش، بر ابراهيم خنك و سلامت باش. مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۴۹۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3496 کس نیابد بر دلِ ایشان ظَفَر(۴) بر صدف آید ضرر، نَی بر گُهَر مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۵۸۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4580 آفتابی در یکی ذره نهان ناگهان آن ذره بگشاید دهان ذره ذره گردد افلاک و زمین پیشِ آن خورشید، چون جَست از کَمین(۵) این چنین جانی چه درخوردِ تن است؟ هین بشو ای تن از این جان هر دو دست مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۸۰۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 806, Divan e Shams هر کسی در عجبی و عجبِ من اینست کاو نگنجد به میان، چون به میان می‌آید؟ مولوی ، دیوان شمس، رباعیات، شمارهٔ ۱۹۲۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Robaaiaat)# 1921, Divan e Shams گر عاشق روی قیصر روم شوی امید بود که حی قیوم شوی از هجر مگو به پیش سلطان وصال میترس کزین حدیث محروم شوی مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۸۶۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2862 گنجِ مخفی بُد، ز پُرّی چاک کرد خاک را تابان ‌تر از افلاک کرد حدیث قالَ داوُد: یا رَبِّ لـِماذا خَلَقْتَ الْخَلْقَ؟ قالَ: كُنْتُ كَنْزاً مَخْفِيّاً فَاَحْبَبْتُ اَنْ اُعْرَفَ فَخَلَقْتُ الْخَلْقَ لِكَی اُعْرَفَ. داود پیامبر گفت: پروردگارا از بهر چه آفرینش را پدید آوردی؟ فرمود: من گنجی نهان بودم، دوست داشتم شناخته شوم، پس آفریدم آفریدگان را تا شناخته شوم. حدیث قدسی کُنتُ کَنزاً مَخفِیّاً فاحببتُ اَنْ اُعْرَف... من گنجینه رحمت نهانی بودم و می خواستم که شناخته شوم... گنجِ مخفی بُد ز پُرّی جوش کرد خاک را سلطانِ اَطلَس‌پُوش(۶) کرد مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۶۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 364 کُنتُ کَنزاً رَحْمَةً مَخْفِیَّةً فَابْتَعَثْتُ اُمَةً مَهدیَّةً من گنجینه رحمت و مهربانی پنهان بودم، پس امتی هدایت شده را برانگیختم. مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۰۲۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3029 کُنتُ کَنزاً گفت مَخفِیّاً شنو جوهرِ خود گُم مکن، اظهار شو اين قول را بشنو كه حضرت حق فرمود :"من گنجی مخفی بودم" پس گوهر درونی خود را مپوشان بلکه آنرا آشکار کن. مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۸۴۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1846 باز با خود گفت: صبر اولیتر است صبر تا مقصود زوتر رهبر است چون نپرسی زودتر کشفت شود مرغِ صبر از جمله پَرّان‌تر بود ور بپرسی دیرتر حاصل شود سهل از بی صبریت مشکل شود مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۹۸۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2981, Divan e Shams زان مزدِ کار می‌نرسد مر تو را که تو پیوسته نیستی تو درین کار، گه گهی مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۲۵۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1259 گر قضا(۷) صد بار، قصد جان کند هم قضا جانت دهد، درمان کند مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۱۴۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1145 عقلِ جزوی گاه چیره گه نگون عقلِ کلی ایمِن از رَیْبُ الْمَنون قرآن کریم، سوره طور(۵۲)، آیه ۳۰ Quran, Sooreh At-Tur(#52), Line #30 أَمْ يَقُولُونَ شَاعِرٌ نَتَرَبَّصُ بِهِ رَيْبَ الْمَنُونِ يا مى‌گويند: شاعرى است و ما براى وى منتظر حوادث روزگاريم. مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۱۲۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4123 شرط تسلیم است نه کارِ دراز سود نَبْوَد در ضَلالَت(۸) تُرک‌ْتاز(۹) مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۳۴۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1344, Divan e Shams دمِ او جان دهدت رو ز نَفَخْتُ(۱۰) بپذیر کار او کُنْ فَیَکُون‌ ست، نه موقوفِ علل قرآن کریم، سوره حجر(۱۵)، آیه ٢٩ Quran, Sooreh Al-Hijr(#15), Line #29 فَإِذَا سَوَّيْتُهُ وَنَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِينَ چون آفرينشش را به پايان بردم و از روح خود در آن دميدم،در برابر او به سجده بيفتيد. مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۸۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3182 فعلِ توست این غُصه‌های دَم به دَم این بُوَد معنی قَدْ جَفَّ الْقَلَم حدیث جَفَّ الْقَلَمُ بِما اَنْتَ لاقٍ. « خشک شد قلم بدانچه پدید آمده و یا خواهد آمد. » مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۶۷۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2677 انبیا گفتند در دل علتی ست که از آن در حق‌شناسی آفتی ست مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۴۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 549 چون ز مُرده زنده بیرون می‌کشد هر که مُرده گشت، او دارد رَشَد(۱۱) قرآن کریم، سوره انعام(۶)، آیه ۹۵ Quran, Sooreh Al- An'aam(#6), Line #95 إِنَّ اللَّهَ فَالِقُ الْحَبِّ وَالنَّوَىٰ ۖ يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَمُخْرِجُ الْمَيِّتِ مِنَ الْحَيِّ ۚ ذَٰلِكُمُ اللَّهُ ۖ فَأَنَّىٰ تُؤْفَكُونَ خداست كه دانه و هسته را مى‌شكافد، و زنده را از مرده بيرون مى‌آورد و مرده را از زنده بيرون مى‌آورد. اين است خداى يكتا. پس، چگونه از حق منحرفتان مى‌كنند؟ مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۶۳۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1639 هر زمان دل را دگر میلی دهم هر نَفَس بر دل دگر داغی نهم کُلُّ اَصْباحٍ لَنا شَأْنٌ جدید کُلُّ شَیءٍ عَنْ مُرادی لا یَحید در هر بامداد (هر لحظه) کاری تازه داریم، و هیچ کاری از حیطه مشیت من خارج نمی شود قرآن کریم، سوره الرحمن(۵۵)، آیه ۲۹ Quran, Sooreh Ar-Rahman(#55), Line #29 يَسْأَلُهُ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۚ كُلَّ يَوْمٍ هُوَ فِي شَأْنٍ هر كس كه در آسمانها و زمين است سائل درگاه اوست، و او هر لحظه در كارى جدید است. مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۵۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 550 چون ز زنده مرده بیرون می‌کند نفسِ زنده سوی مرگی می‌تند مُرده شو تا مُخْرِجُ الْحَیِّ(۱۲) الصَّمَد زنده‌يی زین مُرده بیرون آورد مرده شو، یعنی از نفس و نفسانیّات پاک شو( یا نسبت به من ذهنی بمیر) تا خداوند بی نیاز که زنده را از مُرده بیرون می آورد، زنده ای را از مُرده تو بیرون آورد. مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۹۱۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 918 گر قَضا انداخت ما را در عذاب کی رود آن خو و طبع مُستَطاب(۱۳)؟ مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۴۶۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1463 مشتریِّ ماست اَللهُ اشْتَری'(۱۴) از غمِ هر مشتری هین برتر آ کسی که فرموده است: « خداوند می خرد »، مشتری ماست. بهوش باش از غم مشتریانِ فاقد اعتبار بالاتر بیا. قرآن کریم، سوره توبه(۹)، آیه ۱۱۱ Quran, Sooreh At-Tawba(#9), Line #111 « إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَىٰ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ…» « خداوند، جان و مال مؤمنان را به بهای بهشت خریده است…» مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۹۰۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1900 از ترازو کم کنی من کم کنم تا تو با من روشنی من روشنم مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ٢۶۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 267 حَزْم(۱۵) آن باشد که ظَنِّ(۱۶) بَد بَری تا گُریزیّ و، شوی از بَد، بَری « حَزْم سُؤ الظن » گفته ست آن رسول هر قَدَم را دام می‌دان ای فَضول حديث « بد گمانی به من ذهنی خود حزم یا دوراندیشی است.» مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۷۷۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 773 از خدا غیرِ خدا را خواستن ظَّنِ افزونی ست و کُلّی کاستن مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۳۲۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1329 پیشِ چشمت داشتی شیشهٔ کبود ز آن سبب، عالَم کبودت می‌نمود مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۳۴۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3344 هر که محجوب است، او خود کودک است مرد آن باشد که بیرون از شک است مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۴۰۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1406 آدمی دید است و باقی پوست است دید آن است آن که دیدِ دوست است چونکه دیدِ دوست نبود کور به دوست کو باقی نباشد دور به مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۴۶۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3460 خویش را صافی کن از اوصافِ خود تا ببینی ذاتِ پاکِ صافِ خود مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۹۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3196 تا کنی مر غیر را حَبْر(۱۷) و سَنی(۱۸) خویش را بدخُو و خالی می‌کنی مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۴۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 140 بس دعاها کان زیان است و هلاک وز کَرَم می‌نشنود یزدانِ پاک مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۷۴۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 746 امتحان بر امتحان است ای پدر هین، به کمتر امتحان، خود را مَخَر(۱۹) مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۹۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3293 پَرده‌ ای ستّار(۲۰) از ما بر مگیر باش اندر امتحانِ ما مُجیر(۲۱) مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۹۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3296 صد هزاران سال ابلیس لعین بود اَبْدالِ امیرالمؤمِنین مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۷۱۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3718 خود نباشد آفتابی را دلیل جز که نور آفتاب مُسْتَطیل(۲۲) سایه که بْوَد تا دلیل او بُوَد این بَسَسْتَش که ذَلیلِ او بُوَد مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۱۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 411 صبح نزدیک است، خامُش، کم خروش من همی ‌کوشم پیِ تو، تو، مَکوش مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۶۶۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 668 می‌گریزم، تا رگم جُنبان بُوَد(۲۳) کی فرار از خویشتن آسان بُوَد؟ مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۶۳۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 637, Divan e Shams درین بَحر درین بَحر، همه چیز بگنجد مترسید، مترسید، گریبان مدرانید مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۶۳۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 638, Divan e Shams چنان گشت و چنین گشت، چنان راست نیاید مدانید که چونید، مدانید که چندید مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۶۱۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3611 که تو آن هوشی و باقی هوش‌پوش(۲۴) خویشتن را گم مکن، یاوه مکوش مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۱۴۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3146 هیچ تسبیحی ندارد آن دَرَج(۲۵) صبر کن، اَلْصَّبْرُ مِفتاحُ الْفَرَج(۲۶) مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۴۵۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3456 اَنْصِتُوا(۲۷) را گوش کن، خاموش باش چون زبانِ حق نگشتی، گوش باش قرآن کریم، سوره اعراف(۷)، آیه ۲۰۴ Quran, Sooreh Al- A'raaf(#7), Line #204 ... وَأَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُون خاموشی گزینید، شاید مشمول رحمت خدا شوید. مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۴۶۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2460 گر مراقب باشی و بیدار تو بینی هر دم پاسخِ کردار تو چون مراقب باشی و گیری رَسَن(۲۸) حاجتت ناید قیامت آمدن مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۸۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 383 دم به دم چون تو مراقب می‌شوی داد می‌بینی و داور ای غَوی(۲۹) ور ببندی چشمِ خود را ز احتِجاب(۳۰) کارِ خود را کی گذارد آفتاب؟ مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۳۶۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 368, Divan e Shams از هر جهتی تو را بلا داد تا بازکشد به بی‌جهاتت مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۳۳۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3339 نعرهٔ لاضَیْر(۳۱) بر گردون رسید هین بِبُر که جان ز جان کندن رهید ساحران با بانگی بلند که به آسمان می رسید گفتند: هیچ ضرری به ما نمی رسد. هان اینک (ای فرعون دست و پای ما را) قطع کن که جان ما از جان کندن نجات یافت. قرآن کریم، سوره شعراء(۲۶)، آیه ۵۰ Quran, Sooreh Ash-Shu'araa(#26), Line #50 قَالُوا لَا ضَيْرَ ۖ إِنَّا إِلَىٰ رَبِّنَا مُنْقَلِبُونَ گفتند ساحران: هیچ زیانی ما را فرو نگیرد که به سوی پروردگارمان بازگردیم. مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۳۴۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3341 ای خُنُک(۳۲) آن را که ذاتِ خود شناخت اندر اَمنِ سَرمدی قصری بساخت مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۸۱۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2811 شد صفیر باز جان در مَرْج دین نعره‌های لا اُحِبُّ الْافِلین شاهباز جان در چمنزار دین فریاد بر می آورد که من افول کنندگان را دوست ندارم قرآن کریم، سوره انعام(۶)، آیه ۷۶ Quran, Sooreh Al- An'aam(#6), Line #76 « فَلَمَّا جَنَّ عَلَيْهِ اللَّيْلُ رَأَىٰ كَوْكَبًا ۖ قَالَ هَٰذَا رَبِّي فَلَمَّا أَفَلَ قَالَ لَا أُحِبُّ الْآفِلِينَ » « چون شب او را فروگرفت، ستاره‌اى ديد.گفت: اين است پروردگار من. چون فرو شد، گفت: فرو شوندگان را دوست ندارم.» مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۸۷۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 872, Divan e Shams هِل تا کُشد تو را، نه که آبِ حیات اوست؟ تلخی مکن که دوست، عسل وار می کشد مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۳۲۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1323 جز خضوع و بندگیّ و، اضطرار(۳۳) اندرین حضرت ندارد اعتبار مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۱۷۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 4171 گوید: ای نَخّود چریدی در بهار رنج، مهمانِ تو شد، نیکوش دار تا که مهمان باز گردد شُکرساز پیشِ شه گوید ز ایثارِ تو باز تا به جایِ نعمتت، مُنعِم(۳۴) رسد جمله نعمت ها بَرَد بر تو حسد مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۵۶۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 567, Divan e Shams خمش، کوته کن ای خاطر که علمِ اوّل و آخر بیان کرده بُوَد عاشق چو پیشِ شاه لا باشد (۱) آبِ حیوان: آبِ زندگانی(۲) آذر: اشاره به آتش نمرود است که به امر خداوند بر ابراهیم (ع) به گلستان و باغ بدل شد. (۳) کان: معدن، منبع، سرچشمه(۴) ظَفَر: پیروزی، دست یافتن(۵) کَمین: نهانگاه، کَمینگاه(۶)اَطلَس‌پوش: جامه ابريشمی(۷) قضا: تقدیر و حکم الهی(۸) ضَلالَت: گمراهی(۹) تُرک‌ْتاز: تاخت‌ و تاز، جولان(۱۰)‌ نَفَخْتُ: دمیدم(۱۱) رَشَد: به راه راست رفتن، هدایت(۱۲) مُخْرِجُ الْحَیّ: بیرون آورنده زنده(۱۳) مُستَطاب:‌ پاک و پاکیزه(۱۴) اِشْتَری': خرید، هم به معنی خریدن و هم فروختن است. اما غالباً به معنی خریدن به کار میرود.(۱۵) حَزْم: دوراندیشی در امری، هوشیاری و آگاهی(۱۶) ظَن: حدس، گمان(۱۷) حَبْر: دانشمند، دانا(۱۸) سَنی: رفیع، بلند مرتبه(۱۹) خود را مَخَر: خودپسندی مکن، خواهان خود مشو(۲۰) ستّار: بسیار پوشاننده، از نامهای خداوند(۲۱) مُجیر: پناه دهنده، از نامهای خداوند(۲۲) آفتاب مُسْتَطیل: آفتاب عظيم، تابان و گسترده(۲۳) تا رگم جُنبان بُوَد: تا وقتی که جان در بدن دارم(۲۴) هوش‌پوش: پوشاننده هوش(۲۵) دَرَج: درجه(۲۶) اَلْصَّبْرُ مِفتاحُ الْفَرَج: صبر کلید رستگاری است(۲۷) اَنْصِتُوا: خاموش باشید(۲۸) رَسَن: ریسمان(۲۹)‌ غَوی: گمراه(۳۰) اِحتِجاب: حجاب، در حجاب رفتن(۳۱) ضَیْر: ضرر، ضرر رساندن(۳۲) خُنُک: خوشا(۳۳) اضطرار: اظهار درماندگی(۳۴) مُنعِم: نعمت دهنده ************************تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسانمولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۰۳۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# ۲۰۳۷, Divan e Shams چون جان تو می‌ستانی، چون شکرست مردن با تو ز جان شیرین، شیرین ترست مردن بردار این طبق را زیرا خلیل حق را* باغست و آب حیوان، گر آذرست مردن این سر نشان مردن وان سر نشان زادن زان سرکسی نمیرد، نی، زین سرست مردن بگذار جسم و جان شو، رقصان بدان جهان شو مگریز اگرچه حالی شور و شرست مردن والله به ذات پاکش، نه چرخ گشت خاکش با قند وصل، همچون حلوا گرست مردن از جان چرا گریزم؟ جانست جان سپردن از کان چرا گریزم؟ کان زرست مردن چون زین قفص برستی، در گلشن است مسکن چون این صدف شکستی، چون گوهرست مردن چون حق تو را بخواند، سوی خودت کشاند چون جنتست رفتن، چون کوثرست مردن مرگ آینه‌ست و حسنت در آینه درآمد آیینه بر بگوید: خوش منظرست مردن گر مؤمنی و شیرین، هم مؤمنست مرگت ور کافری و تلخی هم کافرست مردن گر یوسفی و خوبی آیینه‌ات چنانست ور نی در آن نمایش هم مضطرست مردن خامش که خوش زبانی، چون خضر جاودانی کز آب زندگانی کور و کرست مردن ۱* قرآن کریم، سوره انعام(۶)، آیه ۷۶ Quran, Sooreh Al- An'aam(#6), Line #76 « فَلَمَّا جَنَّ عَلَيْهِ اللَّيْلُ رَأَىٰ كَوْكَبًا ۖ قَالَ هَٰذَا رَبِّي فَلَمَّا أَفَلَ قَالَ لَا أُحِبُّ الْآفِلِينَ » « چون شب او را فروگرفت، ستاره‌اى ديد.گفت: اين است پروردگار من. چون فرو شد، گفت: فرو شوندگان را دوست ندارم.» ۲* قرآن کریم، سوره نساء(۴)، آیه ۱۲۵ Quran, Sooreh An-Nissa (#4), Line #125 … وَاتَّخَذَ اللَّهُ إِبْرَاهِيمَ خَلِيلًا … و خدا ابراهيم را به دوستى خود برگزيد. *۳ قرآن کریم، سوره انبياء(۲۱)، آیه ۶۷ و ۶۸ Quran, Sooreh Al- Anbiyaa(#21), Line #67, 68 قَالُوا حَرِّقُوهُ وَانْصُرُوا آلِهَتَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ فَاعِلِينَ(۶۷) گفتند: اگر مى‌خواهيد كارى بكنيد، بسوزانيدش و خدايان خود را نصرت دهيد. قُلْنَا يَا نَارُ كُونِي بَرْدًا وَسَلَامًا عَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ(۶۸) گفتيم: اى آتش، بر ابراهيم خنك و سلامت باش. مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۴۹۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3496 کس نیابد بر دل ایشان ظفر بر صدف آید ضرر، نی بر گهر مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۵۸۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4580 آفتابی در یکی ذره نهان ناگهان آن ذره بگشاید دهان ذره ذره گردد افلاک و زمین پیش آن خورشید، چون جست از کمین این چنین جانی چه درخورد تن است؟ هین بشو ای تن از این جان هر دو دست مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۸۰۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 806, Divan e Shams هر کسی در عجبی و عجب من اینست کاو نگنجد به میان، چون به میان می‌آید؟ مولوی ، دیوان شمس، رباعیات، شمارهٔ ۱۹۲۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Robaaiaat)# 1921, Divan e Shams گر عاشق روی قیصر روم شوی امید بود که حی قیوم شوی از هجر مگو به پیش سلطان وصال میترس کزین حدیث محروم شوی مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۸۶۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 2862 گنج مخفی بد، ز پری چاک کرد خاک را تابان ‌تر از افلاک کرد حدیث قالَ داوُد: یا رَبِّ لـِماذا خَلَقْتَ الْخَلْقَ؟ قالَ: كُنْتُ كَنْزاً مَخْفِيّاً فَاَحْبَبْتُ اَنْ اُعْرَفَ فَخَلَقْتُ الْخَلْقَ لِكَی اُعْرَفَ. داود پیامبر گفت: پروردگارا از بهر چه آفرینش را پدید آوردی؟ فرمود: من گنجی نهان بودم، دوست داشتم شناخته شوم، پس آفریدم آفریدگان را تا شناخته شوم. حدیث قدسی کُنتُ کَنزاً مَخفِیّاً فاحببتُ اَنْ اُعْرَف... من گنجینه رحمت نهانی بودم و می خواستم که شناخته شوم... گنج مخفی بد ز پری جوش کرد خاک را سلطان اطلس‌پوش کرد مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۶۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 364 کنت کنزا رحمة مخفیة فابتعثت امة مهدیة من گنجینه رحمت و مهربانی پنهان بودم، پس امتی هدایت شده را برانگیختم. مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۰۲۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3029 کنت کنزا گفت مخفیا شنو جوهر خود گم مکن، اظهار شو اين قول را بشنو كه حضرت حق فرمود :"من گنجی مخفی بودم" پس گوهر درونی خود را مپوشان بلکه آنرا آشکار کن. مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۸۴۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1846 باز با خود گفت صبر اولیتر است صبر تا مقصود زوتر رهبر است چون نپرسی زودتر کشفت شود مرغ صبر از جمله پران‌تر بود ور بپرسی دیرتر حاصل شود سهل از بی صبریت مشکل شود مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۲۹۸۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 2981, Divan e Shams زان مزد کار می‌نرسد مر تو را که تو پیوسته نیستی تو درین کار، گه گهی مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۲۵۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1259 گر قضا صد بار، قصد جان کند هم قضا جانت دهد، درمان کند مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۱۴۵ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1145 عقل جزوی گاه چیره گه نگون عقل کلی ایمن از ریب المنون قرآن کریم، سوره طور(۵۲)، آیه ۳۰ Quran, Sooreh At-Tur(#52), Line #30 أَمْ يَقُولُونَ شَاعِرٌ نَتَرَبَّصُ بِهِ رَيْبَ الْمَنُونِ يا مى‌گويند: شاعرى است و ما براى وى منتظر حوادث روزگاريم. مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۱۲۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 4123 شرط تسلیم است نه کار دراز سود نبود در ضلالت ترک‌تاز مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۳۴۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1344, Divan e Shams دم او جان دهدت رو ز نفخت بپذیر کار او کن فیکون‌ ست، نه موقوف علل قرآن کریم، سوره حجر(۱۵)، آیه ٢٩ Quran, Sooreh Al-Hijr(#15), Line #29 فَإِذَا سَوَّيْتُهُ وَنَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِينَ چون آفرينشش را به پايان بردم و از روح خود در آن دميدم،در برابر او به سجده بيفتيد. مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۸۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3182 فعل توست این غصه‌های دم به دم این بود معنی قد جف القلم حدیث جَفَّ الْقَلَمُ بِما اَنْتَ لاقٍ. « خشک شد قلم بدانچه پدید آمده و یا خواهد آمد. » مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۶۷۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 2677 انبیا گفتند در دل علتی ست که از آن در حق‌شناسی آفتی ست مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۴۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 549 چون ز مرده زنده بیرون می‌کشد هر که مرده گشت، او دارد رشد قرآن کریم، سوره انعام(۶)، آیه ۹۵ Quran, Sooreh Al- An'aam(#6), Line #95 إِنَّ اللَّهَ فَالِقُ الْحَبِّ وَالنَّوَىٰ ۖ يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَمُخْرِجُ الْمَيِّتِ مِنَ الْحَيِّ ۚ ذَٰلِكُمُ اللَّهُ ۖ فَأَنَّىٰ تُؤْفَكُونَ خداست كه دانه و هسته را مى‌شكافد، و زنده را از مرده بيرون مى‌آورد و مرده را از زنده بيرون مى‌آورد. اين است خداى يكتا. پس، چگونه از حق منحرفتان مى‌كنند؟ مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۶۳۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1639 هر زمان دل را دگر میلی دهم هر نفس بر دل دگر داغی نهم کل اصباح لنا شأن جدید کل شیء عن مرادی لا یحید در هر بامداد (هر لحظه) کاری تازه داریم، و هیچ کاری از حیطه مشیت من خارج نمی شود قرآن کریم، سوره الرحمن(۵۵)، آیه ۲۹ Quran, Sooreh Ar-Rahman(#55), Line #29 يَسْأَلُهُ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۚ كُلَّ يَوْمٍ هُوَ فِي شَأْنٍ هر كس كه در آسمانها و زمين است سائل درگاه اوست، و او هر لحظه در كارى جدید است. مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۵۵۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 550 چون ز زنده مرده بیرون می‌کند نفس زنده سوی مرگی می‌تند مرده شو تا مخرج الحی الصمد زنده‌يی زین مرده بیرون آورد مرده شو، یعنی از نفس و نفسانیّات پاک شو( یا نسبت به من ذهنی بمیر) تا خداوند بی نیاز که زنده را از مُرده بیرون می آورد، زنده ای را از مُرده تو بیرون آورد. مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۹۱۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 918 گر قضا انداخت ما را در عذاب کی رود آن خو و طبع مستطاب؟ مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۴۶۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 1463 مشتری ماست الله اشتری از غم هر مشتری هین برتر آ کسی که فرموده است: « خداوند می خرد »، مشتری ماست. بهوش باش از غم مشتریانِ فاقد اعتبار بالاتر بیا. قرآن کریم، سوره توبه(۹)، آیه ۱۱۱ Quran, Sooreh At-Tawba(#9), Line #111 « إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَىٰ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ…» « خداوند، جان و مال مؤمنان را به بهای بهشت خریده است…» مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۹۰۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 1900 از ترازو کم کنی من کم کنم تا تو با من روشنی من روشنم مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ٢۶۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 267 حزم آن باشد که ظن بد بری تا گریزی و، شوی از بد، بری « حزم سؤ الظن » گفته ست آن رسول هر قدم را دام می‌دان ای فَضول حديث « بد گمانی به من ذهنی خود حزم یا دوراندیشی است.» مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۷۷۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 773 از خدا غیر خدا را خواستن ظن افزونی ست و کلی کاستن مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۳۲۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1329 پیش چشمت داشتی شیشهٔ کبود ز آن سبب، عالم کبودت می‌نمود مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۳۴۴ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3344 هر که محجوب است، او خود کودک است مرد آن باشد که بیرون از شک است مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۴۰۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 1406 آدمی دید است و باقی پوست است دید آن است آن که دید دوست است چونکه دید دوست نبود کور به دوست کو باقی نباشد دور به مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۴۶۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3460 خویش را صافی کن از اوصاف خود تا ببینی ذات پاک صاف خود مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۹۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3196 تا کنی مر غیر را حبر و سنی خویش را بدخو و خالی می‌کنی مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۴۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 140 بس دعاها کان زیان است و هلاک وز کرم می‌نشنود یزدان پاک مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۷۴۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 746 امتحان بر امتحان است ای پدر هین، به کمتر امتحان، خود را مخر مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۹۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3293 پرده‌ ای ستار از ما بر مگیر باش اندر امتحان ما مجیر مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۹۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 1, Line # 3296 صد هزاران سال ابلیس لعین بود ابدال امیرالمؤمنین مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۳۷۱۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 3718 خود نباشد آفتابی را دلیل جز که نور آفتاب مستطیل سایه که بود تا دلیل او بود این بسستش که ذلیل او بود مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۱۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 411 صبح نزدیک است، خامش، کم خروش من همی ‌کوشم پی تو، تو، مکوش مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۶۶۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 668 می‌گریزم، تا رگم جنبان بود کی فرار از خویشتن آسان بود؟ مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۶۳۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 637, Divan e Shams درین بحر درین بحر، همه چیز بگنجد مترسید، مترسید، گریبان مدرانید مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۶۳۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 638, Divan e Shams چنان گشت و چنین گشت، چنان راست نیاید مدانید که چونید، مدانید که چندید مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۳۶۱۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 3611 که تو آن هوشی و باقی هوش‌پوش خویشتن را گم مکن، یاوه مکوش مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۱۴۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3146 هیچ تسبیحی ندارد آن درج صبر کن، الصبر مفتاح الفرج مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۴۵۶ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 2, Line # 3456 انصتوا را گوش کن، خاموش باش چون زبان حق نگشتی، گوش باش قرآن کریم، سوره اعراف(۷)، آیه ۲۰۴ Quran, Sooreh Al- A'raaf(#7), Line #204 ... وَأَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُون خاموشی گزینید، شاید مشمول رحمت خدا شوید. مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۴۶۰ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 4, Line # 2460 گر مراقب باشی و بیدار تو بینی هر دم پاسخ کردار تو چون مراقب باشی و گیری رسن حاجتت ناید قیامت آمدن مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۸۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 383 دم به دم چون تو مراقب می‌شوی داد می‌بینی و داور ای غوی ور ببندی چشم خود را ز احتجاب کار خود را کی گذارد آفتاب؟ مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۳۶۸ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 368, Divan e Shams از هر جهتی تو را بلا داد تا بازکشد به بی‌جهاتت مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۳۳۹ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3339 نعرهٔ لاضیر بر گردون رسید هین ببر که جان ز جان کندن رهید ساحران با بانگی بلند که به آسمان می رسید گفتند: هیچ ضرری به ما نمی رسد. هان اینک (ای فرعون دست و پای ما را) قطع کن که جان ما از جان کندن نجات یافت. قرآن کریم، سوره شعراء(۲۶)، آیه ۵۰ Quran, Sooreh Ash-Shu'araa(#26), Line #50 قَالُوا لَا ضَيْرَ ۖ إِنَّا إِلَىٰ رَبِّنَا مُنْقَلِبُونَ گفتند ساحران: هیچ زیانی ما را فرو نگیرد که به سوی پروردگارمان بازگردیم. مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۳۴۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 5, Line # 3341 ای خنک آن را که ذات خود شناخت اندر امن سرمدی قصری بساخت مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۸۱۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 6, Line # 2811 شد صفیر باز جان در مرج دین نعره‌های لا احب الافلین شاهباز جان در چمنزار دین فریاد بر می آورد که من افول کنندگان را دوست ندارم قرآن کریم، سوره انعام(۶)، آیه ۷۶ Quran, Sooreh Al- An'aam(#6), Line #76 « فَلَمَّا جَنَّ عَلَيْهِ اللَّيْلُ رَأَىٰ كَوْكَبًا ۖ قَالَ هَٰذَا رَبِّي فَلَمَّا أَفَلَ قَالَ لَا أُحِبُّ الْآفِلِينَ » « چون شب او را فروگرفت، ستاره‌اى ديد.گفت: اين است پروردگار من. چون فرو شد، گفت: فرو شوندگان را دوست ندارم.» مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۸۷۲ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 872, Divan e Shams هل تا کشد تو را، نه که آب حیات اوست؟ تلخی مکن که دوست، عسل وار می کشد مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۳۲۳ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 1323 جز خضوع و بندگی و، اضطرار اندرین حضرت ندارد اعتبار مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۱۷۱ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book # 3, Line # 4171 گوید ای نخود چریدی در بهار رنج، مهمان تو شد، نیکوش دار تا که مهمان باز گردد شکرساز پیش شه گوید ز ایثار تو باز تا به جای نعمتت، منعم رسد جمله نعمت ها برد بر تو حسد مولوی، دیوان شمس، غزل شماره ۵۶۷ Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 567, Divan e Shams خمش کوته کن ای خاطر که علم اول و آخر بیان کرده بود عاشق چو پیش شاه لا باشد