Podcasts about jerozolimie

W specjalnym, wielkosobotnim wydaniu Krucjat radiowych dr Bartłomiej Dźwigała opowiada o historii Bazyliki Grobu Pańskiego w Jerozolimie. Wraz z Łukaszem Witkiewiczem i Konradem Mędrzeckim poruszają również temat odprawianego tam rytuału Cudu Świętego Ognia. 

Gdyby zapytał was jakie miasta są najbardziej związane z historią chrześcijaństwa to pewnie wymienilibyście Jerozolimę, Betlejem czy może Rzym. Ale wczesna historia chrześcijaństwa jest związana szczególnie z Antiochią Syryjską. Kto pochodził z tego miasta? Co się tam wydarzyło? Zaczniemy jednak od powstania tego miasta.Z tym miastem jest związana historia imperium Aleksandra Wielkiego. Po jego śmierci władzę próbował przejść Antygon jeden z jego generałów. Zbudował on miasto Antygonia. Zjednoczyli się jednak jego przeciwnicy, inni generałowie Aleksandra i pokonali Antygona. Jego miasto Antygonia zostało zniszczone. Tych czterech zwycięzców podzieliło się imperium. Kassander dostał Grecję, Lizymach Azję Mniejszą, Ptolemeusz Egipt, a Seleukos Syrię. Do tego podziału nawiązuje chyba księga Daniela.W Daniela 8:22 czytamy: “A to, że został złamany, a cztery inne wyrosły zamiast niego, znaczy: Z jego narodu powstaną cztery królestwa, ale nie z taką mocą, jaką on miał”. Ten rozpad greckiego państwa na cztery części jest też opisany w Daniela 11:4. Z punktu widzenia historii biblijnej interesują nas tylko dwa z tych czterech królestw: Seleucydzi w Syrii oraz Ptolemeusze w Egipcie. Z historią Antiochii jest związany głównie Seleukos I Nikator. To właśnie ten pierwszy władca, założyciel dynastii Seleucydów w Syrii zbudował miasto Antiochia.W 301 roku p.n.e. został pokonany Antygon, a jego miasto Antygonia została zniszczona. Rok później niedaleko tych ruin Seleukos I Nikator zbudował Antiochię. Tak naprawdę zbudował on cztery Antiochie. Nazwał on je na cześć swojego ojca Antiochia. Dwie z nich pojawiają się w Biblii. Antiochia Syryjska, o której dziś będziemy mówić znajdowała się jakieś 30 km na wschód od Morza Śródziemnego i jakieś 400 km na północ od Damaszku. Seleukos osiedlił tam Macedończyków oraz Żydów.Antiochia stała się stolicą królestwa Seleucydów. Mieszkający tam Grecy i Żydzi mieli takie same prawa. Miasto to leżało na skrzyżowaniu szlaków z północy na południe oraz ze wschodu do Morza Śródziemnego. Ten król zbudował także port dla tego miasta. Port nazwał od swojego imienia Seleucją. Dzisiaj Antiochia leży w Turcji i nazywa się Antakya. Port Seleucja nazywa się obecnie Samandağı. Miasto i port łączy żeglowna rzeka Orontes. Była to częsta praktyka budowania miast z dala od morza, ale za to mających własne porty. Przykładem jest Rzym i Ostia. Zapobiegało to przed atakami piratów.Żydzi uprawiali tam działalność misyjną i prozelityzm. Skąd o tym wiemy? W Dziejach Apostolskich opisano wybór 7 diakonów, którzy mieli się zająć kwestią osób mówiących po grecku, które potrzebowały pomocy. W Dziejach 6:5 czytamy: “I podobał się ten wniosek całemu zgromadzeniu, i wybrali Szczepana, męża pełnego wiary i Ducha Świętego, i Filipa, i Prochora, i Nikanora, i Tymona, i Parmena, i Mikołaja, prozelitę z Antiochii”. Zauważmy ostatni z tych siedmiu to Mikołaj, prozelita z Antiochii. Był to prawdopodobnie Grek, który przeszedł na judaizm. Świetnie więc się nadawał aby zadbać o pomoc dla ludzi mówiących po grecku. Czy tylko Żydzi głosili swoją religię?W Dziejach 11:19 czytamy: “Tymczasem ci, którzy zostali rozproszeni na skutek prześladowania, jakie wybuchło z powodu Szczepana, dotarli aż do Fenicji, na Cypr i do Antiochii, nikomu nie głosząc słowa, tylko samym Żydom”. Początkowo działalność misyjna chrześcijan była zawężona do samych Żydów. Przybyli oni jednak do Antiochii, gdzie Żydzi starali się pozyskać prozelitów wśród Greków. Oznacza to, że tamtejsi Grecy mieli niejakie pojęcie o Starym Testamencie. Prawdopodobnie dyskutowali już o tym z Żydami. To na pewno ułatwiło zadanie przybyłym tam chrześcijanom. Być może niektórzy po prostu wrócili do domu jak wspomniany Mikołaj, który sam prawdopodobnie był Grekiem.Dzieje apostolskie 11:20 mówią: “Niektórzy zaś z nich byli Cypryjczykami i Cyrenejczykami; ci, gdy przyszli do Antiochii, zwracali się również do Greków, głosząc dobrą nowinę o Panu Jezusie”. Tak więc znaleźli się chrześcijanie, którzy głosili dobrą nowinę także Grekom. Apostołowie wyłali więc do Antiochii Barnabę, a on stwierdził, że przyda mu się Paweł. W Dziejach 11:26 czytamy: “A gdy go znalazł, przyprowadził go do Antiochii. I tak się ich sprawy ułożyły, że przez cały rok przebywali razem w zborze i nauczali wielu ludzi; w Antiochii też nazwano po raz pierwszy uczniów chrześcijanami”.W tym okresie apostołowie przebywali w Jerozolimie i stamtąd wysłali Barnabę. Jednak tam prześladowano chrześcijan i prawdopodobnie byli oni w ukryciu. Za to w Antiochii otwarcie głosili dobrą nowinę i chrzcili nowych uczniów. Mieszkańcy ich obserwowali i wymyślili dla nich nazwę. Mieszkańcy Antiochii nazwali uczniów Jezusa chrześcijanami bo wciąż chrzcili.Dzieje Apostolskie skupiają się na tym co się działo w Antiochii. Z tego powodu wielu uważa, że pisarz tej księgi czyli ewangelista Łukasz był właśnie Syryjczykiem pochodzący z Antiochii. Narodowością Łukasza zajmowałem się w odcinku 60. Począwszy od 11 rozdziału Dziejów czytamy głównie historię Apostoła Pawła, który wszystkie swoje podróże rozpoczynał właśnie w Antiochii. Ten 11 rozdział mówi nam o tym jak wyruszył do Jerozolimy z pomocą dla głodujących. W Dziejach 12:25 czytamy: “Barnaba zaś i Saul, spełniwszy posłannictwo, powrócili z Jerozolimy, zabrawszy z sobą Jana, zwanego Markiem”.Zauważmy, że napisano tam “powrócili”, ale nie powiedziano dokąd. Kolejny rozdział mówi jednak, że Barnaba, Saul czyli Paweł oraz Jan Marek wyruszyli z Antiochii w pierwszą podróż misjonarską. W Dziejach 13:4 czytamy: “A oni, wysłani przez Ducha Świętego, udali się do Seleucji, stamtąd zaś odpłynęli na Cypr”. Prawdopodobnie Paweł poszedł z Antiochii pieszo do portu w Seleucji. Mógł tam też popłynąć rzeką Orontes. Rozdział 13 i 14 opisują tą podróż.W Dziejach 14:26 czytamy jak powrócili: “Stamtąd zaś odpłynęli do Antiochii, gdzie zostali poruczeni łasce Bożej ku temu dziełu, które wykonali”. Paweł i jego towarzysze wsiedli na statek w Atalii i popłynęli do Antiochii, a w zasadzie do jej portu czyli Seleucji. Liczba chrześcijan wzrastała i właśnie to doprowadziło do sporu.Pierwszy znanym chrześcijaninem z Antiochii Syryjskiej był prozelita Mikołaj. Oznacza to, że był to poganin, który przeszedł na judaizm, a więc został obrzezany. W Dziejach Apostolskich 15:1 czytamy: “A pewni ludzie, którzy przybyli z Judei, nauczali braci: Jeśli nie zostaliście obrzezani według zwyczaju Mojżeszowego, nie możecie być zbawieni”. W Jerozolimie i innych miastach, np. Antiochii Pizydyjskiej chrześcijanie byli prześladowani, ale tutaj, w Antiochii Syryjskiej, istniała tolerancja i właśnie tam doszło do tego sporu.Paweł i inni poszli do Jerozolimy gdzie podjęto decyzję, że chrześcijanie pochodzenia pogańskiego nie muszą być obrzezani. Z tą decyzją wrócili oni do Antiochii, gdzie wybuch ten spór. Stamtąd Paweł wyruszył w drugą, a potem także w trzecia podróż misjonarską. Po tej ostatniej prawdopodobnie nigdy już nie wrócił do Antiochii. Zanim jednak do tego doszło przybył tam także apostoł Piotr.W Liście do Galatów 2:11 czytamy: “A gdy przyszedł Kefas do Antiochii, przeciwstawiłem mu się otwarcie, bo też okazał się winnym”. Do Antiochii Syryjskiej przybył Kefas czyli Piotr. Początkowo spotykał się z chrześcijanami pochodzenia pogańskiego, którzy nie byli obrzezani. Później jednak gdy przybyli tam zwolennicy obrzezania zaczął unikać nieobrzezanych braci. Paweł upomniał go wobec całego zboru.Antiochia stała się później bardzo ważnym ośrodkiem chrześcijaństwa. Była ona jednym z pięciu najważniejszych miast. Należały do nich Jerozolima, Aleksandria, Rzym, Bizancjum (Konstantynopol) oraz właśnie Antiochia. Mieszkający tam ludzie mówili także po syryjsku. Z tego powodu powstały tam pierwsze tłumaczenia Biblii na język syryjski już na początku drugiego wieku. Te syryjskie przekłady były wcześniejsze niż łacińskie.W późniejszym okresie powstało kilka interpretacji Pisma Świętego. Najważniejsze były szkoły aleksandryjska oraz antiocheńska. Ta ostatnia była przeciwna doszukiwania się zapowiedzi Chrystusa w każdym fragmencie Starego Testamentu. Szkoła antiocheńska twierdziła, że Stary Testament należy odczytywać jako wydarzenia historyczne. Odcinała się ona od chrystocentrycznej interpretacji Starego Testamentu.Z tego miasta miał pochodzić Ignacy Antiocheński. W czasach Trajana został skazany na śmierć. Wyrok wykonano w Rzymie, ale jego ciało przewieziono z powrotem do Antiochii. Innym znanym chrześcijaninem pochodzącym z Antiochii był Jan Złotousty. Został on patriarchą Konstantynopola. Potem również Flawian z Antiochii także osiągnął to stanowisko. Jednak później miasto było wielokrotnie zdobywanie. W 1268 Antiochię zdobyli muzułmanie i wymordowali chrześcijan oraz zburzyli wszystkie budynki. Skończyła się wtedy historia chrześcijańskiej Antiochii. W 1516 miasto znalazło się w państwie tureckim i tak jest do dzisiaj.I podobał się ten wniosek całemu zgromadzeniu, i wybrali Szczepana, męża pełnego wiary i Ducha Świętego, i Filipa, i Prochora, i Nikanora, i Tymona, i Parmena, i Mikołaja, prozelitę z Antiochiihttp://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Dzieje-Apostolskie/6/5Tymczasem ci, którzy zostali rozproszeni na skutek prześladowania, jakie wybuchło z powodu Szczepana, dotarli aż do Fenicji, na Cypr i do Antiochii, nikomu nie głosząc słowa, tylko samym Żydom.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Dzieje-Apostolskie/11/19Niektórzy zaś z nich byli Cypryjczykami i Cyrenejczykami; ci, gdy przyszli do Antiochii, zwracali się również do Greków, głosząc dobrą nowinę o Panu Jezusie.https://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Dzieje-Apostolskie/11/20

W nowym formacie podcastu Ziemii Zbyt Obiecanej, Konstanty Gebert przeprowadza głębokie rozmowy z wybitnymi postaciami ze świata nauki, polityki i kultury. Drugim gościem w tej serii jest prof. Hanoch Gutfreund, dyrektor Einstein Center oraz były Rektor Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie, odpowiedzialny za zarządzanie intelektualnym dziedzictwem Alberta Einsteina.   W tym odcinku, oprócz słynnych osiągnięć naukowych, skupimy się na mniej znanej stronie Einsteina – jego związkach z syjonizmem i jego roli w powstaniu Uniwersytetu Hebrajskiego. Prof. Gutfreund przybliży nam także, jak Einstein postrzegał rolę nauki w kształtowaniu nowoczesnego Izraela oraz jakie wyzwania stały przed młodym państwem, w którym żył i pracował. Dowiemy się również, jak wyglądały jego relacje z czołowymi postaciami syjonizmu, takimi jak Chaim Weizmann.   Jest to niezwykła okazja, by przyjrzeć się Einsteinowi nie tylko jako genialnemu naukowcowi, ale także jako człowiekowi zaangażowanemu w procesy kształtujące współczesną politykę i społeczeństwo. Ta rozmowa rzuca nowe światło na jego dziedzictwo, które wciąż wpływa na naszą codzienność. Wspieraj nas na Patronite: ➡️ www.patronite.pl/ziemiazbytobiecana  Posłuchaj najnowszego odcinka: ⭐ Spotify – https://spoti.fi/3yfxnFv ⭐ Apple Podcasts – https://apple.co/3ISwbNh ⭐ YouTube – https://youtube.com/@ZiemiaZbytObiecana  Więcej informacji: www.ziemiezbytobiecana.pl 

Podziękowanie dla Włodka Dobrowolskiego za to, że niestety już po rozpoczęciu homilii wpadł na to, aby ją nagrać. Brakuje tylko kilku pierwszych minut. I tak jest długo

Salomon jest znany ze swojej mądrości. Przypisuje mu się spisanie trzech ksiąg: Przysłów, Kaznodziei oraz Pieśni nad Pieśniami. Prawdopodobnie napisał też psalm 127. Według Biblii jego mądrość pochodziła od Boga. Edukowali go jednak także rodzice. Dawid udzielał mu rad tuż przed śmiercią. Ostatni rozdział księgi Przysłów to “Słowa króla Lemuela,których go uczyła jego matka”. Prawdopodobnie chodzi właśnie o Salomona i rady, które dała mu jego matka Batszeba.W Księdze Przysłów 31:3 czytamy: “Nie oddawaj kobietom swojej siły, nie chodź drogami, na których gubią się królowie”. Jeżeli są to słowa Batszeby być może miała na myśli swojego męża Dawida, który wziął sobie wiele żon i miał z tego powodu wiele problemów. Mogła jednak też mieć na myśli prawo zapisane dla królów w Księdze Powtórzonego Prawa 17:17, gdzie czytamy: “Niech też nie bierze sobie wiele żon, aby nie odstąpiło jego serce”. Mądry Salomon mający mądrość znał na pewno zarówno to prawo jak i słowa, które prawdopodobnie wypowiedziała jego matka.Może więc dziwić to co zapisano w 1 Królów 11:3 gdzie według przekładu Biblii Tysiąclecia czytamy: “tak że miał siedemset żon-księżniczek i trzysta żon drugorzędnych”. Jego ojciec Dawid miał prawdopodobnie jakieś 10 żon i być może około 20 konkubin. (22 odcinek) Dlaczego Salomon miał aż 700 żon i 300 nałożnic? Co o nich wiemy? Jak stawały się żonami Salomona? Dlaczego przynajmniej jedna go odrzuciła?Pierwszą żoną Salomona była najwyraźniej Ammonitka Naama. Według 1 Królów 14:21 syn Salomona Rechoboam miał 41 lat gdy zaczął panować. Z kolei 1 Królów 11:42 mówi, że Salomon panował 40 lat. Oznacza to, że Rechoboam syn Salomona i Naamy urodził się rok przed tym zanim jego ojciec został królem. Być może jego matka zauważyła, że zwraca uwagę na kolejne kobiety i dała mu zacytowaną wyżej radę. Gdy został królem nic go nie powstrzymywało.W Kaznodziei 2:8 sam napisał: “Nagromadziłem sobie też srebra i złota, nadto skarbów królów i krajów; wystarałem się o śpiewaków i śpiewaczki, i o to, czym synowie ludzcy się rozkoszują, mnóstwo kobiet”. Salomon był bogaty i gromadzi nie tylko skarby ale i kobiety. W kolejnym 10 wersecie dodał: ‘niczego, czego tylko zapragnęły moje oczy, nie odmawiałem im”. Ale nie był to jedyny powód.1 Królów 11:3 zacytowałem według Biblii Tysiąclecia bo tam użyto określenia 700 żon-księżniczek. Ich liczba nie jest przesadzona. Istniało wtedy wiele miast państw. Księżniczka z takiego miasta była gwarancją sojuszu z takim państwem. Dawid pokonał Ammonitów. Być może Naama żona Salomona była gwarancją podporządkowania tego narodu. Problemem dla pisarzy Biblii był jednak fakt, że dalej one wyznawały swoją religię. Skąd o tym wiemy?W 2 Kronik 8:11 czytamy: “Córkę faraona Salomon przeniósł z Miasta Dawida do pałacu, który dla niej wybudował, gdyż powiadał: Nie powinna mieszkać moja żona w domu Dawida, króla izraelskiego, gdyż są to miejsca święte przez to, iż Skrzynia Pańska weszła do nich”. Wynika z tego, że Salomon odczuwał wyrzuty sumienia, bo żona prawdopodobnie pozostała przy swojej religii. Jeżeli to prawda, to nazwanie Naamy Ammonitką niekoniecznie oznacza tylko narodowość, ale prawdopodobnie także religię.Gdy Salomon rozbudowywał Jerozolimę. Zabudował sąsiednią górę Moria. Zbudował tam świątynię, a na jej zboczu domy i pałace. Jednym z nich był pałac dla córki faraona, która była jego żoną. Gdzie mieszkało pozostałe 700 żon i 300 nałożnic? Niekoniecznie w Jerozolimie. Być może Salomon objeżdżając swoje królestwo zatrzymywał się w kolejnych miastach, gdzie czekały na niego jego żony i nałożnice pochodzące z lokalnych społeczeństw.Właśnie taki objazd opisuje księga Pieśni nad Pieśniami. Zaczyna się ona od informacji, że spisał ją Salomon. Opisuje ona jego nieudaną próbę rozkochania Szulamitki. Dalej w tej księdze (6:8) czytamy: “Jest sześćdziesiąt królowych i osiemdziesiąt nałożnic”. Salomon był więc w trakcie zdobywania kolejnych kobiet. O tej napisał, ponieważ mu odmówiła. Szulamitka wolała swojego ukochanego pasterza niż króla Salomona.Biblia wspomina jeszcze o innej Szulamitce. Ostatnia żona lub nałożnica króla Dawida miała na imię Abiszag i także pochodziła z Szunem. Chciał ją dla siebie Adoniasz, brat Salomona za co zginął. Żony króla przechodziły na własność jego następcy. Nie ma pewności, czy piękna Abiszag została żoną Salomona. Na pewno jednak nie pozwolił aby wziął ją ktoś inny. Tutaj nasuwa się pytanie co stało się z tym tysiącem kobiet po śmierci Salomona? Jego syn Rechoboam miał tylko 18 żon i 60 nałożnic.Wracając do Salomona - żony miały na niego wpływ. W 1 Królów 11:4 czytamy: “Gdy się zaś Salomon zestarzał, jego żony odwróciły jego serce do innych bogów, tak że jego serce nie było szczere wobec Pana, Boga jego, jak serce Dawida, jego ojca”. Nie porzucił on swojego Boga, ale zaczął też czcić innych bogów, między innymi Milkoma boga Ammonitów. Do tego być może skłoniła go Naama, matka Rechoboama.Pozostaje jeszcze legenda o romansie między Salomonem, a królową Szeby. Według Biblii była to podróż powodowana ciekawością oraz wymianą handlową. Opisuje ją 1 Królewska 10:1-13 oraz 2 Kronik 9:1-12. W tych dwóch miejscach jest jednak ta sama treść. Prawodobnie autor Kronik cytował z księgi Królów. Starożytna Saba lub Szeba znajdowała się na terytorium dzisiejszego Jemenu. Jednak najbardziej znana legenda pochodzi z Etiopii leżącej po drugiej stronie Morza Czerwonego.Według tej legendy Makeda, pierwsza znana królowa Szeby miała z Salomonem syna Menelika I, który jest przodkiem dynastii salomońskiej. Ostatnim cesarzem Etiopii był Haile Selassie I, który miał być właśnie potomkiem Makedy i Salomona. Trudno to potwierdzić lub zaprzeczyć. Znając jednak pociąg Salomona do kobiet można chyba uznać, że byłoby to możliwe. Jej wizyta mogła zakończyć się krótkim romansem i porodem po powrocie do Szeby. Na pewno można jednak odrzucić “Proroctwa królowej Saby”, bo autor pomylił kraj z imieniem.Nie oddawaj kobietom swojej siły, nie chodź drogami, na których gubią się królowie.https://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Przypowiesci-Salomona/31/3Niech też nie bierze sobie wiele żon, aby nie odstąpiło jego serce. Także srebra i złota niech wiele nie gromadzi.https://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/5-Ksiega-Mojzeszowa/17/17tak że miał siedemset żon-księżniczek i trzysta żon drugorzędnychhttps://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=1219Salomon panował jako król w Jeruzalemie nad całym Izraelem czterdzieści lat.https://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Krolewska/11/42Rechabeam zaś, syn Salomona, panował w Judzie. Czterdzieści jeden lat miał Rechabeam, gdy objął władzę królewską, a siedemnaście lat panował w Jeruzalemie, mieście, które wybrał Pan spośród wszystkich plemion izraelskich, aby tam złożyć swoje imię. Matka zaś jego nazywała się Naama, a była Ammonitką.https://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Krolewska/14/21Nagromadziłem sobie też srebra i złota, nadto skarbów królów i krajów; wystarałem się o śpiewaków i śpiewaczki, i o to, czym synowie ludzcy się rozkoszują, mnóstwo kobiet.https://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Kaznodziei-Salomona/2/8Córkę faraona Salomon przeniósł z Miasta Dawida do pałacu, który dla niej wybudował, gdyż powiadał: Nie powinna mieszkać moja żona w domu Dawida, króla izraelskiego, gdyż są to miejsca święte przez to, iż Skrzynia Pańska weszła do nich.https://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Kronik/8/11Jest sześćdziesiąt królowych i osiemdziesiąt nałożnic, a panien bez likuhttps://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Piesn-nad-Piesniami/6/8

"Działania Caritasu w Gazie są dużym wyzwaniem." - mówi Anton Asfar, sekretarz generalny Caritas w Jerozolimie.

Jesteście moimi świadkami – mówi Pan. Iz 43,10 Jezus mówi: Weźmiecie moc Ducha Świętego, kiedy zstąpi na was, i będziecie mi świadkami w Jerozolimie i w całej Judei, i w Samarii, i aż po krańce ziemi. Dz 1,8

Dz. 9,1-22 (1) Saul z kolei, wciąż owładnięty żądzą mordu w stosunku do uczniów Pańskich, przyszedł do arcykapłana (2) i uprosił go o listy do synagog w Damaszku. Planował sprawdzić, czy są tam jacyś zwolennicy Drogi, mężczyźni lub kobiety. A jeśliby się okazało, że są, chciał takie osoby schwytać i sprowadzić do Jerozolimy. (3) Gdy był w drodze do Damaszku i już zbliżał się do miasta, otoczyło go nagle światło pochodzące z nieba. (4) Padając na ziemię, usłyszał głos: Saulu! Saulu! Dlaczego Mnie prześladujesz? (5) Kim jesteś, Panie? — zapytał. Ja jestem Jezus — usłyszał — którego ty prześladujesz. (6) Powstań jednak. Wejdź do miasta. Tam ci powiedzą, co masz robić. (7) Mężczyźni, którzy towarzyszyli Saulowi w drodze, stanęli oniemiali. Słyszeli wprawdzie głos, ale nikogo nie dostrzegali. (8) Saul podniósł się z ziemi, lecz gdy otworzył oczy, nic nie widział. Do Damaszku zatem prowadzili go za rękę. (9) Tam przez trzy dni nic nie widział, nie jadł i nie pił. (10) W Damaszku natomiast mieszkał pewien uczeń. Miał na imię Ananiasz. Pan przemówił do niego w widzeniu: Ananiaszu! Jestem, Panie! — odpowiedział. (11) Wstań! — polecił mu Pan. — Idź na ulicę Prostą i w domu Judy odszukaj człowieka o imieniu Saul. Pochodzi on z Tarsu. Właśnie się modli. (12) W widzeniu zobaczył człowieka o imieniu Ananiasz, który wszedł, włożył na niego ręce, a on w ten sposób odzyskał wzrok. (13) Ananiasz na to: Panie, od wielu ludzi słyszałem o tym człowieku. W Jerozolimie wyrządził on Twoim świętym wiele złego. (14) Tutaj też ma pełnomocnictwo od arcykapłanów, aby pojmać wszystkich, którzy wzywają Twojego imienia. (15) Pan jednak powiedział do niego: Idź, gdyż ten człowiek jest moim wybranym naczyniem. On zaniesie moje imię przed pogan, królów i synów Izraela. (16) Ja sam pokażę mu, ile będzie musiał wycierpieć dla mojego imienia. (17) I Ananiasz poszedł. Wszedł do domu, włożył na Saula ręce i oznajmił: Saulu! Bracie! Przysyła mnie Pan, Jezus, Ten, który ci się ukazał w czasie drogi. Przychodzę, abyś odzyskał wzrok i został napełniony Duchem Świętym. (18) Na te słowa Saulowi natychmiast opadły z oczu jakby łuski. Odzyskał wzrok, wstał i został ochrzczony. (19) A po zjedzeniu posiłku powrócił do sił. Po paru dniach przebywania z uczniami w Damaszku (20) Saul zaczął głosić Jezusa w synagogach. Utrzymywał, że to On jest Synem Boga. (21) Wszyscy, którzy go słuchali, byli zdziwieni: Czy to nie ten człowiek — pytali — występował w Jerozolimie przeciwko ludziom wzywającym tego imienia? I czy nie przyszedł po to, aby również tutaj schwytać im podobnych i odprowadzić do arcykapłanów? (22) Saul tymczasem występował coraz śmielej. Wprawiał w zakłopotanie Żydów mieszkających w Damaszku, bo dowodził, że Jezus jest Chrystusem. Nauczanie z dnia 13 października 2024

Dz. 6,1-7 (1) Wówczas, gdy liczba uczniów wzrastała, zaczęli helleniści szemrać przeciwko Hebrajczykom, że przy codziennym rozdawaniu jałmużny zaniedbywano ich wdowy. (2) Nie jest rzeczą słuszną, abyśmy zaniedbywali słowo Boże, a obsługiwali stoły - powiedziało Dwunastu, zwoławszy wszystkich uczniów. (3) Upatrzcie zatem, bracia, siedmiu mężów spośród siebie, cieszących się dobrą sławą, pełnych Ducha i mądrości. Im zlecimy to zadanie. (4) My zaś oddamy się wyłącznie modlitwie i posłudze słowa. (5) Spodobały się te słowa wszystkim zebranym i wybrali Szczepana, męża pełnego wiary i Ducha Świętego, Filipa, Prochora, Nikanora, Tymona, Parmenasa i Mikołaja, prozelitę z Antiochii. (6) Przedstawili ich Apostołom, którzy modląc się włożyli na nich ręce. (7) A słowo Boże rozszerzało się, wzrastała też bardzo liczba uczniów w Jerozolimie, a nawet bardzo wielu kapłanów przyjmowało wiarę. Nauczanie z dnia 29 września 2024

Dziś walka kandydatów na amerykańskiego prezydenta o głosy Polonii, pomoc niesiona przez wolontariuszy na terenach popowodziowych oraz relacja z wręczenia Nagród im. Cypriana Kamila Norwida – nagrodę specjalną za całokształt twórczości otrzymał w tym roku wybitny śpiewak operowy Wiesław Ochman. Dziś też o odsłonięciu w wileńskim Zespole Parku Pamięci w Tuskulanach tablicy poświęconej rodzinie Antonowiczów, którą  Instytut Yad Vashem w Jerozolimie uhonorował tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Zapraszamy do słuchania!

W 2 Koryntian 8:23 czytamy: “Co do Tytusa, jest on moim towarzyszem i współpracownikiem wśród was; co zaś do naszych braci, są oni posłańcami zborów, chwałą Chrystusową”. Paweł nazwał Tytusa swoim towarzyszem. W greckim oryginale występuje tutaj słowo, którego używano też na określenie wspólnika w interesach. Tytus był więc dla Pawła jak zaufany wspólnik działający we wspólnej sprawie. Co wiemy o tym chrześcijaninie?Około 49 roku Paweł udał się do Jerozolimy w kwestii obrzezania. Później w opisał to w Liście do Galatów 2:1 czytamy tam: “Potem po czternastu latach udałem się z Barnabą znowu do Jerozolimy, zabrawszy z sobą i Tytusa”. Udał się tam w kwestii obrzezania. Tytus był chrześcijaninem pochodzenia pogańskiego. Czy w Jerozolimie został przymuszony do obrzezania?W Galatów 2:3 czytamy: “Ale nawet Tytusa, który był ze mną, chociaż był Grekiem, nie zmuszono do obrzezania”. Paweł przybył z Antiochii Syryjskiej. Wydaje się więc, że Tytus został chrześcijaninem właśnie tam. Gdy doszło do sporu czy chrześcijan pochodzenia pogańskiego należy obrzezać, Paweł zabrał właśnie Tytusa do Jerozolimy. Być może był on takim wzorowym przykładem nowo nawróconego poganina.Niektórzy jednak twierdzą, że imię Tytus jest formą imienia Tymoteusz. Czytaliśmy jednak w Galatów 2:3, że Tytus nie był obrzezany. Tymczasem o Tymoteuszu czytamy w Dziejach Apostolskich 16:3, że został obrzezany przez Pawła. Inny dowód, że Tytus i Tymoteusz to dwie różne osoby znajdujemy w Liście 2 do Tymoteusza 4:10. Czytamy tam, że Tytus udał się do Dalmacji. W kolejnym wersecie Paweł poleca aby Tymoteusz przybył do niego. Wyraźnie to pokazuje, że Tytus to nie Tymoteusz.Jak ułożyć chronologicznie wzmianki o Tytusie? Czytamy o nim w Liście do Galatów, w 2 Liście do Koryntian, 2 Liście do Tymoteusza oraz oczywiście w Liście do Tytusa. Listy te nie zawierają daty napisania. Wydaje się jednak, że najwcześniejsza wzmianka pochodzi właśnie z Listu do Galatów, gdzie Paweł pisał jak zabrał Tytusa do Jerozolimy w sprawie obrzezania. Co potem się dalej działo z Tytusem?Apostoł Paweł wysłał 1 List do Koryntian. Później posłał do Koryntu także Tytusa, który wrócił do niego z dobrymi wiadomościami. W 2 Liście do Koryntian 7:6 czytamy: “Lecz Ten, który pociesza uniżonych, Bóg, pocieszył nas przez przybycie Tytusa”. Tytus opowiedział jak Koryntianie zareagowali na 1 List do nich. Paweł postanowił posłać go więc ponownie do Koryntu. Z jakim zadaniem?W 2 Liście do Koryntian 8:6 czytamy: “Tak iż uprosiliśmy Tytusa, aby, jak rozpoczął, tak też dokończył i u was tej dobroczynnej działalności”. Ten zwrot “tej dobroczynnej działalności” wskazuje na zbieranie datków dla biednych chrześcijan w Judei. W Dziejach Apostolskich 11:28 czytamy o głodzie w czasach cesarza Klaudiusza. O tym samy głodzie wspomina również Józef Flawiusz. Prawdopodobnie właśnie w tym okresie zbierano datki dla głodujących w Judei.Po pierwszym uwięzieniu w Rzymie Paweł udał się na Kretę. W Liście do Tytusa 1:5 czytamy: “Pozostawiłem cię na Krecie w tym celu, abyś uporządkował to, co pozostało do zrobienia, i ustanowił po miastach starszych, jak ci nakazałem”. Wygląda więc na to, że Tytus udał się tam z Pawłem, który go tam pozostawił. Tytus miał ustanowić na Krecie starszych. W innych przekładach to słowo “starszych” oddano jako “prezbiterów” lub “biskupów”. Wielu historyków uznaje Tytusa za pierwszego biskupa Krety. Wydaje się jednak, że on raczej wyznaczał biskupów.Sam Tytus nie miał pozostać na Krecie, w Liście do Tytusa 3:12 czytamy: “Gdy przyślę do ciebie Artemasa albo Tychikusa, staraj się śpiesznie przybyć do mnie do Nikopolis, gdyż tam postanowiłem przezimować”. Wydaje się więc, że po ustanowieniu starszych lub biskupów na Krecie Tytus udał się do Pawła do Nikopolis. Było wiele miast o tej nazwie, ale prawdopodobnie chodzi o miasto w Grecji niedaleko którego rozegrała się bitwa pod Akcjum. To Nikopolis powstało po tej bitwie w miejscu, gdzie Oktawian miał swój obóz.Przypuszcza się, że Pawła aresztowano właśnie w Nikopolis. W 66 roku przebywał tam cezar Neron. Osądził on już raz Pawła i uwolnił go. Teraz jednak po spaleniu Rzymu zaczęło się prześladowanie chrześcijan. Jeżeli Neron i Paweł spotkali się ponownie w Nikopolis to jest całkiem możliwe, że został on aresztowany. Nie wiemy, czy Tytus zdążył się z nim spotkać zanim ponownie Pawła zabrano do Rzymu.Ostatni raz Tytus pojawia się w 2 Liście do Tymoteusza 4:10, gdzie czytamy, że “udał się do Dalmacji”. Sam apostoł Paweł siedział w więzieniu, ale mogli go odwiedzać współpracownicy. Uwięzienie polegało na czymś w rodzaju aresztu domowego. Paweł przebywał prawdopodobnie w wynajętym domu pilnowany przez pretorian. Wydaje się więc, że tak jak poprzednio wysyłał Tytusa do Koryntu, na Kretę i do Nikopolis, tak teraz wysłał go do Dalmacji.Tradycja chrześcijańska twierdzi, że Tytus powrócił na Kretę i poniósł śmierć męczeńską w czasach cesarza Domicjana. Ten cesarz miał starszego brata Tytusa, który był cesarzem przed nim. Może to było powodem śmierci chrześcijanina o tym imieniu. Jego szczątki miano pochować w Gortynie, mieście, które w czasach rzymskich było stolicą Krety. Gdy Kretę zdobyli Saraceni pozostała tylko czaszka, którą zabrali ze sobą Wenecjanie. Kreta była uznawana za terytorium kościoła wschodniego. W 1966 roku kościół katolicki zwrócił tą czaszkę. Trzy lata później w 1969 imię Tytusa zostało wpisane do kalendarza liturgicznego.Potem po czternastu latach udałem się z Barnabą znowu do Jerozolimy, zabrawszy z sobą i Tytusahttp://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/List-do-Galacjan/2/1Ale nawet Tytusa, który był ze mną, chociaż był Grekiem, nie zmuszono do obrzezaniahttps://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/List-do-Galacjan/2/3Bo nie tylko przyjął to wezwanie, ale w nadzwyczajnej swej gorliwości z własnej ochoty wybrał się do washttp://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-List-do-Koryntian/8/17Co do Tytusa, jest on moim towarzyszem i współpracownikiem wśród was; co zaś do naszych braci, są oni posłańcami zborów, chwałą Chrystusowąhttps://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-List-do-Koryntian/8/23Albowiem Demas mnie opuścił, umiłowawszy świat doczesny, i odszedł do Tesaloniki, Krescent do Galacji, Tytus do Dalmacji;http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-List-do-Tymoteusza/4/10Lecz Ten, który pociesza uniżonych, Bóg, pocieszył nas przez przybycie Tytusahttp://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-List-do-Koryntian/7/6Tak iż uprosiliśmy Tytusa, aby, jak rozpoczął, tak też dokończył i u was tej dobroczynnej działalnościhttp://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-List-do-Koryntian/8/6I powstał jeden z nich, imieniem Agabus, i przepowiedział, natchniony przez Ducha, że nastanie głód wielki na całym świecie; nastał on też za Klaudiusza.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Dzieje-Apostolskie/11/28Gdy przyślę do ciebie Artemasa albo Tychikusa, staraj się śpiesznie przybyć do mnie do Nikopolis, gdyż tam postanowiłem przezimowaćhttp://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/List-do-Tytusa/3/12

Studium biblijne (sezon 54) z 31 sierpnia 2024 r., pt. „Kontrowersje w Jerozolimie”. Jest to komentarz do kwartalnika „Lekcje Biblijne 3/2024: Ewangelia Marka”. Tytuł oryginału: „Adult Sabbath School Bible Study Guide 3/2024: The Book of Mark” autorstwa Thomasa R. Shepherda. ▶️ STUDIUM BIEŻĄCEGO ODCINKA: Mk 11,1-33; 1 Krl 1,32-48; Za 9,9-10; Iz 56,7; Jr 7,11; Mk 12,1-34. ▶️ TEKST PRZEWODNI: „A gdy stoicie i zanosicie modlitwy, odpuszczajcie, jeśli macie coś przeciwko komu, aby i Ojciec wasz, który jest w niebie, odpuścił wam wasze przewinienia” (Mk 11,25). ▶️ W STUDIUM BIORĄ UDZIAŁ: Adam Grześkowiak (prowadzący), Konrad Pasikowski, Radosław Bojko. Zarejestrowano staraniem Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w RP, zbór w Podkowie Leśnej, 11 czerwca 2024 r. w Wyższej Szkole Teologiczno-Humanistycznej (WSTH) im. Michała Beliny-Czechowskiego w Podkowie Leśnej, w koprodukcji z WSTH oraz Ośrodkiem Radiowo-Telewizyjnym „Głos Nadziei”. Copyright © 2024 www.nadzieja.tv. Creative Commons Attribution, BY-NC-ND 4.0 PL, https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/legalcode.pl.

Dz. 9,1-21 (1) Saul z kolei, wciąż owładnięty żądzą mordu w stosunku do uczniów Pańskich, przyszedł do arcykapłana (2) i uprosił go o listy do synagog w Damaszku. Planował sprawdzić, czy są tam jacyś zwolennicy Drogi, mężczyźni lub kobiety. A jeśliby się okazało, że są, chciał takie osoby schwytać i sprowadzić do Jerozolimy. (3) Gdy był w drodze do Damaszku i już zbliżał się do miasta, otoczyło go nagle światło pochodzące z nieba. (4) Padając na ziemię, usłyszał głos: Saulu! Saulu! Dlaczego Mnie prześladujesz? (5) Kim jesteś, Panie? — zapytał. Ja jestem Jezus — usłyszał — którego ty prześladujesz. (6) Powstań jednak. Wejdź do miasta. Tam ci powiedzą, co masz robić. (7) Mężczyźni, którzy towarzyszyli Saulowi w drodze, stanęli oniemiali. Słyszeli wprawdzie głos, ale nikogo nie dostrzegali. (8) Saul podniósł się z ziemi, lecz gdy otworzył oczy, nic nie widział. Do Damaszku zatem prowadzili go za rękę. (9) Tam przez trzy dni nic nie widział, nie jadł i nie pił. (10) W Damaszku natomiast mieszkał pewien uczeń. Miał na imię Ananiasz. Pan przemówił do niego w widzeniu: Ananiaszu! Jestem, Panie! — odpowiedział. (11) Wstań! — polecił mu Pan. — Idź na ulicę Prostą i w domu Judy odszukaj człowieka o imieniu Saul. Pochodzi on z Tarsu. Właśnie się modli. (12) W widzeniu zobaczył człowieka o imieniu Ananiasz, który wszedł, włożył na niego ręce, a on w ten sposób odzyskał wzrok. (13) Ananiasz na to: Panie, od wielu ludzi słyszałem o tym człowieku. W Jerozolimie wyrządził on Twoim świętym wiele złego. (14) Tutaj też ma pełnomocnictwo od arcykapłanów, aby pojmać wszystkich, którzy wzywają Twojego imienia. (15) Pan jednak powiedział do niego: Idź, gdyż ten człowiek jest moim wybranym naczyniem. On zaniesie moje imię przed pogan, królów i synów Izraela. (16) Ja sam pokażę mu, ile będzie musiał wycierpieć dla mojego imienia. (17) I Ananiasz poszedł. Wszedł do domu, włożył na Saula ręce i oznajmił: Saulu! Bracie! Przysyła mnie Pan, Jezus, Ten, który ci się ukazał w czasie drogi. Przychodzę, abyś odzyskał wzrok i został napełniony Duchem Świętym. (18) Na te słowa Saulowi natychmiast opadły z oczu jakby łuski. Odzyskał wzrok, wstał i został ochrzczony. (19) A po zjedzeniu posiłku powrócił do sił. Po paru dniach przebywania z uczniami w Damaszku (20) Saul zaczął głosić Jezusa w synagogach. Utrzymywał, że to On jest Synem Boga. (21) Wszyscy, którzy go słuchali, byli zdziwieni: Czy to nie ten człowiek — pytali — występował w Jerozolimie przeciwko ludziom wzywającym tego imienia? I czy nie przyszedł po to, aby również tutaj schwytać im podobnych i odprowadzić do arcykapłanów? Nauczanie z dnia 21 lipca 2024

Prof. Marcin Szydzisz z Instytutu Studiów Międzynarodowych i Bezpieczeństwa (UWr) tłumaczy historyczne kulisy konfliktu palestyńsko-izraelskiego. Sprawdzamy, jakim piętnem na historii odcisnęła się wojna sześciodniowa, upadek ZSRR i powstanie Autonomii Palestyńskiej. Przechodzimy przez kolejne źródła komponentów konfliktu i powtarzające się napięcia w Jerozolimie. Jak wyglądają perspektywy na przyszłość? Czy wybory prezydenckie w USA będą mieć znaczenie dla wyciszenia szeroko zakrojonych napięć na Wschodzie? A może istnieje szansa na rozejm?Szczegóły dostępne w rozmowie przeprowadzonej przez Dominika Wojciechowskiego.

W czasach Jezusa istniał kraj nazywany Idumea. Ta nazwa pojawia się w Marka 3:8, czytamy tam o ludziach, którzy przyszli do Jezusa: “I z Jerozolimy, i z Idumei, i zza Jordanu, i z okolic Tyru i Sydonu; wielki tłum, słysząc o wszystkim, co czynił, przyszedł do niego”. Idumea to po grecku kraj Edomitów. Zauważmy, że ten kraj pojawia się zaraz po Jerozolimie. Czy więc Idumejczycy to po prostu Edomici? Jaka jest historia tego ludu? Jaką religię oni wyznawali?Idumea to po grecku kraj Edomitów. Innymi słowy ktoś mógłby powiedzieć, że Edom i Idumea to są po prostu dwie nazwy tej samej rzeczy. Istnieje jednak sporo różnic pomiędzy Edomem i Idumeą. Przypomina to trochę sytuację ze współczesną Palestyną i Palestyńczykami. Te słowa pochodzą od Filistei i Filistynów. Jednak współcześni Palestyńczycy nie są Filistynami. Podobnie jest z Belgią. Nazwa tego kraju pochodzi od celtyckiego plemienia, które zniszczył Juliusz Cezar. Tak więc współcześni Belgowie nie mają nic wspólnego (poza nazwą) z Belgami walczącymi z Rzymianami w I wieku p.n.e.Idumea z Edomem ma jeszcze mniej do czynienia, bo Idumea leżała na innym terenie niż starożytny Edom. Jeżeli ziemię obiecaną wyobrazimy sobie jako prostokąt to przez sam środek tego prostokąta płynie rzeka Jordan. Na północy rzeka Jordan przepływa przez Jezioro Galilejskie, a na południu wpada do Morza Martwego. Rzeka Jordan, Jezioro Galilejskie czy Morze Słone zwane Morzem Martwym wszystko to leży w dolinie Jordanu. Ta dolina nie kończy się na Morzu Martwym, ale idzie dalej aż do zatoki Akaba. Ta dolina dzieli ziemię obiecaną na pół. Ale co to wspólnego ma z Edomitami?Edomici mieszkali na wschód od doliny Jordanu. Idumea znajdowała się natomiast na zachód od tej doliny. Jak doszło do tej przeprowadzki? Edomici tak jak Izraelici zostali podbici przez Babilończyków. W Księdze Abdiasza 1:7 czytamy: “Aż do granicy cię ścigali wszyscy twoi sprzymierzeńcy, zawiedli cię i wzięli nad tobą górę twoi przyjaciele; ci, którzy jedli twój chleb, zastawią na ciebie sidła”. Edomici współpracowali z Babilończykami gdy ich królem był Nabuchodonozor. Później jednak gdy królem Babilonu został Nabonid Edom został zniszczony. Edom też został podbity. Stało się to później i dlatego niewola babilońska Edomitów była krótsza. Księga Malachiasza 1:4 mówi jakie mieli plany, czytamy tam: “Choćby Edom mówił: Jesteśmy wprawdzie rozbici, lecz znowu odbudujemy ruiny, to Pan Zastępów mówi: Oni odbudują, lecz Ja zburzę; i nazwą ich krajem bezeceństwa i ludem, na który Pan zawsze się gniewa”. Na ziemi Izraelitów podczas tej niewoli osiedlili się Samarytanie. Podobnie było z Edomitami. Podczas ich niewoli na ich ziemi osiedlili się Nabatejczycy. Gdzie więc zamieszkali Edomici? Edomici nie mogli zamieszkać ponownie na wschód od Jordanu w dawnej ojczyźnie. Zamieszkali więc na zachód od Jordanu w południowej części Judy. Przeprowadzili się z terenów dzisiejszej południowej Jordanii, na tereny dzisiejszego południowego Izraela. Innymi słowy przeszli dolinę Jordanu i zamieszkali na terenie od Hebronu do Beer-Szeby. Opis miejsc, gdzie mieszkali Idumejczycy znajdziemy w 1 Machabejskiej oraz w Dawnych Dziejach Izraela autorstwa Józefa Flawiusza. Tą pierwszą pozycję można znaleźć w Bibliach katolickich.W 1 Machabejskiej 4:29 czytamy: “Przybyli do Idumei i w Bet-Sur rozłożyli się obozem. Juda z dziesięciu tysiącami żołnierzy wyruszył im naprzeciw”. Idumejczycy mieszkali w Bet-Sur (Bet-Cur). Później Juda Machabeusz przebudował to miasto. W 1 Machabejskiej 4:61 czytamy: “[Juda] zostawił też tam wojsko, które miało jej strzec. Umocnił także Bet-Sur, aby jej strzegło, a lud miał miejsce obronne od strony Idumei”. Twierdza w Bet-Sur miała bronić Judę od strony Idumeii. Jaka jest jednak najlepsza forma obrony?Jak się często mówi najlepszą formą obrony jest atak. Tak zrobił właśnie Juda Machabeusz. W 1 Machabejskiej 5:3 czytamy: “Juda jednak walczył przeciwko synom Ezawa w Idumei, przeciwko Akrabattanie, bo dokoła osaczali Izraela. Zadał im wielką klęskę, zgnębił ich i zabrał łupy na nich zdobyte”. Wspomniano tutaj o tym, że Idumeę zamieszkiwali synowie Ezawa. Po śmierci Judy Machabeusza Idumeę podbił jego bratanek Jan Hirkan I. Zmusił on Edomitów do przejścia na judaizm. Pozwolił im zostać pod warunkiem, że dadzą się obrzezać i będą przestrzegać praw.Tak więc Jan Hirkan zmusił Idumejczyków do przejścia na judaizm. Gdy panował jego syn Aleksander Jannaj zarządcą Idumei został Antypas. Po nim zarządcą został jego syn Antypater, który ożenił się z księżniczką nabatejską Kypros I. Ich dzieckiem był Herod Wielki. Tak więc Herod był z pochodzenia Edomitą lub jak kto woli Idumejczykiem. Jego matką była księżniczka nabatejska. Nabatejczycy to ci, którzy zamieszkali w dawnej ojczyźnie Edomitów po wschodniej stronie Jordanu. To oni zbudowali Petrę - ten wykuty w skale budynek, który można oglądać w Jordanii. Czy można więc powiedzieć, że Herod Wielki był pół Edomitą i pół Nabatejczykiem?Edomici lub Idumejczycy byli w tamtym momencie wyznawcami judaizmu. Przynajmniej udawali, że tak było. Byli jednak obywatelami gorszej kategorii. Żydzi nigdy by się nie zgodzili na to, aby rządził nimi Idumejczyk. Herod więc propagował historię, o tym, że jego przodek był synem porwanego kapłana żydowskiego, który zamieszkał w Idumei. Wg tej legendy Herod nie był Edomitą, ale był po prostu Żydem. Ja osobiście skłaniam się jednak ku temu, że był on Edomitą, a porwany syn kapłana to po prostu legenda dynastyczna. Napiszcie mi jednak co wy o tym myślicie. Czy Herodbył Idumejczykiem czy Żydem?Ojciec Heroda Wielkiego to Antypater często przez historyków jest nazywany Antypatrem Idumejczykiem. Dostał on od Juliusza Cezara rzymskie obywatelstwo i został pierwszym prokuratorem Judei. Jego syn Herod Wielki został później królem. Aby udowodnić swoje prawa Herod propagował tą historię o swoim żydowskim pochodzeniu. Dodatkowo ożenił się z córką kapłana z panującego rodu Hasmoneuszy czyli z Mariamme. Miał z nią dwóch synów. Później jednak zabił i żonę, i obu synów. Zachowały się jednak wnuki.Wnuk Heroda Wielkiego pojawia się w 12 rozdziale Dziejów Apostolskich. W Dziejach 12:1 czytamy: “A w owym czasie targnął się król Herod na niektórych członków zboru i począł ich gnębić”. Wymieniony tutaj Herod to Herod Agryppa I, wnuk Heroda Wielkiego oraz księżniczki hasmonejskiej Mariamme. W odróżnieniu od swojego sławniejszego dziada on naprawdę miał w sobie krew żydowską. W dodatku krew panującej rodziny hasmonejskiej nazywanej też machabejską. Dlaczego jednak Herod Agryppa prześladował chrześcijan?W Dziejach 12:3 czytamy: “Gdy zaś widział, że się to podoba Żydom, kazał pojmać i Piotra; a były to dni Przaśników”. Rodzina Herodów udawała, że wyznaje judaizm. Herod Agryppa zauważył, że zabicie apostoła Jakuba spodobało się Żydom, kazał więc uwięzić także apostoła Piotra. Herod Agryppa był ostatnim władcą panującym nad całym terytorium Judy. Jego córka Berenike była kochanką Tytusa, który zniszczył Jerozolimę w 70 roku podczas wojny żydowskiej. Po stronie powstańców walczyło wtedy wielu Idumejczyków, którzy w ten sposób chcieli chyba udowodnić swoje oddanie dla judaizmu. Jest to ostatni moment gdy Idumejczycy są wspominani w historii.Podsumowując. Idumejczycy to Edomici po niewoli babilońskiej. W przyszłości nagram pewnie też osobny odcinek o Edomie czyli o historii tego ludu przed niewolą babilońską. Różnica to nie tylko zmiana nazwy, ale także zmiana miejsca zamieszkania. Edomici mieszkali na wschód od Jordanu, a Idumejczycy na zachód. Sama nazwa Idumea jest grecką nazwą oznaczającą kraj Edomitów. Wskazuje ona na wpływy greckie. Te wpływy widać też w imionach. Np. ojciec Heroda Wielkiego to Antypater. Jest to greckie imię. Idumejczycy zostali podbici przez królów-kapłanów z rodu hasmoneuszy i zmuszeni do przejścia na judaizm. Z tego narodu pochodził pierwszy prokurator Judei czyli Antypater Idumejczyk. Później jego syn Herod Wielki został królem Judei. Idumeczycy przestali istnieć jako naród po zniszczeniu Jerozolimy w 70 roku.I z Jerozolimy, i z Idumei, i zza Jordanu, i z okolic Tyru i Sydonu; wielki tłum, słysząc o wszystkim, co czynił, przyszedł do niego.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ewangelia-Marka/3/8Aż do granicy cię ścigali wszyscy twoi sprzymierzeńcy, zawiedli cię i wzięli nad tobą górę twoi przyjaciele; ci, którzy jedli twój chleb, zastawią na ciebie sidła.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Abdiasza/1/7Choćby Edom mówił: Jesteśmy wprawdzie rozbici, lecz znowu odbudujemy ruiny, to Pan Zastępów mówi: Oni odbudują, lecz Ja zburzę; i nazwą ich krajem bezeceństwa i ludem, na który Pan zawsze się gniewa.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Malachiasza/1/429 Przybyli do Idumei i w Bet-Sur rozłożyli się obozem. Juda z dziesięciu tysiącami żołnierzy wyruszył im naprzeciw.https://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=105761 [Juda] zostawił też tam wojsko, które miało jej strzec. Umocnił także Bet-Sur, aby jej strzegło, a lud miał miejsce obronne od strony Idumei.https://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=10573 Juda jednak walczył przeciwko synom Ezawa w Idumei, przeciwko Akrabattanie, bo dokoła osaczali Izraela. Zadał im wielką klęskę, zgnębił ich i zabrał łupy na nich zdobyte.https://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=1058A w owym czasie targnął się król Herod na niektórych członków zboru i począł ich gnębićhttp://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Dzieje-Apostolskie/12/1Gdy zaś widział, że się to podoba Żydom, kazał pojmać i Piotra; a były to dni Przaśnikówhttps://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Dzieje-Apostolskie/12/3

Herod Wielki zbudował port o nazwie Cezarea. Później jednak jeden z jego synów Filip zmienił nazwę innego miasta na Cezarea. Aby odróżnić ją od tej sławniejszej dodawano określenie Filipowa. Ta forma pojawia się w dwóch Ewangeliach. W Marka 8:27 czytamy: “I wyszedł Jezus z uczniami do wiosek koło Cezarei Filipa; i pytał w drodze uczniów swoich, mówiąc do nich: Za kogo mnie ludzie uważają?”. Nie wiemy czy Jezus wszedł do tego miasta. Najwyraźniej był jednak w okolicy. Co tam robił? Aby to zrozumieć będzie nam potrzebna nie tylko historia tego miasta, ale także geografia.Starożytne miast Cezarea Filipowa leżała niedaleko źródeł Jordanu. Z trzech stron otaczały to miasto góry. Między innymi góra Hermon. Miasto to nosiło nazwę Cezarea stosunkowo krótko. W tym miejscu Antioch III pokonał wojska ptolemejskie około 200 roku p.n.e. Obie armie składały się głównie z Greków. Walczyły więc przeciw sobie dwie falangi. Antioch III miał słonie i jego armia była silniejsza. Ptolemeusze mieli słabszą armię, ale za to bardziej ruchliwą. Chcieli zatrzymać przeciwników. Ci jednak zdążyli zejść z wzgórz Golan. Te wzgórza na północy dotykają góry Hermon.Wojska Antiochia pokonały armię egipską. Bitwa pod Panion miała wpływ także na historię Izraela, który dostał się pod panowanie Seleucydów. Jeden z synów Antiochia III o tym samym imieniu Antioch IV postawił w świątyni żydowskiej w Jerozolimie posąg Zeusa, ale to już inna historia. My wróćmy do Cezarei. Być może zwróciliście uwagę, że mówiłem o bitwie pod Panion. Tak się nazywało wtedy to miasto. Nazwa pochodzi od greckiego bożka Pana. Jego rzymski odpowiednik to Faun. W tym mieście stała świątynia tego greckiego boga, bo Grecy mieszkali tam już od czasów Aleksandra Wielkiego. Grecy to miasto nazywali Panion lub Paneas.Około roku 20 p.n.e. Oktawian August przekazał to miasto Herodowi Wielkiemu. Ten chcąc okazać wdzięczność zbudował obok świątyni bożka Pana świątynię dla cesarza. Później miasto dostał jeden z synów Heroda Wielkiego znany jako Filip Tetrarcha lub Herod Filip II. Właśnie on na cześć Tyberiusza zmienił nazwę miasta na Cezarea. Aby odróżnić ją od tej nadmorskiej nazywano ją Cezareą Filipową lub Cezareą Filipa. Po jego śmierci miasto i region włączono do rzymskiej prowincji Syria. Później jednak dostał je Herod Agryppa II i zmienił nazwę na Neronias na cześć cesarza Nerona. Później jednak doszło do pierwszej wojny żydowskiej. Miasto wróciło pod panowanie rzymskie i powrócono do nazwy Paneas. Po podboju arabskim greckie Paneas zmieniono w arabskie Banjas, bo w arabskim nie ma głoski “p”.Jak widzicie nazwa Cezarea Filipowa była używana stosunkowo krótko, ale właśnie w okresie życia Jezusa. W Mateusza 16:13 czytamy: “A gdy Jezus przyszedł w okolice Cezarei Filipowej, pytał uczniów swoich, mówiąc: Za kogo ludzie uważają Syna Człowieczego?”. Kolejny rozdział tej Ewangelii mówi o tym jak Jezus zabrał trzech uczniów na bardzo wysoką górę. Jednym z nich był apostoł Piotr, który wiele lat później tak to opisał w 2 Piotra 1:18, czytamy tam: “A my, będąc z nim na świętej górze, usłyszeliśmy ten głos, który pochodził z nieba”. Ewangelie Mateusza i Marka mówią, że Jezus zabrał uczniów na górę. Piotr nazywa ją świętą. Co to za góra? Tego nie wiemy, ale przypominam, że Jezus był w okolicach Cezarei Filipowej.Na północny-wschód od Cezarei Filipowej znajdowała się góra Hermon. Czy to tam poszedł Jezus z trzema apostołami? Czy to o tym wzniesieniu Piotr pisał: “będąc z nim na świętej górze”? Góra Hermon była granicą Ziemi Obiecanej. Jej nazwę można przetłumaczyć jako “święta” w znaczeniu oddzielona. Nie wiemy czy Jezus był w mieście, ale wiemy, że był na pobliskiej górze, prawdopodobnie na Hermonie. Jak wyglądała wtedy sytuacja w mieście? Sam Herod Wielki jak i jego potomkowie zachowywali pozory w Jerozolimie, ale budowali świątynie pogańskie w innych miastach. Nie tylko nie zburzyli oni świątyni Pana, ale także dobudowali świątynię dla cesarza. Władcą tego terenu był tetrarcha Filip. Mówi o nim Ewangelia Łukasza 3:1 czytamy tam: “W piętnastym roku panowania cesarza Tyberiusza, gdy namiestnikiem Judei był Poncjusz Piłat, tetrarchą galilejskim Herod, tetrarchą iturejskim i trachonickim Filip, brat jego, a tetrarchą abileńskim Lizaniasz”. Co wiemy o tym Filipie? Jego tetrarchia obejmowała tereny najdalej od Jerozolimy. Być może dlatego był pierwszym żydowskim władcą, który bił monety z wizerunkiem człowieka. Zachowały się do naszych czasów monety z wizerunkiem cesarza Tyberiusza wydane przez Heroda Filipa II. Jest on często mylony ze swoim teściem Herodem Filipem I. Ten pierwszy Herod Filip miał żonę Herodiadę, która urodziła mu Salome. Później Herodiada opuściła swojego męża i wyszła za mąż za jego brata Heroda Antypasa. Właśnie u tego ostatniego doszło do zabicia Jana Chrzciciela. Córka Heroda Filipa I i Herodiady czyli Salome została później żoną tetrarchy Filipa czyli Heroda Filipa II. Cezarea Filipowa była dla niego swego rodzaju stolicą, myślę więc, że możemy założyć że zarówno Filip jak i jego żona Salome spędzali tam dużo czasu. Tetrarcha Filip był lubianym władcą. Ludzie uważali, że jest łagodny i sprawiedliwy. Po jego śmierci jego tetrarchia oraz miasto Cezarea zostały włączone do rzymskiej prowincji Syria. Podczas wojny żydowskiej siły rzymskie przyszły z północy i właśnie w Cezarei Filipowej urządziły sobie bazę.Ewangelia Łukasza 21:24 mówi o tym co się stało z Izraelitami podczas wojny żydowskiej, czytamy tam: “I padną od ostrza miecza, i zostaną uprowadzeni do niewoli u wszystkich narodów, a Jerozolima będzie zdeptana przez pogan, aż się dopełnią czasy pogan”. Tytus, syn cesarza Wespazjana zdobył Jerozolimę, wielu Żydów zginęło, a ci, którzy dostali się do niewoli zginęli później między innymi walcząc jako gladiatorzy w Cezarei Filipowej. Tytus zorganizował tam rozrywkę dla miejscowych.Niedaleko Cezarei leżało biblijne miasto Dan. Niektórzy mylą te dwie miejscowości. Historia tego miast jest długa. Na przełomie XI i XII wieku przebywali tutaj Nizaryci znani także jako asasyni. A w XX wieku miasto i źródło Jordanu należało do Syrii. Syryjczycy planowali zawrócić bieg rzeki, aby nie płynęła ona do Izraela, co doprowadziło do wojny. Od 1967 roku ten teren należy do Izraela. Od 1977 znajduje się tam rezerwat, gdzie można zobaczyć wodospad, największy, który znajduje się w Izraelu.Podsumowując. Greckie miasto Paneas powstało w miejscu, gdzie znajdują się źródła Jordanu, na południe od góry Hermon. Rozegrała się tam bitwa około roku 200 p.n.e. Wojska seleudzkie pokonały wojska ptolemejskie. Gdy seleudzka Syria została podbita przez Rzymian miasto zostało przekazane Herodowi Wielkiemu. Później miasto dostał jego syn tetrarcha Filip, który ożenił się z bratanicą Salome. Salome była córką Herodiady i Heroda Filipa I, a żoną tetrarchy Filipa czyli Heroda Filipa II. Po upadku Jerozolimy w 70 roku w Cezarei jeńcy żydowscy walczyli na arenie jako gladiatorzy. Współczesna historia to wojna o wodę między Syrią i Izraelem. Warto też pamiętać, że rządził tam Herod Filip II, który ożenił się z córką Heroda Filipa I. Inna częsta pomyłka to mylenie Cezarei Filipowej z miastem Dan, które też było na północy.I wyszedł Jezus z uczniami do wiosek koło Cezarei Filipa; i pytał w drodze uczniów swoich, mówiąc do nich: Za kogo mnie ludzie uważają?http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ewangelia-Marka/8/27A gdy Jezus przyszedł w okolice Cezarei Filipowej, pytał uczniów swoich, mówiąc: Za kogo ludzie uważają Syna Człowieczego?http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ewangelia-Mateusza/16/13A my, będąc z nim na świętej górze, usłyszeliśmy ten głos, który pochodził z nieba.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-List-Piotra/1/18W piętnastym roku panowania cesarza Tyberiusza, gdy namiestnikiem Judei był Poncjusz Piłat, tetrarchą galilejskim Herod, tetrarchą iturejskim i trachonickim Filip, brat jego, a tetrarchą abileńskim Lizaniaszhttp://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ewangelia-Lukasza/3/1I padną od ostrza miecza, i zostaną uprowadzeni do niewoli u wszystkich narodów, a Jerozolima będzie zdeptana przez pogan, aż się dopełnią czasy pogan.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ewangelia-Lukasza/21/24

Mimo trwającej wojny odwiedziliśmy Izrael. Obok popularnych turystycznych atrakcji, warto zwiedzić też mniej oczywiste miejsca tego kraju. Należą do nich muzea, będące prawdziwą skarbnicą archeologii, etnografii, sztuki i lokalnej historii, przyciągające turystów z całego świata. W tym kraju jest ponad 200 muzeów, znajdujących się w miastach, miasteczkach i kibucach. Odwiedziliśmy Muzeum Narodu Żydowskiego ANU i Muzeum Sztuki w Tel Awiwie z Pawilonem Sztuki Współczesnej Heleny Rubinstein. Byliśmy w Muzeum Ilany Goor w sercu Jaffy, a w Jerozolimie zwiedziliśmy Muzeum Izraela oraz Muzeum Sztuki Islamskiej. Zajrzeliśmy też do Mishkan Museum Of Art w kibucu Ein Harod i Muzeum Bojowników Gett. Gościem Jerzego Jopa była Magdalena Kusztal, jeszcze niedawno kierująca Instytutem Polskim w Tel Awiwie, wieloletnia dyrektorka Kieleckiego Centrum Kultury.

Dzisiaj sól używamy w zasadzie tylko jako przyprawę do potraw. W czasach starożytnych było jednak inaczej. Sól miała o wiele więcej zastosowań. Widać to także w Biblii. Zacznijmy jednak od hebrajskiego słowa melah zapisywano je przy pomocy trzech liter MLH. Fenickie słowo brzmiała malaha i też zapisywano je jako MLH. Podobno Fenicjanie sprowadzali sól aż z Hiszpanii i miasto Malaga na Półwyspie Iberyjskim ma mieć nazwę od fenickiego słowa sól. Sól występowała jednak także w Izraelu. Czemu sprowadzano ją z tak dalekich regionów? Do czego używano soli w czasach biblijnych?W Księdze Ezdrasza czytamy o urzędnikach, którzy sprzeciwili się budowie świątyni w Jerozolimie. Napisali on list do króla Persji Artakserksesa. W Ezdrasza 4:14 czytamy: “Ponieważ zaś jesteśmy na utrzymaniu twego dworu i nie godzi się nam patrzeć na pohańbienie króla, przeto posłaliśmy wiadomość o tym królowi”. Napisali oni, że są na utrzymaniu króla. Dosłownie w tym miejscu czytamy, że jedzą sól króla. Ten zwrot jeść kogoś sól oznaczał “być na czyimś utrzymaniu. Sól była bardzo droga i czasem używano jej jako pieniędzy.Np. dawać sól po łacinie brzmi: sal dare. Podobno od tego zwrotu pochodzi angielskie słowo soldier. Podobnie salary czyli wynagrodzenie też ma pochodzić od słowa sól. Tak więc w Ezdrasza 4:14 czytamy o urzędnikach, którzy byli na utrzymaniu króla i dostawali sól. Były okresy w historii gdy sól miała wartość jak złoto. Nie zdziwi was chyba więc to, że z jej powodu wybuchały wojny czy rewolucje. Przykładem jest choćby marsz solny Gandhiego. W 1930 ten indyjski przywódca poszedł nad morze i sam odparował sobie trochę soli protestując w ten sposób przeciwko monopolowi rządowemu i sprzedaży soli z wysokim podatkiem. Do czego jeszcze używano soli w czasach biblijnych?Ci urzędnicy z czasów Ezdrasza chcieli wstrzymać budowę świątyni, ale król Artakserkses nakazał pomóc kapłanom. W Ezdrasza 7:22 czytamy co należało dostarczać do świątyni po odbudowie: “Aż do stu talentów srebra, stu korców pszenicy, stu baryłek wina i stu baryłek oliwy, soli zaś bez ograniczenia”. Do świątyni składano w ofierze zwierzęta i inne pokarmy. Nie wszystko spalono, część spożywali kapłani i ich rodziny. Wszystkie te ofiary miały być posolone. Dlatego Kapłańska 2:13 mówi: “Każdą twoją ofiarę z pokarmów posolisz; żadnej twojej ofiary z pokarmów nie pozbawisz soli przymierza Boga twego. Przy każdej ofierze swojej składać będziesz i sól”. Przypominam sól była wtedy bardzo droga. Na szczęście te przepisy nie określały jak wiele soli miano dać wraz z ofiarą.Używanie soli jako przyprawy lub jako czynnika konserwującego żywność nie jest zaskakująca. Ale soli używano także przy narodzinach dzieci. W Ezechiela 16:4 czytamy: “A z twoim narodzeniem było tak: Gdy się narodziłaś, nie przecięto twojej pępowiny i nie obmyto cię wodą, aby cię oczyścić, nie wytarto cię solą i nie owinięto w pieluszki”. Jest to opis zaniedbanego dziecka, którego po narodzinach nie okryto pieluszką, ale też nie natarto solą. Wynika z tego, że to była zwykła praktyka w czasach proroka Ezechiela. Czy to działo się także w późniejszych czasach, np. czy Jezus też był natarty solą po urodzeniu tego nie wiemy. Jezus użył jednak przykładu z solą.W Mateusza 5:13 czytamy: “Wy jesteście solą ziemi; jeśli tedy sól zwietrzeje, czymże ją nasolą? Na nic więcej już się nie przyda, tylko aby była precz wyrzucona i przez ludzi podeptana”. W tym przykładzie przyrównał swoich uczniów do soli. Wspomniał jednak, że ta sól może zwietrzeć albo stracić smak. Jezus nie mówił tutaj o soli jakiej my dzisiaj używamy albo takiej jaką sprowadzali w tamtych czasach Fenicjanie z Hiszpanii. Jezus mówił tutaj o soli jaką można było znaleźć w Izraelu.Nie była to czysta sól, ale taka zmieszana z różnymi zanieczyszczeniami. Gdybyśmy sobie wyobrazili sól zmieszaną z piaskiem. Taka sól wrzucona do wody się rozpuści i pozostanie sam piasek. Właśnie o takiej soli mówił Jezus, gdy straci ona swój słony smak zostają same zanieczyszczenia, które można rzucić na drogę jak żwir.W innej ewangelii ten przykład z solą został rozszerzony. W Marka 9:50 czytamy: “Sól, to dobra rzecz, ale jeśli sól zwietrzeje, czymże ją przyprawicie? Miejcie sól w samych sobie i zachowujcie pokój między sobą”. Tutaj ponownie słyszymy o soli, która może stracić swoją słoną wartość, ale później czytamy do czego to było potrzebne. Tą sól uczniowie Jezusa mieli mieć w sobie aby zachować pokój między sobą. Jak należy to rozumieć? Wyjaśnił to chyba apostoł Paweł w Liście do Kolosan.W Kolosan 4:6 czytamy: “Mowa wasza niech będzie zawsze uprzejma, zaprawiona solą, abyście wiedzieli, jak macie odpowiadać każdemu”. Paweł przyrównał tutaj mowę do posiłku. Moglibyśmy odpowiedzieć bardzo szorstko i to przypominałoby podanie komuś jedzenia bez soli. Paweł zalecał jednak uprzejmą mowę, którą porównał do jedzenia doprawionego solą. Ludzie w tamtych czasach, szczególnie ci biedniejsi jedli pewnie czasami posiłki bez soli i wiedzieli jakie to niesmaczne. Zauważmy jaki to świetny przykład. Jeżeli damy komuś szorstką radę to ta rada mu pomoże tak jak ciału pomoże nawet pokarm bez soli. Jednak o wiele łatwiej jest przyjąć uprzejmą radę od kogoś tak samo jak łatwiej i przyjemniej jest zjeść coś, co przyprawiono.Sól przydawała się do konserwowania np. mięsa z tego powodu używano tego słowa w przenośni aby zaznaczyć, że coś jest trwałe. Np. w Liczb 18:19 czytamy: “Jest to wieczyste przymierze soli przed Panem dla ciebie i twojego potomstwa”. Przymierze soli to wieczyste przymierze. Tak jak mięso zaprawione solą mogło przetrwać długo tak samo przymierze soli wskazywało nie na krótkotrwałą umowę, ale na coś trwałego. Ale sól wiąże się także z zagładą.W Sędziów 9:45 czytamy: “Następnie nacierał Abimelech na miasto przez cały ten dzień, zdobył miasto a lud, który był w nim, wybił do nogi, miasto zrównał z ziemią i posypał miejsce to solą”. Nie był to wynalazek Izraelitów. Tak podobno mieli zrobić także Rzymianie po zniszczeniu Kartaginy. Historycy się spierają czy tak rzeczywiście było. Przypomnę może, że sól była droga. Rozsypanie soli na większym terenie było dość kosztowne, ale oczywiście było możliwe.W Starym Testamencie występuje hebrajskie słowo melah, a w Nowym Testamencie greckie słowo halas. W Izraelu używano czystej soli sprowadzanej przez Fenicjan, ale używano też miejscowej soli, która była pełna zanieczyszczeń. Soli używano jako przyprawy pokarmu, ale także do konserwowania np. mięsa. Używano jej także w celach leczniczych, np. nacierano nią noworodki po narodzinach. Sól była droga i w niektórych okresach była używana jak pieniądze. W czasach Ezdrasza określenie “jeść czyjąś sól” oznaczało być na czyimś utrzymaniu. Sól pojawia się także w przenośni. Oznacza całkowitą zagładę, ale także dobre cechy sprzyjające jedności wśród chrześcijan. Do takich dobrych cech można zaliczyć np. uprzejmą mowę.Ponieważ zaś jesteśmy na utrzymaniu twego dworu i nie godzi się nam patrzeć na pohańbienie króla, przeto posłaliśmy wiadomość o tym królowihttp://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezdrasza/4/14Aż do stu talentów srebra, stu korców pszenicy, stu baryłek wina i stu baryłek oliwy, soli zaś bez ograniczenia.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezdrasza/7/22Każdą twoją ofiarę z pokarmów posolisz; żadnej twojej ofiary z pokarmów nie pozbawisz soli przymierza Boga twego. Przy każdej ofierze swojej składać będziesz i sól.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/3-Ksiega-Mojzeszowa/2/13A z twoim narodzeniem było tak: Gdy się narodziłaś, nie przecięto twojej pępowiny i nie obmyto cię wodą, aby cię oczyścić, nie wytarto cię solą i nie owinięto w pieluszki.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezechiela/16/4Wy jesteście solą ziemi; jeśli tedy sól zwietrzeje, czymże ją nasolą? Na nic więcej już się nie przyda, tylko aby była precz wyrzucona i przez ludzi podeptana.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ewangelia-Mateusza/5/13Sól, to dobra rzecz, ale jeśli sól zwietrzeje, czymże ją przyprawicie? Miejcie sól w samych sobie i zachowujcie pokój między sobą.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ewangelia-Marka/9/50Mowa wasza niech będzie zawsze uprzejma, zaprawiona solą, abyście wiedzieli, jak macie odpowiadać każdemu.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/List-do-Kolosan/4/6Wszystkie dary ofiarne z obrzędu podnoszenia z rzeczy poświęconych, które synowie izraelscy składać będą Panu, oddałem tobie i twoim synom, i twoim córkom, według wieczystego prawa. Jest to wieczyste przymierze soli przed Panem dla ciebie i twojego potomstwa.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/4-Ksiega-Mojzeszowa/18/19Następnie nacierał Abimelech na miasto przez cały ten dzień, zdobył miasto a lud, który był w nim, wybił do nogi, miasto zrównał z ziemią i posypał miejsce to solą.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Sedziow/9/45

Autor rozważań: kl. Sławomir Linnert Czyta: kl. Jan Kawaler Łk 24,13-35 W pierwszy dzień tygodnia dwaj uczniowie Jezusa byli w drodze do wsi, zwanej Emaus, oddalonej o sześćdziesiąt stadiów od Jeruzalem. Rozmawiali oni ze sobą o tym wszystkim, co się wydarzyło. Gdy tak rozmawiali i rozprawiali z sobą, sam Jezus przybliżył się i szedł z nimi. Lecz oczy ich były jakby przesłonięte, tak że Go nie poznali. On zaś ich zapytał: «Cóż to za rozmowy prowadzicie ze sobą w drodze?». Zatrzymali się smutni. A jeden z nich, imieniem Kleofas, odpowiedział Mu: «Ty jesteś chyba jedynym z przebywających w Jerozolimie, który nie wie, co się tam w tych dniach stało». Zapytał ich: «Cóż takiego?». Odpowiedzieli Mu: «To, co się stało z Jezusem Nazarejczykiem, który był prorokiem potężnym w czynie i słowie wobec Boga i całego ludu; jak arcykapłani i nasi przywódcy wydali Go na śmierć i ukrzyżowali. A my spodziewaliśmy się, że właśnie On miał wyzwolić Izraela. Ale po tym wszystkim dziś już trzeci dzień, jak się to stało. Nadto, jeszcze niektóre z naszych kobiet przeraziły nas: były rano u grobu, a nie znalazłszy Jego ciała, wróciły i opowiedziały, że miały widzenie aniołów, którzy zapewniają, iż On żyje. Poszli niektórzy z naszych do grobu i zastali wszystko tak, jak kobiety opowiadały, ale Jego nie widzieli». Na to On rzekł do nich: «O nierozumni, jak nieskore są wasze serca do wierzenia we wszystko, co powiedzieli prorocy! Czyż Mesjasz nie miał tego cierpieć, aby wejść do swej chwały?». I zaczynając od Mojżesza, poprzez wszystkich proroków, wykładał im, co we wszystkich Pismach odnosiło się do Niego. Tak przybliżyli się do wsi, do której zdążali, a On okazywał, jakoby miał iść dalej. Lecz przymusili Go, mówiąc: «Zostań z nami, gdyż ma się ku wieczorowi i dzień się już nachylił». Wszedł więc, aby zostać wraz z nimi. Gdy zajął z nimi miejsce u stołu, wziął chleb, odmówił błogosławieństwo, połamał go i dawał im. Wtedy otworzyły się im oczy i poznali Go, lecz On zniknął im z oczu. I mówili między sobą: «Czy serce nie pałało w nas, kiedy rozmawiał z nami w drodze i Pisma nam wyjaśniał?». W tej samej godzinie zabrali się i wrócili do Jeruzalem. Tam zastali zebranych Jedenastu, a z nimi innych, którzy im oznajmili: «Pan rzeczywiście zmartwychwstał i ukazał się Szymonowi». Oni również opowiadali, co ich spotkało w drodze i jak Go poznali przy łamaniu chleba. Jesteśmy również na YouTubie: https://www.youtube.com/@rozwazania

Dz. 1,6-8 (6) Kiedy ich więc zgromadził, zapytali Go: Panie, czy w tym okresie przywrócisz Izraelowi królestwo do jego dawnej świetności? (7) W odpowiedzi usłyszeli: Nie do was należy poznanie okresów i dat, które sam Ojciec ustalił z racji swojej władzy. (8) Otrzymacie moc Ducha Świętego, kiedy na was zstąpi, i będziecie Mi świadkami tu, w Jerozolimie, w całej Judei, Samarii — i aż po najdalsze krańce ziemi. Nauczanie z dnia 31 marca 2024

Przewodniczący polskiej sekcji PKWP mówi o swoim doświadczeniu w Ziemi Świętej, gdzie miała miejsce Droga Krzyżowa, wizyta w Jerozolimie oraz msza święta na płycie Grobu Pańskiego. Ponadto, mówi o braku polskich pielgrzymów w tych miejscach oraz o trudnościach, jakie dotknęły miejscowe społeczności związane z brakiem turystów i pielgrzymów, a także o inicjatywach pomocy, takich jak sprzedaż wyrobów z drewna oliwnego na rzecz miejscowych rodzin, które straciły źródło dochodu związane z turystyką. Podkreśla, jak istotne jest wsparcie dla tych społeczności w trudnych czasach.

Izrael miał dwunastu synów. Naród izraelski dzieli się na dwanaście plemion. Może się wydawać, że od każdego syna pochodziło jedno plemię. Jest to jednak bardziej skomplikowane. Ile było tych plemion? Dwanaście czy trzynaście? Czy dziesięć z tych plemion zaginęło? Z jakich plemion pochodzili Jezus, Apostoł Paweł i inni? Jakub miał dwie żony Leę i Rachelę. Ta pierwsza urodziła mu sześciu synów. O pierwszym w Rodzaju 29:32 czytamy: “I poczęła Lea, i urodziła syna, i nazwała go Ruben, bo rzekła: Wejrzał Pan na niedolę moją, bo teraz mąż mój będzie mnie kochał”. Ten sam rozdział wymienia jeszcze Symeona, Lewiego i Judę. Rachela nie rodziła, postanowiła więc zrobić to co jej babka Sara. W Rodzaju 30:3 czytamy: “A ona rzekła: Oto niewolnica moja Bilha, obcuj z nią, że będzie mogła porodzić na kolanach moich, abym i ja miała z niej dzieci”. Bilha urodziła Dana, a później też Naftalego. Jednak Lea, też dała Jakubowi swoją służącą Zilpę i ta urodziła Gada i Aszera. Później jednak sama Lea także urodziła jeszcze dwóch synów Issachara i Zebulona. Wtedy zaczęła rodzić także Rachela. W Rodzaju 30:25 czytamy: “A gdy Rachela urodziła Józefa, rzekł Jakub do Labana: Zwolnij mnie, abym mógł wrócić na miejsce swoje i do ojczyzny swojej”. Józef był jedenastym synem i ostatnim, który urodził się w Charanie za rzeką Eufrat. Lea urodziła mu: Rubena, Symeona, Lewiego i Judę. Potem Bilha, niewolnica Racheli urodziła Jakubowi: Dana i Naftalego. Później Zilpa, niewolnica Lei urodziła: Gada i Aszera. Następnie Lea zaczęła ponownie rodzić i na świat przyszli: Issachar i Zebulon oraz córka Dina. Ostatecznie także Rachela urodziła Józefa. Narodziny tych 11 synów są opisane w Rodzaju rozdziałach 29 i 30.Ostatni syn Jakuba urodził się niedaleko Betlejem. W Rodzaju 35:18 czytamy: “A gdy uchodziła z niej dusza, bo umierała, nazwała go: Ben-Oni, lecz ojciec nazwał go Beniamin”. Siostry rywalizowały, która urodzi więcej synów. Zmarła Rachela, ale żyła jeszcze jej służąca. W Rodzaju 35:22 czytamy: “A gdy Izrael mieszkał w tym kraju, poszedł Ruben i spał z Bilhą, nałożnicą ojca swego. A Izrael dowiedział się o tym. A synów Jakuba było dwunastu”. Ruben być może wziął nałożnicę ojca, aby ta nie mogła urodzić więcej dzieci, które uznano by za dzieci zmarłej Racheli. Jest to ważne także dlatego, że w tym momencie najstarszy Ruben utracił prawo pierworodnego.Pierworodny syn dostawał dwa działy spadku po ojcu. Ruben jednak za ten występek z Bilhą utracił to prawo. Dostał je Józef. W Rodzaju 48:5 czytamy: “Dlatego teraz do mnie należą obaj synowie twoi, którzy urodzili ci się w ziemi egipskiej, zanim przybyłem do ciebie do Egiptu; Efraim i Manasses będą moimi jak Ruben i Symeon”. Józef miał dwóch synów: Efraima i Manassesa. Jednak Jakub zapowiedział, że będzie ich traktował jak swoich własnych synów. W ten sposób Józef dostał dwa działy, po jednym dla każdego ze swoich synów. Chrześcijan jednak bardziej interesuje linia rodowa Jezusa.W Rodzaju 49 rozdziale są zawarte zapowiedzi Jakuba odnośnie swoich synów. O pierworodnym Rubenie w Rodzaju 49:4 czytamy: “Burzliwyś jak woda, ale nie będziesz miał pierwszeństwa, boś wszedł na łoże ojca swego; splugawiłeś wówczas moje posłanie, na które wszedłeś”. O dwóch kolejnych w Rodzaju 49:5 czytamy: “Symeon i Lewi - to bracia; miecze ich są narzędziami gwałtu”. Nawiązano tutaj do wymordowania przez tych dwóch braci całego miasta za gwałt na ich siostrze Dinie. O czwartym synu Judzie napisano w Rodzaju 49:10, czytamy tam: “Nie oddali się berło od Judy ani buława od nóg jego, aż przyjdzie władca jego, i jemu będą posłuszne narody”. Wskazano tutaj, że potomkowie Judy będą rządzić. Będą królami. Z tej linii rodowej miał też pochodzić mesjasz.Jakub nazywany Izraelem miał 12 synów, ale synów Józefa uznał za swoich. Tak więc zamiast Józefa było liczonych jego dwóch synów Efraim i Manasses. W ten sposób było jakby 13 synów Izraela. Jednak jak pewnie wiecie plemion jest 12. Co się stało? W Liczb 3:41 czytamy: “Lewitów zaś wyodrębnisz jako moją wyłączną własność, bom Ja jest Pan, w zamian za wszystkich pierworodnych z synów izraelskich, a bydło Lewitów w zamian za wszelkie pierworodne wśród bydła synów izraelskich”. Plemię Lewiego zostało oddane Bogu jako zapłata za wszystkich pierworodnych. Z tego plemienia pochodził Mojżesz i jego brat Aaron, który został pierwszym arcykapłanem.Gdy więc później mówiono o 12 plemionach Izraela miano na myśli wszystkich oprócz Lewitów i kapłanów, którzy też pochodzili od Lewiego. Tak więc plemię Lewiego zostało odłączone do służby w przybytku, a później w świątyni. To plemię nie zniknęło, ale nie wliczano go plemion izraelskich. Właśnie w ten sposób mamy ponownie 12 plemion. Było 12 plemion izraelskich oraz to trzynaste plemię Lewitów, które zostało odłączone od tego narodu do służby w przybytku. Plemię Lewiego nie zniknęło, było odłączone. O mało co zginęło jednak inne plemię.Ostatnie rozdziały księgi Sędziów opowiadają o zagładzie plemienia Beniamina. W Sędziów 21:6 czytamy: “I żal było synom izraelskim Beniamina, ich brata, gdy pomyśleli: Dziś zostało odcięte jedno plemię od Izraela”. Pozostałe 11 plemion walczyło z Beniaminem i o mało co całe plemię zostało wybite. Pozostało jednak 600 mężczyzn, od których odtworzyło się to plemię. Z Beniamina pochodził później pierwszy król Izraela czyli Saul. Panował on nad całym Izraelem. Później królem został Dawid z plemienia Judy, po nim jego syn Salomon, a potem wnuk Rechoboam. W jego czasach doszło do podziału. W 1 Królewskiej 11:31 czytamy: “I rzekł do Jeroboama: Weź sobie dziesięć kawałków! Tak bowiem mówi Pan, Bóg Izraela: Oto Ja wyrywam królestwo z ręki Salomona i tobie daję dziesięć plemion”. Powstało wtedy osobne dziesięciplemienne królestwo Izraela pod panowaniem Jeroboama. Kto pozostał przy Rechoboamie? W 2 Kronik 11:1 czytamy: “Gdy Rechabeam przybył do Jeruzalemu, zgromadził ród Judy i Beniamina w liczbie stu osiemdziesięciu tysięcy zaprawionych w walce, aby wszcząć wojnę z Izraelem w celu przywrócenia królestwa Rechabeamowi”. Gdy oderwało się tamte dziesięć plemion Rechoboam zgromadził wojska z Judy i Beniamina. Później jego królestwo nazywano królestwem Judy, ale należeli do niego także Beniamici. Czy ktoś jeszcze? W 2 Kronik 11:14 czytamy: “Lewici bowiem porzucali swoje pastwiska i swoje posiadłości, i udawali się do Judy i do Jeruzalemu, gdyż Jeroboam i jego synowie odsunęli ich od czynności kapłańskich w służbie Pana”. Powstanie północnego 10-plemiennego królestwa Izraela wiązało się ze zmianą religii. Na północy rozpoczął się kult dwóch cielców. Lewici, którzy byli związani ze świątyną w Jerozolimie udali się do Judy. Tak więc królestwo Judy obejmowało plemiona Judy, Beniamina oraz odłączone do służby w świątyni plemię Lewiego. Co z pozostałymi 10 plemionami? Te 10 plemion utworzyło królestwo Izraela. Jednak niektórzy z powodów religijnych zamieszkali w Judzie. W 2 Kronik 11:16 czytamy: “Za nimi zaś przybywali do Jeruzalemu ze wszystkich plemion izraelskich ci, którzy byli oddani całym sercem szukaniu Pana, Boga izraelskiego, aby składać ofiary Panu, Bogu swoich ojców”. Później w Biblii używa się tych dwóch słów Juda i Izrael aby odróżnić te dwa królestwa. Np. w 2 Kronik 13:18 czytamy: “Tak to zostali wtedy synowie izraelscy upokorzeni, a Judejczycy zyskali przewagę, gdyż polegali na Panu, Bogu swoich ojców”. Izraelici czyli 10 plemion zostali pokonani przez Judejczyków czyli dwa plemiona.Należy pamiętać jednak, że wśród Judejczyków mieszkali Symeonici i najwyraźniej także inni ludzie. W 1 Królewskiej 12:17 czytamy: “A Rechabeam królował tylko nad synami izraelskimi, którzy mieszkali w osadach judzkich”. Tak więc część Izraelitów z pozostałych 10 plemion zamieszkała w Judzie. Była to raczej dużo mniejsza część, ale warto o niej wspomnieć. Szczególnie w kontekście tego co się później stało z 10 plemionami na północy.Stolicą północnego królestwa Izraela była Samaria. W 2 Królewskiej 17:6 czytamy: “W dziewiątym roku panowania Ozeasza król asyryjski zdobył Samarię, uprowadził Izraela do Asyrii i osadził ich tam w Chalach i nad Chaborem, rzeką Gozanu i w miastach medyjskich”. W ten sposób północne królestwo przestało istnieć. Podbili ich Asyryjczycy i uprowadzili do niewoli. Królestwo Judy istniało dalej. Ale czy jednak wszyscy z północnego królestwa zostali uprowadzeni? W czasach króla Jozjasza zaproszono Izraelitów na święto. W 2 Kronik 35:18 czytamy: “Takiej, jak ta Pascha, nie obchodzono w Izraelu od czasów proroka Samuela, ani też żaden król izraelski nie urządził takiej Paschy, jak ta, którą obchodził Jozjasz wraz z kapłanami, Lewitami, z całą Judą i Izraelem, które się zebrały, i z mieszkańcami Jeruzalemu”. Na to święto przybyli ludzie zarówno z Judy jak i Izraela. Oznacza to, że Asyryjczycy nie uprowadzili do niewoli wszystkich ludzi z północnego królestwa.I poczęła Lea, i urodziła syna, i nazwała go Ruben, bo rzekła: Wejrzał Pan na niedolę moją, bo teraz mąż mój będzie mnie kochał.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/29/32A ona rzekła: Oto niewolnica moja Bilha, obcuj z nią, że będzie mogła porodzić na kolanach moich, abym i ja miała z niej dzieci.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/30/3A gdy Rachela urodziła Józefa, rzekł Jakub do Labana: Zwolnij mnie, abym mógł wrócić na miejsce swoje i do ojczyzny swojej.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/30/25A gdy uchodziła z niej dusza, bo umierała, nazwała go: Ben-Oni, lecz ojciec nazwał go Beniamin.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/35/18

Autor rozważań: kl. Jakub Polak Czyta: kl. Damian Talowski J 2, 13 - 25 Zbliżała się pora Paschy żydowskiej i Jezus przybył do Jerozolimy. W świątyni zastał siedzących za stołami bankierów oraz tych, którzy sprzedawali woły, baranki i gołębie. Wówczas, sporządziwszy sobie bicz ze sznurów, powypędzał wszystkich ze świątyni, także baranki i woły, porozrzucał monety bankierów, a stoły powywracał. Do tych zaś, którzy sprzedawali gołębie, rzekł: «Zabierzcie to stąd i z domu mego Ojca nie róbcie targowiska!» Uczniowie Jego przypomnieli sobie, że napisano: «Gorliwość o dom Twój pochłonie Mnie». W odpowiedzi zaś na to Żydzi rzekli do Niego: «Jakim znakiem wykażesz się wobec nas, skoro takie rzeczy czynisz?» Jezus dał im taką odpowiedź: «Zburzcie tę świątynię, a Ja w trzy dni wzniosę ją na nowo». Powiedzieli do Niego Żydzi: «Czterdzieści sześć lat budowano tę świątynię, a Ty ją wzniesiesz w przeciągu trzech dni?» On zaś mówił o świątyni swego ciała. Gdy zmartwychwstał, przypomnieli sobie uczniowie Jego, że to powiedział, i uwierzyli Pismu i słowu, które wyrzekł Jezus. Kiedy zaś przebywał w Jerozolimie w czasie Paschy, w dniu świątecznym, wielu uwierzyło w Jego imię, widząc znaki, które czynił. Jezus natomiast nie zawierzał im samego siebie, bo wszystkich znał i nie potrzebował niczyjego świadectwa o człowieku. Sam bowiem wiedział, co jest w człowieku. Jesteśmy również na YouTubie: https://www.youtube.com/@rozwazania

Bartek Kieżun – krakowski makaroniarz w Małej Czarnej. Śniadaniowa uczta w Stambule, niedziele o smaku ragout w Neapolu, kawa z kardamonem w Jerozolimie, słuchajcie i zajadajcie.

Dlaczego Bóg wybrał Maryję na matkę Swojego Syna? Dlaczego nie pozwolił Dawidowi zbudować świątyni w Jerozolimie? Jakie cechy powinien mieć ktoś, kto chciałby, żeby Jezus zamieszkał w jego życiu? Posłuchajcie Liturgii Słowa, nagranej w Błotnicy w IV. niedzielę Adwentu - na moment przed Bożym Narodzeniem! Wesołych Świąt! Napisz do nas! Wesprzyj nas! Wszystkie odcinki z podziałem na cykle tematyczne znajdziesz na www.koinoniagb.pl/podcast

Jeśli zapytasz większość muzułmanów, jakie jest najświętsze miejsce w islamie, prawdopodobnie odpowiedzieliby, że jest to Kaaba w Wielkim Meczecie w Mekce. Zapytaj większość Żydów, jakie jest najświętsze miejsce w judaizmie, a prawdopodobnie odpowiedzieliby, że jest to Ściana Płaczu Drugiej Świątyni w Jerozolimie. Zapytaj większość chrześcijan, jakie jest najświętsze miejsce w chrześcijaństwie, a możesz otrzymać puste spojrzenie lub co najmniej kilka różnych odpowiedzi. Przez większą część chrześcijaństwa istniało jedno miejsce, które było powszechnie uznawane za najświętsze miejsce i było przyczyną wojen i nieporozumień, które trwają do dziś. To jest nowy podcast, bardzo potrzebuję :) Twojej pozytywnej recenzji na Spotify, Apple Podcasts czy Google Podcasts, albo na YouTube. Jeśli to co usłyszałeś lub usłyszałaś było ciekawe, poświęć minutkę na napisanie recenzji, to pomoże mi kontynuować tą historię i da motywację na dalsze odcinki. Codziennie. #podcast #słuchowisko #wszystkowszedzie #codziennie #wszystko #wszędzieSłuchamy na Spotify: https://open.spotify.com/show/5jAxA7ZCDIJ3c4oYIabP3k?si=49af7c981a164025Słuchamy na Apple Podcasts: https://podcasts.apple.com/nl/podcast/wszystkowszedzie/id1707180797Słuchamy na YouTube:https://youtube.com/@WszystkoWszedzie?si=XLuxsEXMonapvolg Oglądamy na Instagramiehttps://instagram.com/wszystkowszedzieplOglądamy na Facebookuhttps://www.facebook.com/wszystkowszedziepl/ Oglądamy na X dawniej Twitterhttps://twitter.com/WszystkoWszedziNasza strona www:https://wszystkowszedzie.buzzsprout.com

Jak wygląda codzienne życie w Jerozolimie? Co dzieje się w Strefie Gazy? Co mówią żołnierze izraelscy? Jak wyglądają walki w Gazie? Czy Izraelczycy się zjednoczyli? Co myślą Izraelczycy i Arabowie mieszkający w Izraelu? Jakie są nastroje na Zachodnim Brzegu? Relacja Mateusza Lachowskiego z Izraela. Zamów książkę ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠Igora Janke⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠ w przedsprzedaży⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠ ⁠⁠⁠⁠⁠⁠ Zachęcam wszystkich do dołączenia do grona ponad 500 patronów Układu Otwartego. Jako patron, otrzymasz dostęp do grupy dyskusyjnej na Discordzie i specjalnych materiałów dla Patronów, a także newslettera z najciekawszymi artykułami z całego tygodnia. Układ Otwarty tworzy społeczność, w której możesz dzielić się swoimi myślami i pomysłami z osobami o podobnych zainteresowaniach. Państwa wsparcie pomoże kanałowi się rozwijać i tworzyć jeszcze lepsze treści ➡️ ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠https://patronite.pl/igorjanke⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠ ⁠⁠⁠⁠⁠⁠ Subskrybuj newsletter pisany Igora Janke: ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠https://igorjanke.pl/newsletter/  ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠ Układ Otwarty nagrywamy w ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠https://bliskostudio.pl ⁠⁠⁠⁠⁠⁠ ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠  Mecenasi programu:   Novoferm: ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠https://www.novoferm.pl/⁠ ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠ ⁠⁠⁠⁠⁠⁠ XTB ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠https://link-pso.xtb.com/pso/3aLF⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠ ⁠⁠⁠⁠⁠⁠ E2V ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠https://e2v.pl/⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠  ⁠⁠⁠⁠⁠⁠ Devtalents ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠https://devtalents.com⁠⁠⁠⁠⁠⁠

Studium biblijne (sezon 51) z 21 października 2023 r., pt. „Boże powołanie do misji”. Na podstawie kwartalnika „Lekcje Biblijne 4/2023: Boża misja jest moją misją”. Tytuł oryginału: „Adult Sabbath School Bible Study Guide 4/2023: God's Mission - My Mission”. ▶️ STUDIUM BIEŻĄCEGO ODCINKA: Rdz 11,1-9; 12,1-3; Dn 9,24-27; Mt 1,21; Rdz 12,10-13,1; Dz 8,1-4; 1,8. ▶️ TEKST PRZEWODNI: „Ale weźmiecie moc Ducha Świętego, kiedy zstąpi na was, i będziecie mi świadkami w Jerozolimie i w całej Judei, i w Samarii, i aż po krańce ziemi” (Dz 1,8). ▶️ W STUDIUM BIORĄ UDZIAŁ: Marek Micyk, Mariusz Maikowski, Waldemar Kutrzeba, Mikołaj Manżett-Leszczyński. Zarejestrowano staraniem Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w RP, zbór w Podkowie Leśnej, 24 września 2023 r. w Wyższej Szkole Teologiczno-Humanistycznej im. Michała Beliny-Czechowskiego w Podkowie Leśnej, aula im. prof. Zachariasza Łyko. Copyright © 2023 www.nadzieja.tv. Creative Commons Attribution, BY-NC-ND 4.0 PL, https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/legalcode.pl.

Całość TYLKO w aplikacji Onet Audio. Subskrybuj pakiet Onet Premium i słuchaj bez limitu.   Nowy rząd nie musi zmieniać ustaw, żeby zasadniczo zmienić polską politykę międzynarodową. Wystarczy wola, żeby zacząć odwracać złą passę Polski w Unii Europejskiej i podłe stosunki z Niemcami, a tę zapewne przyszły rząd dzisiejszej opozycji będzie miał – również do tego, by zadbać o rozwianie wszelkich wątpliwości, że Polska mogłaby kiedyś zechcieć wycofać się z UE. Michał Broniatowski i Adam Jasser rozmawiają w podcaście "O świecie w Onecie" również o rozwoju sytuacji w Izraelu i Strefie Gazy i o wizycie w Jerozolimie prezydenta Joego Bidena. Warszawa powinna bardzo szybko podjąć działania, prowadzące do cofnięcia zmian w polskim systemie sądowniczym, które Unia uważa za naruszenie demokratycznych zasad obowiązujących we Wspólnocie. To pozwoli odblokować miliardy, jakie czekają na Polskę w zablokowanym unijnym funduszu odbudowy, ale same deklaracje mogą nie wystarczyć – trzeba szybko uchwalić odpowiednie ustawy, nawet jeśli miałby je potem zawetować prezydent Duda. Potrzebna jest też szybka naprawa stosunków z Ukrainą, jakie ostatnio zakłóciła polska kampania wyborcza, w której władza uznała, że antyukraińska postawa może przysporzyć jej głosów. Kijów oczekuje jasnej deklaracji Warszawy w sprawie poparcia dla unijnych aspiracji Ukrainy. Jako poszkodowany po polskich wyborach może czuć się Viktor Orban, któremu rząd PiS gwarantował bezpieczeństwo w tzw. procedurze Artykułu 7, prowadzącej do utraty prawa do głosowania w Unii. Polska również została poddana tej procedurze za naruszanie zasad rządów prawa, a ponieważ niezbędna jest jednomyślność w Radzie Europejskiej, żeby pozbawić kraj jakiegokolwiek wpływu w Brukseli, Warszawa i Budapeszt mogły dotąd wzajemnie chronić swoje interesy. Teraz Orban nie będzie już zapewne mógł liczyć na polską "tarczę". Biden z misją pokojową w Jerozolimie Izrael grozi pełnoskalową inwazją lądową na Strefę Gazy w odwecie za masakrę 1400 Izraelczyków, jakiej dopuścił się Hamas 7 października na południu kraju. Poza oczywistym narażaniem cywilów na niebezpieczeństwo utraty życia, inwazja w celu zniszczenia sił wojskowych Hamasu grozi rozlaniem wojny na inne kraje Bliskiego Wschodu. W ostatnim i być może decydującym ruchu, który mógłby powstrzymać Izrael przed eskalacją, do Jerozolimy leci prezydent Biden. Bezpośrednio po krwawym ataku Hamasu Biden twardo deklarował, że USA zawsze będą stać po stronie Izraela, nie niuansując w żaden sposób tego wsparcia. Teraz jego przesłanie brzmi: brońcie się, ale starajcie się nie przesadzać. Nie wiadomo jednak czy zdoła powstrzymać premiera Benjamina Netanjahu w jego planach ataku na Gazę i zapewne okupację enklawy.  

Masz pytania na temat Boga, Biblii, życia chrześcijańskiego, kościoła?

Betlejem to miasto, którego nazwę zna każdy chrześcijanin, a mimo to historia tego miasteczka jest słabo znana. Dziś spróbujemy to naprawić. Zacznijmy od nazwy. “Bet” to druga litera w hebrajskim alfabecie. Oznacza ona dom. Betlejem oznacza “dom chleba”. Na terenie zdobytym przez Jozuego były dwa miasta o tej nazwie. Jedno, którym się dziś zajmiemy było na terytorium Judy. To drugie należało do Zebulona. W Jozuego 15:21-61 wymieniono chyba z 200 miast należących do Judy. Nie wspomniano jednak o Betlejem. Za to w Jozuego 19:15 wymieniono to Betlejem należące do Zebulona.tutaj link do powieści, którą piszę:Wattpad - JesseWiosek jest taki, że judejskie Betlejem było zbyt małe aby wymienić je na liście miast. W Księdze Micheasza 5:1 czytamy: "Ale ty, Betlejemie Efrata, najmniejszy z okręgów judzkich, z ciebie mi wyjdzie ten, który będzie władcą Izraela". Ten fragment w niektórych Biblia znajduje się w 5:2. Dosłownie tam powiedziano, że Betlejem jest małe pośród tysięcy. Z każdego miasta przybywali wojownicy, z małych miasteczek było ich niewielu. To kolejny dowód na to, że judejskie Betlejem było małe. Dlaczego jednak nazwano je Betlejem Efrata?Wcześniej Betlejem miało inną nazwę. W Rodzaju 35:19 czytamy: "I umarła Rachela, i została pochowana przy drodze do Efraty, czyli do Betlejemu". Ta wcześniejsza nazwa: Efrata znaczyła "płodność". Później czasem używano obu nazw, np. w Micheasza 5:1 czytaliśmy, że mesjasz miał przyjść z Betlejem Efrata. Mieszkańców też określano oboma nazwami, np. w Rut 1:2 czytamy: "On nazywał się Elimelech, a jego żona Noemi, synowie jego zaś Machlon i Kilion; byli to Efratejczycy z Betlejemu judzkiego. I przyszli na pola moabskie i przebywali tam". Rodzinę Noemi określono jako Efratejczyków.Tak więc z Betlejem pochodziła Noemi, jej mąż oraz dwaj synowie. Później Noemi powróciła ze swoją synową Rut do Betlejem. Właśnie w Betlejem Rut poznała Boaza. Byli to (Boaz i Rut) pradziadek i prababcia króla Dawida. Kto jeszcze pochodził z Betlejem? W Sędziów 12:8 czytamy: "Po nim sądził Izraela Ibsan z Betlejemu". Werset 10 wspomina, że tego sędziego pochowano w Betlejem. Niestety nie wiemy, o które miasto chodzi. Ten sędzia mógł być Zebulonitom lub Judejczykiem.Najbardziej znaną osobą, która urodziła się w Betlejem judzkim był Dawid. Później urodził się tam jego potomek, który stał się jeszcze sławniejszy, ale o tym za chwilę. Jak wyglądało Betlejem? Była to miejscowość zbudowana na górze, której wysokość jest podobna do góry na której była Jerozolima. Dziś jej wysokość wynosi około 777 m n.p.m. Ludzie więc mieszkali na tej górze. Znajdowały się tam jednak pola, na których Rut (prababka) Dawida zbierała kłosy. Były tam także pastwiska dla owiec, na których często przebywał Dawid w młodości. Na górze była też cysterna, gdzie zbierano wodę.Z Betlejem w czasach Dawida pochodził także jeden z najlepszych wojowników. W 2 Samuela 23:24 czytamy: "Między tymi trzydziestoma był Asael, brat Joaba, oraz Elchanan, syn Dody z Betlejemu". Niestety tutaj także nie wiemy o które Betlejem chodzi. Z tego judejskiego Betlejem Efrata pochodził na pewno Dawid i jego rodzina. Np. w 2 Samuela 2:32 czytamy: "Potem zabrali Asaela i pochowali go w grobie jego ojca w Betlejemie, a Joab i jego ludzie maszerowali całą noc i o świcie dotarli do Hebronu".Asael był siostrzeńcem Dawida. Ten fragment mówi, że został pochowany w grobie swojego ojca. Wynikałoby z tego, że zarówno siostra Dawida, jak i jej mąż oraz trójka synów, w tym Asael mieszkali w Betlejem. Asaelowi lub Asahelowi poświęciłem odcinek 4. Było to więc rodzinne miasto Dawida. Gdy jednak został królem nie zostało wybrane jako stolica. Dawid był królem najpierw w Hebronie, a później w Jerozolimie. Wskazywałoby to na to, że Betlejem było małe i nieważne.Dopiero wnuk Dawida Rechoboam docenił pozycję Betlejem. Było to miasto na górze przy drodze prowadzącej z Egiptu do Jerozolimy. W 2 Kronik 11:5, 6 czytamy: "Rechabeam zamieszkał w Jeruzalemie i przebudował niektóre miasta w Judzie w twierdze, mianowicie Betlejem, Etam, Tekoa". Te trzy wymienione tutaj miasta to kolejne miasta po drodze z Jerozolimy do Hebronu. Najpierw Betlejem, potem Etam i Tekoa. Czy twierdza w Betlejem mu pomogła?Niestety nie zachowały się żadne szczegóły. Wiemy jednak, że później nadciągnął z południa faraon Sziszak. Szedł pod Jerozolimę prawdopodobnie mijając te kolejne twierdze. Nie zatrzymały go one, bo z historii wiemy, że Sziszak zdobył Jerozolimę. Innymi słowy twierdza w Betlejem nie chroniła Jerozolimy. Albo Sziszak ją zdobył, albo po prostu obszedł. Biblia wspomina o 7 razach, kiedy Jerozolima została zdobyta. Sziszak był pierwszy. Mówiłem o tym w odcinku 26 poświęconym Jerozolimie. Po tych wydarzeniach Betlejem znika nam z historii biblijnej i pojawia się dopiero w księdze Jeremiasza.Jeremiasz opisuje co się wydarzyło po zniszczeniu Jerozolimy przez Babilończyków. Rządził wtedy ustanowiony przez Babilończyków Gedaliasz wnuk Szafana. O Gedaliaszu wspominałem w odcinku 46, a o całej rodzinie Szafana w odcinku 19. Gedaliasz rządził w Micpie. Około 10 km na północ od Jerozolimy. Został zmordowany, a ludzie którzy stamtąd uciekli doszli do Betlejem. W Jeremiasza 42:17 czytamy: "I wyruszyli, i zatrzymali się w gospodzie Kimhama w pobliżu Betlejemu; zamierzali bowiem ujść do Egiptu". Betlejem było 10 km na południe od Jerozolimy. Oczywiście to 10 km w górach. Dojście z Micpy około 10 km do Jerozolimy, a później kolejne 10 do Betlejem zajęło im około dnia drogi.Ci Izraelici uciekli do Egiptu. Innych zmuszono do przeprowadzenia się do Babilonu. Wrócili jakieś 70 lat później. W Ezdrasza 2:21 czytamy: "Z Betlejemu stu dwudziestu trzech". Dowiadujemy się, że do Betlejem wróciło po niewoli babilońskiej 123 mężczyzn. Prawdopodobnie mieli oni żony i być może także dzieci, tak więc wszystkich, którzy wrócili mogło być około 500. Myślę, że już z tej liczby też wynika jak małe było to miasteczko. Jak opisano je w Ewangeliach?Czytaliśmy już proroctwo Micheasza, zacytowano je w Mateusza 6:2, czytamy tam: "I ty, Betlejemie, ziemio judzka, wcale nie jesteś najmniejsze między książęcymi miastami judzkimi, z ciebie bowiem wyjdzie wódz, który paść będzie lud mój izraelski". Było to małe miasteczko. W Jana 7:42 nazwano je wręcz wioską. W oryginale greckim występuje tu słowo κώμη (kṓmē), które oznacza wioskę lub miasteczko bez murów. Jak w waszych przekładach oddano Jana 7:42? Tak więc Betlejem w czasach Jezusa było małe i nie miało murów. Czy zawsze tak było?Ale ty, Betlejemie Efrata, najmniejszy z okręgów judzkich, z ciebie mi wyjdzie ten, który będzie władcą Izraela. Początki jego od prawieku, od dni zamierzchłych.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Micheasza/5/1Po nim sądził Izraela Ibsan z Betlejemu. http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Sedziow/12/8I umarła Rachela, i została pochowana przy drodze do Efraty, czyli do Betlejemu.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/35/19On nazywał się Elimelech, a jego żona Noemi, synowie jego zaś Machlon i Kilion; byli to Efratejczycy z Betlejemu judzkiego. I przyszli na pola moabskie i przebywali tam.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Rut/1/2

Całość TYLKO w aplikacji Onet Audio. Subskrybuj pakiet Onet Premium i słuchaj bez limitu. Skrajnie prawicowa izraelska koalicja przepchnęła przez parlament ustawę ograniczającą prawa Sądu Najwyższego do kontrolowania władzy. Ten sąd spełniał w Izraelu rolę podobną do Senatu, poskramiając decyzje rządu i Knesetu, które uznał za niezgodne z zasadami demokracji. Kraj jest w stanie wrzenia. O skutkach głosowania w Jerozolimie i o podobieństwach z innymi krajami rządzonymi przez ludzi z dyktatorskimi ciągotami, rozmawiają w podcaście "O świecie w Onecie" Michał Broniatowski i Adam Jasser. Rozmawiają również o porażce skrajnej prawicy w wyborach w Hiszpanii i działaniach europarlamentu, zmierzających do likwidacji liberum veto w Unii Europejskiej, z którego szeroko ostatnio korzystają Polska i Węgry.

W Izraelu i w Autonomii Palestyńskiej znowu wrze. Izrael przeprowadza bezpardonowe akcje wojskowe, a w odpowiedzi dochodzi do palestyńskich zamachów. Po obu stronach giną ludzie. Po raz kolejny konflikt zaczyna niebezpiecznie eskalować. Mimo tego w Jerozolimie, która często jest areną niepokojów, sytuacja wydaje się stosunkowo spokojna. W tym miejscu nie tylko relacje żydowsko-palestyńskie zasługują na miano co najmniej skomplikowanych. (Początek rozmowy: 16'35")

Czym jest syndrom jerozolimski? Co trzeba wiedzieć o mieście pełnym historii, czyli odcinek o Jerozolimie. 

Olga Avigail Mieleszczuk o swoich projektach muzycznych i oprowadzaniu po Ziemi Świętej Olga Mieleszczuk jest artystką, piosenkarką, muzykiem i licencjonowanym przewodnikiem po Izraelu. W Izraelu mieszka od ponad 10 lat i opowiada o pracy przewodnika, jak i o swoich muzycznych przygodach. Odcinek jest przeplatany jej muzyką i śpiewem. Z tego odcinka podcastu dowiesz się: Jak wyglądało pierwsze spotkanie Pani Olgi z Izraelem? Dlaczego Pani Olga zdecydowała się na zamieszkanie w Izraelu? W jaki sposób Pani Olga zyskała popularność? Co to znaczy, że Pani Olga nazywana jest „Królową Jidisz Tango”? Czym jest projekt „Israel SiteSing”? Czy religijni żydzi powinni słuchać śpiewu kobiety? Jak wyglądały występy Pani Olgi w Bramie Jafskiej w Jerozolimie? Kto słucha pieśni w jidisz? Na czym polega projekt „Jidisz orient”? Dlaczego Pani Olga zdecydowała się pracować jako przewodnik w Ziemi Świętej? Jak wygląda „śpiewające” oprowadzenie po Jerozolimie? Dlaczego Pani Olga oprowadza indywidualne osoby i małe grupy przede wszystkim po Jerozolimie? Jakie miejsce w Izraelu jest według Pani Olgi warte polecenia? Czy jest coś w Polsce, czego nie ma w Izraelu i za czym Pani Olga tęskni? NOTATKI:W odcinku wykorzystane są utwory znajdujące się na oficjalnym kanale youtube Olgi Avigail Mieleszczuk.Fanpage IsraelSitesing Zachęcam do pozostawienia komentarza poniżej. Napisz co myślisz na temat tego odcinka.Jeżeli masz sugestie, propozycje czy uwagi, możesz również skontaktować się ze mną bezpośrednio poprzez formularz kontaktowy.A jeśli podobał ci się ten odcinek podcastu, proszę podziel się nim ze swoimi znajomymi, czy to w mediach społecznościowych czy bezpośrednio. Będzie mi bardzo miło.

Wiele zamysłów jest w sercu człowieka, lecz dzieje się wola Pana. Prz 19,21 Gdy apostołowie się zeszli, pytali go, mówiąc: Panie, czy w tym czasie odbudujesz królestwo Izraelowi? Rzekł do nich: Nie wasza to rzecz znać czasy i chwile, które Ojciec w mocy swojej ustanowił, ale weźmiecie moc Ducha Świętego, kiedy zstąpi na was, i będziecie mi świadkami w Jerozolimie i w całej Judei, i w Samarii, i aż po krańce ziemi. Dz 1,6-8

Zapraszamy na komentarz Marcina Ruteckiego OP do niedzielnych czytań. #DominikanieNaNiedzielę #MarcinRuteckiOP #KomentarzDoEwangelii ▸ *Ewangelia (Łk 24, 13-35)* W pierwszy dzień tygodnia dwaj uczniowie Jezusa byli w drodze do wsi, zwanej Emaus, oddalonej o sześćdziesiąt stadiów od Jeruzalem. Rozmawiali oni z sobą o tym wszystkim, co się wydarzyło. Gdy tak rozmawiali i rozprawiali z sobą, sam Jezus przybliżył się i szedł z nimi. Lecz oczy ich były jakby przesłonięte, tak że Go nie poznali. On zaś ich zapytał: «Cóż to za rozmowy prowadzicie z sobą w drodze?» Zatrzymali się smutni. A jeden z nich, imieniem Kleofas, odpowiedział Mu: «Ty jesteś chyba jedynym z przebywających w Jerozolimie, który nie wie, co się tam w tych dniach stało». Zapytał ich: «Cóż takiego?» Odpowiedzieli Mu: «To, co się stało z Jezusem Nazarejczykiem, który był prorokiem potężnym w czynie i słowie wobec Boga i całego ludu; jak arcykapłani i nasi przywódcy wydali Go na śmierć i ukrzyżowali. A my spodziewaliśmy się, że On właśnie miał wyzwolić Izraela. Ale po tym wszystkim dziś już trzeci dzień, jak się to stało. Nadto, jeszcze niektóre z naszych kobiet przeraziły nas: były rano u grobu, a nie znalazłszy Jego ciała, wróciły i opowiedziały, że miały widzenie aniołów, którzy zapewniają, iż On żyje. Poszli niektórzy z naszych do grobu i zastali wszystko tak, jak kobiety opowiadały, ale Jego nie widzieli». Na to On rzekł do nich: «O, nierozumni, jak nieskore są wasze serca do wierzenia we wszystko, co powiedzieli prorocy! Czyż Mesjasz nie miał tego cierpieć, aby wejść do swej chwały?» I zaczynając od Mojżesza, poprzez wszystkich proroków, wykładał im, co we wszystkich Pismach odnosiło się do Niego. Tak przybliżyli się do wsi, do której zdążali, a On okazywał, jakby miał iść dalej. Lecz przymusili Go, mówiąc: «Zostań z nami, gdyż ma się ku wieczorowi i dzień się już nachylił». Wszedł więc, aby zostać wraz z nimi. Gdy zajął z nimi miejsce u stołu, wziął chleb, odmówił błogosławieństwo, połamał go i dawał im. Wtedy otworzyły się im oczy i poznali Go, lecz On zniknął im z oczu. I mówili między sobą: «Czy serce nie pałało w nas, kiedy rozmawiał z nami w drodze i Pisma nam wyjaśniał?» W tej samej godzinie zabrali się i wrócili do Jeruzalem. Tam zastali zebranych Jedenastu, a z nimi innych, którzy im oznajmili: «Pan rzeczywiście zmartwychwstał i ukazał się Szymonowi». Oni również opowiadali, co ich spotkało w drodze i jak Go poznali przy łamaniu chleba.

Mam nadzieję, że nie grozi nam trzecia intifada - tak o obecnej sytuacji na Bliskim Wschodzie mówił w Rozmowie w południe w RMF FM izraelski dziennikarz Arie Golan-Skórnik. Z kolei ksiądz, franciszkanin ojciec Zacheusz Drążek, były strażnik Grobu Bożego w Jerozolimie zapewniał, że wszystkie pielgrzymki są kontynuowane.

W piątek w Jerozolimie doszło do najkrwawszego od 11 lat zamachu na izraelskich Żydów. Atakujący Palestyńczyk zabił 7 osób, zanim sam został zastrzelony przez policję. Dzień wcześniej izraelskie wojsko zabiło dziewięciu Palestyńczyków z organizacji Islamski Dżihad. Czy te akty przemocy mają cokolwiek wspólnego z powstaniem nowego rządu Beniamina Netanjahu? Jaka jest wizja przyszłości Izraela po zaprzysiężeniu Netanjahu na premiera? W jakim kierunku zmierza ten kraj? I jaki jest stosunek społeczności międzynarodowej do nowego rządu? Łukasz Grzymisławski z "Gazety Wyborczej" rozmawia z Konstantym Gebertem, publicystą "Kultury Liberalnej". Więcej podcastów na https://wyborcza.pl/podcast. Piszcie do nas w każdej sprawie na listy@wyborcza.pl.

Minister nowego rządu izraelskiego w eskorcie służby bezpieczeństwa wkracza na teren świętego dla muzułmanów kompleksu meczetu Al - Aksa w Jerozolimie. Palestyńczycy – i nie tylko – oburzeni. Rząd Benjamina Netanyahu zapowiada rozbudowę osiedli na Zachodnim Brzegu i twierdzi, że tylko Żydzi mają niekwestionowane prawo do ziemi Izraela. Czy w tym kraju właśnie kończy się demokracja? Stany Zjednoczone rozszerzają zakaz eksportu urządzeń i technologii chipowej do Chin. Co dla świata oznacza wielka wojna między USA a Chinami o półprzewodniki? Zmarł Pele legenda futbolu i Brazylii. Dlaczego to on był największy? Co to są choroby rzadkie? I jak z nimi żyć? Opowiemy także o tradycji przełomu roku: plebiscytach i podsumowaniach roku odchodzącego. Rozkład jazdy: (1:59) Rona Kenan - The Death Of The Orange (4:58) Konstanty Gebert o napięciach politycznych w Izraelu (37:42) Sylwia Czubkowska o półprzewodnikowej wojnie USA i Chin (56:29) Sergio Santos - Samba e futebol (1:00:51) Świat z boku - Grzegorz Dobiecki o plebiscytach i podsumowaniach (1:06:40) Raport o książkach (1:11:25) Podziękowania (1:16:33) Anna Dudzińska o rzadkich chorobach (1:38:15) Bartłomiej Rabij o śmierci Pele (2:13:24) Do usłyszenia (2:14:22) Rona Kenan, Gidi Gov - The Funny Dance of the Heart

Izaj. 7,1-14 (1) Za panowania Achaza, syna Jotama, syna Uzjasza, króla judzkiego, wyruszył Resin, król Aramu, wraz z Pekachem, synem Remaliasza, królem Izraela, na wojnę przeciw Jerozolimie; nie mógł jej jednak zdobyć. (2) Domowi Dawida doniesiono, że Aram sprzymierzył się z Efraimem. Na tę wieść zadrżał on sam oraz cały jego lud, jak drżą drzewa w lesie, gdy uderzy w nie wiatr. (3) Wtedy PAN polecił Izajaszowi: Wyjdź Achazowi naprzeciw, ty i twój syn Szear-Jaszub. Spotkacie się przy końcu kanału Górnego Stawu, na trakcie wiodącym na Pole Pilśniarza. (4) Powiedz mu tak: Uważaj, lecz bądź spokojny. Nie bój się. Niech twoje serce nie truchleje z powodu tych dwóch niedopałków dymiących głowni, bo tylko tak można określić gniew Resina z Aramem i gniew syna Remaliasza. (5) Aram, Efraim i syn Remaliasza uknuli przeciwko tobie złowrogi plan. Uzgodnili: (6) Wyruszmy na Judę, zastraszmy ją, podzielmy ją między siebie i ustanówmy w niej królem syna Tabala. (7) Dlatego tak mówi Wszechmocny PAN: To się nie stanie i tak nie będzie! (8) Otóż stolicą Aramu jest Damaszek, a głową Damaszku Resin. Jeszcze sześćdziesiąt pięć lat, a Efraim, rozbity, przestanie być ludem. (9) Stolicą zaś Efraima jest Samaria, a głową Samarii syn Remaliasza. Jeśli nie uwierzycie, nie ostaniecie się! (10) Ponadto PAN powiedział do Achaza: (11) Proś dla siebie o znak od PANA, twego Boga, choćby miał być tak głęboko jak w krainie umarłych albo przeciwnie, gdzieś wysoko! (12) Achaz jednak odpowiedział: Nie będę PANA o to prosił. Nie chcę wystawiać Go na próbę. (13) Wówczas Izajasz oświadczył: Słuchajcie, domu Dawida: Czy mało wam, że uprzykrzacie się ludziom? Musicie uprzykrzać się też Bogu? (14) Dlatego sam Pan da wam znak: oto panna pocznie i urodzi syna, i da mu na imię Immanuel. Mat. 1,18-23 (18) Narodziny Jezusa Chrystusa zostały poprzedzone następującymi wydarzeniami. Jego matka Maria wyszła za Józefa, lecz zanim wspólnie zamieszkali, okazało się, że jest ona w ciąży za sprawą Ducha Świętego. (19) Jednak Józef, jej mąż, jako człowiek prawy, nie chciał jej zniesławić, dlatego zamierzał rozwieść się z nią bez rozgłosu. (20) Gdy rozważał taką możliwość, ukazał mu się we śnie anioł Pana i powiedział: Józefie, synu Dawida, nie bój się przyjąć Marii, twojej żony. To, że spodziewa się dziecka, sprawił Duch Święty. (21) Urodzi ona Syna i dasz Mu na imię Jezus, On bowiem wybawi swój lud z jego grzechów. (22) To wszystko stało się po to, by wypełniła się zapowiedź Pana przekazana za pośrednictwem proroka: (23) Oto pocznie dziewica. Urodzi ona syna i nadadzą mu imię Emmanuel, co znaczy: Bóg z nami.

Zakon bożogrobców z Miechowa w średniowieczu był jednym z najpotężniejszych konwentów w Polsce. Na majątek zakonu składały się dwa miasta i ponad trzydzieści wsi. Do stworzonego przez braci sanktuarium pielgrzymowali tacy władcy, jak Kazimierz Wielki czy Władysław Łokietek. Dziś o Kanonikach Regularnych Stróżach Świętego Grobu Jerozolimskiego niewielu pamięta. Dlaczego zniknęli? Co sprawiło, że nie zapisali się w powszechnej świadomości tak, jak Krzyżacy czy templariusze? W najnowszym odcinku podcastu „Tajemnice Muzeów” Anna Sobańda rozmawia z Marcinem Florkiem, dyrektorem Muzeum Ziemi Miechowskiej o historii tego niezwykłego zakonu. Jak zakonnicy opiekujący się grobem Chrystusa w Jerozolimie znaleźli się na ziemiach Polski? Kim był książę Jaksa? Zapraszamy do słuchania. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury - państwowego funduszu celowego.

Stoczona 15 lipca 1410 roku bitwa pod Grunwaldem, zwana też Wielką Bitwą, była najważniejszym starciem orężnym w historii Polski. Nie tylko złamała potęgę Zakonu Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie, zwanego Krzyżakami, nie tylko uczyniła z Królestwa Polskiego lokalne mocarstwo, nie tylko umocniło świeży jeszcze i mocno nieformalny sojusz z Litwą, ale przede wszystkim stała się fundamentem polskiej tożsamości narodowej. Jednocześnie o tak doniosłym wydarzeniu wiemy zaskakująco niewiele. Wygraliśmy. Ale co poza tym? Jeżeli podoba Ci się odcinek możesz nas wesprzeć w serwisie Patronite.pl:

2 Sam. 9,1-13 (1) Pewnego razu Dawid rzucił pytanie: Czy jest jeszcze ktoś, kto pozostał z domu Saula, abym mógł okazać mu łaskę ze względu na Jonatana? (2) W domu Saula natomiast był pewien sługa. Miał on na imię Syba. Wezwano go do Dawida, który go zapytał: Czy ty jesteś Syba? Tak, to ja, twój sługa — odpowiedział. (3) Czy pozostał jeszcze ktoś z domu Saula — pytał dalej król — komu mógłbym wyświadczyć Bożą łaskę? Tak — oznajmił Syba. — Pozostał jeszcze syn Jonatana, który cierpi na niesprawność nóg. (4) Gdzie on przebywa? — chciał wiedzieć król. Syba na to: Obecnie mieszka w domu Makira, syna Amiela, w Lo-Debar. (5) Król Dawid posłał zatem po niego i sprowadził go z domu Makira, syna Amiela, z Lo-Debar. (6) A gdy Mefiboszet, syn Jonatana, a wnuk Saula, przyszedł do króla, upadł na twarz i złożył mu pokłon. Mefiboszecie! — ucieszył się Dawid. To właśnie ja, twój sługa — odpowiedział Mefiboszet. (7) Wtedy Dawid zapewnił: Nie bój się! Bardzo chcę wyświadczyć ci łaskę ze względu na twojego ojca Jonatana. Zwracam ci całą posiadłość twojego dziadka Saula. Jeśli zaś chodzi o ciebie, to chciałbym, abyś zawsze jadał przy moim stole. (8) Mefiboszet skłonił się i powiedział: Czym jest twój sługa, że zwróciłeś na mnie, martwego psa, uwagę? (9) Król tymczasem wezwał sługę Saula Sybę: Wszystko, co należało do Saula i do całego jego domu — zarządził — przekazuję synowi twojego pana. (10) Będziesz uprawiał jego ziemię, ty, twoi synowie i słudzy, a zebrane plony będą zaopatrzeniem dla syna twojego pana. Będzie z nich korzystał, choć on sam, Mefiboszet, syn twojego pana, będzie jadał przy moim stole. Syba, który miał piętnastu synów i dwudziestu służących, (11) odpowiedział królowi: Postąpię dokładnie tak, jak mój pan, król, rozkazał swojemu słudze. Mefiboszet zatem jadał przy stole królewskim, jakby był jednym z synów króla. (12) Miał on także małego syna, który nosił imię Mika. Wszyscy mieszkańcy domu Syby stali się sługami Mefiboszeta, (13) a sam Mefiboszet zamieszkał w Jerozolimie, ponieważ zawsze jadał przy królewskim stole. Cierpiał on na niesprawność obu nóg. Kazanie z dnia 18 września 2022

Jan 5,1-18 (1) Potem obchodzono żydowskie święto i Jezus udał się do Jerozolimy. (2) A w Jerozolimie, przy Bramie Owczej, jest sadzawka zwana po hebrajsku Betezda. Otacza ją pięć portyków. (3) W ich cieniu leżało mnóstwo chorych, niewidomych, ułomnych i sparaliżowanych, którzy czekali na poruszenie wody. (4) Czasem bowiem anioł Pana zstępował do sadzawki i poruszał wodę. Kto więc po poruszeniu wody pierwszy do niej wstąpił, odzyskiwał zdrowie, niezależnie od tego, co mu dolegało. (5) Wśród chorych był też pewien człowiek, złożony chorobą od trzydziestu ośmiu lat. (6) Gdy Jezus go zobaczył i rozpoznał, że już długo niedomaga, zapytał: Czy chcesz być zdrowy? (7) Chory odpowiedział: Panie, nie mam człowieka, który wrzuciłby mnie do sadzawki tuż po poruszeniu wody, a zanim ja sam dojdę, ktoś inny mnie uprzedza. (8) Wówczas Jezus polecił: Wstań, zwiń swoje posłanie i zacznij chodzić. (9) I chory natychmiast wyzdrowiał, złożył to, na czym leżał, i ruszył o własnych siłach. Tego właśnie dnia był szabat. (10) Żydzi nagabywali więc uzdrowionego: Jest szabat, nie wolno ci dźwigać posłania. (11) Lecz on odpowiedział: Ten, który mi przywrócił zdrowie, polecił, bym je złożył i zaczął chodzić. (12) Kim jest ten człowiek — spytali — który ci to polecił? (13) Lecz uzdrowiony nie wiedział, gdyż Jezus niepostrzeżenie oddalił się od zgromadzonego w tym miejscu tłumu. (14) Potem, gdy Jezus spotkał go w świątyni, powiedział: Oto wyzdrowiałeś; nie grzesz więcej, aby nie stało ci się coś gorszego. (15) Wtedy ten człowiek odszedł i powiadomił Żydów, że to Jezus przywrócił mu zdrowie. (16) I właśnie dlatego, że Jezus takie rzeczy czynił w szabat, Żydzi Go prześladowali. (17) Lecz On tak to uzasadnił: Mój Ojciec działa aż dotąd — i Ja działam. (18) Stąd Żydzi tym usilniej starali się Go zabić. Mieli Mu za złe, że nie tylko rozluźnia rygory szabatu, ale także nazywa Boga własnym Ojcem i tym samym stawia siebie na równi z Bogiem. Kazanie z dnia 21 sierpnia 2022

Jan 4,43-54 (43) Po upływie dwóch dni Jezus odszedł z Sychar do Galilei. (44) Sam bowiem przyznawał, że we własnej ojczyźnie prorok nie ma poważania. (45) Gdy więc przyszedł do Galilei, spotkał się z dobrym przyjęciem, ponieważ Galilejczycy widzieli wszystko, co podczas święta uczynił w Jerozolimie, dlatego że oni również uczestniczyli w obchodach. (46) Znowu zatem Jezus przyszedł do Kany Galilejskiej, gdzie wcześniej przemienił wodę w wino. W Kafarnaum natomiast mieszkał pewien urzędnik królewski, którego syn chorował. (47) Gdy usłyszał, że Jezus przybył z Judei do Galilei, udał się do Niego i prosił, aby wstąpił i uzdrowił jego syna, który był bliski śmierci. (48) Jezus powiedział do niego: Jeśli nie zobaczycie znaków i cudów, na pewno nie uwierzycie. (49) Urzędnik na to: Panie, wstąp, zanim umrze moje dziecko. (50) Idź — powiedział Jezus — twój syn żyje. Człowiek ten uwierzył Słowu, które skierował do niego Jezus — i poszedł. (51) A gdy jeszcze był w drodze, jego słudzy wyszli mu naprzeciw mówiąc, że jego dziecko żyje. (52) Zapytał ich więc o godzinę, w której mu się polepszyło. Gorączka spadła mu wczoraj około godziny trzynastej — odpowiedzieli. (53) Wówczas ojciec skojarzył, że o tej właśnie godzinie Jezus go zapewnił: Twój syn żyje. I uwierzył on sam oraz cały jego dom. (54) Był to już drugi znak, którego Jezus dokonał po przyjściu z Judei do Galilei. Kazanie z dnia 14 sierpnia 2022

Palestyńczycy przekazali do Międzynarodowego Trybunału Karnego sprawę śmierci palestyńsko-amerykańskiej dziennikarki Al Dżaziry - Szirin Abu Akli. Śledczy mają zbadać, od czyjej kuli zginęła reporterka, postrzelona podczas relacjonowania operacji izraelskiego wojska w Dżaninie. Jednocześnie własne śledztwo zapowiedzieli Izraelczycy. Dla Palestyńczyków jest jasne, że za jej śmiercią stoją izraelscy żołnierze, według Izraela jednak sprawa nie jest taka jasna. Ociera się jednak także o spór dotyczący tożsamości obu narodów, a w Jerozolimie trwa prawdziwa wojna na flagi, w której obie strony grają swoimi symbolami narodowymi podgrzewając jednocześnie nastroje. Co wiemy dzisiaj o śmierci Szirin Abu Akli? Dlaczego izraelska policja naciska w ostatnim czasie na konfiskowanie palestyńskich flag? Czy Siły Obrony Izraela rzeczywiście są „najbardziej etyczną armią świata” jak często mówią izraelscy politycy? O tym opowiada nam dr Agnieszka Bryc z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. A na deser mamy dla Was premierę! Zdzwaniamy się z Michałem Czechowskim, tłumaczem i nauczycielem języka hebrajskiego i arabskiego, by rozpocząć nowy cykl spotkań, poświęcony interesującym zagadnieniom językowym. Posłuchajcie do końca, by dowiedzieć się, między innymi, czy wszyscy Żydzi mówią po hebrajsku! Stosunkowo Bliski Wschód to podcast wspierany przez słuchaczy za pośrednictwem Patronite.pl. To właśnie dzięki Waszej pomocy możemy trzymać rękę na pulsie i co tydzień przyglądać się wydarzeniom na Bliskim Wschodzie. Serdecznie Wam za to dziękujemy!

Izraelczycy są zwyczajnie zmęczeni kolejnymi falami koronawirusa i związanym z tym rygorem. Państwo żydowskie jako pierwsze na świecie wprowadziło drakońskie obostrzenia już w 2020 r., a następnie było pierwszym, które rozpoczęło masowe szczepienia. Teraz rząd w Jerozolimie znowu jest w czołówce i jako pierwszy przestał uznawać dwie dawki jako pełną ochronę przeciw Covid-19. W tej chwili tzw. zielona karta, czy paszport covidowy jest ważny wyłącznie dla osób zaszczepionych trzy razy lub takich, które dawkę drugą przyjęły mniej niż sześć miesięcy temu. Niezaszczepieni muszą się testować co dwa dni, co dotyczy także dzieci.Esther Fuerster-Ashkenazi, Izraelka urodzona w Polsce i mieszkająca w Jerozolimie, opowiada o realiach życia w Izraelu i o podejściu mieszkańców tego kraju. Kluczem jest tutaj hebrajskie stwierdzenie „Je beseder”, będzie w porządku, wyrażające podejście mieszkańców tego kraju do trudności. Izraelczycy nie bardzo ufają swojemu rządowi, ale gotowi są podporządkować się wymaganiom rozumiejąc, że jest to jedyny sposób na powstrzymanie choroby i powrót do normalności. Dlatego powszechnie noszą maseczki i szczepią się, gdy mogą.W przypadku pracowników sektora publicznego nie ma wielkiego wyboru. Mąż Esther Fuerster-Ashkenazi jest pracownikiem publicznym i żeby dalej wykonywać swoje obowiązki po prostu musiał przyjąć trzecią dawkę. Dużymi obostrzeniami obwarowany jest także powrót dzieci do szkół. Co dwa dni uczniowie muszą się testować, a stwierdzenie u jednego z nich choroby powoduje, że cała klasa trafia na kwarantannę, podobnie jak rodzice zarażonego dziecka.Obostrzenia są przestrzegane w urzędach, szkołach, centrach handlowych i w większości miejsc publicznych. Zwłaszcza w sklepach są osoby, które zwracają uwagę na potrzebę założenia maseczki. Wyjątkiem są przede wszystkim restauratorzy, którzy już w przeszłości otwarcie buntowali się przeciwko lockdawnowi i polityce rządu. Także teraz, wielu ryzykując mandaty, starają się omijać ograniczenia i prowadzić biznesy uciekając przed bankructwem.Izraelczyków motywuje także poczucie odpowiedzialności za ludzi wokół nich. Za społeczeństwo. To jedno z najważniejszych tłumaczeń ich zachowania, które wynika także z długiej historii zmagań o bezpieczeństwo. Niezależnie od tego, czy jest to zagrożenie terrorem czy chorobą, mieszkańcy państwa żydowskiego mobilizują się, działają solidarnie i gotowi są podejmować duże wyzwania oraz znosić trudności dla wspólnego dobra. Stąd przeświadczenie, że tylko wspólnie i solidarnie działając będą w stanie poradzić sobie z pandemią paraliżującą normalne życie. Co więcej, rozumieją, że pomimo sukcesów, pojawiać się będą kolejne fale mutującego wirusa, a walka z Covid-19 trwać może jeszcze kilka lat.  Podcast został sfinansowany z grantu przyznanego przez Departament Stanu USA. Opinie, stwierdzenia i wnioski zawarte w tym podcaście należą do jego autorów i nie muszą odzwierciedlać stanowiska Departamentu Stanu USA.