Podcasts about armii czerwonej

Czy Polska naprawdę znalazła się w gronie zwycięzców II wojny światowej? Osiemdziesiąt lat po pokonaniu hitlerowskich Niemiec wciąż toczy się debata o konsekwencjach roku 1945. W rozmowie dr Krzysztof Rak i prof. Stanisław Żerko analizują: - miejsce Polski w powojennym układzie sił, - znaczenie wkroczenia Armii Czerwonej, - rolę aliantów i ZSRR w kształtowaniu losów Europy Środkowej, - oraz czy zwycięstwo mogło oznaczać... nową formę zniewolenia. To ważna i aktualna dyskusja o pamięci historycznej, polityce i tożsamości narodowej.

Cześć! Dziś w Moskwie – jak co roku – odbyła się defilada z okazji Dnia Zwycięstwa. Z tej okazji w najnowszym odcinku serii Powojnie wracam do tej, od której wszystko się zaczęło – do wielkiej defilady zwycięstwa z czerwca 1945 roku, zorganizowanej z rozkazu Stalina. Na Placu Czerwonym przemaszerowało wtedy ponad 30 tysięcy żołnierzy. Nie tylko świętowali oni triumf nad III Rzeszą, ale też pokazali światu siłę i rozmach Armii Czerwonej. Paradzie przewodzili marszałkowie Żukow i Rokossowski, a całość odbywała się pod czujnym okiem sowieckiego przywódcy. Przestrzeń wokół placu specjalnie zaaranżowano – powstała nawet wielka fontanna, która została rozebrana zaraz po uroczystości. Jeśli chcecie zobaczyć, jak naprawdę wyglądał pierwszy pokaz siły Związku Radzieckiego po wojnie – zapraszam na odcinek.

Mój nowy kanał! ➡️➡️➡️ https://youtube.com/@TwarzeHistorii?si=N39C27i1R7k4FMbNBibliografiaH. Balck, Order in Chaos: The Memoirs of General of Panzer Troops Hermann Balck, Lexington 2015.A. Beevor, Stalingrad, London 2007.D. M. Glantz, J. M. House, To the Gates of Stalingrad: Soviet-German Combat Operations, April-August 1942, Lawrence 2009.D. M. Glantz, J. M. House, When Titans Clashed. How the Red Army Stopped Hitler, Lawrence 2015.I. Sdvizhkov, Confronting Case Blue: Briansk Front's Attempt To Derail The German Drive To The Caucasus, July 1942, Warwick 2017.I. Sdvizhkov, Prelude to Stalingrad: The Red Army's Attempt to Derail the German Drive to the Caucasus in World War II, Mechanicsburg 2019.Bitwa o Woroneż w 1942 roku była jednym z najważniejszych, a jednocześnie często zapomnianych starć na froncie wschodnim II wojny światowej. W ramach niemieckiej Operacji Blau, Niemcy próbowali zdobyć strategiczne miasto Woroneż nad Donem, aby otworzyć drogę na Kaukaz i zagarnąć radzieckie złoża ropy. ACstawiła jednak zacięty opór, a walki o miasto trwały tygodniami i pochłonęły tysiące ofiar. W tym filmie przedstawiamy szczegółowy przebieg bitwy, analizujemy ruchy wojsk niemieckich i radzieckich, omawiamy znaczenie tej kampanii w kontekście całej wojny oraz pokazujemy mapy i archiwalne materiały. Jeśli interesuje Cię historia II wojny światowej, bitwy na froncie wschodnim, operacja Blau lub nieznane epizody z udziałem Wehrmachtu i Armii Czerwonej – ten materiał jest dla Ciebie.

Poprzednie części kotła ➡️➡️➡️ https://www.youtube.com/watch?v=9tLHpOGoBpA&list=PLso51laXMufxIbCnYxPOSMmLZJ2-Z36RMLuty–marzec 1944 – tysiące niemieckich żołnierzy uwięzionych w kotle Korsuń-Czerkasy walczy o przetrwanie w piekielnych warunkach. Głód, mróz i nieustanne ataki Armii Czerwonej sprawiają, że każdy dzień to desperacka walka o życie. Luftwaffe stara się utrzymać most powietrzny, ale dostawy nie wystarczają. Erich von Manstein podejmuje dramatyczną próbę przebicia się do okrążonych wojsk. Czy jego ofensywa zdołała ocalić Wehrmacht przed zagładą?

Walczył w szeregach Armii Czerwonej. Był politrukiem oraz korespondentem wojennym. W Polsce Ludowej wiódł dostatni żywot umundurowanego dziennikarza i literata. Zasłynął wyjątkowo nikczemnym wystąpieniem sejmowym, a także propozycją adresowaną do Michaiła Gorbaczowa. Bohaterem NIEREGULARNIKA LITERACKIEGO jest Janusz Przymanowski, o którym opowie Jarosław Molenda, autor jego biografii pt. „Czterej pancerni i pisarz”.   

Kim byli agenci gestapo w Krakowie? Co sprawiało, że decydowali się współpracować z nazistowskim okupantem? Czy byli tylko bezdusznymi sadystami, czy może skrywały się za nimi inne, mniej oczywiste powody? W najnowszym odcinku podkastu Marcin Zaremba rozmawia o tym z dr Alicją Jarkowską z Instytutu Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, autorką książki „Brunatna pajęczyna. Agenci gestapo w okupowanym Krakowie i ich powojenne losy”. Odcinek przybliża strukturę gestapo, metody werbunku agentów oraz ich rolę w życiu społecznym Krakowa w czasie okupacji. (00:45) Co wiemy o gestapo, którzy działali w Krakowie? (02:54) Ilu było funkcjonariuszy w krakowskim gestapo? (08:05) Jak wyglądała siatka agentów gestapo? (10:32) Jak obecność gestapo wpływała na nastroje i psychikę mieszkańców Krakowa? (14:28) Kim byli agentów gestapo, jak zostali zwerbowani? (16:56) Jakimi motywacjami kierowali się agenci gestapo? (20:32) Czy strach powodował, że agenci dołączali do gestapo? (22:17) Szkolenia i zasady konspiracji agentów (26:48) Wynagrodzenia agentów gestapo (32:26) Co się stało z agentami po wejściu Armii Czerwonej?

Reportaż przygotowany przez Wojciecha Paculę, zatytułowany „Rękopis znaleziony w... Gliwicach”, przywołuje wydarzenia z pierwszych miesięcy 1945 roku w tym mieście, już po wkroczeniu Armii Czerwonej. W tamtejszym szpitalu pozostał niemiecki lekarz, który opiekował się wszystkimi, którzy tego potrzebowali. Prowadził on przy okazji bardzo osobisty pamiętnik, odnaleziony po latach.

Opactwo w Lubiążu na Dolnym Śląsku to miejsce niesamowite, kubaturą trzy razy większe od Zamku Wawelskiego. Jeden z dwóch największych obiektów sakralnych w Europie. Tak, większy niż Pałac Apostolski. Mogłoby być jednym z najbardziej atrakcyjnych turystycznie miejsc Europy Środkowej, na razie jedynie jest wspomnieniem dawnych dziejów Śląska. Położony na dawnym średniowiecznym szlaku łączącym księstwa Piastów z cesarstwem niemieckim był miejscem aktywności zakonu Cystersów, potężnej średniowiecznej organizacji, która działała niczym dobrze zorganizowana korporacja i stoi za średniowiecznym rozwojem między innymi ziem położonych nad Odrą. Pierwsze lokacje klasztoru w tym miejscu datowane są na czasy, w których Dolny Śląsk znajdował się w rękach Piastów. Bo historia Lubiąża to także historia polskiej średniowiecznej monarchii, to miejsce w którym łączą się losy potomków Bolesława Krzywoustego, rozpustnych Benedyktynów rzekomo przegonionych z klasztoru i pracowitych Cystersów… miejsce, które swego czasu mógł kupić Michael Jackson. Bogactwo minionych wieków widać tu pomimo przyprószonych czasem majestatycznych wnętrz i nieprzeniknionych podziemi służących w czasie wojny Niemcom, a później przetrzebionych przez sołdatów Armii Czerwonej. W dzisiejszym odcinku zapraszam Was do jednego z najbardziej niesamowitych miejsc Polski, do opactwa Cystersów w Lubiążu. Zabytku bezcennego, bo chyba nikt nie jest w stanie wycenić jego wartości.

Bitwa o Dniepr była jedną z najważniejszych operacji II wojny światowej, przeprowadzoną przez Armię Czerwoną w 1943 roku. W tym filmie poznasz historię forsowania Dniepru, które zmienili losy wojny na froncie wschodnim. Dlaczego Bitwa o Dniepr była kluczowa? Jakie były jej skutki militarne i polityczne? #historia #podcasthistoryczny

Jeżeli podoba Ci się odcinek możesz nas wesprzeć w serwisie Patronite.pl:

W 1939 roku po agresji sowieckiej na Polskę, po przeprawieniu się przez rzekę Bug w okolicach Włodawy, znalazły się oddziały Korpusu Ochrony Pogranicza. Po stoczonej 1 października pod Wytycznem bitwie z oddziałami Armii Czerwonej dowódca gen. Orlik-Ruckeman rozwiązał zgrupowanie. Kopowcy mieli przeciwko sobie nie tylko Sowietów, ale też współpracujące z nimi miejscowe bojówki ukraińskie. Żołnierze polscy ginęli nie tylko w walkach, ale byli skrycie mordowani. Wiele ich grobów do dzisiaj pozostaje nieznanych.  Robert Korpysz z Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej, bohater reportażu, już od kilkunastu lat wraz z członkami różnych stowarzyszeń, zajmuje się poszukiwaniem miejsc pochówków zamordowanych polskich żołnierzy. Trafił też do Kosynia w Gminie Wola Uhruska, gdzie spotkał świadka tamtych wydarzeń. Osoby: Robert Korpysz – inicjator uroczystości odsłonięcia pomnika upamiętniającego żołnierzy Korpusy Ochrony Pogranicza w Kosyniu, czynny funkcjonariusz Nadburzańskiego Oddziału Straży Granicznej, członek Stowarzyszenia Weteranów Polskich Formacji Granicznych Paweł Skrok – z Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Lublinie Andrzej Olichwiruk – major Straży Granicznej w stanie spoczynku, wiceprezes   Stowarzyszenia Weteranów Polskich Formacji Granicznych Robert Tokarski – prezes Stowarzyszenia Odkrywców Ziemi Włodawskiej Ksiądz Piotr Chodźko – poprzedni proboszcz parafii Kosyń   Ksiądz Grzegorz Bindziuk – obecny proboszcz parafii Kosyń Mirosław Konieczny – dyrektor Zespołu Szkół w Woli Uhruskiej Marzena Antoniuk – nauczyciel ze Szkoły Podstawowej w Woli Uhruskiej i uczniowie Filip Napalski i Wiktor Dąbrowski Irena Krauze i Dorota Ziętek – z koła gospodyń w Kosyniu Leokadia i Bronisław Misiura – którzy przybyli o wonie do Kosynia z powiatu chełmskiego Konrad Bisko z OSP w Łukówku, który podarował kamień, na którym znajduje się tablica upamiętniająca żołnierzy KOP-u W audycji wykorzystano nagrania archiwalne zarejestrowane w 2016 roku z nieżyjącym już  Henrykiem Dziedzickim świadkiem pobytu żołnierzy KOP w Kosyniu i okolicach.     

W filmie omawiamy kluczowe przyczyny klęski niemieckiej armii w bitwie na Łuku Kurskim, jednej z największych bitew pancernych II wojny światowej. Analizujemy błędy strategiczne, przewagę taktyczną Armii Czerwonej. Dowiedz się, jak czynniki techniczne i logistyczne wpłynęły na wynik tej decydującej bitwy i ostatecznie zmieniły bieg wojny na froncie wschodnim. #historia #podcasthistoryczny

Stoi w samym centrum Olsztyna. Powstał w 1954 roku jako "Pomnik Wdzięczności Armii Czerwonej", choć powszechnie – ze względu na swoją formę – nazywany jest "szubienicami". To dzieło Xawerego Dunikowskiego, jednego z najwybitniejszych polskich rzeźbiarzy, od lat wzbudza emocje.

O malarzu, co na Saskiej Kępie obrazy w nocy nosił. Malarz Bronisław Kopczyński ukrył się podczas wypędzania przez Niemców mieszkańców Saskiej Kępy i pozostał w ukryciu aż do wkroczenia Armii Czerwonej.… Czytaj dalej Artykuł Kolekcje '44 – odc. 6 pochodzi z serwisu Audycje Kulturalne.

W sierpniu 1920 r. na przedpolach Warszawy doszło do starcia, które zadecydowało nie tylko o losach Polski, ale również Europy. Co przesądziło o niespodziewanym sukcesie Polaków, który został okrzyknięty mianem "Cudu nad Wisłą"? Czy do porażki Armii Czerwonej mógł nieświadomie przyczynić się sam Józef Stalin? W najnowszym odcinku Misji specjalnej odsłaniamy kulisy klęski bolszewików w Bitwie Warszawskiej.

To był największy zryw niepodległościowy Armii Krajowej i największa akcja zbrojna podziemia w okupowanej przez Niemców Europie. 80 lat temu, 1 sierpnia 1944 roku, wybuchło Powstanie Warszawskie, którego celem było samodzielne wyzwolenie stolicy przed wkroczeniem Armii Czerwonej...

Gościem odcinka jest Wojciech Rodak, autor książki "Decyzje Bora". Co znajdziecie w odcinku: (1:33) Ciekawe szczegóły biografii Tadeusza Bora Komorowskiego (10:30) Dlaczego powstanie warszawskie trwało aż 63 dni (19:00) Ile jest prawdy w twierdzeniu o braku pomocy Armii Czerwonej w sierpniu 1944 (24:08) Kto wymyślił historię, że Rosjanie w sierpniu byli na Pradze (29:15) Jak powstańcy szydzili z komendanta AK, a grupa oficerów chciała dokonać przewrotu (34:30) Kulisy nominacji Bora na Wodza Naczelnego

Senator Krzysztof Kwiatkowski ocenił w Polskim Radiu 24, że szef MSZ Radosław Sikorski spełnia wszystkie kryteria, by pełnić funkcję unijnego komisarza ds. obronności i bezpieczeństwa. - Jego znajomość rosyjskiego zagrożenia datuje się od lat 80. XX wieku. Jako korespondent w Afganistanie mógł w praktyce się przekonać, jak robić drzazgi z Armii Czerwonej. Jego doświadczenia są bezcenne - mówił Kwiatkowski.

Walter Kempowski zwany jest wielkim archiwistą niemieckiej pamięci. Jego ostatnia powieść „Wszystko na darmo” to zapis życia ludzi i przedmiotów zebranych w pewnym majątku w Prusach Wschodnich zimą 1945 roku, tuż przed wejściem Armii Czerwonej. Kempowski nie opisuje zbrodniczego reżimu Trzeciej Rzeszy poprzez okrutnych, nieludzkich esesmanów. Jego bohaterowie to zwykli ludzie i właśnie w ich codzienności autor szuka śladów zła, które w 1939 roku sprowadziło na Europę wojnę. „Wszystko na darmo” to wielkie OSKARŻAM Waltera Kempowskiego wobec całego niemieckiego społeczeństwa i niemieckiej kultury. Teraz „Wszystko na darmo” będzie można zobaczyć po raz pierwszy w teatrze. W tym odcinku Raportu o książkach zabieram więc Państwa do Teatru Jaracza w Olsztynie, gdzie spotkam się z reżyserką adaptacji Weroniką Szczawińską. Prowadzanie: Agata Kasprolewicz Gość: Weronika Szczawińska Realizacja: Kris Wawrzak --------------------------------------------- Raport o stanie świata to audycja, która istnieje dzięki naszym Patronom, dołącz się do zbiórki ➡️ ⁠https://patronite.pl/DariuszRosiak⁠ Subskrybuj newsletter Raportu o stanie świata ⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠⁠➡️ ⁠https://dariuszrosiak.substack.com⁠ Koszulki i kubki Raportu ➡️ ⁠https://patronite-sklep.pl/kolekcja/raport-o-stanie-swiata/⁠ [Autopromocja]

Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych otrzymał zakaz organizacji wydarzeń upamiętniających żołnierzy Wojska Polskiego służących w Brygadzie Świętokrzyskiej Narodowych Sił Zbrojnych. Decyzję wydała Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, której resortowi podlega urząd.

Obóz Auschwitz został wyzwolony 27 stycznia 1945 roku przez żołnierzy Armii Czerwonej. Powszechnie znane są kadry wykonane przez sowieckich kamerzystów, które co prawda nie pokazały samego momentu wyzwolenia, jednak są ważnym dokumentem ukazującym zbrodnie, których Niemcy dopuścili się w Auschwitz.  Należy jednak pamiętać o tym, że część materiału filmowego powstawała na potrzeby propagandowe. O okolicznościach powstania tzw. Kroniki wyzwolenia obozu opowiada Edyta Chowaniec z Filmoteki Archiwum Muzeum Auschwitz.

Zapraszam na mój PATRONITE. Wsparcie pozwoli mi realizować więcej takich materiałów: https://patronite.pl/Historiajakiejnieznacie O odcinku: Dlaczego mała, nic nie znacząca partia radykałów stworzona przez emigrantów przez lata przebywających poza Rosją zdołała przejąć władzę w listopadzie 1917, a później ją utrzymać? Co zadecydowało o zwycięstwie Armii Czerwonej nad Białymi, jakie błędy popełnili obrońcy starego porządku? Jak wyglądałby świat, gdyby Leninowi nie udało się wygrać dla komunizmu Rosji. W tym odcinku goszczę prof. Antony'ego Beevora, brytyjskiego historyka, autora książki "ROSJA. Rewolucja i wojna domowa 1917-1921" [Wyd. ZNAK Horyzont, 2023] https://www.znak.com.pl/ksiazka/rosja-rewolucja-i-wojna-domowa-1917-1921-beevor-antony-253676 Co znajdziesz w odcinku: [01:46] Co dla świata w XX wieku oznaczała Euroazjatycka wojna domowa z lat 1917-1921 [06:20] Jaką rolę odegrali Czesi [07:50] Tragiczny los Polaków na Syberii [11:55] Dlaczego Rosjanie byli tak brutalni w prowadzeniu wojny [16:51] Jak dużo ofiar przyniosła rewolucja październikowa i wojna domowa w Rosji [19:07] Czy Lenin był... szczęściarzem [24:50] "Gruziński gangster", czyli jaką rolę odgrywał Stalin [26:50] Co mogło zmienić bieg historii w Rosji? [33:40] Czy Polska w 1920 roku faktycznie zatrzymała pochód komunizmu do Europy? [35:55] Dlaczego historycy na zachodzie przez tyle lat fałszywie przedstawiali prawdę o Rosji? [38:54] Do jakiej tradycji rewolucji odwołuje się dziś Władimir Putin?

Wojna, którą nazywamy polsko-bolszewicką nie została wypowiedziana przez żadną ze stron, ale zdaniem naszego gościa musiało do niej dojść. Lenin i jego towarzysze nie ukrywali swoich imperialnych ambicji. Chcieli rozniecić ogień rewolucji komunistycznej także w Europie Zachodniej. Na drodze stanęła jednak Warszawa, która dokonała niemożliwego. Pamiętajmy, że dopiero co odrodzona Polska prowadziła w tym czasie wojnę z Ukrainą. Wydawało się, że skromne środki, jakimi wówczas dysponowała nie wystarczą na powstrzymanie Armii Czerwonej, której liczebność w pewnym momencie konfliktu sięgała 5 milionów żołnierzy. Wojsko Polskie dysponowało wówczas prawie pięciokrotnie mniejszymi zasobami. Jak to było możliwe, że jednak wygraliśmy tę wojnę? Co zawdzięczamy Józefowi Piłsudskiemu, a co gen. Tadeuszowi Rozwadowskiemu, szefowi Sztabu Generalnego Wojska Polskiego? Dlaczego tak wielkie znaczenie mieli polscy ochotnicy? Wreszcie, co wyniknęło z tego konfliktu i czy rzeczywiście uchroniliśmy wiele państw przed komunistycznymi rewolucjami? Rozmawiają dr Michał Przeperski i jego gość, prof. Janusz Odziemkowski z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Podcast zrealizowano w ramach zadania: kontynuacja i rozbudowa multimedialnego projektu informacyjno-edukacyjnego - Portal Historyczny Dzieje.pl

Jeżeli podoba Ci się odcinek możesz nas wesprzeć w serwisie Patronite.pl:

Nabiera rozpędu konflikt pomiędzy Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego a władzami i mieszkańcami Olsztyna. Przedmiotem sporu jest Pomnik Wdzięczności Armii Czerwonej, nazywany przez mieszkańców „szubienicami”. Prezydent Olsztyna odmawia wykonania rozporządzenia ministra Glińskiego o natychmiastowym usunięciu pomnika na mocy ustawy dekomunizacyjnej i broni pomnika w sądzie. Mieszkańcy miasta też nie wyrażają zgody na zniszczenie bądź relokację monumentu. Czy jest nadzieja, że sąd wyda wyrok sprawiedliwy, czyli uwzględni prawdę historyczną, wolę mieszkańców i władz miasta? W kolejnym odcinku podcastu „Dzieci i ryby głosu nie mają” niektóre szczegóły sprawy wyjaśnia rzeczniczka prasowa Biura Prezydenta Miasta Marta Bartoszewicz.

Dlaczego Rzesza Niemiecka, najpotężniejsze gospodarczo państwo Europy, które dodatkowo w roku 1941 korzystało z potencjału niemal całej podbitej Europy, nie zwyciężyła Związku Radzieckiego? Dlaczego Wermacht po porażce operacji „Barbarossa” na wiele lat ugrzązł na swoim froncie wschodnim i nie był w stanie rozbić Armii Czerwonej? Czy to, że Hitler nie był w stanie pokonać Stalina, automatycznie oznaczało, że Stalin musiał zwyciężyć Hitlera? Jeżeli podoba Ci się odcinek możesz nas wesprzeć w serwisie Patronite.pl:

Ile czołgów wysłali do Związku Radzieckiego Alianci w ramach programu Lend-Lease? Jak wozy te wpłynęły na potencjał wojsk pancernych Armii Czerwonej? Jaką opinię mieli o brytyjskich i amerykańskich czołgach radzieccy żołnierze? Jak wozy pancerne z Lend-Lease sprawowały się na froncie wschodnim? Jeżeli podoba Ci się odcinek możesz nas wesprzeć w serwisie Patronite.pl:

❓ Czy to prawda, że Armia Czerwona rozsypała się pod uderzeniami Wehrmachtu już w pierwszych dniach operacji "Barbarossa"? ⚠️ W tym odcinku opowiemy Wam o bitwie, która jest zaprzeczeniem tego mitu. Bitwie, która jest pierwszym zwycięstwem Armii Czerwonej nad Wehrmachtem.

Druga część dylogii włoskiej opisującej udział armii Mussoliniego na froncie wschodnim podczas II wojny światowej. Jak wyglądał udział Włochów w walkach na przełomie '42 i '43 roku? Czy mit tchórzliwych makaroniarzy wytrzymuje spotkanie z rzeczywistością? Jakie były losy żołnierzy Mussoliniego po zakończeniu ich udziału w walkach? A także czy jest tytułowy Stalingrad? O tym posłuchacie w tym odcinku.

Wersja na YouTube zawiera mapy i zdjęcia: https://www.youtube.com/watch?v=L4BkNqjv6-EPierwsza część dylogii włoskiej opisującej udział armii Mussoliniego na froncie wschodnim podczas II wojny światowej. Dlaczego Włosi pojawili się na froncie? Jak wyglądał ich szlak bojowy w 1941 roku? A także jaki był ich stosunek do miejscowej ludności cywilnej? O tym posłuchacie w tym odcinku.

Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Parczewa, w lipcu 1944 roku, wraz z nowym porządkiem politycznym pojawiła się władza komunistyczna. Wspierana była przez byłych żołnierzy partyzantki komunistycznej i PPR a teraz funkcjonariuszy UB, MO, głównie pochodzenia ukraińskiego i żydowskiego oraz uzbrojonej tzw. żydowskiej ochrony miasta. W ciągu kilkunastu miesięcy ich działania, a więc kradzieże, rozboje dokonywane na miejscowej ludności, aresztowania i obławy na żołnierzy podziemia, doprowadziły do odwetu ze strony Zrzeszenia WiN. 5 lutego 1946 roku, do Parczewa, na kilka godzin wkroczył oddział Leona Taraszkiewicza ps. ”Jastrząb”. Wydarzenie do dzisiaj budzi wiele emocji. W audycji z 2016 roku głos zabierają: - dr Mariusz Bechta z warszawskiego IPN-u, autor książki „Pogrom czy odwet?” poświęconej akcji zbrojnej Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” w Parczewie 5 lutego 1946 roku - dr hab. Jacek Romanek z lubelskiego oddziału IPN - dr hab. Mirosław Szumiło historyk z UMCS-u - mecenas Mieczysław Bielski , mieszkaniec Parczewa od 1942 roku, świadek historii - Jan Macech z miejscowości Kolano, świadek historii - kapitan Edmund Brożek, żołnierz Armii Krajowej - Jan Bekiesza, żołnierz Armii Krajowej, więzień Urzędu Bezpieczeństwa we Włodawie

27 stycznia 1945 r. wojska Armii Czerwonej wyzwoliły ponad 7 tysięcy więźniów Auschwitz. Zakończyła się trwająca 1689 dni historia tego obozu koncentracyjnego i zagłady. O tym, jak wyglądały ostatnie dni Auschwitz, i co stało się zaraz po wyzwoleniu opowiada dr Jacek Lachendro z Centrum Badań Muzeum. Więcej o ewakuacji, likwidacji i wyzwoleniu obozu: http://lekcja.auschwitz.org/11_wyzwolenie/

W drugiej połowie 1944 roku, w związku z sukcesami Armii Czerwonej i przybliżeniem się linii frontu do Auschwitz, władze SS wywiozły do obozów w głębi Rzeszy około 65 tys. więźniów oraz rozpoczęły zacieranie śladów popełnionych zbrodni. O ostatnim okresie funkcjonowania obozu Auschwitz opowiada dr. Jacek Lachendro z Centrum Badań Muzeum. Lekcja internetowa o likwidacji, ewakuacji i wyzwoleniu obozu: http://lekcja.auschwitz.org/11_wyzwolenie/ Grafika: Mieczysław Kościelniak, palenie dokumentów

Pełna transkrypcja https://radionaukowe.pl/ | wsparcie: https://patronite.pl/radionaukowe***Pamiętacie ulice styczniowe w Waszych miastach? A może jeszcze się zachowały? Nadawane przez komunistów nazwy ulic "17 stycznia" (wyzwolenie Warszawy), "19 stycznia" (Łódź) w fali dekomunizacji w wielu miejscach zmieniły nazwy. Ale gdzieniegdzie jeszcze są (np. w moim rodzinnym Skarżysku-Kamiennej).Styczeń 1945 to był niezwykły czas. Po kilku miesiącach przygotowań rozpoczyna się wielka ofensywa Armii Czerwonej zwana wiślano-odrzańską lub po prostu styczniową. W niecały miesiąc front jest przesunięty o kilkaset kilometrów na zachód. Znikają hitlerowcy, nadchodzą sowieci. – Co było robić? Cieszyć się czy bać? – pytam prof. Andrzeja Friszkego, historyka z Instytutu Nauki Politycznych Polskiej Akademii Nauk.- I to, i to. To znaczy, oczywiście, proporcja strachu i radości rozkłada się bardzo różnie w różnych grupach społecznych i regionach – odpowiada. - W poznańskim strach przed Rosją nie jest tak silny, jak np. w województwach wschodnich czy na Lubelszczyźnie, która jest od lata 1944 roku pod radziecką okupacją, gdzie trwały już wielkie represje, wywożenie AK-owców do Rosji, zakładano obozy jenieckie dla Polaków z AK i innych niepodległościowych formacji – przypomina.Jednocześnie, jak ocenia, dla ludzi, dla których polityka czy postawa niepodległościowa nie była bardzo istotnym pryncypium, to jest przede wszystkim ulga. - Bo to jest koniec łapanek, wywózek na roboty do Niemiec, to jest koniec zagrożenia życia, to jest początek możliwości układania sobie jakiegoś normalnego cywilnego życia, że tak powiem, zwykłego – dodaje.W tym czasie rząd polski w Londynie usiłuję walczyć o niezależność Polski od Stalina. Premier Tomasz Arciszewski wystosowuje oświadczenie, w którym pisze odwołując się do Powstania Warszawskiego: „Pod koniec 63-dniowej walki ginący obrońcy próbując wstrząsnąć sumieniem świata wołali w swej rozpaczy: >>walczymy o wolność, walczymy o prawo do wolności.

W lutym i marcu 1943 roku stoczona została trzecia bitwa o Charków. Korpus Pancerny SS początkowo nie potrafił obronić miasta i w połowie lutego stolica wschodniej Ukrainy dostała się w ręce Armii Czerwonej, po raz pierwszy od października 1941 roku. Miesiąc później szturm dywizji grenadierów pancernych SS odbił jednak Charków. Ta bitwa przeszła do legendy II wojny światowej, bowiem stanowiła apogeum i największy sukces operacyjny wojsk Waffen-SS w całej ich historii. "Leibstandarte SS Adolf Hitler", "Das Reich" i "Totenkopf", trzy dywizje Korpusu Pancernego SS, były wówczas najsilniejszymi dywizjami, jakie Niemcy mieli na froncie wschodnim. To zdecydowało o sukcesie, tym bardziej, że wojska Armii Czerwonej były już wyczerpane wcześniejszą ofensywą. Ale też sukces III bitwy o Charków wprowadził Niemców w błąd - przecenili swoje siły co do dalszych działań. Jeżeli podoba Ci się odcinek możesz nas wesprzeć w serwisie Patronite.pl:

Wydarzenia drugiej wojny światowej niepomiernie pogłębiły przepaść między Polakami a Ukraińcami. Wzajemna, głęboka nieufność wynikała z tragicznych doświadczeń konfliktu narodowościowego na Wołyniu, w Galicji Wschodniej i na południowo-wschodniej Lubelszczyźnie: akcja depolonizacyjna OUN-B (Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów Stepana Bandery) i UPA (Ukraińska Armia Powstańcza) na terenach zabużańskich oraz reakcja na nią AK i BCh, szczególnie ostra na Wołyniu i Lubelszczyźnie. Działania obu stron uderzały przede wszystkim w niewinną ludność cywilną. Wkroczenie latem 1944 r. Armii Czerwonej zmieniło tę sytuację i doprowadziło do zbliżenia obu silnie zwaśnionych stron. W pierwszej połowie 1945 r. na części południowo-wschodnich ziem pojałtańskiej Polski (Lubaczowskie, Zamojszczyzna) doszło do rozmów między poakowskim nurtem polskiego podziemia niepodległościowego DSZ (Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj) a podziemiem ukraińskim (OUN-B i UPA), których celem było doprowadzenie do rozejmu. Zapraszamy na rozmowę z dr. Mariuszem Zajączkowskim, który opowiada o tych wydarzeniach.

W czasie II wojnie światowej setkom tysięcy Polaków przyszło ponownie, jak wcześniej w Wielkiej Wojnie, służyć w armiach państw, które były wrogie polskiej niepodległości. Gdy bowiem w 1939 r. Rzesza Niemiecka i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich zajęły ziemie Rzeczypospolitej, miliony Polaków znalazły się na ziemiach włączonych do tych państw. Na wschodzie nie mniej niż 200 tysięcy etnicznych Polaków zostało zmuszonych do założenia mundurów Armii Czerwonej, w tym niemal 100 tys. w latach 1940-1941. Jako "zapadnicy" i "politycznie podejrzani", byli żołnierzami drugiej kategorii, często kierowanymi do batalionów budowlanych, do wyniszczającej pracy. Ci, którzy uniknęli poboru w 1941, mogli go też doświadczyć w 1944 czy 1945 r., gdy Armia Czerwona ponownie wkroczyła do Wilna, Lwowa czy Grodna. Służba pod czerwonym sztandarem była ciężka i niewdzięczna. Jeżeli podoba Ci się odcinek możesz nas wesprzeć w serwisie Patronite.pl:

Tak, to jest ten moment. Lada chwila wróci do nas wszystkich prezes — wznowi swe wielkie, ogólnopolskie tournée, w ramach którego odwiedzi każdy powiat i ogłosi nową, niezliczoną liczbę wrogów Polski. Orientacyjny termin pierwszego, przedterminowego show Jarosława Kaczyńskiego już znamy — między 6 a 8 września podczas Forum Ekonomicznego w Karpaczu. Coraz bardziej wrogi wobec Unii Europejskiej prezes będzie przekonywać, że jest po prostu eurorealistą, a towarzyszyć mu będzie europoseł PiS Zdzisław Krasnodębski. Ów oddany ideolog polityki Kaczyńskiego w ramach eurorealistycznej rozgrzewki oświadczył właśnie, że w sumie to woli Moskwę od Brukseli, bo jako przeciwnik jest dla rządu PiS wygodniejsza. Wiadomo, Rosja to brutalna siła, po prostu tanki. A Unia jest, jego zdaniem bardziej dwulicowa — walczy z Polską wyjątkowo podstępnie. To sobie panowie pogadają, nie możemy się doczekać. Prezesa czeka zresztą pracowity wrzesień — będzie przecinał wstęgi podczas oddawania wieloletnich, sztandarowych inwestycji rządów PiS: przekopu przez Mierzeję Wiślaną oraz gazociągu Baltic Pipe z Norwegii. Obie wymarzone konstrukcje mają być symbolicznym gestem Kozakiewicza, który Kaczyński wysyła na Kreml. Przekop Mierzei ma umożliwić wpływanie statków morskich do portu w Elblągu na Zalewie Wiślanym bez potrzeby przepływania przez akweny rosyjskie. Z kolei przez Baltic Pipe ma do Polski popłynąć gaz norweski, który zastąpi dostawy rosyjskie. „Stan po Burzy” — który prowadzą w tym tygodniu dziennikarze Onetu Andrzej Stankiewicz i Kamil Dziubka — delikatnie zauważa, że mimo przecinania wstęg w rocznicę ataku Armii Czerwonej na Polskę we wrześniu 1939 r. na razie obie inwestycje niewiele zmienią. Dojście do portu w Elblągu jest zbyt płytkie, by mogły tam wpływać większe statki, a rząd PiS przepycha się z rządzącą miastem opozycją, o to, kto wyłoży 100 mln zł na pogłębienie ostatniego kilometra toru wodnego. Z kolei gazociąg tej zimy nie będzie w pełni wykorzystywany, bo rurę co prawda można zbudować, ale potem trzeba ją zapełnić, czyli znaleźć dostawcę gazu — a z tym jest kłopot, bo do Norwegii pielgrzymują w tej chwili liderzy wielu państw europejskich, znacznie zamożniejszych od Polski. Z punktu widzenia prezesa te drobne niedogodności nie mają na razie większego znaczenia — kluczowe jest to, że nowy polityczny sezon PiS zacznie z przytupem, co ma zostawić w tyle opozycję na czele z Donaldem Tuskiem. Szef Platformy — zazwyczaj mocno się pilnujący — dał się nagrać, gdy przed wywiadem w TVN24 rozpaczał, że będzie musiał kandydować w wyborach i wrócić do Sejmu. Pokazowe oburzenie zademonstrował Mateusz Morawiecki, przekonujący, że praca na Wiejskiej to zaszczytna służba dla narodu. „Stan po Burzy” z małostkową lubością przypomina premierowi, że przez lata zamiast tych zaszczytów wolał pracę za miliony euro w zarządzie banku i generalnie żył z dojenia narodu. Jeszcze jedno — w naszej redakcyjnej piwniczce odnaleźliśmy taśmy z ówczesnych biesiad Morawieckiego z ludźmi Platformy, na których podniecał się telefonami od współpracowników Tuska (nawet nie jego samego), piał też z zachwytu nad Angelą Merkel. Co tu się zadziało, panie premierze?! Cały odcinek do wysłuchania w aplikacji Onet Audio.

Latem 1944 roku w czasie walk w środkowej Polsce niemieckie Siły Powietrzne, Luftwaffe, po raz ostatni w wojnie zdołały uzyskać tak wyraźną przewagę w powietrzu. Co zdumiewające, doszło do tego w czasie wielkich ofensyw Armii Czerwonej w kierunku Wisły. Lotnictwo radzieckie, bardzo intensywnie latające w pierwszych dwóch dekadach lipca, potem raptownie zniknęło z nieba nad środkową Polską na ponad trzy tygodnie. Luftwaffe przeciwnie, każdy jej samolot szturmowy startował nawet do trzech misji dziennie. W efekcie prowadzona bez przewagi w powietrzu ofensywa radziecka na lądzie zaczęła tracić tempo, a wkrótce zupełnie stanęła. Jeżeli podoba Ci się odcinek możesz nas wesprzeć w serwisie Patronite.pl:

Pod koniec lipca 1944 roku Armia Czerwona dotarła do Bałtyku na zachód od Rygi, odcinając niemiecką Grupą Armii "Północ" od lądowych połączeń z Rzeszą. Niemcy rozpoczęli przygotowania do kontruderzenia i nawiązania kontaktu z odciętymi wojskami. Po raz pierwszy użyli wówczas w walce, w charakterze wsparcia artyleryjskiego, swych ciężkich okrętów wojennych - ciężkich krążowników ze wsparciem niszczycieli i torpedowców. Ostatecznie przypadek sprawił, że do operacji skierowano ciężki krążownik "Prinz Eugen". Jego 8 dział kal. 203 mm miało potężną siłę niszczącą i jednostki Armii Czerwonej przekonały się o tym bardzo boleśnie. Jeżeli podoba Ci się odcinek możesz nas wesprzeć w serwisie Patronite.pl:

Przebieg Wojny Zimowej stanowił wielkie zaskoczenie dla całego świata. Mała, licząca trzy miliony mieszkańców Finlandia skutecznie opierała się potędze ZSRR przez kilka miesięcy. A wojna zakończyła się kompromisowym pokojem, który oznaczał dla Finów zachowanie niepodległości. Co jednak sprawiło, że Stalin zrewidował swe zamysły i nie zniszczył małej Finlandii? Na polu walki jego wojska, choć z wielkim trudem, ale powoli zdobywały przewagę. Klęska Finów była tylko kwestią czasu. A jednak Armia Czerwona nigdy nie wkroczyła do Helsinek. Należy postawić pytanie, dlaczego? Jeżeli podoba Ci się odcinek możesz nas wesprzeć w serwisie Patronite.pl:

Działo pancerne, a formalnie "łowca czołgów", Tiger (P) Panzerjager Ferdinand, przeszedł do legendy II wojny światowej. Głównie za sprawą Armii Czerwonej, której żołnierze widzieli Ferdynandy niemal wszędzie, meldując w latach 1943-1945 zniszczenie tysięcy takich pojazdów. Faktycznie do walki Niemcy posłali ich tylko 90, z czego połowę stracili już w bitwie o Kursk. Ferdynand robił jednak ogromne wrażenie, głównie z racji swej wielkości, masy i przede wszystkim potężnego pancerza przedniego. Właśnie dlatego tak często występował w meldunkach wojsk Armii Czerwonej - zniszczenie tego kolosa było powodem do dumy. Jeżeli podoba Ci się odcinek możesz nas wesprzeć w serwisie Patronite.pl:

Czy czwarty rozbiór Polski w 1939 roku był dla Hitlera i Stalina oczywistością? Czy ideowe różnice pomiędzy nazizmem a komunizmem były tylko elementami politycznego teatru, a wspólna defilada Wehrmachtu i Armii Czerwonej w Brześciu nad Bugiem, która odbyła się 23 września 1939 roku, spotkaniem dwójki przyjaciół? Porozmawiajmy o układzie niemiecko-sowieckim wymierzonym w Polskę i Polaków. Gościem Michała Przeperskiego jest dr Sławomir Dębski, historyk, dyrektor Polskiego Instytut Spraw Międzynarodowych oraz badacz relacji sowiecko-niemieckich. Zapraszamy do podcastu Muzeum Historii Polski. To opowieści o wybitnych postaciach sprzed wieków i kulisach kluczowych wydarzeń dla dziejów naszego kraju, przeplatane mniej znanymi, choć pasjonującymi wątkami z historii Polski. Podcastu Muzeum Historii Polski wysłuchasz na YouTube, Spotify, Google Podcasts, Audiotece, a także na innych platformach podcastowych. Zapraszamy do subskrypcji naszych profili. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Podcast zrealizowano w ramach zadania: kontynuacja i rozbudowa multimedialnego projektu informacyjno-edukacyjnego - Portal Historyczny Dzieje.pl

83 lata temu oddziały Armii Czerwonej przekroczyły granicę z Polską. Rosjanie dokonali niezliczonych zbrodni na polskiej ludności. Wszyscy znamy historie mordów, zsyłek, grabieży i tortur jakie spotkały nasz naród z ręki sowieckiego okupanta. Jednak nie była to ostatnia napaść, jaką dokonać miała jeszcze Rosja. W obliczu wojny toczącej się obecnie w Ukrainie jasno widzimy, że historia zatoczyła koło... #17wrzesnia #Polska #rosja #Ukraina #PrayForUkraine #wojna #wrzesień #war #russia #russiaukrainewar #warinukraine

W wielu książkach o II Wojnie Światowej przeczytać można o "przełomowych bitwach", takich jak Moskwa, Stalingrad, El Alamein, Kursk czy Normandia. Jednak w rzeczywistości żadna z nich nie była - jako pojedyncze starcie - prawdziwym przełomem. II Wojna Światowa była wojną totalną i była to wojna przemysłowa. Rezultat pojedynczej, nawet najcięższej bitwy, nie był tak decydujący, jak głębia operacyjna, zaplecze produkcyjne, rezerwy ludzkie i zdolność do odtwarzania sił. Niemcy zadali Armii Czerwonej serię klęsk, ale żadna z nich nie okazała się przełomowa. Podobnie po bitwach pod Moskwą, Stalingradem i Kurskiem Wehrmacht jeszcze przez 20 miesięcy opierał się wojskom Stalina. Także zachodni alianci, choć odnieśli w Normandii wielkie zwycięstwo, później niemal na pół roku utknęli na niemieckiej granicy. W II Wojnie Światowej o zwycięstwie decydowało nie szczęście na polu bitwy, ale gospodarka i dostępne zasoby, to od nich zależało ostateczne zwycięstwo w strategicznym wymiarze. Jeżeli podoba Ci się odcinek możesz nas wesprzeć w serwisie Patronite.pl:

Tak, to jest ten moment. Lada chwila wróci do nas wszystkich prezes — wznowi swe wielkie, ogólnopolskie tournée, w ramach którego odwiedzi każdy powiat i ogłosi nową, niezliczoną liczbę wrogów Polski. Orientacyjny termin pierwszego, przedterminowego show Jarosława Kaczyńskiego już znamy — między 6 a 8 września podczas Forum Ekonomicznego w Karpaczu. Coraz bardziej wrogi wobec Unii Europejskiej prezes będzie przekonywać, że jest po prostu eurorealistą, a towarzyszyć mu będzie europoseł PiS Zdzisław Krasnodębski. Ów oddany ideolog polityki Kaczyńskiego w ramach eurorealistycznej rozgrzewki oświadczył właśnie, że w sumie to woli Moskwę od Brukseli, bo jako przeciwnik jest dla rządu PiS wygodniejsza. Wiadomo, Rosja to brutalna siła, po prostu tanki. A Unia jest, jego zdaniem bardziej dwulicowa — walczy z Polską wyjątkowo podstępnie. To sobie panowie pogadają, nie możemy się doczekać. Prezesa czeka zresztą pracowity wrzesień — będzie przecinał wstęgi podczas oddawania wieloletnich, sztandarowych inwestycji rządów PiS: przekopu przez Mierzeję Wiślaną oraz gazociągu Baltic Pipe z Norwegii. Obie wymarzone konstrukcje mają być symbolicznym gestem Kozakiewicza, który Kaczyński wysyła na Kreml. Przekop Mierzei ma umożliwić wpływanie statków morskich do portu w Elblągu na Zalewie Wiślanym bez potrzeby przepływania przez akweny rosyjskie. Z kolei przez Baltic Pipe ma do Polski popłynąć gaz norweski, który zastąpi dostawy rosyjskie. „Stan po Burzy” — który prowadzą w tym tygodniu dziennikarze Onetu Andrzej Stankiewicz i Kamil Dziubka — delikatnie zauważa, że mimo przecinania wstęg w rocznicę ataku Armii Czerwonej na Polskę we wrześniu 1939 r. na razie obie inwestycje niewiele zmienią. Dojście do portu w Elblągu jest zbyt płytkie, by mogły tam wpływać większe statki, a rząd PiS przepycha się z rządzącą miastem opozycją, o to, kto wyłoży 100 mln zł na pogłębienie ostatniego kilometra toru wodnego. Z kolei gazociąg tej zimy nie będzie w pełni wykorzystywany, bo rurę co prawda można zbudować, ale potem trzeba ją zapełnić, czyli znaleźć dostawcę gazu — a z tym jest kłopot, bo do Norwegii pielgrzymują w tej chwili liderzy wielu państw europejskich, znacznie zamożniejszych od Polski. Z punktu widzenia prezesa te drobne niedogodności nie mają na razie większego znaczenia — kluczowe jest to, że nowy polityczny sezon PiS zacznie z przytupem, co ma zostawić w tyle opozycję na czele z Donaldem Tuskiem. Szef Platformy — zazwyczaj mocno się pilnujący — dał się nagrać, gdy przed wywiadem w TVN24 rozpaczał, że będzie musiał kandydować w wyborach i wrócić do Sejmu. Pokazowe oburzenie zademonstrował Mateusz Morawiecki, przekonujący, że praca na Wiejskiej to zaszczytna służba dla narodu. „Stan po Burzy” z małostkową lubością przypomina premierowi, że przez lata zamiast tych zaszczytów wolał pracę za miliony euro w zarządzie banku i generalnie żył z dojenia narodu. Jeszcze jedno — w naszej redakcyjnej piwniczce odnaleźliśmy taśmy z ówczesnych biesiad Morawieckiego z ludźmi Platformy, na których podniecał się telefonami od współpracowników Tuska (nawet nie jego samego), piał też z zachwytu nad Angelą Merkel. Co tu się zadziało, panie premierze?!

2 stycznia 1945 roku wojska 1. Frontu Ukraińskiego, a 14 stycznia także 1. Frontu Białoruskiego, przeszły do nowej ofensywy, którą Armia Czerwona wyprowadziła z linii środkowej Wisły. W ciągu zaledwie kilku dni niemieckie pozycje zostały całkowicie przełamane. Niemieccy dowódcy znajdowali się w beznadziejnym położeniu, bowiem przeciwnik uzyskał przewagę rzędu 5-6:1 w czołgach, piechocie czy artylerii. Aby uzyskać taką przewagę, Armia Czerwona długo zbierała siły do nowej ofensywy, przerzucając do Polski kolejne armie z innych kierunków. Tymczasem niemiecki wywiad alarmował, że nad Wisłą wróg zbiera potężne siły. Jeżeli podoba Ci się odcinek możesz nas wesprzeć w serwisie Patronite.pl: https://patronite.pl/Podcastwojennehistorie Albo postawić nam symboliczną kawę w serwisie Buycoffee: https://buycoffee.to/podcastwojennehistorie/ Zapraszamy na nasze kanały w mediach społecznościowych: https://www.facebook.com/Podcast.Wojenne.Historie https://www.instagram.com/podcastwojennehistorie https://twitter.com/WojenneH https://www.tiktok.com/@podcastwojennehistorie

„Cud nad Wisłą” – tak zwykło się mówić o bitwie stoczonej w sierpniu 1920 roku pomiędzy oddziałami radzieckiej Armii Czerwonej a Wojskiem Polskim. Dlaczego dla błyskotliwych dowódców, walecznych żołnierzy jest to krzywdzące określenie? Spróbujemy zmierzyć się też z tezą, iż Polska zatrzymała komunistyczną powódź, która mogła zalać całą Europę. Będzie też o tym, dlaczego nie warto nam było zdobywać Kijowa oraz czy ostatecznie... nie przegraliśmy naszej wygranej? O tym w podcaście Muzeum Historii Polski „1000 lat. Prześwietlenie” opowie Łukasz Starowieyski. Tłem opowieści będzie wojna polsko-bolszewicka, czerwony terror sprawowany przez bolszewików oraz obojętność światowych mocarstw wobec sytuacji politycznej na wschodniej granicy odradzającej się Rzeczpospolitej. Zapraszamy do podcastu Muzeum Historii Polski. To opowieści o wybitnych postaciach sprzed wieków i kulisach kluczowych wydarzeń dla dziejów naszego kraju, przeplatane mniej znanymi, choć pasjonującymi wątkami z historii Polski. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Podcast zrealizowano w ramach zadania: kontynuacja i rozbudowa multimedialnego projektu informacyjno-edukacyjnego - Portal Historyczny Dzieje.pl

1 sierpnia obchodziliśmy 78. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego. Miało ono na celu wyzwolenie stolicy spod niemieckiej okupacji przed wkroczeniem do niej Armii Czerwonej. Zryw planowany na kilka dni zakończył się 3 października po 63 dniach walki. Gościem Rozmowy Dnia była Dorota Koczwańska-Kalita, naczelnik kieleckiej delegatury Instytutu Pamięci Narodowej.

Nic dzisiaj nie wskazuje na to, że kilkadziesiąt lat temu we wsi Borucino na Kaszubach rozegrały się dantejskie sceny. W marcu 1945 roku kilkanaście kobiet utopiło się w jeziorze Raduńskim Górnym. Wybrały taką śmierć, bo żołnierze Armii Czerwonej zgotowaliby im znacznie gorszy los. Tę historię ujawnił niecałe dwa lata temu mężczyzna w podeszłym wieku. Dlaczego dopiero po tylu latach zdecydował się opowiedzieć o tym, co widział? Co dokładnie wydarzyło się nad jeziorem Raduńskim Górnym we wsi Borucino i w innych kaszubskich wsiach? Dlaczego o gwałtach wojennych na Kaszubach przez tyle lat się milczało?

W okresie międzywojennym armia Francji uważana była za wielką potęgę wojskową, pod względem liczby czołgów ustępując tylko Armii Czerwonej. Jednak ten obraz nie był prawdą - statystyki fałszowały tysiące starych czołgów Renault FT, mających często wartość złomu. Produkcję czołgów nowej generacji na większą skalę uruchomiono we Francji dopiero po 1935 roku, ale proces ten natrafiał na wiele trudności. Ponadto nowe francuskie czołgi były konstrukcjami zbyt wyspecjalizowanymi pod względem taktycznym i nie można ich było używać jako broni uniwersalnej. Gdy we wrześniu 1939 roku wybuchał wojna, okazało się, że Niemcy mają więcej nowoczesnych czołgów i dysponują znacznie bardziej elastyczną doktryną ich użycia. Jeżeli podoba Ci się odcinek możesz nas wesprzeć w serwisie Patronite.pl: https://patronite.pl/Podcastwojennehistorie Albo postawić nam symboliczną kawę w serwisie Buycoffee: https://buycoffee.to/podcastwojennehistorie/ Zapraszamy na nasze kanały w mediach społecznościowych: https://www.facebook.com/Podcast.Wojenne.Historie https://www.instagram.com/podcastwojennehistorie https://twitter.com/WojenneH https://www.tiktok.com/@podcastwojennehistorie

"Ilość to też jakość" - te słowa przypisywane są Józefowi Stalinowi, w czasie II wojny światowej głównodowodzącemu Armii Czerwonej. Faktycznie w czasie tej wojny siły zbrojne ZSRR stawiały na masowość, ilością żołnierzy, dział i czołgów starając się niwelować słabości taktyczne swych wojsk i sprzętu. Widać to doskonale na przykładzie wojsk pancernych. W latach 1941-1945 Armia Czerwona straciła niewyobrażalną wręcz ilość czołgów i dział pancernych - 96 000. Ale radziecki przemysł zdołał wyprodukować jeszcze więcej, przez co w 1945 roku wojsko miało do dyspozycji wciąż ponad 35 000 wozów bojowych. Jeżeli podoba Ci się odcinek możesz nas wesprzeć w serwisie Patronite.pl: https://patronite.pl/Podcastwojennehistorie Albo postawić nam symboliczną kawę w serwisie Buycoffee: https://buycoffee.to/podcastwojennehistorie/ Zapraszamy na nasze kanały w mediach społecznościowych: https://www.facebook.com/Podcast.Wojenne.Historie https://www.instagram.com/podcastwojennehistorie https://twitter.com/WojenneH https://www.tiktok.com/@podcastwojennehistorie

W okresie PRL historiografia polska, wzorują się na radzieckiej, próbowała zminimalizować skalę zaangażowania aliantów zachodnich w zmagania z machiną wojenną Rzeszy Niemieckiej. Podkreślano, że to za sprawą niemal wyłącznie Armii Czerwonej zwyciężono Wehrmacht. Wedle takiej narracji Amerykanie i Brytyjczycy otworzyli drugi front w Europie dopiero w roku 1944, wraz z lądowaniem w Normandii. Jest to jednak pogląd fałszywy. Drugi front powstał o wiele wcześniej, a Niemcy uwikłali się ostatecznie w wojnę na wielu kierunkach jednocześnie Jeżeli podoba Ci się odcinek możesz nas wesprzeć w serwisie Patronite.pl: https://patronite.pl/Podcastwojennehistorie Albo postawić nam symboliczną kawę w serwisie Buycoffee: https://buycoffee.to/podcastwojennehistorie/ Zapraszamy na nasze kanały w mediach społecznościowych: https://www.facebook.com/Podcast.Wojenne.Historie https://www.instagram.com/podcastwojennehistorie https://twitter.com/WojenneH https://www.tiktok.com/@podcastwojennehistorie

Bartosz Rydliński: 24 lutego 2022 roku to data symboliczna, to data bandyckiej, zbrojnej napaści Federacji Rosyjskiej na Ukrainę, ale jest to też data, której analizę będziemy prowadzić w tej części naszej rozmowy. Jakim społeczeństwem byli Ukraińcy do tego czasu? Na ile wydarzenia ważne, takie jak pomarańczowa rewolucja czy Euromajdan, wpłynęły na Ukraińców?Olena Babakowa: Prosta odpowiedź będzie brzmiała „Tak, wpłynęły”, bo społeczna percepcja jest kształtowana, nie w ostatniej kolejności, przez publikacje, które tworzy klasa twórcza, czyli intelektualiści. A dla ukraińskich intelektualistów, dla ukraińskich dziennikarzy i ekspertów [to] trzy ukraińskie rewolucje – pierwsza na granicie, czyli studenckie strajki w 1991 roku, na majdanie niepodległości w Kijowie. Rewolucja pomarańczowa, czyli 2004 rok – protesty ukraińskiego społeczeństwa przeciwko sfałszowanym wyborom prezydenckim, które doprowadziły do ponownego głosowania w drugiej turze wyborów prezydenckich i do wybrania Wiktora Juszczenko na prezydenta. I ukraińska rewolucja godności, w Polsce bardziej znana jako Euromajdan, czyli zima 2013–2014 rok – protesty najpierw przeciwko niepodpisaniu przez Wiktora Janukowycza umowy stowarzyszenia z Unią Europejską, później na rzecz jego odejścia od władzy i na przejście na kurs w kierunku przyłączenia Ukrainy do Unii Europejskiej i do struktur euroatlantyckich. Wszystkie te wydarzenia były pewnymi kamieniami milowymi, natomiast jeżeli spojrzymy na różne badania opinii społecznej, dawno nie widziałam badania sprawdzającego, które wydarzenie jest dla ludzi najważniejsze, ale często pojawiają się badania tego, kto jest dla was najważniejszym Ukraińcem czy kto jest dla was najbardziej znanym Ukraińcem. Tu widzimy, że często naprzód wybijają się takie figury, jak Szewczenko albo Bohdan Chmielnicki. Są to figury owszem, ważne. Szewczenko jest jak Mickiewicz – narodowy wieszcz, a Chmielnicki to symbol, który przeciwstawił się władzy szlachty, podpisał umowę z Rosją, ale pod koniec życia, jak twierdzą jego biografowie, już tego żałował i raczej traktował tę umowę jako sojusz taktyczny niż strategiczny. Są to jednak ludzie, którzy żyli już kawał czasu temu, więc są to postaci, w które można włożyć wszystko a[lbo] nic. Ja mam takiego znajomego, ukraińskiego historyka, który mówi, że historię Związku Radzieckiego dałoby się napisać według różnych wydań Kobzara Szewczenki, czyli takiego programowego zbioru wierszy – w zależności od tego, co było do niej dodawane, a jakie wiersze były z niego w kolejnym wydaniu wyjmowane. To właśnie pokazywało, co obecna władza radziecka chciała przekazać ukraińskiemu czytelnikowi. Z Chmielnickim jest to samo – można w nim znaleźć drobnego szlachcica, reprezentanta polskiej kultury. Można też znaleźć ukraińskiego buntownika, przedstawiciela chłopstwa, kozactwa, chociaż on akurat chłopem nie był. Można znaleźć w nim działacza prorosyjskiego albo patrona cerkwi ukraińskiej, osobę ważną dla ukraińskiego prawosławia. Więc chodzi tak naprawdę o postaci bardzo konsensualne, czyli osoby idące nie w stronę konfliktu, a w stronę pogodzenia się. Ukraińskie społeczeństwo, które z jednej strony sprawia wrażenie takiego bardzo skonfliktowanego, podobnie jak w Polsce, na Ukrainie ciągle trwa bardzo intensywna walka polityczna. Nie tylko pośród ścian parlamentu, ale także w mediach społecznościowych i w transporcie miejskim i tak dalej. Tylko że jeżeli w Polsce idzie się ze swoją partią jak[aż] po grób, podobnie jak za klubem piłkarskim, na Ukrainie normalnym jest głosowanie na jakiegoś kandydata w wyborach prezydenckich, a potem wracając do domu – polewanie go brudem i mówienie, jaki to z niego będzie beznadziejny prezydent. Tu objawia się, moim zdaniem, bardzo anarchistyczny gen ukraiński. Po jednej stronie bronimy swojego, mamy bardzo lokalną tożsamość. Zresztą to stąd biorą się powodzenia reformy samorządowej na Ukrainie w 2014 roku, rozwojowi której bardzo przyczyniła się Polska za czasów Platformy Obywatelskiej. Tu należy pochwalić konsekwentność polskiego rządu w kwestii wsparcia Ukraińców.Bartosz Rydliński: Tak samo, jak warto pochwalić konsekwentność wszystkich rządów po 1991 roku, jeżeli chodzi o wsparcie Ukrainy w relacjach międzynarodowych. Tutaj Aleksander Kwaśniewski był przecież pionierem. Olena Babakowa: Tak, to prawda, chociaż przypomniała mi się taka rzecz: w Polsce zawsze słyszę, że Polska była pierwszym krajem, który uznał niepodległość Ukrainy 2 grudnia 1991 roku, czyli następnego dnia po referendum, natomiast ja na uniwersytecie byłam uczona, że to jednak Kanada. Tak naprawdę uznali oni to w tym samym dniu, ale kto wcześniej, ja ciągle nie wiem.Bartosz Rydliński: Drodzy słuchacze, mogę powiedzieć, że to jest jeden z powodów naszych nieustających historycznych napięć z Kanadą. Olena Babakowa: Może jak premier Trudeau zaraz będzie w Warszawie, to go w końcu zapytamy. Ale wracając do tego, jakim państwem była Ukraina. Ukraina była państwem już mocno zmęczonym wojną. Pamiętajmy o tym, że taka szeroka, rosyjska inwazja zaczęła się 24 lutego, ale sama wojna na Ukrainie trwa już od 8 lat. Zaczęła się aneksją Krymu pod koniec lutego 2014 roku. Później, już w kwietniu, zaczął się zbrojny konflikt w Donbasie, zaczęła się rosyjska agresja pod przykrywką wsparcia lokalnych ruchów separatystycznych. Ukraińskie społeczeństwo, które już w tedy w 2014 roku zaangażowało się w ruch wolontariuszy, czyli wsparcia charytatywnego dla ukraińskich żołnierzy, na rzecz kupowania tych samych kamizelek kuloodpornych, hełmów, dostarczania broni, które dzisiaj widzimy już na szerszą skalę, wtedy to de facto uratowało Ukrainę. Jeżeli dziś widzimy zmasowane wsparcie zachodnie, w tym polskie, wtedy świat Zachodu całkiem biernie się przyglądał rozwojowi wydarzeń i czekał na to, co będzie dalej. Powiedzmy wprost, że nie wszyscy na własną rękę odczuli konsekwencje tej wojny. Ludzie z takich miejsc jak Donieck, którzy musieli porzucić swoje domy i przeprowadzić się do innych ukraińskich miast, dla nich wojna była codziennością – to, że nie można wrócić do domu, nie można zapukać do drzwi swojego mieszkania, nie można być może zobaczyć swojej babci albo swoich rodziców zbombardowanych rosyjską propagandą, którzy nie będą widzieli już swojego syna czy córki, lecz banderowcę czy nazistę. Natomiast Kijów i Lwów w tym samym czasie, jak zresztą większość ukraińskich miast, czuły się całkiem spokojnie. Nie jest to zaskoczeniem, że po 5 latach prezydentury Petra Poroszenki, który, owszem, przyjął kraj bardzo skomplikowanym, w pierwsze dwa lata wprowadził kilka całkiem ambitnych reform, natomiast potem zaczął zbyt dużo spekulować na temat retoryki superpatriotycznej, superpatetycznej. I właśnie jego hasła „armia, język, wiara”, jako podkreślenie tego, że wszystko musi iść w bardzo etnonacjonalistyczną stronę. Widzimy, że jednak w kolejnych wyborach już to nie przeszło. Ukraina wybrała Zełenskiego – człowieka spoza świata polityki, rosyjskojęzycznego, który ukraińskiego nauczył się dopiero w dorosłym wieku, a tak naprawdę to szlifował go, już będąc prezydentem. Z Krzywego Rogu, Żyda z pochodzenia, wnuka żołnierza Armii Czerwonej, z rodziny, która nigdy nie wykazywała żadnego inteligenckiego przywiązania do ukraińskiej kultury, do ukraińskiej państwowości. Wybór Zełenskiego, który zresztą obiecywał zakończenie wojny, obiecał likwidację biedy, z tym że likwidację biedy wszyscy obiecują. Zełenski mówił, że wystarczy się przestać strzelać, że wystarczy się spotkać z Putinem, on popatrzy mu w oczy i go przekona. Więc ukraińskie społeczeństwo bardzo mocno dążyło do pokoju. Dążyło do pokoju, do odbudowy. On miał takie powiedzenie, że po klęsce w latach 90., po kłótniach elit, po rewolucji pomarańczowej, po aneksji Krymu i tak dalej, nareszcie będziemy w tej samej łodzi co Polska – nareszcie będziemy członkami NATO, nareszcie będziemy członkami Unii Europejskiej, że ten okres bardzo ważnych dziejów historycznych nareszcie się skończy. Bartosz Rydliński: Ale czy nie jest tak, że jednak wojna, która rozpoczęła się w 2014 roku, wpłynęła na ukrainizację, westernizację, rosyjskojęzycznych Ukraińców? Sam wielokrotnie spotykałem mieszkańców Dniepra, Charkowa czy mieszkańców Ługańska, którzy, co prawda, na co dzień posługują się językiem rosyjskim w domach, ale uczą się ukraińskiego.Olena Babakowa: Moi rodzice z obwodu donieckiego nauczyli się ukraińskiego w szkole podstawowej, w latach 60. Ja pochodzę z rodziny rosyjskojęzycznej, a ukraińskiego [nauczyłam się] w szkole, w latach 90. Więc dla mnie to, że ktoś nauczył się ukraińskiego dopiero po 2014 roku, to oznacza, że ta osoba była wyjątkowo odporna wcześniej. Na Ukrainie edukacja w szkołach i na uczelniach wyższych jest prowadzona w języku ukraińskim. W Kijowie może 15 lat temu pozostawały trzy szkoły, gdzie nauka odbywała się w języku rosyjskim. Był to taki wyjątek od wyjątków. Natomiast zgadzam się, że po 2014 roku doszło do pewnego przełomu w nastawieniu mentalnym. Rosyjska propaganda przez lata przekonywała Ukraińców o tym, że ukraiński to jest taki język kultury wiejskiej, że owszem są jakieś tam utwory, ale nie ma to podejścia do wielkiej kultury rosyjskiej, wszystkie trzy słowa wielką literą. Rosja, państwo bogacące się dzięki zachodnim petrodolarom, sporo inwestowała w propagandę swojej literatury, swojej muzyki, swoich seriali, czyli swojej kultury masowej. Były to takie wzorce, które przed 2014 rokiem leciały z każdego głośnika. Państwo ukraińskie po 2014 roku, kiedy doświadczyło tej bardzo intensywnej agresji informacyjnej, bardziej się temu przyjrzało. Nagle zjawiły się kwoty na ukraińską muzykę w radiu, zjawiły się kwoty na ukraińską produkcję telewizyjną. Teraz już wszystko w ukraińskiej telewizji ma być po ukraińsku albo przynajmniej z napisami. Zresztą nareszcie pojawiły się zrobione na kształt polskich ukraińskie programy wsparcia dla ukraińskiej literatury i ukraińskich tłumaczeń literatury zachodniej. Rezydencje ukraińskich artystów, rezydencje zachodnich artystów i tak dalej. Chodzi nie tylko o pewien przełom w kwestii stosunku do Rosji, ale chodzi o sukces bardzo świadomej polityki państwa. No i oczywiście atrakcyjne role models, czyli właśnie ukraińscy intelektualiści, ukraińscy artyści, którzy samą swoją postawą reprezentowali to, że ukraińskość jest cool i że ukraińskość to nie tylko Szewczenko i Chmielnicki, tylko jest to też sprawa XXI wieku i to też jest Netflix.

Bartosz Rydliński: O ile powstanie Chmielnickiego, ważne dla historii Ukrainy, historii Polski i historii Europy Środkowo-Wschodniej, jest już nam znane, to chciałbym zapytać się ciebie o wydarzenia, które były mniej znane, a szczególnie w Polsce. Gdybyśmy się ciebie zapytali o to, co było najważniejsze od czasu I wojny światowej do uzyskania niepodległości przez Ukrainę, jakie wydarzenia, twoim zdaniem, są kluczowe do zrozumienia współczesnej Ukrainy?Olena Babakowa: Współczesna podstawa programowa o relacjach ukraińsko-polskich pomiędzy Chmielnickim a rokiem 1918 mówi całkiem skąpo. To znaczy oczywiście wiemy, że było powstanie listopadowe, powstanie styczniowe, wiemy, że nawet studenci Uniwersytetu Św. Włodzimierza brali w nim udział, że nawet sporo Polaków tam studiowało, ale poza tym – bardzo mało. Natomiast temat wątków relacji polsko-ukraińskich wraca przy okazji omawiania konsekwencji I wojny światowej – bardzo ważnego okresu dla naszej części Europy, kiedy to Polakom udało się odnowić swoje niepodległe państwo. Polska w 1918 roku odzyskała swoją niepodległość, natomiast Ukraińcom najpierw się udało, a potem się nie udało. Powstała wtedy Ukraińska Republika Ludowa, zresztą Białoruska Republika Ludowa także w tym samym czasie powstawała. Nawet miała ona swoje uniwersale, nawet była próba tworzenia konstytucji, była tam rada centralna, potem hetmani, potem dyrektoriat, i tak dalej, i tak dalej. Mam jednak wrażenie, że miejscem do napiętej dyskusji jest inna formacja, czyli [Zachodnioukraińska] Ukraińska Republika Ludowa. Czyli również państwo ukraińskie ze stolicą we Lwowie, utworzone na terenie ziem Ukrainy Zachodniej, jak by powiedziało wiele osób wtedy, a nawet i dzisiaj, w Polsce – Galicji Wschodniej. Tu właśnie, od tych takich symbolicznych konfliktów – o to, jak interpretować unię lubelską czy jak interpretować płaszczyznę szlachty ukraińskiej i tak dalej, i tak dalej. Już mieliśmy tu konflikt całkiem realny, bo konflikt o ziemię. Bartosz Rydliński: Czyli to, co dzisiaj różni Polskę i Ukrainę, chociażby na Cmentarzu Łuczakowskim, czyli chodzi o podejście do Cmentarza Orląt Lwowskich – chodzi tu o właśnie te wydarzenia?Olena Babakowa: Tak, bo dla Polaków to, że Lwów został częścią Polski, to, że Galicja i Wołyń zostały częścią Polski, to dla wielu był początek pięknej historii Polski międzywojennej. Zbliżony zresztą do ideału od morza do morza, od ziem zachodnioukraińskich aż do Morza Czarnego, tam naprawdę niewiele brakowało. Natomiast dla wielu Ukraińców nie był to bardzo słodki okres historyczny. Ja wiem, że polska historiografia, nie wiem niestety na temat nauczania w szkołach, odchodzi od tego mitu kresowej Arkadii, czyli opowiadania, jak fajnie nam się układało w tych latach 20. i 30., potem wybuchła II wojna światowa i jak to mogło się stać, skoro były rzeki mlekiem i miodem płynące. Natomiast w ukraińskiej szkole sporo się mówi o ruchu narodowym, który szczególnie wtedy w latach 30. unosił głowę na terenie Galicji. Ogólnie [zgodnie] z modą ukraińską powstawały organizacje skrajnie nacjonalistyczne, w tym organizacje, które dziś nazwalibyśmy skrajnie prawicowymi – również organizacje skrajnych, ukraińskich nacjonalistów, którzy za swój cel obierali walkę o niepodległość Ukrainy. Stosowały one w tym celu różne metody – w odróżnieniu od poprzedniego pokolenia ludzi, którzy ogłosili istnienie Ukraińskiej Republiki Ludowej – ci stosowali metody bardziej radykalne, nawet terrorystyczne, ale uważali, że cel uświęca środki. Uważali, że to, co się dzieje, to polska okupacja, że to są ziemie ukraińskie, że nie ma żadnego ale. Więc ukraińska szkoła opowiada z jednej strony o ukraińskich intelektualistach, którzy rozwijali ukraińską kulturę w tym okresie, ale jednocześnie sporo uwagi skupione jest na tym ruchu narodowościowym. Program uniwersytecki już wprowadza do tego obrazu więcej niuansów. Bartosz Rydliński: Czyli tak naprawdę dopiero na uniwersytecie Ukraińcy mogą dowiedzieć się czegoś krytycznego o Ukraińskiej Armii Powstańczej, dla przykładu?Olena Babakowa: Ukraińska Armia Powstańcza to już jest kawał czasu do przodu, już w czasach II wojny światowej. Jak wiele ruchów ultraprawicowych w nieniepodległych państwach przed II wojną światową, [tak] pośród środowiska ukraińskich nacjonalistów, którzy z resztą jeszcze przed wojną rozdzielili się na organizacje melnykowców i banderowców, którzy nie do końca różnie widzieli cel, ale środki, jakie były akceptowalne dla osiągnięcia tego celu. W każdym razie widzieli oni nadzieję związaną z III Rzeszą, że jeśli przyjdzie armia niemiecka, to będzie to mogło poskutkować powstaniem niepodległej Ukrainy. Nadzieje ukraińskich nacjonalistów legły w gruzach już 30 czerwca 1941 roku, kiedy próbowali ogłosić niepodległość Ukrainy, ale zostali aresztowani przez Gestapo. Ten okres 1939–1941 jest bardzo ważny. To jest właśnie niesamowite osiągnięcie ukraińskiej szkoły ostatniej dekady – ukraińska szkoła bardzo mocno szerzy taką myśl, że dla wielu Ukraińców II wojna światowa zaczęła się w różnych dniach. Dla jednych zaczęła się 1 września, dla innych 17 września, a jeszcze dla kogoś 22 czerwca. Dlatego właśnie, że dla wielu Ukraińców to, że dziadek, pradziadek czy ktoś jeszcze bardziej odległy czasowo należał do Ukraińskiej Armii Powstańczej, jest to albo piękna rzecz na kartach historii rodziny, a dla innych udział w Armii Czerwonej, która wyzwoliła Ukrainę. To znaczy wyzwoliła z perspektywy tych żołnierzy, a nie z perspektywy dowódców.Bartosz Rydliński: Warto tutaj zwrócić uwagę, że obecny prezydent Ukrainy Włodymir Zełenski jest dumny z tego, że jego przodkowie walczyli w Armii Czerwonej. Olena Babakowa: Ja uważam, że jest słusznie dumny, ponieważ historia Ukrainy nabiera powoli takich zachodnich metod i ona powoli schodzi z historii państwa na historię społeczeństwa. To znaczy, że podpisanie różnych umów, wybranie jakichś rządów czy jakiś transfer władzy to są rzeczy ważne, aczkolwiek znaczenie ponadprzeciętne ma perspektywa człowieka, który w tych czasach żył, który niekoniecznie był związany z polityką, ale jednak w jakiś sposób to odbierał. To rozwiązanie nie jest jeszcze ukończone, ale jesteśmy do niego bliżej. Współczesna podstawa programowa w ukraińskich szkołach stara się przybliżyć uczniom perspektywy mieszkańców różnych regionów – patrzenie i na okres międzywojenny, i na ten okres II wojny światowej, i szczególnie na okres powojenny, kiedy to cały teren obecnej Ukrainy znalazł się pod jurysdykcją Związku Radzieckiego. W obecnej ukraińskiej szkole linia jest klarowna – uformował się teren Ukrainy, ale cały czas mieliśmy obce rządy. Pytanie jednak brzmi, i jest to również dobre pytanie dla polskiej szkoły: Czy warto ten okres postrzegać wyłącznie jako okres okupacji moskiewskiej? Czy może jednak był to okres naszej państwowości, w której to my o czymś decydowaliśmy? Bartosz Rydliński: Nie da się rozmawiać o międzywojniu w ukraińskiej historii bez wspominania o historii, która w Polsce jest bardzo mało znana, czyli o Wielkim Głodzie na Ukrainie. Na ile Wielki Głód na Ukrainie kształtuje świadomość historyczną współczesnych Ukraińców? Wszystko jedno, czy są to Ukraińcy mieszkający w zachodniej, czy we wschodniej Ukrainie.Olena Babakowa: Mam wrażenie, że coraz większe miejsce to zajmuje zarówno w ogólnej pamięci historycznej, jak i w pamięci poszczególnych rodzin. Wielki Głód jako tragedia dla narodu ukraińskiego, jak to zna [uznał] parlament ukraiński, jak i wiele innych państw, jako ludobójstwo narodu ukraińskiego, to była tragedia, która dotknęła głównie mieszkańców Ukrainy środkowej i częściowo wschodniej, i częściowo południowej. Na Ukrainie zachodniej głodu nie było. Pamięć rodzinna związana z tymi wydarzeniami była zresztą przez lata tłumiona przez władzę radziecką. Teraz na Ukrainie sporo uwagi poświęca się historii rodzin w tym temacie. Tu właśnie wiem, że – [od] wielu nauczycieli wykładających w ukraińskich szkołach – to już jest w okresie liceum, gdzie dzieci są w wieku 15, 16, 17 lat. Tu nauczyciele zachęcają uczniów do takich ćwiczeń antropologicznych, żeby nagrali na dyktafon wywiad ze swoimi krewnymi. Nawet jeżeli nie pamiętaliby oni sami, bo to już jest bardzo daleki okres, to może słyszeli coś od swoich rodziców czy wujka albo cioci. Ma to na celu, żeby historia rodzinna stała się częścią historii ogólnej. W ogóle mam takie wrażenie, że historia Związku [Radzieckiego] na terenie Ukrainy została sprowadzona do dwóch wątków. Są nimi represje stalinowskie i głód, i represje powojenne również, do tego represja czasów Breżniewa, kampanie przeciw decydentom. Oraz wątek drugi, czyli gospodarka – kolektywizacja, realizacja, jak wyglądała odbudowa gospodarki po wojnie. Pozostała polityka, pozostała gospodarka, ale jeżeliby popatrzeć na całość okresu, to wątek percepcji indywidualnej, on został – on został trochę jednak zaniechany. Pytanie teraz, jak ta władza tak długo wytrwała, skoro wszyscy byli przeciwko niej, to pytanie pozostaje bez odpowiedzi. Podcasty w cyklu "Ukraińskie ABC" zostały opracowane przez Związek Nauczycielstwa Polskiego ze wsparciem Fundacji Friedricha Eberta.

Miliony ludzi uciekających przed wojną w Ukrainie – to dla Europy wyzwanie na niespotykaną przez lata skalę. Ale jak podkreśla prof. Patrycja Matusz, prorektorka Uniwersytetu Wrocławskiego i specjalistka ds. Migracji, “właściwie zarządzana migracja daje szanse". Jak dodaje: "to czas na przygotowanie się do zmiany ze społeczeństwa jednoetnicznego w wieloetniczne, bo taka będzie przyszłość Europy”. Ale czy migracja to wyłącznie szanse? A może niesie ze sobą też zagrożenia? O to pyta Witold Jurasz w “Raporcie międzynarodowym. Ukraina”. Dziennikarz Onetu opowiada też o tym, jak w Rosji pomaga znajomość przekleństw, czy fenomen Zełenskiego to kontynuacja fenomenu Putina i dlaczego uważa, że należy burzyć pomniki Armii Czerwonej. 

Symbole są niezwykle ważne. Czas jaki przeżywamy dostarcza coraz więcej dowodów, że hasła, obrazy, znaki odgrywają ogromną rolę. Toczy się wojna, ta krwawa, z ofiarami w ludziach, ale rozgrywa się także inna walka - informacyjna, batalia o umysły, o serca, bój między Dobrem a Złem. Mamy znaki Zła w naszej przestrzeni, na polskiej ziemi. Do takiego wniosku można dojść, kiedy czyta się o demontażu pomnika poświęconego Armii Czerwonej w Chrzowicach w gminie Prószków na Opolszczyźnie. Bogdan Zalewski w internetowym radiu RMF24 rozmawiał na ten temat z Adamem Siwkiem - dyrektorem Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa Instytutu Pamięci Narodowej.

Bitwa pancerna w rejonie Kielc, zimą 1945 roku, była starciem pancernym, w którym obie walczące strony wykorzystały swój najlepszy sprzęt pancerny. Tygrysy Królewskie i Elefanty starły się z działami pancernymi ISU-152 i czołgami IS-2. Bitwa ta była pełna dramatycznych zwrotów akcji, w pełni ukazuje wszystkie słabości Wehrmachtu i wszystkie atuty Armii Czerwonej w roku 1945. Dlaczego dla Rosjan ta bitwa była słodko-gorzkim zwycięstwem? Dlaczego dla Niemców ta bitwa jest przykładem wielkiego heroizmu? I dlaczego ta jedna z największych bitew pancernych na współczesnych ziemiach Polski jest właściwie zapomniana? Posłuchajcie. Jeżeli podoba Ci się odcinek możesz nas wesprzeć w serwisie Patronite.pl: https://patronite.pl/Podcastwojennehistorie Albo postawić nam symboliczną kawę w serwisie Buycoffee: https://buycoffee.to/podcastwojennehistorie/ Zapraszamy na nasze kanały w mediach społecznościowych: https://www.facebook.com/Podcast.Wojenne.Historie https://www.instagram.com/podcastwojennehistorie https://mobile.twitter.com/WojenneH https://www.tiktok.com/@podcastwojennehistorie

W dniach od 17 do 20 lutego odbywa się słynna Cavaliada w Krakowie – czyli pokazy konne - w tym 19 lutego słynnych koni huculskich. Obecnie Stadnina Koni Huculskich "Gładyszów" to największa w Europie stadnina koni tej rasy. Skupia 300 sztuk. Co roku, właśnie mniej więcej o tej porze, rodzi się kolejne kilkadziesiąt nowych. Konie były wypożyczane do słynnych ekranizacji filmowych, jak choćby "Ogniem i Mieczem" czy 1920 Bitwa Warszawska. Pracownicy stadniny wcielili się w role żołnierzy Armii Czerwonej oraz inne postacie występujące w filmie produkcji Jerzego Hoffmana. Osoby, które zajmują się końmi, to wielcy pasjonaci, którzy poświęcili temu zajęciu całe swoje życie.

18 stycznia 1945 roku oddziały Armii Czerwonej wyparły z Krakowa okupantów niemieckich. Jak to się odbyło? Czy traktowano to jak wyzwolenie? Co z tą datą zrobiła PRL-owska propaganda?

W nocy z 16 na 17 września bataliony Armii Czerwonej przekroczyły polską granicę. Przez wsie zaczęły się przewijać kolumny brudnych, zmęczonych ludzi, na których twarzach nie było widać cienia uśmiechu. Nad batalionami powiewały białe flagi, a ich usta wypowiadały tylko jedno zdanie: Protiw Giermancom. Wprowadzili zamęt. Zarówno żołnierze, policjanci, jak i urzędnicy nie wiedzieli, jak ich traktować. Sprzymierzeńców, czy wrogów? Szybko okazało się, że jedyne, co przynieśli, to czarną chmurę, która przygniotła wszystko.

W tym odcinku rozmawialiśmy między innymi o tym: Skąd radzieccy stratedzy czerpali koncepcję rozwoju wojsk pancernych? Kto zbudował radziecki przemysł pancerny? Czym była „Teoria głębokiej operacji”? Dlaczego rok 1935 jest kluczowy w rozwoju radzieckich wojsk zmotoryzowanych? Dlaczego w 1939 roku Rosjanie postanowili rozformować swoje korpusy zmechanizowane? Jak radzieckie wojska zmechanizowane poradziły sobie podczas inwazji na Polskę? Jaką rolę w rozwoju radzieckich wojsk zmechanizowanych odegrał Gieorgij Żukow? Dlaczego radzieckie korpusy pancerne tak słabo walczyły w czerwcu lipcu 1941 roku? Jeżeli podoba Ci się odcinek możesz nas wesprzeć w serwisie Patronite.pl: https://patronite.pl/Podcastwojennehistorie Albo postawić nam symboliczną kawę w serwisie Buycoffee: https://buycoffee.to/podcastwojennehistorie/ Zapraszamy na nasze kanały w mediach społecznościowych: https://www.facebook.com/Podcast.Wojenne.Historie https://www.instagram.com/podcastwojennehistorie https://mobile.twitter.com/WojenneH https://www.tiktok.com/@podcastwojennehistorie

Państwo Mołotow poznali się tuż po I Wojnie Światowej Wiaczesław Mołotow był wtedy bliskim współpracownikiem Lenina oraz przyjacielem Józefa Stalina. Polina w tym czasie była oficerem politycznym w Armii Czerwonej. Dość szybko wpadli sobie w oko. To jednak nie podobało się Stalinowi, który uważał, że Polina stanowi zagrożenie dla komunistycznej władzy. Była Żydówką. Poza tym jej brat prowadził w Stanach Zjednoczonych dobrze prosperujący biznes. Już wtedy przyszły przywódca ZSRR zachęcał swojego współpracownika do tego, aby nie wiązał się z kobietą. Tymczasem mijały kolejne lata. Stalin stał się najważniejszą osobą w ZSRR. Razem z nim po szczeblach kariery piął się również Mołotow. Stalin nie zapominał jednak z kim jest związany. W 1939 roku próbował przekonać innych komunistów do tego, że Polina spotyka się z zachodnimi szpiegami. Na to brakowało mu jednak dowodów. Bezwzględny przywódca Związku Radzieckiego dopiął swego dopiero po wojnie. Polina trafiła do łagru, a Mołotow stracił pozycję polityczną. Jak do tego doszło? O tym w tym odcinku serii Powojnie.

Czy gdyby nie wtargnięcie Armii Czerwonej 17 września 1939 roku, to mielibyśmy szanse na dłuższą i skuteczniejszą obronę przed Niemcami? W jakim tak naprawdę stanie było Wojsko Polskie 16 września 1939 roku? Jaka była najbardziej krwawa bitwa Kampanii Wrześniowej? Dlaczego Armia Czerwona tak łatwo zajęła połowę terytorium II Rzeczypospolitej? Dlaczego marszałek Śmigły-Rydz znalazł się w Rumunii? O tych i wielu innych tematach porozmawialiśmy w tym odcinku podcastu. Jeżeli podoba Ci się odcinek możesz nas wesprzeć w serwisie Patronite.pl: https://patronite.pl/Podcastwojennehistorie Albo postawić nam symboliczną kawę w serwisie Buycoffee: https://buycoffee.to/podcastwojennehistorie/ Zapraszamy na nasze kanały w mediach społecznościowych: https://www.facebook.com/Podcast.Wojenne.Historie https://www.instagram.com/podcastwojennehistorie https://mobile.twitter.com/WojenneH https://www.tiktok.com/@podcastwojennehistorie

W "Rozmowach niekontrolowanych" przypominamy wydarzenia z najnowszych dziejów Polski, często w odniesieniu do czasów obecnych. O zatrzymaniu Armii Czerwonej w 1920 roku dziś rozmawiają prof. Zygmunt Woźniczka i Wojciech Jerzy Poczachowski.

W czwartek wieczorem w Dzienniku Ustaw opublikowane zostało rozporządzenie rządu w sprawie ograniczeń wolności i praw w związku w wprowadzeniem stanu wyjątkowego. Obostrzenia obejmują 183 miejscowości przy granicy polsko-białoruskiej. Rząd zabronił wjazdu na ten teren i ograniczył dostęp do informacji o działaniach służb. Zakazał też „utrwalania, nagrywania i fotografowania obiektów i obszarów obejmujących infrastrukturę graniczną, w tym również wizerunku funkcjonariuszy Straży Granicznej, policji i żołnierzy”. Wyrzuceni zostali dziennikarze, działacze organizacji pozarządowych, prawnicy i wszyscy ci, którzy interesowali się sytuacją imigrantów na granicy polsko-białoruskiej. Tą jedną decyzją rząd pozbył się politycznego kłopotu. Choć PiS co do zasady zyskuje na antyimigracyjnej retoryce, to akurat obrazki tej jednej, nielicznej grupki uchodźców — głodnych i zziębniętych — stanowiły dla władzy coraz poważniejszy problem wizerunkowy. Żeby rozwiązać ten problem, rząd sięgnął po rozwiązania radykalne — właśnie wprowadzenie stanu wyjątkowego. Pretekstem są planowane rosyjsko-białoruskie manewry wojskowe. Szkopuł w tym, że Putin z Łukaszenką regularnie, co roku musztrują przy naszych granicach swe oddziały. I nigdy dotąd żaden rząd, w tym rząd PiS, nie urządzał z tego powodu alarmu. Bardziej więc chodzi o uchodźców, nie zaś o spadkobierców Armii Czerwonej. Symptomatyczne jest zresztą to, że w rozporządzeniu o stanie wyjątkowym o wschodnich manewrach nie ma ani słowa. To, że chodzi przede wszystkim o ukrycie imigracyjnego kłopotu, potwierdzają pierwsze działania władz — dwóch dziennikarzy Onetu już dostało zarzuty za relacjonowanie sytuacji imigracyjnej na pograniczu. Rząd PiS chce wyrzucić media z terenu objętego stanem wyjątkowym, choć przecież nawet wojny są przez dziennikarzy relacjonowane. Biorąc pod uwagę sytuację w kraju, w kompletną próżnię trafił Campus Polska Przyszłości, który w Olsztynie zorganizował Rafał Trzaskowski. Gdy PiS elektryzuje opinię publiczną wizją tabunów nieprzewidywalnych imigrantów i ruskich tanków pod naszą granicą, goście Trzaskowskiego debatowali o związkach partnerskich i pozbawianiu Kościoła przywilejów. Wynik tego korespondencyjnego pojedynku może być tylko jeden — to PiS uchodzi za formację twardo stąpającą po ziemi, a Platforma za lekkoduchów. Rząd umiejętnie kreuje atmosferę strachu i jednocześnie prezentuje się jako gwarant bezpieczeństwa. Ten stary jak świat polityczny trik działa — sondaże pokazują, że większość Polaków popiera działania rządu w sprawie imigrantów, a krytykuje przygraniczne happeningi opozycji. O tym wszystkim posłuchają państwo w najnowszym odcinku słuchowiska politycznego “Stan po Burzy”, które prowadzą Agnieszka Burzyńska z “Faktu” oraz Andrzej Stankiewicz z Onetu. 

Białowieża i Solidarność – rodzinny punkt widzenia 5 „Ciągle był ten podział na swoich i obcych, którzy chcą zmieniać świat”. Mówi się, że każdy wiek ma swoje prawa, że młodość musi się wyszumieć, a potem to już można zmieniać świat. W jakim momencie życia jesteśmy w stanie zaufać własnej odwadze i zacząć naprawdę decydować o tym świecie. Co nas ogranicza – poczucie osobistej mocy czy poczucie cudzej władzy? Poziom zaangażowania, to bardzo delikatna wytyczna, wartość, która zależy od bardzo wielu czynników. Od czego to zależało w Białowieży, w czasach, gdy Solidarność powoli zyskiwała popularność, ale realia wiejskie wciąż rządziły się swoimi sprawami. I , tak jak dziś – walka na rządy , o rządy – nie przyniosła w zasadzie społeczne ulgi. Jednak, według Machiavellego wielkich procesów dziejowych nie da się zatrzymać, ale — przewidując, można dostosować swoje postępowanie do istniejących warunków (koncepcja Fortuny). Zapewniam, że moi rodzice, jako solidarnościowi działacze – nie byli przewidujący. Może za młodzi na wielką politykę czasu zmian? A może procesy dziejowe w puszczy nie mają makiawellicznej mocy? *** Swoją droga – walk w Białowieży nie brakowało. O, przypomnę – o Bitwa pod Białowieżą (VII 1920) gdy Oddziałom polskim nie udało się utrzymać wsi. W walkach poniesiono znaczne straty. To była bitwa grupy gen. Zdzisława Kosteckiegoi 56 pułku piechotyz sowiecką 27 Dywizją Strzelców Witowta Putny. W 1922 roku odbyła się tu kilkudniowa obława na „watahę” – „atamana Czorta” – jak pisali ówcześni dziennikarze–, czyli szajkę niejakiego Skamarocha. Nie była to jednak zwyczajna szajka, bo grupa nazywała siebie partyzantami i miała postulaty mające poprawić położenia Białorusinów w rejonie Dosyć Słynnym bandytą był Aleksander Bajko, zwany Szumarskim, który od roku 1921 mieszkał w różnych kryjówkach w Puszczy Białowieskiej. Był on także członkiem bojówki komunistycznej działającej w Białowieży,i wykonywał rozkazy. Ale był i kłusownikiem. Dużo tu strzelania. Walki podczas II wojny światowej – nieliczne, ale zło się przeoczyło. 1939 ten teren znalazł się w zasięgu Armii Czerwonej, potem byli tu Niemcy, wiadomo. A potem nastał pokój Wa nawet 1979 roku Rada Państwa PRL przyznała Białowieży Krzyż Walecznych – za wybitne zasługi w walce z okupantem hitlerowskim, pomoc udzielaną partyzantom w czasie wojny oraz za wkład w utrwalanie władzy ludowej. Co tu jeszcze Walka z kornikiem – straty obu stronach, częsta zmiana frontów i międzynarodowy aspekt, wiadomo zatem na tym historycznym tle walka solidarnościowa, była taj jakby czymś innym.

Gościem Radia Kielce była Dorota Koczwańska-Kalita, naczelnik kieleckiej delegatury Instytutu Pamięci Narodowej. 77 lat temu, 1 sierpnia 1944 roku, wybuchło Powstanie Warszawskie. Miało na celu wyzwolenie stolicy spod niemieckiej okupacji przed wkroczeniem do niej Armii Czerwonej. Umożliwiłoby to Delegaturze Rządu RP na Kraj, reprezentującej legalny polski rząd na wychodźstwie, objęcie Warszawy władzą cywilną i wystąpienie wobec Sowietów w roli wolnych gospodarzy swojego kraju. Zryw planowany na kilka dni zakończył się 3 października po 63 dniach walki.

W tym odcinku: władze Rosji raportują do ONZ o liczbie zatrzymań w trakcie zimowych protestów, wraca sprawa mafijnego autorytetu Jurija Bykowa, znów wzrasta liczba zakażeń COVID-19 w Moskwie, pozdrowienia od osadzonego w litewskim więzieniu byłego żołnierza Armii Czerwonej z okazji Dnia Rosji, Fundacja Walki z Korupcją Aleksieja Nawalnego trafiła na listę organizacji ekstremistycznych, celebrytka Olga Buzowa dostała rolę w teatrze MCHAT im. Gorkiego. Źródła Marcina: https://novayagazeta.ru/articles/2021/06/11/vlasti-rossii-vpervye-nazvali-chislo-zaderzhannykh-na-protestakh-zimoi-2021-goda-176-tysiach-chelovek-eto-na-tret-bolshe-otsenki-pravozashchitnikov https://www.kommersant.ru/doc/4856137 https://www.kp.ru/daily/27290/4428094/ Źródła Bartka: https://vesti-kaliningrad.ru/nash-zemlyak-yurij-mel-pozdravil-sootechestvennikov-s-predstoyashhim-dnyom-rossii-intervyu/ https://meduza.io/feature/2021/06/09/struktury-navalnogo-priznali-ekstremistskimi-kakie-repressii-mogut-zhdat-ih-rukovoditeley-storonnikov-i-vseh-nas https://www.kp.ru/daily/27290/4428038/ --- Send in a voice message: https://podcasters.spotify.com/pod/show/bartosz-golabek/message

Krzysztof Jabłonka przypomina dwie tragiczne rocznice dla Ormian, z których pierwsza związana jest z I wojną światową. 24 kwietnia doszło do początku zagłady Ormian na terenie państwa o Ottomańskiego. Tu bardzo wyraźnie zaznaczam, że nie była to Turcja- to była Armenia pod okupacją turecką. Na temat upamiętniania rocznicy ludobójstwa Ormian mówi Hraczja Bojadżjan. Jak zauważa, obecny rok jest szczególnie trudny ze względu na sytuację w Górskim Karabachu. Turcja, Azerbejdżan i dżihadyści z terenów w Syrii i Libii wynajęci przez państwo tureckie zaatakowali Górski Karabach- Republikę Arcach, historyczne tereny ormiańskie zamieszkane przez Ormian. Także jak w 1915 r. Ormianie zostali zostawieni bez pomocy przez resztę świata. Prezes Ormiańsko-Polskiego Komitetu Społecznego przypomina, że wówczas Turcy przesiedlali na zamieszkane przez Ormian tereny ludność turkijską. Obecnie zaś Na terenie Górskiego Karabachu siedzi dzisiaj około 4-5 tysięcy dżihadystów, których sprowadzili z Syrii i Libii. Teraz dostali prawo, żeby z całymi rodzinami się tam osiedlić. Świat nie reaguje, jak mówi Bojadżjan, na zbrodnie Azerbejdżanu i Turcji. Ta ostatnia pod rządami prezydenta Erdoğana okupuje Cypr i terroryzuje Grecję. Dodaje, że Co roku Ormianie zbierają się pod ambasadą Turcji [...] My protestujemy, ponieważ Turcja do dzisiaj nie uznaje ludobójstwa Ormian. W tym roku jednak na przeszkodzie stoi koronawirus. Jak informuje Krzysztof Jabłonka, dzisiaj przypada 77. rocznica zagłady Ormian w Kutach nad Czeremoszem. Współprezes Fundacji Ormiańskiej Maciej Bohosiewicz wyjaśnia, że Ormianie byli dobrze zorganizowani na Pokuciu, przy dawnej granicy polsko-rumuńskiej. Od 19 do 21 kwietnia 1944 r. trwały mordy ukraińskich szowinistów na ludności polskiej i ormiańskiej. Sowieci spokojnie sobie siedzieli w pobliskim miasteczku, a ludobójcy dokonywali makabrycznych mordów. Bojówki OUN-B wykorzystały czas między wycofaniem się sił niemieckich w nocy z 19 na 20 marca, a wkroczeniem Armii Czerwonej 21 kwietnia. Relację z tych tragicznych wydarzeń przekazał Bronisław Ciołek, któremu udało się wraz z rodziną przeżyć: Płonące domy, wpadający jacyś ludzie z siekierami, kosami, cepami podpalający te domy, wyciągający mieszkańców, przybijający do płotów. Zginęło 220 osób, Polaków i Ormian. Ocalali schronili się w kościele. Pomordowani zostali upamiętnieni na grobie Stanisława Ciołka. Na granitowej płycie wyryte są nazwiska ofiar. --- Send in a voice message: https://anchor.fm/radiownet/message

Teresa Kaczorowska o obławie augustowskiej, operacji przeprowadzonej w lipcu 1945 roku przez oddziały Armii Czerwonej, wojska NKWD oraz wydzielone oddziały LWP i UB. Była to największa powojenna zbrodnia wojska ZSRR. Oddziały sowieckie przetrząsały lasy i wsie, aresztując podejrzanych o kontakty z polską partyzantką niepodległościową. Około 600 osób nigdy nie powróciło do domów i do dziś nie są znane ich losy. Najprawdopodobniej wszyscy zostali pozbawieni życia. --- Send in a voice message: https://anchor.fm/radiownet/message

Wykład prof. Antoniego Dudka [28 kwietnia 2020] Myśląc o 1989 roku pamiętamy głównie reformę Balcerowicza, upadające zakłady pracy, rosnące bezrobocie i galopującą inflację. Zapominamy często, że przed odzyskującą niepodległość Rzeczpospolitą stanęły wyzwania związane z zupełną zmianą otoczenia międzynarodowego i tworzeniem nowego ładu geopolitycznego. Zamiast trzech sąsiadów: Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej (CSRS), Niemieckiej Republiki Demokratycznej i Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w krótkim czasie pojawiło się siedem graniczących z Polską państw: jednoczące się Niemcy, Litwa, Białoruś, Ukraina, Rosja oraz Czechy i Słowacja. Wobec każdego z tych państw rząd Tadeusza Mazowieckiego musiał prowadzić zupełnie nową politykę. Szczególnym wyzwaniem było „prawne obudowanie” państwa nowymi traktami granicznymi. Do rozwiązania była też kwestia stacjonowania dwóch dywizji radzieckich, pozostałości po rozpadającym się Układzie Warszawskim. Nowy rząd musiał sprostać wyzwaniu strategicznemu, jakim było umiejscowienie Polski między Rosją a Niemcami. Polska nie mogła „zawisnąć” na tej swoistej „ziemi niczyjej” po tym jak Michaił Gorbaczow dał do zrozumienia, że doktryna Breżniewa (wyrażająca się w tym, że bezpośrednie wpływy ZSRR sięgają tam, gdzie stanęła noga żołnierza Armii Czerwonej) przestała obowiązywać. Szczególnym wyzwaniem była sprawa granicy z jednoczącymi się Niemcami. Prof. Antoni Dudek poświęca jej dużo uwagi w swoim wykładzie. Istnienie polsko-niemieckiej granicy było zapewnione układami z dwoma państwami niemieckimi, jednak nie było jasne, jakie będzie podejście do tej kwestii zjednoczonych Niemiec. Kanclerz Kohl dawał co prawda do zrozumienia, że granica ta zostanie uznana, jednak od George'a Busha Tadeusz Mazowiecki usłyszał, że ważniejszą sprawą jest wyprowadzenie z Polski wojsk radzieckich (co było w interesie USA). Zarówno Tadeusz Mazowiecki jak i Krzysztof Skubiszewski uważali, że kluczową dla interesów Polski kwestię granicy należy rozstrzygnąć przed zjednoczeniem Niemiec. Tadeusz Mazowiecki i Krzysztof Skubiszewski prowadzili „politykę wahadłową” – spotykali się ze wszystkimi przywódcami mocarstw zachodnich: Margaret Thatcher, François Mitterrandem, Georgem W. Bushem i Michaiłem Gorbaczowem. Starali się dołączyć kwestię granicy do rozmów toczonych w ramach Konferencji Dwa plus Cztery (Polska uczestniczyła w jednym z czterech spotkań zorganizowanych w ramach tej konferencji, co zostało nazwane później konferencją 2+4+1). Prof. Dudek bardzo ciekawie opowiada o tych staraniach, o wykorzystaniu obecności wojsk radzieckich w Polsce, o tym jak Czesi (Vaclav Havel) okazali się lojalnym sprzymierzeńcem w tej sprawie, o przerwanej wizycie Helmuta Kohla (na jeden dzień), o rozmowach Lecha Wałęsy z Borysem Jelcynem, o puczu Janajewa i upadku Związku Radzieckiego. W polityce zagranicznej nowa, III Rzeczpospolita odniosła sukces, była bezpieczna i rozwijała się szybko, a jej obywatele żyli coraz dostatniej. Prof. Dudek podkreśla, że był to sukces wszystkich pierwszych rządów Tadeusza Mazowieckiego, Krzysztofa Bieleckiego i Jana Olszewskiego. My powinniśmy zadać sobie pytanie czy bylibyśmy w strukturach zachodnich, czy mielibyśmy bezpieczne i zapewnione odpowiednimi traktami granice, czy mielibyśmy zapewniony rozwój, gdyby nie dynamiczne i umiejętne działanie Tadeusza Mazowieckiego i Krzysztofa Skubiszewskiego w tamtych burzliwych czasach przełomu.

9 lutego 1945 roku w okolicach Elbląga został aresztowany Aleksander Sołżenicyn. Wówczas był kapitanem Armii Czerwonej, a NKWD przechwyciło list, który skierował do przyjaciela. W tekście pozwolił sobie na szczerość odnośnie sowieckiej rzeczywistości i samego Stalina. Oskarżony o antyradziecką agitację trafił do więzienia.

W Krzesimowie pod Lublinem w gm. Mełgiew więziono tych, którzy nie godzili się na ustrój narzucany siłą Armii Czerwonej. Ze Skorowidza do Księgi Zmarłych wynika, że w zbiorowych mogiłach mogą spoczywać rodziny. Rozalia Taraszkiewicz-Otta znalazła się tam z powodu braci, legendarnych partyzantów Leona Taraszkiewicza „Jastrzębia” i Edwarda Taraszkiewicza „Żelaznego”, których władza ludowa chciała dopaść żywych lub martwych. To w związku z nimi 13-letnia Rozalia z mamą były więzione w tzw. obozie pracy w Krzesimowie. Kilkoro mieszkańców Krzesimowa zgodziło się na nagrania. Byli to: Jan Szabała i Kazimierz Kornet, pozostali chcieli pozostać anonimowi. Słyszymy księdza Karola Serkisa, Alinę Gałan, która w momencie prowadzonych nagrań była prezesem Oddziałowej Komisji Badania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu w Lublinie. Kiedy autorka przygotowywała ten reportaż w 1996 roku, opracowań historycznych na ten temat nie było. Były nawet takie głosy, że to może nieprawda. Mieszkańcy Krzesimowa bali się mówić. Po okolicy Krzesimowa w nagraniach towarzyszył Czesławie Borowik Edward Łakomski, były młodociany więzień polityczny obozu w Jaworznie. Cytowane źródła to „Dokument o powołaniu obozu” i Skorowidz do Księgi Zmarłych. Wykorzystane zostały fragmenty wiersza Wisławy Szymborskiej „Obóz głodowy pod Jasłem” w interpretacji Grzegorza Matyska i „Polonez Ogińskiego” w wykonaniu Moniki Boraczyńskiej . Współpraca lektorska: Agata Koss-Dybała, Adam Kuklewicz, Paweł Wądołowski. Realizacja akustyczna: Wojciecha Kanadysa. Remaster: Michał Dyrka. W listopadzie w krzesimowskiej Dolinie Krzyży, bo tak się mówi o dołach śmierci, o których była mowa w reportażu, osoby z okolicy i przyjezdni pozostawiają znicze. Mieszkańcy Krzesimowa udaremnili kiedyś zakusy niemieckiej firmy, by przeznaczyć to miejsce na segregację śmieci. Prace projektowe były już zaawansowane. Tak się jednak nie stało. Po godz. 17.00 zaprasza Czesława Borowik. Fot. zdjęcia archiwalne Studia Historii Mówionej/nadesłane

Cześć ! W tym odcinku serii Powojnie zająłem się tematem przejęcia władzy w poszczególnych krajach Europy Wschodniej przez komunistów i skutkami tej sytuacji. Tuż po zakończeniu się wojny kraje Europy Wschodnie znalazły się w sferze wpływów Związku Radzieckiego. Tymczasem ZSRR było bankrutem. W wyniku wojny to ogromne państwo poniosło nieodwracalne straty gospodarcze. Zginęły miliony obywateli co będzie wpływało na radziecki przemysł jeszcze przez wiele lat, a nawet dziesięciolecia. Zniszczonych było wiele mostów, dróg oraz tras kolejowych . Wiele hektarów doskonałej do uprawy ziemi zostało przeoranych przez czołgi i wojska zarówno III Rzeszy jak i Armii Czerwonej. Ludzie stracili setki tysięcy zwierząt hodowlanych. Niemal natychmiast ZSRR zgłosił się po reparacje wojenne od byłych sojuszników Hitlera, czyli Węgier i Rumunii. W 1948 roku reparacje dla ZSRR stanowiły aż piętnaście procent dochodów Rumunii. Niemal tyle samo było w przypadku budżetu węgierskiego. W przypadku innych krajów Stalin apelował o współpracę i "bratnią pomoc". Każdy opanowany przez Związek Radziecki kraj musiał uchwalić konstytucję wzorowaną na konstytucji radzieckiej. Pierwsza była Bułgaria w 1947 roku. Polska zrobiła to w 1952 roku. Każde państwo musiało też przejść komunistyczne reformy gospodarcze, a także przyjąć system planów pięcioletnich, takich jakie obowiązywały w ZSRR. Więcej dowiecie się z tego odcinka serii Powojnie. Zapraszam do słuchania !

Wykład dr Krzysztofa Karolczaka zorganizowany w ramach cyklu „Od Asasynów do Al-Kaidy”, Dom Spotkań z Historią [8 marca 2012] W czasie kolejnego spotkania w cyklu poświęconym historii terroryzmu dr Krzysztof Karolczak opowiedział o tradycji zamachów politycznych w Japonii, Japońskiej Armii Czerwonej, „Cesarzowej Terroru”, zamachu w tokijskim metrze z użyciem broni masowego rażenia.

Opowieść o opuszczonej osadzie blisko bagien, gdzie w czasie wojny stacjonował oddział Armii Czerwonej i gdzie nowi osadnicy swoimi działaniami przywołali stare zło. Więcej opowiadań i informacji na stronie https://wewsiobok.pl i na Facebooku https://www.facebook.com/miroslawminiszewski. Jeśli chciał(a)byś wesprzeć moją twórczość możesz nabyć moje książki - informacja na https://miroslawminiszewski.pl/books/

- Wartość historyczna dokumentów opublikowanych przez Ministerstwo Obrony Rosji dotyczących II wojny światowej jest niewielka - mówi Marcin Krzysztofik (na zdj.), dyrektor lubelskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej. Ministerstwo Obrony Rosji opublikowało dokumenty z rosyjskich archiwów dotyczące Powstania Warszawskiego oraz wkroczenia Armii Czerwonej do Warszawy w styczniu 1945 roku.

17 stycznia 1945 roku szwedzki dyplomata Raoul Wallenberg został aresztowany przez NKWD. Tego samego dnia, kiedy oddziały Armii Czerwonej wkraczały do opustoszałej, zmasakrowanej przez Niemców Warszawy, w Budapeszcie doszło do dramatycznego zdarzenia. Sowieci aresztowali tam szwedzkiego dyplomatę, którego historia życia mogłaby posłużyć za scenariusz niezwykłej książki - niestety bez happy endu.

"Nie zaskoczył mnie Władimir Putin" - tak o dzisiejszym wystąpieniu rosyjskiego prezydenta na Światowym Forum Holokaustu mówił w Popołudniowej rozmowie w RMF FM Marcin Przydacz. Zdaniem wiceministra spraw zagranicznych jasne było, że Putin będzie promował swoją wizję historii, wydarzeń wokół II wojny światowej, "gloryfikując rolę Armii Czerwonej, a pomijając te elementy historii, które nie są mu wygodne". "Nie spodziewałem się tu konkretnych odwołań do Polski, w tym sensie nie jestem zaskoczony" – dodawał gość Marcina Zaborskiego. "Konsekwentnie będziemy promować naszą narrację. Najbliższą okazją będą uroczystości w muzeum Auschwitz 27 stycznia" - zaznaczył.