Podcasts about izraelit

Izraelité byli odvlečeni do babylonského zajetí, kde mnozí doufali v rychlý návrat. Bůh však skrze proroka Ezechiela ukazuje, že cesta k obnově vede jedině přes pokání a věrnost Hospodinu. Pořad nám pomůže pochopit souvislosti mezi tehdejšími událostmi a Božími principy platnými dodnes.

Prorok Ezechiel promlouval k izraelskému lidu v době jeho odpadnutí od Hospodina. Izraelité se klaněli modlám a následovali pohanské zvyky, čímž se vzdálili od svého Boha. Pán Bůh proto ohlašuje soud nad zemí, ale zároveň přináší naději na obnovu.

Izraelité často nedbali Božího hlasu, spoléhali na falešné proroky a doufali v klamné vize o budoucnosti. Uslyšíme, jak na tato odpadnutí od víry reagoval prorok Ezechiel. Budeme zkoumat hlubší význam jeho proroctví, ale také se zabývat také otázkou, jaký význam mají Boží soudy.

Prorok Ezechiel nás zavede do doby soudů. Svému lidu přináší varování - tvrdé, ale pravdivé slovo od Hospodina. Prorokuje proti vlastnímu lidu, který se vzdal pravého Boha a přijal falešné jistoty. Izraelité se utěšovali tím, že chrám v Jeruzalémě zůstane neporušený a že návrat do domoviny je blízko. Avšak Boží rozsudek byl jiný.

Boží proroctví jsou nadčasovým popisem toho, co se stane. Zaslíbení, která najdeme v 15. kapitole knihy Genesis, se naplňují, když Izraelité sestoupí do Egypta a později jsou z něj vyvedeni mocnou Boží rukou. Pastor Jiří Zdráhal prochází závěrem textu 15. kapitoly knihy Genesis.

Jak se můžeme přiblížit k Bohu? A co je to bázeň před Hospodinem? Izraelité dostali nejrůznější příkazy a jeden z nich zněl: Svému Bohu jedinému se budeš klanět. Máme i my, věřící tento příkaz brát vážně? O bázni a uctívání bude mluvit pastor Křesťanského společenství v Plzni, Karel Řežábek. Bohoslužbu můžete poslouchat 19. ledna v devět hodin dopoledne.

Zaměříme se na poselství o Boží moci. Překročíme hranice času a dotkneme se příběhu pohanského krále Kýra – muže, o kterém prorok Izajáš mluví téměř 200 let před jeho narozením. Odhalíme, jak král Kýros splnil Boží plán návratu Izraelitů do zaslíbené země. Budeme rozvažovat nad tím, co nám Boží záměr říká napříč dějinami a jak pevné a přesné jsou Jeho sliby.

W czasach Jezusa istniał kraj nazywany Idumea. Ta nazwa pojawia się w Marka 3:8, czytamy tam o ludziach, którzy przyszli do Jezusa: “I z Jerozolimy, i z Idumei, i zza Jordanu, i z okolic Tyru i Sydonu; wielki tłum, słysząc o wszystkim, co czynił, przyszedł do niego”. Idumea to po grecku kraj Edomitów. Zauważmy, że ten kraj pojawia się zaraz po Jerozolimie. Czy więc Idumejczycy to po prostu Edomici? Jaka jest historia tego ludu? Jaką religię oni wyznawali?Idumea to po grecku kraj Edomitów. Innymi słowy ktoś mógłby powiedzieć, że Edom i Idumea to są po prostu dwie nazwy tej samej rzeczy. Istnieje jednak sporo różnic pomiędzy Edomem i Idumeą. Przypomina to trochę sytuację ze współczesną Palestyną i Palestyńczykami. Te słowa pochodzą od Filistei i Filistynów. Jednak współcześni Palestyńczycy nie są Filistynami. Podobnie jest z Belgią. Nazwa tego kraju pochodzi od celtyckiego plemienia, które zniszczył Juliusz Cezar. Tak więc współcześni Belgowie nie mają nic wspólnego (poza nazwą) z Belgami walczącymi z Rzymianami w I wieku p.n.e.Idumea z Edomem ma jeszcze mniej do czynienia, bo Idumea leżała na innym terenie niż starożytny Edom. Jeżeli ziemię obiecaną wyobrazimy sobie jako prostokąt to przez sam środek tego prostokąta płynie rzeka Jordan. Na północy rzeka Jordan przepływa przez Jezioro Galilejskie, a na południu wpada do Morza Martwego. Rzeka Jordan, Jezioro Galilejskie czy Morze Słone zwane Morzem Martwym wszystko to leży w dolinie Jordanu. Ta dolina nie kończy się na Morzu Martwym, ale idzie dalej aż do zatoki Akaba. Ta dolina dzieli ziemię obiecaną na pół. Ale co to wspólnego ma z Edomitami?Edomici mieszkali na wschód od doliny Jordanu. Idumea znajdowała się natomiast na zachód od tej doliny. Jak doszło do tej przeprowadzki? Edomici tak jak Izraelici zostali podbici przez Babilończyków. W Księdze Abdiasza 1:7 czytamy: “Aż do granicy cię ścigali wszyscy twoi sprzymierzeńcy, zawiedli cię i wzięli nad tobą górę twoi przyjaciele; ci, którzy jedli twój chleb, zastawią na ciebie sidła”. Edomici współpracowali z Babilończykami gdy ich królem był Nabuchodonozor. Później jednak gdy królem Babilonu został Nabonid Edom został zniszczony. Edom też został podbity. Stało się to później i dlatego niewola babilońska Edomitów była krótsza. Księga Malachiasza 1:4 mówi jakie mieli plany, czytamy tam: “Choćby Edom mówił: Jesteśmy wprawdzie rozbici, lecz znowu odbudujemy ruiny, to Pan Zastępów mówi: Oni odbudują, lecz Ja zburzę; i nazwą ich krajem bezeceństwa i ludem, na który Pan zawsze się gniewa”. Na ziemi Izraelitów podczas tej niewoli osiedlili się Samarytanie. Podobnie było z Edomitami. Podczas ich niewoli na ich ziemi osiedlili się Nabatejczycy. Gdzie więc zamieszkali Edomici? Edomici nie mogli zamieszkać ponownie na wschód od Jordanu w dawnej ojczyźnie. Zamieszkali więc na zachód od Jordanu w południowej części Judy. Przeprowadzili się z terenów dzisiejszej południowej Jordanii, na tereny dzisiejszego południowego Izraela. Innymi słowy przeszli dolinę Jordanu i zamieszkali na terenie od Hebronu do Beer-Szeby. Opis miejsc, gdzie mieszkali Idumejczycy znajdziemy w 1 Machabejskiej oraz w Dawnych Dziejach Izraela autorstwa Józefa Flawiusza. Tą pierwszą pozycję można znaleźć w Bibliach katolickich.W 1 Machabejskiej 4:29 czytamy: “Przybyli do Idumei i w Bet-Sur rozłożyli się obozem. Juda z dziesięciu tysiącami żołnierzy wyruszył im naprzeciw”. Idumejczycy mieszkali w Bet-Sur (Bet-Cur). Później Juda Machabeusz przebudował to miasto. W 1 Machabejskiej 4:61 czytamy: “[Juda] zostawił też tam wojsko, które miało jej strzec. Umocnił także Bet-Sur, aby jej strzegło, a lud miał miejsce obronne od strony Idumei”. Twierdza w Bet-Sur miała bronić Judę od strony Idumeii. Jaka jest jednak najlepsza forma obrony?Jak się często mówi najlepszą formą obrony jest atak. Tak zrobił właśnie Juda Machabeusz. W 1 Machabejskiej 5:3 czytamy: “Juda jednak walczył przeciwko synom Ezawa w Idumei, przeciwko Akrabattanie, bo dokoła osaczali Izraela. Zadał im wielką klęskę, zgnębił ich i zabrał łupy na nich zdobyte”. Wspomniano tutaj o tym, że Idumeę zamieszkiwali synowie Ezawa. Po śmierci Judy Machabeusza Idumeę podbił jego bratanek Jan Hirkan I. Zmusił on Edomitów do przejścia na judaizm. Pozwolił im zostać pod warunkiem, że dadzą się obrzezać i będą przestrzegać praw.Tak więc Jan Hirkan zmusił Idumejczyków do przejścia na judaizm. Gdy panował jego syn Aleksander Jannaj zarządcą Idumei został Antypas. Po nim zarządcą został jego syn Antypater, który ożenił się z księżniczką nabatejską Kypros I. Ich dzieckiem był Herod Wielki. Tak więc Herod był z pochodzenia Edomitą lub jak kto woli Idumejczykiem. Jego matką była księżniczka nabatejska. Nabatejczycy to ci, którzy zamieszkali w dawnej ojczyźnie Edomitów po wschodniej stronie Jordanu. To oni zbudowali Petrę - ten wykuty w skale budynek, który można oglądać w Jordanii. Czy można więc powiedzieć, że Herod Wielki był pół Edomitą i pół Nabatejczykiem?Edomici lub Idumejczycy byli w tamtym momencie wyznawcami judaizmu. Przynajmniej udawali, że tak było. Byli jednak obywatelami gorszej kategorii. Żydzi nigdy by się nie zgodzili na to, aby rządził nimi Idumejczyk. Herod więc propagował historię, o tym, że jego przodek był synem porwanego kapłana żydowskiego, który zamieszkał w Idumei. Wg tej legendy Herod nie był Edomitą, ale był po prostu Żydem. Ja osobiście skłaniam się jednak ku temu, że był on Edomitą, a porwany syn kapłana to po prostu legenda dynastyczna. Napiszcie mi jednak co wy o tym myślicie. Czy Herodbył Idumejczykiem czy Żydem?Ojciec Heroda Wielkiego to Antypater często przez historyków jest nazywany Antypatrem Idumejczykiem. Dostał on od Juliusza Cezara rzymskie obywatelstwo i został pierwszym prokuratorem Judei. Jego syn Herod Wielki został później królem. Aby udowodnić swoje prawa Herod propagował tą historię o swoim żydowskim pochodzeniu. Dodatkowo ożenił się z córką kapłana z panującego rodu Hasmoneuszy czyli z Mariamme. Miał z nią dwóch synów. Później jednak zabił i żonę, i obu synów. Zachowały się jednak wnuki.Wnuk Heroda Wielkiego pojawia się w 12 rozdziale Dziejów Apostolskich. W Dziejach 12:1 czytamy: “A w owym czasie targnął się król Herod na niektórych członków zboru i począł ich gnębić”. Wymieniony tutaj Herod to Herod Agryppa I, wnuk Heroda Wielkiego oraz księżniczki hasmonejskiej Mariamme. W odróżnieniu od swojego sławniejszego dziada on naprawdę miał w sobie krew żydowską. W dodatku krew panującej rodziny hasmonejskiej nazywanej też machabejską. Dlaczego jednak Herod Agryppa prześladował chrześcijan?W Dziejach 12:3 czytamy: “Gdy zaś widział, że się to podoba Żydom, kazał pojmać i Piotra; a były to dni Przaśników”. Rodzina Herodów udawała, że wyznaje judaizm. Herod Agryppa zauważył, że zabicie apostoła Jakuba spodobało się Żydom, kazał więc uwięzić także apostoła Piotra. Herod Agryppa był ostatnim władcą panującym nad całym terytorium Judy. Jego córka Berenike była kochanką Tytusa, który zniszczył Jerozolimę w 70 roku podczas wojny żydowskiej. Po stronie powstańców walczyło wtedy wielu Idumejczyków, którzy w ten sposób chcieli chyba udowodnić swoje oddanie dla judaizmu. Jest to ostatni moment gdy Idumejczycy są wspominani w historii.Podsumowując. Idumejczycy to Edomici po niewoli babilońskiej. W przyszłości nagram pewnie też osobny odcinek o Edomie czyli o historii tego ludu przed niewolą babilońską. Różnica to nie tylko zmiana nazwy, ale także zmiana miejsca zamieszkania. Edomici mieszkali na wschód od Jordanu, a Idumejczycy na zachód. Sama nazwa Idumea jest grecką nazwą oznaczającą kraj Edomitów. Wskazuje ona na wpływy greckie. Te wpływy widać też w imionach. Np. ojciec Heroda Wielkiego to Antypater. Jest to greckie imię. Idumejczycy zostali podbici przez królów-kapłanów z rodu hasmoneuszy i zmuszeni do przejścia na judaizm. Z tego narodu pochodził pierwszy prokurator Judei czyli Antypater Idumejczyk. Później jego syn Herod Wielki został królem Judei. Idumeczycy przestali istnieć jako naród po zniszczeniu Jerozolimy w 70 roku.I z Jerozolimy, i z Idumei, i zza Jordanu, i z okolic Tyru i Sydonu; wielki tłum, słysząc o wszystkim, co czynił, przyszedł do niego.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ewangelia-Marka/3/8Aż do granicy cię ścigali wszyscy twoi sprzymierzeńcy, zawiedli cię i wzięli nad tobą górę twoi przyjaciele; ci, którzy jedli twój chleb, zastawią na ciebie sidła.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Abdiasza/1/7Choćby Edom mówił: Jesteśmy wprawdzie rozbici, lecz znowu odbudujemy ruiny, to Pan Zastępów mówi: Oni odbudują, lecz Ja zburzę; i nazwą ich krajem bezeceństwa i ludem, na który Pan zawsze się gniewa.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Malachiasza/1/429 Przybyli do Idumei i w Bet-Sur rozłożyli się obozem. Juda z dziesięciu tysiącami żołnierzy wyruszył im naprzeciw.https://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=105761 [Juda] zostawił też tam wojsko, które miało jej strzec. Umocnił także Bet-Sur, aby jej strzegło, a lud miał miejsce obronne od strony Idumei.https://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=10573 Juda jednak walczył przeciwko synom Ezawa w Idumei, przeciwko Akrabattanie, bo dokoła osaczali Izraela. Zadał im wielką klęskę, zgnębił ich i zabrał łupy na nich zdobyte.https://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=1058A w owym czasie targnął się król Herod na niektórych członków zboru i począł ich gnębićhttp://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Dzieje-Apostolskie/12/1Gdy zaś widział, że się to podoba Żydom, kazał pojmać i Piotra; a były to dni Przaśnikówhttps://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Dzieje-Apostolskie/12/3

Dzisiaj sól używamy w zasadzie tylko jako przyprawę do potraw. W czasach starożytnych było jednak inaczej. Sól miała o wiele więcej zastosowań. Widać to także w Biblii. Zacznijmy jednak od hebrajskiego słowa melah zapisywano je przy pomocy trzech liter MLH. Fenickie słowo brzmiała malaha i też zapisywano je jako MLH. Podobno Fenicjanie sprowadzali sól aż z Hiszpanii i miasto Malaga na Półwyspie Iberyjskim ma mieć nazwę od fenickiego słowa sól. Sól występowała jednak także w Izraelu. Czemu sprowadzano ją z tak dalekich regionów? Do czego używano soli w czasach biblijnych?W Księdze Ezdrasza czytamy o urzędnikach, którzy sprzeciwili się budowie świątyni w Jerozolimie. Napisali on list do króla Persji Artakserksesa. W Ezdrasza 4:14 czytamy: “Ponieważ zaś jesteśmy na utrzymaniu twego dworu i nie godzi się nam patrzeć na pohańbienie króla, przeto posłaliśmy wiadomość o tym królowi”. Napisali oni, że są na utrzymaniu króla. Dosłownie w tym miejscu czytamy, że jedzą sól króla. Ten zwrot jeść kogoś sól oznaczał “być na czyimś utrzymaniu. Sól była bardzo droga i czasem używano jej jako pieniędzy.Np. dawać sól po łacinie brzmi: sal dare. Podobno od tego zwrotu pochodzi angielskie słowo soldier. Podobnie salary czyli wynagrodzenie też ma pochodzić od słowa sól. Tak więc w Ezdrasza 4:14 czytamy o urzędnikach, którzy byli na utrzymaniu króla i dostawali sól. Były okresy w historii gdy sól miała wartość jak złoto. Nie zdziwi was chyba więc to, że z jej powodu wybuchały wojny czy rewolucje. Przykładem jest choćby marsz solny Gandhiego. W 1930 ten indyjski przywódca poszedł nad morze i sam odparował sobie trochę soli protestując w ten sposób przeciwko monopolowi rządowemu i sprzedaży soli z wysokim podatkiem. Do czego jeszcze używano soli w czasach biblijnych?Ci urzędnicy z czasów Ezdrasza chcieli wstrzymać budowę świątyni, ale król Artakserkses nakazał pomóc kapłanom. W Ezdrasza 7:22 czytamy co należało dostarczać do świątyni po odbudowie: “Aż do stu talentów srebra, stu korców pszenicy, stu baryłek wina i stu baryłek oliwy, soli zaś bez ograniczenia”. Do świątyni składano w ofierze zwierzęta i inne pokarmy. Nie wszystko spalono, część spożywali kapłani i ich rodziny. Wszystkie te ofiary miały być posolone. Dlatego Kapłańska 2:13 mówi: “Każdą twoją ofiarę z pokarmów posolisz; żadnej twojej ofiary z pokarmów nie pozbawisz soli przymierza Boga twego. Przy każdej ofierze swojej składać będziesz i sól”. Przypominam sól była wtedy bardzo droga. Na szczęście te przepisy nie określały jak wiele soli miano dać wraz z ofiarą.Używanie soli jako przyprawy lub jako czynnika konserwującego żywność nie jest zaskakująca. Ale soli używano także przy narodzinach dzieci. W Ezechiela 16:4 czytamy: “A z twoim narodzeniem było tak: Gdy się narodziłaś, nie przecięto twojej pępowiny i nie obmyto cię wodą, aby cię oczyścić, nie wytarto cię solą i nie owinięto w pieluszki”. Jest to opis zaniedbanego dziecka, którego po narodzinach nie okryto pieluszką, ale też nie natarto solą. Wynika z tego, że to była zwykła praktyka w czasach proroka Ezechiela. Czy to działo się także w późniejszych czasach, np. czy Jezus też był natarty solą po urodzeniu tego nie wiemy. Jezus użył jednak przykładu z solą.W Mateusza 5:13 czytamy: “Wy jesteście solą ziemi; jeśli tedy sól zwietrzeje, czymże ją nasolą? Na nic więcej już się nie przyda, tylko aby była precz wyrzucona i przez ludzi podeptana”. W tym przykładzie przyrównał swoich uczniów do soli. Wspomniał jednak, że ta sól może zwietrzeć albo stracić smak. Jezus nie mówił tutaj o soli jakiej my dzisiaj używamy albo takiej jaką sprowadzali w tamtych czasach Fenicjanie z Hiszpanii. Jezus mówił tutaj o soli jaką można było znaleźć w Izraelu.Nie była to czysta sól, ale taka zmieszana z różnymi zanieczyszczeniami. Gdybyśmy sobie wyobrazili sól zmieszaną z piaskiem. Taka sól wrzucona do wody się rozpuści i pozostanie sam piasek. Właśnie o takiej soli mówił Jezus, gdy straci ona swój słony smak zostają same zanieczyszczenia, które można rzucić na drogę jak żwir.W innej ewangelii ten przykład z solą został rozszerzony. W Marka 9:50 czytamy: “Sól, to dobra rzecz, ale jeśli sól zwietrzeje, czymże ją przyprawicie? Miejcie sól w samych sobie i zachowujcie pokój między sobą”. Tutaj ponownie słyszymy o soli, która może stracić swoją słoną wartość, ale później czytamy do czego to było potrzebne. Tą sól uczniowie Jezusa mieli mieć w sobie aby zachować pokój między sobą. Jak należy to rozumieć? Wyjaśnił to chyba apostoł Paweł w Liście do Kolosan.W Kolosan 4:6 czytamy: “Mowa wasza niech będzie zawsze uprzejma, zaprawiona solą, abyście wiedzieli, jak macie odpowiadać każdemu”. Paweł przyrównał tutaj mowę do posiłku. Moglibyśmy odpowiedzieć bardzo szorstko i to przypominałoby podanie komuś jedzenia bez soli. Paweł zalecał jednak uprzejmą mowę, którą porównał do jedzenia doprawionego solą. Ludzie w tamtych czasach, szczególnie ci biedniejsi jedli pewnie czasami posiłki bez soli i wiedzieli jakie to niesmaczne. Zauważmy jaki to świetny przykład. Jeżeli damy komuś szorstką radę to ta rada mu pomoże tak jak ciału pomoże nawet pokarm bez soli. Jednak o wiele łatwiej jest przyjąć uprzejmą radę od kogoś tak samo jak łatwiej i przyjemniej jest zjeść coś, co przyprawiono.Sól przydawała się do konserwowania np. mięsa z tego powodu używano tego słowa w przenośni aby zaznaczyć, że coś jest trwałe. Np. w Liczb 18:19 czytamy: “Jest to wieczyste przymierze soli przed Panem dla ciebie i twojego potomstwa”. Przymierze soli to wieczyste przymierze. Tak jak mięso zaprawione solą mogło przetrwać długo tak samo przymierze soli wskazywało nie na krótkotrwałą umowę, ale na coś trwałego. Ale sól wiąże się także z zagładą.W Sędziów 9:45 czytamy: “Następnie nacierał Abimelech na miasto przez cały ten dzień, zdobył miasto a lud, który był w nim, wybił do nogi, miasto zrównał z ziemią i posypał miejsce to solą”. Nie był to wynalazek Izraelitów. Tak podobno mieli zrobić także Rzymianie po zniszczeniu Kartaginy. Historycy się spierają czy tak rzeczywiście było. Przypomnę może, że sól była droga. Rozsypanie soli na większym terenie było dość kosztowne, ale oczywiście było możliwe.W Starym Testamencie występuje hebrajskie słowo melah, a w Nowym Testamencie greckie słowo halas. W Izraelu używano czystej soli sprowadzanej przez Fenicjan, ale używano też miejscowej soli, która była pełna zanieczyszczeń. Soli używano jako przyprawy pokarmu, ale także do konserwowania np. mięsa. Używano jej także w celach leczniczych, np. nacierano nią noworodki po narodzinach. Sól była droga i w niektórych okresach była używana jak pieniądze. W czasach Ezdrasza określenie “jeść czyjąś sól” oznaczało być na czyimś utrzymaniu. Sól pojawia się także w przenośni. Oznacza całkowitą zagładę, ale także dobre cechy sprzyjające jedności wśród chrześcijan. Do takich dobrych cech można zaliczyć np. uprzejmą mowę.Ponieważ zaś jesteśmy na utrzymaniu twego dworu i nie godzi się nam patrzeć na pohańbienie króla, przeto posłaliśmy wiadomość o tym królowihttp://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezdrasza/4/14Aż do stu talentów srebra, stu korców pszenicy, stu baryłek wina i stu baryłek oliwy, soli zaś bez ograniczenia.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezdrasza/7/22Każdą twoją ofiarę z pokarmów posolisz; żadnej twojej ofiary z pokarmów nie pozbawisz soli przymierza Boga twego. Przy każdej ofierze swojej składać będziesz i sól.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/3-Ksiega-Mojzeszowa/2/13A z twoim narodzeniem było tak: Gdy się narodziłaś, nie przecięto twojej pępowiny i nie obmyto cię wodą, aby cię oczyścić, nie wytarto cię solą i nie owinięto w pieluszki.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezechiela/16/4Wy jesteście solą ziemi; jeśli tedy sól zwietrzeje, czymże ją nasolą? Na nic więcej już się nie przyda, tylko aby była precz wyrzucona i przez ludzi podeptana.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ewangelia-Mateusza/5/13Sól, to dobra rzecz, ale jeśli sól zwietrzeje, czymże ją przyprawicie? Miejcie sól w samych sobie i zachowujcie pokój między sobą.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ewangelia-Marka/9/50Mowa wasza niech będzie zawsze uprzejma, zaprawiona solą, abyście wiedzieli, jak macie odpowiadać każdemu.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/List-do-Kolosan/4/6Wszystkie dary ofiarne z obrzędu podnoszenia z rzeczy poświęconych, które synowie izraelscy składać będą Panu, oddałem tobie i twoim synom, i twoim córkom, według wieczystego prawa. Jest to wieczyste przymierze soli przed Panem dla ciebie i twojego potomstwa.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/4-Ksiega-Mojzeszowa/18/19Następnie nacierał Abimelech na miasto przez cały ten dzień, zdobył miasto a lud, który był w nim, wybił do nogi, miasto zrównał z ziemią i posypał miejsce to solą.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Sedziow/9/45

Gog z Magog lub Gog i Magog to dwa zwroty z Biblii, które pojawiają się w dwóch księgach biblijnych trudnych do zrozumienia. Chodzi o księgę Ezechiela i księgę Apokalipsy. Zanim przejdziemy do tych dwóch zwrotów, które są dość podobne warto przypomnieć, że te dwie księgi mają więcej podobieństw. Np. na początku Ezechiel opisuje tron Boga. Bardzo podobny opis jest w księdze Apokalipsy. Księga Ezechiela opisuje też świątynię i jej mierzenie. Bardzo podobny opis jest w Apokalipsie. Nie dziwi więc, że także opisy Goga z Ezechiela i Apokalipsy są podobne.W Ezechiela 38:2 czytamy: “Synu człowieczy, zwróć swoje oblicze ku Gogowi w kraju Magog, głównemu księciu w Mesech i Tubal, prorokuj przeciwko niemu”. Z Kolei księga Apokalipsy 20:8 (nazywana także księgą Objawienia) mówi: “I wyjdzie, by zwieść narody, które są na czterech krańcach ziemi, Goga i Magoga, i zgromadzić je do boju; a liczba ich jak piasek morski”. Główna różnica polega na tym, że Ezechiel mówi o Gogu z kraju Magog, a Objawienie o Gogu i Magogu. Co wiemy o tych imionach?Księga Rodzaju 10:2 mówi: “Synami Jafeta są: Gomer, Magog, Madai, Jawan, Tubal, Meszech i Tiras”. Mowa tutaj o Jafecie, synu Noego oraz o jego potomkach. Warto zwrócić uwagę, że nie tylko pojawia się imię Magog, ale także imiona Meszech i Tubal. Przypomnę, że Ezechiela 38:2 mówi: “zwróć swoje oblicze ku Gogowi w kraju Magog, głównemu księciu w Mesech i Tubal”. Imiona Magog i Tubal pojawiają się dokładnie w tej samej formie. Imię Meszech z Rodzaju zmienia się w Mesech w Ezechiela. Ale jest tak w tym przekładzie. W oryginale w obu miejscach występuje imię “Meszek”.Przypomnę może, że Noe miał trzech synów: Sema, Chama i Jafeta. Każdy z nich miał pójść w inną stronę. Od Chama pochodzili ci, którzy zamieszkali w Kanaanie i Afryce, od Sema pochodzili między innymi Żydzi, a od Jafeta narody na północy, np. Magog, Meszech i Tubal. Z grubsza można powiedzieć, że od Sema pochodzą Azjaci, od Chama Afrykańczycy, a od Jafeta Europejczycy. Może ciężko to sobie nam wyobrazić, ale właśnie potomkowie Jafeta czyli Europejczycy byli uważani za barbarzyńców. Od Chama pochodzili np. Egipcjanie, od Sema np. Babilończycy, a od Jafeta straszni barbarzyńcy.Gdy więc mowa o Magogu, Meszechu i Tubalu mowa tutaj o plemionach z północy, które budziły strach. Niektórzy utożsamiają ich ze Scytami. Dla wyjaśnienia Scyci dla starożytnych to to samo co np. dla Polaków Mongołowie czy Tatarzy. Czy jednak Gog z Magog to naprawdę Scyci? W Ezechiela 38:15 czytamy: “I przyjdziesz ze swojego miejsca pobytu, z najdalszej północy, a wraz z tobą liczne ludy; wszyscy na koniach, wielkie zastępy, liczne wojsko”.Historia interpretacji kim jest Gog z Magog zwykle opierała się na tej informacji, że ma on przyjść z północy. Na północ od Izraela była Syria. Jednak w tym wersecie wspomniano o najdalszej północy. Już Józef Flawiusz w “Dawnych dziejach Izraela” utożsamia Goga ze Scytami. Czy jednak chodzi o naród Scytów? Warto pamiętać, że gdy starożytni mówili o Scytach mieli na myśli barbarzyńców z północy. Wszystkich pochodzących z tamtych regionów. Podobnie jest z polskim słowem Tatar, używano go na określenie wszystkich ludów na wschód od Kaukazu. To były różne plemiona, ale Polacy ich wszystkich nazywali Tatarami.Zauważmy, że pojęcia Scyta czy Tatar są bardzo pojemne. Być może więc tak samo należy potraktować pojęcie Gog z Magog. Ale może jednak chodzi o konkretny kraj? W Ezechiela 38:8 czytamy: “Po wielu dniach otrzymasz rozkaz, w latach ostatecznych przyjdziesz do kraju uwolnionego od miecza i do ludu zebranego z wielu ludów na górach izraelskich, które długo były spustoszone; wszyscy oni wyprowadzeni spośród narodów, mieszkają bezpiecznie”. Mowa tutaj o “latach ostatecznych” czyli o przyszłości. Zauważmy, że Gog miał zaatakować “góry izraelskie, które długo były spustoszone”.Napisał to Ezechiel, który dostał się do Babilonu 10 lat przed zburzeniem Jerozolimy. Góry izraelskie zostały zasiedlone ponownie po jakichś 80 latach, długo po śmierci Ezechiela. Nie może tu chodzić o Medów i Persów, którzy też przybyli z północy. Oni zniszczyli Babilon i uwolnili Izraelitów, a przecież Ezechiel mówił o tym, że Gog miał zaatakować ponownie zasiedlone góry izraelskie. Nie mogło też chodzić o Babilończyków. Był to ktoś z dalekiej północy.Określenie z Ezechiela brzmi “Gog z krainy lub ziemi Magog”. Z kolei Objawienie używa krótszego “Gog i Magog”. To sformułowanie stało się później bardzo popularne. Pojawia się ono  raz w zwojach znad Morza Martwego. Niestety jest to malutki fragment z kilkoma słowami. Nie mamy więc kontekstu do słów “Gog i Magog”. Tak więc przed wzmianką w Objawieniu pojawia się tylko raz. Później jednak wielokrotnie i to nie tylko w pismach chrześcijańskich.Te imiona w sformułowaniu “Gog i Magog” pojawiają się u żydowskich pisarzy, ale także w Koranie. Sura 18:94 mówi: “O powiedzieli: "O Zu'l Karnajnie! (O Dwu Rożny) Oto Gog i Magog sieją zgorszenie na ziemi! Czy moglibyśmy przygotować dla ciebie daninę, abyś zbudował między nami i między nimi zaporę?" Tak więc Koran mówi o jakimś władcy, który będzie przygotowywał zabezpieczenie przed Gogiem i Magogiem. Kogo uważano za Goga?Przez wieki różne ludy uważano za tą postać z proroctwa. Np. wcześni chrześcijanie tak mówili o Rzymianach, później o Gotach, Scytach, Sarmatach, Hunach, Węgrach, Turkach, Mongołach, Tatarach, Saracenach i jeszcze innych. Za każdym razem gdy przybywali jacyś barbarzyńcy ktoś uznawał ich pojawienie się jako spełnienie proroctwa. Niektórzy z tych najeźdźców sami tak się nazywali, np. Mongołowie. Być może chcieli w ten sposób wystraszyć chrześcijan. Także władcy Rusi twierdzili, że pochodzą od Magoga. A współcześnie kogo uważano za Goga?Niektórzy rabini za Goga uznali Napoleona najeżdżającego Rosję. Później podczas zimnej wojny niektórzy uznali Rosję za tą potęgę. Rosja była sprzymierzona z krajami arabskimi, które atakowały nowopowstałe państwo Izrael. Gog z proroctwa Ezechiela miał najechać właśnie Izrael. Niektórzy wierzą, że to proroctwo spełniło się podczas wojny 6-dniowej w 1967.Historia interpretacji tych dwóch fragmentów jest bardzo długa. Np. współczesne identyfikowanie Rosji jako Goga opiera się na tym, że państwo to znajduje się na dalekiej północy patrząc od terytorium Izraela. Współczesny rosyjski imperializm pojawił się też w okresie gdy ponownie powstało państwo Izrael. Interpretacja tego proroctwa wiązała się tylko z Izraelem czyli Żydami?Inni jednak traktowali słowo Izrael z tego proroctwa jako synonim ludu Bożego. Tak więc chrześcijańskie narody siebie traktowały jak Izrael czyli lud wybrany, a swoich wrogów jako Goga. Tak np. myśleli Krzyżowcy walczący z Saracenami. Ale także Saraceni czuli wyznawcy Islamu czytali Koran i o swoich wrogach myśleli jako o Gogu i Magogu.Podsumowując. Proroctwo Ezechiela wspomina o Gogu z Magog. Ostatnia księga w Biblii czyli Apokalipsa albo Objawienia mówi o Gogu i Magogu. Ten sam zwrot pojawia się w zwojach znad Morza Martwego. Historycy dyskutują nad tym czy Apokalipsa cytuje ten fragment znad Morza Martwego czy na odwrót. Możliwe, że obie księgi cytują jeszcze trzecie źródło. Później jednak to sformułowanie pojawia się w wielu pismach chrześcijańskich, a nawet w muzułmańskim Koranie.Synu człowieczy, zwróć swoje oblicze ku Gogowi w kraju Magog, głównemu księciu w Mesech i Tubal, prorokuj przeciwko niemuhttps://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezechiela/38/2I wyjdzie, by zwieść narody, które są na czterech krańcach ziemi, Goga i Magoga, i zgromadzić je do boju; a liczba ich jak piasek morski.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Objawienie-Swietego-Jana/20/8Synami Jafeta są: Gomer, Magog, Madai, Jawan, Tubal, Meszech i Tiras.https://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/10/2I przyjdziesz ze swojego miejsca pobytu, z najdalszej północy, a wraz z tobą liczne ludy; wszyscy na koniach, wielkie zastępy, liczne wojsko.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezechiela/38/15Po wielu dniach otrzymasz rozkaz, w latach ostatecznych przyjdziesz do kraju uwolnionego od miecza i do ludu zebranego z wielu ludów na górach izraelskich, które długo były spustoszone; wszyscy oni wyprowadzeni spośród narodów, mieszkają bezpiecznie.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezechiela/38/8A ty, synu człowieczy, prorokuj przeciwko Gogowi i mów: Tak mówi Wszechmocny Pan: Oto Ja wystąpię przeciwko tobie, Gogu, główny książę w Mesech i Tubal.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezechiela/39/1

Nie wiemy kiedy pierwszy raz użyto alfabetu, który my dziś nazywamy hebrajskim. Pierwszy raz nakaz zapisania czegoś pojawia się w Księdze Wyjścia 17:14, gdzie czytamy: “Wtedy rzekł Pan do Mojżesza: Zapisz to dla pamięci w księdze i wbij to w głowę Jozuego”. Później jest mowa o tablicach kamiennych w Wyjścia 32:16, gdzie czytamy: “Tablice te były dziełem Bożym, a pismo było pismem Boga, wyrytym na tablicach”. Czy w obu tych wypadkach użyto alfabetu hebrajskiego? Co mówią nam w tej sprawie odkrycia archeologiczne? Na początek odpowiedzmy na pytanie czy alfabet hebrajski jest w ogóle alfabetem?Archeolodzy twierdzą, że pierwsze były pisma obrazkowe, w których jakiś znak czy rysunek był zapisem całego słowa. Pismo piktograficzne czyli obrazkowe to np. pismo klinowe w Mezopotamii czy hieroglify w Egipcie. Alfabet to sposób zapisu głosek. Np. woda to 4 głoski: w, o, d oraz a. Alfabet zapisuje to słowo 4 literami. Jednak hebrajski alfabet zapisywał tylko spółgłoski, tak więc w słowie woda zapisano by tylko głoski: w oraz d (wyszłoby: wd). Alfabet, który składa się tylko ze spółgłosek nazywamy: abdżad. Nazwa ta pochodzi od pierwszych 4 liter w takim alfabecie czyli: a, b, g oraz d. Istnieje jednak jeszcze trzeci sposób zapisu słowa woda.Możemy zapisać to słowo zapisując sylaby. Abugida czyli alfabet sylabiczny to taki alfabet, w którym każda litera oznacza całą sylabę. Nazwa abiguda też pochodzi od tych liter: a, b, g oraz d. Tak więc mamy nasz alfabet, gdzie zapisujemy każdy dźwięk (słowo woda zapiszemy 4 znakami). Mamy abdżad, gdzie zapisujemy tylko spółgłoski (słowo woda zapiszemy jako 2 znaki: wd). Mamy abigudę, gdzie zapisujemy sylaby (słowo woda zapiszemy dwoma znakami oznaczającymi sylaby: wo oraz da). Co było pierwsze: alfabet, abdżad czy abiguda?Najstarsze odkrycia to oczywiście pisma piktograficzne: pismo klinowe oraz hieroglify. Później pojawia się abdżad. Najstarsze znaleziska zapisu abdżadem uważa się za zapis fenicki, ale z tego okresu pochodzą też zapisy w języku hebrajskim. Tak więc Żydzi, Arabowie i inne ludy zamieszkujące okolice dzisiejszej Syrii oraz Izraela używali abdżady. To pismo poszło na zachód, gdzie wzięli je Grecy i tak powstał nasz alfabet, który ma także samogłoski oraz na wschód, gdzie powstały abigudy czyli zapis sylab, co jest praktykowane np. w Indiach.Ja będę się w tej audycji posługiwał określeniem alfabet hebrajski, ale pamiętajcie, że jest to w zasadzie abdżad czyli pismo spółgłoskowe. Oczywiście współczesny język hebrajski dodał także samogłoski, tak więc współczesny alfabet hebrajski to już rzeczywiście alfabet, bo zawiera także samogłoski. Nazwa abdżad pochodzi od arabskich liter a, b, g oraz d. Literę g czyta się tam “dż”, a więc nazwa abdżad. Wskazuje to jednocześnie, że podobnym alfabetem posługują się nie tylko Żydzi, ale także Arabowie, a w przeszłości także Fenicjanie. Ale jak powstały te litery?Pierwsze dwie litery alfabetu hebrajskiego nazywa się Alef i Bet. To nie tylko nazwy liter. Te słowa mają swoje znaczenie. Alef możemy znaleźć w Psalmie 8:8, gdzie czytamy: “Owce i wszelkie bydło, Nadto zwierzęta polne”. Słowo “bydło” to w hebrajskim “alef” czyli dosłownie wół. Ten werset można by przetłumaczyć: “Owce, woły, a także zwierzęta polne”. Jeżeli wyobraźcie sobie naszą literę - duże A, ale odwrócone do góry nogami. Ta litera przypomina głowę wołu z rogami. Tak właśnie początkowo zapisywano tą literę jako rysunek głowy wołu. Dopiero Grecy tworząc literę Alfa obrócili ją do postaci, którą my znamy.Druga litera w alfabecie to Bet, a słowo to znaczy dom. Najstarsze wersje tej litery przypominają prostokąt, który symbolizował dom lub namiot. Słowo to oznaczało też rodzinę jak np. w Rodzaju 7:1 gdzie czytamy: “I rzekł Pan do Noego: Wejdź do arki ty i cały dom twój”. Późniejsza forma tej litery przypomina nasze małe b. Podobnie jak z literą A, także tutaj to Grecy odwrócili tą literę i pierwsi zaczęli zapisywać literę b tak jak my piszemy dzisiaj. Od Greków ich litery przejęli Etruskowie, a od nich Rzymianie i tak te litery doszły do nas. Jednak pamiętajmy, że Grecy mieli alfabet, a Żydzi abdżadę.Starożytni Żydzi zapisywali tylko spółgłoski, dopiero Grecy dodali do alfabetu samogłoski. Tutaj trzeba uważać, bo hebrajskie litery to Alef, Bet, Gimel, Dalet, a greckie to Alfa, Beta, Gama, Delta. Wydają się one tak podobne. Jest ta sama kolejność. Można wy więc wyciągnąć błędny wniosek, że ponieważ Grecy literą Alfa zapisywali samogłoskę “a” to tak samo Żydzi literą Alef też zapisywali “a”. Przypominam jednak, że Żydzi nie zapisywali samogłosek. Czym więc jest hebrajska litera Alef?W alfabecie hebrajskim lub jak kto woli w abdżadzie hebrajskiej są 22 znaki, ale dwa z nich są nieme. Pierwszym niemym znakiem jest właśnie Alef. Jest to taka przerwa w słowie. W fonetyce używa się terminu zwarcie krtaniowe. Wyjaśnijmy to na przykładzie. Być może słyszeliście, jak ktoś zamiast po prostu zaprzeczyć “nie” powiedział “nie-e”. Jest to taka przerwa w wymowie. Inne przykłady z języka polskiego to: u-iścić lub za-awansowany. Kiedy wymawiamy te słowa następuje przerwa spowodowana tym zwarciem krtaniowym.Słowo bóg po hebrajsku “elohim” zapisuje się właśnie od litery Alef. Podobnie słowo pan, które po hebrajsku brzmi “adonai” też zaczyna się od litery Alef. Żydzi nie zapisywali samogłosek takich jak a czy e. Gdy chcieli zaznaczyć, że słowo zaczyna się od samogłoski rozpoczynali je od litery Alef, a czytający się domyślał jaki dźwięk ma wydać i czytał “e” w słowie elohim lub “a” w słowie “adonai”. Z tym wiąże się problem z wymową Imienia Bożego. Zapisujemy je jako JHWH, ale nie wiemy jakie samogłoski wstawiali starożytni.W przeszłości używano formy Jehowa, która powstaje przez dodanie samogłosek: e, o oraz a, ale współcześnie niektórzy wolą formę Jahwe, która powstaje przez dodanie samogłosek: a oraz e. Zwróćcie też uwagę, że w obu tych formach brakuje ostatniej litery h. W zasadzie powinno się wymawiać albo Jehowah albo Jahweh. Jednak we współczesnej wymowie zgubiono to ostatnie “h”. Inny przykład, gdzie zgubiono aż dwa “h” to wyrażenie alleluja, które w oryginale brzmiało “Hallu-Jah”. Zgubiono w wymowie zarówno początkowe “h” jak i końcowe. Mówię tutaj o wymowie hebrajskich słów np. w języku polskim.Litery hebrajskie używane były także do zapisywania liczb. I tak Alef to 1, Bet to 2, Gimel - 3, Dalet - 4, He - 5, Waw - 6, Zain - 7, Chet - 8, Tet - 9, a Jod - 10. Kolejne litery to dziesiątki, np. Kaf to 20. Aby zapisać 11 brano Jod czyli 10 oraz Alef czyli 1. Z tym wiąże się ciekawy problem. Jak może wiecie, Żydzi przestali wymawiać Imię Boże. Starali się go też nie zapisywać na zwykłych kartkach np. dotyczących handlu. Imię Boże to JHWH, ale istnieje też krótsza forma JH, co wymawiano jako “Jah”. Ta forma występuje w wyrażeniu “Hallu-Jah” czyli naszym alleluja. W czym tkwił problem?Zauważcie, że jakbyście chcieli zapisać liczbę 15 to musielibyście wziąć 10 czyli Jod oraz 5 czyli He. Wyszłaby wam liczba 15, ale jednocześnie skrócona forma Imienia Bożego JH. Aby więc nie zapisywać Imienia Bożego np. w rachunkach, że ktoś kupił 15 owiec używano liter Tet - 9 i Waw - 6. Zauważcie, że 9 + 6 także daje w sumie 15. Wszystkie dziesiątki to: Jod - 10, Kaf - 20, Lamed - 30, Mem - 40, Nun - 50, Samek - 60, Ain - 70, Pe - 80, Sade - 90. Potem Kof to 100, Resz - 200, Szin - 300 a Taw - 400.Być może słyszeliście o tym, że wielu Żydów jest zafascynowanych numerologią. Być może teraz rozumiecie dlaczego. Każde słowo w Biblii można zamienić na liczbę. Np. słowo Alef to trzy litery: Alef - 1, Lamed - 30 oraz Pe - 80. Tak więc słowo Alef to liczba 111. Ale może się zastanawiacie co z dalszymi liczbami, bo ostatnia litera w alfabecie czyli Taw oznaczała 400? Pięć liter hebrajskich ma tzw. formy końcowe, których używa się gdy wyraz kończy się tą literą. Kaf końcowe to 500, Mem - 600, Nun - 700, Pe - 800 oraz końcowe Sade - 900.Historia hebrajskiego alfabetu to historia, w której musimy się wiele domyślać. Wydaje się, że początkowo było to pismo obrazkowe. Np. obrazek domu symbolizował dom lub namiot. Po hebrajsku dom to bet. Później zaczęto używać tego znaku tylko to zapisu litery B. Żydzi i ich sąsiedzi, np. Fenicjanie nie zapisywali samogłosek. Gdy ten alfabet przejęli Grecy dodali samogłoski. Ze znaku alef uczynili literę alfa, ale jednocześnie zmienili wymowę. U Żydów alef to zwarcie krtaniowe, a u Greków jak i u nas to dźwięk A.Ponieważ nie było samogłosek, a w pewnym momencie Żydzi przestali wymawiać Imię Boże my dzisiaj znamy tylko spółgłoski JHWH i nie wiemy dokładnie jak wymawiano to imię w starożytności. Archeologia znajduje zapisy w tym alfabecie w okresie, który przypadałby na wyjście Izraelitów z Egiptu. Oczywiście z tamtych czasów dotrwały do nas tylko zapisy na tablicach glinianych czy kamieniach. Być może alfabet zapisywano już wcześniej ale na materiałach, które nie przetrwały.Wtedy rzekł Pan do Mojżesza: Zapisz to dla pamięci w księdze i wbij to w głowę Jozuego, że całkowicie wymażę pamięć o Amalekitach pod niebem.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Mojzeszowa/17/14Tablice te były dziełem Bożym, a pismo było pismem Boga, wyrytym na tablicachhttp://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Mojzeszowa/32/16Owce i wszelkie bydło, Nadto zwierzęta polnehttp://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Psalmow/8/8I rzekł Pan do Noego: Wejdź do arki ty i cały dom twój, bo widziałem, że jesteś sprawiedliwy przede mną w tym pokoleniu.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/7/1I rzekł Pan do Mojżesza: Spisz sobie te słowa, gdyż na podstawie tych słów zawarłem przymierze z tobą i z Izraelem.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Mojzeszowa/34/27

Izrael miał dwunastu synów. Naród izraelski dzieli się na dwanaście plemion. Może się wydawać, że od każdego syna pochodziło jedno plemię. Jest to jednak bardziej skomplikowane. Ile było tych plemion? Dwanaście czy trzynaście? Czy dziesięć z tych plemion zaginęło? Z jakich plemion pochodzili Jezus, Apostoł Paweł i inni? Jakub miał dwie żony Leę i Rachelę. Ta pierwsza urodziła mu sześciu synów. O pierwszym w Rodzaju 29:32 czytamy: “I poczęła Lea, i urodziła syna, i nazwała go Ruben, bo rzekła: Wejrzał Pan na niedolę moją, bo teraz mąż mój będzie mnie kochał”. Ten sam rozdział wymienia jeszcze Symeona, Lewiego i Judę. Rachela nie rodziła, postanowiła więc zrobić to co jej babka Sara. W Rodzaju 30:3 czytamy: “A ona rzekła: Oto niewolnica moja Bilha, obcuj z nią, że będzie mogła porodzić na kolanach moich, abym i ja miała z niej dzieci”. Bilha urodziła Dana, a później też Naftalego. Jednak Lea, też dała Jakubowi swoją służącą Zilpę i ta urodziła Gada i Aszera. Później jednak sama Lea także urodziła jeszcze dwóch synów Issachara i Zebulona. Wtedy zaczęła rodzić także Rachela. W Rodzaju 30:25 czytamy: “A gdy Rachela urodziła Józefa, rzekł Jakub do Labana: Zwolnij mnie, abym mógł wrócić na miejsce swoje i do ojczyzny swojej”. Józef był jedenastym synem i ostatnim, który urodził się w Charanie za rzeką Eufrat. Lea urodziła mu: Rubena, Symeona, Lewiego i Judę. Potem Bilha, niewolnica Racheli urodziła Jakubowi: Dana i Naftalego. Później Zilpa, niewolnica Lei urodziła: Gada i Aszera. Następnie Lea zaczęła ponownie rodzić i na świat przyszli: Issachar i Zebulon oraz córka Dina. Ostatecznie także Rachela urodziła Józefa. Narodziny tych 11 synów są opisane w Rodzaju rozdziałach 29 i 30.Ostatni syn Jakuba urodził się niedaleko Betlejem. W Rodzaju 35:18 czytamy: “A gdy uchodziła z niej dusza, bo umierała, nazwała go: Ben-Oni, lecz ojciec nazwał go Beniamin”. Siostry rywalizowały, która urodzi więcej synów. Zmarła Rachela, ale żyła jeszcze jej służąca. W Rodzaju 35:22 czytamy: “A gdy Izrael mieszkał w tym kraju, poszedł Ruben i spał z Bilhą, nałożnicą ojca swego. A Izrael dowiedział się o tym. A synów Jakuba było dwunastu”. Ruben być może wziął nałożnicę ojca, aby ta nie mogła urodzić więcej dzieci, które uznano by za dzieci zmarłej Racheli. Jest to ważne także dlatego, że w tym momencie najstarszy Ruben utracił prawo pierworodnego.Pierworodny syn dostawał dwa działy spadku po ojcu. Ruben jednak za ten występek z Bilhą utracił to prawo. Dostał je Józef. W Rodzaju 48:5 czytamy: “Dlatego teraz do mnie należą obaj synowie twoi, którzy urodzili ci się w ziemi egipskiej, zanim przybyłem do ciebie do Egiptu; Efraim i Manasses będą moimi jak Ruben i Symeon”. Józef miał dwóch synów: Efraima i Manassesa. Jednak Jakub zapowiedział, że będzie ich traktował jak swoich własnych synów. W ten sposób Józef dostał dwa działy, po jednym dla każdego ze swoich synów. Chrześcijan jednak bardziej interesuje linia rodowa Jezusa.W Rodzaju 49 rozdziale są zawarte zapowiedzi Jakuba odnośnie swoich synów. O pierworodnym Rubenie w Rodzaju 49:4 czytamy: “Burzliwyś jak woda, ale nie będziesz miał pierwszeństwa, boś wszedł na łoże ojca swego; splugawiłeś wówczas moje posłanie, na które wszedłeś”. O dwóch kolejnych w Rodzaju 49:5 czytamy: “Symeon i Lewi - to bracia; miecze ich są narzędziami gwałtu”. Nawiązano tutaj do wymordowania przez tych dwóch braci całego miasta za gwałt na ich siostrze Dinie. O czwartym synu Judzie napisano w Rodzaju 49:10, czytamy tam: “Nie oddali się berło od Judy ani buława od nóg jego, aż przyjdzie władca jego, i jemu będą posłuszne narody”. Wskazano tutaj, że potomkowie Judy będą rządzić. Będą królami. Z tej linii rodowej miał też pochodzić mesjasz.Jakub nazywany Izraelem miał 12 synów, ale synów Józefa uznał za swoich. Tak więc zamiast Józefa było liczonych jego dwóch synów Efraim i Manasses. W ten sposób było jakby 13 synów Izraela. Jednak jak pewnie wiecie plemion jest 12. Co się stało? W Liczb 3:41 czytamy: “Lewitów zaś wyodrębnisz jako moją wyłączną własność, bom Ja jest Pan, w zamian za wszystkich pierworodnych z synów izraelskich, a bydło Lewitów w zamian za wszelkie pierworodne wśród bydła synów izraelskich”. Plemię Lewiego zostało oddane Bogu jako zapłata za wszystkich pierworodnych. Z tego plemienia pochodził Mojżesz i jego brat Aaron, który został pierwszym arcykapłanem.Gdy więc później mówiono o 12 plemionach Izraela miano na myśli wszystkich oprócz Lewitów i kapłanów, którzy też pochodzili od Lewiego. Tak więc plemię Lewiego zostało odłączone do służby w przybytku, a później w świątyni. To plemię nie zniknęło, ale nie wliczano go plemion izraelskich. Właśnie w ten sposób mamy ponownie 12 plemion. Było 12 plemion izraelskich oraz to trzynaste plemię Lewitów, które zostało odłączone od tego narodu do służby w przybytku. Plemię Lewiego nie zniknęło, było odłączone. O mało co zginęło jednak inne plemię.Ostatnie rozdziały księgi Sędziów opowiadają o zagładzie plemienia Beniamina. W Sędziów 21:6 czytamy: “I żal było synom izraelskim Beniamina, ich brata, gdy pomyśleli: Dziś zostało odcięte jedno plemię od Izraela”. Pozostałe 11 plemion walczyło z Beniaminem i o mało co całe plemię zostało wybite. Pozostało jednak 600 mężczyzn, od których odtworzyło się to plemię. Z Beniamina pochodził później pierwszy król Izraela czyli Saul. Panował on nad całym Izraelem. Później królem został Dawid z plemienia Judy, po nim jego syn Salomon, a potem wnuk Rechoboam. W jego czasach doszło do podziału. W 1 Królewskiej 11:31 czytamy: “I rzekł do Jeroboama: Weź sobie dziesięć kawałków! Tak bowiem mówi Pan, Bóg Izraela: Oto Ja wyrywam królestwo z ręki Salomona i tobie daję dziesięć plemion”. Powstało wtedy osobne dziesięciplemienne królestwo Izraela pod panowaniem Jeroboama. Kto pozostał przy Rechoboamie? W 2 Kronik 11:1 czytamy: “Gdy Rechabeam przybył do Jeruzalemu, zgromadził ród Judy i Beniamina w liczbie stu osiemdziesięciu tysięcy zaprawionych w walce, aby wszcząć wojnę z Izraelem w celu przywrócenia królestwa Rechabeamowi”. Gdy oderwało się tamte dziesięć plemion Rechoboam zgromadził wojska z Judy i Beniamina. Później jego królestwo nazywano królestwem Judy, ale należeli do niego także Beniamici. Czy ktoś jeszcze? W 2 Kronik 11:14 czytamy: “Lewici bowiem porzucali swoje pastwiska i swoje posiadłości, i udawali się do Judy i do Jeruzalemu, gdyż Jeroboam i jego synowie odsunęli ich od czynności kapłańskich w służbie Pana”. Powstanie północnego 10-plemiennego królestwa Izraela wiązało się ze zmianą religii. Na północy rozpoczął się kult dwóch cielców. Lewici, którzy byli związani ze świątyną w Jerozolimie udali się do Judy. Tak więc królestwo Judy obejmowało plemiona Judy, Beniamina oraz odłączone do służby w świątyni plemię Lewiego. Co z pozostałymi 10 plemionami? Te 10 plemion utworzyło królestwo Izraela. Jednak niektórzy z powodów religijnych zamieszkali w Judzie. W 2 Kronik 11:16 czytamy: “Za nimi zaś przybywali do Jeruzalemu ze wszystkich plemion izraelskich ci, którzy byli oddani całym sercem szukaniu Pana, Boga izraelskiego, aby składać ofiary Panu, Bogu swoich ojców”. Później w Biblii używa się tych dwóch słów Juda i Izrael aby odróżnić te dwa królestwa. Np. w 2 Kronik 13:18 czytamy: “Tak to zostali wtedy synowie izraelscy upokorzeni, a Judejczycy zyskali przewagę, gdyż polegali na Panu, Bogu swoich ojców”. Izraelici czyli 10 plemion zostali pokonani przez Judejczyków czyli dwa plemiona.Należy pamiętać jednak, że wśród Judejczyków mieszkali Symeonici i najwyraźniej także inni ludzie. W 1 Królewskiej 12:17 czytamy: “A Rechabeam królował tylko nad synami izraelskimi, którzy mieszkali w osadach judzkich”. Tak więc część Izraelitów z pozostałych 10 plemion zamieszkała w Judzie. Była to raczej dużo mniejsza część, ale warto o niej wspomnieć. Szczególnie w kontekście tego co się później stało z 10 plemionami na północy.Stolicą północnego królestwa Izraela była Samaria. W 2 Królewskiej 17:6 czytamy: “W dziewiątym roku panowania Ozeasza król asyryjski zdobył Samarię, uprowadził Izraela do Asyrii i osadził ich tam w Chalach i nad Chaborem, rzeką Gozanu i w miastach medyjskich”. W ten sposób północne królestwo przestało istnieć. Podbili ich Asyryjczycy i uprowadzili do niewoli. Królestwo Judy istniało dalej. Ale czy jednak wszyscy z północnego królestwa zostali uprowadzeni? W czasach króla Jozjasza zaproszono Izraelitów na święto. W 2 Kronik 35:18 czytamy: “Takiej, jak ta Pascha, nie obchodzono w Izraelu od czasów proroka Samuela, ani też żaden król izraelski nie urządził takiej Paschy, jak ta, którą obchodził Jozjasz wraz z kapłanami, Lewitami, z całą Judą i Izraelem, które się zebrały, i z mieszkańcami Jeruzalemu”. Na to święto przybyli ludzie zarówno z Judy jak i Izraela. Oznacza to, że Asyryjczycy nie uprowadzili do niewoli wszystkich ludzi z północnego królestwa.I poczęła Lea, i urodziła syna, i nazwała go Ruben, bo rzekła: Wejrzał Pan na niedolę moją, bo teraz mąż mój będzie mnie kochał.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/29/32A ona rzekła: Oto niewolnica moja Bilha, obcuj z nią, że będzie mogła porodzić na kolanach moich, abym i ja miała z niej dzieci.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/30/3A gdy Rachela urodziła Józefa, rzekł Jakub do Labana: Zwolnij mnie, abym mógł wrócić na miejsce swoje i do ojczyzny swojej.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/30/25A gdy uchodziła z niej dusza, bo umierała, nazwała go: Ben-Oni, lecz ojciec nazwał go Beniamin.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/35/18

Gaza pojawia się już w pierwszej księdze Biblijnej. W Rodzaju 10:19 czytamy: “Obszar Kananejczyków sięgał od Sydonu w kierunku Gerary do Gazy, w kierunku Sodomy i Gomory, Admy i Seboim aż do Leszy”. Dzisiaj miasto Gaza znajduje się nad brzegiem Morza Śródziemnego. Jest blisko granicy z Egiptem. Tak samo było w czasach starożytnych. W tym wersecie czytaliśmy, że Gaza była blisko Gerazy. Czym była Geraza?Geraza to było miasto na granicy z Egiptem. Tą samą nazwę nosiła rzeka wpadająca do Morza Śródziemnego. Rzeka ta płynęła kilka kilometrów na południe od Gazy. Bliskość tej granicy z Egiptem jest ważna dla współczesnej Gazy. Tak samo było w przeszłości. Gaza często była miejscem gdzie mieszkali czy skąd rządzili Egipcjanie. W XII p.n.e. przybywają Filistyni (prawdopodobnie “najazd ludów morza”). Co o tym mówi Biblia?W Powtórzonego Prawa 2:23 czytamy o Filistynach: “Chiwwijczyków zaś, którzy mieszkali w osiedlach aż do Gazy, wytępili Kaftoryci, którzy wyszli z Kaftor i zamieszkali na ich miejscu”. Kaftoryci to prawdopodobnie Filistyni, którzy przybyli z Krety. Kaftor to prawdopodobnie Kreta. Więcej o tym mówiłem w odcinku 42, który był poświęcony Filistynom. Wspomniano jednak tutaj, że w Gazie mieszkali Chiwwijczycy, czyli jakieś plemię kananejskie, a później przyszli tam Filistyni. Późniejsza historia jest związana właśnie z Filistynami.Izraelici dokonali podziału ziemi obiecanej przed jej całkowitym podbojem. W Jozuego rozdziale 15 wymieniono tereny, które miały należeć do Judy. W Jozuego 15:47 czytamy: “Aszdod, jego osady i osiedla; Gaza, jej osady i osiedla aż po Potok Egipski i Morze Wielkie z wybrzeżem”. Innymi słowy Izraelici zamierzali opanować całe terytorium ziemi obiecanej w tym także miasta Filistynów takie jak Gaza. Czy mieszkali tam tylko Filistyni?W Jozuego 11:22 czytamy: “Anakici nie uchowali się w ziemi izraelskiej; utrzymali się tylko w Gazie, w Gat i w Aszdodzie”. Anakici to byli bardzo wysocy ludzie, którzy mieszkali np. w Hebronie. Zostali jednak pokonani. Ponieważ zamieszkiwali także miasta Filistyńskie niektórzy historycy twierdzą, że byli oni spokrewnieni z Filistynami. Jozuego rozdział 13 wymienia terytoria, które nie zostały podbite. W Jozuego 13:3 czytamy: “Od Szichoru, który płynie na wschód od Egiptu, aż do północnej granicy Ekronu - uważana za ziemię kanaanejską - jest pięciu książąt filistyńskich z Gazy, z Aszdodu, z Aszkalonu, z Gat, z Ekronu: nadto Awwijczycy”. Czy Judzie udało się zdobyć Gazę?W Sędziów 1:18 czytamy: “Potem Juda zdobył Gazę wraz z jej okolicą i Aszkalon wraz z jego okolicą oraz Ekron wraz z jego okolicą”. Wygląda więc na to, że Juda zdobył trzy z pięciu filistyńskich miast, w tym także Gazę. Jednak ta sama księga Sędziów w rozdziale 16 pisze o sędzim Samsonie, który walczył z Filistynami z Gazy. Wygląda więc na to, że władza Judy nad Gaza była krótkotrwała i w czasach Samsona było odwrotnie. Rządzili Filistyni. Jak wielkim miastem była Gaza?Filistyni wyłupili oczy Samsonowi i sprowadzili go do Gazy. Podczas święta dla swojego boga Dagona sprowadzili go do tej świątyni. W Sędziów 16:27 czytamy: “Dom zaś był pełen mężczyzn i kobiet. Byli tam wszyscy książęta filistyńscy, na dachu zaś było około trzech tysięcy mężczyzn i kobiet, przyglądających się wyśmiewaniu Samsona”. Musiała to być ogromna świątynia jeżeli na jej dachu zgromadziło się około trzech tysięcy ludzi. Mówi to też sporo o wielkości tego miasta. Co wiemy o tej świątyni?Podobno na gruzach tej świątyni później Grecy zbudowali świątynię Zeusa, którą potem chrześcijanie przerobili na kościół. Ten kościół muzułmanie przerobili później na meczet. Gdy jednak Gazę zdobyli krzyżowcy ponownie powstał tam kościół, który później Saladyn kazał ponownie przerobić na meczet i tak jest do dzisiaj. Jeżeli to prawda, to tam gdzie dziś stoi wielki meczet w Gazie tam właśnie miała być świątynia Dagona, w której zginął sędzia Samson.Wspomniałem już o rzece, która płynęła niedaleko Gazy. Dzięki niej był to teren dobrze nawodniony i z tego powodu rosły tam oliwek, drzewa owocowe, sykomory, winorośl czy zboża. Nie to jednak było najważniejsze. Był to szlak handlowy prowadzący do Egiptu. Gaza miała więc idealne położenie aby wzbogacić się na handlu. Niestety tą samą drogą szły nie tylko karawany kupców, ale także wojska. Egipcjanie chcący pójść na północ przechodzili obok Gazy. Tak samo imperia z północy chcące zaatakować Egipt musiały przejść przez Gazę.Pięć filistyńskich miast, z których Gaza jest najbardziej wysunięta na południe walczyło z Izraelitami za rządów Saula i później Dawida. Zmieniło się to w czasach Salomona. W 1 Królewskiej 4:21 czytamy: “A Salomon panował nad wszystkimi królestwami od rzeki Eufrat aż po ziemię Filistyńską i aż po granicę egipską; składały one daniny i były podległe Salomonowi przez całe jego życie”. Werset 24 dodaje jeszcze, że panował od rzeki Eufrat na północy po miasto Gazę na południu. Zauważmy jednak, że powiedziano, że podlegała mu ziemia filistyńska i że płacili daninę. Innymi słowy w Gazie w czasach Salomona dalej mieszkali Filistyni.Nie zdziwi was jednak chyba to, że gdy tylko mogli Filistyni wydostali się spod władzy Izraelitów. Stało się to zapewne już po śmierci Salomona, z rządów jego syna Rechobowama. Biblia wspomina, że Filistyni zdobyli Jerozolimę i uprowadzili dzieci i żony króla Jehorama. Czytamy o tym w 2 Kronik 21:16, 17. Co się później działo z tymi uprowadzonymi. W Amosa 1:6 czytamy: “Tak mówi Pan: Z powodu trzech zbrodni Gazy i z powodu czterech nie cofnę tego, ponieważ uprowadzili całą ludność, aby ją wydać Edomowi”. Przypominam, że Gaza była miastem granicznym przez których przechodził lądowy handel z Egiptem i Edomem. Nic więc dziwnego, że właśnie tam kierowano niewolników izraelskich, których sprzedawano do Egiptu i Edomu.Prorok Amos zapowiadał zagładę tego miasta. Zostało ono zniszczone przez asyryjskiego władcę Tiglat-Pilesera III. Król Gazy Hanno był sprzymierzony z Egiptem i tam uciekł. W ten sposób Gaza spod panowania Egipskiego przeszła pod panowanie Asyryjskie. 2 Królewska 8:8 opowiada o czynach króla Ezechiasza, czytamy tam: “On to pobił Filistyńczyków aż do Gazy i jej okręgów, od wieży strażniczej aż do grodu warownego”. Wcześniejszy werset 7 mówi o tym, że Ezechiasz zbuntował się przeciwko Asyrii. Prawdopodobnie atak Ezechiasza na Filistynów, którzy byli poddanymi Asyrii oznaczał bunt przeciwko temu imperium. Asyryjczycy najechali wtedy Judę i wprawdzie nie zdobyli Jerozolimy to jednak rozdali terytoria izraelskie swoim sojusznikom. Kroniki asyryjskie donoszą, że wśród tych, którzy dostali zdobyte przez asyryjczyków miasta judzkie był także Sil-Bel, król Gazy.Asyryjskie imperium później upadło, ale pojawił się Babilon. Te czasy opisywał Jeremiasz. Np. w Jeremiasza 47:1 czytamy “To, co jako słowo Pana doszło proroka Jeremiasza o Filistynach, zanim faraon zdobył Gazę”. Tak więc Gaza dostała się ponownie pod panowanie Egipskie, ale później z północy nadciągnął król babiloński Nabuchodonozor i zdobył Gazę. Skutki tych ciągłych walk opisuje Sofoniasza 2:4: “Bo Gaza będzie opuszczona, a Aszkalon spustoszony, w biały dzień wyrzucą obywateli Aszdodu, Ekron zaś będzie do szczętu zburzony”.Archeologia potwierdza, że Gaza wielokrotnie była niszczona i przez długie okresy nikt tam nie mieszkał. Później jednak ludzie wracali, niekoniecznie ci sami i miasto odżywało. Zniszczył ją król Babilonu Nabuchodonozor, później Aleksander Macedoński, potem jeszcze wojska machabejskie pod wodzą króla i kapłana Aleksandra Janneusza. Za panowania Kleopatry VII Gaza należała do Egiptu, ale po jej pokonaniu i włączeniu Egiptu do cesarstwa rzymskiego Oktawian August przekazał Gazę Herodowi Wielkiemu.Ostatni raz Biblia wspomina Gazę w Dziejach Apostolskich. Czytamy tam o Etiopczyku, który wracał z Jerozolimy i spotkał ewangelizatora Filipa. W Dziejach 8:26 czytamy: “A anioł Pański rzekł do Filipa, mówiąc: Wstań i idź na południe drogą, która prowadzi z Jerozolimy do Gazy. Jest to droga pustynna”. Ponownie wspomniano tutaj o Gazie jako o miejscu przez które szło się do Egiptu. Etiopia jest na południe od Egiptu. W tym przekładzie ostatnie słowa oddano jako pustynną drogę. Można to jednak przetłumaczyć inaczej, np. Biblia gdańska w tym miejscu mówi: “Lecz Anioł Pański rzekł do Filipa, mówiąc: Wstań, a idź ku południowi na drogę, która od Jeruzalemu idzie ku Gazie, która jest pusta”. Być może więc w czasach Filipa znajdowały się tam ruiny Gazy.Obszar Kananejczyków sięgał od Sydonu w kierunku Gerary do Gazy, w kierunku Sodomy i Gomory, Admy i Seboim aż do Leszy.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/10/19Chiwwijczyków zaś, którzy mieszkali w osiedlach aż do Gazy, wytępili Kaftoryci, którzy wyszli z Kaftor i zamieszkali na ich miejscu.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/5-Ksiega-Mojzeszowa/2/23https://www.spreaker.com/user/bilberry/hdd53-gaza

Kde je Bůh když ho zrovna potřebujeme? Poslechněte si kázání Jany Dvořáčkové s názvem “Co na to Bůh?". Exodus 1:10-22 (B21) "Pojďme si rozmyslet, co s nimi, aby se nerozmnožili ještě více! Kdyby vypukla válka, mohli by se přidat k našim nepřátelům a odejít ze země!“ Ustanovili tedy nad nimi dozorce, aby je utiskovali robotou, a izraelský lid pro faraona vystavěl zásobovací města Pitom a Rameses. Čím více jej však utiskovali, tím více rostl a tím více se rozmáhal. Egypťany jímala z Izraelitů hrůza, a tak je začali nemilosrdně zotročovat. Ztrpčovali jim život těžkou dřinou s hliněnými cihlami i všemožnou dřinou na poli. Do vší té dřiny je nemilosrdně nutili. Egyptský král tehdy řekl hebrejským porodním bábám (z nichž jedna se jmenovala Šifra a druhá Pua): „Až budete Hebrejkám pomáhat při porodu, dávejte pozor, jakého jsou pohlaví: když to bude syn, zabijte ho, když to bude dcera, nechte ji žít.“ Ty porodní báby se ale bály Boha, a tak nejednaly, jak jim řekl egyptský král, a nechávaly chlapce naživu. Egyptský král si ty porodní báby dal předvolat. „Co to provádíte?“ láteřil. „Necháváte chlapce naživu!“ Porodní báby faraonovi odpověděly: „Hebrejky nejsou jako egyptské ženy – kypí životem! Než k nim porodní bába dorazí, už mají po porodu.“ Bůh pak ty porodní báby odměnil a lid se množil a velmi se rozmáhal. A že se ty porodní báby bály Boha, dal jim rodiny. Farao nakonec přikázal všemu svému lidu: „Každého syna, který se Hebrejům narodí, hoďte do Nilu; každou dceru můžete nechat žít!“ Exodus 5:4-9 (B21) "Egyptský král ale vykřikl: „Mojžíši a Árone, proč odvádíte lid od práce? Zpátky k vašim robotám!“ Farao pokračoval: „Jen se podívejte, jak se ta cháska v zemi rozmnožila – a vy je chcete zdržovat od roboty?!“ Ještě týž den farao přikázal biřicům a dozorcům lidu: „Nedávejte už jim k výrobě cihel slámu jako dosud. Ať si ji jdou sbírat sami! Požadujte ale od nich stejné množství cihel, jako vyráběli dosud. Nic jim neslevujte, vždyť zahálejí. To proto vykřikují: ‚Pojďme obětovat našemu Bohu!‘ Zavalte ty mužské dřinou, ať mají co dělat a přestanou poslouchat báchorky!“ Exodus 14:13 (B21) "Mojžíš lidu odpověděl: „Nebojte se! Zůstaňte stát a dívejte se, jak vás dnes Hospodin zachrání.” Exodus 15:14-16 (B21) "Národy roztřesou se, až to uslyší, filištínský lid úzkost zachvátí. Tehdy se zhrozí kmeny edomské, moábských siláků se zmocní děs, všichni obyvatelé Kanaánu už se potácí! Hrůza a strach je přepadne, pro velikost paže tvé zmlknou jak kámen, než přejde tvůj lid, Hospodine, než přejde lid, jejž sis vytvořil."

O tym, że początkowo Dawid miał dobre stosunki z Ammonitami mówi 2 Samuela 10:2, czytamy tam co zrobił Dawid po śmierci tego drugiego Nachasza: "Wtedy Dawid rzekł: Okażę przychylność Chanunowi, synowi Nachasza, jak jego ojciec mnie okazał przychylność. I wyprawił Dawid posłów, i kazał wyrazić mu przez swoje sługi współczucie z powodu zgonu jego ojca. I przybyli posłowie Dawida do ziemi Ammonitów". Niestety syn Nachasza doprowadził do wojny tym jak potraktował tych posłów.Podczas tej wojny zdarzyło się wiele rzeczy ważnych dla historii Izraela. Dawid nie wyruszył na tą wojnę, wysłał tam Joaba z armią. Joab i jego brat Abijasz pokonali Ammonitów oraz Syryjczyków, których wynajęli do tej wojny Ammonici. Joabowi poświęciłem odcinki 5 i 6, a Abiszajowi odcinek 7. Dawid pokonał później Syryjczyków ponownie i przestali oni pomagać Ammonitom. Izraelici mogli teraz się na nich skoncentrować.W 2 Samuela 11:1 czytamy: "Następnego roku, w czasie kiedy królowie zwykli wyruszać na wojnę, wysłał Dawid Joaba wraz ze swoimi wojownikami i z całym Izraelem, i ci splądrowali ziemię Ammonitów i oblegli Rabbę. Dawid wszakże pozostał w Jeruzalemie". Ammonici byli już pokonani. Izraelici mogli plądrować ich ziemię, bo wszyscy Ammonici schronili się w stolicy czyli Rabbie Ammonickiej. Jak długo trwało to oblężenie?Podczas gdy Joab oblegał Rabbę król Dawid wdał się w romans z Batszebą. Później kazał doprowadzić do śmierci jej męża. Joab wysłał Uriasza w miejsce pod murami Rabby, gdzie ten zginął. Później prorok karcący króla powiedział, że zabił on Uriasza, męża Batszeby mieczem Ammonitów. Batszeba zdążyła jeszcze urodzić Dawidowi syna, ale ten chłopiec zmarł szybko. Cały ten czas trwało oblężenie Rabby. Co się wydarzyło gdy padła?2 Samuela mówi, że Dawid 12:30 mówi, że Dawid włożył sobie na głowę koronę Milkoma, która ważyła talent złota. Milkom to był bożek Ammonitów. Ta korona ważyła talent czyli jakieś 34 kilogramy. Dawid więc raczej nie nosił tej korony, był to pewnie symboliczny gest pokonania Ammonitów. Jaką religię wyznawali Ammonici?Sędzia Jefte wspomniał, że bogiem Ammonitów jest Kemosz, podczas gdy inne fragmenty mówią o bożku Milkomie, nazywanym także Molochem. Czy to sprzeczność? Niekoniecznie, Ammonici byli politeistami i czcili wielu bogów. Poza tym określenie Milkom lub Moloch pochodzi od słowa król. Król po hebrajsku to melek. W zapisie trzy litery: M, L i K. Być może więc Ammonici naprawdę też czcili Kemosza, ale nazywali go królem. Dawid właśnie z posągu Molocha ściągnął tą 34-kilogramową koronę. Co jednak się stało z pokonanymi Ammonitami?W 2 Samuela 12:31 czytamy: "Następnie kazał wyprowadzić mieszkańców miasta i zatrudnił ich przy piłach do obróbki kamienia i przy żelaznych zębatych młockarniach, i przy żelaznych siekierach, zapędził ich też do wyrobu cegieł. Tak postąpił Dawid ze wszystkimi miastami Ammonitów, po czym Dawid powrócił wraz z całym zbrojnym ludem do Jeruzalemu". Ten fragment w starych przekładach Biblii brzmiał jakby Ammonitów torturowano przecinając piłami. Byli oni jednak zmuszani do pracy.Wśród najlepszych wojowników Dawida był także Celek Ammonita. Nas jednak najbardziej będzie interesować Ammonitka o imieniu Naama. Jeszcze zanim Salomon został królem ożenił się z Ammonitką. Ta jego żona Naama urodziła mu syna Rechoboama, który został królem po Salomonie. Ten syn był w połowie Ammontą. Od niego pochodzą wszyscy kolejni królowie. Ta linia prowadzi też do Jezusa. Co później działo się z Ammonitami?Gdy królestwo Żydów podzieliło się na Izrael i Judę, Ammonici wyrwali się spod ich władzy. W czasach judzkiego króla Jehoszafata wyruszyli na Judę wraz z Moabitami i Edomitami. Ponownie podporządkował ich sobie judzki król Uzzjasz. Tak więc Juda poradziła sobie z Ammonem. Później jednak nadciągnęli Asyryjczycy. Uprowadzili oni ludzi z północnego królestwa Izraela do niewoli. Ammonici w końcu mogli odzyskać ziemię które zabrali im jeszcze Amoryci. W Jeremiasza 49:1 czytamy: “O Ammonitach. Tak mówi Pan: Czy Izrael nie ma synów? Czy nie ma dziedzica? Dlaczego Milkom objął dziedzictwo Gada, a jego lud osiadł w jego miastach?”Żydzi byli podzieleni na północne królestwo Izraela, które miało 10 plemion oraz południowe królestwo Judy. Asyryjczycy pokonali to północne królestwo. Do jego terytorium należały także ziemie na wschód od Jordanu czyli między innymi ziemię, które po pokonaniu Amorytów przypadły żydowskiemu plemieniu Gada. Gdy jednak te 10 plemion, w tym Gadyci zostali uprowadzeni do Asyrii, wykorzystali to Ammonici i zajęli puste miasta Gada. Właśnie o tym pisał prorok Jeremiasz i za to głosił zagładę Ammonitów. Czy to się spełniło?Po Asyrii na te tereny najechali Babilończycy. Pomagali im wszyscy wrogowie Judy, w tym także Ammonici. W Amosa 1:13 czytamy: “Tak mówi Pan: Z powodu trzech zbrodni Ammonitów i z powodu czterech nie cofnę tego, ponieważ rozpruwali brzemienne w Gileadzie, aby rozszerzyć swoje granice”. Tak więc, Ammonici pomagali Babilończykom, aby pozbyć się Żydów z Gileadu. Jednak to był tylko krótkotrwały sojusz. Księga Ezechiela rozdział 21 mówi, że babiloński król Nabuchodonozor stał na rozdrożu. Jedna droga prowadziła do Jerozolimy, a druga do Rabby, stolicy Ammonitów. Nabuchodonozor wybrał najpierw Jerozolimę, ale później ruszył także na Ammonitów. Józef Flawiusz podaje, że pięć lat po zniszczeniu Jerozolimy Nabuchodonozor zniszczył także miasta Ammonitów i także ich uprowadził do niewoli w Babilonie. Zanim to się jednak stało Ammonici doprowadzili do całkowitego zniszczenia Judy.Gdy Babilończycy zniszczyli Jerozolimę, w Judzie dalej mieszkali Żydzi. Król Nabuchodonozor ustanowił Gedaliasza na zarządcę tego kraju. Gedaliasz był wnukiem Szafana. Tej rodzinie, w tym także Gedaliaszowi poświęciłem odcinek 19. Gedaliasz rządził z miasta Micpa (lub Mispa). Przybyli do niego dowódcy wojskowi rozproszeni podczas najazdu babilońskiego. Powiadomili go o spisku. W Jeremiasza 40:14 czytamy: “I rzekli do niego: Czy wiesz już, że Baalis, król Ammonitów, posłał Ismaela, syna Netaniasza, aby cię zamordował? Lecz Gedaliasz, syn Achikama, nie uwierzył im”. Ten człowiek rzeczywiście przybył i rzeczywiście zamordował Gedaliasza. Prawdopodobny wydaje się też ten fakt, że to król Ammonitów chciał totalnego zniszczenia państwa Żydów i tak się stało. Po śmierci Gedaliasza Żydzi się rozproszyli, a większość, w tym Jeremiasz pojechała do Egiptu.Biblia wspomina o tym, że perski król Cyrus pozwolił Żydom wrócić do Jerozolimy i odbudować świątynię. Persowie byli tolerancyjni. Takie same dekrety wydano dla innych narodów, prawdopodobnie także dla Ammonitów. Prorok Jeremiasz opisywał w 49 rozdziale zajęcie Gileadu przez Ammonitów, później karę jaka na nich spadnie, jednak w wesecie 6 jest mowa, że ta kara się skończy, czytamy tam: "Lecz potem odmienię los Ammonitów - mówi Pan" (Jeremiasza 49:6).Biblia skupia się na powrocie Żydów do ziemi obiecanej. Pojawiają się tam jednak także Ammonici. W Ezdrasza 9:1 czytamy: "Lud izraelski oraz kapłani i Lewici nie stronili od ludów tych ziem, jak też od obrzydliwości Kananejczyków, Chetejczyków, Peryzyjczyków, Jebuzejczyków, Ammonitów, Moabitów, Egipcjan i Amorejczyków. Brali bowiem ich córki za żony dla siebie i dla swoich synów, tak że święte potomstwo zmieszało się z ludami tych ziem, a w tym wiarołomstwie przodowali naczelnicy i przełożeni".Ten fragment mówi o istnieniu różnych narodów, w tym Ammonitów. Mówi też o ich obrzydliwości. To słowo jest w Biblii zarezerwowane do opisu bożków. Mowa też o małżeństwach Izraelitów z nimi. Powiązanie tych dwóch rzeczy wskazuje, że żony Izraelitów nie przechodziły na Judaizm. Żydzi brali sobie za żony Ammonitki, ale Ammonici żenili się też z Żydówkami. Jednym z takich Ammonitów był Tobiasz.Wtedy Dawid rzekł: Okażę przychylność Chanunowi, synowi Nachasza, jak jego ojciec mnie okazał przychylność. I wyprawił Dawid posłów, i kazał wyrazić mu przez swoje sługi współczucie z powodu zgonu jego ojca. I przybyli posłowie Dawida do ziemi Ammonitów.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Samuela/10/2Następnie kazał wyprowadzić mieszkańców miasta i zatrudnił ich przy piłach do obróbki kamienia i przy żelaznych zębatych młockarniach, i przy żelaznych siekierach, zapędził ich też do wyrobu cegieł. Tak postąpił Dawid ze wszystkimi miastami Ammonitów, po czym Dawid powrócił wraz z całym zbrojnym ludem do Jeruzalemu.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Samuela/12/31O Ammonitach. Tak mówi Pan: Czy Izrael nie ma synów? Czy nie ma dziedzica? Dlaczego Milkom objął dziedzictwo Gada, a jego lud osiadł w jego miastach?http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-JeremiasNastępnie przeprawił się do Ammonitów. Tam jednak zastał wojsko mocne i lud liczny pod dowództwem Tymoteusza.https://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=1058

Abraham przez wiele lat nie miał własnych dzieci. Zaadoptował więc syna swojego zmarłego brata Harana. Ten syn miał na imię Lot. Miał on dwie córki i to właśnie one urodziły mu dwóch synów. W Rodzaju 19:38 czytamy: "Młodsza także urodziła syna i nazwała go Ben-Ammi. On jest praojcem dzisiejszych Ammonitów". Słowo "ben" znaczy syn, a "ammi" to krewni. Tak więc Ben-Ammi to syn krewnych. O co tutaj chodziło? Według Rodzaju rozdziału 19 to właśnie Lot był ojcem synów swoich córek. Biblia jednak mówi, że one upiły go do nieprzytomności. Wynika z tego, że nie zrobiłby tego na trzeźwo. Poza tym warto przypomnieć, że zakaz kontaktów seksualnych z bliskimi krewnymi pojawił się dopiero wiele wieków później w Prawie Mojżeszowym. Tak więc imię Ben-Ammi czyli Syn Krewnego odnosi się chyba do tego, że był to syn ojca czyli bliskiego krewnego.Jeżeli przyjmiemy, że Lot był synem Abrahama, w takim razie Izaak jest bratem Lota. Jeżeli jednak jak było naprawdę przyjmiemy, że Lot był bratankiem Abrahama to wtedy syn Abrahama Izaak był dla niego kuzynem. Izaak miał dwóch synów Ezawa i Jakuba. Od pierwszego pochodzą Edomici, a od drugiego Izraelici. Edomitów można więc nazwać braćmi Izraelitów, a Moabitów i Ammonitów kuzynami Żydów. Gdzie oni wszyscy mieszkali?Ziemia Obiecana czyli Kanaan znajdowała się między wybrzeżem Morza Śródziemnego oraz rzeką Jordan. Na południe od Kanaanu byli Edomici, a na wschód za rzeką Jordan mieszkali Moabici i Ammonici. Izraelici, którzy wyszli z Egiptu szli najpierw przez ziemię Edomitów. Nie weszli jednak od południa do Ziemi Obiecanej, ale przeszli na wschód od rzeki Jordan. Tam przeszli najpierw przez ziemię Moabitów, a potem przez ziemię Ammonitów.W Powtórzonego Prawa 2:19 czytamy: "Zbliżasz się bardzo do synów Ammonowych; nie nastawaj na nich i nie wszczynaj z nimi wojny, gdyż nie dam ci nic z ziemi Ammonitów w dziedziczne posiadanie, dałem ją bowiem w dziedziczne posiadanie synom Lota". Często mówi się o Żydach jako narodzie wybranym, który dostał od Boga przydział ziemi. Zauważmy jednak, że to samo według Biblii tyczyło także Ammonitów, a oprócz nich także Moabitów i Edomitów. Czemu to ważne?Historycy toczą spory w kwestii tego, kiedy Izraelici przybyli w te rejony. Niektórzy mówią, że pojawili się już wcześniej, inni zgadzają się z Biblią, że dopiero po niewoli egipskiej. Zauważmy jednak, że obie strony mogą mieć rację. Ammonici mówili tym samym językiem co Izraelici. Dla postronnych obserwatorów mogło nie być różnicy między Żydami, a Ammonitami. Jedni i drudzy przybyli w te rejony i wywalczyli sobie te ziemie, a potem w nich zamieszkali. Ammonici i Moabici zdobyli swoje terytoria dużo wcześniej. Żydzi przyszli później.W Powtórzonego Prawa 2:20 czytamy: “Również ją uważano za ziemię Refaitów. Mieszkali w niej dawniej Refaici, a Ammonici nazywali ich Zamzummim”. Zanim więc Izraelici ruszyli aby zdobyć dla siebie Kanaan to Ammonici pokonali Refaitów i zamieszkali na ich terytorium. Ten sam rozdział mówi o tym, że także Moabici i Edomici pokonali ludy, które żyły na ich terytoriach i teraz tam mieszkali. Tak więc Izraelici byli jakby ostatnim plemieniem idącym zdobyć swoje terytorium. Ich bracia Edomici już swoje zdobyli. Tak samo kuzyni Moabici i Ammonici też zdobyli swoje. Zanim jednak przyszli Żydzi coś się zmieniło.Kananejczycy dzielili się na kilka plemion. Jednym z nich (być może najsilniejszym) byli Amoryci. Mieszkali oni na południu od Jerozolimy, niedaleko miasta Hebron. Czyli mieszkali po zachodniej stronie Jordanu. To właśnie oni wdarli się na terytorium Ammonitów i je zdobyli. Czyli Amoryci przekroczyli Jordan i znaleźli się także na wschodzie od tej rzeki. Początkowo terytorium Ammonitów i Moabitów sięgało aż do rzeki Jordan. Jednak Amoryci zagarnęli te ziemie przy Jordanie. Moabici zostali odrzuceni na południe za rzekę Arnon, a Ammonici na wschód na pustkowie. Właśnie w tym momencie przybyli Izraelici. Idąc z Egipu przeszli przez terytorium Edomitów, potem przez terytorium Moabitów. Zakazano im walczyć z tymi braćmi i kuzynami. Co się jednak stało gdy przekroczyli Arnon?Izraelici chcieli wejść do Kanaanu czyli przekroczyć Jordan, bo to była Ziemia Obiecana. Ta ziemia po zachodniej części Jordanu. Musieli jednak przejść przez terytorium dwóch królestw amoryckich, które tam powstały po wygonieniu Moabitów i Ammonitów. Były to królestwo Sychona oraz Oga. Amoryci postanowili walczyć z Izraelitami i zostali pokonani. O te dwa terytoria nazywane później Gileadem i Baszanem poprosiło 2,5 plemiona Izraelitów. Dostali te tereny, a 9,5 plemiona zdobyło Kanaana czyli teren na zachodzie Jordanu.Co to jednak ma wspólnego z historią Ammonitów. Izraelici pokonali dwóch królów amoryckich, którzy wcześniej zabrali te ziemie Moabitom i Ammonitom. Gilead czyli terytorium na wschodzie od Jordanu to była w przeszłości ziemia Ammonitów, potem zabrali im tą ziemię Amoryci. W momencie podboju Ammonici i Moabici bali się oni żądać zwrotu tych terenów, bo Izrael właśnie rozbił Amorytów, a potem resztę plemion Kananejskich. Jednak później Izraelici osłabli. Wtedy o te tereny upomnieli się Ammonici. Zaatakowali oni nie tylko Gilead po wschodniej stronie Jordanu, ale także przeszli tą rzekę i napadli także na plemiona Beniamina, Judy i Efraima. Jednak głównym powodem ich ataku był Gilead.W Sędziów 11:13 czytamy: “Król Ammonitów odpowiedział posłom Jefty: Dlatego, że po wyjściu z Egiptu Izrael zajął moją ziemię od Arnonu aż po Jabbok i aż po Jordan. Oddaj ją więc z powrotem dobrowolnie”. Czyli król Ammonitów żądał zwrotu tych terenów, które zabrali im Amoryci. On żądał zwrotu Gileadu. Jednak Jefte odpowiedział mu przypominając historię izraelskiego podboju. W Sędziów 11:22 czytamy o Żydach: “I objęli w posiadanie cały obszar Amorejczyków od Arnonu aż do Jabboku i od pustyni aż do Jordanu”. Jefte więc przypomniał, że Izraelici zdobyli Gilead pokonując Amorejczyków. Jak się skończył ten konflikt?Izraelici pod wodzą sędziego Jefty pokonali Ammonitów, którzy wrócili na wschód. Tak Jefte z Gileadu po wschodniej części Jordanu odparł roszczenia Ammonitów. Nie było to jednak ani pierwszy, ani ostatni raz. Przed Jeftem sędzią był Ehud. W tamtych czasach Izraelitów zaatakowali Moabici, Ammonici im pomagali. Z kolei po czasach sędziego Jefte wyruszył król Ammonitów imieniem Nachasz. Miał on ogromny wpływ na to co się wydarzyło w Izraelu.Gdy sędzią był prorok Samuel na tereny Gileadu i Baszanu wyruszył Nachasz. Okrążył on Izraelitów z tych 2,5 plemiona mieszkających na wschodzie Jordanu w mieście Jabesz. W 1 Samuela 11:2 czytamy co kazał przekazać oblężonym: “Lecz Ammonita Nachasz rzekł do nich: Zawrę z wami przymierze w taki sposób, że każdemu z was wyłupię prawe oko i wyrządzę tym zniewagę całemu Izraelowi”. W jednym ze zwojów znad Morza Martwego zapisano dodatkowe szczegóły tego najazdu.W tym zwoju napisano: “Nachasz, król dzieci Ammona, srodze gnębił dzieci Gada oraz dzieci Rubena i wyłupił im wszystkim prawe oczy i wzbudził przerażenie i trwogę w Izraelu. Nie pozostało za Jordanem ani jedno z dzieci Izraela, którego prawe oko nie zostałoby wyłupione przez Nachasza, króla dzieci Ammona, oprócz tych siedmiu tysięcy mężczyzn, którzy uszli dzieciom Ammona i weszli do Jabesz-Gilead”. Innymi słowy Izraelici oblężeni w Jabesz-Gilead byli jedynymi, którym jeszcze nie wyłupiono oczu. Dlaczego król Ammonitów Nachasz chciał to zrobić?O jednym z powodów już czytaliśmy. Powiedział, że w ten sposób chciałby wyrządzić zniewagę Izraelitom. Był jednak także praktyczny powód. Jedną z broni była proca. Do jej używania potrzeba także pary oczu. Izraelici nie posiadali wtedy mieczy, a proce były w powszechnym użyciu. Tak więc pozbawienie ludzi prawych oczu sprawiało, że te 2,5 plemiona po wschodniej stronie Jordanu stawało się bezbronne i łatwo było ich kontrolować. Jak ta groźba wpłynęła na Izraelitów?Młodsza także urodziła syna i nazwała go Ben-Ammi. On jest praojcem dzisiejszych Ammonitów.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/19/38Zbliżasz się bardzo do synów Ammonowych; nie nastawaj na nich i nie wszczynaj z nimi wojny, gdyż nie dam ci nic z ziemi Ammonitów w dziedziczne posiadanie, dałem ją bowiem w dziedziczne posiadanie synom Lota.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/5-Ksiega-Mojzeszowa/2/19Król Ammonitów odpowiedział posłom Jefty: Dlatego, że po wyjściu z Egiptu Izrael zajął moją ziemię od Arnonu aż po Jabbok i aż po Jordan. Oddaj ją więc z powrotem dobrowolnie.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Sedziow/11/13A potem, widząc, że Nachasz, król Ammonitów, wyruszył przeciwko wam, rzekliście do mnie: Nie tak, ale król niech panuje nad nami, a przecież Pan, Bóg wasz, jest waszym królem.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Samuela/12/12

Ezdrasz pojawia się w księdze nazwanej od jego imienia dopiero w 7 rozdziale. Pierwsze 6 rozdziałów opisuje powrót Izraelitów z Babilonu do Judy oraz odbudowę świątyni. Najwyraźniej rodzina Ezdrasza nie powróciła wtedy. Nie było w tym nic dziwnego, jeszcze w czasach Jezusa i pierwszych apostołów w Babilonii mieszkali potomkowie wygnanych Żydów. Co ciekawe rozdziały 7 do 9 są napisane w pierwszej osobie. Ezdrasz opowiada tam o powrocie. Ale ostatni rozdział księgi Ezdrasza, czyli rozdział 10 jest napisany w trzeciej osobie. Ezdrasz zrobił to chyba dlatego, aby usunąć się w cień. Od tego momentu nacisk jest położony na decyzje starszych i ludu.Ezdrasz w 7 rozdziale wymienia swoich przodków. Pochodził od arcykapłana Aarona poprzez jego syna Eleazara i wnuka Pinechasa. W Ezdrasza 7:1 czytamy: "Po tych wydarzeniach, za panowania Artakserksesa, króla perskiego, wyruszył Ezdrasz, syn Serajasza, syna Asariasza, syna Chilkiasza". Co wiemy o jego przodkach? Chilkiasz był arcykapłanem, który znalazł księgę prawa (być może oryginał) za czasów króla Jozjasza. Serajasz to naczelny kapłan, który po zdobyciu Jerozolimy należał do grupy dostojników przyprowadzonych do Nabuchodonozora do Ribli. Król Babilonu kazał ich tam wszystkich zabić na swoich oczach. Serajasz miał jednak syna Jehocadaka, który poszedł do niewoli Babilońskiej. Czy był on przodkiem Ezdrasza? Jehocadak był na pewno przodkiem arcykapłana Jozuego nazywanego też arcykapłanem Jeszuą. Był on arcykapłanem po powrocie z niewoli babilońskiej. Mówiłem o nim w odcinku 43 przy okazji omawiania namiestnika Zerubbabela. Arcykapłan Jozue z nim współpracował. Wygląda na to, że ten arcykapłan był krewnym Ezdrasza. Ich wspólnym przodkiem był na pewno naczelny kapłan Serajasz zamordowany przez Nabuchodonozora. Być może także syn Serajasza, Jehocadak, który został uprowadzony do Babilonu. Tak więc po powrocie z niewoli babilońskiej Jozue został arcykapłanem, ale jego krewny Ezdrasz jeszcz się wtedy nie narodził. Jozue pochodził zapewne z głównej linii, a Ezdrasz pewnie z młodszej linii. Główna linia to byli arcykapłani. Z kolei linia z której pochodził Ezdrasz już nigdy nie usługiwała w świątyni. Być może jednak Ezdrasz miał nawet ważniejsze zadanie. Najpierw jednak zajmijmy się tym czemu nie usługiwał jako arcykapłan?Żydzi wrócili do Jerozolimy w 537 p.n.e. Ezdrasz wrócił w 468 czyli prawie 70 lat później. Jozue wrócił od razu i został arcykapłanem, jednak rodzina Ezdrasza pozostała dalej w Babilonie. Ezdrasza 7:1 mówiło o tym, że wyruszył w czasach króla perskiego Artakserksesa. Arcykapłan Jozue wyruszył najwyraźniej w czasach króla Cyrusa czyli jakieś 69 lat wcześniej. Co się działo w Jerozolimie w tym czasie opisuje pierwsza część Ezdrasza oraz proroctwa Aggeusza i Zachariasza. Co działo się w Babilonie bliżej czasów Ezdrasza opisuje księga Estery.Zakładając, że Ezdrasz miał 30 lat lub więcej w 468 oznacza, że przebywał w Babilonie w 475 gdy doszło do próby eksterminacji wszystkich Żydów w całej Persji. Mógł mieć wtedy około 18 lat. Tak więc słyszał odczytany dekret o tym, że w ostatnim miesiącu roku wszyscy Żydzi będą zabici. Jakiś czas później przyszedł drugi dekret oznajmiający, że prawą ręką króla został Żyd Mardocheusz i że Żydzi będą się mogli bronić tego 13 dnia miesiąca dwunastego. Jako 18-latek Ezdrasz zapewne brał udział w tej walce. Żydzi wspierani przez żołnierzy i urzędników perskich ze względu na Mardocheusza wygrali wtedy. Jaki to miało wpływ na Ezdrasza?To co teraz powiem jest w całości oparte na moich przypuszczeniach i nie ma na to żadnych dowodów. Ale moglibyśmy sobie wyobrazić, że do tego momentu Ezdrasz nie był przesadnie religijny. Gdy jednak ogłoszono zagładę Żydów, a potem doszło nie tylko do uratowania Żydów, ale także do zniszczenia ich wrogów mogło to mieć ogromny wpływ na wiarę Ezdrasza. Tak więc można sobie wyobrazić, że po dniu tej zagłady wrogów, który od tej pory świętowali jako święto Purim, Ezdrasz stał się bardziej religijny. Co robił przez resztę czasu gdy przebywał w Babilonie?Ezdrasz gdy wyruszał z Babilonu musiał mieć ponad 30 lat. Był on uczonym w Piśmie, po hebrajsku sō·p̄êr mā·hîr, co dosłownie znaczy biegły pisarz. Chodzi o kogoś kto przepisywał święte księgi. Wyobraźmy sobie jak dobrze zna Biblię ktoś, kto ją zawodowo przepisuje. Jeżeli podjął się tego zadania gdy miał około 18 lat podczas wydarzeń opisanych w księdze Estery to był przepisywaczem przez co najmniej 12 lat. Gdy więc postanowił wrócić nie przedstawił się jako kapłan, ale jako uczony w piśmie. Był kimś kto najlepiej znał święte pisma, które my dzisiaj nazywamy Starym Testamentem.Jak może pamiętacie z odcinka 43 poświęconego Zerubbabelowi, tą pierwszą wyprawą do Jerozolimy w 537 roku dowodził naczelnik pochodzący z linii królewskiej Dawida. Teraz prawie 70 lat później to właśnie Ezdrasz staje na czele wracających wygnańców. On sam przedstawia się jako sō·p̄êr mā·hîr czyli biegły pisarz. Jednak Ezdrasza rozdział 7:12-26 to zacytowany po aramejsku list króla Artakserksesa. Ostatni werset tego listu czyli Ezdrasza 7:26 mówi: “Każdy zaś, kto zakonu twego Boga i prawa królewskiego dokładnie nie wykona, niech będzie doraźnie skazany albo na śmierć, albo na wygnanie, albo na grzywnę, albo na więzienie”.Warto przypomnieć, że Jerozolima nie była wtedy odbudowana do końca. Stała tam już świątynia i odbudowano domy, ale mury dalej były zburzone. Tak więc było to miasto, która każda armia mogła zdobyć bez trudu. W okolicy mieszkali nieprzyjaźni Samarytanie, którzy wielokrotnie grozili napadem. Ezdrasz i podróżujący z nim Żydzi opuszczali swoje bezpieczne mieszkania w Babilonie aby pójść w te niebezpieczne rejony. Po drodze nie było zbyt bezpiecznie. Ezdrasz nie chciał jednak prosić króla Persji o pomoc. W rozmowie z królem powiedział mu, że Bóg będzie ich chronić.Najwyraźniej Ezdrasz dostał władzę karania nieposłusznych. Można wysnuć wniosek, że został on wyznaczony jako namiestnik króla w Jerozolimie. Jednak w Ezdrasza 8:36 czytamy: “przekazali zarządzenie króla namiestnikom królewskim i starostom Zarzecza, ci zaś przyszli ludowi i świątyni Bożej z pomocą”. Tych namiestników było co najmniej dwóch. Jeden dla Żydów, a drugi dla Samarytan. Z tego powodu jest tutaj liczba mnoga. Ezdrasz był więc kimś, kto miał w imieniu króla dopilnować aby przestrzegano prawa Mojżeszowego oraz zarządzeń króla. Tutaj warto przypomnieć, że królowie perscy byli tolerancyjni. Pozwali każdemu narodowi mieć swoją religię. Dawali nawet ofiary, które miały być składane w imieniu króla. Tak więc król perski także w pewnym sensie składał ofiary w świątyni jerulalemskiej.Ezdrasza rozdział 9 zaczyna się od skargi, którą do Ezdrasza przynoszą pewni ludzie. W Ezdrasza 9:2 czytamy: “Brali bowiem ich córki za żony dla siebie i dla swoich synów, tak że święte potomstwo zmieszało się z ludami tych ziem, a w tym wiarołomstwie przodowali naczelnicy i przełożeni”. Tak więc prości ludzie, kapłani oraz władcy zaczęli się żenić z kobietami z okolicznych ludów. Jest to powtarzający się problem. Księga Ezdrasza kończy się tym, że Izraelici usuwają te obce żony. Jednak w księdze Nehemiasza, która opisuje co wydarzyło się kilkanaście lat później ponownie jest ten sam problem i Nehemiasz także doprowadza do usunięcia tych żon.Po tych wydarzeniach, za panowania Artakserksesa, króla perskiego, wyruszył Ezdrasz, syn Serajasza, syna Asariasza, syna Chilkiaszahttp://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezdrasza/7/1Tenże Ezdrasz wyruszył z Babilonu. A był uczonym, biegłym w zakonie Mojżeszowym, który nadał Pan, Bóg Izraela; ponieważ zaś była nad nim ręka Pana, Boga jego, spełnił król każdą jego prośbę.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezdrasza/7/6Każdy zaś, kto zakonu twego Boga i prawa królewskiego dokładnie nie wykona, niech będzie doraźnie skazany albo na śmierć, albo na wygnanie, albo na grzywnę, albo na więzienie.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezdrasza/7/26I przekazali zarządzenie króla namiestnikom królewskim i starostom Zarzecza, ci zaś przyszli ludowi i świątyni Bożej z pomocą.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezdrasza/8/36Brali bowiem ich córki za żony dla siebie i dla swoich synów, tak że święte potomstwo zmieszało się z ludami tych ziem, a w tym wiarołomstwie przodowali naczelnicy i przełożeni.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezdrasza/9/2

Filistyni to lud, który pojawia się wielokrotnie w Biblii. Co może was zdziwić, Filistynie nie zawsze byli wrogami Izraelitów. Jeżeli słuchaliście odcinka 36 o Kuszytach czyli Etiopczykach to być może pamiętacie, że Kusz, syn Chama miał brata Misraima. Mówiłem tam o tym, że potomkami Misraima byli Egipcjanie i właśnie Filistyni. Jak się jednak przekonacie oni też wędrowali i nie zawsze mieszkali na wybrzeżu Ziemi Obiecanej. Jak się tam znaleźli? Co mają wspólnego z tzw. najazdem ludów morza? Co po nich pozostało do dzisiaj?W Rodzaju rozdziale 10 wymieniono synów Noego oraz ich potomstwo. Chamowi urodziło się 4 synów, w tym Misraim. Z kolei jemu urodziło się 7 synów. Każdy z nich zapoczątkował plemię. O ostatnich 3 czytamy w Rodzaju 10:14: “Patrusytów i Kasluchitów, od których pochodzą Filistyni, oraz Kaftorytów”. Mowa tutaj o Patrusytach, Kasluchitach oraz Kaftorytach. Od Kasluchitów mieli pochodzić Filistyni. Nas jednak interesują zarówno Kasluchitowie jak i Kaftorytowie. Czyli z tych trzech wymienionych interesują nas dwa ostatnie plemiona.Kiedy Izraelici przybywali do Ziemi Obiecanej zachęcano ich do podboju opowiadaniami o innych ludach, które wcześniej podbiły ziemie, gdzie mieszkały. W Powtórzonego Prawa 2:23 znajdujemy taką zachętę: “Chiwwijczyków zaś, którzy mieszkali w osiedlach aż do Gazy, wytępili Kaftoryci, którzy wyszli z Kaftor i zamieszkali na ich miejscu”. Mowa jest tutaj o ludzie, który mieszkał w mieście Gaza, a który to lud wytępili Kaftoryci, którzy przybyli z Kaftor. Przypominam wam dwa ostatnie plemiona, które pochodziły od Misraima. Byli to Kasluchici czyli Filistyni i Kaftoryci. Wielu historyków twierdzi, że Kaftor to była Kreta. Tak więc te dwa ludy prawdopodobnie mieszkały na Krecie. Potem stamtąd przybyły do Kanaanu i opanowały wybrzeże. O tym, że Filistyni pochodzili z Kaftor mówi także Księga Jeremiasza 47:4 oraz Księga Amosa 9:7. Ale dlaczego Filistyni opuścili Kretę?W XIII i XII wieku p.n.e. nastąpił tzw. najazd ludów morza. Została wtedy zniszczona cywilizacja mykeńska czyli najstarsza cywilizacja grecka. W gruzach legło też państwo Hetytów. Ludy te pokonali Egipcjanie i od nich dowiadujemy się najwięcej o tym najeździe. Dowiadujemy się, że nagle na starożytnym Bliskim Wschodzie pojawiła się fala ludzi, która napadała i niszczyła kolejne cywilizacje, jak np. Grecję mykeńską oraz Hetytów. Nie wiemy dokładnie kim byli. Sądząc też z późniejszych fal barbarzyńców, którzy wylali się na Europę możemy przypuszczać, że ktoś napadł na te ludy i zmusił je do ucieczki lub do wspólnych dalszych wypraw. Np. w 370 rozpoczął się najazd Hunów. Podbijali oni kolejne plemiona, które albo się przyłączały do nich albo uciekały dalej. Rzymianie walczyli zarówno z tymi uciekającymi jak i z samym najazdem Hunów. Być może więc tak samo było podczas najazdu ludów morza. Rysunki egipskie przedstawiają ludzi na różnych statkach i różnie ubranych. Nie był to więc jeden lud. Właśnie wśród nich mieli przybyć Filistyni.Te ludy morza pokonały wiele istniejących królestw w Ziemi Obiecanej oraz na północy. Zostali jednak pokonani przez Egipcjan. Zauważmy pasuje to do Filistynów, którzy przybyli do ziemi obiecanej. Jak mówi Powtórzonego Prawa 2:23 pokonali Chiwwijczyków i zamieszkali na ich miejscu. Nie ma co do tego pewności, ale wielu historyków starożytności zgadza się co do tego, że Filistyni należeli do tych ludów morza. Że zostali pokonani przez Egipcjan, którzy pozwolili im osiedlić się w Ziemi Obiecanej. Przypomnę może, że cały ten teren, czyli Kanaan podlegał Egiptowi.Biblia wspomina pierwszy raz o Filistynach przy okazji Abrahama, który przybył do Kanaanu. Są historycy, którzy krytykują ten zapis. Według nich Filistyni pojawili się w Kanaanie dużo później. Biblia jednak mówi o Filistynach za czasów Abrahama i później także za czasów jego syna Izaaka. Np. w Rodzaju 26:1 czytamy: “Potem nastał głód w kraju, inny niż ów pierwszy głód, który był za czasów Abrahama. I poszedł Izaak do Abimelecha, króla filistyńskiego, do Geraru”. Mowa jest tutaj o jednym królu filistyńskim, który rządził w Gerarze. W późniejszym okresie opisanym w księgach Jozuego i księgach 1 i 2 Samuela mowa jest o pięciu władcach filistyńskich, którzy tworzyli sojusz.W Księdze Jozuego 13 rozdziale opisano ziemię Kanaan. W wersecie 3 czytamy: “jest pięciu książąt filistyńskich z Gazy, z Aszdodu, z Aszkalonu, z Gat, z Ekronu”. Zauważmy różnicę. W czasach Abrahama był jeden król filistyński w Gerarze, a w czasach Jozuego było ich już pięciu, ale w innych miastach: Gat, Gaza, Aszdod, Aszkelon i Ekron. Być może więc Filistyni przybyli do Kanaanu falami. Najpierw przybyła pierwsza grupa, która utworzyła królestwo w mieście Gerar, a dopiero później przybyły kolejne grupy.Ciekawe jest to, że ten fragment biblijny prawdopodobnie zawiera filistyńskie słowo. Jozuego 13:3 mówi o “pięciu książetach filistyńskich”. W oryginale występuje słowo “seraním”, które tłumaczy się na “książeta” lub “władcy”. To słowo jest jednak używane wyłącznie wobec Filistynów. Używane jest w księdze Sędziów, księgach 1 i 2 Samuela. Przypomina to słowo “faraon”, które w zasadzie oznacza króla Egiptu. Nie powiemy o innych narodach, że mają faraona, tylko Egipcjanie mieli władców nazywanych faraonami. Tak samo tylko Filistyni mieli władców nazywanych “seranim”. To słowo pojawia się w Biblii kilkakrotnie, ale zawsze dotyczy wyłącznie filistyńskich władców. Oczywiście nam słowo “seranim” nic nie mówi i dlatego w polskich przekładach przetłumaczono je na książęta lub władcy.Może warto tutaj wspomnieć trochę o geografii. Filistyni byli podzieleni na pięć królestw, pięć miast: Aszdod, Gaza, Aszkelon, Gat, Ekron. Najbardziej znanym miastem jest chyba Gat, bo stamtąd pochodził Goliat. Gdy później Dawid uciekał przed królem Saulem schronił się w Gat dwukrotnie. Było pięć miast i w każdym rządził seranim czyli władca lub książę. Rządzili oni każdy jednym miastem i oczywiście podległymi mu miejscowościami. Wcześniej w czasach Abrahama i Izaaka był jeden król, którego nazwano Abimelechem. To imię dosłownie znaczy “mój ojciec jest królem”. To także prawdopodobnie był tytuł jak faraon. Wg Biblii tak nazwano króla Geraru za czasów Abrahama i później kolejnego króla za czasów Izaaka. Co więcej w czasach Dawida królem Gat był Achisz. Jego również określono tym tytułem “Abimelech”. Jak już mówiłem to imię znaczyło “mój ojcec jest królem”, a więc wskazywało na pochodzenie z linii królów. Zatrzymajmy się chwilę na Achiszu, królu Gat.Achisz był królem Gat czyli jednego z pięciu filistyńskich stolic. Do niego dwukrotnie przybył Dawid uciekając przed Saulem. Za drugim razem Achisz przekazał Dawidowi jedno ze swoich miast Ciklag. Wskazuje to na to, że Achisz był królem, a Gat było stolicą jego państwa. Miał jednak pod władzą także inne miasta, z których Ciklag dał Dawidowi. Było to typowe nadanie feudalne. Dawid przez to nadanie podlegał Achiszowi, dostał od niego miasto i ziemię, ale za to miał wspierać go podczas wojen. Gdy wybuchła wojna z Izraelem Achisz wezwał Dawida aby wyruszył razem z nim na tą wojnę. Czy do tego doszło?W 1 Samuela 29:3 czytamy: “Rzekli dowódcy filistyńscy: Po co są tutaj ci Hebrajczycy? Lecz Akisz odrzekł dowódcom filistyńskim: To jest Dawid, sługa Saula, króla izraelskiego, który jest u mnie już od dłuższego czasu, a nie mam mu nic do zarzucenia od czasu, gdy do mnie przyszedł, aż do dnia dzisiejszego”. Achisz był królem i wezwał Dawida, swojego wasala, aby wsparł go na wojnie. Ale na wojnę z Izraelem wyruszali Filistyni ze wszystkich pięciu miast sojuszniczych. Achisz chciał zabrać Dawida, ale pozostali czterej władcy byli przeciwni i Dawida odesłano. Wygląda więc na to, że każdy władca filistyński miał władzę w swoim królestwie, ale na wojnie decyzje podejmowano wspólnie.Patrusytów i Kasluchitów, od których pochodzą Filistyni, oraz Kaftorytów.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/10/14Chiwwijczyków zaś, którzy mieszkali w osiedlach aż do Gazy, wytępili Kaftoryci, którzy wyszli z Kaftor i zamieszkali na ich miejscu.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/5-Ksiega-Mojzeszowa/2/23Potem nastał głód w kraju, inny niż ów pierwszy głód, który był za czasów Abrahama. I poszedł Izaak do Abimelecha, króla filistyńskiego, do Geraru.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/26/1Od Szichoru, który płynie na wschód od Egiptu, aż do północnej granicy Ekronu - uważana za ziemię kanaanejską - jest pięciu książąt filistyńskich z Gazy, z Aszdodu, z Aszkalonu, z Gat, z Ekronu: nadto Awwijczycyhttp://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Jozuego/13/3Rzekli dowódcy filistyńscy: Po co są tutaj ci Hebrajczycy? Lecz Akisz odrzekł dowódcom filistyńskim...

Příběh o vyvedení Izraelitů z Egypta je poměrně známý. Slyšeli jste ale už příběh o vyvedení Mojžíše z Midjánu? Čím může být příběh Mojžíšovy rodiny inspirativní pro nás dnes?

Ez a könyv Pál apostol Rómabeliekhez írott levelének a szisztematikus tanulmányozásaként íródott. A tanulmány végén olvasható E.J. Waggoner 16 prédikációja is, amelyeket az 1891-es Generál Konferencián tartott, és a General Conference Daily Bulletin újságban publikáltak 1891. március 8-a és 25-e között. E.J. Waggoner teljes cikksorozata segített az egyháznak mélyebben megérteni a hit általi megigazulás üzenetét, amelyet E.J. Waggoner és A.T. Jones emelt ki, különösen az 1888-as Minneapolisi Generál Konferenciától kezdve. A könyv olvasható az 1888 Minneapolis telefonos applikáción is. A mű eredeti címe: Waggoner on Romans: The Gospel in Paul's Great Letter Írta: E.J. Waggoner Oldalszám: 250 Fordította: Kovács László Lektor: Viniczainé Csurgó Mariann. Narrátor: Németh Kinga

„Za dnů judského krále Heroda žil jeden kněz, jménem Zachariáš, z Abiášova kněžského oddílu. Jeho manželka byla z dcer Áronových a jmenovala se Alžběta. Ačkoli byli oba v Božích očích spravedliví a žili bezúhonně podle všech Hospodinových přikázání a ustanovení, neměli dítě. Alžběta byla neplodná a oba už byli v pokročilém věku.“ Lukášovo evangelium 1:5–7 Celý život nic, ani ťuk. Rybička nezabrala, sítě prázdné, děťátko nezaplakalo. U Zachariášů bylo smutno. Jak to asi Hospodin myslel, když sliboval, že všechny ženy budou v zaslíbené zemi plodit? Dobře, je nemocná, ale proč právě ona? A věčně pokládaná otázka: “Proč právě já?“ Ptáte se: „Kam se má člověk obrátit? Jak jsi to myslel, Bože?“ – „Quo vadis, Hospodine?“ Ano, manželství bývají bezdětná, ženy či muži jsou nemocní, nesmyslné války a dopravní nehody je berou z tohoto světa. Tolik bolesti, zoufalství a úzkosti! Tolik modliteb šeptaných v pláči, tolik křiku a pocitu nespravedlnosti! Tak hluboká zoufalství mužů i žen, když navíc dnes ještě ví, že bezdětnost je právě kvůli němu anebo kvůli ní. Lepší by bylo nevědět, bolelo to tupě a věčně. Advent začíná právě touhle rodinnou tragédií. Tragédií o to horší, že Zachariášovi patřili k rodu Levi. Abyste rozuměli, Levité nesloužili jenom v chrámě, ale měli běžné denní povinnosti spočívající v doprovázení obyčejných Izraelitů k Pánu Bohu. Tuhle paní Deboře se narodil kluk a paní Salome zas vříská na klíně Támar. Tuhle Šlomo podvedl Judit a potřebuje se smířit a předložit Hospodinu oběti za svůj hřích. Jinými slovy, Levité se brodili lidskými obyčejnostmi a chtělo se po nich, aby plakali s plačícími a radovali se s radujícími. Všemu měli naslouchat a všechno unést. To se hezky řekne! Jenže kdo bude plakat se Zachariášovými? Biblický příběh nám popisuje, že na Zachariáše padl los a přišel na řadu, aby posloužil v chrámě. Všichni čekali na jeho jásavé požehnání na nádvoří poté, co obětuje kadidlo. Zachariáš se v chrámě zdržel, protože se u toho oltáříku na kadidlo zapovídal s andělem. Hořce, sarkasticky a nevěřícně komentoval andělův slib, že na stáří bude vychovávat syna. A ještě si nebe vymyslelo, že se ten kluk bude jmenovat Jan. A to po kom jako?! Tomu Zachariáš nemohl věřit. Proto musel ve své slavné, životní roli nad chrámovým schodištěm mlčet. Štrikoval rukama jako překladatel pro hluchoněmé. Mně vždycky zajímalo, jak to asi vypadalo a co s těma rukama dělal. Letošní advent vám mimo jiné nese téměř jistě něco, co bude na první pohled každému připadat jako špatný vtip. A přesto tím nakonec obohatíte sebe a spoustu lidí kolem. Neodmítejte to! Věřte tomu!

Dziś zajmiemy się okresem opisanym w Nowym Testamencie. Myślę, że po przesłuchaniu odcinków 33 i 34 zgodzicie się, że sytuacja kobiet nie była idealna, ale miały one swoje prawa. Ich głos był wysłuchiwany. Kilka kobiet podejmowało albo miało duży wpływ na podejmowane decyzje co do całego narodu czy miasta. Później przyszły jednak wpływy greckie i sytuacja kobiet się pogorszyła.Przypomnę, że w 331 p.n.e. Aleksander Wielki zdobył Tyr. Stamtąd pomaszerował do Jerozolimy. Nie musiał jej zdobywać. W ten sposób skończyło się perskie panowanie nad Żydami, a rozpoczął się okres grecki. Aleksander wprawdzie zginął, a jego królestwo rozpadło się na kilka części. Jednak dwie z tych części miały wpływ na Izraelitów. Mowa oczywiście o seleudzkiej Syrii oraz ptolemejskim Egipcie. Oba te rody zarówno Seleucydzi w Syrii jak i Ptolemeusze w Egipcie były rodami greckimi. Widać to w Nowym Testamencie. Np. apostoł Paweł dzielił ludzi na Żydów i Greków. Np. w Galacjan 3:28 czytamy: “Nie masz Żyda ani Greka, nie masz niewolnika ani wolnego, nie masz mężczyzny ani kobiety; albowiem wy wszyscy jedno jesteście w Jezusie Chrystusie”.Tak więc Żydzi mieli za swoich sąsiadów ludzi mówiących po grecku zarówno na północy jak i na południu. Nazywali ich więc Grekami. Dla Żyda każdy obcokrajowiec był Grekiem. Mieli oni, chodzi o Greków, mieli oni wielki wpływ na kulturę, tradycję oraz język wszystkich podbitych ludów, w tym także Żydów. Np. Nowy Testament został napisany właśnie po grecku. Wraz z językiem i kulturą przyszło także gorsze traktowanie kobiet. Np. w Talmudzie księdze judaizmu, widać takie postrzeganie kobiet gdzieś około II wieku p.n.e. czyli właśnie pod panowaniem greckim. Możemy tam, czyli w Talmudzie znaleźć taką radę: “Nie rozmawiaj za dużo z kobietami, bo w końcu doprowadzi cię to do nieczystości”.Miało to duży wpływ na wszystkich ludzi. Np. kiedy Jezus rozmawiał z Samarytanką przy studni nie było jego uczniów. W Jana 4:27 czytamy: “W tej właśnie chwili przyszli jego uczniowie i dziwili się, że rozmawiał z niewiastą”. Zdziwili się, ale nie narodowością, ale płcią. W tamtych czasach mężczyźni nie rozmawiali z kobietami w miejscach publicznych. Jezus często wytykał uczonym w Piśmie, że dla nich tradycja była ważniejsza od Pism, czyli Starego Testamentu. Np. w Marka 7:9 czytamy: “chytrze uchylacie przykazanie Boże, aby naukę swoją zachować”. W innych przekładach oddano to tak: “uchylacie przykazanie Boże dla swojej tradycji”. Jak jednak widzimy nawet uczniowie Jezusa mieli z tym problem. Także uczniowie Jezusa czyli apostołowie dziwili się, że Jezus rozmawiał z kobietą w miejscu publicznym. Dyskryminacja kobiet dotyczyła np. tego, że nie mogły być one świadkami w sądzie. Mężczyźni nie uznawali świadectwa kobiet. Tutaj ponownie można wskazać, że apostołowie także mieli z tym problem. Świadkami zmartwychwstania Jezusa były na początku wyłącznie kobiety. Jak jego uczniowie przyjęli ich słowa? W Łukasza 24:11 czytamy: “lecz słowa te wydały im się niczym baśnie, i nie dawali im wiary”. W innych przekładach oddano to tak: “nie wierzyli kobietom”. Można to porównać z tym, że później uwierzono, gdy to samo potwierdziło np. dwóch mężczyzn idących do Emaus.Również same kobiety uznawały swoją pozycję. Gdy Jezus odwiedził rodzinę Łazarza, który mieszkał ze swoimi dwoma siostrami to jedna z nich Marta zajmowała się przygotowywaniem posiłku podczas gdy mężczyźni słuchali Jezusa. Co robiła wtedy druga siostra czyli Maria? W Łukasza 10:39 czytamy: "Ta miała siostrę, a na imię jej było Maria, która usiadłszy u nóg Pana, słuchała jego słowa". Co to oznaczało? Dzisiaj siedzenie u czyichś stóp być może kojarzy nam się z wnuczkami, które słuchają dziadka. Jednak w czasach starożytnych tak wyglądała nauka. Np. apostoł Paweł tak właśnie opisał to jak on się uczył od jednego z najsławniejszych nauczycieli tamtych czasów. W Dziejach 22:3 czytamy: "Jestem Żydem urodzonym w Tarsie w Cylicji, lecz wychowanym w tym mieście u stóp Gamaliela, starannie wykształconym w zakonie ojczystym". Tak więc Maria siedzącą u stóp Jezusa zajmowała pozycję, którą zwykle zajmowali mężczyźni. Kto skarcił Marię? Nie zrobił tego ani Jezus, ani apostołowie. Zrobiła to jej siostra Marta. Zwróciła się do Jezusa, aby przypomniał jej siostrze o jej miejscu. Jezus jednak powiedział, że to Maria wybrała lepszą cząstkę. Jezus nie był więc przeciwnikiem nauki dla kobiet. Wręcz do tego zachęcał. Najważniejszą działalnością chrześcijan była ewangelizacja. Czy zajmowali się tym wyłącznie mężczyźni? Dzieje Apostolskie rozdział 1 i 2 mówią o tej działalności podczas święta pięćdziesiątnicy. Czytamy tam, że zebrało się około 120 osób, w tym także kobiet. Później gdy zaczęli głosić ewangelię Żydom, którzy przybyli na święto z różnych stron robiły to także kobiety. Aby wyjaśnić co się dzieje apostoł Piotr przypomniał proroctwo Joela. W Dziejach Apostolskich 2:18 czytamy: "Nawet i na sługi moje i służebnice moje Wyleję w owych dniach Ducha mego I prorokować będą". Słowo prorokować miało wtedy szersze znaczenie. Prorokować znaczyło także głosić ewangelię. Zauważmy, że miały to robić także córki, nie tylko synowie. Także służebnice nie tylko słudzy. Jak to się odbywało? Biblia tego nie wyjawia. Pamiętajmy jednak, że wśród Żydów panowało uprzedzenie wobec kobiet. Ja więc wyobrażam sobie, że mężczyźni ewangelizowali mężczyzn, a kobiety inne kobiety. Czy Biblia mówi o kobietach zajmujących się ewangelizacją?Przykładem są córki Filipa. Jedynej osoby nazwanej w Biblii ewangelizatorem lub ewangelistą. Nie chodzi o Filipa apostoła, ale tego Filipa wybranego wraz ze Szczepanem, który został wysłany najpierw by ochrzcić dostojnika z Etiopii, a potem do Samarii. W Dziejach 21:9 czytamy: “A miał on cztery córki, dziewice, które prorokowały”. Ponownie przypominam, że “prorokować” mogło oznaczać przepowiadanie przyszłości, ale tego słowa używano także w znaczeniu przekazywania dobrej nowiny.Inny przykład to małżeństwo - Pryscylla i Akwila. Współpracowali oni z apostołem Pawłem w Efezie. Gdy przybył tam uczeń Jana Chrzciciela o imieniu Apollos. Czytamy o nim w Dziejach 18:26: “Ten to począł mówić śmiało w synagodze. A gdy go Pryscylla i Akwila usłyszeli, zajęli się nim i wyłożyli mu dokładniej drogę Bożą”. Zauważmy, że mamy tutaj liczbę mnogą. To nie tylko Akwila go uczył. W tym miejscu czytaliśmy, że “Pryscylla i Akwila wyłożyli mu dokładniej drogę Bożą”. Tak więc także Pryscylla uczyła Apollosa. Biblia kładzie duży nacisk na taką cechę jak pokora. Można sobie wyobrazić, że potrzebowali tego mężczyźni wychowani w tamtych czasach, gdy pouczały ich kobiety.Na koniec przypomnijmy słowa apostoła Pawła, które napisał do Tymoteusza. W 2 Tymoteusza 1:5 czytamy: “Przywodzę sobie na pamięć nieobłudną wiarę twoją, która była zadomowiona w babce twojej Loidzie i w matce twojej Eunice, a pewien jestem, że i w tobie żyje”. Paweł zdawał sobie sprawę, że Tymoteusz nauczył się wszystkiego właśnie od swojej babci oraz matki. W tym samym liście, ale rozdziale 3, wersecie 15 czytamy, że Tymoteusz “od dzieciństwa zna Pisma święte”.Na koniec przykład kobiety, której wpływ określono w Biblii jako negatywny. W liście do zboru w Tiatyrze, który jest zapisany w Księdze Apokalipsy 2:20, czytamy: “Lecz mam ci za złe, że pozwalasz niewieście Izebel, która się podaje za prorokinię, i naucza, i zwodzi moje sługi, uprawiać wszeteczeństwo i spożywać rzeczy ofiarowane bałwanom”. Nie znamy szczegółów, ale jakaś kobieta w tym zborze miała duży wpływ na innych członków tego zgromadzenia. Przyrównano ją do starożytnej królowej Jezebel, która wprowadziła kult Baala do Izraela. Jej wpływ świadczy o tym, że kobiety miały duży wpływ na innych, w tym także na mężczyzn.Oczywiście stanowiska w zgromadzeniu wiernych były zarezerwowane wyłącznie dla mężczyzn. Np. Jezus na 12 apostołów wybrał tylko mężczyzn. Później apostoł Paweł napisał w 1 Tymoteusza 3:2: “Biskup zaś ma być nienaganny, mąż jednej żony, trzeźwy, umiarkowany, przyzwoity, gościnny, dobry nauczyciel”. Znaczyło to, że biskupem może zostać mężczyzna, który ma tylko jedną żonę. Dlaczego tak było? Czemu kobieta nie mogła zostać biskupem? Po grecku jest tu słowo: “episkopon”, które można przetłumaczyć jako nadzorca. Warto może przypomnieć, że śmiertelność u kobiet była dużo wyższa. Czasami na gorączkę połogową umierała prawie co druga kobieta. Czy to było głównym powodem tego ograniczenia? A co wy o tym sądzicie? Napiszcie mi w komentarzu.Nie masz Żyda ani Greka, nie masz niewolnika ani wolnego, nie masz mężczyzny ani kobiety; albowiem wy wszyscy jedno jesteście w Jezusie Chrystusie.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/List-do-Galacjan/3/28W tej właśnie chwili przyszli jego uczniowie i dziwili się, że rozmawiał z niewiastą. Nikt jednak nie rzekł: O co pytasz? Albo: O czym z nią rozmawiasz?http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ewangelia-Jana/4/27I mówił im: Chytrze uchylacie przykazanie Boże, aby naukę swoją zachować.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ewangelia-Marka/7/9Lecz słowa te wydały im się niczym baśnie, i nie dawali im wiary.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ewangelia-Lukasza/24/11Ta miała siostrę, a na imię jej było Maria, która usiadłszy u nóg Pana, słuchała jego słowa.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ewangelia-Lukasza/10/39Jestem Żydem urodzonym w Tarsie w Cylicji, lecz wychowanym w tym mieście u stóp Gamaliela, starannie wykształconym w zakonie ojczystym, pełnym gorliwości dla Boga, jak i wy dziś wszyscy jesteście.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Dzieje-Apostolskie/22/3Nawet i na sługi moje i służebnice moje Wyleję w owych dniach Ducha mego I prorokować będą.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Dzieje-Apostolskie/2/18A miał on cztery córki, dziewice, które prorokowały.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Dzieje-Apostolskie/21/9

Poprzedni odcinek zakończyliśmy na Moabitce Rut. Skorzystała ona z prawa lewirackiego. Chodzi o to, że bezdzietna wdowa zostawała żoną brata lub kuzyna swojego męża. Ten brat zmarłego męża miał spłodzić syna, który był uznawana za syna zmarłego. W ten sposób wdowa nie traciła ziemi swojego męża, bo ta przechodziła na syna, którego spłodził brat lub kuzyn zmarłego. Tak się stało właśnie w wypadku Rut. Co ciekawe, gdy jakiś Izraelita odmawiał tego, wdowa miała prawo do niego podejść splunąć mu w twarz i zdjąć sandał, co było wielką hańbą. Zauważmy, że wdowa miała prawo opluć brata swojego mężą, który nie chciał dopełnić obowiązku spłodzenia syna zmarłemu.Mężczyzna, który odmówił spłodzenia syna z Rut sam zdjął swój sandał. W Rut 4:8 czytamy: "Gdy więc wykupiciel powiedział do Boaza: Nabądź go ty dla siebie, zdjął swój sandał". Biblia w tym miejscu nie mówi też nic o tym aby Rut napluła mu w twarz. Być może chodziło o to, że wprawdzie tamten bliższy krewny (być może kuzyn) jej męża nie chciał wziąć jej za żonę, ale zrobił to Boaz. Kobiety miały więc swoje prawa i mogły ich dochodzić. Zajmijmy się teraz prorokiniami. Biblia kojarzy się z mężczyznami, którzy przekazywali słowo Boże. Ile było kobiet, które były prorokiniami i jak traktowali je mężczyźni? Biblia wymienia co najmniej sześć kobiet, które prorokowały. Kolejno były to: Miriam, Debora, żona Izajasza, Chulda, Noadia i Anna. Zajmijmy się nimi kolejno. Biblia nie podaje żadnego proroctwa przekazanego przez Miriam. Przypomnijmy jednak, że zbuntowała się ona przeciwko swojemu bratu. W Liczb 12:2 czytamy: "I mówili: Czy tylko przez Mojżesza przemawiał Pan? Czy także przez nas nie przemawia?". Miriam i Aaron mówili przeciwko Mojżeszowi bo miał czarnoskórą żonę. Warto tutaj zwrócić uwagę na kolejność. Miriam i Aaron się zbuntowali. Wygląda na to, że ona chciała odebrać władzę Mojżeszowi. Ale czy kobieta mogłaby przewodzić temu narodowi? Pokazuje to historia Debory. W Księdze Sędziów 4:4 czytamy: "W tym czasie sądziła Izraelitów prorokini Debora, żona Lappidota". Wprawdzie zwykle wymieniamy Baraka jako sędziego, zauważmy jednak, że Izraelitów sądziła Debora. W Sędziów 4:6 czytamy o tym, że Debora posłała po Baraka i kazała mu wyruszyć na górę Tabor. Jak więc widzimy były okresy, kiedy to kobiety miały dużą władzę. Jak już mówiłem wielu wśród sędziów wylicza Baraka. Przeczytajmy jednak jeszcze raz Sędziów 4:4 "W tym czasie sądziła Izraelitów prorokini Debora". Takie kobiety jak Debora nie zawsze wykorzystywały swoją pozycję dla dobra Izraelitów. Nehemiasz wspomina, że prorokini Noadia chciała go zastraszyć. Podobnie swoją pozycję prorokini wykorzystywała Jezebel wspomniana w ostatniej księdze biblijnej. Wróćmy jednak do pozytywnych przykładów. Druga Księga Samuela rozdział 20 opowiada o tym jak Joab oblegał miasto Abel-Beer-Maaka. Z murów przemówiła wtedy kobieta twierdzącą, że reprezentuje mieszkańców miasta. Joab przedstawił swoje żądania, a ta kobieta zadecydowała, że przyjmuje te warunki. Joabowi została wyrzucona głowa buntownika, który ukrywał się w tym mieście. Joab odstąpił od oblegania. Tak więc ta kobieta swoją decyzją uratowała całe miasto. Innym przykładem kobiety, która podjęła decyzję ratującą życie wielu ludziom była Abigail, żona Nabala. Potraktował on bardzo nieuprzejmie Dawida, który wtedy ukrywał się przed królem Saulem. Dawid postanowił zabić wszystkich mężczyzn z domu Nabala, który akurat się upił. Do Abigail jego żony przyszedł jeden ze sług i poprosił aby coś zrobiła w tej sprawie. Wygląda na to, że to nie był pierwszy raz kiedy Abigail podejmowała decyzję. Wyszła ona na spotkanie Dawidowi i dała mu dary aby go udobruchać. Uratowała swojego męża oraz wszystkich mężczyzn w całym domostwie.Inna kobieta, która uratowała całe miasto jest bezimienna. Syn Gedeona Abimelech zaatakował pewne miasto i je zdobył. Mieszkańcy ukryli się w wieży. Abimelech podszedł pod wieżę bo chciał spalić ludzi znajdujących się w środku. W Sędziów 9:53 czytamy: "Pewna kobieta rzuciła kamień młyński na głowę Abimelecha i roztrzaskała mu czaszkę". On poprosił sługę aby go dobił. Nie chciał aby mówiono, że zabiła go kobieta. Jego żołnierze widząc śmierć wodza rozeszli się. Ci, którzy schronili się w wieży byli ocaleni. W historii Judy była też jedna królowa, która panowała przez 6 lat. Mowa oczywiście o Atalii. Poświęciłem jej odcinek 21. Niemniej wynika z tego, że rządy kobiety nie były może czymś co zdarzało się dość często, ale nie było to niemożliwe.Czy jednak Biblia zawiera słowa kobiet. Można choćby przypomnieć prorokinie Deborę czy Chuldę. Warto jednak przypomnieć Księgę Przysłów rozdział 31. Mamy tam słowa matki dla syna. Być może są to słowa Batszeby dla króla Salomona. Między innymi opisała ona sytuację kobiet. W Przysłów 31:16 czytamy: "Gdy zechce mieć rolę, nabywa ją, pracą swoich rąk zasadza winnicę". Mowa jest tam o kobiecie, która podejmuje decyzje finansowe, kupuje pola, sądzi winnicę.Kobieta była nie tylko żoną, która rodziła dzieci, ale była zarządcą majątku. Gdy mąż był np. na wojnie ona podejmowała wszystkie decyzje. W Przysłów 31:11 czytamy: "Serce małżonka ufa jej, nie brak mu niczego". Mąż mający taką żonę mógł jej zaufać i niczego mu nie zabrakło. Zachęcam was do przeczytania w całości 31 rozdziału Księgi Przysłów. Podsumowując: w czasach biblijnych kobiety były prorokiniami. Debora także sądziła Izraela. To ona podjęła decyzję, że Barak ma ze swoim wojskiem udać się na górę Tabor. Inne kobiety, które nie miały w zasadzie prawa do podejmowania decyzji przejmowały władzę gdy mężczyźni zawodzili. Najbardziej znany przykład to Abigail. Warto jednak przypomnieć jeszcze kobietę, która pertraktowała z Joabem. W tamtym mieście była rada, byli przywódcy, ale to ona podjęła decyzję i przekonała większość aby tak postąpić. O tym możecie przeczytać w 2 Samuela rozdziale 20.W następnym odcinku chciałbym się zająć sytuacją kobiet w czasach apostolskich, czyli tych opisanych w Nowym Testamencie. Gdy więc wykupiciel powiedział do Boaza: Nabądź go ty dla siebie, zdjął swój sandał.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Rut/4/8I mówili: Czy tylko przez Mojżesza przemawiał Pan? Czy także przez nas nie przemawia? A Pan to usłyszał.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/4-Ksiega-Mojzeszowa/12/2W tym czasie sądziła Izraelitów prorokini Debora, żona Lappidota.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Sedziow/4/4Pamiętaj, o Boże mój, o tych uczynkach Tobiasza i Sanballata, a również prorokini Noadii i pozostałych proroków, którzy chcieli mnie zastraszyć.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Nehemiasza/6/14I kobieta ta zwróciła się do całego ludu ze swoją mądrością, i ucięli Szebie, synowi Bikriego, głowę, i rzucili ją Joabowi. Ten zaś kazał zatrąbić i odstąpili od miasta. Każdy udał się do swego namiotu, Joab zaś powrócił do Jeruzalemu, do króla.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Samuela/20/22Rozważ więc teraz i obmyśl, co zrobić, gdyż zguba pana naszego i całego jego domu jest postanowiona, on sam zaś jest zbyt złośliwy, żeby można z nim rozmawiać.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Samuela/25/17Pewna kobieta rzuciła kamień młyński na głowę Abimelecha i roztrzaskała mu czaszkę.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Sedziow/9/53I ukrywał się z nią w świątyni Bożej sześć lat, podczas gdy Atalia sprawowała rządy nad krajem.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Kronik/22/12Cóż mam powiedzieć, mój pierworodny Lemuelu, i co, synu mojego łona, synu moich ślubów?http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Przypowiesci-Salomona/31/2Gdy zechce mieć rolę, nabywa ją, pracą swoich rąk zasadza winnicę.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Przypowiesci-Salomona/31/16

Zajmę się dzisiaj tematem kobiet w Biblii. Treść historii biblijnej jest dość długa. Obejmuje czas patriarchów. Potem okres sędziów, królów, niewoli babilońskiej, a potem panowania perskiego, greckiego oraz rzymskiego. We wszystkich tych okresach prawa kobiet były różne i nie zawsze chodzi o prawa podane w Biblii. Dzisiaj tylko rozpocznę ten temat. Zajmiemy się sytuacją kobiet w czasach patriarchów oraz później wprowadzonym Prawem Mojżeszowym.Księga Rodzaju, czyli pierwsza księga w Biblii opisuje okres przed Prawem Mojżeszowym. Do jakiego prawa stosowali się wtedy ludzie? Np. w Rodzaju, rozdziale 15 czytamy o obietnicy, którą Bóg dał Abrahamowi. W Rodzaju 15:2 czytamy : “Wtedy Abram odpowiedział: Panie Boże, cóż mi możesz dać, gdy ja schodzę bezdzietny, a dziedzicem domu mego będzie Eliezer z Damaszku”. Wygląda na to, że Abraham cytuje tutaj jedno z praw babilońskich. Gdy bogate małżeństwo umierało bezdzietnie to dziedziczył po nich najstarszy sługa. Jeszcze ciekawszą rzecz znajdujemy w kolejnym rozdziale.W Rodzaju 16:2 znajdujemy słowa Sary, żony Abrahama: “Rzekła więc Saraj do Abrama: Oto Pan odmówił mi potomstwa, obcuj, proszę, z niewolnicą moją, może z niej będę miała dzieci. I usłuchał Abram rady Saraj”. Również to prawo można znaleźć wśród przepisów i zwyczajów babilońskich. Niepłodna kobieta miała dać swojemu mężowi niewolnicę, która rodziła za swoją panią. Hagar rzeczywiście zaszła w ciążę i zaczęła pogardzać swoją panią czyli Saraj. Wskazuje to na to, że wartość żony w oczach męża rosła gdy była ona płodna.Wygląda więc na to, że w czasach patriarchów stosowano prawa babilońskie takie jak np. prawo Hammurabiego. Bardzo poważnie traktowano tam niemoralność. Uważano to za coś gorszego od morderstwa. Abraham dwa razy prosił swoją żonę, a Izaak raz swoją o to aby ukrywały, że są żonami. Np. w Rodzaju 12:12 czytamy: “Gdy więc zobaczą cię Egipcjanie, powiedzą: To jest jego żona, i zabiją mnie, a ciebie zostawią przy życiu”. Wygląda więc na to, że ludzie bez problemu zamordowaliby męża kobiety, aby uniknąć niemoralności.Wprowadzone później Prawo Mojżeszowe poprawiało sytuację kobiet. Nie znaczy to, że sytuacja kobiet przypominała dzisiejsze równouprawnienie, ale na pewno ta zmiana była krokiem naprzód. Np. prawa babilońskie mówiły o tym, że jeżeli dwoje ludzi zostanie przyłapanych na niemoralności to kobietę należało zabić, a mężczyznę puścić wolno. Prawo Mojżeszowe karało oboje, np. w Kapłańskiej 20:10 czytamy: “Mężczyzna, który cudzołoży z żoną swego bliźniego, poniesie śmierć, zarówno cudzołożnik jak i cudzołożnica”.Prawo Mojżeszowe zwracało też uwagę na gorszą sytuację kobiet. Np. w księdze Wyjścia 22:22 czytamy: "Nie będziesz uciskał żadnej wdowy ani sieroty“. Sytuacja kobiet, które straciły swojego męża była bardzo trudna. Wygląda na to, że niektórzy wykorzystywali to. W Powtórzonego Prawa 27:19 czytamy: “Przeklęty, kto narusza prawo obcego przybysza, sieroty i wdowy. A cały lud powie: Amen". Byli ludzie, którzy naruszali prawo wdów, bo nie miały one męża, który by je obronił. Prawo Mojżeszowe karało gwałt. Powtórzonego Prawa mówi o karze śmierci, karze pieniężnej lub nakazie do ożenku bez prawa do rozwodu (Powtórzonego Prawa 22:25, 29). Nie wolno było gwalcić nawet branek, czyli kobiet zdobytych na wojnie. W Powtórzonego Prawa 21:13 czytamy: "Oraz zdejmie z siebie szatę branki. Niech zamieszka w twoim domu, opłakując swego ojca i matkę przez cały miesiąc. Potem możesz zbliżyć się do niej i pojąć ją, i będzie twoją żoną". Taka branka po miesiącu mogła zostać żoną ze wszystkimi prawami. A jakie to były prawa? W tamtych czasach praktykowano poligamię. Izraelita mógł mieć więcej niż jedną żonę. Jakie były prawa poprzedniej, być może już niemłodej żony? W Wyjścia 21:10 czytamy: "Jeżeli weźmie sobie inną za żonę, nie ujmie jej ani pożywienia, ani odzieży, ani obcowania cielesnego". Tak więc Izraelita mógł sobie wziąć inną żonę. Nie mógł jednak zaniedbać tej wcześniejszej pod względem żywności, odzieży oraz współżycia intymnego.Żywność i odzież jest konieczna, ale czemu wspomniano też o tym współżyciu? Dla kobiety w tamtych czasach bardzo ważne było mieć dzieci. Bezdzietność uważano za hańbę. Jednak posiadanie dzieci, a szczególnie synów zapewniało opiekę na starość lub po śmierci męża. Jak to wyglądało w praktyce? Jak np. czytamy w Rodzaju 30:16 to żony Lea i Rachela decydowały między sobą o tym z kim będzie danej nocy spać Jakub ich mąż. Inny przykład to Elkana, ojciec proroka Samuela. Kochał on jedną żonę, ale nie zaniedbywał drugiej. Nie wszyscy jednak stosowali się do tego prawa. Król Dawid specjalnie odsunął od siebie swoją pierwszą najstarszą żonę Michal, a król Salomon miał tyle żon, że raczej nie mógł zadbać o nie wszystkie. Prawo Mojżeszowe, które wprowadzono było prawem dostosowanym do okoliczności. Przypomina to prawo precedensowe, które jest stosowane w krajach anglosaskich w naszych czasach. Podobnie gdy Mojżesz nadawał pewne prawo przyszło do niego 5 córek Selofchada (Celofchada). Ich słowa można znaleźć w Liczb 27:4: “Dlaczego imię naszego ojca, który nie miał syna, ma zniknąć spośród jego rodziny? Daj nam posiadłość wśród braci naszego ojca". Ich prośba została spełniona. Księga Liczb 27:8 mówi, że gdy nie było synów dziedzictwo zmarłego przechodziło na córkę. To nie jest koniec tej sprawy. Te 5 córek miało dostać ziemię przynależną ich ojcu. Co jednak gdyby wyszły za mąż za kogoś z innego plemienia? Takie pytanie zadawali sobie chyba Izraelici z plemienia Manassesa. Bali się oni, że te kobiety wyjdą za mąż za kogoś z innych plemion i w tej sposób ziemia przyznana jednemu plemieniu przejdzie do innego. Księga Liczb 37:11 mówi, że tych 5 kobiet mogło sobie wybrać męża, ale tylko w swoim plemieniu. Wyszły one za mąż za swoich kuzynów.Prawo Mojżeszowe zabraniało małżeństw z innymi narodami. Dotyczyło to szczególnie Kananejczyków. Powtórzonego Prawa 7:3 mówi: “Nie będziesz z nimi zawierał małżeństw. Swojej córki nie oddasz jego synowi, a jego córki nie weźmiesz dla swojego syna”. Jest to jedno z tych praw, które było często łamane. Najbardziej znanym przykładem jest Salomon, który wziął sobie wiele kananejskich żon i one skłoniły go do swoich kultów religijnych. Jego następcą został Rechoboam, którego matka była Ammonitką. Rechoboam również zaczął czcić te bóstwa być może pod wpływem swojej matki Naamy.W linii rodowej Jezusa są wymienione trzy kobiety: Tamar, Rachab i Rut. Pierwsze dwie Tamar i Rachab były Kananejkami, a Rut była Moabitką. Wygląda jednak na to, że przeszły one na judaizm. Przynajmniej tak można sądzić o Rachab i Rut. Tamar żyła w czasach patriarchów i nie było wtedy jeszcze judaizmu jako zorganizowanej religii. W każdym bądź razie zakaz brania sobie żon z obcych narodów dotyczył raczej spraw religijnych. Np. bycie Moabitą oznaczało czczenie Kemosza, a bycie Ammonitą oznaczało czczenie Molocha. Dzisiaj słowo Żyd oznacza w zasadzie tylko narodowość, w przeszłości oznaczało także religię. Kobieta wychodząc za mąż niejako automatycznie przechodziła na religię męża. Świadczą o tym słowa Noemi do Rut: “Następnie rzekła Noemi: Oto twoja szwagierka wraca do swojego ludu i do swojego boga; zawróć i ty za swoją szwagierką” (Rut 1:15).Tak więc Rut wychodząc za mąż, za Machlona, syna Noemi przeszła na judaizm. Po jego śmierci teściowa radziła jej wrócić do swojego ludu i tam poszukać sobie męża. Oznaczało to jednak powrót także do bogów moabickich, np. Kemosza. Jak wiemy Rut pozostała przy Noemi być może także z tego powodu, że nie chciała wracać do religii moabskiej. Choć więc prawo zabraniające sobie brania żon z obcych narodów dotyczyło mężów w tym wypadku zastosowała je Rut, która wróciła z Noemi do Judy i tam poszukała sobie męża Izraelitę.Podsumowując. W czasach patriarchów stosowano babilońskie prawa, np. niepłodna żona oddawała swojemu mężowi niewolnicę, która niejako rodziła za nią. Później wprowadzono Prawo Mojżeszowe, które w pewnych kwestiach zrównywało prawa kobiet. Choć oczywiście daleko było od współczesnego równouprawnienia. W następnym odcinku zajmiemy się czasami królów i pozycją kobiet w tamtych czasach.Wtedy Abram odpowiedział: Panie Boże, cóż mi możesz dać, gdy ja schodzę bezdzietny, a dziedzicem domu mego będzie Eliezer z Damaszku (Rodzaju 15:2)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/15/2Rzekła więc Saraj do Abrama: Oto Pan odmówił mi potomstwa, obcuj, proszę, z niewolnicą moją, może z niej będę miała dzieci. I usłuchał Abram rady Saraj (Rodzaju 16:2)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/16/2Gdy więc zobaczą cię Egipcjanie, powiedzą: To jest jego żona, i zabiją mnie, a ciebie zostawią przy życiu (Rodzaju 12:12)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/12/12Mężczyzna, który cudzołoży z żoną swego bliźniego, poniesie śmierć, zarówno cudzołożnik jak i cudzołożnica (Kapłańska 20:10)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/3-Ksiega-Mojzeszowa/20/10Nie będziesz uciskał żadnej wdowy ani sieroty (Wyjscia 22:22)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Mojzeszowa/22/22Przeklęty, kto narusza prawo obcego przybysza, sieroty i wdowy. A cały lud powie: Amen (Powtórzonego Prawa 27:19)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/5-Ksiega-Mojzeszowa/27/19 Oraz zdejmie z siebie szatę branki. Niech zamieszka w twoim domu, opłakując swego ojca i matkę przez cały miesiąc. Potem możesz zbliżyć się do niej i pojąć ją, i będzie twoją żoną (Powtórzonego Prawa 21:13).http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/5-Ksiega-Mojzeszowa/21/13Jeżeli weźmie sobie inną za żonę, nie ujmie jej ani pożywienia, ani odzieży, ani obcowania cielesnego (Wyjścia 21:10)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Mojzeszowa/21/10Dlaczego imię naszego ojca, który nie miał syna, ma zniknąć spośród jego rodziny? Daj nam posiadłość wśród braci naszego ojca (Liczb 27:4)

Dzisiaj ostatni odcinek poświęcony kalendarzowi księżycowemu, którym posługiwano się w czasach biblijnych, a który jest używany do dzisiaj do obliczania pewnych świąt ruchomych. Dzisiaj ostatnie 4 miesiące czyli: Kislew, Tebet, Szebat oraz Adar i We-Adar. Kislew był dziewiątym miesiącem w kalendarzu religijnym, a trzecim w kalendarzu świeckim. Ten miesiąc przypada na nasz listopad i grudzień. Było wtedy bardzo zimno. W księdze Jeremiasza rozdziale 36 czytamy o tym jak Jeremiasz spisał swoją księgę, a potem Baruch jego sekretarz ją odczytywał. Tego dnia księga została odczytana trzy razy. W Jeremiasza 36:22 czytamy: “A król mieszkał wtedy w pałacu zimowym, był bowiem miesiąc dziewiąty i ogień płonął przed nim na palenisku”. Był miesiąc dziewiąty czyli Kislew i było zimno. Król grzał się przy ogniu. Czytano mu księgę Jeremiasza, a król zaraz wrzucał do ognia przeczytany fragment.O tym zimnie wspomniano też w księdze Ezdrasza. Ostatnie rozdziały tej księgi mówią o przybyciu Ezdrasza. Dowiedział się on, że Izraelici brali sobie żony z okolicznych ludów, a dzieci z tych związków nie mówią po hebrajsku. Ezdrasz zorganizował więc zgromadzenie, o którym czytamy w Ezdrasza 10:9: “Zgromadzili się zatem w ciągu trzech dni wszyscy mężczyźni z Judei i Beniamina w Jeruzalemie, a było to dwudziestego dnia dziewiątego miesiąca. Cały lud usiadł na dziedzińcu świątyni Bożej, drżąc z przejęcia się tą sprawą i z powodu deszczów”.Zauważmy, że ludzie drżeli także z powodu zimnych deszczów. W wersecie 13 tego rozdziału czytamy słowa ludzi do Ezdrasza: “ludu tu dużo i jest pora deszczowa, więc nie można stać na dworze; nie jest to także sprawa do załatwienia w jeden lub dwa dni”. Postanowiono więc, że Izraelici mają odprawić te żony z innych ludów do 1 Nisan. Przypomnijmy, że był miesiąc dziewiąty, a oni mieli je odprawić do miesiąca pierwszego. Dano im więc trzy miesiące.O tym miesiącu wspomniano także w Ewangelii Jana 10:22. Czytamy tam: “Obchodzono wtedy w Jerozolimie uroczystość poświęcenia świątyni. Była zima”. Chodzi tutaj o święto znane dzisiaj jako święto Chanuka. 25 Kislew 167 p.n.e. Grecy złożyli w świątyni w Jerozolimie ofiary dla Zeusa. Trzy lata później także 25 Kislew 164 p.n.e. Żydzi oczyścili świątynię i ponownie ją poświęcili. Działo się to wszystko w czasach Machabeuszy znanych też jako Hasmoneusze, a jest opisane między innymi w księgach 1 i 2 Machabejskiej. Można te księgi znaleźć w Bibliach katolickich.Tebet był dziesiątym miesiącem w kalendarzu religijnym i czwartym w kalendarzu świeckim. Przypada na nasz grudzień i styczeń. Nazwa pochodzi z Babilonu i oznacza “błoto” lub “błotnisty miesiąc”. Był to dalej jak poprzedni miesiąc Kislew miesiąc deszczów. W tym miesiącu, czyli w miesiącu Tebet zdarzają się opady śniegu. W 2 Samuela 23:20 czytamy o Benajaszu: “On też, gdy pewnego razu spadł śnieg, zstąpił do dołu i zabił tam lwa”. Biblia w tym miejscu nie podaje, że był to miesiąc Tebet, ale to, że spadł wtedy śnieg jest dość pewną wskazówką.Ten miesiąc pojawia się także w księdze Estery. Czytamy tam: “Estera zaś została zabrana do króla Achaszwerosza do pałacu królewskiego w dziesiątym miesiącu, to jest w miesiącu Tebet, w siódmym roku jego panowania” (Estery 2:16). Tradycja żydowska dodaje, że było to 1 Tebet. Ten miesiąc jest też związany z Septuagintą czyli tłumaczeniem Biblii na język grecki. Wg tradycji 24 Tebet w trzecim wieku p.n.e. Żydzi rozpoczęli tłumaczenie, a zakończyli po wielu latach i przedstawili je królowi Egiptu Ptolemeuszowi II 8 Tebet.Szebat był jedenastym miesiącem w kalendarzu religijnym, a piątym w kalendarzu świeckim. Zwykle przypada on gdzieś od połowy stycznia do połowy lutego. 15 Szebat przypada swego rodzaju święto Tu bi-szwat. Ten dzień oznacza koniec zimy i początek wiosny. 15 Szebat nazywa się nowym rokiem drzew. Współcześnie jest to dzień, w którym dzieci i młodzież sadzą drzewa. Co jeszcze wydarzyło się w jedenastym miesiącu, miesiącu Szebat?W księdze Powtórzonego Prawa 1:3 czytamy: “W czterdziestym roku, pierwszego dnia jedenastego miesiąca Mojżesz powiedział synom izraelskim wszystko, co mu Pan dla nich nakazał”. Innymi słowy Mojżesz zaczął powtarzać prawo Izraelitom w czterdziestym roku, czyli tuż przed wejściem do ziemi obiecanej. Wygląda na to, że przeczytał im całe prawo 1 Szebat. Z kolei prorok Zachariasz miał kilka wizji. Drugą dostał właśnie w miesiącu Szebat. W Zachariasza 1:7 czytamy: “dwudziestego czwartego dnia jedenastego miesiąca - jest to miesiąc Szebat - w drugim roku Dariusza doszło Zachariasza, syna Berechiasza, syna Iddo, proroka, słowo Pana tej treści”.Adar jest dwunastym miesiącem w kalendarzu religijnym, a szóstym w świeckim. Ten miesiąc jest często wspominany w księdze Estery. Już w Estery 3:7 czytamy: “W miesiącu pierwszym, to jest w miesiącu Nisan, w dwunastym roku panowania króla Achaszwerosza rzucono w obecności Hamana "pur", to znaczy los co do każdego dnia i każdego miesiąca, i los padł na trzynasty dzień dwunastego miesiąca, to jest miesiąca Adar”. Tak więc los czyli “pur” padł na 13 Adar. W tym dniu miano wymordować Żydów w całym imperium perskim. Co się wtedy wydarzyło?W księdze Estery 9:1 czytamy: “W dwunastym miesiącu, to jest w miesiącu Adar, trzynastego dnia, gdy rozkaz królewski i jego ustawa miały być wykonane, a wrogowie Żydów spodziewali się wziąć górę nad nimi, nastąpiła odmiana taka, że Żydzi wzięli górę nad tymi, którzy ich nienawidzili”. Jak mówi księga Estery, Żydom pozwolono się bronić, a ponieważ prawą ręką króla był Żyd Mordechaj nazywany też Mardocheuszem to władcy prowincji poparli Żydów. Tak więc zagłada Żydów przemieniła się w zagładę ich wrogów.W ten sposób narodziło się święto Purim od słowa Pur czyli los. To święto jest obchodzone 14 Adar czyli dzień po tym dniu zagłady, która nie doszła do skutku. Jak pewnie jednak pamiętacie co parę lat jest dodawany miesiąc przestępny nazywany We-Adar, co znaczy “drugi Adar”. Gdy rok ma trzynaście miesięcy święto Purim wypada w 13 miesiącu czyli miesiącu We-Adar. Gdy jest normalny rok święto to wypada 14 Adar.Na dzisiaj to już wszystko. Nie omówiłem wszystkich wydarzeń, które przypadały na różne miesiące. Przypominam też, że nie wszystkie daty są pewne. Ja np. mam wątpliwości do dat typu, że Mojżesz urodził się 7 Adar i zmarł także 7 Adar. Wiele dat przekazuje tradycja czyli pisma rabiniczne. Tak sobie myślę, że nie ma chyba potrzeby dokładniejszego omówienia tych miesięcy. Nagrałem trzy audycje, w każdej z nich są omówione cztery miesiące.Podsumowując omówione dzisiaj miesiące. Kislew był zimnym miesiącem deszczów. Król Jojakim spalił księgę Jeremiasza, Ezdrasz trzymał Izraelitów na deszczu z powodu żon, a w czasach Machabeuszów odbito i poświęcono ponownie świątynię, co do dzisiaj Żydzi świętują 25 Kislew jako święto Chanuka. Miesiąc Tebet także był miesiącem deszczu, a czasami nawet śniegu. W tym miesiącu Estera została królową. W tym miesiącu rozpoczęto i zakończono pracę nad Septuagintą. Miesiąc jedenasty nazywa się Szebat. Jest to miesiąc sadzenia drzew. W tym miesiącu Mojżesz powtórzył Izraelitom całe prawo przed wejściem do ziemi obiecanej. Miesiąc dwunasty to Adar, a w roku przestępnym jest jeszcze miesiąc trzynasty We-Adar czyli drugi Adar. 14 Adar lub w roku przestępnym 14 We-Adar jest święto Purim upamiętniające wydarzenia z księgi Estery.A król mieszkał wtedy w pałacu zimowym, był bowiem miesiąc dziewiąty i ogień płonął przed nim na palenisku (Jeremiasza 36:22)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Jeremiasza/36/22Zgromadzili się zatem w ciągu trzech dni wszyscy mężczyźni z Judei i Beniamina w Jeruzalemie, a było to dwudziestego dnia dziewiątego miesiąca. Cały lud usiadł na dziedzińcu świątyni Bożej, drżąc z przejęcia się tą sprawą i z powodu deszczów (Ezdrasza 10:9)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezdrasza/10/9Obchodzono wtedy w Jerozolimie uroczystość poświęcenia świątyni. Była zima (Jana 10:22)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ewangelia-Jana/10/22A Benaja, syn Jehojady, mąż dzielny, który dokonał wielu czynów, pochodził z Kabseel. Zabił on obu synów Ariela z Moabu. On też, gdy pewnego razu spadł śnieg, zstąpił do dołu i zabił tam lwa (2 Samuela 23:20)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Samuela/23/20Estera zaś została zabrana do króla Achaszwerosza do pałacu królewskiego w dziesiątym miesiącu, to jest w miesiącu Tebet, w siódmym roku jego panowania (Estery 2:16)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Estery/2/16W czterdziestym roku, pierwszego dnia jedenastego miesiąca Mojżesz powiedział synom izraelskim wszystko, co mu Pan dla nich nakazał (Powtórzonego Prawa 1:3)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/5-Ksiega-Mojzeszowa/1/3Dwudziestego czwartego dnia jedenastego miesiąca - jest to miesiąc Szebat - w drugim roku Dariusza doszło Zachariasza, syna Berechiasza, syna Iddo, proroka, słowo Pana tej treści (Zachariasza 1:7)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Zachariasza/1/7W miesiącu pierwszym, to jest w miesiącu Nisan, w dwunastym roku panowania króla Achaszwerosza rzucono w obecności Hamana "pur", to znaczy los co do każdego dnia i każdego miesiąca, i los padł na trzynasty dzień dwunastego miesiąca, to jest miesiąca Adar (Estery 3:7)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Estery/3/7W dwunastym miesiącu, to jest w miesiącu Adar, trzynastego dnia, gdy rozkaz królewski i jego ustawa miały być wykonane, a wrogowie Żydów spodziewali się wziąć górę nad nimi, nastąpiła odmiana taka, że Żydzi wzięli górę nad tymi, którzy ich nienawidzili (Estery 9:1)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Estery/9/1

W poprzednim odcinku mówiłem o pierwszym miesiącu czyli Nisan, 14 dnia tego miesiąca była Pascha czyli święto podczas, którego został zabity Jezus. Drugi miesiąc do Ijjar, wtedy przypadała druga Pascha dla tych, którzy byli nieczyści w miesiącu Nisan. Trzeci miesiąc to był Siwan, czyli miesiąc, kiedy przypadała Pięćdziesiątnica. Tradycja żydowska podaje, że król Dawid urodził się 4 Siwan 1040 p.n.e., a zmarł 6 Siwan 940 p.n.e. W Dziejach Apostolskich czytamy, że tego dnia (6 Siwan) został wylany Duch Święty. Czwarty miesiąc to był Tammuz czyli miesiąc, w którym zaczęto burzyć zarówno pierwszą jak i drugą świątynię. Dzisiaj będą kolejne cztery miesiące.Ab to piąty miesiąc w kalendarzu religijnym, a jedenasty w świeckim. Ten miesiąc przypada na przełom lipca i sierpnia. Możecie więc sobie wyobrazić, że był to najcieplejszy miesiąc. Nazwa pochodzi od babilońskiego boga Abu i chyba z tego powodu nie występuje w Biblii. Np. w Ezdrasza 7:9 czytamy: “Wyznaczył bowiem wymarsz z Babilonu na pierwszy dzień pierwszego miesiąca, a dotarł do Jeruzalemu pierwszego dnia piątego miesiąca”. Dowiadujemy się zatem, że Ezdrasz wraz z podróżującymi z nim Żydami podróżował do Jerozolimy przez 4 miesiące i dotarł tam właśnie w miesiącu Ab, pierwszego dnia tego miesiąca. Ezdrasz użył jednak liczebnika piąty miesiąc, a nie nazwy Ab.Wiele wieków wcześniej właśnie w tym miesiącu zmarł także pierwszy arcykapłan. W Księdze Liczb 33:38 czytamy: “wstąpił Aaron, kapłan, na górę Hor i umarł tam w czterdziestym roku po wyjściu synów izraelskich z ziemi egipskiej pierwszego dnia piątego miesiąca”. Tradycja żydowska podaje kilka innych dat. Np. 7 Ab 67 roku podpalono zapasy żywności, co później, gdy wrócili Rzymianie szybciej doprowadziło do głodu. Jak pewnie wiecie w 66 roku n.e. wybuchło powstanie przeciwko Rzymianom. Żydzi wypędzili Rzymian. Niestety zaczęli walczyć sami ze sobą i 67 roku doszło do wojny domowej w samej Jerozolimie. Żydzi zamiast przygotowywać się do powrotu Rzymian zabijali sami siebie i właśnie w miesiącu Ab 67 roku zniszczyli sobie zapasy żywności. W poprzednim odcinku mówiłem o czwartym miesiącu, że 17 Tammuz Żydzi obchodzą post, bo tego dnia w roku 70 przyszły cesarz rzymski Tytus zdobył Jerozolimę. Tamtego dnia zaczęło się łupienie i niszczenie. Księżniczka Berenike prosiła Tytusa aby oszczędził świątynię. Została ona jednak podpalona w piątym miesiącu, dokładnie 9 Ab i spaliła się doszczętnie następnego dnia czyli 10 Ab. Józef Flawiusz piszący “Wojnę żydowską” napisał, że zdarzyło się to tego samego dnia, w którym poprzednią świątynię spalili Babilończycy. Jeżeli to prawda to zarówno pierwsza jak i druga świątynia spłonęły i zostały doszczętnie zniszczone 10 Ab.Biblia potwierdza, że starożytni Żydzi pościli w miesiącu Ab. W Zachariasza 7:3 znajdujemy pytanie Izraelitów do Boga: “Czy w piątym miesiącu mam obchodzić pokutę z płaczem i postem, jak to czyniłem przez tyle lat?” Gdybyście szukali tego wersetu w swoich Bibliach to możecie go znaleźć w Zachariasza 7:3 albo w Zachariasza 7:8, bo tłumaczenia Biblii różnią się w tym miejscu numeracją wersetów. W każdym bądź razie Żydzi obchodzili wtedy post. Później tego samego dnia miała zostać zniszczona druga świątynia. Współcześni Żydzi poszczą 9 Ab czyli w dniu, w którym zaczęła w 70 roku płonąć świątynia.Elul to szósty miesiąc w kalendarzu religijnym, a dwunasty w świeckim. Ten miesiąc wypada na przełomie sierpnia i września. Jest to nazwa pochodząca z Babilonu i prawdopodobnie oznacza “żniwa” lub “miesiąc żniw”. W tym miesiącu zbierano daktyle, figi i winogrona. Gdy Mojżesz wysłał 12 zwiadowców na przeszpiegi do ziemi obiecanej przynieśli oni właśnie winogrona. W Liczb 13:23 czytamy: “I przybyli aż do doliny Eszkol, i ucięli tam gałąź krzewu winnego z jedną kiścią winogron, i nieśli ją we dwóch na drążku; nabrali także nieco jabłek granatu i fig”. Wygląda więc na to, że Jozue i Kaleb oraz 10 innych zwiadowców szpiegowali właśnie w miesiącu Elul.Prorok Aggeusz zaczął zachęcać Żydów do dokończenia świątyni właśnie w tym miesiącu. W Aggeusza 1:1 czytamy: “Drugiego roku króla Dariusza, w szóstym miesiącu, pierwszego dnia tegoż miesiąca doszło przez proroka Aggeusza do Zorobabela, syna Szealtiela, namiestnika Judei, i do arcykapłana Jozuego, syna Jehosadaka, słowo Pana tej treści”. W ostatnim wersecie tego rozdziału czyli w Aggeusza 1:15 czytamy o tym, że 24 dnia miesiąca szóstego czyli miesiąca Elul ukończono odbudowę świątyni.Także Nehemiasz wspomina o tym, że właśnie w tym miesiącu odbudowano mury Jerozolimy. W Nehemiasza 6:15 czytamy: “A mur został wykończony dwudziestego piątego dnia miesiąca Elul, w ciągu pięćdziesięciu dwóch dni”. Jest to jedyne miejsce w Biblii, gdzie użyto nazwy “Elul”. Jednak ten miesiąc nie kojarzy się tylko z odbudową. W Ezechiela 8:1 czytamy: “Gdy w szóstym roku, w szóstym miesiącu, piątego dnia tego miesiąca, siedziałem w swoim domu, a starsi judzcy siedzieli przede mną, spoczęła tam na mnie ręka Wszechmocnego Pana”. Czyli właśnie 5 Elul prorok Ezechiel dostał wizję o tym co złego dzieje się w Jerozolimie. Dowiedział się wtedy też, że Jerozolima zostanie zniszczona.Tiszri lub Etanim to był siódmy miesiąc w kalendarzu religijnym pierwszy w kalendarzu świeckim. Nazwa pochodzi prawdopodobnie z języka akadyjskiego i znaczy “początek” lub “zaczynać”. Pasuje to do informacji z Tory, że 1 Tiszri zostali stworzeni Adam i Ewa. Hebrajska nazwa Etanim znaczy prawdopodobnie “wciąż płynące”. Chodzi chyba o potoki, których było sporo o tej porze roku. Tiszri przypadał na nasz wrzesień i październik.W tym miesiącu było sporo świąt. W Liczb 29:1 czytamy: “W siódmym miesiącu, pierwszego dnia miesiąca, będziecie mieli uroczyście ogłoszone święto; nie będziecie wykonywać żadnej ciężkiej pracy, będzie to dla was dzień radości przy dźwięku trąb”. Pierwszego dnia tego miesiąca trąbiono. W ten sposób zaczynano każdy miesiąc, więc być może 1 Tiszri trąbiono dłużej niż na pierwszego dnia innych miesięcy. 10 Tiszri przypadał Dzień Przebłagania, a od 15 do 21 Tiszri odbywało się Święto Szałasów, nazywane też Świętem Namiotów. Występuje tam hebrajskie słowo: Sukkot.Najważniejszym z tych świąt był 10 Tiszri, który po hebrajsku nazywa się Jom Kipur. Słowo “Jom” znaczy “dzień”, a “Kipur” można przetłumaczyć na pokutę lub sąd. Tak więc Jom Kipur to Dzień Pokuty, ale popularnie w Polsce określano to jako Dzień Sądu, co jednak jest błędem. W 1973 roku 10 Tiszri przypadał na 6 października. Żydzi jak zwykle obchodzili to święto, gdy niespodziewanie zostali zaatakowani przez Egipt i Syrię. Żydzi byli całkowicie zaskoczeni i siły egipskie i syryjskie przez dwa dni parły na przód. Później jednak Izraelici przejęli inicjatywę i ostatecznie wyparli Syryjczyków, a Egipcjan zmusili do podpisania pokoju. Ta wojna jest dzisiaj znana jako wojna Jom Kipur. Według naszego kalendarza zaczęła się 6 października 1973 roku, ale według kalendarza żydowskiego zaczęła się 10 Tiszri, czyli w święto Jom Kipur.Warto jednak pamiętać, że przed wyjściem z Egiptu ten miesiąc był liczony jako pierwszy miesiąc. Np. w Rodzaju 8:13 czytamy “W sześćsetnym pierwszym roku, w miesiącu pierwszym, pierwszego dnia tego miesiąca, wyschły wody na ziemi. Zdjął tedy Noe dach arki i zobaczył, że powierzchnia ziemi obeschła”. Noe miał zdjąć dach z arki “w miesiącu pierwszym, pierwszego dnia tego miesiąca”. To było przed przesunięciem roku na miesiąc Nisan, tak więc chodzi tutaj o miesiąc Tiszri, który wtedy był jeszcze pierwszym miesiącem. Zasada jest prosta. Miesiące w Księdze Rodzaju są liczone od Tiszri, w pozostałych księga biblijnych są liczone od miesiąca Nisan. Tak więc pierwszy miesiąc w Księdze Rodzaju to miesiąc Tiszri, a w pozostałych księgach pierwszy miesiąc to Nisan.Cheszwan lub Bul to ósmy miesiąc w kalendarzu religijnym, drugi w świeckim. W języku akadyjskim “Cheszwan” znaczy po prostu “ósmy miesiąc”. To nazwa przyjęta po niewoli babilońskiej. Wcześniej ten miesiąc nazywano “Bul” co znaczy “plon” lub “urodzaj”. Miesiąc ten przypadał gdzieś od połowy października do połowy listopada.Ten miesiąc jest mocno związany z potopem. W Rodzaju 7:11 czytamy: “W roku sześćsetnym życia Noego, w miesiącu drugim, siedemnastego dnia tego miesiąca, w tym właśnie dniu wytrysnęły źródła wielkiej otchłani i otworzyły się upusty nieba”. Przypominam, że w Księdze Rodzaju Cheszwan był drugim miesiącem, w pozostałych ósmym. Tak więc potop miał się zacząć 17 Cheszwan i wtedy Noe wszedł do arki. Kiedy z niej wyszedł? W Rodzaju 8:14 czytamy, że było rok później 27 Cheszwan. Tak więc był tam rok i 10 dni.W Księdze Rodzaju rozdziale 5 są podane lata życia kolejnych potomków Adama aż do Noego. Wszyscy czytający ten rozdział z reguły zwracają uwagę na Metuszelacha zwanego też Metuzalemem, który wg Biblii żył najdłużej, bo aż 969 lat. Wyliczenia z tej księgi prowadzą do wniosku, że umarł on w tym samym roku, w którym Noe wszedł do arki. Czyżby więc zginął w potopie? Biblia na to pytanie nie odpowiada, ale tradycja żydowska twierdzi, że Metuzalem zmarł 11 Cheszwan, czyli 6 dni przed potopem, który jak mówi Biblia miał wypaść 16 Cheszwan.W poprzednim miesiącu Tiszri przypadało święto namiotów, od 15 do 21 Tiszri. Gdy po śmierci Salomona rozpadło się jego królestwo na dwie części, królem tej północnej części został Jeroboam (mówiłem o nim w pierwszym odcinku tego podkastu). Jeroboam ustanowił podobne święto, ale w kolejnym miesiącu czyli w miesiącu Cheszwan. W 1 Królewskiej 12:32 czytamy: “Nadto ustanowił Jeroboam w ósmym miesiącu, piętnastego dnia tegoż miesiąca, święto na wzór święta, jakie było obchodzone w Judzie, i składał ofiary na ołtarzu”. Tak więc w południowym królestwie Judy obchodzono święto namiotów 15-21 Tiszri, a w północnym królestwie Izraela podobne święto 15-21 Cheszwan.W Biblii jest tylko raz użyta nazwa tego miesiąca. W 1 Królewska 6:38 czytamy o budowie świątyni Salomona: “A wykończono świątynię...

Niektóre z miast wspomnianych w Biblii pojawiają się tylko raz lub dwa razy. Inne tak jak Szechem pojawiają się wielokrotnie. W tym mieście oraz jego okolicach wydarzyło się wiele rzeczy. W różnych przekładach Biblii to miasto jest nazywane Szechem lub Sychem. Ja będę się posługiwał obiema nazwami. Miasto to leżało pomiędzy górami Garizim i Ebal.Zanim przejdziemy do historii opisanej w samej Biblii warto wspomnieć, że miasto Szechem pojawia się w tzw. listach amarneńskich albo listach z Amarny. Te listy to korespondecja faraonów Amenhotepa III i Amenhotepa IV znanego jako Echnaton. Ten ostatni faraon próbował wprowadzić do Egiptu religię monoteistyczną.W tych listach z Amarny wspomniano Labaya, króla Szechem. Jest on autorem listów 252, 253 oraz 254. W tych listach tłumaczy swój atak na inne miasto oraz korzystanie z pomocy obcego ludu Habiru. Wygląda na to, że Labaya najechał miasto Gezer, a jego syn wynajął Habiru, co było uważane za coś złego. Labaya przyznaje się do tego najazdu, ale zaprzecza aby jego syn wynajmował tych włóczęgów i rabusiów jak są określani Habiru.Ten lud to jedna z zagadek starożytności. Habiru mieli przywędrować zza Eufratu i mieszkać w wielu miejscach w Kanaanie. Pojawiają się w wielu listach. Niektórzy twierdzą, że była to grupa ludów wśród której przybyli także przodkowie Izraelitów. Miasto Szechem pojawia się już w 12 rozdziale księgi Rodzaju. Czytamy tam: “Abram przeszedł tę ziemię aż do miejscowości Sychem, do dębu More. Kananejczycy byli wówczas w tej ziemi” (Rodzaju 12:6). Właśnie tam Abram dostał obietnicę, że jego potomstwo dostanie tą ziemię. Abram tam zbudował ołtarz. Oczywiście nie w samym mieście, ale przy dębie More.W listach amareńskich w władca Szechem jest oskarżany o to, że pozwolił Habiru osiedlić się w okolicach miasta. Synowie władcy mieli korzystać z Habiru jako najemników. Dwa pokolenia po Abrahamie Jakub, wnuk Abrama też tam przybył i też rozbił obóz pod miastem. Czytamy o tym w Rodzaju 33:18. W kolejnym wersecie 19 czytamy o tym, że Jakub zakupił kawałek pola i tam zamieszkał. W mieście mieszkał młodzieniec, który miał takie samo imię jak miasto. Nazywano go Sychem lub Szechem. Właśnie o nim mówi 34 rozdział księgi Rodzaju. To on zgwałcił Dinę córkę Jakuba.Sychem wziął sobie Dinę, ale zamierzał się z nią ożenić. W Rodzaju 34:9 czytamy o propozycji, którą dali mieszkańcy Sechem Jakubowi i jego synom: “spowinowaćcie się z nami: Dawajcie nam za żony córki wasze, a bierzcie za żony córki nasze”. Bracia Diny powiedzieli, że mogą się spowinowacić tylko z obrzezanymi. Sychem przekonał mieszkańców Szechem aby się obrzezali, a wtedy napadli na nich bracia Diny - Symeon i Lewi. Byli to jej bracia rodzeni. Byli dziećmi Jakuba i Lei. Biblia nie mówi, że miasto zostało zniszczone, ale że zabito wszystkich mężczyzn, a kobiety, dzieci oraz zwierzęta zabrano. Można więc powiedzieć, że miasto w sensie pewnej grupy ludzi przestało istnieć.Jakub się rozgniewał na swoich synów. Rozkazał, aby dano mu wszystkie bożki i kazał je zakopać pod wielkim drzewem niedaleko miasta. Chodzi pewnie o dąb zwany More. Było to święte miejsce dla mieszkańców miasta, którzy podobno przepowiadali przyszłość na podstawie szumu liści tego drzewa. Później miasto było chyba przez długi czas opustoszałe. Gdy Jakub wysłał Józefa by zobaczył gdzie jego bracia pasą stada owiec mieli oni być właśnie niedaleko Szechem.Z powodu tego, że patriarchowie Abracham, Izaaka i Jakub wędrowali wielokrotnie przez Szechem z północy na południe ta droga została nazwana przez niektórych biblistów: drogą patriarchów. Droga ta prowadziła od Megiddo, przez Szechem, do Jerozolimy, a później do Hebronu i Beer Szeby. Była to droga przez środek Ziemi Obiecanej. Dla odróżnienia droga prowadząca wzdłuż wybrzeża była nazywana drogą królewską.Miasto to pojawia się ponownie w Biblii dopiero po wyjściu z Egiptu i podbiciu Ziemi Obiecanej. W Jozuego 24:32 czytamy: “Również kości Józefa, które synowie izraelscy sprowadzili z Egiptu, pogrzebano w Sychem na kawałku pola, które nabył Jakub za sto kesytów od synów Chamora, ojca Sychema”. Miasto to znalazło się na terenie przyznanym Manasesowi. Jednak Efraimici dostali chyba za mało terenu i mieli oni swoje miasta na terenie Manaswsa. Były to enklawy Efraimitów na terenie Manasesa. Mówi o tym Jozuego 16:9: “synowie Efraima mieli miasta wydzielone wśród dziedzictwa synów Manassesa, całe miasta i ich osiedla”.Gdy później przekazywano miasta dla Lewitów i kapłanów. Szechem zostało dane Lewitom od plemienia Efraima. Szechem stało się miastem schronienia. Co to znaczy? W Izraelu wybrano 6 miast, do których mógł uciec każdy kto zabił kogoś niechcący. Musiał przebywać w takim mieście aż do śmierci arcykapłana. Szechem było więc jednym z sześciu centrów religijnych. Przypominam, że Jerozolima nie była jeszcze wtedy w rękach Izraelitów. Jozue przed swoją śmiercią zgromadził wszystkich Izraelitów właśnie w Szechem. Czytamy o tym w Jozuego rozdziale 24. Zapytał on ich wtedy o to czy pozostaną wierni Bogu. Zgromadzenie w Szechem Izraelici to obiecali. Czy dotrzymali tej obietnicy?Właśnie w tym mieście, w Szechem Izraelici zaczęli czcić Baal Berita, co znaczy Pan Przymierza. W Księdze Sędziów, rozdziale 9 czytamy o tym jak syn Gedeona z nałożnicy pochodzącej właśnie z Szechem poprosił mieszkańców tego miasta o poparcie. Wzięli oni pieniądze ze świątyni Baal Berita i dali je jemu. On zaś zabił swoich braci, innych synów Gedeona i został królem tego miasta. Jednak później mieszkańcy Szechem podczas święta dla Baala popili sobie i zaczęli przeklinać swojego króla. Doszło do wojny. Ludzie schronili się w tej świątyni w podziemiu i tam zginęli od ognia podłożonego przez Abimelecha, syna Gedeona. On później zniszczył miasto i ziemię posypał solą.Z czasem miasto musiało zostać odbudowane, bo właśnie tam udał się Rechoboam, syn Salomona. W 1 Królewskiej 12:1 czytamy: “Rechabeam udał się do Sychem, gdyż do Sychem przybył cały Izrael, aby go obwołać królem”. Rechoboam nie chciał ulżyć pracy ludowi i od jego królestwa oderwało się 10 plemion. Powstało północne państwo Izrael, a Rechoboam rządził w Jerozolimie tylko nad 2 plemionami. Na północy królem został Jeroboam. Mówiłem o nim w pierwszym odcinku tego podkastu. Gdzie była stolica tego nowego królestwa? Na samym początku właśnie w Szechem.Po powrocie Izraelitów z niewoli babilońskiej na tym terenie, między innymi w mieście Szechem mieszkali Samarytanie. To miasto znajdowało się pomiędzy górami Garizim i Ebal. Ta pierwsza góra czyli Garizim miała wielkie znaczenie dla Samarytan. Kiedy Jezus rozmawiał z Samarytanką przy studni dyskutowali właśnie o tym, czy Bogu należy cześć oddawać w Jerozolimie czy może na górze Garizim.Gdy w 66 roku wybuchło powstanie żydowskie przeciwko Rzymianom zbuntowali się także Samarytanie. Rzymianie powrócili i zniszczyli wszystkie miasta, między innymi Szechem. Później zbudowali w okolicy miasto, które istnieje do dzisiaj, a nazywa się Nablus. Współcześni Żydzi mówią na miasto Nablus - Szechem, choć oryginalne Szechem leżało na wschód od współczesnego miasta Nablus. Te oryginale Szechem odkryli w 1903 roku niemieccy archeolodzy.Na dzisiaj to już wszystko. Szechem było miastem wspomnianym w korespondencji z władcami Egiptu. Król Szechem miał przyjąć obcy lud, co nie podobało się Egiptowi. Niektórzy twierdzą, że do tych obcych należeli patriarchowie Abraham i jego potomkowie. Prawnuczkę Abrahama Dinę zgwałcił syn władcy Szechem, który miał imię Szechem. Braca Diny wybili wszystkich mężczyzn, a resztę uprowadzili. Później miasto to stało się miastem schronienia, ale po śmierci Gedeona zaczęto tam czcić Baal-Berita. Syn Gedeona został tam królem, ale potem zniszczył miasto. Król Asyrii sprowadził w to miejsce Samarytan, którzy na pobliskiej górze mieli swoją świątynię. Miasto zostało zniszczone podczas wojny żydowskiej w I wieku. Obok zbudowano miasto Nablus, które istnieje do dzisiaj.Grupa podkastu Historie Biblijne na facebooku:https://www.facebook.com/groups/historia.biblijnaAbram przeszedł tę ziemię aż do miejscowości Sychem, do dębu More. Kananejczycy byli wówczas w tej ziemi (Rodzaju 12:6)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/12/6Na koniec dotarł Jakub szczęśliwie po powrocie z Paddan-Aram do miasta Sychem w ziemi kanaanejskiej i rozbił obóz pod miastem (Rodzaju 33:18)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/33/18I spowinowaćcie się z nami: Dawajcie nam za żony córki wasze, a bierzcie za żony córki nasze,http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/34/9Również kości Józefa, które synowie izraelscy sprowadzili z Egiptu, pogrzebano w Sychem na kawałku pola, które nabył Jakub za sto kesytów od synów Chamora, ojca Sychema; należało ono jako dziedziczna posiadłość do synów Józefa.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Jozuego/24/32Ponadto synowie Efraima mieli miasta wydzielone wśród dziedzictwa synów Manassesa, całe miasta i ich osiedla.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Jozuego/16/9Gdy usłyszała o tym cała załoga warowni sychemskiej, zeszła do podziemia świątyni Baal-Berit.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Sedziow/9/46Rechabeam udał się do Sychem, gdyż do Sychem przybył cały Izrael, aby go obwołać królem.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Krolewska/12/1Potem Jeroboam rozbudował Sychem na pogórzu efraimskim i zamieszkał w nim. Odszedłszy zaś stamtąd, zbudował Penuel.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Krolewska/12/25

Je důležité vystavovat se Božím, těm vnitřním dotekům, hledat "to místo". Často jsou to hory, vyvýšená místa, ze kterých najednou máme rozhled - fyzicky a taky duchovně. Místa zastavení, nadechnutí, krásy, nové perspektivy. Změna letopočtu je příležitost udělat jakýsi milník, tak jako Izraelité stavěli Bohu oltáře na místech, ktde se událo něco podstatného pro život jedince nebo i národa. Letopočet je ale trochu umělý důvod, je terdy důležité umět se každodenně zastavovat, pohlédnout na svůj život a zkoumat, kde a kdy se mě Bůh dotknul. Host: Marek Macák

Je důležité vystavovat se Božím, těm vnitřním dotekům, hledat "to místo". Často jsou to hory, vyvýšená místa, ze kterých najednou máme rozhled - fyzicky a taky duchovně. Místa zastavení, nadechnutí, krásy, nové perspektivy. Změna letopočtu je příležitost udělat jakýsi milník, tak jako Izraelité stavěli Bohu oltáře na místech, ktde se událo něco podstatného pro život jedince nebo i národa. Letopočet je ale trochu umělý důvod, je terdy důležité umět se každodenně zastavovat, pohlédnout na svůj život a zkoumat, kde a kdy se mě Bůh dotknul. Host: Marek Macák

Pegasus jest narzędziem zbudowanym przez Izraelitów na rzecz walki z terroryzmem światowym. Marek Jakubiak komentuje aferę wokół podsłuchów za pośrednictwem programu Pegasus. Wskazuje, że system ten powstał po atakach na World Trade Center. W Polsce wprowadzono wówczas ustawę antyterrorystyczną nakazującą rejestrowanie wszystkich rozmów i przechowywanie ich przez rok. Nawet ta rozmowa jest rejestrowana. Od początku lat 90. istnieją w naszym kraju systemy wykrywające słowa klucze. Prezes Federacji dla Rzeczpospolitej konkluduje, że Rozmawiamy o rzeczach, które są powszechnością. Dziwienie się, że ktoś dzisiaj nagrywa rozmowę jest nieporozumieniem. Przyznaje, że można powołać komisję śledczą. Podsłuchiwanie szefa kampanii wyborczej kontrkandydata byłoby bowiem nadużyciem. Jakubiak dodaje, że za rządów Donalda Tuska politycy podsłuchiwali dziennikarzy. Były premier zaprzecza, żeby to miało miejsce. Tymczasem wiemy, że jest prowadzone przez ABW i CBA dochodzenie na ten temat w stosunku do kilkudziesięciu dziennikarzy za Donalda Tuska. Nasz gość jest zwolennikiem repolonizacji mediów. Uważa, że powinna powstać polska telewizja, której akcjonariuszami byliby sami obywatele. To ten akcjonariat powinien trzymać rękę nad taką telewizją, czyli suweren. Rozmówca Jaśminy Nowak mówi także o koronawirusie. Zauważa, że narracja Ministerstwa Zdrowia w sprawie szczepionek się zmienia. To już któraś taka wolta. Pierwsza była taka, że szczepionki chronią przed wirusem, a teraz się okazuje, że nie chronią i że zaszczepieni również są nosicielami wirusa. Minister wychodzi w rezultacie na dyletanta. Nie jest to jednak jego wina, gdyż opiera się na tym, co podają eksperci. Jakubiak dodaje, że przeraża go lekceważenie Covid-19 przez część ludzi. --- Send in a voice message: https://anchor.fm/radiownet/message

Dzisiaj trzecia część historii Jerozolimy, czyli okres od wyzwolenia z Babilonu do powstania Machabeuszy. Innymi słowy Jerozolima w czasach imperium Perskiego i później w czasach hellenistycznych. Czasy perskie to Jerozolima na skraju imperium czyli na prowincji. Później w czasach hellenistycznych czyli podczas rządów Greków Jerozolima i jej okolice były placem boju pomiędzy dwoma królestwami greckimi. Zacznijmy jednak od początku.Powrót do Jerozolimy opisuje księga Ezdrasza. W rozdziale pierwszym przepisano dekret króla Cyrusa, który zezwolił na powrót i odbudowę świątyni w Jerozolimie. Oddał też naczynia, które zrabowali Babilończycy podczas zagłady Jerozolimy. Rozdział drugi wylicza tych, którzy wrócili. W wersecie 64 czytamy, że było ich 42 tysiące. Po przybyciu rozeszli się do różnych miast i pewnie odbudowywali sobie domy jednak w miesiącu 7 przybyli do Jerozolimy. W Ezdrasza 3:2 czytamy: “Wtedy Jeszua, syn Josadaka, wraz ze swoimi braćmi kapłanami i Zerubbabel, syn Szealtiela wraz ze swoimi braćmi zabrali się do budowy ołtarza Bogu Izraela, aby składać na nim ofiary całopalne, jak to jest przepisane w zakonie Mojżesza, męża Bożego”.Nie oznaczało to, że odbudowano wtedy świątynię. Odbudowano jedynie ołtarz i zaczęto na nim składać ofiary. Ten miesiąc siódmy, w którym to się wydarzyło nazywał się Tiszri i przypadał gdzieś na przełom września i października. Wtedy obchodzono święto namiotów nazywane też świętem szałasów. Izraelici obchodzili to święto, ale odbudowa świątynii ruszyła dopiero pół roku później. W Ezdrasza 3:8 czytamy: “A w drugim roku po ich przybyciu do domu Bożego w Jeruzalemie, w drugim miesiącu: Zerubbabel, syn Szealtiela, i Jeszua, syn Josadaka, i reszta ich braci, kapłani i Lewici oraz wszyscy, którzy powrócili z niewoli do Jeruzalemu, rozpoczęli odbudowę”. Jak im poszło?Asyryjczycy i później Babilończycy mieli strategię zabezpieczania się przed buntem. Po prostu wywozili ludzi w obce miejsca. Tak więc Izraelici poszli do niewoli do Asyrii, a później do Babilonu. Za to do Izraela sprowadzono inne ludy. Najbardziej znani są Samarytanie. Praktykowali oni synkretyzm religijny czyli połączyli swoje religie z miejscową religią czyli religią Izraelitów. Gdy ci powrócili Samarytanie i inne ludy zaproponowały współpracę. Ich słowa zacytowano w Ezdrasza 4:2 “Przystąpili do Zerubbabela, do Jeszuy i do naczelników rodów, i rzekli do nich: Będziemy budować razem z wami, gdyż czcimy Boga waszego tak jak wy i składamy mu ofiary od czasów Asarchaddona, króla asyryjskiego, który nas tutaj sprowadził”.Izraelici się na to nie zgodzili, a niechęć czy wręcz nienawiść pomiędzy Żydami i Samarytanami istnieje do dzisiaj. Księga Ezdrasza opisuje odbudowę Świątyni. Późniejsza księga Nehemiasz opisuje odbudowę murów. Tak więc najpierw odbudowano ołtarz, potem świątynię, a na końcu mury Jerozolimy. Ile to trwało? Izraelici powrócili z niewoli w Babilonie około 537 p.n.e. Rok później w 536 p.n.e. położono fundamenty świątynii, ale odbudowę zakończono dopiero w 515 p.n.e. Zajęło to ponad 20 lat. Z kolei mury Jerozolimy odbudowano dopiero w 455 p.n.e. czyli ponad 80 lat od powrotu.Świątynię budowano 20 lat, bo sprzeciwiały się okoliczne narody. Za to mury Jerozolimy odbudowano szybko Nehemiasza 6:15 mówi tak: “A mur został wykończony dwudziestego piątego dnia miesiąca Elul, w ciągu pięćdziesięciu dwóch dni”. Niestety nie wiemy wiele o tym co się później działo w Jerozolimie. Należała ona do imperium perskiego i była miastem na prowincji. Coś jak Warszawa w zaborze rosyjskim, czy Kraków w zaborze austryjackim. Później jednak państwo perskie upadło.W 333 p.n.e. Aleksander Wielki pokonał armię perską w bitwie pod Issos. Ruszył oblegać Tyr i zażądał pomocy od Żydów w Jerozolimie. Ci pozostali lojalni Dariuszowi, królowi Persji. Grekom za to chętnie pomogli Samarytanie. Później gdy Aleksander już zdobył Tyr ruszył na Jerozolimę wraz z Samarytanami, zaprzysięgłymi wrogami Żydów. Wg Józefa Flawiusza Żydzi pokazali mu wtedy proroctwo Daniela mówiące o tym, że grecki król pokona Persję. W Daniela 8:20, 21 czytamy: “Baran z dwoma rogami, którego widziałeś, oznacza królów Medii i Persji. A kozioł, to król grecki, a wielki róg, który jest między jego oczami, to król pierwszy”. Aleksander uwielbiał proroctwa i być może to zmieniło jego stosunek do Żydów.Zawsze mnie to zastanawiało, czy Żydzi pokazali Aleksandrowi całe proroctwo czy tylko część dotyczącą jego samego. Kolejny werset, Daniela 8:22 mówi: “A to, że został złamany, a cztery inne wyrosły zamiast niego, znaczy: Z jego narodu powstaną cztery królestwa, ale nie z taką mocą, jaką on miał”. Państwo Aleksandra Wielkiego rozpadło się na cztery mniejsze. Dla historii biblijnej ważne są dwa z nich: Syria i Egipt. Pamiętajcie jednak, że w tych dwóch państwach rządzili grecy. W Syrii dynastia Seleucydów, a w Egipcie dynastia Ptolemeuszy. Toczyli oni ze sobą wojny, a polem bitwy była właśnie Palestyna.Jeden z królów syryjskich z dynastii Seleucydów, Antioch IV Epifanes, złupił Jerozolimę. Poświęcił też tamtejszą świątynię Zeusowi Olimpijskiemu. Wybuchło wtedy powstanie Machabeuszów. Czytamy o tym w 1 Machabejskiej “W tym czasie powstał Matatiasz, syn Jana, syna Symeona, kapłan z pokolenia Joariba z Jerozolimy, który mieszkał w Modin. Miał on pięciu synów: Jana, który miał przydomek Gaddi, Szymona, który miał przydomek Tassi, Judę, który miał przydomek Machabeusz” (1 Machabejska 2:1-4). Kapłan Matatiasz Hasmoneusz odmówił złożenia ofiary i później uciekł wraz z pięcioma synami. Jeden z nich (z tych synów) Juda Machabeusz zdobył Jerozolimę w 164 p.n.e. i ponownie poświęcił świątynię. Tak narodziło się święto Chanuka, które jest obchodzone właśnie w rocznicę ponownego poświęcenia świątyni w Jerozolimie.Mamy więc w Biblii dość dokładny opis tego co się działo z Jerozolimę przez około 100 lat po powrocie z Babilonu. Późniejszy okres jest opisany właśnie w 1 Księdze Machabejskiej, którą jednak nie wszyscy uważają za księgę biblijną. W polskich przekładach Pisma Świętego można tą księgę znaleźć tylko w przekładach katolickich, np. w Biblii Tysiąclecia. Nie ma tej księgi w przekładach protestanckich, np. w Biblii warszawskiej. Jednak nawet przeciwnicy tej księgi uznają jej wartość historyczną. Niezależnie więc drogi słuchaczu jaki masz stosunek do wartości religijnej księgi 1 Machabejskiej to na pewno warto ją przeczytać z powodów historycznych.Mamy tam opis tego co się działo w Jerozolimie. Żydzi podzielili się na tych wiernych religii i tradycji oraz tych, którzy się helenizowali czyli przyjmowali kulturę i religię grecką. W 1 Machabejskiej 1:14 i 15 czytamy: “W Jerozolimie więc wybudowali gimnazjum według pogańskich zwyczajów. Pozbyli się też znaku obrzezania i odpadli od świętego przymierza. Sprzęgli się też z poganami i zaprzedali się [im], aby robić to, co złe”. Tradycja mówi, że Żydzi zaczęli uprawiać greckie sporty, w tym zapasy. Grecy robili to nago. Żydzi, którzy chcieli się przyłączyć wstydzili się obrzezania. Robili sobie więc dość bolesną operację, która miała odtworzyć im ucięty po urodzeniu napletek.Tak więc w Jerozolimie byli wtedy zhellenizowani Żydzi oraz ci wierni tradycji. Król grecki postawił ołtarz Zeusa, co musiało się podobać tym pierwszym, ale wywołało bunt tych drugich. Machabeusze wygrali i odnowili ołtarz w Jerozolimie. Ich stronnictwo, czyli stronnictwo przeciwników hellenizacji podzieliło się co najmniej na trzy grupy: esseńczyków, faryzeuszy i saduceuszy. Ale o tym mówiłem już w odcinku 9.Na dzisiaj to wszystko. W następnym odcinku powiemy trochę o historii Jerozolimy w czasach rzymskich. Podsumowując dzisiejszy odcinek. Gdy rządzili Persowie w Jerozolimie odbudowano najpierw sam ołtarz, potem całą świątynię, a na końcu mury Jerozolimy 80 lat po powrocie z Babilonu. Później Persja upadła pokonana przez Aleksandra. Powstało wiele greckich państw. Na północy Izraela grecka Syria czyli państwo Seleucydów, a na południu grecki Egipt czyli państwo Ptolemeuszów. Walczyli oni o wpływy w Jerozolimie. Syryjski król Antioch IV Epifanes postawił w Jerozolimie ołtarz dla Zeusa, ale powstanie Machabeuszów przywróciło dawne zwyczaje.Wtedy Jeszua, syn Josadaka, wraz ze swoimi braćmi kapłanami i Zerubbabel, syn Szealtiela wraz ze swoimi braćmi zabrali się do budowy ołtarza Bogu Izraela, aby składać na nim ofiary całopalne, jak to jest przepisane w zakonie Mojżesza, męża Bożego (Ezdrasza 3:2)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezdrasza/3/2A w drugim roku po ich przybyciu do domu Bożego w Jeruzalemie, w drugim miesiącu: Zerubbabel, syn Szealtiela, i Jeszua, syn Josadaka, i reszta ich braci, kapłani i Lewici oraz wszyscy, którzy powrócili z niewoli do Jeruzalemu, rozpoczęli odbudowę, ustanawiając Lewitów w wieku od dwudziestego roku życia wzwyż nadzorcami robót przy budowie domu Pana (Ezdrasza 3:8)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezdrasza/3/8Przystąpili do Zerubbabela, do Jeszuy i do naczelników rodów, i rzekli do nich: Będziemy budować razem z wami, gdyż czcimy Boga waszego tak jak wy i składamy mu ofiary od czasów Asarchaddona, króla asyryjskiego, który nas tutaj sprowadził (Ezdrasza 4:2)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezdrasza/4/2A mur został wykończony dwudziestego piątego dnia miesiąca Elul, w ciągu pięćdziesięciu dwóch dni (Nehemiasza 6:15)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Nehemiasza/6/15Baran z dwoma rogami, którego widziałeś, oznacza królów Medii i Persji.A kozioł, to król grecki, a wielki róg, który jest między jego oczami, to król pierwszy (Daniela 8:20)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Daniela/8/20A to, że został złamany, a cztery inne wyrosły zamiast niego, znaczy: Z jego narodu powstaną cztery królestwa, ale nie z taką mocą, jaką on miał (Daniela 8:22)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Daniela/8/221 Machabejska, rozdział 2https://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=1055

W języku polskim miasta najczęściej są rodzaju żeńskiego. Z tego też powodu miasto Jeruzalem zwykle po polsku nazywa się Jerozolima. Uczeni debatują nad tą nazwą. Chyba najpopularniejsza teoria dzieli słowo “Jeruzalem” na dwie części: “jer” oraz “salem”. Pierwsze słowo tłumaczy się na miasto, podwalinę lub posiadłość, a drugie słowo czyli “salem” lub “szalom” oznacza pokój. To drugie słowo występuje jednak w liczbie podwójnej. Ale co to znaczy?Liczba podwójna istniała też kiedyś w polszczyźnie. Dziś mamy w polskim tylko liczbę pojedynczą, np. pokój oraz mnogą np. pokoje. Kiedyś istniała jednak także liczba podwójna gdy coś było w parze. Dobrym przykładem jest liczebnik “sto”. Jego odmiana zachowała się w kolejnych liczebnikach. Mówimy: sto, dwieście i trzysta. Czyli liczba pojedyncza to była i jest “sto”, liczba podwójna “ście”, a liczba mnoga to “sta”. Liczba podwójna w polskim zachowała się w przysłowiach, np. “Mądrej głowie dość dwie słowie” czy “Trzy gęsi, dwie niewieście uczyniły jarmark w mieście”.Wracając do Jerozolimy, całość można przetłumaczyć jako “Miasto podwójnego pokoju”. Bo mamy tam dwa słowa, czyli miasto lub miejsce, a potem słowo pokój, ale to słowo jest w liczbie podwójnej. Tak więc dwa słowa hebrajskie wielu tłumaczy przedstawia jako trzy słow polskie, czyli “Miejsce podwójnego pokoju”. Czemu “podwójnego pokoju”? Pierwszy raz w Biblii to miasto pojawia się w Rodzaju 14:18, czytamy tam: “Melchisedek zaś, król Salemu, wyniósł chleb i wino. A był on kapłanem Boga Najwyższego”. Jest prawdopodobne, że miasto Salem istniało tam, gdzie później Jerozolima. Dlaczego jednak zmieniono nazwę z Salem czyli “pokój” na “podwójny pokój”?Istnieją co najmniej dwa wyjaśnienia. Po pierwsze podwójny pokój to dużo więcej pokoju, czyli chciano uwypuklić pokój, jaki zapewnia Jerozolima, jej król oraz świątynia, która tam stanęła. Druga wersja nawiązuje do dwóch wzgórz. Na jednym czyli na Syjonie zamieszkał król Dawid, a na drugim wzgórzu o nazwie Moria jego syn zbudował świątynię. Dodatkowo syn Dawida, który był po nim królem to oczywiście Salomon, a to imię także powstało od słowa “pokój'. Tak więc mamy miasto, które nazywa się “miejsce podwójnego pokoju”, w którym rządził król, którego imię znaczy “pokój”, a w jego czasach zabudowano drugie wzgórze, na którym stanęła świątynia. Ale wróćmy do historii tego miasta.Tradycja Żydowska mówi, że miasto Salem, w którym królem był Melchizedek znajdowało się na górze znanej później jako Syjon. Zaraz obok stała góra Moria, na której później Salomon zbudował świątynię. Wg tradycji na tej górze właśnie Abraham miał próbować złożyć swojego syna w ofierze. Innymi słowy w czasach Abrahama na górze Syjon miał rządzić król i kapłan Melchizedek, a na pobliskiej górze Moria Abraham miał przejść największą próbę swojego życia. Później jednak górę i miasto musieli przejąć Kananejczycy. Skąd o tym wiemy?Kanaan czyli Ziemia Obiecana znajdowała się pod panowaniem Egipcjan. Zachowały się więc listy znane jako listy z Amarny. Jest to korespondencja pomiędzy władcami Egiptu a ich wasalami w Kanaanie. W jednym z listów występuje nazwa “Urušalim”. Niektórzy utożsamiają to miasto z Jerozolimą, a nazwę z Kananejskim bogiem Shalim. Na pewno w mieście mieszkali Jebusyci. Księga Jozuego opisująca podbój Kanaanu mówi o tym, że Jozue pokonał w bitwie między innymi króla Jerozolimy. Nie oznaczało to jednak zdobycia miasta. Później gdy Jozue był już stary Ziemię Obiecaną podzielono, ale w Jozuego 15:63 czytamy: “Lecz Jebuzejczyków, mieszkających w Jeruzalemie, nie mogli synowie Judy wypędzić i Jebuzejczycy mieszkają z synami Judy w Jeruzalemie do dnia dzisiejszego”. Tak więc w momencie gdy kończono pisanie księgi Jozuego w Jerozolimie dalej mieszkali Jebusyci. Które plemiona z nimi walczyły?W kolejnej księdze czyli księdze Sędziów czytamy, że miasto to spalili Judejczycy (werset 8), ale potem nie mogli go zdobyć Beniaminici (werset 21). Czy to nie sprzeczność? Niekoniecznie. W Jozuego rozdziale 15 jest opis granic terytorium plemienia Judy. Granica przechodziła właśnie przez Jerozolimę. Tak więc zarówno plemię Judy jak i plemię Beniamina próbowało zdobyć to miasto. Plemieniu Judy się udało, ale Jebusyci najwyraźniej wrócili i potem obronili się przed kolejnym atakiem plemienia Beniamina. Jak jednak Jerozolima stała się stolicą Izraela?W Księdze 2 Samuela rozdziale 5 czytamy o tym, że gdy Dawid tam podszedł Jebusyci byli tak pewni, że twierdzili, że murów mogą bronić nawet kulawi i ślepi. W 2 Samuela 5:8 czytamy: “W tym dniu Dawid powiedział: Kto pokona Jebuzejczyka i przedrze się przez kanał, i pobije ślepych i kulawych, których nienawidzi dusza Dawida, zostanie wodzem. I przedarł się jako pierwszy Joab, i został wodzem”. Mówiłem już o tym przy okazji omawiania postaci Joaba w odcinku 5. Krótko mówiąc, za murami miasta było źródło. Jebusyci zbudowali studnię i tunel, którym mogli czerpać wodę. Prawdopodobnie właśnie tamtędy przedostał się Joab.To zdobyte miasto było później nazywane miastem Dawidowym, a znajdowało się na górze Syjon. Arkę przetransportowano właśnie do tego miasta. Tak więc przybytek, ołtarz, świeczniki i wszystko było w Szilo, ale najważniejsza część czyli Arka była od tego czasu w mieście Dawidowym. Nie miała tam jednak pozostać na stałe. O tym jednak za chwilę. Podczas rządów Dawida nikt nie atakował stolicy. Jednak gdy zbuntował się syn Dawida Absalom. Dawid uciekł z Jerozolimy i pozostawił tam arkę. Później Dawid miał wizję.Biblia mówi, że Dawid zgrzeszył przez policzenie Izraelitów i spadła na nich plaga. W pewnej chwili Dawid będący zapewne w Mieście Dawidowym zauważył, że na przeciwko na górze Moria stoi anioł z wydobytym mieczem. W 1 Kronik 21:18 czytamy: “Wtedy anioł Pański rzekł do Gada, aby oznajmił Dawidowi, że Dawid ma pójść i wznieść ołtarz dla Pana na klepisku Ornana, Jebuzejczyka”. Ciekawe jest to, że naprzeciwko Dawida, na górze Moria mieszkał Jebuzejczyk, który właśnie wtedy młócił pszenicę. Właśnie od niego król Dawid kupił miejsce na ołtarz i tam złożył swoją ofiarę. Później w tym miejscu powstała świątynia.Jak już mówiłem Dawid widział ze swojego okna to klepisko, na którym wybudowano później ołtarz. Możemy sobie wyobrazić, że czuł się głupio mieszkając w pałacu podczas gdy ołtarz stał bez żadnego zabezpieczenia. Wygląda na to, że również Arkę tam zaniesiono. W 2 Samuela 7:2 czytamy: “Rzekł król do Natana, proroka: Patrz! Ja mieszkam w domu z drzewa cedrowego, a Skrzynia Boża jest pomieszczona w środku namiotu!” Natan odpowiedział mu, że może zbudować świątynię. Później jednak przyszedł ponownie i zapowiedział, że świątynię zbuduje dopiero jego syn. Ale o tym opowiem wam w kolejnym odcinku.W skrócie: Na górze Syjon istniało miasto, w którym miał mieszkać król i kapłan Melchizedek, a potem Jebusyci. Nazwa miasta Salem znaczyła “pokój” lub wzięła się od kananejskiego boga o imieniu Shalim. Podczas podboju Ziemi Obiecanej Jerozolima znalazła się na granicy pomiędzy plemionami Judy i Beniamina. Oba plemiona próbowały ją zdobyć. Na stałe jednak podbił to miasto dopiero król Dawid i w tamtym okresie nazywano je Miastem Dawidowym. Znajdowało się ono na jednej górze Syjon. Druga góra Moria została dołączona później, ale o tym będzie w następnym odcinku.Melchisedek zaś, król Salemu, wyniósł chleb i wino. A był on kapłanem Boga Najwyższego (Rodzaju 14:18)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Mojzeszowa/14/18Lecz Jebuzejczyków, mieszkających w Jeruzalemie, nie mogli synowie Judy wypędzić i Jebuzejczycy mieszkają z synami Judy w Jeruzalemie do dnia dzisiejszego (Jozuego 15:63)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Jozuego/15/63W tym dniu Dawid powiedział: Kto pokona Jebuzejczyka i przedrze się przez kanał, i pobije ślepych i kulawych, których nienawidzi dusza Dawida, zostanie wodzem. I przedarł się jako pierwszy Joab, i został wodzem. Dlatego mówi się: Ślepy i kulawy nie wejdzie do świątyni (2 Samuela 5:8)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Samuela/5/8Wtedy anioł Pański rzekł do Gada, aby oznajmił Dawidowi, że Dawid ma pójść i wznieść ołtarz dla Pana na klepisku Ornana, Jebuzejczyka (1 Kronik 21:18)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Kronik/21/18Rzekł król do Natana, proroka: Patrz! Ja mieszkam w domu z drzewa cedrowego, a Skrzynia Boża jest pomieszczona w środku namiotu! (2 Samuela 7:2)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Samuela/7/2

Popularne myślenie o Biblii Hebrajskiej nieco rozmija się z ustaleniami naukowców. - Nie ma żadnego dowodu archeologicznego na obecność Izraelitów w Egipcie. My to wiemy od końca lat 80. XX wieku, ale w podręcznikach szkolnych nadal znajdziemy informacje, że Mojżesz wyprowadził z Egiptu Izraela, że po drodze nadał im prawa, stąd jest Tora i dekalog – mówi w Radiu Naukowym prof. Łukasz Niesiołowski- Spanò, dziekan Wydziału Historii Uniwersytetu Warszawskiego.* Przygotowanie każdego odcinka to wiele godzin pracy. Jeśli podobał Wam się ten podcast – możecie mnie wesprzeć w serwisie Patronite. Dzięki! https://patronite.pl/radionaukowe *Co również istotne, jak mówi historyk, autorzy Biblii i jej odbiorcy byli elitą. - To nie są opowieści ludowe zebrane na targu przy łuskaniu fasoli. To nie tak. Tak uważano 100 lat temu – podkreśla. W ostatnim czasie trwają dyskusje na temat zmiany datowania tekstów biblijnych. – W tej chwili wiele hipotez datujących np. Pięcioksiąg przenosi czas jego powstania na V-IV wiek p.n.e, epokę perską. Jak przymierzymy autora tekstu biblijnego do tej epoki to mamy do czynienia z Jerozolimą w której mieszka 300-400 osób. Z których czytać umie może połowa. To jest twór wewnątrz grupy elitarnej – opowiada badacz. Prof. Łukasz Niesiołowski- Spanò bada niedoceniane wcześniej wpływy kultury greckiej na autorów Biblii. Zwraca uwagę np. na opowieść o Hiobie. - U Homera w Iliadzie mamy opowieść o micie, który czytelnicy Homera muszą znać, bo autor pisze o tym, jak o dobrze znany wątku. Chodzi o Niobe, która została pozbawiona potomstwa. W Biblii mamy podobną postać, która traci dzieci. To Hiob. Proszę zwrócić uwagę, Niobe i Hiob, mają tę samą etymologię – mówi naukowiec. - Nie wierzę w możliwość, żeby te same narracje używały tego samego imienia niezależnie od siebie. To jedno musiało na siebie wpływać – ocenia. Jak dodaje wiemy, że opowieść o Niobe jest starsza niż księga Hioba. – I to otwiera ogromne pytanie jak mogło dość do inspiracji ze strony greckiej na autorów biblijnych – mówi historyk.W podcaście rozmawiamy o tym, jak się bada Biblię, dlaczego na stan naszej wiedzy ma wpływ to jaki jest podział uczelni… na wydziały. A także szukamy odpowiedzi na pytanie najważniejsze: po co napisano te teksty.Polecam!https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%81ukasz_Niesio%C5%82owski-Span%C3%B2,https://radionaukowe.pl/https://patronite.pl/radionaukowe

O Persach słyszałem dużo. Jako chłopak byłem zafascynowany wojnami grecko-perskimi, a szczególnie bitwami pod Maratonem czy Termopilami. O istnieniu Medów dowiedziałem się czytając Księgę Daniela. W piątym rozdziale czytamy o piśmie na ścianie oraz o tym, że Babilon - “twoje królestwo będzie podzielone i oddane Medom i Persom” (Daniela 5:28). O tym, że Persowie zdobyli Babilon wiedziałem, ale skąd się wzięli ci Medowie i dlaczego ich wymieniono jako pierwszych?Ciekawie na to pytanie odpowiada Księga Daniela w rozdziale 8. Są tam opisane zmagania pomiędzy Grecją a Medo-Persją. Grecję przedstawiono jako kozła z jednym rogiem, bo Grecją rządził jeden król, ale Medo-Persję przedstawiono jako barana z dwoma rogami, bo to państwo składało się z dwóch części. W Daniela 8:3 czytamy: “oto baran stanął na brzegu rzeki; miał dwa rogi. Oba rogi były długie, lecz jeden był dłuższy od drugiego, a ten dłuższy wyrósł później”. Zauważmy, że baran miał dwa rogi, ale nie były one równe. Jeden był dłuższy i on wyrósł później. Tak więc Medo-Persja to było państwo, w którym tym ważniejszym członem była najpierw Media, a potem na czoło wysunęła się Persja. Zacznijmy więc od Medi.Z punktu widzenia Izraelitów imperiami były kolejno: Egipt, Asyria, Babilon, a potem Medo-Persja. Nie znaczy to, że nie było wtedy na świecie innych imperiów, po prostu Izraelitom zagrażały kolejno te cztery i dlatego tym czterem Biblia poświęca swoje karty. Np. po śmierci Salomona faraon Necho zdobył Jerozolimę i być może zabrał arkę. Później nową potęgą stała się Asyria. Zdobyła ona północne królestwo Izraela, ale Juda przetrwała. Asyria rządziła na terenie, który historycy określają jako tz. żyzny półksiężyc. Później jednak doszło do wojny domowej w Asyrii. Wojny pomiędzy dwoma braćmi. Wykorzystały to różne ludy, które chciały się wyzwolić spod panowania Asyrii. Byli to Babilończycy na południu oraz Medowie na północy. Zawarli oni sojusz.W dawnych czasach nie spisywano sojuszy pomiędzy państwami, ale sojusze wojskowe wspierano małżeństwem. Następca tronu Nabuchodonozor ożenił się z medyjską księżniczką Amytis. Pochodziła ona z północy z górskich rejonów, a teraz po ślubie mieszkała z królem Babilonu w miejscu płaskim jak naleśnik. Podobno bardzo tęskniła za górami porośniętymi roślinnością. Właśnie dla niej Nabuchodonozor zbudował wiszące ogrody w Babilonie - jeden z siedmiu cudów świata starożytnego. Babilończycy i Medowie razem pokonali Asyrię. Podzielili się też zdobyczą. Babilończycy dostali południe, w tym ziemię obiecaną, a Medowie północ. Zauważcie, że nie powiedziałem jeszcze nic o Persach.Wraz z Babilończykami i Medami Niniwę zdobyli także Persowie. W tamtym jednak okresie byli oni wasalami Medów. Jak doszło do odwrócenia tych ról? Herodot pisze, że król Medii miał sen o swojej córce. Jej syn miał zabrać mu imperium. Nakazał jej więc wyjść za mąż za księcia Persji, który był jego wasalem. Właśnie z tego małżeństwa narodził się Cyrus. Pokonał on później Medów i objął władzę nad całym imperium medo-perskim. Dlaczego Medowie na to przystali?Zauważcie, że jego matka Cyrusa była Medyjka, tak więc Medowie się nie buntowali, bo uważali go za swojego. Cyrus nie dyskryminował też Medów. Świadczy o tym Daniela 7:1, gdzie czytamy o tym co się wydarzyło po zdobyciu Babilonu. Jest tam napisane: “Dariusz Medyjczyk objął królestwo, mając sześćdziesiąt dwa lata”. Królem całego państwa był Cyrus, ale tymi podbitymi terenami rządził wyznaczony przez niego Med o imieniu Dariusz. W królestwie Cyrusa Wielkiego urzędy dostawali zarówno Persowie jak i Medowie. Niemniej od teraz to Persowie byli tymi ważniejszymi.Wróćmy jednak do wcześniejszego okresu. Cyrus Wielki najpierw pokonał swojego dziadka, króla Medii. Wg Herodota armia Medyjska przeszła na stronę Cyrusa. Tak więc zjednoczył on państwo Persów i Medów. Później walczył z najbogatszym człowiekiem na świecie. Król Lidii miał na imię Krezus. Do dzisiaj mówi się bogaty jak Krezus. Najstarsze odnalezione monety są właśnie z tego państwa, są z Lidii. Były wykonane z elektrum czyli stopu złota i srebra. Cyrus Wielki pokonał Krezusa. Potem wg jednej wersji go zabił, a według drugiej zatrzymał go jako swojego doradcę. Dlaczego jest to ważne dla biblijnej historii to za chwilę. Najpierw data podboju Babilonu.Wg wielu źródeł Cyrus Wielki zdobył Babilon w 539 roku p.n.e. Jest to tak dokładnie ustalona data, że wg niej datuje się inne wydarzenia. W każdym bądź razie. Po zdobyciu Babilonu Cyrus powierzył władzę nad tym państwem Dariuszowi Medowi, a sam dalej walczył. Ostatnim władcą Babilonu był Nabonid, ale przekazał on także władzę swojemu synowi Baltazarowi. Był on także królem vivente rege, czyli za życia poprzedniego króla swojego ojca. W Daniela rozdziale 5 król Baltazar woła, że ten co odczyta pismo ze ściany zostanie trzecim w królestwie. Ma to sens, bo rządził już wtedy Nabonid oraz jego syn Baltazar. Wg Biblii Daniel odczytał ten napis i w nagrodę został trzecim w królestwie. Królestwie, które tej nocy upadło, bo zdobył je Cyrus.W Babilonie przebywał wtedy Baltazar i zginął on podczas szturmu. Nabonid wraz z armią przebywał jednak poza miastem i zginął dużo później. Być może z tego powodu Babilonem rządził Dariusz Med. Był rok 539 p.n.e. i Cyrus mimo zdobycia Babilonu walczył z pozostałym wojskiem babilońskim przebywającym poza stolicą. Starał się też zabić króla Nabonida. Gdy to się stało był już prawdopodobnie rok 538. Wtedy Cyrus wydał dekret o którym czytamy w Księdze Ezdrasza: “W pierwszym roku panowania Cyrusa, króla perskiego, aby się spełniło słowo Pana wypowiedziane przez usta Jeremiasza, pobudził Pan ducha Cyrusa, króla perskiego, żeby ogłosił ustnie, a także pisemnie w całym swoim królestwie, co następuje” (Ezdrasza 1:1). Zanim przypomnimy co kazał ogłosić zajmijmy się tym “pierwszym rokiem panowania Cyrusa”.Wacław II został królem Czech w 1297 roku. Trzy lata później w 1300 został koronowany także na króla Polski. Zauważmy, że rok 1300 był dla Czechów 4 rokiem panowania, ale dla Polaków ten samo rok 1300 był 1 rokiem panowania. Wracając do Cyrusa. Został on królem Persji wiele lat wcześniej, potem został także królem Medii. Jednak w 538 roku został królem Babilonu. Dla Daniela, mieszkańca Babilonu, był to pierwszy rok panowania Cyrusa. Tak więc Cyrus w pierwszym roku panowania jako król Babilonu wydał dekret zezwalający Żydom powrót do Jerozolimy. Żydzi dowiedzieli się o tym pod koniec 538 lub na początku 537. Musieli się przygotować, a potem wyruszyć w 4-miesięczną podróż do Jerozolimy. Ezdrasza rozdział 3 mówi, że w miesiącu siódmym już mieszkali z powrotem w Jerozolimie i okolicach.Co ciekawe jedno z biblijnych proroctw zapowiadało, że król o imieniu Cyrus wykona wolę Boga. W Izajasza 44:28 czytamy: “Który mówię o Cyrusie: On moim pasterzem, wykona całkowicie moją wolę, i który mówię o Jeruzalemie: Będziesz odbudowane - a o świątyni: Będziesz na nowo założona”. W kolejnym rozdziale Biblia nazywa Cyrusa wręcz “pomazańcem” (Izajasza 45:1). Przypomnę, że słowo pomazaniec, po hebrajsku brzmiało mesjasz, a po grecku chrystus. Tak więc Cyrus był pomazańcem, który wg Pisma Świętego został wybrany do wykonania woli Boga. Pozwolił on wrócić Żydom do Jerozolimy. Pozwolił ją odbudować. Oddał im także wszystkie złote naczynia, które wcześniej zabrali Babilończycy. Dlaczego to zrobił?Jest to chyba jedyny przypadek w historii, kiedy to zdobywca uwalnia niewolników i jeszcze daje im złoto na drogę. Dlaczego Cyrus to zrobił? Historycy wskazują na jego tolerancję religijną. Warto przypomnieć, że Cyrus nie wyróżnił tylko Żydów, ale wypuścił wszystkich niewolników, którzy byli w Babilonie i wszystkim nakazał to samo. Mieli oni wrócić do swoich ziem i odbudować swoje świątynie. Jest to duża zmiana w porównaniu do Babilończyków, którzy starali się zmusić innych do swojej religii. Teraz Cyrus, który miał swoją religię wypuszcza inne ludy, między innymi Żydów i wręcz nakazuje im odbudować swoje miejsca wielbienia.Ja osobiście mam swoją własną teorię dlaczego Cyrus wypuścił Żydów i jeszcze oddał im złote naczynia ze świątyni w Jerozolimie. Pamiętajmy, że przed podbiciem Babilonu Cyrus podbił Lidię i zdobył bogactwa Krezusa. Być może miał tak wiele bogactwa, że nie zależało mu wcale na tych złotych naczyniach, które oddał Żydom, którzy z powrotem zanieśli je do Jerozolimy. W ten sposób Cyrus pojawia się imiennie w Biblii wielokrotnie i jest nawet nazywany mesjaszem albo chrystusem. Jego potomkowie wdali się w wojnę z Grekami, ale o tym opowiem wam w kolejnym odcinku.Peres - twoje królestwo będzie podzielone i oddane Medom i Persom (Daniela 5:28).http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Daniela/5/28A gdy podniosłem oczy, widziałem, a oto baran stanął na brzegu rzeki; miał dwa rogi. Oba rogi były długie, lecz jeden był dłuższy od drugiego, a ten dłuższy wyrósł później (Daniela 8:3).http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Daniela/8/3A Dariusz Medyjczyk objął królestwo, mając sześćdziesiąt dwa lata (Daniela 6:1)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Daniela/6/1W pierwszym roku panowania Cyrusa, króla perskiego, aby się spełniło słowo Pana wypowiedziane przez usta Jeremiasza, pobudził Pan ducha Cyrusa, króla perskiego, żeby ogłosił ustnie, a także pisemnie w całym swoim królestwie, co następuje (Ezdrasza 1:1)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezdrasza/1/1Który mówię o Cyrusie: On moim pasterzem, wykona całkowicie moją wolę, i który mówię o Jeruzalemie: Będziesz odbudowane - a o świątyni: Będziesz na nowo założona.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Izajasza/44/28

Në verën e vitit që shkoi, kur në Shtetet e Bashkuara të Amerikës fushata zgjedhore presidenciale po intensifikohej, presidenti Trump ishte në një presion të madh për të treguar rezultate në politikën e tij të jashtme. Për gjatë gjithë mandatit katër vjeçar të presidencës së tij, përveç disa takimeve të “suksesshme” më udhëheqësin e Koresë së Veriut, sukseset e tij në politikën e jashtme ishin të pakta. https://sbunker.net/rendi-boteror-bllogje-tematike/91023/episodi-11-quot-politika-e-jashtme-e-izraelit-dhe-marredheniet-me-kosoven-quot-mysafir-garentina-kraja/

„Pamiętaj o Panu, twoim Bogu, że to On dał ci siły, abyś doszedł do bogactwa.” (5Mojż.8:18​) Bóg wypowiedział te słowa do Izraelitów w momencie, gdy oni jeszcze byli na pustyni w ziemi suchej i spragnionej, pełnej węży i jadowitych gadów i skorpionów. To tak jak niektórzy czują się obecnie w pandemii. On jednak widział koniec sezonu pustyni i widział ich w miejscu obfitości. Gdzie widzisz siebie, gdy pandemia się skończy? Czy wiesz jak tam dojść ? Posłuchaj 2 części serii „Myśleć myślami bożymi o pieniądzach”. 25-04-2021/pastor Tomasz Kmiecik

Jezebel miała ogromny wpływ na królestwo Izraela, a przez swoją córkę Atalię także na królestwo Judy. Dzisiaj chciałbym się zająć Jezebel, a w następnym odcinku jej córką Atalią.Biblia pierwszy raz wspomina Jezebel w 1 Królewskiej 16:31. Czytamy tam o izraelskim królu Achabie: “pojął on za żonę Izebel, córkę Etbaala, króla Sydonu, i służył Baalowi, i oddawał mu pokłon”. Powiązano tutaj ślub wraz z kultem Baala. Wg Biblii to Jezebel była odpowiedzialna za wprowadzenie tego kultu w Izraelu. Czy słusznie?Wg rzymskich historyków oraz Józefa Flawiusza Etbaal był kapłanem Asztarte. Była to bogini matka i żona Baala. Etbaal miał zamordować władcę Sydonu i sam zostać królem. Córce dał na imię Jezebel, co niektórzy tłumaczą jako zawołanie “Gdzie jest wzniosły” lub “Gdzie jest książę”. Było to rytualne zawołanie czcicieli Baala. Baal był tym bogiem, który umierał co roku i powracał na wiosnę. Jego czciciele wołali: “Gdzie jest książę” w okresie, gdy miał przebywać w świecie podziemnym.Zaraz po ślubie Achab zbudował swojej żonie świątynię Baala. W 1 Królewskiej 18:19 czytamy: “czterystu pięćdziesięciu proroków Baala i czterystu proroków Aszery, którzy jadają u stołu Izebel”. Tak więc Jezebel utrzymywała prawie tysiąc kapłanów. Zauważmy, że nie tylko Baala, ale także Aszery. Był to taki połączony kult.Zwykle bałwochwalcy nie mieli problemów z innymi bogami. Gdy pojawiał się jakiś nowy kult po prostu dodawali go do już istniejącego panteonu swoich bogów. Izraelici oczywiście różnili się tym, że czcili Boga, który żądał wyłącznego oddania. Tym razem jednak było inaczej Jezebel nie tylko wprowadziła kult Baala i Asztarte, ale także prześladowała proroków Jahwe, Boga Izraelitów.Król Achab był pod wpływem swojej żony. Zresztą nie on pierwszy Biblia mówi, że także Salomon gdy się zestarzał wziął sobie za żony także Sydonki i pod ich wpływem także oddawał cześć Asztarte. Tej bogini płodności oddawano cześć przez prostytucję świątynną. Jej symbolami były jajka i zajączki, a święto ku jej czci odprawiano na wiosnę. Pozostałości tego kultu widać w obrzędach wielkanocnych, w których pozostały symbole jajka i zajączka.Biblia skupia się na proroku Eliaszu, który zapowiedział suszę. Przypomnijmy, że Jezebel starała się zabić wszystkich proroków. Gdzie się więc ukrył Eliasz? Logicznym wyjściem wydawałoby się udanie do królestwa Judy na południe od królestwa Izraela. Wydaje się, że nie było bezpiecznego miejsca dla niego. W 1 Królewskiej 18:10 czytamy: “nie ma narodu ani królestwa, do którego by nie posyłał mój pan, aby cię tam szukano, a gdy mówiono: Nie ma go tu, to odbierał przysięgę od królestw i od narodów, że cię nie znaleziono”. Achab pod wpływem swojej żony wymuszał na okolicznych narodach aby wydały proroka Eliasza gdyby tam był. Gdzie się więc ukrył?Eliasz ukrył się jednak w Carefat nazywanym też Sareptą. Gdzie się ono znajdowało? W 1 Królewskiej 17:9 czytamy nakaz, który otrzymał Eliasz: “Wstań i idź do Sarepty, która należy do Sydonu, i zamieszkaj tam. Oto nakazałem pewnej tamtejszej wdowie, aby cię żywiła”. Prorok miał iść do Sarepty, która należy do Sydonu, a właśnie z Sydonu pochodziła Jezebel. Było to centrum kultu Baala i Asztarte, a Eliasz ukrywał się właśnie tam, u pewnej wdowy z Carefat (z Sarepty). Na to pewnie Jezebel nie wpadła.Gdy przez trzy i pół roku Eliasz przebywał niedaleko Sydonu Jezebel nie próżnowała. Zabijała wyznawców Jahwe. Jednego z nich spotkał Eliasz po upływie tego okresu. Abdiasz (Obdiasz) powiedział Eliaszowi: “gdy Izebel kazała tępić proroków Pana, że ukryłem stu z proroków Pana, po pięćdziesięciu mężów, w pieczarach i żywiłem ich chlebem i wodą” (1 Królewska 18:13). Najwyraźniej więc Abdiasz sam nie afiszował się ze swoją religią, a swoją pozycję u króla (był jego prawą ręką) wykorzystał do ukrycia aż 100 proroków. Wszystko teraz miało się zmienić przybył Elisz.Prorok Eliasz zgromadził na górze Izraelitów oraz króla Achaba. Król ten właśnie poszukiwał trawy dla swoich koni i pewnie dlatego był poza wpływem swojej żony Jezebel. Eliasz przeprowadził próbę z prorokami Baala i gdy dokonał cudu niezdecydowani Izraelici zabili 450 proroków Baala. W tym momencie mogłoby się wydawać, że to koniec kultu Baala w Izraelu. Zarówno Izraelici jak i król Achab byli z prorokiem Eliaszem. Kult Baala został wytępiony. Co się jednak stało później?Po przybyciu do Jezreelu Achab opowiedział Jezebel co się wydarzyło, że Eliasz doprowadził do śmierci tych proroków Baala. Jezebel postanowiła go zabić. W liście do Eliasza obiecała mu śmierć. Napisała: “To niechaj uczynią bogowie i niechaj to sprawią, że jutro o tym czasie uczynię z twoim życiem to samo, co stało się z życiem każdego z nich” (1 Królewska 19:2). Była znana z tego, że nie rzucała słów na wiatr. Eliasz tak się wystraszył, że uciekł na pustynię i już nigdy nie wrócił do tego miasta. Jego reakcja mówi wiele o tej królowej.O charakterze tej królowej i jej pozycji wiele mówi sprawa Nabota. Miał on winnicę. Król Achab chciał ją od niego kupić. Była to jednak posiadłość dziedzicza, której Izraelita nie mógł sprzedać na zawsze. Nabot przysiągł nawet na imię Jahwe, że nie może sprzedać dziedzictwa swoich ojców. Wtedy Jezebel powiedziała: “Ja dam ci winnicę Nabota Jezreelczyka” (1 Królewska 21:7). Rzeczywiście doprowadziła do zabicia Nabota pod fałszywym pretekstem. W tym celu wysłała nakazy w imieniu swojego męża. Zauważmy, że to Achab miał władzę, ale posługiwała się nią jego żona.Później Achab umarł, a rządy objął najpierw jeden, a potem drugi syn Jezebel. Ona dalej kierowała kultem Baala. Jej wpływy nie ograniczały się do 10-plemiennego państwa Izrael, ale także miała przez swoją córkę Atalię wpływ na sąsiednie 2-plemienne królestwo Judy. Więcej o Atalii, córce Jezebel powiem w kolejnym odcinku. Wcześniej po zamordowaniu Nabota prorok przepowiedział, że Jezebel zginie zjedzona przez psy. Czy tak się stało?Następca proroka Eliasza czyli prorok Elizeusz wysłał jednego ze swoich sług aby namaścił na króla Jehu. On pojechał w stronę Jezreel. Naprzeciw wyjechali mu Jehoram król Izraela, syn Jezebel oraz Achazjasz król Judy, syn Atalii, czyli wnuk Jezebel. Jehu zabił Jehorama i kazał go rzucić martwego na pole Nabota, przy którym to wszystko się wydarzyło. Jehu pojechał do Jezreel aby zabić Jezebel. Czy ona uciekała?Jezebel umalowała się, upiększyła sobie włosy i powitała Jehu wyglądając z okna. W 2 Królewskiej 9:31 czytamy: “a gdy Jehu wjechał do bramy, zapytała: Czy masz się dobrze, Zimri, morderco swego pana?” Zimri był zabójcą króla z wcześniejszej dynastii. Potem gdy groziła mu pewna śmierć popełnił samobójstwo. Tak więc Jezebel wyszła i rzuciła groźbę, że Jehu, zabójca króla, jej syna skończy tak jak wcześniej skończył Zimri. Zauważmy, że podobną technikę zastosowała wcześniej wobec Eliasza - rzuciła groźbę. Eliasz uciekł, ale Jehu był z innej gliny. To był żołnierz znany z szaleńczej jazdy rydwanem wojennym. Co zrobił?Zawołał, aby jej służący wyrzucili ją z okna. Jezebel spadła na bruk ulicy i zginęła na miejscu. Jehu zaś wszedł do środka i urządził sobie ucztę. Później jednak nakazał aby ją pogrzebano. Okazało się jednak, że w międzyczasie psy rozszarpały jej ciało. Tak zakończyła się historia Jezebel oraz historia wprowadzania kultu Baala do Izraela. Jehu nie tylko zabił wszystkich z dynastii Achaba, ale także wytępił wszystkich proroków Baala i świętego pala.Podsumowując. Jezebel była córką Etbaala kapłana Baala z Sydonu, który zamordował króla i sam objął rządy. Wg Józefa Flawiusza wnuczką Etbaala była Dydona, legendarna założycielka Kartaginy. Sydończycy oraz Tyryjczycy byli Fenicjanami. Tak więc Jezebel była Fenicjanką. Była kobietą, która w zasadzie rządziła w imieniu swojego męża Achaba. Jej groźba tak wystraszyła proroka Eliasza, że uciekł na pustynię i chciał umrzeć. Można też chyba powiedzieć, że kult Baala był najważniejszą rzeczą w jej życiu. Nie tylko sprowadziła prawie tysiąc kapłanów tego kultu, ale dbała też o ich utrzymanie. Jezebel wychowała swoją córkę Atalię w duchu kultu Baala. Jej córka gorliwie wprowadzała ten kult w królestwie Judy tak jak jej matka wcześniej w królestwie Izraela. Ale o Atalii powiem więcej w następnym odcinku.Jeden ze słuchaczy zachęcił mnie do stworzenia grupy na facebooku. Gdybyście chcieli skomentować ten odcinek zachęcam do zrobienia tego w tej grupie na facebooku.https://www.facebook.com/groups/historia.biblijnaNiczym to jeszcze było, że chodził w grzechach Jeroboama, syna Nebata, lecz ponadto pojął on za żonę Izebel, córkę Etbaala, króla Sydonu, i służył Baalowi, i oddawał mu pokłon (1 Królewska 16:31)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Krolewska/16/31Poślij tedy teraz i zgromadź do mnie całego Izraela na górze Karmel oraz owych czterystu pięćdziesięciu proroków Baala i czterystu proroków Aszery, którzy jadają u stołu Izebel (1 Królewska 18:19)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Krolewska/18/19Wstań i idź do Sarepty, która należy do Sydonu, i zamieszkaj tam. Oto nakazałem pewnej tamtejszej wdowie, aby cię żywiła (1 Królewska 17:9)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Krolewska/17/9Jako żyje Pan, twój Bóg, że nie ma narodu ani królestwa, do którego by nie posyłał mój pan, aby cię tam szukano, a gdy mówiono: Nie ma go tu, to odbierał przysięgę od królestw i od narodów, że cię nie znaleziono (1 Królewska 18:10)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Krolewska/18/10Czy nie doniesiono mojemu panu o tym, co uczyniłem, gdy Izebel kazała tępić proroków Pana, że ukryłem stu z proroków Pana, po pięćdziesięciu mężów, w pieczarach i żywiłem ich chlebem i wodą? (1 Królewska 18:13)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Krolewska/18/13Wtedy Izebel wyprawiła gońca do Eliasza z takim poselstwem: To niechaj uczynią bogowie i niechaj to sprawią, że jutro o tym czasie uczynię z twoim życiem to samo, co stało się z życiem każdego z nich (1 Królewska 19:2)

Kościół Emaus

Dzisiaj chciałbym się zająć mało znanym prorokiem. Gdy mowa o prorokach biblijnych na myśl przychodzą Izajasz, Jeremiasz i Daniel, a przecież tz. wielkich proroków jest czterech. Tym czwartym jest Ezechiel i właśnie jego historią chciałbym się dzisiaj zająć.Ezechiel był synem kapłana, urodził się za rządów króla Jozjasza. Znaleziono wtedy księgę Prawa. Ezechiel miał wtedy około 2 lat. Był też w Jerozolimie gdy zaczął prorokować Jeremiasz. Jeremiasz również pochodził z rodziny kapłańskiej. Urodził się w czasach tego ostatniego dobrego króla Jozjasza. Jego rządy zakończyły się jednak przegraną pod Megiddo. Więcej o tym miejscu możecie posłuchać w odcinku 15. Była to nie tylko śmierć ostatniego dobrego króla, ale także koniec niepodległości Izraela. Od tej pory królowie Izraela podlegali albo Egiptowi, albo Babilonowi.Wprawdzie po Jozjaszu panowało trzech jego synów oraz jeden wnuk, ale Żydzi podlegali najpierw Egiptowi, a później Babilonowi. Po zabiciu Jozjasza pod Megiddo, faraon Necho zdobył Jerozolimę i sam wybrał, który potomek Jozjasza będzie tam rządził jako jego wasal. Później jednak faraon Necho został pokonany przez Babilończyków pod Karkemisz. Wtedy pierwszy raz Jerozolimę zdobył Nabuchodonozor król Babilonu. Żydzi zostali wasalami Babilonu, ale później się zbuntowali i Nabuchodonozor drugi raz wrócił pod Jerozolimę. Właśnie wtedy do niewoli dostał się król Jojachin oraz prorok Ezechiel.Ezechiela poznajemy gdy już przebywa już w Babilonie. Jak mówi Ezechiela 1:2 był to piąty rok od uprowadzenia króla Jojachina do niewoli. Wcześniej w wersecie 1 mówi o trzydziestym roku - prawdopodobnie chodzi o wiek samego Ezechiela. Sytuacja wygląda więc tak. Jojachin jest w niewoli w Babilonie, a wraz z nim część Żydów, między innymi Ezechiel i Daniel. W Jerozolimie panuje ostatni król Sedekiasz, a prorokiem tam jest Jeremiasz. Tak więc w tym okresie działało tych trzech proroków: Jeremiasz w Jerozolimie, Daniel w Babilonie, a Ezechiel gdzieś na wsi wśród ludu. Być może dlatego Ezechiel jest tak mało znany. Jeremiasz prorokował królowi Sedekiaszowi w Jerozolimie, Daniel kolejnym królom chaldejskim w Babilonie, a Ezechiel zwykłym ludziom gdzieś na prowincji w Babilonie.Księga Ezechiela opisuje w zasadzie ten sam okres co księga Jeremiasza. Można ją podzielić na część przed ostatnim oblężeniem Jerozolimy oraz jej zniszczeniem. Ta część to głównie opis grzechów Izraelitów w Jerozolimie. Druga część obejmuje oblężenie Jerozolimy, które trwało około dwóch lat. W tej części Ezechiel pisze co spotka inne narody, między innymi Egipcjan. Ostatnia część obejmuje okres po zburzeniu Jerozolimy. W tej części jest opis ponownego odrodzenia religii żydowskiej. Co ciekawego opisano w każdej z tych trzech części?Zaraz na początku księgi Ezechiela znajduje się opis niebiańskiego rydwanu. Właśnie na ten fragment Biblii powołuje się szwajcarski pisarz Erich von Däniken. Według niego jest to opis pozaziemskiego statku kosmicznego. Dla Dänikena był to dowód na to, że odwiedzili nas kosmici w przeszłości. Z kolei rozdział 8 dokładnie opisuje różne kulty, które krytykuje Ezechiel. Np. w Ezechiela 8:14 czytamy o kobietach opłakujących boga Tammuza. Był to bóg, który był kochankiem bogini płodności, babilońskiej Isztar. Po powrocie z niewoli babilońskiej Izraelici używali tej nazwy “Tammuz” na określenie miesiąca dziesiątego. Na oznaczenie tego boga używano litery tau czyli krzyża.Prorok w zasadzie nic nie powiedział na temat swojego życia osobistego. Dopiero w rozdziale 24 dowiadujemy się, że miał żonę. Bóg zapowiedział: “zabiorę ci przez nagłą śmierć rozkosz twoich oczu” (Ezechiela 24:16). Prorok usłyszał tą zapowiedź najwyraźniej z rana, a wieczorem umarła jego żona. Odgrywał on zachowanie Izraelitów w oblężonej Jerozolimie, tak więc Bóg zakazał mu okazywania żałoby. Miał on zapowiedzieć Izraelitom, że oni także nie będą mogli okazywać żałoby po zmarłych. Nie wiemy nic więcej o okolicznościach śmierci żony Ezechiela. Być może była ona niewierna wobec Boga lub wobec samego Ezechiela. Jeżeli tak było i jeżeli zginęła z wyroku Bożego, to Ezechiel nie miał jej opłakiwać tak jak Aaron nie miał opłakiwać swoich dwóch synów, którzy zginęli ofiarowując niedozwolone kadzidło. Z drugiej jednak strony Biblia często przedstawia rzeczy do których Bóg dopuścił jakby je spowodował. Tak więc być może Bóg po prostu zapowiedział śmierć, a nie spowodował. Jakby nie było to prawdopodobnie stało się najtrudniejszym zadaniem. Ezechiel nie miał opłakiwać żony, która była rozkoszą jego oczu.Gdy już Jerozolima upadła Ezechiel zaczął opisywać powrót Izraelitów oraz odbudowę świątyni w Jerozolimie. Jak wiemy rzeczywiście doszło do powrotu i odbudowy. Podczas budowy świątyni przez króla Heroda skorzystano z niektórych planów z księgi Ezechiela. Jednak te opis raczej nie miał być brany dosłownie. Myślę jednak, że przebywającym w Babilonie Żydom było przyjemnie słuchać opisu miasta, świątyni oraz podziału ziemi po powrocie z niewoli.Warto też może wspomnieć, że podobny opis miasta oraz świątyni zawiera także ostatnia księga w Biblii czyli Apokalipsa zwana także Objawieniem. Ezechiel używał też określenia, którego później często używał także Jezus Chrystus. Ezechiel mówił o “synu człowieczym” i tych samych słów używał też Jezus. Podobieństwa można się doszukać także w tym, że Ezechiela ludzie mieli nie słuchać i podobnie było z Jezusem. Ale w zasadzie to się odnosi do prawie każdego proroka w Biblii.Podsumowując: ostatnim królem Judy był Sedekiasz. W jego czasach Żydzi znajdowali się w trzech głównych miejscach. Przede wszystkim w Judzie i jej stolicy Jerozolimie. Po drugie w Babilonie nad rzeką albo kanałem Kebar oraz w samej stolicy czyli w Babilonie. W tamtych czasach było trzech głównych proroków. Jeremiasz przebywał w Jerozolimie, Daniel w Babilonie, a Ezechiel wśród wygnańców gdzieś nad rzeką Kebar. Być może z tego powodu, że Jeremiasz i Daniel znajdowali się w stolicach to są bardziej znani. Ezechiel, który przebywał wśród wygnańców jest mniej znaną postacią.Ezechiel zaczął prorokować na 10 lat przed zburzeniem Jerozolimy. On przebywał w Babilonie, a Żydzi w Jerozolimie zbuntowali się przeciwko królowi babilońskiemu Nabuchodonozorowi i oczekiwali pomocy Egipcjan. Jak mówi historia Nabuchodonozor nie tylko zniszczył Jerozolimę, ale także podbił Egipt i także Egipcjan wziął później w niewolę. Po zniszczeniu Jerozolimy Ezechiel zmienia ton i zaczyna opisywać odbudowaną Jerozolimę i świątynię.Ezechiel prorokował w sposób dość specyficzny. Oczywiście przekazywał też słowa jak inni prorocy, ale często odgrywał różne sceny. Np. narysował na cegle Jerozolimę, a później otoczył ją oblegał. Król Sedekiasz zrobił wyłom w murze i tamtędy uciekał przez Nabuchodonozorem. Ezechiel zrobił dziurę w ścianie swojego domu i tamtędy wynosił swoje rzeczy. No i oczywiście śmierć żony i zakaz jej opłakiwania miał pokazywać jak będą się zachowywać Żydzi w oblężonej Jerozolimie.Na dzisiaj to już wszystko. Oczywiście nie poruszyłem wszystkich myśli z księgi Ezechiela. Jednak moim celem było omówienie historii proroka, a nie dokładne omówienie jego księgi. Dziękuję wam za wysłuchanie i do usłyszenia niedługo w kolejnym odcinku.“Piątego dnia tego miesiąca - był to piąty rok od uprowadzenia króla Jojachina do niewoli” (Ezechiela 1:2)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezechiela/1/2I zaprowadził mnie do wejścia północnej bramy świątyni Pana; a oto siedziały tam kobiety, które opłakiwały Tammuza.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezechiela/8/14“Synu człowieczy, oto Ja zabiorę ci przez nagłą śmierć rozkosz twoich oczu, lecz ty nie biadaj ani nie płacz, niech ani jedna łza u ciebie się nie pojawi” (Ezechiela 24:16).http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Ezechiela/24/16

Będę kontynuował historię króla Saula. W poprzednim odcinku zakończyliśmy na ostatnim spotkaniu króla Saula i proroka Samuela.Na tamtym ostatnim spotkaniu Saul ujawnił co jest dla niego najważniejsze. Prorok zapowiedział, że Bóg odbierze mu królestwo. Czy Saul przepraszał i zapowiadał poprawę? Nie. W 1 Samuela 15:30 czytamy jego słowa: “Zgrzeszyłem! Lecz teraz uczcij mnie przed starszymi mego ludu i przez Izraelem i zawróć ze mną, abym oddał pokłon Panu, Bogu twojemu”. Saul krótko potwierdził, że zgrzeszył i potem nakazał, aby Samuel uczcił go przed starszymi i całym ludem. Samuel to zrobił. Biblia nie wyjaśnia czy zrobił tak ze strachu, ale późniejsze wypowiedzi Samuela świadczą o tym, że ten prorok bał się króla Saula. Co ciekawe w kolejnych wiekach pojawiali się inni królowie, którzy od innych proroków i kapłanów żądali aby uczcili ich przed ludem. Wygląda to tak, jakby Saul składał tą ofiarę wyłącznie dlatego, że lud tego oczekiwał. Świadczą też o tym końcowe słowa, które przeczytaliśmy. Król Saul powiedział: “zawróć ze mną, abym oddał pokłon Panu, Bogu twojemu”. Zauważmy, że mówi o tym Bogu jako o Bogu Samuela, a nie swoim.Skąd wiemy, że Samuel bał się Saula? W kolejnym 16 rozdziale Bóg wysyła go aby namaścił na króla Dawida. Co odpowiedział prorok? W 1 Samuela 16:2 czytamy: “Samuel zaś rzekł: Jakże mogę pójść? Gdy usłyszy o tym Saul, zabije mnie!” Ostatecznie Samuel namaszcza Dawida na króla w tajemnicy. Przy okazji warto wspomnieć, że namaszczenie lub inaczej pomazanie olejkami świętymi czyniło kogoś pomazańcem czyli kimś wyznaczonym na króla. Tak więc w momencie tego pomazania Dawid stał się Bożym pomazańcem. To słowo “pomazaniec” po hebrajsku brzmi “mesjasz” a po grecku “chrystus”. Tak więc Dawid stał się pomazańcem tak jak wiele wieków później jego potomek Jezus.Dawid był więc pomazańcem, ale nie oznaczało to wcale, że od razu zostanie królem. To namaszczenie utrzymywano w tajemnicy przed Saulem, który by pewnie kazał zabić Dawida gdyby się o tym dowiedział. W każdym bądź razie Saul wpadł w swego rodzaju depresję. Jego słudzy poradzili mu, aby posłał po utalentowanego młodego muzyka, którym był właśnie Dawid. Gdy więc Saul miał zły humor Dawid mu grał i król czuł się lepiej. Saul znał więc dobrze Dawida, ale poznał go od innej strony gdy doszło do wojny z Filistynami.Sytuacja jak zwykle była patowa, bo każda ze stron była na wzgórzu. Na ziemię pomiędzy wychodził codziennie Goliat i zapraszał chętnych na pojedynek. Patrząc na wcześniejsze poczynania Jonatana, syna króla Saula wydaje mi się, że chciał on zmierzyć się z Goliatem. Dlaczego tego nie zrobił? Przypuszczam, że zabronił mu ojciec. Wtedy na pole bitwy przybył Dawid z prowiantem dla swoich starszych braci.Gdy Dawid usłyszał Goliata zapowiedział, że będzie z nim walczyć. Wtedy doszło do dość śmiesznej sceny. Król Saul dał mu swoją zbroję. W 1 Samuela 17:38 czytamy o tym, że Saul ubrał Dawida w swoją zbroję, ale Dawid nie mógł w tym chodzić. Co w tym śmiesznego? Przypomnijmy sobie, że Saul był najwyższym Izraelitą, a Dawid podobno był jednym z tych niższych. Jakże śmiesznie musiał wyglądać Dawid w zbroi króla Saula. Później oczywiście Dawid w swoim zwykłym stroju zabił Goliata przy pomocy procy. Saula spojrzał na Dawida z zupełnie innej strony. W kolejnym rozdziale czytamy też, że pokochał go Jonatan, syn króla Saula.Niektórzy twierdzą, że Jonatana i Dawida połączyła miłość homoseksualna. Warto jednak pamiętać, że takimi słowami jak miłość czy pokochać określano wtedy przyjaźń. Poza tym homoseksualizm był sprzeczny z prawem Mojżeszowym.Wracając do Saula. Uczynił on Dawida wodzem swojego wojska. Gdy jednak pewnego razu usłyszał, że kobiety wychwalają w pieśniach bardziej Dawida niż jego wpadł w gniew. Dawid pomimo tego, że był teraz wodzem tak jak wcześniej grał Saulowi gdy ten miał zły humor. Pewnego razu gdy tak grał Saul rzucił w niego włócznią. Dawid uchylił się. Saul postanowił więc go zabić rękami Filistynów. Zapowiedział, że da Dawidowi swoją córkę gdy przyniesie mu sto napletków filistyńskich. Dawid przyniósł ich dwieście i Saul chcąc, nie chcąc dał mu swoją córkę. Później jednak ponownie chciał go zabić rzucając włócznią.Tym razem Dawid uciekł nie tylko do swojego domu, ale także ze stolicy. Dawid ukrył się u proroka Samuela. Saul posyłał tam wojska, ale wszyscy żołnierze, których tam posyłał wpadali w trans. W końcu sam Saul sam tam poszedł i też wpadł w taki trans. Rozebrał się do naga i zachowywał jak prorok. Warto tutaj przypomnieć, że Saul zachowywał się jak prorok także wtedy gdy został namaszczony na króla. Wtedy jednak się nie rozebrał. W tym wersecie powiedziano, nie że był prorokiem, ale że zachowywał się jak prorok. Nie wypowiadał więc proroctw, ale był jakby w zachwyceniu czy podekscytowaniu.Król Saul wrócił do domu i chyba spodziewał się, że Dawid wróci do pałacu. Jonatan wykorzystał tą sytuację, aby wybadać plany ojca. Saul ukrywał swoje zamiary, ale gdy Jonatan ujawnił, że pozwolił Dawidowi odejść do swojej rodziny, król Saul próbował zabić swojego syna. W 1 Samuela 20:33 czytamy, że Saul rzucił w złości włócznią w swojego syna Jonatana. Dawid skrył się, a wraz z nim cała jego rodzina. Czy król Saul mógł wymordować rodzinę Dawida? Tego się chyba oni obawiali, bo cała rodzina przyszła do jaskini, gdzie się ukrywał Dawid.W międzyczasie Saul dowiedział się, że zaraz po ucieczce z pałacu Dawid udał się do kapłanów w Nob. Ci kapłani pomogli Dawidowi dając mu miecz Goliata oraz chleby z przybytku. Król Saul kazał jednak zamordować wszystkich kapłanów i ich rodziny. Jego ludzie nie chcieli tego zrobić. Zrobił to Doeg Edomita. Wymordował kapłanów, ich rodziny oraz wszystkie zwierzęta w mieście Nob. Dawało to wyraźny sygnał, że nawet nieświadoma pomoc Dawidowi prowadzi do śmierci nie tylko tego kto to zrobił, ale nawet jego rodziny.Saul ścigał Dawida. W pewnym momencie miał go już prawie w ręku, ale wtedy zaatakowali Filistyni. Później dwukrotnie Saul był w rękach Dawida, który mógł go zabić, ale oszczędził króla. Saul początkowo przestawał go ścigać, ale potem ponownie gonił Dawida. Jego żonę oddał innemu Izraelicie. Zdesperowany Dawid dołączył wtedy do wrogów Saula czyli Filistynów.Król Saul był jedną z tych osób, które przestrzegają praw Bożych, ale tylko tych, które im odpowiadają. Np. Biblia mówi, że zgodnie z prawem mojżeszowym wygonił wszystkich, którzy wywoływali duchy. Później jednak chciał się dowiedzieć jaka będzie przyszłość. Kazał więc odszukać medium spirytystyczne. Ta kobieta na żądanie króla starała się wywołać ducha zmarłego proroka Samuela. Przepowiedziała królowi śmierć nie tylko jego, ale także wszystkich jego synów. Spełniło się to tylko częściowo.Król Saul zginął podczas tej bitwy wraz ze swoimi synami, w tym także Jonatanem. Biblia niewiele o tym mówi, bo koncentruje się na Dawidzie. Wiemy jednak, że Saul był ranny i popełnił samobójstwo, aby Filistyni go nie dręczyli. Oni jednak wzięli jego ciało i powiesili na swoich murach. Przeżył jednak najmłodszy syn króla Saula - Isz-Boszet, a Abner dowódca wojska uczynił go królem, po jego ojcu. Wg przepowiedni tego medium mieli zginąć wszyscy synowie Saula.Tutaj ponownie wracamy do miasta Jabesz-Gilead. Filistyni powiesili zwłoki króla Saula na murach swojego miasta. Co zrobili mieszkańcy Jabesz-Gilead? Jak mówiłem w poprzednim odcinku z tego miasta pochodziła pewne prabaka króla Saula. Było to też pierwsze miasto jakie obronił jako król. Teraz właśnie ci ludzie zatroszczyli się o ciało zmarłego króla. Jest to ciekawy fragment Biblii. Król Saul jest przedstawiony raczej krytycznie, ale okazuje się, że byli ludzie tak mu wdzięczni, że narażali swoje życie, aby zapewnić mu godziwy pogrzeb. Saul na pewno był odważny, ale później chyba ambicja zmieniła go na gorsze.Podsumowując: Saul był pierwszym królem Izraela. Pochodził z plemienia Beniamina. Co ciekawe apostoł Paweł także pochodził z plemienia Beniamina i też miał na imię Saul. Dopiero później gdy został chrześcijaninem stał się bardziej znany pod imieniem Paweł. Wracając do króla Saula - miał typową chorobę wielu królów. Wszędzie widział spisek przeciwko swojemu panowaniu. Nagrałem wcześniej odcinek o Herodzie Wielkim, który zabił z tego powodu swoich własnych synów. Saul wprawdzie nie zabił ani swojego syna Jonatana, ani zięcia Dawida, ale próbował. Saul dwukrotnie chciał zabić Dawida, a w napadzie gniewu raz także swojego syna Jonatana. Przypomina to nie tylko Heroda, ale także Iwana Groźnego, który w gniewie zabił swojego syna. Warto jednak zapamiętać, że choćby dla mieszkańców Jabesz-Gilead Saul pozostał do końca życia wybawcą.A on odrzekł: Zgrzeszyłem! Lecz teraz uczcij mnie przed starszymi mego ludu i przez Izraelem i zawróć ze mną, abym oddał pokłon Panu, Bogu twojemu (1 Samuela 15:30)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Samuela/15/30Samuel zaś rzekł: Jakże mogę pójść? Gdy usłyszy o tym Saul, zabije mnie! A Pan odrzekł: Weź z sobą jałówkę i mów, że przybyłeś złożyć ofiarę Panu (1 Samuela 16:2)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Samuela/16/2Przyodział tedy Saul Dawida w swój rynsztunek, włożył mu na głowę hełm spiżowy i ubrał go w pancerz łuskowy (1 Samuela 17:38)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Samuela/17/38Tam także i on zrzucił z siebie swoje szaty i był w zachwyceniu przed Samuelem, a padłszy na ziemię leżał nagi przez cały ten dzień i przez całą noc; dlatego mówi się: Czy i Saul między prorokami? (1 Samuela 19:24)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Samuela/19/24Wtedy Saul rzucił w niego włócznię, aby go przebić; poznał tedy Jonatan, że postanowieniem jego ojca było zabić Dawida (1 Samuela 20:33)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Samuela/20/33Saul zaś wydał swoją córkę Michal, żonę Dawida za Paltiego, syna Laisza z Gallim (1 Samuela 25:44)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Samuela/25/44

Dzisiaj zajmiemy się pierwszym królem Izraela. Wielu myśli, że tym pierwszym królem był Dawid z plemienia Judy, a drugim Salomon, syn Dawida. Jednak pierwszym królem był Saul z plemienia Beniamina. Jak to się stało, że został królem? Dlaczego po nim królem nie został któryś z jego synów? Co Biblia mówi nam na temat jego plemienia? Jaki związek z królem Saulem miało miasto Jabesz-Gilead?Izraelem kierowali sędziowie. Właśnie nim jest poświęcona księga Sędziów. Ostatnim sędzią był Samuel, gdy zrobił się stary ustanowił swoich synów sędziami. Okazali się oni jednak przekupni. Izraelici przyszli do Samuela i powiedzieli, że chcą być jak inne narody i chcą mieć króla. Samuel, który był ostatnim sędzią, ale był także prorokiem dostał zadanie namaszczenia na króla Saula. Był on bardzo nieśmiały i skromny. Gdy prorok Samuel zaczął mu mówić o roli jaką ma odegrać powiedział: “ jestem tylko Beniaminitą, więc z najmniejszego plemienia izraelskiego, a ród mój jest najmniejszy z rodów plemienia Beniamin” (1 Samuela 9:21). Saul powiedział, że jest z najmniejszego plemienia. Dlaczego plemię Beniamina było takie małe?Ostatnie rozdziały księgi Sędziów mówią o wojnie między plemieniem Beniamina, a pozostałymi Izraelitami. Pomimo ogromnej przewagi liczebnej Beniaminici początkowy wygrali. Później jednak zostali wybici prawie co do nogi. Księga Sędziów 20:47 mówi, że “sześciuset mężów zawróciło i uciekało na pustynię do skały Rimmon, i pozostali tam przy skale Rimmon przez okres czterech miesięcy”. Z plemienia Beniamina pozostało przy życiu tylko tych 600 wojowników. Dostali oni 400 kobiet z miasta Jabesz-Gilead, a pozostałych 200 wojowników miało pójść do Szilo i porwać sobie żony spośród młodych kobiet, które przyjdą na święto.Nie wiemy tego na pewno, ale być może prababka króla Saula pochodziła z Jabesz-Gilead albo była jedną z tych porwanych kobiet. Porwanych podczas święta w Szilo. Osobiście myślę, że prababka Saula pochodziła z Jabesz-Gilead. Matkę mamy jedną, ale dwie babcie, a aż cztery prababcie. Tutaj mówimy jednak o jeszcze dalszych pokoleniach wstecz. Wydaje się więc logiczne, że przynajmniej jedna z prababek króla Saula była kobietą pochodzącą z Jabesz-Gilead. Król Saul zaczął swoje królowanie w związku z tym miastem. Również jego śmierć wiąże się z Jabesz-Gilead. Co się tam wydarzyło?Samuel namaścił Saula na króla i przedstawił go ludowi. Większość jednak ludzi wyśmiała go. Namaszczony król wrócił do swojej posiadłości, do pługa i do orki. Wtedy usłyszał, że miasto Jabesz-Gilead jest oblegane przez Ammonitów. Zwołał więc wojowników i pokonał najeźdźców. Wtedy dopiero uznali go wszyscy Izraelici. Mieszkańcy Jabesz-Gilead nigdy nie zapomnieli tego co dla nich zrobił. Przed Saulem stanęło jednak jeszcze większe zadanie.W Izraelu rządzili wtedy Filistyni. W różnych miejscach rozlokowali oni swoje załogi wojskowe. Nie pozwalali też na to aby w Izraelu byli kowale. Izraelici musieli chodzić do Filistynów aby ostrzyć narzędzia rolnicze. Nie mogli też wyprodukować sobie broni. Jonatan, najstarszy syn króla Saula, zaatakował załogę filistyńską. Wyruszyła więc armia filistyńska. Saul też wyruszył razem ze swoimi ludźmi. Co Biblia mówi o uzbrojeniu Izraelitów? W 1 Samuela 13:22 czytamy: “nie było ani miecza, ani oszczepu w ręku całego zastępu, który był z Saulem i Jonatanem. Tylko Saul i Jonatan, jego syn, mieli je”. Uzbrojeni w miecz byli tylko Saul i jego syn Jonatan. Czy to znaczy, że Izraelici byli bezbronni?W 1 Kronik 12:2 czytamy o wojownikach z plemienia Beniamina: “uzbrojeni byli w łuki, umieli zarówno z prawej, jak i z lewej ręki miotać kamieniami i strzelać z łuku, a wywodzili się ze współplemieńców Saula, Beniaminitów”. To plemię słynęło z leworęcznych wojowników. Nie chodziło jednak o wrodzoną leworęczność zwaną też dawniej mańkuctwem. Młodym Beniaminitą zawiązywano prawą rękę na plecach aby zmusić ich do używania drugiej ręki. Dzięki temu potrafili w boju posługiwać się oboma rękoma. Słynni też byli z miotania kamieni z procy. Większość osób kojarzy procę z Dawidem. Ciekawe jest jednak to, że Dawid spędził swoją młodość pasąc owce, a tereny plemion Judy i Beniamina były obok siebie. Tak więc jest prawdopodobne, że Dawid nauczył się strzelać z procy właśnie od ekspertów z plemienia Beniamina.Wracając do króla Saula. Miał on przy sobie wojowników z wielu plemion, między innymi ze swojego z plemienia Beniamina. Nie mieli oni wprawdzie mieczy, ale potrafili posługiwać się procami i łukami. Przypomina to trochę sytuację na Okinawie. Zabroniono tam posiadania broni i miejscowi ludzie nauczyli się wykorzystywać wszystko co mieli pod ręką do walki. Tak więc chociaż Filistyni byli lepiej uzbrojeni to Izraelici na pewno nie byli bezbronni. Jak zwykle doszło więc do sytuacji patowej.Dlaczego jednak Izraelici nie atakowali? Prorok Samuel zapowiedział królowi Saulowi, że ma czekać na niego 7 dni. Upływał już ostatni siódmy dzień, a Samuel nie nadchodził. Saula zaczęli opuszczać jego wojownicy. Wtedy król Saul sam złożył ofiarę i właśnie wtedy przybył prorok Samuel. Karą za brak cierpliwości miało być to, że królestwo nie pozostanie przy jego rodzinie. Saul jednak dalej był królem. Nie utracił tej władzy. Czuł pewnie jednak gniew proroka i co za tym idzie nie spodziewał się pomocy Bożej. Izraelici więc nie atakowali.Teren ziemi obiecanej do dużo gór, wąwozów, urwisk itd. Izraelici stali na jednej górze, a Filistyni na drugiej, pomiędzy nimi było urwisko. Każda strona więc znajdowała się w miejscu idealnym do obrony, ale trudnym do ataku. Podobnie będzie później podczas starcia, które rozpoczęło się od pojedynku między Dawidem i Goliatem. Tam też obie strony były na wzgórzach, pomiędzy którymi była dolina, w której Dawid starł się z Goliatem. Dawid zasłynął wtedy z zaufania do Boga, ale nie był on pierwszy. Kto więc wykazał się odwagą w tym pierwszym starciu między Izraelitami i Filistynami?W 1 Samuela 14:6 czytamy: “Jonatan rzekł do swojego giermka: Choć, przeprawmy się ku czatom tych nieobrzezańców; może Pan uczyni coś dla nas, gdyż Panu nietrudno wybawić przez wielu czy przez niewielu”. Innymi słowy Jonatan, syn Saula uważał, że Bóg może dać wybawienie przez armię, ale może też posłużyć się jednym człowiekiem. Ruszył więc i zaatakował wraz z giermkiem strażników. We dwójkę zabili około 20 wojowników. Wtedy doszło jeszcze do trzęsienia ziemi i Filistyni zaczęli uciekać. Był więc to dzień, w którym Jonatan wykazał ogromną odwagę i zaufanie do Boga. Jednak tego samego dnia jego ojciec pokazał o wiele gorsze oblicze.Saul zakazał jedzenia swoim wojownikom, aż wywrze pomstę na swoich wrogach. Król Saul nie robił tego dla Boga, nie robił tego także dla ludzi, on to robił dla siebie - chciał wywrzeć pomstę na SWOICH wrogach. Jakże szybko stracił pokorę, którą okazywał na samym początku. Jego syn Jonatan nie wiedział o tym zakazie i zjadł trochę miodu po drodze. Miód był na pewnej polanie - ziemia obiecana rzeczywiście opływała w miód. Saul chciał go za to zabić. Zabić swojego własnego syna, ale wojownicy go obronili mówiąc, że to przecież właśnie on doprowadził do zwycięstwa.Saul popełnił więc już dwa błędy. Najpierw sam złożył ofiarę, potem wydał rozkaz aby nie jeść, aż wywrze pomstę na Filistynach i nawet chciał zabić swojego syna, który nieświadomie złamał ten zakaz. Teraz prorok Samuel daje mu jeszcze jedną szansę. Ma wyruszyć przeciwko Amalekitom. Przy okazji dostał podobne wskazówki jak wcześniej Jozue przy zdobyciu Jerycha. Należało wszystkich zgładzić i wszystko zniszczyć. Saul oszczędził jednak stada owiec oraz samego króla Amalekitów. Tłumaczył się prorokowi, że wziął te owce na ofiarę. Wtedy Samuel powiedział pamiętne słowa: “Posłuszeństwo lepsze jest niż ofiara, a uważne słuchanie lepsze niż tłuszcz barani” (1 Samuela 15:22).Prorok Samuel odszedł i już więcej nie spotkał się z królem Saulem. Poszedł namaścić kolejnego króla - Dawida. Tym jednak zajmiemy się w następnej audycji. Zajmiemy się ostatnimi latami rządów króla Saula, jego stosunkiem do Dawida itd. Zajmiemy się także kwestią relacji Dawida i Jonatana oraz sprawą wywoływania duchów. Z tej audycji myślę, że warto zapamiętać jak bardzo się zmienił Saul. Był bardzo skromny gdy przyszedł do niego prorok Samuel. Później jednak szybko stał się dumny. Przypomina to słowa barona Actona, który mówił o tym jak bardzo władza korumpuje ludzi. Saul jest tego przykładem.“Saul odpowiedział: Przecież jestem tylko Beniaminitą, więc z najmniejszego plemienia izraelskiego, a ród mój jest najmniejszy z rodów plemienia Beniamin. Dlaczego takie rzeczy do mnie powiedziałeś?” (1 Samuela 9:21)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Samuela/9/21“Lecz sześciuset mężów zawróciło i uciekało na pustynię do skały Rimmon, i pozostali tam przy skale Rimmon przez okres czterech miesięcy” (Sędziów 20:47)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Sedziow/20/47“Toteż czasu wojny nie było ani miecza, ani oszczepu w ręku całego zastępu, który był z Saulem i Jonatanem. Tylko Saul i Jonatan, jego syn, mieli je” (1 Samuela 13:22)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Samuela/13/22“Uzbrojeni byli w łuki, umieli zarówno z prawej, jak i z lewej ręki miotać kamieniami i strzelać z łuku, a wywodzili się ze współplemieńców Saula, Beniaminitów” (1 Kronik 12:2)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Kronik/12/2Jonatan rzekł do swojego giermka: Choć, przeprawmy się ku czatom tych nieobrzezańców; może Pan uczyni coś dla nas, gdyż Panu nietrudno wybawić przez wielu czy przez niewielu.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Samuela/14/6Samuel odpowiedział: Czy takie ma Pan upodobanie w całopaleniach i w rzeźnych ofiarach, co w posłuszeństwie dla głosu Pana? Oto: Posłuszeństwo lepsze jest niż ofiara, a uważne słuchanie lepsze niż tłuszcz barani.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/1-Ksiega-Samuela/15/22

Dzisiaj będziecie mogli posłuchać pierwszego odcinka poświęconego miejscu. Będziemy mówić o miejscu, którego nazwa jest chyba najbardziej znanym słowem z Biblii. Jest to bardzo ciekawe, bo to słowo występuje w Biblii tylko raz. W księdze Objawienia nazywanej też księgą Apokalipsy rozdziale 16 i wersecie 16 czytamy: “zgromadził ich na miejscu, które po hebrajsku nazywa się Armagedon”. We wcześniejszym wersecie 14 czytamy, że “demony zgromadzą wszystkich królów ziemi do walki na wojnę w wielki dzień Boga Wszechmogącego”. A gdzie ich zgromadzą, właśnie na miejscu, które po hebrajsku nazywa się Armagedon. Gdzie jest to miejsce?Po hebrajsku to słowo brzmi “Har-Magedon”. Mamy tutaj dwa słowa: “har” czyli góra oraz słowo “Megadon” czyli Megiddo. Megiddo to miasto wspomniane wielokrotnie w Biblii. Jest jednak problem, w tamtej okolicy nie ma góry. Ruiny tego miasta znajdują się na 20 metrowym wzgórzu, które powstało w ten sposób, że kolejne miasta budowano na gruzach poprzednich miast. Archeolodzy, którzy przekopywali się przez tą górę odnaleźli 20 warstw, co świadczy o wielokrotnym przebudowywaniu tego miasta. Tak więc w tym miejscu znajduje się nie góra, ale coś w rodzaju kopca. Co jednak znaczy nazwa “Megiddo”?Słowo Megiddo można przetłumaczyć jako “zgromadzenie”, “spotkanie”, “miejsce tłumów” albo nawet “zgromadzenie wojsk”. Zauważmy jak dobrze pasuje to do wersetów z księgi Objawienia, które już czytałem. Te wersety mówiły o zgromadzeniu wszystkich królów do walki na miejscu, które się nazywa Armagedon. Jeżeli zamiast słowa Armagedon użyjemy zwrotu “góra zgromadzenia wojsk” to te wersety z księgi Objawienia brzmiałyby: “Zgromadziły wszystkich królów na wojnę na miejscu góry zgromadzeń wojsk”. Dodatkowo słowo “miejsce” to greckie słowo “topon”, które można przetłumaczyć jako “miejsce” ale także jako “sytuacja” lub “możliwość”.Biblia pierwszy raz wspomina o mieście Megiddo podczas podboju Ziemi Obiecanej. W księdze Jozuego 12:21 pojawia się król Megiddo na liście pokonanych przez Jozuego królów. Jednak tego króla jak i wielu innych pokonano najwyraźniej w terenie, być może na równinie Megiddo czyli w okolicach tego miasta. Pokonanie tego króla nie oznaczało zdobycie miasta. Później w tej samej księdze w Jozuego 17:11 czytamy, że miasto przypadło plemieniu Manassesa. Jednak kolejny 12 werset mówi, że to plemię nie potrafiło zdobyć tego miasta i dalej tam mieszkali Kananejczycy.Jednak opis biblijny nie jest najstarszym opisem miasta i jego okolic. W XV w. p.n.e. doszło tutaj do bitwy między Egipcjanami pod wodzą faraona Totmesa III oraz koalicji kananejskich miast. Jednym z nich było właśnie Megiddo, a bitwa rozegrała się w okolicach tego miasta. Tak więc do historii przeszła jako pierwsza bitwa pod Megiddo. Bitwa rozegrała się na równinie, którą też się nazywa Megiddo. Aby zrozumieć co się stało wtedy jak również podczas kolejnych bitew w tym miejscu warto zapoznać się trochę z geografią.Z południa na północ biegnie droga nazywana Via Maris czyli Droga Nadmorska. To określenie pojawia się w Biblii w Księdze Izajasza 9:1 oraz w Mateusza 4:15. Tą drogą można było iść z Egiptu na północ. Właśnie przy Megiddo ta droga się rozdwajała. Można sobie wyobrazić taką wielką literę Y. Z dołu idzie jedna droga i właśnie przy Megiddo pojawiają się dwie odnogi. Jedna z tych odnóg idzie na dalej na północ wzdłuż morza, a druga skręca na północny wschód w kierunku gdzie Asyrii czy Babilonu. Terytorium Izraela to mnóstwo gór, łatwa droga prowadzi niedaleko miasta Megiddo.Kanaan był wtedy pod panowaniem Egipcjan i tędy szły bardzo ważne szlaki handlowe. Jednak w XV wieku doszło do buntu i właśnie z tego powodu wyruszył Totmes III.Via Maris czyli Droga Nadmorska jak sama nazwa wskazuje biegnie wzdłuż morza. Jednak w pewnym miejscu drogę zagradza góra Karmel. Właśnie tam trzeba skręcić i przejść przez góry w kierunku Megiddo. Miasto to stało jakby na warcie pilnując przejścia. W czasach Totmesa III były trzy drogi. Dwie łatwe oraz jedna trudna. Ta trudna była bardzo wąska. Faraon zdecydował się właśnie na nią bo pozostałe były pilnowane. Jak czytamy w egipskim sprawozdaniu szli: “koń za koniem i człowiek za człowiekiem”. Zaskoczyli tym swoich przeciwników.Megiddo zostało wtedy zniszczone, ale wkrótce potem odbudowano je. Było już jednak sojusznikiem Egiptu. Wspominane jest wielokrotnie w listach z Amarny. Jest to korespondencja pomiędzy administracją faraona, a podległymi mu miastami. W tym okresie pojawił się w Kanaanie Abraham. W późniejszych opisach jego podróży Izraelici piszą, że gdy Abraham przekroczył Eufrat znalazł się w Egipcie. Kanaan nie był Egiptem, ale był terytorium zależnym od Egiptu, co potwierdzają właśnie listy z Amarny.Później Megiddo pojawia się w opisach z księgi Jozuego o czym już mówiłem. Nie zostało jednak zdobyte przez Izraelitów. Po śmierci Jozuego w Izraelu rządzili sędziowie. Tak więc po księdze Jozuego mamy w Biblii księgę Sędziów. Właśnie w Sędziów 1:27, 28 czytamy, że Manases nie posiadł miast, w tym Megiddo, ale, że później gdy urósł w siłę narzucił im pańszczyznę. Innymi słowy mieszkańcy Megiddo dalej mieszkali wśród Izraelitów, ale musieli płacić swego rodzaju podatki w postaci pracy przymusowej. Ale jakie jeszcze bitwy rozegrały się pod Megiddo?Biblia wspomina o kilku bitwach. Np. już w 4 rozdziale Księgi Sędziów jest opisana walka sędziego Baraka z Syserą, który miał rydwany wojenne z przymocowanymi kosami. Sędzia Barak zszedł z góry Tabor i pokonał Syserę. Góra Tabor znajduje się naprzeciwko miasta Megiddo. Pomiędzy tym miastem i górą Tabor znajduje się równina, która jest otoczona górami. Ta część bliżej miasta Megiddo nazywa się równiną Megiddo. Ta część bliżej góry Tabor to nizina Jizreel. Wprawdzie Barak zszedł z góry Tabor, ale w późniejszej pieśni opisanej w Sędziów 5:19 czytamy, że Sysera został rozgromiony nad wodami Megiddo. Czym były te wody?Wszyscy, którzy mieszkają niedaleko gór wiedzą, że strumyki potrafią się szybko zmienić w rwące rzeki, a pola w bagna. Tak prawdopodobnie było i w tym wypadku. Przez tą równinę płynie potok Kiszon, który rozlewa się na cały obszar po obfitych deszczach, a Biblia wspomina o deszczu. Sędzia Barak był na górze, czyli w miejscu gdzie nie mogły go zaatakować rydwany. Zszedł z tej góry gdy zaczął padać deszcz. Równina Megiddo szybko zamieniła się w grzęzawisko, gdzie utknęły groźne rydwany. Tak Izraelici pokonali Kananejczyków, którzy mieli 900 rydwanów z żelaznymi kosami. Co ciekawe ta bitwa posłużyła za wzór pewnej bitwie podczas I wojny światowej.W 1918 roku brytyjski generał Edmund Allenby oraz siły arabskie koordynowane przez podpułkownika Lawrence'a zwanego Lawrence'em z Arabii zaatakowały armie Tureckie znajdujące się na równinie Megiddo. Podobno generał Allenby wzorował swój atak na podstawie opisów z biblijnej księgi Sędziów. Gazety oczywiście nazwały tą bitwę Armagedonem. Doszło tam wtedy do całkowitej zagłady sił tureckich.Niektórzy historycy liczą, że wszystkich bitew pod Megiddo było około 40. Ja oczywiście nie wymienię w tej audycji wszystkich. Wspomnę jeszcze tylko o bitwie pomiędzy faraonem Necho i królem judzkim Jozjaszem, która jest opisana w 2 Kronik 23:29. Faraon Necho szedł na północ, aby wspomóc Asyryjczyków, drogę zastąpił mu król Jozjasz i zrobił to właśnie pod Megiddo. Bitwę wygrał Neho, a Jozjasz zginął.Później warto wspomnieć o bitwie w 1260 pomiędzy Mongołami, a Mamelukami. Mongołowie prawdopodobnie zajęliby całą Afrykę północną i potem być może Hiszpanię. Zostali jednak pokonani pod Megiddo w 1260 roku. Wcześniej w XII wieku Saladyn cztery razy walczył z Krzyżowcami pod Megiddo. Później doszło jeszcze do bitwy pomiędzy Napoleonem a armią turecką. Ostatnia znana bitwa została tutaj stoczona w 1948 roku pomiędzy Żydami a Arabami.Podsumowując. Przez Palestynę biegła Via Maris czyli Droga Nadmorska. Na północy jednak nad morzem stoi góra Karmel, droga więc musiała skręcić na równinę Megiddo. Stąd można było iść dalej na północ, albo skręcić na północny-wschód. Miasto Megiddo było więc swego rodzaju bramą. Gdy jakaś armia chciała się spotkać z inną armią to mogła tutaj zaczekać. Tego miejsca nie dało się ominąć. Z tego powodu rozegrało się tutaj wiele bitew. Najstarsza znana bitwa rozegrała się w XV w. p.n.e. Ostatnia w 1948 roku. Z biblijnych opisów walczył tutaj sędzia Barak i wygrał oraz król Judzki Jozjasz, który przegrał. Walczyli tutaj krzyżowcy z Saladynem, Mamelukowie z Mongołami, Napoleon z Turkami itd.“I zgromadził ich na miejscu, które po hebrajsku nazywa się Armagedon” (Objawienie 16:16)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Objawienie-Swietego-Jana/16/16“Ponadto należały do Manassesa w obrębie posiadłości Issachara i Aszera Bet-Szean i jego osady, Jibleam i jego osady, mieszkańcy Dor i jego osady, i mieszkańcy En-Dor i jego osady, Taanach i jego osady, mieszkańcy Megiddo i jego osady, trzy górzyste okręgi. Lecz synowie Manassesa nie mogli objąć w posiadanie tych miast i Kananejczycy zdołali utrzymać się w tej ziemi.” (Jozuego 17:11, 12).http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Jozuego/17/11Manasses zaś nie posiadł Bet-Szean i jego osad ani Taanak i jego osad, ani nie wypędził mieszkańców Dor i jego osad, ani mieszkańców Jibleam i jego osad, ani mieszkańców Megiddo i jego osad. Kananejczycy więc zdołali utrzymać się w tej ziemi. Gdy zaś Izrael się wzmocnił, narzucił Kananejczykom pańszczyznę, ale ich nie wypędził (Sędziów 1:27, 28)http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Sedziow/1/27Przyszli królowie i walczyli, Walczyli wówczas królowie kananejscy W Taanak, nad wodami Megiddo, Lecz łupu w srebrze nie wzięli (Sędziów 5:19).http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/Ksiega-Sedziow/5/19Za jego czasów wyruszył faraon Necho, król egipski, przeciwko królowi asyryjskiemu nad rzekę Eufrat. Gdy król Jozjasz wyprawił się, aby się z nim potykać, ten, gdy go zobaczył, pozbawił go życia pod Megiddo.http://biblia-online.pl/Biblia/Warszawska/2-Ksiega-Krolewska/23/29

Pobierz audio W tym samym rozdziale czytamy, że nie będzie ubogich wśród Izraelitów oraz, że ubodzy zawsze będą. To jak to jest? Będą ubodzy pośród ludu Bożego czy nie? Odwiedź nas na: https://open.lbry.com/@cienieprzyszlosci:d?r=CAQYmiDR1e7quGMDtVGeK1RFQdWkMFJb

Naukowcy twierdzą, że znaleźli dowód potwierdzający, że dziesięć plag egipskich, które w Księdze Wyjścia doprowadziły do uwolnienia Izraelitów przez Mojżesza spod władzy Egiptu, było wywołane prawdziwymi katastrofami naturalnymi.

Ostatnio z łaski Boga uczestniczyłem w akcie wykupienia z niewoli dwóch pakistańskich rodzin. Wydarzenia te ukazały mi obraz Bożego zbawienia. Każdy czytający Biblię chrześcijanin wie, że pobyt Izraelitów w ziemi egipskiej, ich niewola i wyjście jest obrazem naszego zbawienia z niewoli grzechu. To biblijne wydarzenie miało miejsce bardzo dawno temu. Czy możemy ten sam obraz zobaczyć w czasach dzisiejszych, na żywo? Tak. W ostatnim czasie, z łaski Boga i zupełnie niespodziewanie, mogłem być nie tylko świadkiem takich wydarzeń ale również małym trybikiem w tym ogromnym i wspaniałym dziele Boga. Poniższe nagranie nie jest jakimś konkretnym przesłaniem Słowa Bożego, nie jest też typowym nauczaniem. Jest to raczej świadectwo na chwałę Boga w formie wolnej wypowiedzi. Nie oznacza to jednak, że Pan Bóg nie może tego użyć aby coś do nas powiedzieć. Dlatego też, tego życząc, zapraszam.

Fragment do rozważania: Wj 3, 7-17 Pan mówił: Dosyć napatrzyłem się na udrękę ludu mego w Egipcie i nasłuchałem się narzekań jego na ciemięzców, znam więc jego uciemiężenie. Zstąpiłem, aby go wyrwać z ręki Egiptu i wyprowadzić z tej ziemi do ziemi żyznej i przestronnej, do ziemi, która opływa w mleko i miód, na miejsce Kananejczyka, Chetyty, Amoryty, Peryzzyty, Chiwwity i Jebusyty. Teraz oto doszło wołanie Izraelitów do Mnie, bo też naocznie przekonałem się o cierpieniach, jakie im zadają Egipcjanie. Idź przeto teraz, oto posyłam cię do faraona, i wyprowadź mój lud, Izraelitów, z Egiptu. A Mojżesz odrzekł Bogu: Kimże jestem, bym miał iść do faraona i wyprowadzić Izraelitów z Egiptu? A On powiedział: Ja będę z tobą. Znakiem zaś dla ciebie, że Ja cię posłałem, będzie to, że po wyprowadzeniu tego ludu z Egiptu oddacie cześć Bogu na tej górze. Mojżesz zaś rzekł Bogu: Oto pójdę do Izraelitów i powiem im: Bóg ojców naszych posłał mię do was. Lecz gdy oni mnie zapytają, jakie jest Jego imię, to cóż im mam powiedzieć? Odpowiedział Bóg Mojżeszowi: JESTEM, KTÓRY JESTEM. I dodał: Tak powiesz synom Izraela: JESTEM posłał mnie do was. Mówił dalej Bóg do Mojżesza: Tak powiesz Izraelitom: "JESTEM, Bóg ojców waszych, Bóg Abrahama, Bóg Izaaka i Bóg Jakuba posłał mnie do was. To jest imię moje na wieki i to jest moje zawołanie na najdalsze pokolenia. Idź, a gdy zbierzesz starszych Izraela, powiesz im: Objawił mi się Pan, Bóg ojców waszych, Bóg Abrahama, Bóg Izaaka i Bóg Jakuba i powiedział: Nawiedziłem was i ujrzałem, co wam uczyniono w Egipcie. Postanowiłem więc wywieść was z ucisku w Egipcie i zaprowadzić do ziem Kananejczyka, Chetyty, Amoryty, Peryzzyty, Chiwwity i Jebusyty, do ziemi opływającej w mleko i miód". To cudowne odkryć, że jesteśmy wciągnięci przez Boga w Jego działanie. Jesteśmy posłani przez Niego do innych na wiele sposobów mocą której on sam nam udziela. #WojciechJędrzejewskiOP

Spojení Davida a Goliáše se do našeho podvědomí zapsalo jako metafora nepravděpodobného vítězství, kdy se někdo postaví zdrcující převaze. Nicméně, obři nejsou tím, čím se nám zdají být. Davidovo vítězství je příběhem odvážné víry, která mu umožnila použít jiný typ síly. Síla může spočívat i v porušení pravidel nebo nahrazení hrubé síly rychlostí a momentem překvapení. Izraelité si myslí, že Goliáš je nepřekonatelný, protože je veliký, David si říká: Je tak velký, že nejde netrefit. Goliáš se chová dost podivně. Jeho velikost byla ve skutečnosti projevem jeho slabosti.

Spojení Davida a Goliáše se do našeho podvědomí zapsalo jako metafora nepravděpodobného vítězství, kdy se někdo postaví zdrcující převaze. Nicméně, obři nejsou tím, čím se nám zdají být. Davidovo vítězství je příběhem odvážné víry, která mu umožnila použít jiný typ síly. Síla může spočívat i v porušení pravidel nebo nahrazení hrubé síly rychlostí a momentem překvapení. Izraelité si myslí, že Goliáš je nepřekonatelný, protože je veliký, David si říká: Je tak velký, že nejde netrefit. Goliáš se chová dost podivně. Jeho velikost byla ve skutečnosti projevem jeho slabosti.

Pobierz audio Spróbujemy znaleźć odpowiedzi na pytania: 1. Jak wiele Izraelitów brało w tym udział? 2. Czy parę godzin w ciągu jednej nocy wystarczyłoby na to przejście? 3. Dlaczego Egipcjanie z rydwanami nie mogli ich dogonić?

Dziś chciałbym wam opowiedzieć o Asahelu, siostrzeńcu Dawida. Jest to początek takiej mini serii. Bo chciałbym w kolejnych odcinkach nagrać także biografie Abiszaja i Joaba. Tak więc chciałbym omówić wszystkich trzech siostrzeńców Dawida. Ponieważ biografia Asahela jest najkrótsza to połączę ją z biografią siostry Dawidy czyli Ceruji. Później przy omawianiu Abiszaja i Joaba nie będę już powtarzał biografii ich matki. Tak więc dzisiaj historia Asahela, siostrzeńca Dawida oraz jego matki Ceruji, siostry Dawida.Ojciec Dawida, czyli Jesse ożenił się z kobietą, której mąż umarł. Matka Dawida przed małżeństwem z Jessem miała męża Nachasza. Urodziła mu dwie córki: Ceruję i Abigail. Ceruja miała trzech synów, a Abigail jednego. Ceruja musiała być dużo starsza od Dawida. Byli oni rodzeństwem poprzez swoją matkę. Ta najpierw urodziła Ceruję, potem Abigail. Później zmarł jej mąż, a ona wyszła za mąż za Jessego. Jemu urodziła aż ośmiu synów. Dawid był tym najmłodszym. Tak więc synowie Ceruji byli w wieku swojego wujka Dawida. Gdy Biblia mówi o tych trzech siostrzeńcach Dawida zawsze nazywach ich synami Ceruji. Być może było tak dlatego, że chciano podkreślić ich więzy rodzinne z Dawidem. Innym powodem jest fakt, że ich ojciec już nie żył, o czym za chwile sobie powiemy.Przejdźmy teraz do siostrzeńców Dawida, a szczególnie do Asahela. Gdy Dawid uciekał przed Saulem przybyła do niego rodzina. Starszych krewnych Dawid oddał pod opiekę króla Moabu. Tak więc zarówno ojciec Dawida, jak i jego matka znaleźli się pod opieką króla Moabu. Przypominam, że Dawid i Ceruja mieli wspólną matkę. Natomiast młodzi członkowie rodziny Dawida przyłączyli się do jego oddziału. Między innymi także Asahel. Był on najmłodszym siostrzeńcem Dawida, ale wyróżniał się czymś. Był najszybszym biegaczem. To była jego zaleta, ale to doprowadziło go także do zguby.Po śmierci króla Saula. Dawid zaczął rządzić w Hebronie. Jednak wuj Saula - Abner, który był też dowódcą wojska obwołał królem Isz-Boszeta - syna Saula. W ten sposób w Izraelu było teraz dwóch królów. Dawid rządził w Hebronie, gdzie wspierało go tylko plemię Judy, a Isz-Boszet rządził nad pozostałymi 11 plemionami. Został obwołany królem w mieście Machanaim, które było po wschodniej części Jordanu. Gdy doszło do wojny wojskami Isz-Boszeta, syna Saula, dowodził Abner, a wojskmi Dawida dowodził Joab.Do bitwy doszło pod Gibeonem. To jest to miasto, które podczas podboju Ziemi Obiecanej zawarło sojusz z Jozuem. Wprawdzie zrobili to oszukując Izraelitów, ale Jozue dotrzymał słowa i później nawet bronił Gibeonu. Teraz właśnie tam doszło do walki między siłami Abnera i Joaba. Najpierw walkę próbowano rozstrzygnąć poprzez swego rodzaju turniej. Każda strona dała po 12 wojowników. Niestety zginęli wszyscy 24. Wtedy rozgorzała bitwa, którą wygrał Joab. Jego szybkonogi brat Asahel postanowił wsławić się i zabić dowódcę Abnera.W 2 Samuela rozdziale 2 czytamy, że Abner uciekał, ale nie był w stanie uciec szybkonogiemu Asahelowi. Prosił więc dwukrotnie aby ten schwytał sobie jednego z żołnierzy. Za drugim razem zagroził, że będzie musiał zabić Asahela i jak wtedy spojrzy w oczy jego bratu Joabowi. Asahel nie chciał jednak słuchać i dalej gonił Abnera. Ten więc przebił go odwrotnym końcem swojej włóczni.Na tym się kończy historia Asahela. Co się dalej wydarzyło, bo śmierć Asahela miała wpływ na dalsze wydarzenia to będziecie mogli usłyszeć w kolejnym odcinku, w którym omówię postać Joaba, czyli brata Asahela. Ten ostatni został pochowany w grobie swojego ojca w Betlejem. Tak więc ojciec Asahela już nie żył i to być może jest powód dla któego Asahela i jego dwóch braci nazywano synami Ceruji. Ostatnia wzmianka o Asahelu dotyczy czwartego oddziału. Dawid podzielił swoją armię na 12 części i w czasach pokoju tylko jeden oddział na raz pełnił swoje obowiązki. Oddział Asahela był czwarty i pełnił swoje obowiązki w 4 miesiącu. Po śmierci Asahela tym oddziałem dowodził jego syn Zebadiasz.Asahel był jednym z najodważniejszych wojowników Dawida. Asahel jest wymieniany jako pierwszy z trzydziestki wojowników Dawida. Była to chyba grupa najwcześniejszych i najdzielniejszych żołnierzy, którzy walczyli z Dawidem jeszcze w czasach, gdy uciekał przed Saulem.Podsumowując Asahel był najmłodszym synem Ceruji, przyrodniej siostry Dawida. Znany był nie tylko z waleczności, ale także z tego, że był najszybszym wojownikiem. Ta szybkość dała mu możliwość doścignięcia uciekającego Abnera. Właśnie to stało się powodem jego śmierci. Abner był starszy i wolniejszy, ale bardziej doświadczony. Myślę, że nauka jest taka. Młodzi czasami lekceważą starszych, u których wiek sprawił, że stracili może trochę sił fizycznych. Czasami jednak doświadczenie może okazać się cenniejsze niż młodzieńcza siła i szybkość.

Dzisiaj chciałbym wam opowiedzieć o mało znanym potomku Mojżesza czyli o Jonatanie, synu Gerszoma, syna Mojżesza. Dziadek prawdopodobnie by się go wstydził. Na pewno wstydzili się go późniejsi przepisywacze tekstu biblijnego, którzy próbowali ukryć powiązanie Mojżesza z tym jego wnukiem. Co Biblia mówi o Jonatanie i czasach, w których żył?Jonatan pierwszy raz pojawia się w Księdze Sędziów 17:7. Czytamy o nim, że mieszkał jakiś czas w Betlejem należącym do Judy. Chodzi o to samo Betlejem, w którym później urodził się Dawid oraz Jezus. Z jakiegoś powodu opuścił Betlejem i szukał sobie nowego domu. W tamtych czasach rządzili sędziowie, a sąsiednie narody często napadały na Izraelitów. Być może to skłoniło Jonatana do opuszczenie Betlejem. Trafił do domu Micheasza z plemienia Efraima. Ten człowiek miał w domu bożka oraz ubranie dla kapłana. Do tej pory służył mu za kapłana jeden z synów, ale teraz zaproponował tą funkcję Jonatanowi. Micheasz zobowiązał się dawać Jonatanowi ubranie i jedzenie oraz 10 srebrników rocznie. Przyjście Lewity wziął za dowód błogosławieństwa Bożego.Było to już chyba po śmierci Jozuego. Ziemia została podzielona, ale nie wszystkie plemiona zdobyły swoją część. Plemię Dana miało mały kawałek dla siebie. Wysłali oni 5 zwiadowców, którzy po drodze znaleźli się niedaleko domu Jonatana. Ten ich pobłogosławił. Oni poszli na północ i znaleźli tam miasto łatwe do zdobycia. Gdy później wrócili do swoich wyruszyli razem z 600-osobowym oddziałem aby zdobyć to miasto. Po drodze zabrali posąg i szaty kapłana. Gdy Jonatan zapytał ich dlaczego to robią zaproponowali mu aby został kapłanem dla całego plemienia. Jonatanowi się to spodobało i poszedł z nimi. Wprawdzie Micheasz właściciel tego posągu ruszył w pościg, ale gdy zobaczył 600 Danitów dał spokój. Danici dotarli do miasta, które się nazywało Laisz. Zdobyli je i nazwali Dan. Było to najbardziej na północ wysunięte miasto. Później o całym Izraelu mówiono od Dan do Beer-Szeby.Cała historia tego Lewity jest opisana w rozdziałach 17 i 18 Księgi Sędziów. Jednak dopiero w jednym z ostatnich wersetów jest wyjawione imię tego Lewity. Jest to Jonatan, syn Gerszoma, syna Mojżesza. Czasami ludzie zastanawiają się czy tekst Biblii pozostał niezmieniony. Co ciekawe właśnie ten werset czyli Sędziów 18:30 był zmieniany przez kopistów. Prawdopodobnie dlatego, że chcieli ukryć co zrobił wnuk Mojżesza. W języku hebrajskim wystarczyło dodać jedną literę aby ze słowa Mojżesz zrobić słowo Manasses. W ten sposób w greckiej Septuagincie w Kodeksie Watykańskim można przeczytać o Jonatanie, synu Gerszoma, syna Manassesa. Na szczęście wiele innych starożytnych manuskryptów zawiera prawdziwą wersję czyli tą z Mojżeszem.Podsumujmy co wiemy o Jonatanie. Był on wnukiem Mojżesza. Jego babką była Cyppora, która przez siostrę Mojżesza została określona jako Kuszytka, co oznacza, że była czarna lub, że jej skóra była dużo ciemniejsza niż Izraelitów. Czy jej wnuk Jonatan też miał ciemniejszą karnację? Tego Biblia nie wyjawia. Należał od do plemienia Lewitów. To plemię nie dostało własnej ziemi - miało żyć z tego co Izraelici przynosili w darach do świątyni albo przybytku. Jednak w tamtym okresie wielu Izraelitów odchodziło od kultu Boga Biblii i co za tym idzie prawdopodobnie zaniedbywali dary, które mieli dostawać Lewici i kapłani. Nic więc dziwnego, że ten Lewita szukał sobie nowej pracy. Dostał taką pracę od Micheasza z plemienia Efraima. Zachodzi pytanie czy Jonatan, wnuk Mojżesza nie wiedział co jego dziadek myślał o oddawaniu czci posągom?Co by nie mówić o Mojżeszu to ojcem nie był on chyba najlepszym. Zostawił swoją żonę i dzieci u teścia. Podczas wędrówki do Ziemi Obiecanej teść przyprowadził do niego żonę i synów chcąc mu chyba przypomnieć o ich istnieniu. Później teść odszedł, a oni pozostali wraz z Mojżeszem. Ten jednak nie miał chyba zbyt dużo czasu na ich pouczanie. Można więc sobie wyobrazić, że Mojżesz zajęty różnymi problemami z kierowaniem milionowym narodem zaniedbał swoich synów, co odbiło się także na wnukach. Tak więc to możliwe, że Jonatan chociaż był Lewitą nie znał Prawa Mojżeszowego oraz zakazu odnośnie sporządzania bałwanów. Jego niewiedza mogła też być spowodowana tym, że większość Izraelitów odeszła wtedy od monoteizmu.Jakby nie było Jonatan i potem jego potomkowie służyli plemieniu Dana jako kapłani. Jak długo? W ostatnich dwóch wersetach rozdziału 18 wspomniano, że byli kapłanami aż do czasu gdy mieszkańcy tych terenów trafili do niewoli oraz, że było to tak długo jak długo przybytek był w Szilo. Przypomnijmy, że w tamtym okresie arka przymierza wpadła w ręce Filistynów. Później królem został Saul, a po jego śmierci Dawid. Wtedy przeniesiono część przybytku do Jerozolimy, ale całość dopiero za rządów Salomona. Tak więc Jonatan i jego potomkowie mogli służyć plemieniu Dana nawet przez kilka pokoleń. Czy zostali za to ukarani? Biblia nic nie mówi, ale wspomina o tym, że potomkowie Eliezera, młodszego syna Mojżesza służyli później w świątyni, podczas gdy potomkowie Gerszoma nie są nigdy więcej wspomniani.Sam Jonatan był raczej samolubny. Chętnie zgodził się na pracę u Micheasza, ale później poparł zabranie posągu oraz szaty kapłana przez plemię Dana. Księga Sędziów wspomina, że spodobało mu się to, że będzie kapłanem dla całego plemienia zamiast dla jednej rodziny. Jeżeli znał Prawo Mojżeszowe, które dał jego dziadek to postępował wbrew niemu nie tylko dlatego, że czcił posąg, ale także dlatego, że Lewici nie mieli być kapłanami. Jako kapłani mieli usługiwać tylko potomkowie Aarona. Ta historia świetnie oddaje jak postępowali wtedy ludzie. W Sędziów 17:6 czytamy, że wtedy nie było króla w Izraelu i każdy robił to co wydawało mu się słuszne. Jonatan, wnuk Mojżesza postępował tak samo - robił to co wydawało mu się słuszne w jego własnych oczach.Historia wg Dzieci:https://historiawgdzieci.pl/podkast/listaTego dnia:https://historiawgdzieci.pl/tego-dnia/lista

Jeroboam I, syn Nebata - był on pierwszym królem Izraela i należy go odróżnić od Jeroboama II, który był jednym z ostatnich królów Izraela. Jeroboam II był prawnukiem Jehu. Kiedyś pewnie o nim też nagram osobny odcinek. Dziś skupmy się na Jeroboamie I, który w Biblii jest określany jako Jeroboam syn Nebata.Nie wiemy wiele o jego dzieciństwie. W 1 Królów 11:26 czytamy o nim, że był synem Nebata oraz, że pochodził z plemienia Efraima z miasta Cereda. Nie wiadomo, gdzie leżało owo miasto, ale w innym miejscu księgi 1 Królewskiej (7:46) wspomniano, że tam król Salomon kazał odlewać miedziane przedmioty do świątyni.O matce Jeroboama powiedziano, że była wdową. Tak więc Jeroboam być może w młodym wieku stracił ojca i był wychowywany przez matkę. Z tego powodu na jego barki spadło utrzymanie domu. Biblia mówi, że był bardzo pracowity.Jeżeli Cereda, z której pochodził Jeroboam to była ta sama Cereda, w której Salomon odlewał rzeczy do budowanej świątyni to być może tam się spotkali. W 1 Królów 11:28 czytamy, że Jeroboam był pracowity, co zauważył król Salomon i ustanowił go nad wszystkimi robotnikami z domu Józefa. Z domu Józefa pochodziły dwa plemiona, bo Efraima i Manassesa.Gdy po jakimś czasie wychodził z Jerozolimy. Był tam być może po rozkazy od króla Salomona spotkał na drodze proroka Achijasza. Ten prorok rozdarł swoje nowe szaty na 12 części i powiedział Jeroboamowi, że dla niego jest 10 z nich. Gdy król Salomon ustanawiał Jeroboama na kierownika robót w plemionach Efraima i Manassesa był chyba jeszcze monoteistą czyli oddawał cześć tylko Bogu Biblii, jednak w momencie gdy prorok Achijasz oferował Jeroboamowi 10 plemion - Salomon był już politeistą czyli oddawał cześć także bogom sąsiednich narodów. Między innymi wtedy przyszedł do Izraela także kult Asztarte. Prorok więc wyjaśnił Jeroboamowi, że ród Salomona straci te 10 plemion z powodu odejścia od czczenia jedynego Boga.Biblia mówi, że prorok Achijasz powiedział to Jeroboamowi na osobności. W jakiś jednak sposób król Salomon się o tym dowiedział i Jeroboam musiał uciekać. Uciekł aż do Egiptu, gdzie przyjął go faraon Sziszak. Jeroboam mieszkał tam do śmierci Salomona. W Biblii imię faraona oddano jako Sziszak, ale źródła egipskie mówią o nim jako o faraonie Szeszonku I.Po śmierci Salomona Jeroboam wrócił do Izraela i wraz z ludem prosił Rechoboama, aby ulżył ciężkiej pracy jaką nałożył na lud król Salomon. Przypomnijmy, że Jeroboam był takim nadzorcą lub kierownikiem nad wszystkimi ludźmi z plemion Józefa do prac przymusowych. Salomon bardzo dużo budował i zmuszał ludzi do pracy przy tych budowach. Teraz Jeroboam i lud proszą jego następcę aby złagodził te rzeczy i ulżył ich pracy. Rechoboam się jednak nie zgadza. Lud ukamienował nadzorcę nad tymi przymusowymi pracami i wybrał na swojego króla Jeroboama. Został on królem 10 plemion. Przy Rechoboamie zostały tylko 2 z 12 plemion.Król Rechoboam postanowił odzyskać władzę nad zbuntowanymi plemionami. Zebrał więc wojowników ze swoich dwóch plemion. Tymi plemionami była Juda i Beniamin. Taki bunt nie był czymś niezwykłym. Za czasów Dawida zbuntował się jego syn Absalom, a gdy upadł bunt Absaloma zbuntowały się inne plemiona Izraela pod przywództwem Szeby. Dawid wysłał jednak wojsko, zabił Szebę i wszystko wróciło do porządku. Być może Rechoboam spodziewał się czegoś takiego i teraz. Jednak wystąpił inny prorok, który powiedział, że ta sprawa jest od Boga i zabronił wojny pomiędzy Rechoboamem oraz Jeroboamem.Od tego momentu można chyba liczyć podział Izraela na dwa królestwa. Królestwo południowe było rządzone przez potomków Dawida i Salomona. Składało się z dwóch plemion Judy i Beniamina i często jest określano jako królestwo Judy albo po prostu Juda. Północne królestwo było rządzone przez kilka dynastii z których pierwszą była oczywiście dynastia Jeroboama. To królestwo jest określane jako królestwo Izraela albo krótko Izrael.Nie dochodzi więc do wojny między Izraelem, a Judą. Jeroboam rozbudował Szechem i Penuel. Ta rozbudowa to prawdopodobnie ufortyfikowanie tych miast. Jednak później król Izraela czyli Jeroboam I zauważa, że jego poddani dalej chodzą do Jerozolimy na święta. Takie święta odbywają się trzy razy w roku. Boi się, że Rechoboam wykorzysta ten fakt i namówi ludzi, aby wrócili do niego. Jeroboam ustanawia więc własne święto i własne miejsca kultu.Według Prawa Mojżeszowego święto tygodni zwane też świętem szałasów albo namiotów odbywa się 15 dnia miesiąca 7-go czyli gdzieś tak na przełomie naszego września i października. Jeroboam jednak mówi, że to za daleko dla ludzi chodzić tak daleko do Jerozolimy i ustawia dwa cielce. Jednego w Dan, a drugiego w Betel. Ustanawia też swoje święto na wzór tego z Jerozolimy jednak zamiast 15 dnia 7 miesiąca robi swoje święto 15 dnia miesiąca ósmego.Jak do tego doszło? W 1 Królów 12:28 czytamy, że Jeroboam szukał rady. Nie wiadomo kto mu jej udzielił, ale po jej wysłuchaniu ustanowił te dwa miejsca na miejsca kultu. Zauważmy jednak, że z jego słów wynika, że nie wprowadzał innej religii. On powiedział: “Po co macie chodzić tak daleko? Spójrz Izraelu, to jest twój Bóg, który cię wyprowadził z ziemi Egipskiej”. Co ciekawe Jeroboam cytuje tutaj słowa Aarona. Gdy Mojżesz poszedł na górę po prawa, między innymi po tablice z dziesięciorgiem przykazań lud się niecierpliwił. Niektórzy mówili, że Mojżesz tam umarł. Wtedy brat Mojżesza Aaron zrobił cielca ze złota i powiedział do Izraelitów to jest Bóg, który wyprowadził was z ziemi Egipskiej. Tak więc teraz Jeroboam wypowiada te same słowa. Oczywiście Mojżesz kazał zniszczyć tamtego cielca i można się spodziewać jak zareagują ludzie znający Prawo Mojżeszowe.Zanim jednak do tego przejdziemy do tej reakcji warto wspomnieć o pewnym wydarzeniu historycznym, na które Jeroboam mógł mieć duży wpływ. Przypomnijmy, że za życia Salomona Jeroboam ukrywał się w Egipcie u faraona Sziszaka w egipskich źródłach Szeszonka. W piątym roku panowania Rechoboama w Judzie czyli także w piątym roku panowania Jeroboama w Izraelu faraon Sziszak najeżdża Judę i ograbia Jerozolimę. Wydaje mi się, że Jeroboam mógł mieć duży wpływ na ten najazd. Być może namówił faraona, aby najechał Judę i w ten sposób osłabił jego wroga. Jakby nie było faraon pokonał Rechoboama i ograbił Jerozolimę oraz świątynię. Być może wtedy zabrał też arkę przymierza ze świątyni.Wróćmy jednak do Jeroboama. Gdy ustanowił kult cielców w Dan i Betel wszyscy kapłani i Lewici przenieśli się do Judy. Jeroboam sam stanął w Betel aby złożyć ofiarę jednemu z cielców. Było to prawdopodobnie właśnie 15 dnia 8 miesiąca podczas święta, które ustanowił. Przybył wtedy prorok z Judy i przepowiedział zniszczenie tego ołtarza przez judzkiego króla Jozjasza. Jeroboam kazał schwytać proroka, ale Biblia mówi, że uschła mu ręka. Ten prorok uleczył króla nic jednak od niego nie chciał. Jeroboam nie zmienił jednak swojego postępowania w kwestii cielców.Biblia mówi, że prorok powstrzymał Izraela i Judę przed wojną na początku panowania. Później jednak pisze, że wciąż prowadzili ze sobą wojny. Te wojny trwały także po śmierci Rechoboama. W jego miejsce zaczął panować Abijasz. Miał on dwukrotnie mniejszą armię niż Jeroboam. Ten ostatni dodatkowo wysłał część swoich sił na tyły wojsk judzkich. Biblia mówi jednak, że wygrał Abijasz, bo Bóg rozgromił siły Jeroboama. Nie ma tutaj podanych szczegółów. Abijasz odebrał Jeroboamiowi kilka miast, między innymi Betel czyli miasto, w którym był jeden z cielców. Było to jednak krótkotrwałe. Jeżeli nawet Abijasz zniszczył cielca w Betel. To później to miasto wróciło do Izraela i kult cielca dalej tam trwał.Jeroboam nie wrócił już do swojej potęgi. Pod koniec życia zachorował jeden z jego synów. Posłał więc żonę, aby poszła do proroka Achijasza. Tego samego, który rozdarł swoją szatę na 12 części i 10 dał Jeroboamowi. Ten prorok mimo, że był już stary i ślepy rozpoznał żonę Jeroboama i przepowiedział jej śmierć całej dynastii. Jeroboam wkrótce umarł. Biblia mówi, że został zabity przez Boga. Nie wyjaśniono jak, ale przychodzą na myśl postacie Nabala, którego zabił Bóg poprzez paraliż albo udar, albo król Herod, którego zabiło robactwo. Jego syn Nadab panował tylko dwa lata, a potem został zabity wraz z całym domem Jeroboama przez Baszę, który zapoczątkował kolejną dynastię w Izraelu. Jedna rzecz się jednak nie zmieniła. Jeroboam wprowadził kult cielców i ten kult był kontynuowany przez kolejnych królów Izraela. Nawet tak król Jehu, który jest jednym z najlepszych królów Izraela usunął kult Baala, ale pozostawił kult cielców. Ten kult trwał aż do końca tego państwa czyli do momentu najazdu Asyrii oraz zniszczenia tych cielców przez judzkiego króla Jozjasza, ale to już inna historia.Podsumowując. Jeroboam był bardzo pracowity, być może dlatego, że wychowywał się bez ojca i już jako młody chłopak utrzymywał rodzinę. Salomon to zauważył i ustanowił go nadzorcą nad przymusowymi pracami. Gdy prorok przepowiedział Jeroboamowi panowanie nad 10 plemionami musiał on uciekać przed Salomonem do Egiptu. Wrócił stamtąd po śmierci Salomona i zaczął panować nad Izraelem. Być może namówił faraona do ataku na Judę. Jego dynastia była bardzo krótka, ale kult cielców, który ustanowił trwał przez cały okres istnienia 10-plemiennego królestwa Izraela.Grupa na facebooku:https://www.facebook.com/groups/historia.biblijna

Ładne piosenki religijne | Bóg pojawił się na wschodzie świata z chwałąIBóg działa w całym wszechświecie.Grzmiące odgłosy na Wschodzie nie słabną,wstrząsając wszelkimi religiami.To Boży głos doprowadził nasdo teraźniejszości.To Jego głos podbije wszystkich.Wpadają w ten strumień, i poddają się Mu.Bóg już dawno odzyskał chwałę z ziemii ze Wschodu ponownie ją objawił.Kto nie pragnie ujrzeć chwały Bożej?Kto nie oczekuje Jego powrotuz przejęciem?Kto nie pragnie, aby ponownie się pojawił?Kto nie tęskni za Jego urokiem?Kto nie poszedłby w stronę światła?Kto nie zobaczyłby bogactwa Kanaanu?Kto nie pragniezobaczyć powrotu Odkupiciela?Kto nie podziwia Wszechmogącego?IIBoży głos się musi rozprzestrzeniaćpo całej ziemi.Wybranemu ludowi dopowiedzenia ma więcej.Jak potężny grzmotwstrząsający górami i rzekami,przemawia do całego wszechświatai całej ludzkości.Stąd słowa Bogastają się skarbem człowieka.Jego słowa są drogie każdemu.Błyskawica ze wschodu na zachód błyska.Ludzie pragną słów Boga,które są niezgłębione,lecz radość przynoszą. Wszyscy ludziecieszą się i świętują jak małe dzieci.Bóg nadchodzi. Boży głos przyciąga ludzi.Bóg oficjalnie wśród ludzi wchodzi.Wszyscy ludzie przychodzą, aby Go wielbić.Ze względu na chwałę i słowa,które Bóg rozgłasza,wszyscy przychodzą do Bogawidząc błyskawicę ze Wschodu.IIIBóg zstąpił na „Górę Oliwną” i od dawnajest na tej ziemi, nie ma już Syna Żydów.On jest Błyskawicą Wschodu.Opuścił ludzi, a teraz ponownie się pojawia,pełen Jego chwały.Bóg jest Tym,który był wielbiony przed wiekami,dziecko opuszczone przez Izraelitów.Dziś jest pełnym chwałyWszechmogącym Bogiem!Pragnie jedynie osiągnąć to,aby wszyscy ludzie przyszliprzed Boży tron.Aby zobaczyć Jego twarz i czyny,usłyszeć Jego głos.To kulminacja i koniec Jego planu,to cel Bożego zarządzania.Tak więc wszystkie narodywielbią Go i uznają.Wszyscy ludzie ufają i podlegają Mu!Dziś jest pełnym chwałyWszechmogącym Bogiem!Pragnie jedynie osiągnąć to,aby wszyscy ludzie przyszli przed Boży tron.Aby zobaczyć Jego twarz i czyny,usłyszeć Jego głos.To kulminacja i koniec Jego planu,to cel Bożego zarządzania.Tak więc wszystkie narodywielbią Go i uznają.Wszyscy ludzie ufają i podlegają Mu!z księgi „Słowo ukazuje się w ciele”Ewangelia o zstąpieniu królestwa: https://pl.kingdomsalvation.orgKościół Boga Wszechmogącego: https://pl.godfootsteps.org Błyskawica ze Wschodu: https://pl.easternlightning.org/Zachęcamy do pobrania aplikacji Kościoła Boga Wszechmogącego.Google Play: https://play.google.com/store/apps/details?id=org.godfootsteps.thechurchofalmightygod&hl=pl App Store: https://apps.apple.com/us/app/the-church-of-almighty-god/id1166298433 CAG Hymns - Nowe pieśni Królestwa App:Google Play: http://bit.ly/31AlJ6vApp Store: https://apple.co/2ITpeMUE-mail: contact.pl@kingdomsalvation.org Infolinie dobrej nowiny: +48-514-118-291

„Nawet Mojżesz próbował uchylić się od podjęcia misji wyprowadzenia Izraelitów z niewoli egipskiej. Sądzę, że tym bardziej godna podziwu jest postawa Marii, która może być dla nas wzorem posłuszeństwa wobec Boga. Bóg powierza jej wypełnienie ważnego zadania w jego planach wobec ludzkości i Maria od razu się zgadza, bo chce być Bogu posłuszna” - mówiła w rozważaniu Słowa Bożego diakon Małgorzata Gaś. Teksty liturgiczne i kazalne na czwartą niedzielę Adwentu, to: Iz 62,1-5; Łk 1,(26-38)39-56; 2 Kor 1,18-22

1Sm 28:1-18 (1) W tym czasie zebrali Filistyńczycy swoje wojska na wyprawę wojenną z Izraelem. I rzekł Akisz do Dawida: Wiesz zapewne, że musisz wyruszyć, ty i twoi wojownicy, ze mną w moim hufcu. (2) A Dawid odpowiedział Akiszowi: Dobrze, sam się przekonasz, czego dokona twój sługa. Więc Akisz rzekł do Dawida: Dlatego mianuję cię moim stróżem przybocznym na cały czas. (3) Samuel już umarł i cały lud izraelski odbył po nim żałobę, i pochowali go w Ramie, rodzinnym jego mieście. Saul zaś usunął z kraju wywołujących duchy i wróżbitów. (4) Zebrali się tedy Filistyńczycy i wkroczywszy rozłożyli się obozem w Szunem. Także Saul zebrał wszystkich Izraelitów i rozłożył się obozem w Gilboa. (5) A gdy Saul zobaczył obóz Filistyńczyków, zląkł się i serce jego bardzo się zatrwożyło. (6) I pytał się Saul Pana, ale Pan nie dał mu odpowiedzi ani przez sny, ani przez święte losy, ani przez proroków. (7) Wtedy rzekł Saul do swoich sług: Poszukajcie mi kobiety wywołującej duchy, a pójdę do niej i zapytam się jej. I odpowiedzieli mu jego słudzy: Jest oto kobieta wywołująca duchy w En-Dor. (8) Przybrał więc Saul inny wygląd, przywdział inne szaty i wybrał się z dwoma wojownikami. A gdy w nocy przyszli do tej kobiety, rzekli: Powróż mi przez ducha zmarłego, a wywołaj mi tego, kogo ci wymienię. (9) Lecz ta kobieta rzekła do niego: Wiesz przecie, co uczynił Saul, że wytępił wywołujących duchy i wróżbitów w kraju. Dlaczego ty nastajesz na moje życie i chcesz, abym zginęła? (10) I przysiągł jej Saul na Pana, mówiąc: Jako żyje Pan, że nie ściągniesz na siebie przez to żadnej winy. (11) Rzekła kobieta: Kogo mam ci wywołać? I rzekł: Samuela mi wywołaj. (12) Gdy ta kobieta ujrzała Samuela, krzyknęła wielkim głosem i rzekła do Saula: Dlaczego mnie oszukałeś? Wszak ty jesteś Saul! (13) I rzekł do niej król: Nie bój się. Lecz co widzisz? Kobieta odrzekła Saulowi: Widzę nadludzką istotę wychodzącą z ziemi. (14) I rzekł do niej: Jaki wygląd jej? I rzekła: Starzec to, który wychodzi otulony w płaszcz. I poznał Saul, że to Samuel, i pochylił się twarzą ku ziemi, i oddał pokłon. (15) Samuel zaś rzekł do Saula: Czemu mnie niepokoisz, każąc mi przyjść? A Saul rzekł: Jestem w ciężkiej niedoli, Filistyńczycy wojują ze mną, a Bóg odstąpił ode mnie i już nie daje mi odpowiedzi ani przez proroków, ani przez sny; przywołałem więc ciebie, abyś mi oznajmił, co mam czynić. (16) I rzekł Samuel: Dlaczego tedy pytasz mnie, skoro Pan odstąpił od ciebie i stał się twoim wrogiem? (17) Pan uczynił ci, jak zapowiedział przeze mnie: Pan wydarł władzę królewską z twojej ręki i dał ją innemu, Dawidowi. (18) Ponieważ nie usłuchałeś głosu Pańskiego i nie wywarłeś zapalczywego gniewu Pana na Amaleku, dlatego uczynił ci to Pan w dniu dzisiejszym. - Biblia Warszawska [brytyjka] (1975) Nagranie z dnia 20 sty 2019

Studium biblijne lekcji Szkoły Sobotniej (sezon 27) z 16 grudnia 2017 r., pt. „Wybrani”. Na podstawie kwartalnika „Lekcje Biblijne 4/2017”: Clifford R. Goldstein, Soraya Homayouni, Lea Alexander Greve, Sharon Thomas-Crews, Wendy Marcum, Lars Justinen; „Zbawienie wyłącznie przez wiarę: List do Rzymian”. STUDIUM BIEŻĄCEGO TYGODNIA: Rz 10,1-11,36. TEKST PRZEWODNI: „Pytam więc: Czy Bóg odrzucił swój lud? Bynajmniej. Przecież i ja jestem Izraelitą, z potomstwa Abrahama, z pokolenia Beniamina” (Rz 11,1). W STUDIUM UDZIAŁ BIORĄ: Andrzej Siciński (prowadzący), Grzegorz Buczek, Klaudia Głowacka-Walaszczyk, Julian Hatała. Zarejestrowano staraniem zboru Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w Podkowie Leśnej, 6 listopada 2017 r. w Wyższej Szkole Teologiczno-Humanistycznej im. M. Beliny-Czechowskiego w Podkowie Leśnej. Copyright © 2017 www.nadzieja.tv. Creative Commons Attribution 3.0 PL (BY-NC-ND).